docKomputer, notebook (laptop), netbook - fragmenty
download 
Reklamacja Transkrypt
Komputer, notebook (laptop), netbook - fragmenty
Bogdan Krzymowski Komputer – notebook (laptop) – netbook Poradnik dla seniorów młodych duchem Komputerowa Oficyna Wydawnicza „HELP” Redaktor: Piotr Gomoliński Książka jest przeznaczona dla osób, które nie miały dotychczas styczności z komputerem lub z racji wykonywanej pracy używały go jedynie jako maszyny do pisania lub kalkulatora. Tymczasem komputer osobisty jest urządzeniem, które pozwala wypełnić czas w sposób przyjemny a czasami też pożyteczny, zależnie od woli użytkownika urządzenia. Z tego względu książka jest adresowana przede wszystkim do osób mających dużo wolnego czasu, na przykład będących już na emeryturze lub stojących w przededniu tego ważnego wydarzenia, jakim jest zakończenie pracy zawodowej. Mogą z niej skorzystać także ci wszyscy, którzy mają do dyspozycji komputer w weekendy, albo na urlopie, ale nie wiedzą, w jaki sposób można go w tym czasie wykorzystać. Dla Czytelników, którzy nie posiadają jeszcze komputera podano wskazówki przydatne przy podejmowaniu decyzji, co do wyboru i zakupu tego urządzenia. © Copyright by Komputerowa Oficyna Wydawnicza „HELP” Michałowice 2010 All rights reserved Printed in Poland Wydawca: Komputerowa Oficyna Wydawnicza „HELP” ul. Dworcowa 8 05-816 Michałowice (pod Warszawą) tel./faks: (0-22) 723 89 21, 723 87 64 tel. awaryjne: 0-604 298 099, 0-602 633 452, 0-602 248 550 poczta elektroniczna: [email protected] www.besthelp.pl Druk: A-Z DRUK Raszyn, ul. Słowikowskiego 21c, tel. 720 35 61 Oprawa: Raszyn, ul. Cicha 45 ISBN-13 978-83-7603-035-7 Spis treści 1. Wprowadzenie ............................................................................ 9 Kilka słów o informatyce ............................................................. 9 Pojęcia podstawowe ................................................................... 11 Do czego można używać komputera? ........................................ 13 Dwa dylematy............................................................................. 16 Stacjonarny czy przenośny? ........................................................... 17 Jaki system operacyjny? ................................................................. 19 Komputerowa mitologia............................................................. 21 Koszt komputera ........................................................................ 23 Koszty czasowe .............................................................................. 23 Koszty finansowe ........................................................................... 24 Jak się uczyć obsługi komputera? .............................................. 25 2. Komputer od zewnątrz ............................................................ 28 Co to jest „komputer”? ............................................................... 29 Klawiatura .................................................................................. 31 Wyświetlacz ............................................................................... 32 Urządzenia wskazujące .............................................................. 33 Myszka ........................................................................................... 34 Trackball, płytka dotykowa, tablet graficzny ................................. 38 Obudowa .................................................................................... 39 Komputery przenośne ................................................................ 40 3. Komputer od wewnątrz ........................................................... 43 Płyta główna ............................................................................... 44 Procesor ...................................................................................... 46 Pamięć operacyjna (ROM i RAM)............................................. 50 Pamięć masowa .......................................................................... 51 Dyskietki elastyczne....................................................................... 52 Dysk twardy ................................................................................... 54 Czytniki i nagrywarki dysków optycznych .................................... 55 Karty rozszerzeń ......................................................................... 58 Karta graficzna ............................................................................... 59 Karta dźwiękowa ........................................................................... 60 3 Karta telewizyjna ........................................................................... 61 Karta faks-modem .......................................................................... 62 Notebook (laptop) od środka ...................................................... 62 Netbook ...................................................................................... 64 4. Wybieramy komputer .............................................................. 69 Czy koniecznie najnowszy? ....................................................... 