Przegląd narzędzi do tworzenia komponentów

Zbigniew Zieliński
[email protected], [email protected]
Wyższa Szkoła Handlowa
im. Bolesława Markowskiego
Zakład Informatyki
Kielce
Przegląd narzędzi do tworzenia komponentów kursów e-learning
Streszczenie
Powstanie systemów e-learning (LMS, LCMS) spowodowało ustandaryzowanie form
przekazu materiałów elektronicznych oraz metadanych pomiędzy różnymi narzędziami
autorskimi. Przenośność, standard komunikacji i jakość kursów e-learning to obecnie najważniejsze cechy systemów szkoleń elektronicznych. W referacie omówiono podstawowe
komponenty kursów e-learningowych oraz narzędzi ich tworzących.
1. Wstęp
Wprowadzanie nowych technologii informacyjnych i technik multimedialnych w nauczaniu wymusza zmiany w sposobie funkcjonowania uczelni, ich struktur organizacyjnych, a także wywiera wpływ na proces dydaktyczny. Studenci mogą korzystać z dostępnych technik teleinformatycznych by móc w sposób elastyczny korzystać z materiałów
edukacyjnych zgromadzonych w formie elektronicznej w serwisie uczelni. Jednakże tworzenie multimedialnych treści dydaktycznych, testów czy baz wiedzy dostępnych online
wymaga zaistnienia w strukturze organizacji edukacyjnej systemu do zarządzania nauczaniem. Taki system powinien posiadać możliwość implementacji dokumentów tekstowych
(doc, txt, pdf, html), multimedialnych (flash, ppt), zbiorów audio i wideo (media strumieniowe, mp3) oraz aplikacji interaktywnych (Java, ActiveX, aplikacje Flash, AuthorWare).
Oprogramowanie to powinno także wspierać model technicznej standaryzacji i specyfikacji
budowy treści systemów e-learningowych (SCORM – Sharable Content Object Reference
Model czy ECC – E-learning Courseware Certification). Obecnie jednym z najpopularniejszych kompleksowych systemów e-learning (open source) wykorzystywanych w procesie
edukacji jest system Moodle. System ten zawiera wiele modułów usprawniających proces
e-edukacji, np. zamieszczania materiałów dydaktycznych, przekazywania rozwiązań zadań,
ocen, komunikacji (synchronicznej i asynchronicznej) pomiędzy studentem a prowadzącym, a także moduł sprawdzanie wiedzy słuchaczy – testy, quizy.
2. Systemy e-learingowe
Systemy do zarządzania nauczaniem (procesem nauczania) są częścią systemów do
zarządzania kursami obejmującymi elementy umożliwiające naukę online. Są one określo-
ne skrótem LCMS (Learning Content Management System) [1]. Najważniejsze funkcje
systemu LCMS to:
- projektowanie i opracowywanie treści szkoleniowej,
- składowanie treści,
- dostarczanie treści osobom szkolonym,
realizowane przez dodatkowe funkcje:
- administracyjne,
- związane z przebiegiem szkolenia,
- śledzące i raportujące [2].
W ramach systemów e-learningowych istnieje możliwość oddziaływania standardowymi narzędziami na proces kształtowania umiejętności kursanta. Różnorodność narzędzi
oraz ich możliwości konfiguracyjne mają wpływ na różne elementy procesu dydaktycznego.
Rysunek 1. Zastosowanie standardowych narzędzi w systemach e-learningowych.
Źródło: opracowanie własne.
System Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) jest darmowym rozwiązaniem funkcjonującym w ramach publicznej licencji GNU GPL. Jednym z
podstawowych elementów Moodle jest kurs. W oparciu o to rozwiązanie prowadzony jest
proces dydaktyczny. Ma on pewną strukturę, która opisuje zależności pomiędzy użytkownikami systemu (administratorem, studentami, nauczycielem), elementami logicznymi
(wykład, ćwiczenia, warsztat) oraz narzędzi wspierania procesu dydaktycznego (zadanie,
czat, głosowanie, forum, dziennik, lekcja, quiz, ankieta, warsztaty, SCORM).
Niezależnie od tego czy proces dydaktyczny w systemie Moodle będzie się odbywał w
formie asynchronicznej bądź synchronicznej (z pomocą nauczyciela), czy też trybem blended learning (tryb mieszany – szkolenie wykorzystujące zarówno metody e-learningowe,
jak i tradycyjne szkolenie stacjonarne) rola nauczyciela będzie wymagała nadzoru szkolących się osób i realizacji funkcji sprawdzających jakość kształcenia [3].
3. Narzędzia do tworzenia komponentów e-learning na przykładzie systemu Moodle
Wspólną cechą systemów zarządzania nauczaniem jest posiadanie przejrzystego menu i
szybki dostęp użytkownika do podstawowych, niezbędnych funkcjonalności. Konieczne
jest aby poruszanie się po platformie było intuicyjne i pozwalało bez skupiania się na technikaliach realizować założone zadania. Niezbędne są zarządzanie platformą i nadzór techniczny, które zapewnia administrator systemu, a także dostęp do edytora WYSIWYG, który
umożliwia budowanie zawartości merytorycznej kursów bezpośrednio na platformie [4].
W podobny sposób funkcjonuje system Moodle. Jednym z głównych modułów Moodle
jest kurs e-learning, który pozwalają na utworzenie szkolenia w wymiarach: tematycznym,
tygodniowym, bądź towarzyskim, a także ustaleniem terminów trwania kursu, jego dostępności, systemu oceniania czy raportów. Dostęp do opcji kursu może być zależny od roli
uczestnika: gościa, studenta (z podziałem na grupy), prowadzącego, autora kursu bądź
administratora. W przypadku zalogowania się studenta, osoby te mają dostęp do podstawowych narzędzi wspomagających odbiór treści edukacyjnych i komunikacji: czat, forum
dyskusyjne, wiadomości; kreacji: edycja własnego bloga, kalendarz; a także zasobów edukacyjnych: lekcje, testy, quizy, zadania, linki do literatury zewnętrznej, słownik, wiki.
