Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada- Górnictwo

Transkrypt

Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Górnictwo
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada- Górnictwo
Odpowiedzi na pytania udzieliła Lidia Król
Mgr inż. Lidia Król w 2000 r., ukończyła studia na Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie na
Wydziale Wiertnictwa, Nafty i Gazu. Jest Absolwentką studiów podyplomowych „Ochrona
środowiska przyrodniczego i zasobów mineralnych” na Wydziale Geologii, Geofizyki i Ochrony
AGH w Krakowie (2003 rok), „Projektowanie geotechniczne, bezpieczeństwo i oddziaływanie
budowli na środowisko” na Wydziale Inżynierii i Kształtowania Środowiska SGGW w Warszawie
(2007 rok). W czerwcu 2006 roku otworzyła przewód doktorski w zakresie zarządzania
środowiskiem geologicznym na Wydziale Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w
Krakowie. Obecnie kontynuuje naukę na rocznych studiach podyplomowych „Górnictwo
odkrywkowe” na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii AGH w Krakowie (termin ukończenia –
czerwiec 2009 rok). Ma sześcioletnie doświadczenie na stanowisku geologa powiatowego,
zatrudniona była w Starostwie Powiatowym w Mińsku Mazowieckim na stanowisku podinspektora
ds. górnictwa i geologii. Obecnie zatrudniona jest w Okręgowym Urzędzie Górniczym w Warszawie
na stanowisku starszego inspektora zakładów górniczych ds. geologii. Specjalizuje się w
dokumentowaniu i udostępnianiu złóż, dokumentowaniu geotechnicznym. Jest autorką publikacji z
zakresu eksploatacji złóż, koncesjonowania wraz z interpretacją administracyjno – prawną.
Prowadziła szkolenia nt. prowadzenia koncesjonowanej działalności w zakresie poszukiwania,
rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż, dokumentowania złóż, bezpiecznego wykonywania
prac w zakładach górniczych.
Posiada uprawnienia geologiczne nr III-0489 w zakresie geologii złożowej (2003), uprawnienia
geologiczne nr VII-1336 w zakresie geologii inżynierskiej (2004) oraz uprawnienia geologiczne nr
V-1564 z zakresie hydrogeologii (2005).
Eksploatacja
Likwidacja szkód powstałych w czasie eksploatacji - jakie są wymagania formalno-prawne?
Zgodnie z art. 94 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r.
Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu
poprzedniego. Przywrócenie stanu poprzedniego może nastąpić przez dostarczenie gruntów,
obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Naprawienie
Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl
1
szkody w gruntach rolnych i leśnych następuje w drodze rekultywacji, zgodnie z przepisami o
ochronie tych gruntów. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na przedsiębiorcy.
Jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco
przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę
odszkodowania. Natomiast jeżeli poszkodowany poniósł nakłady na naprawienie szkody,
odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej wartości uzasadnionych nakładów (art. 95
ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze).
Na podstawie art. 93 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze jeżeli nie
można ustalić, kto wyrządził szkodę, odpowiada za nią przedsiębiorca, który w chwili ujawnienia
się szkody jest uprawniony do wydobywania kopaliny w granicach obszaru górniczego. Jeżeli
szkoda nastąpiła także z innych przyczyn niż ruch zakładu górniczego, odpowiedzialność
przedsiębiorcy
i
innych
osób
jest
solidarna.
Solidarna
jest
również
odpowiedzialność
przedsiębiorcy oraz podmiotów trudniących się zawodowo wykonywaniem powierzonych im przez
tego przedsiębiorcę czynności.
Zgodnie z art. 96 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze w razie braku
przedsiębiorcy odpowiedzialnego za szkodę albo jego następcy prawnego, roszczenia określone
niniejszym działem przysługują przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez właściwy
miejscowo organ nadzoru górniczego.
Na podstawie art. 97 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze w sprawach o
naprawienie szkód orzekają sądy powszechne. Sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po
wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest
spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody albo od zgłoszenia przedsiębiorcy
żądania przez poszkodowanego upłynęło 30 dni. Ugoda, zawarta w formie aktu notarialnego,
stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i podlega
wykonaniu w drodze egzekucji sądowej.
W celu natychmiastowego zapobiegania szkodzie lub jej dalszym skutkom sąd może nakazać
podjęcie koniecznych czynności. Jeżeli obowiązek ten obciąża powoda, sąd może nakazać
przedsiębiorcy niezwłoczne wypłacenie niezbędnej kwoty pieniężnej. W razie powstania szkody w
postaci zaniku wody lub utraty jej przydatności, przedsiębiorca zobowiązany jest bezpłatnie
dostarczać poszkodowanemu niezbędną ilość wody do czasu naprawienia szkody. W powyższych
sprawach stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
zabezpieczającym (art. 98 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze).
Zgodnie z art. 99 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze przepisy
dotyczące naprawiania szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom.
2
Jakie są prawa i obowiązki przedsiębiorcy w stosunku do obszaru i terenu górniczego?
Zgodnie ze słownikiem ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) – art. 6 pkt. 8) i pkt. 9) – obszarem górniczym jest
przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz
prowadzenia robót górniczych związanych z wykonywaniem koncesji, natomiast terenem
górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu
górniczego.
Obszar górniczy wyznacza się dla każdej kopaliny, chociażby złoża różnych kopalin występowały
w bezpośrednim sąsiedztwie. Obszar górniczy może obejmować część złoża, jeżeli nie zagraża to
prawidłowemu
wykorzystaniu
złoża.
Podstawą
wyznaczenia
obszaru
górniczego
jest
dokumentacja geologiczna i projekt zagospodarowania złoża (art. 51 ustawy z dnia 4 lutego
1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze).
Omówienie postępowanie administracyjnego w przypadku eksploatacji z rażącym
naruszeniem warunków koncesji. Jakie są wymagania formalno – prawne w takich
przypadkach?
W nawiązaniu do art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) oraz na podstawie art. 57 ust. 1 pkt. 1), pkt. 2) i
ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155,
poz. 1095 ze zmianami) organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w
zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją oraz przestrzegania warunków
wykonywania działalności gospodarczej. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do
usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.
Na podstawie art. 58 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej organ
koncesyjny cofa koncesję, w przypadku gdy:
1. wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności
gospodarczej objętej koncesją;
2. przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności objętej koncesją, mimo
wezwania
organu koncesyjnego,
lub trwale
zaprzestał wykonywania
działalności
gospodarczej objętej koncesją.
Organ koncesyjny cofa koncesję albo zmienia jej zakres, w przypadku gdy przedsiębiorca:
1. rażąco
narusza
warunki
określone
w
koncesji
lub
inne
warunki
wykonywania
koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa;
3
2. w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z
warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą
objętą koncesją.
Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo zmienić jej zakres ze względu na zagrożenie
obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, a także w razie ogłoszenia
upadłości przedsiębiorcy.
W razie wydobywania kopaliny bez wymaganej koncesji lub z rażącym naruszeniem jej warunków,
właściwe
organy
ustalają,
w
drodze
decyzji,
prowadzącemu
taką
działalność,
opłatę
eksploatacyjną w wysokości osiemdziesięciokrotnej stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego
rodzaju kopaliny, pomnożonej przez ilość wydobytej w ten sposób kopaliny, stosując stawki
obowiązujące w dniu wszczęcia postępowania. W razie prowadzenia innej działalności bez
wymaganej koncesji lub z rażącym naruszeniem jej warunków, właściwe organy ustalają, w drodze
decyzji, opłatę (art. 85a ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne
i górnicze).
Zgodnie z art. 104a. pkt. 1) ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze przy
wykonywaniu nadzoru i kontroli organ administracji geologicznej nakazuje wstrzymanie
działalności lub podjęcie określonych czynności w celu doprowadzenia środowiska do właściwego
stanu,
w
razie
stwierdzenia
wykonywania
działalności
bez
wymaganej
koncesji,
bez
zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub niezgodnie z koncesją albo zatwierdzonym
projektem prac geologicznych. Organem właściwym w sprawach jest odpowiednio organ właściwy
do udzielania koncesji, zatwierdzania projektów prac geologicznych. Wniesienie odwołania od
takiej decyzji nie wstrzymuje jej wykonania.
Jak powinno być przeprowadzone prawidłowe rozliczanie zasobów złoża w trakcie
eksploatacji i po jej zakończeniu?
W trakcie eksploatacji zgodnie z art. 72 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo
geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) przedsiębiorca jest
zobowiązany do prowadzenia ewidencji zasobów złoża na podstawie dokumentacji geologicznej i
projektu zagospodarowania złoża. Prowadzenie ewidencji zasobów złoża kopaliny polega na
ustalaniu zmian w zasobach, których przyczyną powstania jest:
1. dokładniejsze rozpoznanie złoża;
2. eksploatacja złoża i straty spowodowane eksploatacją złoża;
3. zmiana granic lub podział złoża;
4. przeklasyfikowanie geologicznych zasobów bilansowych do pozabilansowych, zasobów
4
pozabilansowych do bilansowych, zasobów przemysłowych do nieprzemysłowych bądź
zasobów nieprzemysłowych do przemysłowych lub do strat, albo strat do zasobów
przemysłowych.
Na podstawie art. 72 ust. 5, ust. 5a, ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze,
corocznie, w terminie do dnia 31 marca, przedsiębiorca ujmuje w operacie ewidencyjnym zmiany
zasobów złoża za okres sprawozdawczy od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia roku poprzedniego.
Część tekstową operatu ewidencyjnego przedsiębiorca przekazuje właściwemu organowi
koncesyjnemu w terminie do dnia 15 kwietnia.
