Nowe oblicze grup kapitałowych

NOWE OBLICZE PRAWNE GRUP KAPITAŁOWYCH
Tadeusz Komosa
Michał Mieciński
Leszek Rydzewski
Definicja
holdingu/koncernu
2
Holding – faktyczne zjawisko ekonomiczne.
Forma współpracy prawnie odrębnych przedsiębiorstw pod
wspólnym kierownictwem.
Faktycznie istniejący organizm gospodarczy niemający
podmiotowości (osobowości prawnej), tworzony przez
odrębne (autonomiczne) prawnie spółki kapitałowe
powiązane przez fakt podporządkowania organizacyjnego
spółce-matce.
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Skąd potrzeba
holdingu?
3
Dywersyfikacja działalności/rozłoŜenie ryzyka
Wymogi prawa (nakazy/zakazy)
Globalizacja
Bariery prawne
Inne względy
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Holding niejedno ma
imię..
4
Wertykalny/Horyzontalny
Finansowy/Operacyjny
Podatkowa grupa kapitałowa
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Trudne, lecz konieczne
Holdingi powstały zanim zauwaŜyli to prawnicy. Prawo nie
moŜe ani zanegować ani ich istnienia, ani „udawać”, Ŝe nie
istnieją.
5
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Pytanie nie tylko na
dziś…
Czy prawo powinno regulować holding „pozytywnie”,
ułatwiając realizację celu ich funkcjonowania, czy wręcz
przeciwnie –powinno dąŜyć do ograniczenia tego zjawiska,
jako nie do pogodzenia z fundamentami prawa korporacyjnego
i aksjologicznymi podstawami ograniczonej odpowiedzialności
wspólników?
6
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Prawo holdingowe
w innych krajach
(model francuski)
Ewolucja: od orzecznictwa sądów karnych (sprawa
Rosenblum, 1985), poprzez doktrynę, po kodeks
handlowy (2000)
Wąska regulacja
brak uregulowania umów holdingowych
zidentyfikowanie interesu grupy kapitałowej - lecz bez
zdefiniowania
doktryna (dywersyfikacja ryzyka, efektywności z reorganizacji)
orzecznictwo sądów karnych (ad casu): realizacja w ramach
długofalowego planu biznesowego interesu ekonomicznego
(efektywność ekonomiczna), społecznego (interes
pracowników grupy) i finansowego (korzyści ze wspólnego
zarządzania finansami) – im nowsze orzecznictwo, tym wyŜej
stawiany interes grupy
nie prowadzi do odpowiedzialności grupy
7
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Prawo holdingowe
w innych krajach
(model niemiecki)
8
Najszersza regulacja znana w systemach europejskich
Koncern: przedsiębiorstwo dominujące i przedsiębiorstwa
zaleŜne pozostające pod wspólnym kierownictwem
Koncern umowny – powstały w drodze umowy o
charakterze organizacyjnym (umowa o objęcie
dominacją/przekazanie kierownictwa, umowa o
odprowadzanie zysku)
Koncern faktyczny – faktyczna zaleŜność (często sp.
z o.o.) i moŜliwość wywierania wpływu na spółkę
zaleŜną
Koncern faktyczny kwalifikowany – tak znaczący
wpływ na spółkę zaleŜną, jakby zawarta była umowa o
objęcie dominacją (tzw. oddziaływanie sterujące)
Koncern zintegrowany – gdy uchwalono włączenie
(zintegrowanie) spółki zaleŜnej
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Prawo holdingowe
w innych krajach
(model niemiecki
– c.d.)
Umowy koncernowe – faktyczna zmiana celu spółki
(wspólny interes wspólników ustępuje wobec interesu
podmiotu dominującego), wpis do rejestru:
Umowa o objęcie dominacją
Umowa o odprowadzanie zysku
Określają zasady wspólnego jednolitego kierownictwa, warunek
(relację) zaleŜności stron oraz wyrównanie (odpowiednie
powtarzające się świadczenie dla akcjonariuszy zewnętrznych) i
rekompensaty (obowiązek nabycia akcji od akcjonariuszy
zewnętrznych)
Odpowiedzialność podmiotu dominującego:
9
w koncernie umownym wyrównanie straty rocznej; po
wygaśnięciu umowy (6 mies. na zgłoszenia wierzycieli)
w koncernie faktycznym – zakaz wywierania wpływu w
celu niekorzystnych czynności, chyba Ŝe za wyrównaniem
szkody; odpowiedzialność solidarna przedstawicieli
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Prawo holdingowe
w UE?
