Bez tytułu-59 - Infotransport.pl

40
Najszybsze pociągi świata w statystyce
Ju¿ ponad 20 pañstw eksploatuje poci¹gi pasa¿erskie ze œredni¹ prêdkoœci¹ po
po-nad 120 km/h, natomiast w 10 pañstwach prêdkoœæ ta przekracza 150 km/h.
Na podstawie przegl¹du najszybszych
poci¹gów œwiata (dokonywanego co 2
lata), opublikowanego na ³amach Railway
Gazette International 10/2001, dr Colin
Taylor stwierdzi³, ¿e w stosunku do 1999 rr..
na najwy¿szych miejscach tabeli nie zanotowano zmian, chocia¿ dziêki nowej linii TGV Méditerranée Francja zbli¿y³a siê
do bêd¹cej na pierwszym miejscu Japo
Japo-nii. Najwiêcej zmian nast¹pi³o w przedziale 120–150 km/h, do której to grupy we
we-sz³a Norwegia z pierwszym poci¹giem
du¿ej prêdkoœci kursuj¹cym jako wahad³o
na lotnisko.
Kiedy w 1975 r. nie ¿yj¹cy ju¿ Donald Steffee sporz¹dzi³ pierwsz¹ listê pañstw, eksploatuj¹cych najszybszych poci¹gów œwiata,
o prêdkoœciach 120 km/h lub wiêcej, znalaz³o siê na niej tylko 10 pañstw. Na pocz¹tku lat 90. XX w. ju¿ ponad 20 pañstw mia³o co najmniej jeden poci¹g pasa¿erski, który
wed³ug rozk³adu jazdy na trasie bez zatrzymania miêdzy dwoma stacjami mia³ œredni¹
prêdkoœæ co najmniej 120 km/h – 100 lat
temu nie by³o ¿adnego takiego poci¹gu.
Dopiero w 1935 r. zdo³ano przekroczyæ próg
120 km/h, co uda³o siê s³ynnemu niemiec-
kiemu poci¹gowi Fliegender Hamburger, który rozk³adowo osi¹ga³ œredni¹ prêdkoœæ
124,3 km/h. Podró¿ z Hamburga do Berlina
trwa³a wówczas tylko 138 min. Ze zdziwieniem mo¿emy obecnie zauwa¿yæ, ¿e ta
sama podró¿ w 2001 r. najszybszym poci¹giem ICE trwa o 4 min d³u¿ej. Trudno wszak¿e porównywaæ tamten lekki, 2-wagonowy
spalinowy zespó³ trakcyjny do obecnego zespo³u ICE.
Niestety autor nie mia³ dostêpu do ¿adnego niemieckiego rozk³adu jazdy z 1901 r.,
ale wed³ug rozk³adu jazdy Bradshaw’s Continental z 1914 r. podró¿ na trasie Hamburg
– Berlin trwa³a wówczas 3 godz. 14 min.
Wynika z tego, ¿e w ci¹gu 87 lat podró¿
uleg³a skróceniu tylko o 27%, co nie wydaje siê zbyt wielkim osi¹gniêciem. Trzeba
pamiêtaæ, ¿e Niemcy, tak jak i Wielka Brytania mia³y wówczas najszybsze poci¹gi. Ten
stan utrzymuje siê do dzisiaj, ale nale¿y przyznaæ, ¿e osi¹gniêcia niektórych innych
pañstw w tym samym czasie s¹ proporcjonalnie znacznie wiêksze.
Granica prêdkoœci zosta³a podniesiona
Jak ju¿ zapowiadano w 1999 r., granica
prêdkoœci do tablicy 1 zostanie podniesiona
do 150 km/h. Jednak dla ci¹g³oœci i porównañ rywalizuj¹cych o palmê pierwszeñstwa
w przedziale 120–150 km/h kolei odpowiednie dane zawarto w tablicy 3. Do nowej tablicy 1 zakwalifikowa³y siê poci¹gi z 10
Fot. 1. Poci¹g TGV-R rekordzista œwiata w jeŸdzie non-stop. Wyczyn ten jest uwidoczniony na szarfie na czole poci¹gu
Fot. J. Raczyñski
pañstw oraz poci¹gi miêdzynarodowe, natomiast wci¹¿ w ponad 20 krajach s¹ poci¹gi
osi¹gaj¹ce prêdkoœæ 120 km/h lub wiêcej.
W tablicy 1 zosta³o uwzglêdnionych maksimum siedem najlepszych wyników dla jednego kraju. W ¿adnym przypadku próg
150 km/h nie ogranicza innych krajów do zamieszczenia jednego czy dwóch najlepszych
osi¹gniêæ.