Zgodnie z art. 72 ust. 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze, operat
ewidencyjny dla złóż kopalin pospolitych, z których wydobycie w roku kalendarzowym przekracza
20 000 m3 kopaliny, a także dla złóż kopalin podstawowych przedsiębiorca sporządza na
podstawie obmiaru wyrobiska. Dla kopalin gazowych i płynnych operat ewidencyjny przedsiębiorca
sporządza na podstawie pomiarów wydajności odwiertów. Operat ewidencyjny należy dołączyć do
posiadanego egzemplarza dokumentacji geologicznej oraz projektu zagospodarowania złoża,
według stanu zasobów złoża na dzień 31 grudnia danego roku.
Zgodnie z art. 72 ust. 7 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze obmiaru złóż
kopalin pospolitych, z których wydobycie w roku kalendarzowym nie przekracza 20 000 m3
kopaliny, przedsiębiorca dokonuje co trzy lata. Corocznie w operacie ewidencyjnym należy określić
stan zasobów, wielkość wydobycia i strat jako wielkości szacunkowe, pozostawiając szczegółowe
ich ustalenie do czasu dokonania ścisłego pomiaru stanu wyrobisk.
Na podstawie art. 72 ust. 8 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze, organ
koncesyjny może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania obmiaru wyrobisk w
innym terminie w przypadku:
1. zrzeczenia się koncesji;
2. wyczerpania zasobów złoża;
3. naruszenia przepisów o ochronie środowiska.
W przypadku zaniechania lub zakończenia eksploatacji rozliczenia zasobów złoża dokonuje się w
dodatku do dokumentacji geologicznej złoża - zgodnie z § 6 ust. 3 i ust. 4 rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 6 lipca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje geologiczne złóż kopalin (Dz.U. z 2005r. Nr 136 poz. 1151). W dodatku do
dokumentacji geologicznej zamieszcza się materiały podstawowe, które dokumentują powstałe
zmiany, w szczególności rozliczenie zasobów złoża oraz uzasadnienie stwierdzonych różnic w
wielkości dokumentowanych zasobów.
5
Jaki powinien być zakres i metody kontroli wydobycia kopalin (wzór protokołu) i weryfikacja
operatów ewidencyjnych?
Zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia
ewidencji zasobów złoża na podstawie dokumentacji geologicznej i projektu zagospodarowania
złoża.
Na podstawie art. 72 ust. 5, ust. 5a, ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze,
corocznie, w terminie do dnia 31 marca, przedsiębiorca ujmuje w operacie ewidencyjnym zmiany
zasobów złoża za okres sprawozdawczy od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia roku poprzedniego.
Część tekstową operatu ewidencyjnego przedsiębiorca przekazuje właściwemu organowi
koncesyjnemu w terminie do dnia 15 kwietnia.
Zgodnie z art. 72 ust. 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze, operat
ewidencyjny dla złóż kopalin pospolitych, z których wydobycie w roku kalendarzowym przekracza
20 000 m3 kopaliny, a także dla złóż kopalin podstawowych przedsiębiorca sporządza na
podstawie obmiaru wyrobiska. Dla kopalin gazowych i płynnych operat ewidencyjny przedsiębiorca
sporządza na podstawie pomiarów wydajności odwiertów. Operat ewidencyjny należy dołączyć do
posiadanego egzemplarza dokumentacji geologicznej oraz projektu zagospodarowania złoża,
według stanu zasobów złoża na dzień 31 grudnia danego roku.
Zgodnie z art. 72 ust. 7 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze obmiaru złóż
kopalin pospolitych, z których wydobycie w roku kalendarzowym nie przekracza 20 000 m3
kopaliny, przedsiębiorca dokonuje co trzy lata. Corocznie w operacie ewidencyjnym należy określić
stan zasobów, wielkość wydobycia i strat jako wielkości szacunkowe, pozostawiając szczegółowe
ich ustalenie do czasu dokonania ścisłego pomiaru stanu wyrobisk.
Na podstawie art. 72 ust. 8 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze, organ
koncesyjny może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania obmiaru wyrobisk w
innym terminie w przypadku:
1. zrzeczenia się koncesji;
2. wyczerpania zasobów złoża;
3. naruszenia przepisów o ochronie środowiska.
Zgodnie z art. 84 ust. 1 i ust. 9 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) Przedsiębiorca wydobywający kopalinę ze złoża
uiszcza opłatę eksploatacyjną za wydobytą kopalinę. W terminie jednego miesiąca po upływie
każdego kwartału przedsiębiorca przedstawia organowi koncesyjnemu, gminie, na terenie której
jest prowadzona działalność objęta koncesją i Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i
6
Gospodarki Wodnej kopie dowodów dokonanych wpłat, a także informację zawierającą dane
dotyczące nazwy przedsiębiorcy, złoża, rodzaju, ilości wydobytej w kwartale kopaliny, przyjętej
stawki oraz wysokości ustalonej opłaty, nazwy gminy, a w przypadku gdy wydobywanie
prowadzone jest na terenie więcej niż jednej gminy – ilości wydobytej kopaliny, a także wysokość
opłaty przypadającej na poszczególne gminy.
Zgodnie z § 11 ust. 1, pkt. 2a rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 czerwca 2002 r. w
sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej (Dz. U. z 2002 Nr 92 poz. 819) przedsiębiorca
powinien uzupełniać mapy podstawowe i przeglądowe wyrobisk górniczych odkrywkowych
zakładów górniczych co najmniej raz w roku.
Zakres kontroli wydobycia kopalin powinien obejmować:
•
sprawdzenie operatów ewidencyjnych zmian zasobów złoża,
•
sprawdzenie informacji o ilości wydobytej kopaliny,
•
sprawdzenie aktualizacji map wyrobisk górniczych,
•
oględziny wyrobiska górniczego.
Metodą
kontroli
będzie
porównanie
ilości
wydobytej
kopaliny
określonej
w
operatach
ewidencyjnych zmian zasobów, informacji o ilości wydobytej kopaliny z aktualizacją map.
i postępem robót w wyrobisku górniczym.
Protokół kontroli powinien zawierać:
•
nazwę organu kontrolującego,
•
datę kontroli,
•
nazwę kontrolowanego przedsiębiorcy,
•
zakres kontroli:
•
dokumentację geologiczna wraz z dodatkami,
•
projekt zagospodarowania złoża wraz z dodatkami,
•
operaty ewidencyjne zmian zasobów złoża,
•
informacje o ilości wydobytej kopaliny,
•
aktualizacje map wyrobisk górniczych,
•
wyrobisko górnicze,
•
stwierdzenie prawidłowości lub nieprawidłowości,
•
wniesione zastrzeżenia (lub ich brak) przez kontrolowanego przedsiębiorcę,
•
podpisy kontrolujących i kontrolowanych.
Weryfikacja operatów ewidencyjnych zmian zasobów złoża powinna się opierać się na
sprawdzeniu poprawności wykonania operatu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z
dnia 20 czerwca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać operaty
7
ewidencyjne zasobów złóż kopalin (Dz.U. 2005 nr 116 poz. 979) oraz porównaniu z informacją o
ilości wydobytej kopaliny, aktualizacją map górniczych oraz postępem robót w wyrobisku
górniczym.
Likwidacja
Jakie obowiązki wynikają dla przedsiębiorcy oraz organu koncesyjnego w związku
z likwidacją zakładu górniczych?
Na podstawie art. 80 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze
zmianami) w razie likwidacji zakładu górniczego przedsiębiorca jest zobowiązany:
1. zabezpieczyć lub zlikwidować wyrobiska górnicze oraz obiekty i urządzenia zakładu
górniczego;
2. zabezpieczyć niewykorzystaną część złoża kopaliny;
3. zabezpieczyć sąsiednie złoża kopalin;
4. przedsięwziąć niezbędne środki chroniące wyrobiska sąsiednich zakładów górniczych;
5. przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji; gruntów i
zagospodarowania terenów po działalności górniczej.
Do rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów stosuje się przepisy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych.
Zgodnie z art. 81 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze do likwidacji zakładu górniczego stosuje
się odpowiednio przepisy o ruchu zakładu górniczego. Plan ruchu likwidowanego zakładu
górniczego powinien w szczególności przewidywać sposób wykonania obowiązków określonych w
art. 80. Plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego wymaga uzgodnienia z właściwym wójtem,
burmistrzem lub prezydentem miasta.
Zgodnie z art. 81 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze w razie niewykonania obowiązku
likwidacji zakładu górniczego lub jego oznaczonej części, organ nadzoru górniczego nakazuje
przedsiębiorcy, w drodze decyzji, wykonanie tego obowiązku.
W decyzji, o której mowa powyżej organ nadzoru górniczego określi termin wykonania obowiązku
likwidacji zakładu górniczego, a po jego bezskutecznym upływie wdroży postępowanie
egzekucyjne. Decyzja ta wymaga uzgodnienia z wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta.
Na podstawie art. 109 ust. 1 o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, organy nadzoru
8
górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, m.in. w zakresie budowy
i likwidacji zakładu górniczego, w tym rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po
działalności górniczej.
Organy koncesyjne są właściwe m.in. w sprawach udzielania, zmiany, cofania i wygaszania
koncesji.
Nadzór górniczy
W jakim zakresie Dyrektor OUG uzgadnia/opiniuje udzielane/ zmieniane i wygaszane
decyzje koncesyjne, będące w kompetencjach Starosty. Jakie elementy decyzji podlegają
opiniowaniu/uzgodnieniu przez Dyrektora OUG?
Koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych zgodnie z art. 16 ust.
2 a ustawy z dnia 4 lutego 1994r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz.