Rysunek 2 – Moduł tworzenia kursu e-learningowego w Moodle. Źródło: opracowanie
własne.
Osoby zalogowane w systemie jako autor kursu mają dostęp do narzędzi umożliwiających tworzenie zasobów e-learningowych. Do nich należy edycja samego kursu, dodawanie
elementów multimedialnych i samej treści, plików (ppt, doc, xls, flash), a także zarządzanie
aktywnymi użytkownikami (studentami). Do tych narzędzi można zaliczyć raportowanie
aktywności kursantów z przekazywaną informacją o czasie trwania akcji, adresie IP, nazwie użytkownika i danych dotyczących przeglądanych zasobów.
Rysunek 3 – Moduł raportowania w Moodle. Źródło: opracowanie własne.
Prowadzący i autorzy kursu mają też możliwość skorzystania z narzędzi sprawdzających, oceniających i weryfikujących wiedzę nabytą drogą e-learning szkolących się studentów.
Rysunek 4 – Moduł quiz w Moodle. Źródło: opracowanie własne.
Do tego służą komponenty: zadania – w podany formularz przesyłane są odpowiedzi na
zadane pytania, które muszą odpowiedzieć studenci w formie plików elektronicznych (doc,
txt), a także quiz – test online, wykonywany w czasie rzeczywistym przez studenta z zadanego materiału i natychmiastowe jego sprawdzenie przez system e-learning.
Administrator systemu oprócz dostępu do typowych narzędzi administracyjnych (archiwizację elementów kursów wraz z logami i plikami użytkowników, upgrade systemu,
eksport i import danych) ma także dostęp do modułów zarządzania użytkownikami w systemie (zakładanie, kasowanie, zmiana praw dostępu), edycji modułów (usuwania, aktywność, dodawanie) oraz statystyk. Statystyki dają ogólny pogląd na to co się działo w systemie/kursie w przeciągu danego okresu czasu, wraz z podejrzeniem logów systemowych.
Rysunek 5 – Moduł statystyk w systemie Moodle. Źródło: opracowanie własne.
Do dodatkowych narzędzi wspierających proces edukacyjny online w systemie Moodle
należą:
- głosowanie, ankieta służące do zbierania informacji od użytkowników, mający także na
celu umożliwienie grupie głosowania na temat kierunku kursu, czy uzyskania zgody na
przeprowadzenie badań,
- lekcje – forma przedstawienia treści dydaktycznych w interesujący sposób na wielu stronach, z których każda może się kończyć pytaniem, odpowiedziami – co pozwala na szybką
ocenę studenta i ewentualne uruchomienie kolejnej porcji materiału, bądź cofnięcie się do
początku nie zaliczonej treści,
- forum dyskusyjne (ogólnodostępne lub dedykowane) pozwalające na asynchroniczną
komunikację,
- słownik pojęć pozwalający użytkownikom systemu stworzyć zbiór definicji podobnego
do słownika,
- warsztaty będące zajęciami wspólnej oceny, pozwalające uczestnikom na ocenianie swoich prac, projektów,
- wiki czyli platforma służąca do grupowego tworzenia dokumentów (np. baz wiedzy z
danej dziedziny podobnych do samej Wikipedii) w prostym języku zapisu, przy założeniu
iż każdy użytkownik systemu e-learning ma prawa czytania, zaś część osób wprowadzania
dowolnych zmian w dokumentach składających się na taką bazę danych.
Moodle posiada również kilka dodatkowych modułów wpierających pracę grupową
umożliwiających wspólną pracę nad dokumentem, publikację i udostępnianie dokumentu
określonym użytkownikom, wprowadzanie dodatkowych zabezpieczeń SSL (Secure Socket
Layer) lub zewnętrzną weryfikację kont użytkowników.
4. Wnioski
E-learning staje się nowoczesnym rozwiązaniem teleinformatycznym zdobywającym
coraz większe uznanie wśród przedsiębiorstw, administracji szkół i uczelni. Wykorzystanie
elektronicznych materiałów, korzystanie z modułów e-learning nikogo obecnie już nie
dziwi – nauczanie poprzez internet staje się codziennością. Przykładem może być ilość
standardów kursów e-learning, a także platform różniących się narzędziami, modułami,
sposobem komunikacji (asynchroniczne, synchroniczne), licencjonowania czy modelami
kształcenia.
Obecny na rynku system Moodle jest wiodącym rozwiązaniem e-learning ze względu
na łatwość jego pozyskania, licencję open source, intuicyjność i wysoką interakcyjność
obsługi.
Literatura
[1] CLARKE Alan, E-learning nauka na odległość, WKŁ, Warszawa 2007.
[2] HYLA Marek, Przewodnik po e-learningu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
[3] ZIELIŃSKI Zbigniew, Nadzór i kontrola jakości kształcenia w e-learning na przykładzie systemu Moodle, Zeszyt naukowy SCENO 5B, Kielce 2007.
[4] BEDNAREK Józef, LUBINA Ewa, Kształcenie na odległość. Podstawy dydaktyki,
PWN, Warszawa 2008.
Review of tools for creating e-learning courses components
Abstract
E-learning systems (LMS, LCMS) coming into being have caused electronic and metadata material carrier forms to be uniformed between different kinds of author tools. Portability, communication standard and a quality of e-learning courses are currently most
important traits of electronic training systems. Hereby presents basic components of elearning courses and tools for creating them.