00Raport_FGI_z

Transkrypt

00Raport_FGI_z

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Raport cząstkowy
Analiza zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI)
z przedstawicielami przedsiębiorców
Kalisz, grudzieo 2010
Biuro Handlowe „EUROCONSULT”
Zdzisław Lara
60-813 Poznań, ul. Zwierzyniecka 10
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
e-mail: [email protected]
www.bheuroconsult.pl
NIP 782-146-17-11
1
Spis treści
Wstęp ...................................................................................................................................................... 3
Sytuacja gospodarcza na kaliskim rynku pracy ....................................................................................... 5
Problem bezrobocia .............................................................................................................................. 11
Współpraca z władzami samorządowymi ............................................................................................. 15
Zawody deficytowe ............................................................................................................................... 16
Oferta edukacyjna ................................................................................................................................. 17
Wynagrodzenia...................................................................................................................................... 19
Podsumowanie ...................................................................................................................................... 20
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
2
Wstęp
Prezentowane opracowanie – Analiza zogniskowanych wywiadów grupowych z
przedstawicielami przedsiębiorców – powstało w ramach realizacji Projektu pt. „Kaliski rynek pracy
– szanse i zagrożenia”, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1
Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie
6.1.2 Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadao na rzecz aktywizacji
zawodowej osób bezrobotnych w regionie). Przedmiotowy Projekt jest realizowany przez Powiatowy
Urząd Pracy w Kaliszu oraz Gminę Brzeziny w partnerstwie z Biurem Handlowym Euroconsult.
Celem głównym projektu jest poprawa sytuacji na rynku pracy powiatu kaliskiego, dzięki
opracowaniu kompleksowej diagnozy rynku pracy powiatu kaliskiego i obszarów z nim bezpośrednio
związanych oraz przygotowanie rekomendacji koniecznych do wdrożenia działao w roku 2011.
Diagnoza rynku pracy powiatu kaliskiego w szczególnym stopniu dotyczyd będzie także sytuacji na
rynku pracy poszczególnych kategorii społecznych (w tym w szczególności kategorii zagrożonych
wykluczeniem społecznym na rynku pracy: kobiet, długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych,
absolwentów).
Cel główny zostanie osiągnięty dzięki realizacji celów szczegółowych, takich jak:
analiza kierunków kształcenia w odniesieniu do zapotrzebowania zgłaszanego przez
pracodawców oraz wyników badania zawodów nadwyżkowych i deficytowych,
diagnoza sytuacji na kaliskim rynku pracy i w obszarze pomocy społecznej,
analiza barier w dostępie do oferty szkoleniowej i do ofert pracy,
sytuacja poszczególnych grup społecznych, w tym tzw. grup zagrożonych wykluczeniem
społecznym (kobiety, długotrwale bezrobotni, osoby niepełnosprawne),
poprawa sytuacji w/w grup w okresie 1 roku od wdrożenia rekomendacji,
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
3
opracowanie rekomendacji do wdrożenia przez instytucje systemu rynku pracy, edukacji i
pomocy społecznej oraz JST,
promocja wyników badania poprzez publikację raportu, stronę internetową oraz konferencję
podsumowującą.
Poniższy raport cząstkowy powstał w oparciu o przeprowadzone zogniskowane wywiady
grupowe (FGI) z przedstawicielami przedsiębiorców funkcjonujących na terenie Kalisza i powiatu
kaliskiego. Zogniskowany wywiad grupowy to technika badawcza wchodząca w skład jakościowych
metod wywiadu bezpośredniego, której specyfiką jest prowadzenie na wpół ustrukturyzowanej
rozmowy przez osobę moderatora, W jednym miejscu i czasie rozmawia on z badanymi poruszając i
pogłębiając kwestie będące przedmiotem badania. Jednocześnie nanosi on swoje spostrzeżenia i
uwagi na formularzu obserwacji, który jest uzupełniany o uwagi po odtworzeniu materiału
audiowizualnego. Umożliwia to nie tylko późniejszą interpretację samej treści nagrao, ale także
czynników pozawerbalnych jak nastawienie emocjonalne, czy pełnione przez badanych role grupowe.
Zogniskowany wywiad grupowy – tzw. fokus – prowadzony jest przez moderatora, który
zadaje pytania i prowadzi wywiad jednocześnie z kilkoma osobami. Grupy fokusowe liczą zazwyczaj
od 8 do 10 osób. Dyskusja prowadzona jest według opracowanego wcześniej scenariusza i z założenia
ma ona przyjąd charakter autentycznego spotkania i dyskusji ludzi w świecie naturalnym. Ogromną
zaletą jest efekt synergii wytwarzający się podczas użycia tej techniki badawczej, który polega na
wytworzeniu większej liczby uzasadnieo/ rozwiązao przez grupę, niż pojedyncze osoby traktowane
oddzielnie.
Wywiady
grupowe
(tzw.
fokusy)
z
przedstawicielami
kaliskich
przedsiębiorców
przeprowadzone były w Kaliszu i powiecie kaliskim w okresie od czerwca 2010 roku do stycznia 2011
roku. W tym czasie przeprowadzone zostały 2 fokusy – jeden w Kaliszu, drugi w gminie Brzeziny.
wywiadów pogłębionych. Wywiady trwały ok. 1,5 godz. i odbywały się po wcześniejszej rekrutacji
rozmówców, którzy zadeklarowali chęd wzięcia udziału w badaniu.