1947 ze zmianami), udziela starosta. Działalność, o której mowa w ust. 2 a wymaga uzgodnienia z
właściwym organem nadzoru górniczego oraz zaopiniowania przez właściwego marszałka
województwa (art. 16 ust. 3 pkt 6 ww. ustawy).
W przypadku koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie kopalin pospolitych do wniosku o
uzgodnienie skierowanego do dyrektora właściwego miejscowo okręgowego urzędu górniczego
starosta dołącza:
1. kserokopię wniosku o udzielenie koncesji,
2. 1 egz. projektu prac geologicznych,
3. projekt rozstrzygnięcia – projekt decyzji koncesyjnej.
W przypadku koncesji na wydobywanie kopalin pospolitych do wniosku o uzgodnienie
skierowanego do dyrektora właściwego miejscowo okręgowego urzędu górniczego starosta
dołącza:
1. kserokopię wniosku o udzielenie koncesji,
2. załącznik mapowy zawierający klauzulę aktualności w skali określonej dla map
podstawowych z naniesieniem:
•
granic złoża kopaliny,
•
granicy własności przedsiębiorcy,
•
przebiegu projektowanego obszaru i terenu górniczego,
9
•
pasów i filarów ochronnych,
•
miejsca udostępnienia złoża,
•
generalnego kierunku eksploatacji kopaliny w złożu.
3. projekt rozstrzygnięcia – projekt decyzji koncesyjnej.
Na wniosek starosty, organ nadzoru górniczego przeprowadza analizę wniosku o udzielenie
koncesji w zakresie:
•
wykorzystania zasobów i warunków eksploatacji tj. projektowanego wydobycia i wskaźnika
wykorzystania zasobów, dostosowania prowadzonych robót górniczych do występujących
w zakładzie zagrożeń naturalnych,
•
warunków bezpiecznego wykonywania robot geologicznych, w tym: bezpieczeństwa
powszechnego, przeciwpożarowego, bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników
zatrudnionych przy tych robotach,
•
ochrony środowiska – postępowanie z masami ziemnymi i skalnymi lub z odpadami
powstałymi
w
procesie
wydobywania
kopaliny,
sposoby
rekultywacji
gruntów
i
zagospodarowania terenów po działalności górniczej,
•
warunków określonych w koncesji, uwzględniających wymagania zawarte w art. 64 ust. 2.
Powyższa procedura znajduje odpowiednie zastosowanie w sprawie zmiany udzielonej koncesji
(art. 6 ust. 5a ustawy – Prawo geologiczne i górnicze).
Wygaszenie koncesji następuje w przypadkach określonych w art. 28 ust. 1 ustawy – Prawo
geologiczne i górnicze, tj.:
•
z upływem czasu, na jaki została wydana,
•
jeżeli stała się bezprzedmiotowa,
•
w razie likwidacji przedsiębiorcy,
•
w razie zrzeczenia się koncesji.
W przypadkach określonych powyżej organ koncesyjny stwierdza wygaśnięcie decyzji wydając
stosowną decyzję. Cofnięcie koncesji może nastąpić:
•
w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy (art. 28 ust. 1a ustawy- Prawo geologiczne i
górnicze)
•
w sytuacji, w której przedsiębiorca, pomimo wezwania organu koncesyjnego do
niezwłocznego zaniechania naruszeń (art. 27a ustawy - Prawo geologiczne i górnicze):
•
nadal narusza przepisy ustawy (w szczególności w zakresie ochrony środowiska lub
racjonalnej gospodarki zasobami złóż kopalin)
•
nie wypełnia warunków koncesji, w tym nie podejmuje działalności lub trwale jej
zaprzestaje.
10
Cofnięcie albo wygaśnięcie koncesji nie zwalnia dotychczasowego przedsiębiorcy (lub podmiotu,
do którego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przedsiębiorców) z wykonania obowiązków
dotyczących ochrony środowiska oraz obowiązków związanych z likwidacją zakładu górniczego
(art. 29 ust. 1 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze).
Na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze zakres i sposób wykonania tych
obowiązków ustala organ koncesyjny w decyzji o cofnięciu koncesji albo w decyzji stwierdzającej
wygaśnięcie koncesji, w uzgodnieniu z właściwym wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta
oraz z właściwym organem nadzoru górniczego, a w przypadku działalności prowadzonej w
granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej – z ministrem właściwym do spraw
gospodarki morskiej. Uzgodnienie działalności, o której mowa posiada formę postanowienia
wydanego na podstawie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego.
W związku z art. 29 ust. 2 ustawy Prawo geologiczne i górnicze organ koncesyjny uzgodnienia
wygaszenie koncesji lub cofnięcie koncesji z właściwym organem nadzoru górniczego. Do wniosku
o uzgodnienie skierowanego do dyrektora właściwego miejscowo okręgowego urzędu górniczego
organ koncesyjny dołącza projekt rozstrzygnięcia (projekt decyzji).
Na wniosek organu koncesyjnego, organ nadzoru górniczego przeprowadza analizę projektu
rozstrzygnięcia w zakresie:
•
rozliczenia zasobów złoża,
•
nałożenia obowiązku opracowania planu ruchu likwidowanego zakładu górniczego,
•
sposobu rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej,
•
sposobu wykorzystania środków finansowych zgromadzonych na funduszu likwidacji
zakładu górniczego,
•
przekazania dokumentacji mierniczo-geologicznej likwidowanego zakładu górniczego do
Archiwum przy WUG w Katowicach.
Czy nadzór górniczy ma prawo żądać od przedsiębiorcy, posiadającego koncesję od
Starosty, wykonywania co roku mapy zmian w zasobach złoża wg § 11 ust1, pkt. 2a
Rozporządzenia w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej (Dz. U. z 2002 Nr 92 poz.
819)?
Zgodnie z § 11 ust. 1, pkt. 2a Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 czerwca 2002 r. w
sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej (Dz. U. z 2002 Nr 92 poz. 819) przedsiębiorca
powinien uzupełniać mapy podstawowe i przeglądowe wyrobisk górniczych odkrywkowych
zakładów górniczych (w tym prowadzące działalność na podstawie koncesji udzielonej przez
starostę), co najmniej raz w roku, a mapy podstawowe i przeglądowe wyrobisk górniczych dla
11
zakładów górniczych wydobywających węgiel brunatny i rudy siarki raz na sześć miesięcy.
Jednocześnie na podstawie § 8 ust. 1 powyższego rozporządzenia właściwy organ nadzoru
górniczego, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego,
potrzeb ratownictwa górniczego, gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania, ochrony
środowiska i obiektów budowlanych, budowy i likwidacji zakładu górniczego oraz rekultywacji
gruntów i zagospodarowania terenów po zakończonej działalności górniczej, może nakazać
sporządzenie odpowiednich dokumentów mierniczo-geologicznych.
Jakie uprawnienia powinna mieć osoba dokonująca obmiarów nielegalnego wyrobiska oraz
ustalająca rodzaj kopaliny?
Osobą uprawniona do obmiarów nielegalnego wyrobiska jest osoba posiadająca właściwe
uprawnienia geodezyjne w zakresie pomiarów sytuacyjno - wysokościowych lub uprawnienia
mierniczego górniczego.
Osobą uprawnioną do ustalania rodzaju kopaliny jest osoba posiadająca właściwe uprawnienia
geologiczne (ustalenie wstępne na podstawie badań makroskopowych, ustalenie szczegółowe na
podstawie badań laboratoryjnych).
Jakie są wymogi BHP i prowadzenia ruchu w zakładach wydobywających kopaliny
pospolite dla których organem koncesyjnym jest Starosta? Czy w takim zakładzie musi być
Kierownik ruchu zakładu górniczego, osoba dozoru górniczego?
Ruch zakładu górniczego wydobywającego kopaliny pospolite powinien być prowadzony zgodnie z
zapisami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w
odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite (Dz. U. z 2002 r. Nr 109,
poz. 962 ze zmianami). Rozporządzenie to określa szczegółowe zasady:
1. bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego związanego z ruchem w zakładach górniczych wydobywających
kopaliny pospolite,
2. oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków
profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w formie dokumentu bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia pracowników zatrudnionych w ruchu tych zakładów.
Zgodnie z § 123 ust 1. ww rozporządzenia przepisów § 12 ust. 2, § 16, § 43 — 45, § 47, § 49—70,
§ 84, § 87, § 89, § 104—106, § 110 ust. 3 i ust. 4 oraz § 112 nie stosuje się do odkrywkowych
12
zakładów górniczych wydobywających kopaliny pospolite w warunkach określonych w art. 16 ust.
2a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze.
Na podstawie § 123 ust 2. rozporządzenia w odkrywkowych zakładach górniczych, o których
mowa w ust. 1, dokument bezpieczeństwa, o którym mowa w § 4 ust. 1 rozporządzenia, mogą
stanowić instrukcje i inne dokumenty oraz opracowania posiadane przez przedsiębiorcę.
Przepisy niewymienione w § 123 ust. 1 stosuje się odpowiednio w odkrywkowych zakładach
górniczych wydobywających kopaliny pospolite w warunkach określonych w art. 16 ust. 2a ustawy
z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze.
Na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) ruch zakładu górniczego może się odbywać tylko pod
kierownictwem i dozorem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje.
W jakim zakresie sprawowany jest nadzór górniczy w odniesieniu do zakładów górniczych
dla których organem koncesyjnym jest Starosta?
Na podstawie art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, organy
nadzoru górniczego sprawują nadzór i kontrolę nad ruchem zakładów górniczych, a w
szczególności w zakresie:
1. bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego;
2. ratownictwa górniczego;
3. gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobywania;
4. ochrony środowiska, w tym zapobiegania szkodom;
5. budowy i likwidacji zakładu górniczego, w tym rekultywacji gruntów i zagospodarowania
terenów po działalności górniczej.