69 Na czym nie warto oszczędzać................................................... 72 Nagrywarka DVD/CD .................................................................... 75 Dysk twardy ................................................................................... 75 Na czym można zaoszczędzić .................................................... 76 Procesor.......................................................................................... 77 Karta graficzna ............................................................................... 78 Monitor .......................................................................................... 79 Karta dźwiękowa ........................................................................... 80 Klawiatura i myszka....................................................................... 80 Stacjonarny czy przenośny ......................................................... 81 Podsumowanie ........................................................................... 82 5. Zakup i uruchomienie komputera .......................................... 84 Gdzie kupować komputery? ....................................................... 84 System operacyjny i oprogramowanie ....................................... 86 Rodzaje licencji .......................................................................... 87 Pierwsze uruchomienie komputera stacjonarnego ..................... 89 Miejsce do montowania zestawu ................................................... 89 Myszka i klawiatura ....................................................................... 90 Monitor .......................................................................................... 92 Włączenie i wyłączenie komputera................................................ 93 Uruchomienie i wyłączenie laptopa ........................................... 96 6. Od czego zacząć? ...................................................................... 98 Pulpit systemu Microsoft Windows 7 ........................................ 98 Wydawanie poleceń ................................................................. 100 Uruchamianie programów ........................................................ 101 Klawiatura ................................................................................ 103 Układ klawiatury .......................................................................... 103 Pisanie tekstów............................................................................. 106 4 Komputer – notebook (laptop) - netbook 7. Obsługa systemu Windows .................................................... 113 Okna programów ...................................................................... 113 Menu programu i wydawanie poleceń ..................................... 117 Typy poleceń ............................................................................ 120 Okna komunikatów .................................................................. 122 Okna dialogowe i ich obsługa .................................................. 124 Lista opcji..................................................................................... 125 Lista rozwijana ............................................................................. 126 Pole wyboru ................................................................................. 126 Przełącznik (pole opcji) ............................................................... 127 Pola tekstowe ............................................................................... 128 Karty............................................................................................. 128 Obsługa okien za pomocą klawiatury .......................................... 128 Łącza ........................................................................................ 130 Foldery i pliki ........................................................................... 130 Eksplorator Windows................................................................... 131 Paski narzędzi........................................................................... 133 System pomocy ........................................................................ 134 8. Internet .................................................................................... 136 Struktura połączenia z Internetem ............................................ 136 Potrzebny sprzęt i oprogramowanie ......................................... 139 Oprogramowanie .......................................................................... 140 Rodzaje połączeń internetowych ................................................. 140 Łączenie się z Internetem ......................................................... 141 Wyruszamy w świat ................................................................. 142 Pierwsza wycieczka ..................................................................... 143 9. Poczta elektroniczna .............................................................. 148 Uzyskiwanie konta ................................................................... 