Na pierwszym miejscu wœród pañstw
dysponuj¹cych najszybszymi poci¹gami pozostaje Japonia, chocia¿ Francja przybli¿y³a
siê do niej po otwarciu linii TGV Méditerranée, gdzie na odcinku Valence – Avignon
poci¹gi TGV uzyskuj¹ œredni¹ prêdkoœæ
259,4 km/h.
Nie ma zmian w miejscach kolejnych
pañstw ligi du¿ych prêdkoœci, a zatem kolejnoœæ jest nastêpuj¹ca: Japonia, Francja,
Hiszpania, Niemcy i Wielka Brytania, z poci¹gami miêdzynarodowymi wci¹¿ miêdzy
Francj¹ a pozosta³ymi pañstwami. Najlepsze
osi¹gniêcia japoñskie sprzed dwóch lat nie
zmieni³y siê, tak jak i hiszpañskie, fiñskie, czy
chiñskie. Wprowadzenie w Japonii nowych
zespo³ów Shinkansen serii 500 i 700 nie
wp³ynê³o zatem na rozk³ady jazdy i zespo³y
te nie s¹ wyró¿nione w ogólnie dostêpnych
rozk³adach jazdy.
Poci¹gi miêdzynarodowe wykazuj¹ ca³kiem wyraŸny wzrost prêdkoœci dziêki g³ównie linii Méditerranée oraz poci¹gom Thalys.
Szwecja i Stany Zjednoczone wykazuj¹
w rozk³adach jazdy kilka szybszych przejazdów, co ze zdziwieniem znaleŸæ mo¿na tak¿e i dla Wielkiej Brytanii, natomiast Niemcy
wyd³u¿y³y nieco czasy jazdy. Dotyczy to równie¿ W³och, których to wyd³u¿enie kosztowa³o utratê 8 miejsca na korzyœæ USA.
Kiedy obecnie linia du¿ej prêdkoœci przecina Francjê z pó³nocy na po³udnie, jazdy
z Pary¿a do miejscowoœci na wybrze¿u Morza Œródziemnego, lub le¿¹cych od niego
nieco na pó³noc, zosta³y skrócone przewa¿nie o godzinê lub wiêcej w porównaniu ze
styczniem 2001 r. Œrednie czasy przejazdu
miêdzy Pary¿em a Marsyli¹, Montpellier, Nimes, Toulon, Nice¹, Béziers i Perpignan zosta³y skrócone o 16–30%. Prawdopodobnie
najlepszym przyk³adem by³aby tu relacja Pary¿ – Toulon, gdzie najszybszy poci¹g jedzie
obecnie o 87 min krócej ni¿ w styczniu
2001 r. Na trasie Pary¿ – Marsylia œrednie
skrócenie jazdy wynosi 80 min, a najszybszy przejazd trwa 3 godz. i skraca poprzed11-12 / 2001
41
ni, najlepszy wynik a¿ o 30,8%. Jest to pokazane w tablicy 2, gdzie zawarto niektóre
godne uwagi i najbardziej interesuj¹ce przejazdy o prêdkoœci powy¿ej 150 km/h.
Bardzo znamienny jest rekord ustanowiony 26.5.2001 r. przez specjalny poci¹g
TGV, relacji Calais – Marsylia, który przejecha³ odleg³oœæ 1067,2 km w 3 godz. 30 min,
tak wiêc na mierzonym odcinku 1000 km
œrednia prêdkoœæ wynosi³a 317 km/h. Jest to
bardzo wa¿na informacja dla podró¿nego,
który chce w jedno popo³udnie przemierzyæ
ca³¹ Francjê. Mo¿e on teraz opuœciæ Marsyliê poci¹giem nawet po godzinie 17.00
i przyjechaæ do Londynu jeszcze tego samego dnia. Przyk³adowo wsiadaj¹c do poci¹gu
TGV nr 5180, który odje¿d¿a z Marsylii
o godz. 17.15, po przesiadce na stacji Lille
Europe, mo¿emy byæ na dworcu Waterloo
International w Londynie o godz. 23.43. Podró¿ trwa 7 godz. 28 min, z uwzglêdnieniem
ró¿nicy czasu. Tymczasem jeszcze pó³ roku
temu aby dojechaæ do Londynu tego samego dnia trzeba by³o wyjechaæ z Marsylii
o ponad 3 godz. wczeœniej, mianowicie
o godz. 13.58. W 1914 r. – ta sama podró¿
najszybszymi poci¹gami przez Boulogne
i Folkstone do dworca Charing Cross w Londynie trwa³a 22 godz. 27 min. Takie skrócenie czasu jazdy o 2/3 jest raczej typowe dla
minionych 87 lat nie tylko we Francji. Inne
przyk³ady zmian od 1914 r. podano w tablicy 4.
