03-12 - zszarzecze

System identyfikacji i rejestracji zwierząt
Wprowadzenie zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt pozwala na sprawowanie
nadzoru nad identyfikacją zwierząt i ich przemieszczaniem. Polska spełnia w ten sposób
jedno z wymagań UE, a tym samym zapewnia sobie dostęp do rynku artykułów zwierzęcych
innych państw członkowskich.
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz.U.
nr 91, poz. 872) określa zasady identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz zadania Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) i organów Inspekcji Weterynaryjnej (IW)
oraz innych podmiotów w zakresie nadzoru i kontroli.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi rejestr zwierząt
gospodarskich oznakowanych, tj. bydła, owiec, kóz i świń, w wypadku bydła zaopatrzonych
w paszporty. Na tej podstawie tworzony jest System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt
(System IRZ). Głównym celem Systemu jest ujednolicenie identyfikacji zwierząt oraz
możliwość ustalania miejsc pobytu i przemieszczeń zwierząt. Na System IRZ składa się:
 rejestr
zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedziba stada tych zwierząt
(Centralna Baza Danych),
 znaki
identyfikacyjne: kolczyki (bydło, owce, kozy i świnie) lub tatuaż (owce, kozy,
świnie), paszporty bydła,
 księgi
rejestracji prowadzone przez posiadacza odrębnie dla poszczególnych
gatunków zwierząt,
 dokumentacja przewozowa (w wypadku owiec i kóz).
Kolczyki do oznakowania zwierząt składają się z dwóch części „żeńskiej" i „męskiej"
zakładanych odpowiednio z przodu i z tyłu ucha. Wykonane są one z giętkiego tworzywa,
barwy żółtej (bydło), łososiowej (owce, kozy, świnie). Zakłada się je tak, aby łatwo było
odczytać numer oraz żeby nie można było ich użyć powtórnie. Jeśli nastąpi zgubienie
kolczyka lub jego uszkodzenie, właściciel zwierzęcia, po złożeniu stosownego wniosku w
Biurze Powiatowym Agencji, otrzymuje duplikat.
Zgodnie z prawem oznakowanie bydła, owiec, kóz i świń jest obowiązkiem każdego
posiadacza zwierzęcia. Każda sztuka musi mieć kolczyk przed opuszczeniem gospodarstwa.
Paszporty bydła wydaje ARiMR po otrzymaniu poprawnego zgłoszenia zwierzęcia do
rejestru i zarejestrowaniu w Systemie IRZ. Wzór paszportu bydła zamieszczony jest w
rozporządzeniu.
Księgi Rejestracji są prowadzone przez posiadacza odrębnie dla każdego stada i
poszczególnych gatunków zwierząt w formie książkowej lub elektronicznej. Dane podlegają
ochronie. Należy przechowywać je przez okres co najmniej 3 lat od dnia ubycia zwierzęcia ze
stada. Wszystkie dokumenty i informacje o zwierzętach z ostatnich 3 lat muszą być do
wglądu na każde żądanie Agencji.
Obowiązki posiadacza zwierząt w ramach Systemu IRZ są następujące:
•
rejestracja posiadacza zwierząt jako Producenta,
•
rejestracja siedziby stada,
•
prawidłowe oznakowanie zwierząt,
•
zgłaszanie zdarzeń dotyczących zwierząt gospodarskich oznakowanych,
•
prowadzenie księgi rejestracji w każdej siedzibie stada odrębnie dla poszczególnych
gatunków zwierząt gospodarskich oznakowanych.
W celu dokonania rejestracji zwierząt w Systemie IRZ należy najpierw uzyskać numer
identyfikacyjny posiadacza zwierzęcia gospodarskiego zgodnie z odpowiednią ustawą, a
następnie zwrócić się o nadanie numeru siedziby stada. Posiadacz zwierząt musi w tym celu
wypełnić druki systemowe w Biurach Powiatowych (BP) i Oddziałach Regionalnych. Są to:
• rejestracja zwierzęcia (urodzenie, przywóz z państw spoza UE, kupno z państw UE),
• przemieszczenie zwierzęcia (kupno, sprzedaż, sprzedaż do państw UE),
• padnięcia,
• ubój.
Przez wywóz oraz przywóz należy rozumieć kupno lub sprzedaż zwierząt do państw
spoza UE, a przez kupno i sprzedaż - transakcję pomiędzy krajami UE.
Posiadacz bydła, owcy i kozy ma obowiązek zgłosić w BP ARiMR każdą zmianę
miejsca pobytu zwierzęcia w ciągu 7 dni od daty zdarzenia, a posiadacz świni w ciągu 30
dni.