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
4
Sytuacja gospodarcza na kaliskim rynku pracy
Po analizie zogniskowanych wywiadów grupowych przeprowadzonych z kaliskimi
przedsiębiorcami nasuwa się kilka wniosków. Najważniejszym z nich jest poczucie ogólnej frustracji
przedsiębiorców wynikające z kiepskiej kondycji ich firm. Czuli oni potrzebę podzielenia się swoimi
przemyśleniami odnośnie problemów, z jakimi przychodzi im się mierzyd w codziennej działalności.
Dużo uwagi poświęcili kwestii wzajemnych zobowiązao finansowych poszczególnych podmiotów
gospodarczych, które odkładając spłatę zaległości powiększają dług, jednocześnie pozbawiając zysku
firmy, którym są te pieniądze winne. Powoduje to braki żywej gotówki na rynku, brak kapitału, który
można by przeznaczyd na inwestycje:
„Wzrasta ilośd zadłużeo, zwiększają się „łaocuchy” między firmami. Przedsiębiorcy szukają
gotówki, jest duże parcie na otrzymywanie gotówki od kontrahenta. Firmy się zapętliły – zaczyna się
jakiś problem w gospodarce, w przyszłości będzie się on dalej ukazywał. Dawniej firmy nie dochodziły
między sobą odsetek, a teraz płacenie odsetek jest odbierane jako coś pozytywnego, bo te firmy same
są proszone o spłatę odsetek. Jeszcze 2 lata temu tego nie było. Powoli odsetki stają się normą. Jest
mnóstwo spornych spraw, ale nie dlatego, że one same w sobie są sporne, ale dlatego, że każdy chce
odwlec termin spłaty zaległości” (K);
„Potencjał rozwojowy firm jest bardzo duży, ale teraz następuje zahamowanie, każda
inwestycja jest przeliczana czy w ogóle warto inwestowad” (K);
„Duże firmy mają jeszcze jakiś bufor finansowy, mogą byd bardziej elastyczne, ale w
przypadku mniejszych firm to nie jest takie łatwe. Ja reprezentuję branżę farmaceutyczną i obserwuję,
co się dzieje na rynku. Jeszcze 2-3 lata temu współpraca z hurtowniami z poziomu nas jako odbiorców
wyglądała zupełnie inaczej. Terminy 90-dniowe to była normalna rzecz, firmy same do nas wychodziły
z taką ofertą, ale teraz (…)wytworzył się łaocuszek. Koncerny mają problemy, więc cisną hurtownie,
które cisną apteki, a apteki nie mają kogo cisnąd. Za to w aptekach nie ma problemu z
wierzytelnościami, bo jest obrót gotówkowy. W Kaliszu jest mnóstwo takich podmiotów, właścicieli,
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
5
którzy posiadali jedną aptekę i nie skontrolowali finansów, pozwolili sobie na stworzenie dużego
bufora należności, na długich terminach płatności. Teraz mają ogromny problem, bo nagle hurtownie
zaczynają się dopominad należności, tną terminy, naliczają odsetki za nieprzestrzeganie terminów.
Kiedyś to były wyjątki, teraz jest to norma, że firma 3-4 lata wstecz może za każde 1-dniowe
opóźnienie płatności naliczad odsetki i to robi. Przez to wiele aptek w Kaliszu jest na sprzedaż” (K);
„Opłacalnośd cały czas się zmniejsza, poza tym nie ma płynności. Nie dotrzymuje się
terminów. To jest brak kapitału. Firmy nie mają czym płacid” (B).
Winą za taki stan rzeczy obarczają przede wszystkim niewydolny system egzekucji długów, a
także system sądowniczy:
„Kiedyś sprawy po prostu trafiały do sądu i nakaz był zaoczny, komornik itd. Obecnie bardzo
dużo spraw staje się sprawami spornymi tylko dlatego, że ktoś wnosi zarzuty po to żeby je wnieśd,
żeby odwlec w czasie, potem proceduralnie odwołuje się od wszystkiego od czego się da, prosi
o zwolnienie z kosztów (rozpatrzenie-3 miesiące), następnie wyznaczenie nowego terminu rozprawy
(3 miesiące) itd. Tak mija np. rok, ale bynajmniej w toku sprawy nie chodzi o jej sedno. Dobry prawnik
jest wstanie przyblokowad każdą sprawę na rok czasu opierając się na kwestii zwolnienia z kosztów”
(K);
„Szczerze mówiąc do faktur też jest głupia ustawa, bo jeżeli jakiś klient nie chce zapłacid, a
masa jest takich, odpisuje sobie z mojej faktury VAT i miałem takich przypadków pełno. Specjalnie
zadłużyłem się w urzędzie skarbowym, który na poczet moich długów ściągał pieniądze od nich. I od
jednego rzeczywiście udało się je wyciągnąd, ale reszta odpisała, że nie mają teraz pieniędzy i zapłacą
w późniejszym terminie. A oni nie mogą dłużej czekad, weszli mi na konto, a za te dni, które czekali na
spłatę jeszcze musiałem zapłacid odsetki. Druga sprawa – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wie pan jaki jest teraz kapitał? 5000 zł. Kiedyś to było 50000 zł. Nawet komornik nic nie zrobi z takimi
oszustami, bo co im weźmie? Komplet mebli?” (B);
„Problem jest w czymś innym – kwestia komornika, (…) powinno ich byd 6x tyle. Jak to
wygląda u komorników? Mogę tyle powiedzied, w Polsce każdy komornik jest wstanie wyrobid sprawy
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
6
do maja, we wszystkich sprawach powyżej maja nie jest wstanie nic zrobid. Dlaczego? – komornicy
dostają po kilka tysięcy spraw rocznie i mają do dyspozycji dwóch/trzech pracowników. Jeśli policzyd
ich godziny pracy to właśnie tak wychodzi jak mówię” (K);
„Z własnego doświadczenia wiem, że trzeba się wziąd za syndyków, komorników. Firma, która
jest dłużnikiem, ogłasza upadłośd, wchodzi komornik i nie ważne jest czy firma ma majątek czy nie.