Organy nadzoru górniczego kontrolują wykonywanie przez przedsiębiorców obowiązków
dotyczących ochrony środowiska, określonych w przepisach prawa ochrony środowiska oraz w
decyzjach ustalających warunki użytkowania środowiska w związku z ruchem zakładów górniczych
(art. 109 ust. 1a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze).
Na podstawie art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze
organy nadzoru górniczego wydają, w drodze decyzji administracyjnej:
1. zezwolenia na oddanie do ruchu w zakładzie górniczym obiektów, maszyn i urządzeń,
określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne
i górnicze
13
2. pozwolenia na używanie środków strzałowych w zakładach górniczych;
3. zezwolenia na przechowywanie i używanie sprzętu strzałowego w zakładach górniczych.
Na podstawie z art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze przy
wykonywaniu nadzoru i kontroli organ nadzoru górniczego:
1. nakazuje usunięcie nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu
zakładu górniczego, zwłaszcza jeżeli stwarzają one zagrożenie dla bezpieczeństwa
zakładu górniczego, jego pracowników, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska;
2. w razie bezpośredniego zagrożenia dla zakładu górniczego, jego pracowników,
bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, może w całości lub w części wstrzymać
ruch tego zakładu lub jego urządzeń oraz nakazać podjęcie niezbędnych środków
zapobiegawczych;
3. może zakazać, na czas nieprzekraczający dwóch lat, wykonywania określonych czynności
w ruchu zakładu górniczego osobom, o których mowa w art. 68 ust. 1 oraz w art. 70 ust. 1,
albo wykonywania określonych czynności osobom, o których mowa w art. 75a ust. 1, w
razie stwierdzenia naruszenia przez te osoby dyscypliny i porządku pracy, a zwłaszcza
obowiązków określonych ustawą i wydanymi na jej podstawie przepisami.
Jaki powinien być sposób prowadzenia nadzoru i kontroli w zakresie wykonywania przez
przedsiębiorców uprawnień z tytułu koncesji?
Na podstawie art. 57 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.
z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zmianami) organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli
działalności gospodarczej w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją,
przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej. Osoby upoważnione przez
organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do:
1. wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana
działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność
jest wykonywana lub powinna być wykonywana;
2. żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników
informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
Organ koncesyjny może wezwać
przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień
w wyznaczonym terminie.
Zgodnie z art. 104 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r.
Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) przy sprawowaniu nadzoru i kontroli pracownicy organów
14
administracji geologicznej mają prawo wstępu do wszystkich miejsc wykonywania prac
geologicznych, a jeżeli przedmiotem nadzoru i kontroli jest wykonywanie przez przedsiębiorcę
uprawnień z tytułu koncesji, także do zakładów górniczych. Mogą również żądać udostępnienia
niezbędnych informacji, dokumentów oraz udzielania wyjaśnień.
Na podstawie art. 104a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze przy
wykonywaniu nadzoru i kontroli organ administracji geologicznej:
1. nakazuje
wstrzymanie
działalności
lub
podjęcie
określonych
czynności
w
celu
doprowadzenia środowiska do właściwego stanu, w razie stwierdzenia wykonywania
działalności bez wymaganej koncesji, bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub
niezgodnie z koncesją albo zatwierdzonym projektem prac geologicznych;
2. może zakazać wykonywania określonych czynności osobom posiadającym kwalifikacje w
razie stwierdzenia wykonywania przez te osoby czynności z rażącym niedbalstwem bądź z
rażącym naruszeniem prawa.
Wniesienie odwołania od decyzji nie wstrzymuje jej wykonania.
Organem właściwym w powyższych sprawach jest odpowiednio organ właściwy do udzielania
koncesji, zatwierdzania projektów prac geologicznych albo stwierdzania kwalifikacji do
wykonywania, dozorowania lub kierowania pracami geologicznymi.
Omówienie problemu składowania odpadów i bezzbiornikowego magazynowania substancji
w górotworze (także „dzikich” wysypisk w małych wyrobiskach), jakie są skuteczne formy
zwalczania tego zjawiska?
Zgodnie z art. 82c. działu IIIa ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) „Składowanie odpadów w górotworze, w tym w
podziemnych wyrobiskach górniczych” zabrania się składowania w górotworze, w tym w
podziemnych wyrobiskach górniczych, odpadów:
1. występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95%
masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów;
2. o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub
łatwopalnych;
3. zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych;
4. powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalności
dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na
środowisko jest nieznane;
15
5. takich jak opony, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej
niż 1 400 mm;
6. innych, które w warunkach składowania w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach
górniczych, mogą podlegać niepożądanym zmianom fizycznym, chemicznym lub
biologicznym, do odpadów tych zalicza się odpady:
•
które same lub pojemniki, w których są składowane, mogą wchodzić w warunkach
składowania w reakcje z wodą lub skałą macierzystą, prowadzące do zmiany ich
objętości, powstania samozapalnych, toksycznych lub wybuchowych substancji lub
gazów
lub
innych
reakcji
zagrażających
bezpieczeństwu
eksploatacji
lub
nienaruszalności bariery geologicznej;
•
ulegające biodegradacji;
•
o ostrym zapachu;
•
mogące wytwarzać mieszanki gazowo-powietrzne o właściwościach toksycznych
lub wybuchowych;
•
nieodpowiadające warunkom geomechanicznym ze względu na niewystarczającą
stabilność;
•
które są samozapalne lub podatne na samozapłon w danych warunkach
składowania, produkty gazowe;
•
lotne oraz pochodzące ze zbierania w postaci nieokreślonych mieszanin.
Zabrania się rozcieńczania lub sporządzania mieszanin odpadów ze sobą lub z innymi
substancjami lub przedmiotami w celu spełnienia kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania
na składowiskach podziemnych.
Odpady powinny być składowane w sposób selektywny. Dopuszcza się składowanie określonych
rodzajów odpadów w sposób nieselektywny (mieszanie), jeżeli w wyniku takiego składowania nie
nastąpi zwiększenie negatywnego oddziaływania tych odpadów na środowisko lub bezpieczeństwo
składowania.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność w zakresie składowania odpadów w górotworze, w tym
w podziemnych wyrobiskach górniczych, jest obowiązany zatrudniać osobę posiadającą
świadectwo stwierdzające kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami, wydane na
podstawie art. 49 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251,
ze zmianami) – art. 82d ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze.
Do składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, stosuje
się odpowiednio przepisy art. 56–58, art. 59 ust. 1 pkt 1–5 oraz art. 61 ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. o odpadach. Do składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach
górniczych, stosuje się odpowiednio przepisy o ruchu zakładu górniczego– art. 82e ustawy z dnia
16
4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze.
Przepisów działu IIIa ustawy nie stosuje się do składowania w górotworze, w tym w podziemnych
wyrobiskach górniczych:
1. niezanieczyszczonej gleby;
2. kopalin;
3. odpadów obojętnych oraz odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, pochodzących z
poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, ich wydobywania i przeróbki.
W przypadku „dzikich” wysypisk w małych wyrobiskach na podstawie art. 34. ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. o odpadach wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji, nakazuje
posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub
magazynowania, wskazując sposób wykonania tej decyzji. Decyzja ta wydawana jest z urzędu.
Jednocześnie istnieje możliwość odzysku odpadów poprzez wypełnianie terenów niekorzystnie
przekształconych
(takich
jak
zapadliska,
nieeksploatowane
odkrywkowe
wyrobiska
lub
wyeksploatowane części tych wyrobisk) zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21
marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami
(Dz. U. z 2006r. Nr 49, poz. 356).
Rodzaje odpadów oraz warunki ich odzysku w procesie odzysku R14 Inne działania polegające na
wykorzystaniu odpadów w całości lub części są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia
„Rodzaje odpadów oraz warunki ich odzysku w procesie odzysku R14”. Zgodnie z załącznikiem nr
1 wypełnianie terenów niekorzystnie przekształconych (takich jak zapadliska, nieeksploatowane
odkrywkowe wyrobiska lub wyeksploatowane części tych wyrobisk) może się odbywać pod
warunkiem, że:
1. planowane działania są lub będą określone w trybie przepisów o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, w trybie przepisów prawa budowlanego, albo w drodze
decyzji określającej zakres, sposób i termin zakończenia rekultywacji zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z
późn. zm.2) lub ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U.
z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.3),
2. wypełnianie odpadami prowadzi się do rzędnych przyległych terenów nieprzekształconych
z zastrzeżeniem, że warstwę powierzchniową o grubości od 1 do 1,5 m należy formować w
sposób zapewniający jej funkcję glebotwórczą lub w sposób odpowiadający docelowemu
przeznaczeniu
terenu;
w
przypadku
stosowania
zagospodarowania
metodami
bezglebowymi z przeznaczeniem terenu na użytki zielone, tereny rekreacyjne, leśne
wypełnianie terenu odpadami o kodach 01 01 02, 01 04 12, i 01 04 81 można stosować do
17
poziomu otaczającej powierzchni,
3. odpady z podgrupy 17 01 przed ich zastosowaniem poddaje się kruszeniu w przypadku
konieczności dostosowania ich składu granulometrycznego do realizacji konkretnego
przedsięwzięcia.
W jakim zakresie OUG powinny opiniować decyzje o warunkach rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych, będących w kompetencjach Starosty?
Zgodnie z art. 109 ust.1. pkt. 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze
(Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) organy nadzoru górniczego sprawują nadzór i
kontrolę nad ruchem zakładów górniczych między innymi w zakresie rekultywacji gruntów i
zagospodarowania terenów po działalności górniczej.