150 Usługa Windows Live .............................................................. 154 Program Poczta usługi Windows Live ..................................... 157 Układ okna programu................................................................... 158 Czytanie i wysyłanie wiadomości ............................................ 159 Odbieranie wiadomości ............................................................... 159 Redagowanie i wysyłanie e-maili............................................. 161 Wiadomości w formacie HTML .................................................. 163 Papeterie ....................................................................................... 164 Spis treści 5 Wysyłanie wiadomości ................................................................ 165 Grupy dyskusyjne (USENET) .................................................. 166 Konfiguracja usługi ...................................................................... 166 Czytanie wiadomości (postów) .................................................... 168 Wysyłanie wiadomości do grup ................................................... 169 10. Klasyfikacja programów ....................................................... 171 Programy narzędziowe ............................................................. 173 Programy antywirusowe ........................................................... 175 Programy pomocnicze .............................................................. 176 Programy użytkowe .................................................................. 177 Dystrybucja oprogramowania .................................................. 179 Oprogramowanie komercyjne ...................................................... 179 Programy typu shareware ............................................................ 181 Freeware ....................................................................................... 182 11. Przetwarzanie tekstów ........................................................... 184 Jak i od czego zacząć?.............................................................. 185 WordPad – stara wersja ............................................................ 186 Redagowanie dokumentów .......................................................... 187 Formatowanie dokumentów......................................................... 193 Formatowanie znaków ................................................................. 194 Położenie tekstu na stronie........................................................... 196 WordPad – nowa wersja........................................................... 197 Redagowanie i formatowanie dużych dokumentów ................ 198 Drukowanie .............................................................................. 200 Przedstawiciele gatunku ........................................................... 202 12. Kiedy trzeba coś policzyć… .................................................. 204 Kalkulator ................................................................................. 204 Arkusz kalkulacyjny ................................................................. 207 Zasady pracy z arkuszem ......................................................... 209 Wprowadzanie danych i formuł ................................................... 210 Typ i format danych ..................................................................... 211 Funkcje obliczeniowe .................................................................. 212 Zastosowania arkuszy kalkulacyjnych ..................................... 215 Przedstawiciele gatunku ........................................................... 217 6 Komputer – notebook (laptop) - netbook 13. Foto i wideo ............................................................................. 218 Programy dla fotografa............................................................. 219 Przeglądanie zdjęć ....................................................................... 219 Poprawianie zdjęć ........................................................................ 223 Digitalizacja starych zbiorów....................................................... 225 Z komputera na papier ............................................................. 227 Film, wideo, TV ....................................................................... 229 14. Muzyka z komputera ............................................................. 233 Windows Media Player ............................................................ 233 Klasyczny sposób odtwarzania i przeglądania ............................. 235 Nowy sposób odtwarzania ........................................................... 236 Zgrywanie płyt audio ................................................................... 237 Wypalanie płyt ............................................................................. 238 Wizualizacje................................................................................. 239 Korektor graficzny ....................................................................... 