Posiadacz zwierzęcia jest zobowiązany do jego oznakowania i zgłoszenia tego faktu
Agencji przed opuszczeniem przez zwierzę gospodarstwa, ale nie później niż:
•
bydło - 7 dni od dnia urodzenia,
•
świnie - niezwłocznie, nie później jednak niż przed dniem opuszczenia przez
zwierzę gospodarskie siedziby stada,
•
owce, kozy - do 30 dni od urodzenia.
Posiadacze bydła, owiec, kóz i świń są obowiązani
prowadzić księgi rejestracji, do których wpisu dokonuje się bezpośrednio po
zaistnieniu zdarzenia, ale nie później niż w ciągu 7 dni.
Dla owiec i kóz urodzonych po 9 lipca 2005 roku oznakowanie powinno składać się z
dwóch identyfikatorów:
•
owca do handlu (teren UE) - kolczyk zakładany na lewym uchu i drugi kolczyk na
prawym uchu o tym samym numerze identyfikacyjnym,
•
owca nieprzeznaczona do handlu - kolczyk na lewym uchu i tatuaż na uchu
prawym,
•
koza - kolczyk zakładany na lewym uchu i drugi kolczyk na prawym uchu lub
opaska umieszczona na pęcinie.
Zwierzęta pochodzące z państw członkowskich zachowują swoje oryginalne
oznakowanie.
Ochrona zdrowia zwierząt
Ochrona zdrowia zwierząt oraz zasady zwalczania chorób zakaźnych zwierząt regulują
przepisy ustawy.
Podejmowanie i prowadzenie działalności nadzorowanej jest możliwe po spełnieniu
określonych wymagań weterynaryjnych. Przepisy regulują wymagania dotyczące lokalizacji
oraz zdrowotne, higieniczne, sanitarne, organizacyjne, techniczne lub technologiczne
zabezpieczające przed zagrożeniem epizootycznym, epidemiologicznym lub zapewniające
właściwą jakość produktów.
Przepisy ustawy dotyczą różnych form działalności, np. prowadzenia punktu
kopulacyjnego, prowadzenia zakładu drobiu, prowadzenia schronisk dla zwierząt,
zarobkowego przewozu zwierząt, organizowania targów, wystaw, konkursów zwierząt.
Ustawa precyzuje niektóre określenia (kategorie), np.: drób, koniowate, niejadalne
produkty pochodzenia zwierzęcego, materiał biologiczny.
•
Drób oznacza: kury, kaczki, gęsi, indyki, przepiórki, perlice, strusie oraz inne
bezgrzebieniowce, gołębie, bażanty i kuropatwy, utrzymywane w celach
rozpłodowych, produkcji mięsa lub jaj spożywczych lub odtworzenia zasobów
ptactwa łownego.
•
Koniowate to wolno żyjące lub udomowione zwierzęta z gatunków konie, zebry,
osły oraz potomstwo pochodzące z krzyżowania tych gatunków.
•
Niejadalne produkty pochodzenia zwierzęcego to materiał biologiczny, jaja
wylęgowe drobiu i produkty akwakultury.
•
Materiał biologiczny to nasienie, komórki jajowe, zarodki oraz tkanki użyte do ich
produkcji, pochodzące od zwierząt, przeznaczone do wykorzystania w rozrodzie, z
wyłączeniem jaj wylęgowych drobiu i produktów akwakultury (ryby, skorupiaki,
mięczaki).
Określono wymagania weterynaryjne dla przywozu zwierząt, niejadalnych produktów
pochodzenia zwierzęcego, ubocznych produktów zwierzęcych i materiału biologicznego.
Dopuszcza się przywóz zwierząt kopytnych, ptaków, zwierząt akwakultury, małp, pszczół,
zającowatych, fretek, norek i lisów oraz przeznaczonych do obrotu psów i kotów.
Warunkiem jest spełnienie poniższych wymagań. Przesyłane zwierzęta muszą posiadać
oryginał świadectwa zdrowia wystawiony przez urzędowego lekarza weterynarii tego państwa trzeciego (spoza UE), z którego są przewożone zwierzęta. Dokument musi być
sporządzony co najmniej w jednym z języków urzędowych państw członkowskich UE i
potwierdzać, że zostały spełnione wymagania zdrowotne dla zwierząt, w tym wymagania
określone w przepisach UE. Zwierzęta mogą być przewożone na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej jako państwa końcowego, jeżeli pozwolenie zostało wydane przez Głównego
Lekarza Weterynarii. Wniosek o wydanie pozwolenia musi zawierać szereg informacji, m.in.
dane szczegółowe podmiotu przewożącego zwierzęta, ich gatunek, rodzaj, liczbę, nazwę
państwa nabycia zwierząt, określenie przejścia granicznego i zamierzonego terminu
przewozu zwierząt. Dopuszcza się przywożenie bydła i świń przeznaczonych do chowu lub
hodowli, pod warunkiem nienaruszenia statusu zdrowotnego zwierząt w stadzie. Po
wprowadzeniu bydła lub świń do stada nie wolno zbywać z tego stada zwierząt przez okres
30 dni, chyba że przewożone zwierzęta były poddane kwarantannie. Przywożone bydło,
świnie, owce i kozy przeznaczone do uboju dostarcza się niezwłocznie do rzeźni i poddaje
ubojowi w terminie 5 dni roboczych od dnia ich dostarczenia, a koniowate w terminie
określonym przepisami UE. Drób należy przywieźć bezpośrednio do rzeźni i poddać ubojowi
niezwłocznie, nie później jednak niż przed upływem 72 godzin od jego dostarczenia do
rzeźni.