Kontrola i nadzór nad rekultywacją gruntów i zagospodarowaniem terenów po działalności
górniczej powinny być prowadzone w oparciu o:
•
projekt zagospodarowania złoża,
•
decyzję udzielającą koncesji,
•
plan ruchu zakładu górniczego, zarówno czynnego jak i likwidowanego,
•
decyzję stwierdzającą wygaśnięcie lub cofnięcie koncesji,
•
decyzje starosty wydane w sprawach rekultywacji i zagospodarowania gruntów.
Zgodnie z art. 22 ust.2 pkt 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami) decyzje w sprawach rekultywacji w odniesieniu
do działalności górniczej wydaje starosta po zasięgnięciu opinii dyrektora właściwego miejscowo
okręgowego urzędu górniczego.
Opinie do wniosku starosty w sprawie rekultywacji i zagospodarowania gruntów wydawane są w
formie postanowienia (art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego), odnoszą się do
elementów związanych z działalnością górniczą w zakresie ochrony środowiska.
Rekultywacja
Czy wraz z decyzją naliczającą podwyższoną opłatę eksploatacyjną należy wydać nakaz
rekultywacji nielegalnego wyrobiska?
18
Na podstawie art. 80 ust. 2 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz.
1947 ze zmianami) do rekultywacji i zagospodarowania gruntów po działalności górniczej mają
zastosowanie przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U.
z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami). Zgodnie z art. 20 ust. 1 osoba powodująca utratę albo
ograniczenie wartości użytkowej gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt.
Ponieważ wykonanie rekultywacji jest obowiązkiem ustawowym egzekucje obowiązku należy
przeprowadzić w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zmianami).
Czy urząd (organ koncesyjny) ma prawo żądać przedłożenia dokumentacji (projektu)
rekultywacji, przed fizycznym przystąpieniem do prac i robót rekultywacyjnych, pomimo, że
zgodnie z obowiązująca ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie ma obowiązku
wykonania takiego opracowania, chociaż art. 27 ust. 3 w/w ustawy nawiązuje do
dokumentacji rekultywacji, jako dokumentu na podstawie którego winno odbywać się
sprawdzenie wykonanych zabiegów rekultywacyjnych?
Przepisy art. 20 ust. ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z
2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami) określają, że „Rekultywację i zagospodarowanie gruntów
planuje się, projektuje i realizuje na wszystkich etapach działalności przemysłowej”.
Decyzja nakładająca obowiązek rekultywacji powinna określać kierunek rekultywacji (co może
stanowić podstawę do opracowania dokumentacji technicznej rekultywacji) oraz określać termin jej
zakończenia.
Decyzja w przedmiocie rekultywacji może być wydana etapowo tj. nakładać tylko obowiązek
rekultywacji na konkretną osobę oraz ustalać kierunek jej rekultywacji. Natomiast pozostałe
elementy, których zakres został enumeratywnie wliczony w art. 22 ust. 1 cyt. Ustawy o ochronie
gruntów rolnych i leśnych (np. określenie terminu wykonania rekultywacji, uznanie rekultywacji za
zakończoną) mogą być zawarte w odrębnych decyzjach.
Prace rekultywacyjne powinny być prowadzone na podstawie uproszczonej dokumentacji
rekultywacyjnej. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie przewiduje zatwierdzenia
projektu rekultywacji przez organy administracji publicznej. Jednakże uznanie rekultywacji za
zakończoną powinno nastąpić po ocenie prawidłowości wykonania prac rekultywacyjnych, w
szczególności należy ocenić czy rekultywacja wykonana została zgodnie z opracowaną
dokumentacją techniczną rekultywacji. Data decyzji o uznaniu rekultywacji za zakończoną stanowi
koniec obowiązku uiszczania opłaty rocznej.
19
Natomiast sam fakt, że rekultywacja nie była prowadzona w oparciu o dokumentację techniczną
rekultywacji, nie stanowi przeszkody do uznania rekultywacji za zakończoną. Zgodnie bowiem z
art. 75 kodeksu postępowania administracyjnego dowodem w sprawie może być wszystko, co
może przyczynić się do wyjaśnienia stanu faktycznego; w szczególności dowodem mogą być
dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych itp. Skoro nie ma dokumentacji technicznej
rekultywacji to wystarczająca jest opinia biegłych oceniająca prawidłowość dokonanej rekultywacji
(klasyfikatora). Podobne rozstrzygnięcia zawiera wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z
dnia 24 sierpnia 1990 roku sygn. Akt II S.A. 520/90 (niepublikowany).
Brak decyzji o ustaleniu kierunku rekultywacji, ustaleniu terminu zakończenia rekultywacji i
zagospodarowania gruntów nie stanowi przeszkody do uznania rekultywacji za zakończoną, jeśli w
świetle materiału dowodowego sprawy nie ma wątpliwości, że faktycznie rekultywację
przeprowadzono. Jedynym kryterium jest dokonanie oceny, czy w wyniku dokonania zabiegów
przywrócono wartości użytkowe gruntom (wyrok NSA z dnia 2.X.1989 roku sygn. Akt IISA 892/894/89 OSNA 1989 z. nr 2 poz. 86).
Czy należy opracować dokumentację rekultywacji dla wyrobisk poeksploatacyjnych?
Do rekultywacji gruntów po działalności polegającej na wydobywaniu kopalin stosuje się przepisy
ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 004r. Nr 121, poz.
1266 ze zmianami) . Przepisy te będą stosowały się wprost lub odpowiednio. Do rekultywacji
gruntów rolnych lub leśnych, które uległy odrolnieniu lub odlesieniu na potrzeby wykonywania
działalności polegającej na wydobywaniu kopalin.
Zgodnie z art 20 ust. 3 ustawy, że „Rekultywację i zagospodarowanie gruntów planuje się,
projektuje i realizuje na wszystkich etapach działalności przemysłowej, a więc prace
rekultywacyjne
powinny
być
prowadzone
na
podstawie
uproszczonej
dokumentacji
rekultywacyjnej. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych nie przewiduje zatwierdzenia
projektu rekultywacji przez organy administracji publicznej. Jednakże uznanie rekultywacji za
zakończoną powinno nastąpić po ocenie prawidłowości wykonania prac rekultywacyjnych, w
szczególności należy ocenić czy rekultywacja wykonana została zgodnie z opracowaną
dokumentacją techniczną rekultywacji. Data decyzji o uznaniu rekultywacji za zakończoną stanowi
koniec obowiązku uiszczania opłaty rocznej.
Natomiast sam fakt, że rekultywacja nie była prowadzona w oparciu o dokumentację techniczną
rekultywacji, nie stanowi przeszkody do uznania rekultywacji za zakończoną. Zgodnie bowiem z
art. 75 kodeksu postępowania administracyjnego dowodem w sprawie może być wszystko, co
może przyczynić się do wyjaśnienia stanu faktycznego; w szczególności dowodem mogą być
20
dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych itp. Skoro nie ma dokumentacji technicznej
rekultywacji to wystarczająca jest opinia biegłych oceniająca prawidłowość dokonanej rekultywacji
(klasyfikatora). Podobne rozstrzygnięcia zawiera wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z
dnia 24 sierpnia 1990 roku sygn. Akt II S.A. 520/90 (niepublikowany).
Czy istnieje konieczność wygaszania koncesji z ustaleniem warunków
likwidacji
i rekultywacji w przypadku gdy przedsiębiorca chce kontynuować wydobycie na tym
samym terenie?
Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) cofnięcie albo wygaśnięcie koncesji nie zwalnia dotychczasowego
przedsiębiorcy z wykonania obowiązków dotyczących ochrony środowiska oraz obowiązków
związanych z likwidacją zakładu górniczego. Zakres i sposób wykonania tych obowiązków, ustala
organ koncesyjny w decyzji o cofnięciu koncesji albo w decyzji stwierdzającej wygaśnięcie
koncesji, w uzgodnieniu z właściwym wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta oraz z
właściwym organem nadzoru górniczego.
Zgodnie z art. 20 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
rekultywację i zagospodarowanie gruntów planuje się, projektuje i realizuje na wszystkich etapach
działalności przemysłowej. Rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się
zbędne całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej
oraz kończy się w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności. Rekultywacja terenów po
działalności górniczej powinna być prowadzona w oparciu o:
•
projekt zagospodarowania złoża,
•
decyzję udzielającą koncesji,
•
plan ruchu zakładu górniczego, zarówno czynnego jak i likwidowanego,
•
decyzję stwierdzającą wygaśnięcie lub cofnięcie koncesji,
•
decyzje starosty wydane w sprawach rekultywacji i zagospodarowania gruntów.
Decyzje w sprawach rekultywacji i zagospodarowania wydane w trybie art. 22 ustawy z dnia 3
lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze
zmianami) określają:
1. stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów;
2. osobę obowiązaną do rekultywacji gruntów;
3. kierunek i termin wykonania rekultywacji gruntów;
4. uznanie rekultywacji gruntów za zakończoną.
21
W przypadku gdy przedsiębiorca chce kontynuować wydobycie na tym samym terenie, po
rozliczeniu zasobów złoża w związku z zakończeniem eksploatacji i określenie pozostałych
zasobów, można odpowiednio ustalić lub odstąpić od ustalenia zakresu i sposobu wykonania
obowiązków dotyczących ochrony środowiska oraz obowiązków związanych z likwidacją zakładu
górniczego, odpowiednio to uzasadniając w decyzji stwierdzającej wygaśnięcie koncesji.
Jak powinna być poprawnie wykonana rekultywacją terenów pogórniczych tzw. dobra
praktyka?
Przepis art. 80 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze stanowi, że do
rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej stosuje się przepisy
ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych ustawy z dnia 3 lutego
1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami).