240 Efekt dźwięku przestrzennego ..................................................... 242 Nagrywanie płyt CD/DVD ....................................................... 244 15. Gry komputerowe .................................................................. 246 Gatunki gier .............................................................................. 248 Gry symulacyjne .......................................................................... 250 Gry strategiczne ........................................................................... 254 Punkt widzenia ............................................................................. 257 Gry proste, ale zabawne ............................................................... 259 Karty graficzne do gier ............................................................. 261 Klawiatury ................................................................................ 264 Myszki ...................................................................................... 266 Specjalne narzędzia sterujące ................................................... 268 Skorowidz ........................................................................................ 271 Spis treści 7 8 Komputer – notebook (laptop) - netbook 1. Wprowadzenie Trudno jest obecnie wskazać dziedzinę działalności, w której komputery nie miałyby zastosowania – być może nie jest to już nawet możliwe. Uniwersalność urządzenia zwanego komputerem osobistym (ang. personal computer, od czego pochodzi skrót „PC” i popularne określenie „pecet”) sprawia, że coraz częściej jest ono elementem wyposażenia domu obok telewizora i wieży audio. Książka jest przeznaczona głównie dla Czytelników nie będących jeszcze posiadaczami komputerów i nie mających z nimi bliższej styczności. Przedstawiono w niej możliwości zastosowań typowych komputerów osobistych. Szczegóły techniczne ograniczono do minimum niezbędnego dla zrozumienia roli poszczególnych zespołów w zestawie urządzeń jakim jest współczesny komputer i ułatwienia decyzji podejmowanych przy jego zakupie. Kilka słów o informatyce Liczenie pamięciowe sprawia człowiekowi pewne trudności i dlatego od dawna dążył on do wynalezienia urządzenia, które wyręczyłoby go w wykonywaniu tej trudnej operacji, a przynajmniej ją ułatwiło. Nie było to prostym zadaniem i przez kilka tysięcy lat trzeba się było zadowolić różnymi odmianami liczydeł. Dopiero w XVII wieku pojawiły się pierwsze urządzenia, które można określić mianem „maszyn do liczenia”. Nie znalazły one jednak szerszego zastosowania ze względu na trudności konstrukcyjne, których nie była w stanie pokonać ówczesna technologia. Proponowane konstrukcje były nadmiernie skomplikowane także ze względu na stosowane wówczas systemy liczenia. Dopiero w połowie XIX wieku pojawiła się idea systemu dwójkowego, w którym są używane tylko dwie cyfry: 0 i 1. W systemie dwójkowym można zapisać dowolną liczbę, ale trzeba do tego celu użyć więcej cyfr niż np. w systemie dziesiętnym. Za pomocą dwóch cyfr w systemie dziesiętnym możemy zapisać liczby od 0 do 99, w systemie dwójkowym dwie cyfry wystarczą do zapisania zaledwie czterech 9 liczb: od 0 do 3. Kiedy jednak w ubiegłym stuleciu rozpowszechniły się urządzenia elektroniczne, to okazało się, że liczby zapisane w systemie dwójkowym można odwzorowywać za pomocą obwodów prądu elektrycznego, przyjmując prostą zasadę: zero – prąd nie płynie, jedynka – prąd płynie. Ręczne przełączanie obwodów elektrycznych za pomocą mechanicznych włączników byłoby powolne i uciążliwe – postanowiono do tego celu użyć przełączników elektronicznych (lampy elektronowe, później przyrządy półprzewodnikowe – diody, tranzystory, układy scalone). Pierwszą współczesną maszyną liczącą był ENIAC (USA – 1945 rok). ENIAC był pierwszym działającym komputerem (a właściwie kalkulatorem), a jego konstrukcja była oparta na lampach elektronowych. Urządzenie złożone z 42 szaf o łącznej wadze 30 ton było zmontowane w sali o powierzchni 72 m2 i pobierało energię elektryczną 140 kWh. W dwa lata po uruchomieniu ENIAC-a skonstruowano pierwszy tranzystor i od tego momentu w elektronice rozpoczęła się era półprzewodników. W latach sześćdziesiątych powstały pierwsze układy scalone i podręczne kalkulatory. W latach siedemdziesiątych skonstruowano pierwsze mikroprocesory, a na początku lat osiemdziesiątych pojawiły się pierwsze komputery osobiste, które po piętnastu latach przybrały obecną formę, a ich możliwości są wręcz niewyobrażalne. Informatyka to dziedzina wiedzy, której domeną – według encyklopedycznej definicji – jest przetwarzanie, przesyłanie i przechowywanie informacji. Ma ona swoje teorie, które znalazły praktyczne zastosowanie dopiero w technice komputerowej. We współczesnej informatyce można wyróżnić dwie podstawowe gałęzie wiedzy, które dotyczą: Sprzętu (ang. hardware); jest to wiedza o zasadach konstrukcji urządzeń służących do przetwarzania, przesyłania i przechowywania informacji, czyli krótko mówiąc komputerów i sieci komputerowych. Oprogramowania (ang. software); jest to wiedza o zasadach programowania komputerów, czyli zmuszania ich do robienia tego, czego życzą sobie ich użytkownicy. 