W Niemczech nieznaczne wyd³u¿enie
czasów jazdy na linii du¿ej prêdkoœci Hanower – Würzburg pogarsza najlepsze wyniki
kolei DB o 2,4 km/h, ale jest to równowa¿one przez nieznaczne przyspieszenia jazdy
na linii Hanower – Berlin. Jednoczeœnie nale¿y wyjaœniæ, ¿e podany w 1999 r. wynik
193,8 km/h dla odcinka Karlsruhe – Mannheim by³ b³êdny, gdy¿ podano, ¿e odcinek
jest o 10 km d³u¿szy ni¿ w rzeczywistoœci,
dlatego wyliczona prêdkoœæ jest za du¿a.
Prêdkoœæ maksymalna na linii du¿ej prêdkoœci Hanower – Berlin ograniczona jest
obecnie do 250 km/h (do 153 kilometra na
wschód od Wolfsburga), a zatem najlepsze
wyniki bêd¹ pochodzi³y z wczeœniej budowanych linii, na których ta prêdkoœæ wynosi
280 km/h. Najlepszym wynikiem niemieckim
jest wiêc obecnie prêdkoœæ 190,4 km/h,
osi¹gana przez poranne poci¹gi ICE – Teodor Mommsen i Alice Salomon.
Wydaje siê, ¿e negatywny trend na kolejach brytyjskich, zasygnalizowany przez
Petera Semmensa w naszej klasyfikacji
Tablica 1
Najszybsze przejazdy poci¹gów rozk³adowych, je¿d¿¹cych z prêdk
oœci¹ co najmniej
prêdkoœci¹
150 km/h, miêdzy dwoma s¹siednimi stacjami zatrzymania
Kraj
Nazwa poci¹gu Od stacji
Do stacji
Japonia
15 Nozomi
16 Nozomi
Nozomi 501
15 Nozomi
Nozomi 29 i 31
6 Komachi
6 Komachi
Hiroszima
Okayama
Shin Osaka
Shin Osaka
Shin Osaka
Morioka
Tokio Omiya
Kokura1)
Hiroszima1)
Okayama
Hakata1)
Okayama
Sendai
Sendai1)
192,0
144,9
160,9
553,7
128,3
171,1
294,1
44
34
39
137
32
43
75
261,8
255,7
247,5
242,5
240,6
238,7
235,3
300
Francja
TGV 5102
TGV 6119
TGV 6109
TGV 6167
8 TGV
3 TGV
3 TGV
Valence TGV
Paris Lyon
Paris Lyon
Lyon St Exupéry
Marsylia
Roissy CDG
St Pierre Corps
Avignon TGV
Avignon TGV
Aix-en-Provence
Aix-en-Provence
Paris Lyon1
Lille Europe
Massy TGV1)
129,7
657,0
730,8
289,4
750,1
203,4
206,9
30
156
174
69
180
49
50
259,4
252,6
252,0
251,7
250,0
249,0
248,3
300
Miêdzynarodowe Thalys Soleil
Thalys 9947
Thalys 9414
Eurostar 9055
Eurostar 9074
5 Eurostar
3 Eurostar
Brussels Midi
Marne-la-Valée
Brussels Midi
Paris Nord
Ashford
Lille Europe
Paris Nord
Valence TGV
Brussels Midi
Paris Nord
Ashford
Marne-la-Valée
Ashford
London Waterloo
831,3
315,2
313,4
400,7
403,1
175,4
494,5
206
84
84
115
122
59
170
242,1
225,2
223,8
209,0
198,3
178,3
174,5
Hiszpania
2 AVE
6 AVE
13 AVE
8 AVE
6 AVE
5 AVE
6 Alaris
Madrid P Atocha
Madrid P Atocha
Madrid P Atocha
Sewilla
Puertolanno
Puertolanno
Walencja
Sevilla1)
Ciudad Real
Cordoba
Cordoba
Cordoba
Ciudad Real
Albacete
470,5
170,7
343,7
126,8
134,3
38,7
212,3
135
49
99
39
42
14
84
209,1
209,0
208,3
195,0
191,8
165,9
151,6
300
Niemcy
2 ICE
7 ICE
ICE Breisgau
10 ICE
2 ICE
Mommsen
7 ICE
Stendal
Fulda
Gottingen
Kasel
Wolfsburg
Berlin Spandau
Hannover Hbf
Wolfsburg
Wurzburg
Hannover
Fulda1)
Berlin Zoo
Stendal
Berlin Spandau
76,2
93,2
99,4
90,0
180,6
92,3
243,3
24
30
32
29
60
31
81
190,4
186,4
186,4
186,2
180,6
180,6
180,2
280
Wielk
Wielkaa Brytania
Tees Tyne
Scottish Pullman
1 IC 225
Newcastle P.