Oznacza to, że przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych mają zastosowanie w
przypadku rekultywacji każdego użytku gruntowego przekształconego niekorzystnie działalnością
górniczą i rekultywacją terenów po działalności górniczej, powinna być prowadzona przy
uwzględnieniu zasad wynikających z tej ustawy.
Działalność związana z rekultywacją terenów pokopalnianych zgodnie z tzw. „dobrą praktyką”
winna obejmować trzy fazy:
1. Rekultywacja
przygotowawcza
-
dotyczy
opracowania
dokumentacji
technicznej
i kosztorysowej, szczegółowe zapoznanie nieużytku, ustalenie kierunku rekultywacji
i zagospodarowania.
2. Rekultywacja techniczna - (podstawowa) dotyczy najczęściej terenów po eksploatacji
odkrywkowej, składowaniu odpadów przemysłowych i komunalnych. Która obejmuje
następujące prace:
•
odbudowę sieci niezbędnych dróg dojazdowych,
•
właściwe ukształtowanie rzeźby terenu - polega na niwelowaniu powierzchni
wierzchowin zwałów, łagodzeniu stromych skarp, zboczy, uporządkowaniu rzeźby
spągu wyrobisk. Ma ono na celu polepszenie stosunków wodnych, zmniejszenie erozji
wodnej,
•
właściwe uregulowanie stosunków wodnych - dokonuje się tego przez regulację cieków
wodnych, budowę kanałów, rowów odwadniających oraz budowę zbiorników wodnych.
W niektórych przypadkach stosuje się nawodnienie,
•
odtworzenie gleb metodami technicznymi,
•
niwelacja terenu - wymaga przemieszczeń olbrzymich mas ziemnych; do czego
22
potrzebne są duże środki transportowe, ciężki sprzęt mechaniczny,
•
kształtowanie stromych urwistych zboczy i skarp - ma na celu zapewnienie im należytej
stateczności (przy wysokich zwałach przekraczających 8 - 10 m unika się jednolitego
nachylenia),
•
całkowite lub częściowe odkwaszenie gleb, oraz tam gdzie zachodzi konieczność izolacja gruntów toksycznych lub jałowych.
Izolacja polega na przykryciu gruntu warstwą materiału użyźniającego, której grubość zależy od
zamierzonego
kierunku
zagospodarowanego
obszaru.
Do
tak
przygotowanego
podłoża
wprowadza się rośliny przez siew lub zasadzanie.
3. Rekultywacja biologiczna , która obejmuje:
• obudowę biologiczną zboczy zwałów i skarp wyrobisk w celu zabezpieczenia ich
stateczności oraz zapobiegania procesom erozji,
• regulację
lokalnych
stosunków
wodnych
przez
budowę
niezbędnych
urządzeń
melioracyjnych i ochronę wód przed zanieczyszczeniem,
• odtworzenie gleb metodami agrotechnicznymi.
Rekultywacja biologiczna obejmuje również zabiegi agrotechniczne jak: uprawa mechaniczna
gruntu, nawożenie mineralne, wprowadzenie mieszanek próchnicznych, głównie motylkowych i
traw.
Czas trwania rekultywacji biologicznej trwa bardzo różnie w zależności od typu nieużytku,
właściwości fizykochemicznych podłoża, typu zagospodarowania.
W przypadku przykrycia surowego gruntu warstwą materiału użyźniającego cykl nie powinien trwać
dłużej niż 2 okresy wegetacyjne i ma na celu przykrycie powierzchni zwału roślinami motylkowymi.
Po przeoraniu roślin powierzchnia nadaje się do zagospodarowania leśnego lub rolnego.
W przypadku nie przykrycia powierzchni zwału warstwą gruntów żyznych, stosując kilkakrotny siew
roślin próchnicotwórczych. Cykl zabiegów agrotechnicznych jest dłuższy i może trwać od 3 do 6
lat.
Podstawowym warunkiem uzyskania wysokiej aktywności biologicznej gleby jest zasobność w
składniki pokarmowe. Bardzo ważne jest wzbogacanie rekultywowanego gruntu w odpowiednią
ilość substancji organicznej. Cel ten można osiągnąć stosując obornik, kompost, torf, słomę,
nawozy zielone, gnojowicę. Wielkość dawki powinna być porównywalna z wysoką dawką obornika
50 t/ha. Rekultywację biologiczną można przyśpieszyć przez sztuczne zasiedlenie podłoża
szczepami bakterii np. Bradyrhizobium, Azobacter, Rhizobium.
23
Omówienie formy rekultywacji wyrobiska poeksploatacyjnego z zastosowaniem łupka
węglowego.
Odnośnie stosowania przepisów o odpadach w zakresie poruszonych w powyższym pytaniu
zagadnień stwierdzić należy, że zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach
(Dz. U. nr 62, poz. 628 z późniejszy zmianami), odzysk lub unieszkodliwianie odpadów może
odbywać
się
tylko
w
miejscu
wyznaczonym
w
trybie
przepisów
o zagospodarowaniu
przestrzennym w instalacjach lub urządzeniach, które spełniają określone wymagania, z
zastrzeżeniem ust. 2-4. Zastrzeżenie, o którym mowa w ust. 4 dotyczy właśnie rekultywacji
prowadzonej za pomocą odpadów (R 10). Należy podkreślić, że działania (R10) zgodnie z
załącznikiem Nr 5 ustawy o odpadach polegają na rozprowadzeniu na powierzchni ziemi, w celu
nawożenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi. Natomiast wypełnianie wyrobisk nie
stanowi rozprowadzenia na powierzchni ziemi.
Działanie R14 określone jako inne działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub
części lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem,
niewymienione w punktach od R1 do R13 załącznika nr 5 przedmiotowej ustawy, dopuszcza
odzysk w przypadku realizacji konkretnego przedsięwzięcia.
W rozumieniu ww. przepisów ustawy o odpadach, działania polegające na wypełnieniu,
zasypywaniu, wypełnianiu, lokowaniu odkrywkowych wyrobisk górniczych odpadami w różnej
postaci, jak np. odpadowe piaski i iły, popioły z elektrociepłowni, żużle pohutnicze, gruz budowlany,
są to działania polegające na unieszkodliwianiu odpadów poprzez składowanie. Należy przy tym
zauważyć, że składowanie odpadów jest dopuszczalne wyłącznie na składowiskach odpadów,
które powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24
marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i
zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz.U.03.61.549).
W świetle powyższych wyjaśnień oraz zgodnie z przepisami ww. ustawy o odpadach działania
takie należy potraktować jako jeden z procesów unieszkodliwiania odpadów wymienionych w
załączniku Nr 6 do ustawy.
Co powinien zawierać projekt rekultywacji (podstawa prawna, źródła informacji, w jakim
zakresie podlega Prawu geologicznemu i górniczemu)?
Przepisy art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych leśnych (Dz. U. z
2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami) określają, że „Rekultywację i zagospodarowanie gruntów
planuje się, projektuje i realizuje na wszystkich etapach działalności przemysłowej”. Przepis ten nie
określa jednak zakresu projektu rekultywacji, jednakże aby odpowiednio i prawidłowo
24
przeprowadzić prace w zakresie rekultywacji i zagospodarowania, projekt taki powinien zawierać w
szczególności:
•
Część I – w tej części dokumentacji dokonuje się inwentaryzacji obszaru zdegradowanego,
należy ustalić przyczyny, stopień, zasięg degradacji.
•
Część II – opracowanie
zagospodarowania.
zakresu
Dokumentacja
techniczno-ekonomicznego
powinna
składać
się
z
rekultywacji
części
technicznej
i
i
kosztorysowej.
Projektant powinien wybrać możliwie najskuteczniejszy sposób rekultywacji i zagospodarowania
przy minimalizowaniu nakładów.
Zgodnie z art. 80 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.
z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami), w razie likwidacji zakładu górniczego przedsiębiorca jest
zobowiązany przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska.
Koncesja, a decyzja ustalająca kierunek rekultywacji, jaka powinna być kolejność
wydawania decyzji?
W obowiązującym stanie prawnym starosta, działając na podstawie art. 22 ustawy o ochronie
gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami) może nakładać
obowiązki dotyczące rekultywacji gruntów po wydobywaniu kopalin zarówno w stosunku do
czynnych zakładów górniczych, które zamierzają prowadzić likwidację zakładu górniczego w
całości lub części, ale także w stosunku do byłych, zlikwidowanych już, zakładów górniczych (art.
82a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz.
1947 ze zmianami). Należy zatem zauważyć, że zakład górniczy, w świetle przepisu art. 6 pkt 7
Prawa geologicznego i górniczego, oznacza wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół
środków służących bezpośrednio do wydobywania kopalin ze złoża. Tak rozumiany zakład
górniczy odnosi się zarówno do działalności wykonywanej przy jego użyciu na podstawie koncesji,
jak również do działalności zakończonej (po wygaśnięciu koncesji) lub nielegalnej (w razie
nieposiadania koncesji). Reasumując stwierdzić należy, że w pierwszej kolejności wydawana jest
koncesja na eksploatację kopalin ponieważ przesądzają o tym wymienione niżej ustawy z dnia 3
lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 ze
zmianami) a mianowicie;
Art. 20 ust. 4. Rekultywację gruntów prowadzi się w miarę jak grunty te stają się zbędne
całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej oraz
kończy się w terminie do 5 lat od zaprzestania tej działalności,
Art. 22 ust. 1. Decyzje w sprawach rekultywacji i zagospodarowania określają:
25
1. stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów, ustalony na podstawie opinii, o
których mowa w art. 28 ust. 5;
2. osobę obowiązaną do rekultywacji gruntów;
3. kierunek i termin wykonania rekultywacji gruntów;
4. uznanie rekultywacji gruntów za zakończoną.