Ale syndyk i komornik siedzi tak długo, aż naliczy sobie odpowiednią pensję. Tak długo będzie ten
majątek sprzedawał, upłynniał, że dla drobnych wierzycieli nie starczy. My jesteśmy gdzieś w 8, czy 9
grupie i dla nas tych pieniędzy już nie starcza. Na zachodzie jest nie do pomyślenia, żeby kierowad
taką sprawą rok. A u nas jest wolna amerykanka” (B);
„Trzeba by dad pewne uprawnienia komornikom, by mogli lepiej działad, a jest sytuacja
odwrotna. Komornicy walczą o to, żeby nikomu innemu nie udzielad informacji i np. jeśli pani
chciałaby się dowiedzied, czy ktoś posiada nieruchomośd, czy nie, to pani musi najpierw wskazad
numer księgi wieczystej, to wtedy się pani dowie nawet przez Internet, natomiast jeśli pani chce się
dowiedzied, czy ja posiadam coś, to pani takiej informacji nie otrzyma, mimo że dla wyroku ma pani
klauzulę wykonalności, każdy urząd w Polsce powinien pani pomóc, jednak nie jest to honorowane
przez urzędy mimo, że się wysyła prośby o udzielenie informacji. Urzędy odpisują, że nie wykazaliśmy
dostatecznie interesu prawnego. Tylko komornik wykorzystuje ten interes prawny, czyli lobby
komornicze jest potwornie osadzone i się tu nic nie polepszy w tej sprawie” (K).
Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że nie są w stanie wyegzekwowad należności od swoich
wierzycieli, tymczasem muszą płacid olbrzymie kary finansowe, gdy sami są winni pieniądze Urzędowi
Skarbowemu czy Zakładowi Ubezpieczeo Społecznych:
„Jak to jest, że Urząd Skarbowy chce ode mnie 50 tys. do zapłacenia i to w szybkim tempie. A
taki dłużnik jest mi winien 300 tys. i nie mogę odzyskad od niego pieniędzy. A VAT automatycznie
wezmą” (B).
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
7
Sytuacja taka sprawia, że kondycja finansowa wielu przedsiębiorstw jest coraz gorsza –
priorytetem jest spłata zadłużenia wobec paostwa, co skutkuje brakiem funduszy na zapłacenie
kontrahentom, przez co tym także brakuje funduszy na działalnośd i tak koło się zamyka.
Przedsiębiorcy bardzo niezadowoleni są szczególnie ze współpracy z Zakładem Ubezpieczeo
Społecznych, podając liczne przykłady, w jaki sposób uniemożliwia on rozwój ich firmy:
„Tak samo ZUS – nie wiem, ale nawet w gazetach można przeczytad, że te składki są znacznie
mniejsze. I jeszcze jedna sprawa – z jakiej racji opłaca się ZUS za pracownika na zwolnieniu lekarskim,
a dopiero po 33 dniach dostaje się świadczenie chorobowe. Pracownikowi w ciągu roku może się nie
uzbierad tyle dni, a my i tak za nie płacimy. Te koszty mają bardzo duży wpływ na działalnośd małych
firm” (B);
„Chodby sama kwestia ZUSu. O jeden dzieo spóźnił mi się przelew i skąd ja mam wziąd
dodatkowe pieniądze, żeby zapłacid za opóźnienie? I cała załoga wypada mi z ubezpieczenia. Mogę
nawet zapłacid minimalną karę, ale nie żeby wypadli mi wszyscy na pół roku” (B);
„Znowu wrócę do ZUSu. Gdybym musiał płacid połowę tego co płacę, zatrudniłbym więcej
pracowników” (B);
„A ZUS jeszcze sobie podzielił i płacimy na różne konta. Ja tego nie rozumiem. Kiedyś była
kasa w ZUS-ie i jak była niedopłata, czy nadpłata, to to regulowałem” (B);
„ZUS to jest paostwo w paostwie. Na jakieś zaświadczenia trzeba czekad 2 tygodnie” (B);
„My przez to nie zastanawiamy się jak rozwijad firmę, co zrobid w przyszłości, co
wyprodukowad, tylko myślimy co zrobid, żeby wszystko utrzymad. Zjada nas ta panika. A okazuje się,
że jest coraz gorzej” (B).
Poważnym problemem jest także wzrost praktyczne wszystkich kosztów związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej:
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
8
„Ja zajmuje się transportem, więc mogę powiedzied, że drożeje paliwo, części do samochodu,
drożeją opony, opłaty drogowe, no i przede wszystkim drożeją opłaty od posiadania środków
transportu. A ubezpieczenia poszły w górę o 100%. Więcej – kosztowały 1500 zł, a teraz są po 4000 zł.
To jest 300%” (B);
„W każdej branży można było się wcześniej dorobid, ale teraz cały czas podkręca się śrubę.