Yorkshire P.
1 IC 225
11 IC
York
London
Doncaster
York
Stevenage
Stevenage
London
Stevenage
York
Peterborough
Peterborough
Grantham
Doncaster
Peterborough
259,0
303,4
128,1
180,5
125,4
206,0
122,9
85
102
44
63
44
73
44
182,8
178,4
174,7
171,8
171,0
169,8
167,6
201
Szwecja
X2000 436
X2000 433
5 X2000
X2000 442
X2000 427
X2000 421
X2000 405
Skovde
Katrineholm
Katrineholm
Alingsas
Sztokholm Syd
Hallsberg
Sztokholm
Sodertalje
Herrljunga
Skovde
Katrineholm
Skovde
Falkoping
Alingsas3)
277,0
243,6
179,3
278,5
297,0
144,2
411,2
96
85
63
98
105
51
146
173,1
171,9
170,8
170,5
169,7
169,6
169,0
200
USA
9 Acela
Acela 2154/2155
Acela 2180/2182
8 Acela
Baltimore
Trenton
Filadelfia
Filadelfia
Wilmington1)
Newark NJ1)
Newark NJ3)
Wilmington1)
110,1
78,0
129,6
50,6
40
29
51
20
165,1
161,4
152,5
151,8
240
W³ochy
Eurostar 9458
Eurostar 9424
Roma Termini
Roma Termini
Firenze SMN
Arezzo
261,0
198,7
94
75
166,6
159,0
250
Finlandia
Pendolino S125
Salo
Karjaa
Chiny
4 FEX G
Guangzhou Dong
Shenzhen
1)
2)
3)
Odleg³oœæ Czas
jazdy
[km]
[min]
P rêdk
oϾ
rêdkoœæ
œr.. maks.
œr
[km/h]
53,1
21
151,7
200
139,0
55
151,8
200
Jazda w obu kierunkach.
Przystanki tylko dla wsiadaj¹cych.
Przystanki tylko dla wysiadaj¹cych.
11-12 / 2001
42
z 1999 r., nie zosta³ jeszcze zahamowany,
pomimo wyniku 182,8 km/h, uzyskiwanego
przez ekspres Tees Tyne Pullman. Sytuacjê
w Wielkiej Brytanii mo¿na najbardziej delikatnie scharakteryzowaæ jako „zyskiwanie na
czasie”, chocia¿ bardziej pasuj¹cym by³oby
okreœlenie „chaos”. Ktoœ jednak przypomnia³
stare angielskie powiedzenie „jakoœ z tego
wyjdziemy” i do tego trzeba siê dopasowaæ.
Nie ma w¹tpliwoœci, ¿e wykolejenie pod
Hatfield i wczeœniejsze wypadki na linii Great
Western nie pomog³y brytyjskiej pozycji
w œwiatowej lidze du¿ych prêdkoœci. Na reputacji kolei zawa¿y³ tak¿e wypadek pod
Great Heck, chocia¿ nie by³ on z winy kolei.
Nale¿y równie¿ przypomnieæ, ¿e w 1977 r.
Wielka Brytania by³a na drugim miejsce w lidze najszybszych kolei œwiata. Jak to potêgi upadaj¹!
W niektórych innych pañstwach tak¿e
coraz bardziej widaæ, ¿e aspekty polityki
wspó³zawodnictwa miêdzy prywatnymi prze-
Fot. 2. Hiszpañski poci¹g du¿ej prêdkoœci AVE. Ju¿ za kilka lat Hiszpania, dziêki wielkim inwestycjom w nowe linie i tabor, znajdzie w œcis³ej czo³ówce œwiatowej klubu du¿ych prêdkoœci
Fot. Alstom
Fot. 3. Najstarsze francuskie poci¹gi du¿ej prêdkoœci TGV-PSE (po prawej), kursuj¹ce na po³udniowy
wschód od Pary¿a, s¹ uzupe³niane piêtrowymi TGV-Duplex w celu sprostania szybko rosn¹cym przewozom
Fot. Alstom
woŸnikami, przymus otwartego dostêpu do
infrastruktury i poziome lub pionowe rozdzielenie funkcji poszczególnych s³u¿b kolejowych nie prowadz¹ do efektywnych i skoordynowanych dzia³añ. Stosowane praktyki
mo¿na czasem porównaæ do dwojga bawi¹cych siê poci¹giem dzieci, z których ka¿de
ma swoj¹ lokomotywê i chce ni¹ prowadziæ
poci¹g, ale ka¿de w innym kierunku, a maj¹
w dodatku do dyspozycji tylko jeden tor.