Tak więc nie można nałożyć obowiązku rekultywacji oraz ustalić kierunku rekultywacji przed
powstaniem takiego obowiązku, ponieważ zgodnie z art. 4 pkt 18 ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku
o ochronie gruntów rolnych i leśnych – przez rekultywację rozumie się nadanie lub przywrócenie
gruntom
zdegradowanym
wartości
użytkowych
lub
przyrodniczych
poprzez
właściwe
ukształtowanie terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych.
Rekultywacja przez „jej zaniechanie” w kontekście obowiązku ustalenia rolnego lub leśnego
jej kierunku?
Zgodnie z art. 4 pkt 18 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z
2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami), ilekroć w ustawie jest mowa o rekultywacji gruntów rozumie się przez to nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym
wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie
właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb,
umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. Na tle tej definicji
ustawowej uznanie, iż rekultywacja obejmuje rekultywację mechaniczną, chemiczną i biologiczną
nie jest uprawnione. W przyjętym w ustawie określeniu rekultywacji gruntów na plan pierwszy
wybite są bowiem cele i zadania cząstkowe, które powinny zostać osiągnięte, a nie poszczególne
działania, które mają do tych celów doprowadzić.
Reasumując stwierdzić należy że:
1. Aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami) w odróżnieniu od poprzednio
obowiązującej ustawy z 1982 r. nie zawiera wskazań, iż ochrona gruntów rolnych polega na
rolniczym czy leśnym ich wykorzystywaniu. Żaden z przepisów obecnej ustawy nie
nakazuje rekultywacji zdegradowanych lub zdewastowanych gruntów rolnych wyłącznie w
kierunku rolny bądź leśnym.
2. Wydając decyzje dotyczące rekultywacji gruntów, organy administracji przede wszystkim
chronią interes publiczny, leżący u podstaw ustawowej regulacji ochrony gruntów rolnych i
leśnych jako dobro publiczne. Wydawane zatem na podstawie art. 22 ust. 1 cyt. ustawy
decyzje nie tylko nie ograniczają prawa własności, lecz służą jego ochronie skoro
26
zobowiązują "sprawcę" zdewastowanych lub zdegradowanych gruntów do ich rekultywacji
(art. 20 ust. 1 cyt. ustawy) wskazując kto i w jakim trybie ma tę rekultywację nakazać.
Prowadzenie nadzoru nad rekultywacją przez starostę, zadania starosty związane
z rekultywacją
wyrobisk
poeksploatacyjnych
-
czy
należy
wymagać
sporządzenia
dokumentacji rekultywacji i w oparciu o jakie przepisy?
Nadzór nad rekultywacją gruntów w likwidowanym zakładzie górniczym będzie wykonywany przez
starostę, do którego uprawnień będzie należało doglądanie sposobu wykonania decyzji, wydanej
przez niego na podstawie art. 22 ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i
leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami). Z drugiej zaś strony rekultywacja
gruntów stanowi również jeden z obowiązków, przewidzianych w art. 80 ust. 1 Prawa
geologicznego i górniczego, związanych z likwidacją zakładu górniczego. Z uwagi na to, że nadzór
nad likwidacją zakładu górniczego jest sprawowany przez organy nadzoru górniczego organy te
sprawują także nadzór nad sposobem wykonania obowiązków związanych z rekultywacją, a
określonych w decyzji starosty na podstawie art. 22 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Należy zwrócić uwagę na przepis art. 81a ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne
i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami), w którym przewidziana jest
kompetencja dla organu nadzoru górniczego do określenia w decyzji obowiązków związanych z
likwidacją całości lub części zakładu górniczego (likwidacja zakładu górniczego obejmuje przecież
rekultywację art. 80 ust. 1 pkt 5 - Prawo geologiczne i górnicze). Niewykonanie decyzji umożliwia
wdrożenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego w zakresie egzekucji świadczeń
niepieniężnych. Starosta może i powinien zatem zawiadamiać okręgowe urzędy górnicze o
znanych sobie przypadkach nie wywiązywania się z obowiązku rekultywacji gruntów przy likwidacji
zakładu górniczego, co powinno przyczynić się do wymuszenia rekultywacji przez likwidującego
zakład górniczy lub wdrożenia wykonania zastępczego w ramach egzekucji administracyjnej.
Omówienie postępowania w przypadku nie dopełnienia warunków rekultywacji; w jaki
sposób egzekwować wykonanie rekultywacji od wydobywające, jakie są sankcje prawne
i finansowe w tym zakresie?
Nie dopełnienie warunków rekultywacji regulują poniższe przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o
ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami):
Art. 28.
3. W razie niezakończenia rekultywacji gruntów zdewastowanych w okresie, o którym mowa w
27
art. 20 ust. 4, stosuje się opłatę roczną podwyższoną o 200 % od dnia, w którym
rekultywacja gruntów powinna zostać zakończona.
4. W razie niewykonania obowiązku rekultywacji gruntów zdegradowanych, ustala się,
w drodze decyzji, obowiązek corocznego wpłacania na Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
lub na Fundusz Leśny, przez osobę powodującą ograniczenie wartości użytkowej gruntów,
równowartości opłaty rocznej w takiej części, w jakiej nastąpiło ograniczenie wartości
użytkowej gruntów. Do ustalenia wysokości opłaty rocznej za zdegradowanie gruntów
stosuje się wartości wymienione:
1. w art. 12 ust. 7 i odpowiednio w art. 12 ust. 15 w odniesieniu do gruntów rolnych
klas I-IV,
2. w art. 12 ust. 11 w odniesieniu do gruntów leśnych;
opłaty te uiszcza się do czasu wykonania obowiązku rekultywacji.
5. Rozmiar ograniczenia wartości użytkowej gruntów ustala się na podstawie dwóch
odrębnych opinii rzeczoznawców.
6. W razie ograniczenia wartości użytkowej gruntów w wyniku zasadzenia drzew
przydrożnych, nie pobiera się opłat, o których mowa w ust. 4.
7. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w odniesieniu do gruntów leśnych, z tym że
decyzję wydaje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, a w parkach
narodowych dyrektor parku.
8. Opłaty, o których mowa w ust. 1-4, stosuje się niezależnie od kar przewidzianych
w przepisach o ochronie środowiska oraz innych obowiązujących przepisach.
Art. 29.
1. Opłaty, o których mowa w art. 28, nie mogą być wliczane do kosztów działalności osób, na
które nałożono te opłaty.
2. Jeżeli opłaty, o których mowa w art. 28, dotyczą jednostek organizacyjnych, na kierowników
tych jednostek nakłada się karę w wysokości ich wynagrodzenia za okres 3 ostatnich
miesięcy.
Art. 30. W przypadkach niewykonywania obowiązków określonych w ustawie stosuje się przepisy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Jakie postępowanie powinno być przeprowadzone w przypadku nie dopełnienia warunków
rekultywacji?
Zgodnie z art. 20. ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z
2004r. Nr 121, poz. 1266 ze zmianami), osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości
28
użytkowej gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny kosz, na tej podstawie starosta
winien wydać decyzję nakazującą wykonanie rekultywacji.
Art. 28.
3. W razie niezakończenia rekultywacji gruntów zdewastowanych w okresie, o którym mowa w
art. 20 ust. 4, stosuje się opłatę roczną podwyższoną o 200 % od dnia, w którym
rekultywacja gruntów powinna zostać zakończona.
4. W razie niewykonania obowiązku rekultywacji gruntów zdegradowanych, ustala się,
w drodze decyzji, obowiązek corocznego wpłacania na Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
lub na Fundusz Leśny, przez osobę powodującą ograniczenie wartości użytkowej gruntów,
równowartości opłaty rocznej w takiej części, w jakiej nastąpiło ograniczenie wartości
użytkowej gruntów. Do ustalenia wysokości opłaty rocznej za zdegradowanie gruntów
stosuje się wartości wymienione:
1. w art. 12 ust. 7 i odpowiednio w art. 12 ust. 15 w odniesieniu do gruntów rolnych
klas I-IV,
2. w art. 12 ust. 11 w odniesieniu do gruntów leśnych;
opłaty te uiszcza się do czasu wykonania obowiązku rekultywacji.
5. Rozmiar ograniczenia wartości użytkowej gruntów ustala się na podstawie dwóch
odrębnych opinii rzeczoznawców.
6. W razie ograniczenia wartości użytkowej gruntów w wyniku zasadzenia drzew
przydrożnych, nie pobiera się opłat, o których mowa w ust. 4.
7. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w odniesieniu do gruntów leśnych, z tym że
decyzję wydaje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, a w parkach
narodowych dyrektor parku.
8. Opłaty, o których mowa w ust. 1-4, stosuje się niezależnie od kar przewidzianych
w przepisach o ochronie środowiska oraz innych obowiązujących przepisach.
Art. 29.
1. Opłaty, o których mowa w art. 28, nie mogą być wliczane do kosztów działalności osób, na
które nałożono te opłaty.
2. Jeżeli opłaty, o których mowa w art. 28, dotyczą jednostek organizacyjnych, na kierowników
tych jednostek nakłada się karę w wysokości ich wynagrodzenia za okres 3 ostatnich
miesięcy.
Art. 30. W przypadkach niewykonywania obowiązków określonych w ustawie stosuje się przepisy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
29
Omówienie zagadnienia rekultywacji terenów po dawnej lub nielegalnej eksploatacji rzecz
nowych właścicieli gruntu - wymagania formalno-prawne?
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz.
1266 ze zmianami) , w art. 28 ust. 1 obciąża odpowiedzialnością za wyłączenie gruntów z
produkcji rolnej, niezgodnie z przepisami ustawy, nie właściciela gruntu a sprawcę wyłączenia.