Nie wiem dlaczego, ale dlaczego zakład energetyczny bierze ode mnie o 100% więcej pieniędzy za
opłaty w firmie niż w domu? Tak samo jest ze ściekami, wodą” (B);
„Wpakowaliśmy się w totalną biurokrację. Ja nie chcę czytad na iluś tam stronach za co ja
dokładnie płacę, wykupując energię. Mi wystarczy jeden świstek. Nawet nie wiem ile kilowat kosztuje,
tak jest tam wszystko pokręcone” (B);
„Sam koszt zużycia prądu można by przyjąd, ale są jeszcze koszty dodatkowe, tzw.
przesyłowe, opłata abonentowa. Nieraz tych kosztów jest więcej, niż zużycie prądu” (B);
„Wszystkie koszty, które producent musi ponieśd podrożały pioruosko, a teraz cały czas robi
się dołek i brakuje na inwestycje. Więc nie będzie nowych miejsc pracy, a wręcz one się kurczą” (B).
Przedsiębiorcy zwracali też uwagę na za dużą ilośd dni wolnych od pracy:
„W „Rzeczypospolitej” był ranking, ile jest świąt w różnych krajach i Polska jest w czołówce,
tylko jedno Paostwo ją przewyższa” (B);
„Tych świąt jest za dużo. Powinna byd zmniejszana ilośd, a nie jeszcze dokładane. Paostwa
polskiego nie stad na to, żeby dawad dni wolne. Jak pracodawca zarobi, pracownik też będzie miał
więcej. My nie możemy się przyrównywad do Anglii, Francji, skoro my jesteśmy w niektórych
rozgrywkach pionkiem” (B).
Niemniej istotne są trudności administracyjne i ograniczenia biurokratyczne, jakie piętrzą
przed przedsiębiorcami urzędnicy i publiczne służby:
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
9
„Jak inspektor zatrzyma kierowcę, to ma taryfikator jak ten stół. Punkt po punkcie za co może
przyłożyd. Ale na pytanie, jakie ja mam prawa nie umie odpowiedzied. U nas zrobiło się paostwo
policyjne. Najłatwiej jest karad. To, co było kiedyś… Teraz jest więcej ochrony. Urzędy zamiast nam
służyd, są przeciwko nam” (B);
„Ze strony pracodawcy wobec pracownika jest pełno obowiązków, a z drugiej strony nie ma
żadnych. Trzeba dad mu świadectwo pracy, wypłacid pieniądze, jest tylko napisane, że pracodawca
może iśd z nim do sądu. Może sobie nawet rzucid robotę” (B);
„Jest brak poszanowania małych przedsiębiorców. Każdy grosz im się wyrwie” (B);
„I tutaj jest błąd, bo nie zwraca się uwagi na to, że jesteśmy skazani na pożarcie. A kontroli
jest pełno – kontrola za kontrolą. Samochód może zatrzymad Inspekcja Pracy, Służba Celna, Inspekcja
Transportu Drogowego, Policja, Straż Graniczna i jeszcze na pewno ktoś się znajdzie” (B).
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
10
Problem bezrobocia
Przedsiębiorcy zgodnie przyznają, że mimo paradoksalnie dużego bezrobocia, jest im ciężko
zdobyd nowych pracowników:
„Z naszego doświadczenia i z informacji od innych przedsiębiorców: jest bardzo trudno znaleźd
pracownika” (K);
„W ogóle jest trudno znaleźd pracownika, mimo że jest masa bezrobotnych” (K).
Problemem jest bowiem znalezienie pracownika, który spełniałby wymagania, jakie stawiają
przed nim pracodawcy. Brakuje ludzi z odpowiednimi umiejętnościami oraz motywacją do pracy:
„Jak pan daje ogłoszenie, to z tych 15- 20 kandydatów, którzy przyjdą, może jednego można
by wybrad, byd może trafi się 1 osoba ciekawa, w którą warto zainwestowad, ale potem po kilku
miesiącach inwestycji w niego i tak wychodzi, że to jednak nie ten, którego szukaliśmy” (K).
Większym jeszcze problemem odnoszącym się do kandydatów na pracowników w opinii
przedsiębiorców, jest brak zaangażowania w pracę, brak odpowiedzialności, sumienności, chęci do
doskonalenia swoich umiejętności, natomiast są bardzo zainteresowani wysoką pensją,
której
pracodawcy nie mogą im zapewnid:
„My nie jesteśmy przygotowani, że pracownik po miesiącu chce otrzymywad konkretne
wynagrodzenie, on sobie nie daje szansy, by się podszkolid w danej branży, by był dobry i by mógł
przyjśd do mnie z argumentami i wtedy mi powiedzied, że go nie zauważyłam. Cenię silnego partnera,
który wie, co potrafi i ja wtedy z takiego partnera nie zrezygnuję. Za mało jest odpowiedzialności
pracownika w stosunku do pracowników na zachodzie. W Austrii pracownik się cieszy, że ma
bogatego pracodawcę, bo wie, że on też będzie dzięki niemu dobrze funkcjonował. W Polsce jest
odwrotnie” (K);
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
11
„Myślę, że tu jest nisza i szansa dla takich instytucji, jak Urząd Pracy właśnie itd., żeby robid
szkolenia takie kulturowe, mentalnościowe itd., żeby pracownik był przygotowany, na to, że każdy
przedsiębiorca, który zaczyna swoją działalnośd nie jest od razu skazany na sukces i że idąc do pracy,
powinien przez 2-4 miesiące poddad się próbie, chęci poszerzania wiedzy ukierunkowanej na to, co
miałby w przyszłości wykonywad, wtedy gdy widad zaangażowanie, pracodawca chce inwestowad w
takiego pracownika” (K);
„Nie rozumieją, że rzadko, kto zaczyna od wysokiego pułapu wynagrodzenia, że trzeba po
prostu od czegoś zacząd, pokazad się z jak najlepsze strony i potem piąd się do góry. No, ale oni wolą
byd na garnuszku rodziców i nic nie robid lub cały czas szukad pracy, której i tak wiedzą, że nie znajdą”
(K);
„Mówiąc ogólnikowo: brakuje zaangażowania w firmę, potraktowania tej pracy tak, jakby
pracował u siebie. Tak jak mówiliśmy wcześniej – w Polsce ludzie są zawistni i nie rozumieją, że jeśli
dobrze powodzi się szefowi tzn. że będzie praca i mi się też będzie dobrze powodziło. W Polsce ludzie
się kryją, ukrywają powodzenie, bo wiedzą, że zaraz ludzie przyjdą z pytaniem o podwyżkę. Jak dla
mnie pracownik więcej zarobi, to ja się chętniej z nim podzielę” (K).