Szwedzki letni rozk³ad jazdy na miesi¹ce lipiec i sierpieñ 2001 r. wykazuje kilka
skróconych przejazdów poci¹gów. Na odcinku Sztokholm – Goeteborg przywrócono ekspres z przejazdem bez zatrzymania, którego
nie by³o w poprzednim letnim rozk³adzie
jazdy i który ma du¿¹ prêdkoœæ œredni¹ –
159,1 km/h.
We W³oszech niezwyk³y przejazd poci¹gu Eurostar Italia nr 9325 miêdzy stacjami
Piacenza i Parma w 1999 r. w 20 min znikn¹³ obecnie wraz z ca³ym poci¹giem i teraz
najlepszym wynikiem kolei w³oskich jest
przejazd poci¹gu Eurostar nr 9058 miêdzy
Rzymem a Florencj¹ SMN w 94 min. Jednak wskutek tego W³ochy spad³y o jedno
miejsce w tablicy i znalaz³y siê za USA.
W Stanach Zjednoczonych wprowadzone w zesz³ym roku poci¹gi Acela Express
pokazuj¹ obecnie swoje mo¿liwoœci, osi¹gaj¹c œrednie prêdkoœci ponad 160 km/h. Przejazd odcinka Nowy Jork – Waszyngton
w 2 godz. 30 min, z dwoma postojami po
drodze daje œredni¹ prêdkoœæ 144,7 km/h.
Jest to znaczny wzrost w porównaniu z poprzednim najlepszym wynikiem poci¹gu Metroliner – 137,4 km/h z 1995 r. Jednak na
odcinku na pó³noc od Nowego Jorku nie ma
poci¹gu, który by na jakimœ odcinku osi¹ga³
œredni¹ prêdkoœæ znacznie ponad 120 km/h,
mimo ¿e prêdkoœæ dopuszczalna wynosi
tu – tak jak na odcinku po³udniowym –
240 km/h. Chocia¿ czasy jazdy z Nowego
Jorku do Bostonu zosta³y znacznie skrócone – z 5 godz. do 3 godz. 30 min – na
odcinku Nowy Jork – New Haven, d³ugoœci
121 km, najlepszy wynik wynosz¹cy 1 godz.
22 min jest tylko o 8 min lepszy ni¿ przed
pó³ wiekiem.
Wzloty i upadki
W zakresie prêdkoœci 120–150 km/h trwa
zamieszanie i nast¹pi³y przetasowania na
pozycjach w zwi¹zku z wejœciem do tej grupy Norwegii i Iranu, a odejœciem Irlandii.
Pozycja Rosji tak¿e trochê os³ab³a, pomimo
ostatnich nowoœci w taborze. Izrael i Polska
11-12 / 2001
43
poprawi³y swoje wyniki, ale mimo to obni¿y³y miejsca w tabeli. Sta³o siê to czêœciowo za spraw¹ Maroka, które ze wzrostem
prêdkoœci o 8 km/h uplasowa³o siê na 19
miejscu, przesuwaj¹c na dalsze miejsca Polskê, Szwajcariê i Arabiê Saudyjsk¹. Miejsca
Danii, Kanady i Wêgier pozosta³y nie zmienione.
Najbardziej niezwyk³ym przybyszem do
grona przoduj¹cych jest Norwegia i to
z dwóch powodów. Po pierwsze otwarcie
po³¹czenia kolejowego z Oslo na lotnisko
Gardermoen, a w tym tunelu Romeriks
w koñcu 1999 r., przesunê³o Norwegiê z bardzo dalekiej, nie licz¹cej siê pozycji (38 miejsce w 1997 r.) prosto do pierwszej dziesi¹tki. Nast¹pi³o to dziêki uzyskaniu prêdkoœci
ponad 150 km/h przez wahad³o lotniskowe
miêdzy stacjami Lillestrom i Gardermoen.
Jednak wynik ten nie zosta³ ujêty w oficjalnych rozk³adach jazdy z 1999 r., a jedynie
podany przez norweskiego dziennikarza Erika Hardenga z Meditron AS w czasie zbierania danych do klasyfikacji w 1999 r. Drugim powodem jest to, ¿e po raz pierwszy
kolej na lotnisko zosta³a zamieszczana w klasyfikacji. Tak samo brytyjskie wahad³o na
lotnisko Heathrow w Londynie – Heathrow
Express by³o wspomniane w poprzednim
opracowaniu w 1999 r., ale nigdy nie ujêto
go w tablicy.