W wypadku podejrzenia wystąpienia lub wystąpienia choroby zakaźnej na terytorium
innego państwa lub jego części minister do spraw rolnictwa może zakazać przywozu
zwierząt lub niejadalnych produktów pochodzenia zwierzęcego, które mogą przenosić tę
chorobę, mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego i ochronę zdrowia zwierząt oraz
obowiązujące w tym zakresie przepisy UE. Minister do spraw rolnictwa musi informować
inne państwa członkowskie UE oraz Komisję Europejską o wprowadzonym zakazie. Decyzja
musi być uzasadniona. Zakaz obowiązuje do czasu wydania przez Komisję Europejską decyzji
w sprawie zakazu przywozu zwierząt lub niejadalnych produktów pochodzenia zwierzęcego.
Określone są też wymagania weterynaryjne dla handlu zwierzętami, niejadalnymi
produktami pochodzenia zwierzęcego i ubocznymi produktami zwierzęcymi. Dopuszcza się
handel zwierzętami, do których stosuje się przepisy o kontroli weterynaryjnej z wyłączeniem
koniowatych i zwierząt akwakultury. Zwierzęta muszą spełniać określone wymagania
weterynaryjne, np. w wypadku bydła muszą pochodzić ze stad wolnych od gruźlicy,
brucelozy, enzootycznej białaczki bydła. Jeżeli zwierzęta pochodzą z gospodarstw objętych
ograniczeniami w związku z brucelozą, wścieklizną lub wąglikiem, to przedmiotem handlu
mogą być one po upływie co najmniej 42 dni od dnia zabicia ostatniego zwierzęcia chorego
lub zakażonego, podejrzanego o zakażenie lub o chorobę lub z gatunku wrażliwego na tę
chorobę. Wymóg czasowy w odniesieniu do wścieklizny wynosi 30, a wąglika - 15 dni.
Zwierzęta będące przedmiotem handlu muszą posiadać ważne świadectwo zdrowia. Bydło i
świnie przeznaczone do uboju wprowadzone na terytorium RP z innego państwa UE
dostarczone do rzeźni lub miejsca gromadzenia zwierząt powinny być poddane ubojowi
niezwłocznie, ale nie później niż przed upływem 72 godzin od dostarczenia do rzeźni.
Określone zostały też wymagania weterynaryjne dla przemieszczania koniowatych.
Zwierzęta muszą być zidentyfikowane zgodnie z obowiązującymi przepisami, zbadane
klinicznie, zdrowe. Nie mogą pochodzić z gospodarstw objętych ograniczeniami
zdrowotnymi, nie mogą mieć też kontaktu z koniowatymi chorymi na chorobę zakaźną w
okresie 15 dni poprzedzających badanie. Jeżeli w gospodarstwie nie wszystkie zwierzęta
wrażliwe na chorobę zakaźną były zabite, koniowate nie mogą opuścić go przez co najmniej
6 miesięcy (nosacizna, wirusowe zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, pęcherzykowe
zapalenie jamy ustnej), 1 miesiąc (wścieklizna), 15 dni (wąglik), do dnia, w którym reakcja na
test (wykonany dwukrotnie w odstępie 3 miesięcy) na nosicielstwo niedokrwistości zakaźnej
koni jest ujemna. Koniowate po terytorium RP powinny być przemieszczane tak szybko, jak
to tylko możliwe.
Główny Lekarz Weterynarii może pozwolić na przemieszczanie na terytorium RP
koniowatych przeznaczonych do uboju. Wniosek powinien zawierać informacje, takie jak:
liczba zwierząt, numery identyfikacyjne, dokumenty identyfikacyjne, rzeźnię, w której
zwierzęta będą poddane ubojowi. Jeżeli wydane jest pozwolenie, koniowate powinny być
specjalnie oznakowane, muszą posiadać świadectwo zdrowia i po bezpośrednim
dostarczeniu do rzeźni poddane ubojowi w terminie 5 dni od dnia dostarczenia. Ubój powinien być potwierdzony.
Koniowate mogą być przemieszczane na terytorium RP na zawody sportowe lub
wyścigi konne. Pozwolenie wydaje powiatowy lekarz weterynarii.