Osoby biorące udział w zogniskowanym wywiadzie grupowym uważają, że istnieje spora
grupa osób, zwłaszcza wśród tych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy, która nie jest zainteresowana
podjęciem pracy:
„Takie jeszcze doświadczonko sprzed tygodnia: parking nam zasypało śniegiem, nie miał kto
odgarnąd, naprzeciwko mamy Caritas, więc złożyliśmy tam ofertę, żeby ktoś stamtąd się podjął
odgarniania, podaliśmy dobrą cenę (200 zł za parę chodników), kilka razy powtarzaliśmy ofertę – nikt
się nie zgłosił. To jest właśnie sytuacja bezrobocia w Polsce” (K);
„Nie ma się czemu dziwid, ostatnio lasy paostwowe/ gmina powiedziała: ludzie chodźcie
wycinad las, są tereny ze starym drzewostanem już nieużytecznym. Nikt nie przyszedł, mieli nawet
zapewnioną podwózkę, piły, siekiery” (K);
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
12
„Ja może powiem: u nas był kandydat, miał ok. 35-40 lat i przyszedł do nas z mamą i mówi, że
chce pracowad, a mama siedziała obok i mi mówi, że nie, bo on jest pijak. No to jest śmieszne, że takie
osoby przychodzą” (K);
„To może nie jest śmieszne, że przychodzą, bo tym ludziom też trzeba pomóc. Ważne jest,
żeby Urząd tych ludzi przygotował, żeby nie przyszedł do pracodawcy pijany, ale ogolony, umyty itd.
Ci ludzie często przychodzą z marszu, bo nie chcą dostad tej pracy, chcą tylko pieczątkę” (K);
„Jak ja dawałam ogłoszenie, to starałam się, żeby z niego nie przychodzili do mnie ludzie
oddelegowani przez urząd, bo oni zabierali mi czas (np. byli pod wpływem alkoholu). To było
przerażające. Albo przychodzą i mówią: „Niech mi pani podpisze” (K);
„Są ludzie, którzy wybrali drogę bycia bezrobotnym i oni mają bardzo fajne uzasadnienie: na
fajki, wódkę mi wystarcza, mam opłacone mieszkanie, mam co na siebie włożyd, a jak już jest bardzo
źle, to idę do jakiejś tam pomocy i tak naprawdę po co mam pracowad, przecież telewizję mam. Jak
Polska będzie bogatszym krajem, to taka sytuacja się będzie rozwijała, ludzie będą woleli zamiast iśd
po szkole do pracy, żyd na „socjalu” (K);
„Tutaj też trochę popsuł ludzi system, jak dostają zasiłek, nie mają motywacji do pracy. Tu jest
za duży luz. Byd może ja mam takie wrażenie, bo nigdy z tego nie korzystałem. Jak się komuś daje za
nic, to on się przyzwyczaja” (B).
Problemem jest też to, że często osoby, które są dobrze przygotowane do pracy, nie chcą
podjąd zatrudnienia ze względu na zbyt niskie zarobki, jakie są im proponowane:
„Myślę, że niestety za nami jest pewien bagaż systemu, w którym funkcjonowaliśmy, czyli czy
się stoi czy się leży, to się należy. Powinien byd poczyniony duży krok szkoleniowy (unijne pieniądze
można bardzo dobrze wykorzystad). Nawet osoby ze stopniem doktora potrafią byd nieprzygotowane
mentalnie do pracy (mam taki przykład wśród znajomych). On nie rozumie, że liczą się efekty, że w
dobrego pracownika się inwestuje i potem o niego walczy, ale najpierw trzeba go poznad (ale on nie
będzie pracował za 1 500zł, nie będzie pracował 10 czy 12 godzin)” (K);
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
13
„To się staje coraz bardziej widoczne wśród młodych ludzi około 30 lat, mnie to przeraża, gdy
rozmawiam z moimi znajomymi, którzy już mają swoje rodziny, dzieci, to nie są sytuacje jednostkowe,
że mąż i żona nie pracuje i mają dwójkę dzieci i nie pracują,. Ja im się pytam: z czego wy żyjecie? A on
na to, że nie wie, ale jedna i druga mama im pomaga. Ale czemu ty nie pójdziesz do pracy? Bo on nie
będzie pracował za 1 500 zł, musiałby zarabiad powyżej 2 500zł bo inaczej mu się nie opłaca. Czy ja
miałbym dla niego pracę? No , może na siłę bym mu coś znalazł, ale jak tak przedstawia sytuację, to
już na początku przegrywa. Jest wiele takich osób i to młodych, inteligentnych” (K).