Linia Gardermobanen sk³ada siê z 14-kilometrowego tunelu miêdzy Oslo i Lillestrom,
a nastêpnie nowej 2-torowej linii miêdzy Lillestrom i lotniskiem Gardermoen. Bezpoœrednio po oddaniu do eksploatacji w 1999 r.
prêdkoœæ maksymalna na linii wynosi³a
210 km/h. Wed³ug dyrektora ds. technicznych przedsiêbiorstwa Flytoget AS – Terie
Bullinga, które eksploatuje liniê, w Norwegii s¹ dwa rodzaje taboru zdolne do uzyskiwania prêdkoœci 210 km/h – 3-wagonowy
zespó³ trakcyjny serii 71 Flytoget i 4-wagonowy zespó³ o przechylnym nadwoziu serii
73 Signatur przeznaczony do d³u¿szych przejazdów. Jednak prêdkoœæ maksymalna obu
zespo³ów zosta³a w 2001 r. zmniejszona do
160 km/h ze wzglêdu na zbyt du¿e zu¿ycie
zestawów ko³owych. W wyniku tego wyd³u¿one zosta³y czasy jazdy zarówno zespo³u
Signatur, jak i ekspresu na lotnisko. W 2000 r.
zespó³ Signatur uzyskiwa³ miêdzy Lillestrom
a Gardermoen prêdkoœæ 151,2 km/h, natomiast obecnie, po wyd³u¿eniu jazdy o 1 min
na odcinku 30,2 km uzyskuje przeciêtn¹
prêdkoœæ 139,6 km/h, co plasuje Norwegiê
na 14 miejscu tablicy 3. Przewiduje siê, ¿e
prêdkoœæ maksymalna 210 km/h zostanie
przywrócona w 2002 r.
Izrael, który wszed³ do klubu pañstw
o prêdkoœci ponad 120 km/h zaledwie
w 1999 r., umocni³ obecnie swoj¹ pozycjê,
poprawiaj¹c wyniki na trasie Tel Awiw –
Haifa, ze 126,6 km/h na 132,5 km/h, mimo
wje¿d¿ania poci¹gów na nowy dworzec Tel
Awiw Uniwersytet. Koleje izraelskie prze¿ywaj¹ œwietn¹ koniunkturê, poniewa¿ przewozy pasa¿erskie gwa³townie siê zwiêkszaj¹,
a w zwi¹zku z tym powstaj¹ plany budowy
nowych, d³u¿szych linii kolejowych.
W Portugalii, chocia¿ istnieje potencjalna mo¿liwoœæ zwiêkszenia prêdkoœci przez
nowe zespo³y Alfa Pendular z przechylnym
nadwoziem, kursuj¹ce jako poci¹gi InterCity
na linii magistralnej Lizbona – Porto, nie
figuruj¹ jeszcze w rozk³adach jazdy poci¹gi
o prêdkoœci ponad 120 km/h. Wydaje siê, ¿e
nowe zespo³y zamierza siê raczej eksploatowaæ – jak to okreœlono parê lat temu – jako
Fot. 4. Czas przejazdu poci¹gów Eurostar z Pary¿a do Londynu ulegnie skróceniu ju¿ w 2004 r., po
oddaniu pierwszego odcinka linii du¿ej prêdkoœci na wyspach brytyjskich
Fot. Alstom
Tablica 2
Inne, godne uwagi lub interesuj¹ce, jazdy z prêdk
oœciami 150 km/h lub wiêkszymi
prêdkoœciami
Kraj
Nazwa poci¹gu
Od stacji
Do stacji
Pary¿ Lyon
Bruksela Midi
Pary¿ Lyon
Tokio
Marsylia
Morioka
Les-Arcs
Pary¿ Lyon
Marsylia
Nantes
Pary¿ Lyon
Marsylia
Nicea Ville
Akita
Sztokholm
Nicea Ville
Ventimiglia
Nimes
Marsylia
Montpellier1)
Hakata
Liile Europe
Tokio
Pary¿ Lyon
Perpignan
Rennes
Marsylia
Nicea Ville
Amsterdam CS
Lillie Europe
Tokio 1)
Goteborg
Bruksela MIdi
Pary¿ Lyon
Odleg³oœæ
[km]
Francja
TGV 6209
Miêdzynarodowe Thalys Soleil
Francja
2 TGV
Japonia
Nozomi 1
Francja
TGV 9864
Japonia
Yamabiko 14
Francja
TGV 6174
Francja
TGV 6205
Francja
TGV 5372
Francja
TGV 5322
Francja
2 TGV
Miêdzynarodowe Thalys Soleil
Francja
TGV 9864/5
Japonia
3 Yamabiko
Szwecja
X2000 403
Miêdzynarodowe TGV 9864/5
Miêdzynarodowe TGV 61744
1)
Jazda w obu kierunkach.