Zgodnie z art. 20. ww. ustawy, osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości użytkowej
gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt. Rekultywacji na cele rolnicze
gruntów położonych, w rozumieniu przepisów o planowaniu i gospodarowaniu przestrzennym, na
obszarach rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zdewastowanych lub zdegradowanych przez
nieustalone osoby, w wyniku klęsk żywiołowych lub ruchów masowych ziemi, dokonuje właściwy
organ wymieniony w art. 5, przy wykorzystaniu środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych, a
rekultywacji gruntów leśnych i gruntów przeznaczonych do zalesienia - przy wykorzystaniu
środków pochodzących z budżetu państwa, na zasadach określonych w przepisach o lasach.
Przepisy nie określają w jakim zakresie podmiot zobowiązany do rekultywacji sprawuje władztwo
nad gruntem rekultywowanym i jaki jest jego status prawny w stosunku do nieruchomości w
sytuacji, gdy nie łączy go żaden stosunek umowny dotyczący nieruchomości z jej właścicielem lub
posiadaczem samoistnym. Należy więc stwierdzić, że w obowiązującym stanie prawnym
wykonywanie obowiązków w zakresie rekultywacji, nałożonych decyzją administracyjną nie
uzasadnia przyjęcia, że jednostka dokonująca rekultywacji staje się posiadaczem w rozumieniu art.
2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. (Dz. U. Nr 9, poz.
31 ze zmianami) i art. 336 ustawy - Kodeks cywilny.
Właściciel nieruchomości zobowiązany jest umożliwić osobie dokonującej rekultywacji dostęp do
działki i wykonanie nałożonych na nią obowiązków związanych z rekultywacją. Po tym okresie
może być wydana decyzja o zakończeniu rekultywacji. Przez ten okres władztwo nad
nieruchomością służy właścicielowi.
Omówienie zagadnienia likwidacji szkód górniczych i starego płytkiego kopalnictwa poza
obszarem górniczym – podział kompetencji OUG - Urząd Miejski?
Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu
poprzedniego. Przywrócenie stanu poprzedniego może nastąpić przez dostarczenie gruntów,
obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Naprawienie
szkody w gruntach rolnych i leśnych następuje w drodze rekultywacji, zgodnie z przepisami o
ochronie tych gruntów. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na przedsiębiorcy.
30
Jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco
przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę
odszkodowania. Natomiast jeżeli poszkodowany poniósł nakłady na naprawienie szkody,
odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej wartości uzasadnionych nakładów (art. 95
ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze).
Na podstawie art. 93 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze jeżeli nie
można ustalić, kto wyrządził szkodę, odpowiada za nią przedsiębiorca, który w chwili ujawnienia
się szkody jest uprawniony do wydobywania kopaliny w granicach obszaru górniczego. Jeżeli
szkoda nastąpiła także z innych przyczyn niż ruch zakładu górniczego, odpowiedzialność
przedsiębiorcy
i
innych
osób
jest
solidarna.
Solidarna
jest
również
odpowiedzialność
przedsiębiorcy oraz podmiotów trudniących się zawodowo wykonywaniem powierzonych im przez
tego przedsiębiorcę czynności.
Zgodnie z art. 96 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze w razie braku
przedsiębiorcy odpowiedzialnego za szkodę albo jego następcy prawnego, roszczenia określone
niniejszym działem przysługują przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez właściwy
miejscowo organ nadzoru górniczego.
Na podstawie art. 97 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze w sprawach o
naprawienie szkód orzekają sądy powszechne. Sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po
wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest
spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody albo od zgłoszenia przedsiębiorcy
żądania przez poszkodowanego upłynęło 30 dni. Ugoda, zawarta w formie aktu notarialnego,
stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i podlega
wykonaniu w drodze egzekucji sądowej.
W celu natychmiastowego zapobiegania szkodzie lub jej dalszym skutkom sąd może nakazać
podjęcie koniecznych czynności. Jeżeli obowiązek ten obciąża powoda, sąd może nakazać
przedsiębiorcy niezwłoczne wypłacenie niezbędnej kwoty pieniężnej. W razie powstania szkody w
postaci zaniku wody lub utraty jej przydatności, przedsiębiorca zobowiązany jest bezpłatnie
dostarczać poszkodowanemu niezbędną ilość wody do czasu naprawienia szkody. W powyższych
sprawach stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
zabezpieczającym (art. 98 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze).
Zgodnie z art. 99 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze przepisy
dotyczące naprawiania szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom.
Przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. — Prawo geologiczne i górnicze nie wskazują kompetencji
Urzędów Miejskich w sprawach o likwidacje szkód.
31
Procedura rekultywacji wyrobiska art. 22. ust. 1 pkt 1 ustawa o ochronie gruntów rolnych i
leśnych - stopień ograniczenia lub utraty wartości użytkowej gruntów - kto ma go określić
starosta czy sporządzający opinie rzeczoznawcy?
Art. 22 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych wskazuje, że nie ma jednej decyzji w
sprawie rekultywacji, lecz jest to ciąg decyzji zawierających elementy, o których mowa w tym
przepisie. Odesłanie do art. 28 ust. 5 oznacza, że stopień ograniczenia lub utraty wartości
użytkowej gruntów należy ustalać na podstawie dwóch odrębnych opinii rzeczoznawców.
Należy przyjąć, że rzeczoznawcą może być każda osoba fizyczna, prawna lub jednostka
organizacyjna, która ma odpowiednią wiedzę w tej dziedzinie. Może nią być również placówka
naukowa (dla przykładu osobą taką może być Instytut Uprawy i Nawożenia Gleby w Puławach,
Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Klasyfikatorzy - Gleboznawcy, tzw. uznane autorytety tj.
osoby ze stopniem profesora lub doktora z zakresu gleboznawstwa, jak też uczelnie rolnicze lub
przyrodnicze mające w swoim zakresie badań gleboznawstwo lub nawożenie i uprawę gleb).
O wyborze rzeczoznawcy decyduje organ podejmujący decyzję czyli starosta.
Opinia taka powinna zawierać elementy, które pozwolą na określenie stopnia ograniczenia lub
utraty wartości użytkowej gruntów. Opinia powinna umożliwić określenie przydatności gleby jak też
możliwość jej wykorzystania tj. określić:
•
położenie gruntów,
•
skład granulometryczny,
•
typ, rodzaj i gatunek gleby,
•
uwilgotnienie,
•
strukturę gleby, odczyn, zawartość CaCO3.
Elementy te pozwalają na określenie zdolności produkcyjnej gleby w odniesieniu do roślin
uprawnych jak też pozwolą określić do jakich celów taki grunt może być wykorzystany bądź
określić go jako nieużytek (wskazane jest zastosowanie tabeli kompleksów przydatności gleby).
Wiedza na temat wartości gruntów przed rozpoczęciem użytkowania pozwoli na ustalenie stopnia
ograniczenia ich wartości użytkowej.
Stopień ograniczenia wartości użytkowej gruntów, określony w opiniach, starosta umieszcza w
decyzji wydanej w trybie art. 22 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Art. 28 ust. 5 ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych – opinie rzeczoznawców – o
jakich rzeczoznawców chodzi w tym przypadku?, spora bowiem część dawnych wyrobisk
górniczych to wg klasyfikacji geodezyjnej grunty rolne.
Art. 28 ust. 5 wskazuje na konieczność oparcia się na dwóch odrębnych opiniach
32
"rzeczoznawców". Powstaje pytanie kto może być takim rzeczoznawcą, a w szczególności czy
należy kierować się przepisem art. 16 ust. 4 i wymagać aby były to placówki naukowe lub inne
osoby upoważnione przez ministra właściwego do spraw rolnictwa i rozwoju wsi lub właściwego do
spraw środowiska. Z analizy obowiązujących przepisów nic nie wskazuje na to by kierować się tym
ostatnim przepisem ponieważ art. 28 ust. 5 do niego nie nawiązuje. Należy przyjąć, że
rzeczoznawcą może być każda osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, która ma
odpowiednią wiedzę w tej dziedzinie. Może nią być również placówka naukowa (dla przykładu
osobą taką może być Instytut Uprawy i Nawożenia Gleby w Puławach, Klasyfikatorzy Gleboznawcy, tzw. uznane autorytety tj. osoby ze stopniem profesora lub doktora z zakresu
gleboznawstwa, jak też uczelnie rolnicze lub przyrodnicze mające w swoim zakresie badań
gleboznawstwo lub nawożenie i uprawę gleb). O wyborze rzeczoznawcy decyduje organ
podejmujący decyzję.
Jakie są warunki uznania zasięgu leja depresji przy odwadnianiu kopalń, jako podstawy do
wyznaczenia terenu górniczego?
Na podstawie art. 6 pkt. 9) ustawy z dnia z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami) terenem górniczym jest przestrzeń objęta
przewidywanymi
szkodliwymi
wpływami
robót
górniczych
zakładu
górniczego.
Jeżeli
w dokumentacji hydrogeologicznej sporządzonej w celu określenia warunków hydrogeologicznych
w związku z projektowaniem odwodnień do wydobywania kopalin ze złóż opracowanej zgodnie z
art. 42 ustawy Prawo geologiczne i górnicze określone zostaną szkodliwe wpływy robót górniczych
zakładu górniczego np. zasięg leja depresyjnego będzie ujemnie oddziaływał na ujęcia wód
podziemnych, może to być podstawą do uwzględnienia go przy wyznaczaniu granic terenu
górniczego.
33

Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada- Górnictwo

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zbliża się największe górnicze swięto.

Przeniesienie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż.

Dofinansowania na rozwój przedsiębiorstw

• NOWA PROCEDURA PODZIAŁU gruntów nie skróciła terminów

Podatek od nieruchomości

Treść interpretacji