Dostrzegalnym problemem jest mała atrakcyjnośd Kalisza jako miejsca zamieszkania. Mimo
wyższych zarobków, jakie się im oferuje w porównaniu z większymi miastami, brakuje w nim
specjalistów:
„W Kaliszu nie ma uczelni kształcącej magistrów farmacji, jest w Poznaniu, Łodzi (i tam po
studiach ludzie osiadają). W tych miastach jak Poznao np., gdzie życie jest droższe pensje magistrów
farmacji potrafią byd 2x niższe niż w Kaliszu. W Kaliszu kierownikowi apteki trzeba zaoferowad 5 000
zł netto – od tego pułapu zaczyna się rozmowa, a często są to ludzie niekompetentni, może mają
wiedzę, ale nie potrafią zarządzad” (K).
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
14
Współpraca z władzami samorządowymi
Przedsiębiorcy zwracają uwagę na brak zainteresowania ich problemami ze strony
przedstawicieli samorządów:
„Nie ma żadnego wsparcia. Takie mam odczucia. Szkoda, ze nie ma *tu+ wójta, mógłby się
pochwalid, co zrobił dla gminy. Ciekawe co by powiedział” (B);
„To nasze spotkanie pewnie by było bardziej owocne, gdyby posłuchał go wójt bądź ktoś z
rady. Ale powiedzenie jest takie „Oni mają, mogą dad.” (B).
Kaliscy przedsiębiorcy zarzucają lokalnym władzom, że nie dbają o rozwój lokalnych firm i nie
preferują ich w przetargach i zamówieniach publicznych:
„A jak przychodzi do przetargu, to biorą w nim udział firmy koleżeoskie i mówię to z całą
odpowiedzialnością. Powiem przykład z mojego podwórka – jeżeli pracuje ktoś dla I. (nazwa firmy –
przyp. aut.) to przyjmują 2-3 firmy, którym daje się pieniądze. A my jesteśmy ich podwykonawcami,
chłopcami do bicia. Jestem kontrolowany, a wszystkie kłopoty spadają na mnie. Jak zostaną jakieś
pieniądze to ja je dostanę. Dlatego jeżeli samorząd nie będzie o to dbał, nie będzie ktoś stał za
naszymi plecami, to wykooczymy się. W innym przypadku pieniądze nie zostaną na tym terenie.
Kolejny przykład z mojego podwórka – firma jest z Warszawy, a przejęła cały transport u nas i pracuje
dla I. (nazwa firmy – przyp. aut.). Ładuje się na zmianę około 50 ciężarówek. I te pieniądze zarabiają
Warszawiacy. A my nawet nie jesteśmy informowani o przetargach. Podobnie jest ze wszystkimi
przetargami, jeżeli chodzi o gminy, powiaty. Przetarg w Kaliszu wygrywają firmy z Warszawy, a po
podatek przychodzi się od tych z Kalisza” (B);
„Ale dlaczego mają w niektórych przypadkach związane ręce? Na przykład te przetargi? Niech
tutejsi ludzie zarabiają, skoro tu też mamy dobre firmy. Nie rozumiem po co te przetargi” (B).
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
15
Zawody deficytowe
Przedsiębiorcy z terenu miasta Kalisza i powiatu kaliskiego wskazywali na brak najlepiej
wykształconych i najlepiej przygotowanych specjalistów z branż, w których funkcjonują:
„Co do pracowników, których brakuje na rynku: w Kaliszu kompletnie brakuje magistrów
farmacji. W Kaliszu jest wyjątkowo duża liczba aptek przypadających na 1 mieszkaoca. Mamy 60
aptek, a każda apteka potrzebuje wg wymogów 2 magistrów. W Kaliszu i okolicach doszło do
nadprodukcji techników farmacji (pojawiło się dużo szkół), tak dużej, że dochodzi do patologii, że
ludzie chcą u mnie pracowad za darmo. Technik zarabia dla apteki pieniądze i pracuje ciężej niż
kierownik apteki, mimo że zarabia o ponad połowę mniej” (K);
„Ja generalnie szukam kierowców. Niby jest ich dużo, ale z giełdy pracy (50 osób) nie
wybrałem nikogo, bo nikt się nie nadawał. Mimo, że miał uprawnienia to nie był specjalistą, bo nasza
branża jest specyficzna, trzeba umied się posługiwad transporterem” (K).
Ponadto poszukiwani są
niewykwalifikowani pracownicy do prac prostych, co ma
niewątpliwie związek z pracami sezonowymi, w szczególności przy zbiorach upraw, a także branżą
budowlaną. Potrzebni są pracownicy bez określonych kwalifikacji, zarazem bez wygórowanych
oczekiwao płacowych, bowiem jest to prosta, powtarzalna praca fizyczna:
„Tu są potrzebni pracownicy fizyczni. A ich brakuje” (B).