689,1
1054,3
739,4
1069,1
739,4
1069,1
966,1
496,5
885,1
899,1
1110,9
1132,8
1191,1
624,5
456,2
1279,3
1008,1
Czas
oϾ Liczba
rêdkoœæ
Prêdk
zatrzyjazdy
[godz. min] [km/h]
mañ
2
4
3
4
4
2
4
4
6
6
7
7
7
3
1
8
8
55
31
15
49
28
20
16
45
09
22
12
23
12
49
52
05
24
11-12 / 2001
236,3
233,4
227,5
222,0
216,3
212,8
207,4
189,3
180,8
177,9
175,7
174,6
165,4
163,6
159,3
158,3
157,5
0
2
0
6
4
1
0
2
6
6
4
7
10
3
0
11
7
44
Tablica 3
Poci¹gi rozk³adowe ze œrednimi prêdk
oœciami 120–150 km/h miêdzy dwoma s¹siedprêdkoœciami
nimi zatrzymaniami
Kraj
Nazwa poci¹gu
Od stacji
Do stacji
Dania
Kanada
Norwegia
Iran
Wêgry
Rosja
Izrael
Maroko
Polska
Szwajcaria
Arabia Saudyjska
Lyntog 6
Metropolis
Signatur
Express 25
3 EuroCity
ER 200
6 IC 3
Angade Express
9 IC/Ex/EC
4 Cisalpino
1&5
Odense
Dorval
Lillestrom
Damghan
Hegyeshalom
St Petersburg
Hof Ha-Karmel
Mohammedia
Warszawa Centr.
Montreux
Hofuf
Hoje Tastrup
Toronto
Gardermoen
Semnan
Gyor
Moskwa
Tel Aviv Univ.1
Rabat Agbal
Zawiercie
Sion1
Riad
Odleg³oœæ Czas jazdy Prêdk
oϾ
rêdkoœæ
[km]
[min]
[km/h]
145,0
519,5
30,2
136,0
47,0
649,9
81,7
63,0
253,2
68,0
310,0
60
221
13
61
21
293
37
29
117
33
153
145,0
141,0
139,6
133,7
134,3
133,1
132,5
130,3
129,8
123,6
121,6
Fot. 5. Niemiecki ICE 3 po testach wkrótce bêdzie móg³ byæ eksploatowany z prêdkoœci¹ 330 km/h
Fot. A. Harassek
Fot. 6. Norweski poci¹g Flytoget wprowadzi³ Norwegiê do czo³ówki œwiatowej du¿ych prêdkosci
Fot. J. Raczyñski
szybkie poci¹gi zatrzymuj¹ce siê na wielu
przystankach, ni¿ jako jeden lub dwa poci¹gi kursuj¹ce prawie bez zatrzymania. Obecnie poci¹gi Alfa Pendular, z wieloma przystankami po drodze, skróci³y poprzedni czas
jazdy Lizbona – Porto z 3 godz. 30 min do
3 godz. 15 min, ale œrednia prêdkoœæ jazdy
miêdzy zatrzymaniami nie jest wiêksza ni¿
111 km/h. Jest to wynik gorszy ni¿ uzyskiwano w 1997 r., kiedy to miêdzy stacjami
Lizbona a Vila Nova de Gaia uzyskano prêdkoœæ 115, 2 km/h.
Plany na przysz³oœæ
W trakcie realizacji jest wiele projektów
nowego taboru i urz¹dzeñ infrastruktury, takich jak nowe poci¹gi z przechylnym nadwoziem, Ba³kañskie Talgo oraz poci¹gi Linx
w Trójk¹cie Nordyckim, czy budowa nowych
linii du¿ych prêdkoœci, ale musimy poczekaæ
do nastêpnej klasyfikacji w 2003 r., aby
sprawdziæ czy zosta³y one uzwglêdnione
w rozk³adach jazdy, nie zawsze bowiem
wielkie plany siê spe³niaj¹. Na przyk³ad
w Chinach, pomimo modernizacji odcinka
Zhengzhou – Wuhan na linii Pekin – Guangzhou, a tak¿e specjalnego po nim przejazdu
w czerwcu 1998 r., podczas którego osi¹gniêto maksymal¹ prêdkoœæ 239,7 km/h,
skrócenia czasu jazdy w rozk³adzie jazdy dotychczas nie zanotowano.
Drugim niespodziewanym przybyszem do
grona najlepszych (poza Norwegi¹) jest Iran.