Próby
regulacji
prawa
koncernowego
1974-1984:
projekt IX Dyrektywy, oparty na rozwiązaniach niemieckich z
obligatoryjnym
współzarządzaniem
pracowniczym
–
zaniechany.
10
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Niedostatek regulacji
prawa holdingowego
w Polsce
(obecnie)
Regulacja ogólna ograniczona do art. 7 Ksh
Umowa o zarządzanie (umowa między spółką dominującą a spółką
zaleŜną
przewidująca
zarządzanie
spółką
zaleŜną
lub
przekazywanie zysku przez taką spółkę); zgłoszenie do akt
rejestrowych spółki zaleŜnej wyciągu z umowy z ujawnieniem :
postanowień o
dominującej,
nieuregulowaniu
za szkodę wyrządzoną spółce zaleŜnej
niewykonania/nienaleŜytego wykonania umowy
za zobowiązania spółki zaleŜnej wobec jej wierzycieli
zakresie odpowiedzialności spółki
jej
wyłączeniu,
ograniczeniu
lub
z
tytułu
3 tygodnie od zawarcia umowy na zgłoszenie do KRS (przez zarząd
sp. zaleŜnej lub sp. dominującej) – pod rygorem niewaŜności
ograniczeń/wyłączeń odpowiedzialności spółki dominującej
11
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Niedostatek regulacji
prawa holdingowego
w Polsce
(obecnie)
12
Regulacje w poszczególnych dziedzinach bez powiązania z
regulacją ogólną prawa spółek
konsolidacja sprawozdań w grupie kapitałowej
podatkowa grupa kapitałowa
bankowe grupy kapitałowe
Regulacje sektorowe, np.:
utworzenie holdingu wokół PKP
konsolidacja banków w ramach Grupy Pekao
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Kwestie praktyczne dla
zarządów spółek
zaleŜnych
(obecnie)
13
Ryzyko uznania umowy za umowę o zarządzanie – ryzyko
dla spółki dominującej
Zarząd spółki zaleŜnej powinien kierować się interesem
spółki zaleŜnej, a nie dominującej (w tym np. przy
zawieranych umowach handlowych w grupie)
Udostępnianie spółce dominującej informacji wobec zasady
równego traktowania i praw mniejszości
Ryzyko odpowiedzialności cywilnej i karnej
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
Projekt nowelizacji
14
Projekt w toku prac rządowych
Nowe definicje i dział (Grupy spółek) w tyt. I K.s.h.
Uchylenie aktualnego art. 7 K.s.h.
Jeden przepis o charakterze ogólnym i kilka „technicznych”
Pojęcie grupy spółek (trwałe powiązanie organizacyjne,
faktyczne lub umowne)
Pojęcie wspólnego interesu gospodarczego (interes grupy
spółek) – klauzula generalna
Interes grupy spółek relatywizowany uzasadnionym
interesem wierzycieli i wspólników mniejszościowych
Uczestnictwo w grupie ujawniane w KRS (wpis
konstytutywny) i w korespondencji handlowej
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26
quasi
Projekt nowelizacji
15
Uprawnienia spółki dominującej
Pełen dostęp do ksiąg i dokumentów spółki zaleŜnej
Nieograniczone prawo Ŝądania informacji o spółce
zaleŜnej
Obowiązki sprawozdawcze spółki zaleŜnej
Powiązania ze spółką dominującą
sprawozdaniu zarządu spółki zaleŜnej
Nowe uprawnienia mniejszości w spółce zaleŜnej – prawo
Ŝądania zbadania rachunkowości i działalności
grupy spółek przez biegłego ustanowionego przez sąd
Zgoda walnego zgromadzenia na zawarcie umowy
holdingowej (= organizującej trwałą współpracę spółek
z grupy, w tym umowy o zarządzanie)
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
ujawniane
2009-11-26
w
Dziękujemy za uwagę
Tadeusz Komosa - Radca Prawny
Leszek Rydzewski - Adwokat
Michał Mieciński - Radca Prawny
FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
00-103 Warszawa, ul. Królewska 16, Poland
T: +48 22 581 44 00 F: +48 22 581 44 10
E: [email protected] W: www.fka.pl
16
Nowe oblicze prawne grup kapitałowych
2009-11-26