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
16
Oferta edukacyjna
Kaliscy przedsiębiorcy biorący udział w wywiadzie grupowym zostali zapytani także o ocenę
aktualnej oferty edukacyjnej szkolnictwa zawodowego. W wypowiedziach przeważały opinie
mówiące, że szkolnictwo zawodowe w przeszłości dużo lepiej funkcjonowały, współpraca ze szkołami
zasadniczymi była znacznie bardziej rozwinięta, co powodowało, że poziom kształcenia młodzieży był
na znacznie wyższym poziomie. Młody absolwent zasadniczej szkoły miał praktyczne umiejętności
oraz wiedzę teoretyczną w zawodzie, którego się uczył. Praktyki, odbywane jeszcze wówczas u
rzemieślników w zakładach pracy, były znacznie lepsze aniżeli obecnie nauka zawodu na
przyszkolnych warsztatach:
„Myślę, że chociażby w tych zawodówkach jeden dzieo w zakładzie dużo dawał. Przynajmniej
mieli szansę zetknąd się z pracą, którą będą wykonywad w przyszłości. A do szkół zawodowych teraz
idzie taka młodzież, że to jest niewyobrażalne. Od 15 lat uczę młodzież, ale to jest ostatni rok, kiedy
przyjmę ich na praktykę, bo to jest już taki odsiew, że 80% młodzieży idzie do liceum, technikum. A te
10-20% nie nadaje się nawet do zawodówki. Szkoła zawodowa nic nie mówi. Powinny byd tworzone
technika, które uczą i zawodu ogólnie” (B).
Reforma szkolnictwa zawodowego spowodowała, że zaczęły powstawad w ogromnej liczbie
licea ogólnokształcące, które odebrały uczniów szkołom zawodowym i technikom (założeniem
reformy było między innymi zdanie przez 80% młodzieży egzaminu maturalnego). Do szkół
zasadniczych obecnie papiery składa niewielki odsetek absolwentów gimnazjów i większośd
„zawodówek” funkcjonuje wyłącznie w zespołach szkół, gdzie istnieją również technika. Nabór do
szkoły zasadniczej jest niewielki i klasy uzupełniane są o młodzież, która nie daje sobie rady z nauką w
technikach. Oznacza to, że szkoły zawodowe zapełniane są najsłabszymi uczniami, a nie takimi, którzy
w przyszłości chcieliby wykonywad określony zawód.
Kaliscy przedsiębiorcy narzekali także na złą sytuację na rynku pracy pod względem
zapotrzebowania na rzemieślników, fachowców posiadających konkretne umiejętności:
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
17
„Dużo ludzi kooczy studia, ale brak im konkretnych umiejętności. Ale zdaje mi się, że coraz
częściej jest tak, że brak praktycznej wiedzy, jest tylko ta papierkowa” (B);
„Jest grono wykształconych ogólnie, ale brakuje fachowców, wykształconych w konkretnym
zawodzie, a ile może się zmieścid tych ludzi w zakładach? Muszą umied robid coś konkretnego” (B);
„Są wykształceni, a nieprzygotowani do pracy” (B);
„Wykształcenie wyższe to jest wykształcenie, które nic nie daje” (B).
Widad wyraźnie na podstawie wypowiedzi badanych, że sytuacja na rynku pracy w Kaliszu nie
jest najlepsza. Kaliskie wyższe szkoły rokrocznie wypuszczają absolwentów posiadających tytuł
magistra, głównie po kierunkach humanistycznych, którzy nie są w stanie znaleźd zatrudnienia i
najczęściej pracują w zupełnie innym zawodzie czy branży albo wyjeżdżają do większych ośrodków
miejskich (Poznania bądź Łodzi), gdzie łatwiej o zatrudnienie. Taka sytuacja ma miejsce wiele lat i jest
pokłosiem reform w systemie edukacji. Zakładane 80% młodzieży podejmuje naukę w liceach
ogólnokształcących i bez wyuczonego zawodu ani umiejętności podejmuje decyzję o dalszym
kształceniu. Brak fachowców jest jednak bolączką nie tylko kaliskiego rynku pracy, ale raczej
problemem ogólnokrajowym.
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
18
Wynagrodzenia
Kaliskim przedsiębiorcom trudno było odpowiedzied na pytanie o przeciętne wynagrodzenia
na rynku pracy z podziałem na branżę usługową, produkcyjną i handlową. Z niewielu odpowiedzi,
które padły w czasie wywiadu grupowego, można wywnioskowad, że pracownikowi otrzymującemu
wynagrodzenie za przepracowany czas wypłaca się ok. 10 zł za godzinę:
„Stawka godzinowa musi byd minimalnie od 8 do 10 zł. Za 8 zł nie znajdzie się pracownika.
Myślę, że tak do 12 zł” (B).
Z kolei wynagrodzenia za etat pracy w Kaliszu wynoszą ok. 2000 złotych, z tym że takie
wynagrodzenia dotyczą przede wszystkim pracowników z wykształceniem wyższym, kierunkowym:
„Z naszej branży pracownik (praca biurowa), to najniższa pensja to musi byd 1 500 zł netto,
żeby ta praca miała sens dla pracownika, a pełnomocnicy/przedstawiciele do 7 000 zł, radcy trochę
więcej. U nas prawie połowa pracowników jest po prawie, więc poniżej 2000 zł raczej nie ma
wynagrodzeo. Nie mam za to problemów z odejściami pracowników” (K).