Kraj ten zamówi³ w koñcu 2000 r. spalinowe zespo³y trakcyjne do ruchu ekspresowego, które maj¹ byæ wprowadzone do eksploatacji w 2003 r. Ju¿ w 1975 r. Iran mia³
zamiar wprowadziæ w regularnej komunikacji, jako jedyne pañstwo Trzeciego Œwiata,
poci¹gi o prêdkoœci ponad 160 km/h, co
Donald Steffe okreœli³ wówczas „przelotnym
momentem chwa³y”. I rzeczywiœcie od 1976 r.
nie by³o w Iranie poci¹gów je¿d¿¹cych miêdzy dwoma s¹siednimi zatrzymaniami ze
œredni¹ prêdkoœci¹ ponad 120 km/h. Ostatnio jednak podano wynik 133,7 km/h, który
uzyskuje jeden z ekspresów na trasie d³ugoœci 136 km, uszed³ on jednak naszej uwadze. Iran w tablicy 3 znajduje siê obecnie na
miejscu 15.
Dalszy rozwój poci¹gów du¿ej prêdkoœci
w ci¹gu najbli¿szych dwóch lat jest bez
w¹tpienia spodziewany w Hiszpanii. Mo¿liwa jest tak¿e poprawa wyników w Chinach,
Rosji, Polsce, a nawet w Wielkiej Brytanii,
gdzie zamierza siê w latach 2002–2003
zwiêkszyæ prêdkoœæ na linii West Coast Main
11-12 / 2001
45
Line do 225 km/h. Równie¿ Korea Po³udniowa zamierza wybudowaæ do koñca 2001 r.
60% swojej linii du¿ej prêdkoœci Seul –
Taejon – Taegu i uruchomiæ na niej pierwsze poci¹gi.
Uwagi do tablic
Dane do tablic zawartych w tym opracowaniu brane s¹ g³ównie z europejskich i innych
rozk³adów jazdy (Thomas Cook European
i Overseas), uzupe³nianych w miarê mo¿liwoœci ogólnodostêpnymi, a w niektórych przypadkach s³u¿bowymi rozk³adami jazdy danego kraju. Nie uwzglêdnia siê wyników jazd
próbnych i turystycznych. Brane s¹ pod uwagê wy³¹cznie jazdy regularne, nawet jeœli
poci¹g kursuje tylko raz na tydzieñ lub tylko
w niektórych okresach. Nie s¹ uwzglêdniane czasy zatrzymañ warunkowych („na ¿¹danie”), a jedynie regularne postoje dla wysadzenia lub zabrania podró¿nych.
Odleg³oœci liczone s¹ wed³ug aktualnego
kilometra¿u linii (nie taryfo-km) z dok³adnoœci¹ do 0,1 km. Niektóre dane s¹ zaokr¹glane z bardziej szczegó³owych pomiarów i st¹d
niektóre wyniki w tabelicach nie s¹ zbyt dok³adne, jakby to wynika³o z podzielenia
dwóch wielkoœci. Czas przebywania na stacjach koñcowych jest wyliczany z czasu odjazdu, jeœli ten jest znany, a w niektórych
przypadkach zastosowano przybli¿enie na
podstawie wczeœniejszej informacji.
W tablicy 1 podano tylko najszybsze rozk³adowe jazdy miêdzy dwoma najbli¿szymi
stacjami zatrzymania, dopuszczaj¹c najwy¿ej
siedem najlepszych wyników z danego kraju. Tablica 2 zawiera natomiast znakomite,
najszybsze lub interesuj¹ce z innego punktu
widzenia przejazdy i daje informacjê czy s¹
one z zatrzymaniami po drodze, czy nie. Nie
zawsze te¿ pokrywa ca³¹ trasê poci¹gu.
Fot. 7. Hiszpañski poci¹g Alaris o prêdkoœci maksymalnej 220 km/h
Fot. A. Harassek
Tablica 4
Niektóre proporcjonalne zmiany w najszybszych przejazdach
miêdzy 1914 rr.. a 2001 rr..
Relacja
Pary¿ – Nimes
Madryt – Sewilla
Marsylia – Pary¿
Les Arcs – Pary¿
Pary¿ Lyon – Perrache
Goteborg – Sztokholm
Marsylia – Londyn
Pary¿ – Bruksela Midi
Ventimiglia – Pary¿
Rzym – Mediolan
Pary¿ – Bordeaux
St Petersburg – Moskwa
Londyn – Edynburg
Londyn – Pary¿
Berlin – Hanower
Kolonia – Frankfurt
Berlin – Hamburg
1914 rr..
2001 rr..
[godz. min]
[godz. min]
15 59
11 40
11 50
15 46
6 56
8 54
22 27
3 55
17 46
10 55
6 44
9 57
8 15
6 30
3 30
3 52
3 14
2
2
3
4
2
2
7
1
6
4
3
4
4
3
1
2
2
55
15
00
16
06
52
28
24
24
30
00
53
09
15
48
14
22
Skrócenie
czasu jazdy
[%]
82
81
79
71
70
68
67
64
64
62
55
51
50
50
49
42
27
Na podstawie
Railway Gazette International 10/2001
T³um. Marek Rabsztyn
11-12 / 2001