Trzeba pamiętad, że w przypadku pracowników bez wykształcenia kierunkowego albo w
branży, gdzie nie jest wymagane żadne konkretne wykształcenie lub wcześniejsze doświadczenie
zawodowe, stawka ta jest dużo niższa i najprawdopodobniej nie wynosi dużo więcej niż minimalne
krajowe wynagrodzenie. W przypadku wynagrodzeo istotne jest także stanowisko, na jakim
zatrudniony jest pracownik:
„Jeśli chodzi o usługi, to ja z mojej branży mogę powiedzied: technik farmacji – 2000 zł, mgr
farmacji – 3500 zł, kierownik apteki – 5000-6000 zł” (K).
Zarówno branża, jak i stanowisko w znacznej mierze determinują wysokośd pracowniczego
wynagrodzenia. Dodatkowo na wysokośd wypłaty wpływają inne czynniki jak chodby sytuacja na
rynku pracy, kondycja firmy, jej położenie, odbiorcy czy kontrahenci.
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
19
Podsumowanie
Na podstawie analizy zogniskowanych wywiadów grupowych przeprowadzonych z kaliskimi
przedsiębiorcami nasuwa się kilka wniosków. Najważniejszym z nich jest poczucie ogólnej frustracji
przedsiębiorców wynikające z pogarszającej się kondycji ich firm. Czuli oni potrzebę podzielenia się
swoimi przemyśleniami odnośnie problemów, z jakimi przychodzi im się mierzyd w codziennej
działalności. Dużo uwagi poświęcili kwestii wzajemnych zobowiązao finansowych poszczególnych
podmiotów gospodarczych, które odkładając spłatę zaległości powiększają dług, jednocześnie
pozbawiając zysku firmy, którym są te pieniądze winne. Powoduje to braki żywej gotówki na rynku,
brak kapitału, który można by przeznaczyd na inwestycje.
Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że nie są w stanie wyegzekwowad należności od swoich
wierzycieli, tymczasem muszą płacid olbrzymie kary finansowe, gdy sami są winni pieniądze Urzędowi
Skarbowemu czy Zakładowi Ubezpieczeo Społecznych. Sytuacja taka sprawia, że kondycja finansowa
ich przedsiębiorstw jest coraz gorsza – priorytetem jest spłata zadłużenia wobec paostwa, co skutkuje
brakiem funduszy na zapłacenie kontrahentom, przez co tym także brakuje funduszy na działalnośd i
tak koło się zamyka. Przedsiębiorcy bardzo niezadowoleni są szczególnie ze współpracy z Zakładem
Ubezpieczeo Społecznych, podając liczne przykłady w jaki sposób uniemożliwia on rozwój ich firmy.
Poważnym problemem jest także wzrost praktyczne wszystkich kosztów związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej. Niemniej istotne są trudności, jakie piętrzą przed
przedsiębiorcami wszelacy urzędnicy i publiczne służby, a więc szeroko rozumiane kwestie
biurokratyczne.
Przedsiębiorcy zgodnie przyznają, że mimo paradoksalnie dużego bezrobocia, jest im ciężko
zdobyd nowych pracowników. Problemem jest bowiem znalezienie pracownika, który spełniałby
wymagania, jakie stawiają przed nim pracodawcy. Brakuje ludzi z odpowiednimi umiejętnościami
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
20
oraz motywacją do pracy i podnoszenia kwalifikacji. Przedsiębiorcy biorący udział w zogniskowanym
wywiadzie grupowym uważają, że istnieje spora grupa osób, zwłaszcza wśród tych zarejestrowanych
w Urzędzie Pracy, która nie jest zainteresowana podjęciem pracy. Problemem jest też to, że często
osoby, które są dobrze przygotowane do pracy, nie chcą podjąd zatrudnienia ze względu na za niskie
zarobki, jakie są im proponowane. Dostrzegalnym problemem jest mała atrakcyjnośd Kalisza jako
miejsca zamieszkania. Mimo wyższych zarobków, jakie się im oferuje w porównaniu z większymi
miastami, brakuje w nim specjalistów (np. magistrów farmacji).
Sytuacja na lokalnym rynku pracy także oceniana jest jako nienajlepsza – brakuje fachowców,
rzemieślników, co spowodowane jest niskim prestiżem szkół zawodowych. Młodzież znacznie częściej
wybiera licea ogólnokształcące, zdaje maturę i kształci się dalej na studiach wyższych, głównie w
kierunkach humanistycznych, czyli tych, w których kształcą kaliskie szkoły. Brak zainteresowania
szkołami zasadniczymi sprawia, że trafiają do nich niemal wyłącznie najsłabsi uczniowie, którzy mieli
problemy z nauką w pozostałych typach szkół. Skutkuje to tym, że rynek kaliski jest bardzo ubogi w
fachowców, rzemieślników z prawdziwego zdarzenia, osób które pracują w takich zawodach i
branżach jak szewstwo, krawiectwo, branża budowlana i remontowa, spożywcza, handlowa itd.
Wydaje się zatem, że konieczne są działania, które miałaby na celu przywrócenie prestiżu szkołom
zawodowym i zachęcaniu młodzieży do wyboru tego typu szkół i kształceniu się w określonych
zawodach.
Zdzisław Lara
tel/fax. (061) 843 51 69, tel. (061) 843 10 68
NIP 782-146-17-11
21

00Raport_FGI_z

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz - EuroConsult

Analiza wywiadów pogłębionych

Zawiadomienie o wyznaczeniu osoby

Nazwa Nr. Zamówienia Ulica Miasto NIP Kod pocztowy

Zasady bezpiecznego wypoczynku zimowego

Tomb Raider: Legenda

pobierz - EuroConsult

Co powinno się znaleźć w prezentacji dotyczącej praw człowieka