10 Komputer – notebook (laptop) - netbook Informatyką w tych dwóch aspektach zajmują się specjaliści. Pierwszą grupę stanowią inżynierowie i technicy elektronicy specjalizujący się w budowie lub serwisie naprawczym komputerów. Drugą grupę stanowią programiści, czyli ludzie zajmujący się zawodowo tworzeniem programów komputerowych. Trzecią grupą są natomiast użytkownicy jednego i drugiego, czyli komputerów i programów, dla których wiedza informatyczna ma wymiar czysto instrumentalny i polega na umiejętności posługiwania się sprzętem i oprogramowaniem. Jest to trzecie oblicze informatyki, chociaż na dobrą sprawę nie bardzo wiadomo, czy o kimś kto umie obsługiwać komputer można już powiedzieć, że ma wiedzę informatyczną. Aby dokonać tu jakiegoś rozróżnienia, mówi się czasami o informatyce użytkowej, rozumiejąc pod tym pojęciem zasób wiadomości potrzebnych do obsługi komputera bez wnikania w istotę jego działania. Dzięki wysiłkom producentów sprzętu i oprogramowania, którzy robią ze swej strony wszystko, co możliwe, aby posługiwanie się ich wyrobami było jak najprostsze (oczywiście po to, aby jak najłatwiej je sprzedać), jest to obecnie wiedza, którą może opanować każdy. Różnorodność dostępnego sprzętu i oprogramowania jest jednak tak duża, że dla kogoś, kto chce wejść do grona konsumentów informatyki, prawdziwa trudność, z jaką zderza się już na samym wstępie, polega na konieczności podjęcia decyzji, w co właściwe należałoby się zaopatrzyć. Książka ta jest próbą pomocy dla wszystkich tych, którzy właśnie stoją w obliczu tej decyzji i czują się zagubieni wśród tego, co widzą na ladach sklepowych, nie bardzo nawet rozumiejąc żargon, którym sprzedawcy odpowiadają na stawiane pytania. Pojęcia podstawowe Informatyka zajmuje się przetwarzaniem informacji, ale co to właściwie oznacza? Pierwsze komputery były maszynami do liczenia, stąd zresztą wywodzi się ich nazwa – wyraz compute w języku angielskim znaczy: liczyć, rachować, kalkulować. Dziś jest to tylko jedno z wielu zastosowań współczesnych komputerów. Okazało się bowiem, że we wspomnianym na wstępie systemie dwójkowym można zapisać każdą Wprowadzenie 11 informację: liczby, teksty, dźwięki i obrazy. Możliwość ta była dostrzegana przez naukowców już dość dawno, lecz dopóki nie pojawiły się maszyny zdolne wykonywać miliony operacji w ciągu sekundy, była to możliwość czysto teoretyczna. Za pomocą specjalnych systemów kodowania doprowadzone do komputera dźwięki lub obrazy są zamieniane na ciągi liczb dwójkowych (złożonych z zer i jedynek), które w tej postaci przez pewien czas mogą być przechowywane i przetwarzane w pamięci komputera. Pamięć komputera w daleko idącym uproszczeniu jest gigantycznym zbiorem przełączników elektronicznych – odebranie jedynki sprawia, że jeden z tych przełączników zostanie zamknięty, odebranie zera powoduje otwarcie przełącznika. Informacja znajdująca się w pamięci komputera może być modyfikowana. Modyfikacje są dokonywane na podstawie programu, który steruje działaniem komputera. Efekty tych modyfikacji użytkownik widzi na ekranie swojego monitora lub słyszy w głośnikach. Kiedy użytkownik uzna, że osiągnął już założony cel, zapisuje bieżący stan informacji, co często wiąże się z wyprowadzeniem jej na zewnątrz komputera. I to jest właśnie przetwarzanie informacji. Dwójkowy system liczenia jest czymś w rodzaju uniwersalnego języka, którym posługują się komputery. Ponadto umożliwia on mierzenie ilości informacji. Jednostką jest ilość informacji związaną z pojedynczą cyfrą w systemie dwójkowym. Jednostkę tę nazwano bitem (ang. bit – kawałek). Większą jednostką jest bajt równy 8 bitom. Jednostki pochodne to kilo- (KB), mega- (MB) i gigabajty (GB) – odpowiednio: tysiąc, milion i miliard bajtów. Do zapisania w pamięci komputera jednego znaku pisarskiego potrzeba 8 bitów, czyli jednego bajtu. Na jednej stronie zadrukowanego arkusza formatu A4 mieści się nieco mniej niż 2 tysiące znaków, czyli w pamięci komputera zajmie ona niespełna 2 KB. Tysiąc takich stron zajmie zatem w pamięci niecałe 2 MB. WSKAZÓWKA W powyższych przeliczeniach podano dla uproszczenia wielokrotności przybliżone. 1 kilobajt jest dokładnie równy 1024 bajtom. Wynika to z właściwości systemu dwójkowego, których nie będziemy dokładniej rozważać. 12 Komputer – notebook (laptop) - netbook Ze względu na to, że za pomocą bitów można zapisywać nie tylko liczby, ale także i inne rodzaje informacji, ciąg bitów jest często nazywany słowem bitowym dla podkreślenia faktu, że niekoniecznie musi być on interpretowany jako liczba. Każda informacja poza tą, którą przekazujemy między sobą w bezpośredniej wymianie zdań, jest na czymś zapisana. Materiał użyty do zapisu jest nazywany nośnikiem informacji. W naszej cywilizacji najpowszechniej stosowanym nośnikiem informacji jest papier. W technice komputerowej używa się nośników innego rodzaju. Obecnie najczęściej używane są nośniki magnetyczne (dyskietki elastyczne, dyski twarde, taśmy magnetyczne) oraz nośniki optoelektroniczne (płyty CD i DVD). Do czego można używać komputera? Prawdopodobnie łatwiej byłoby odpowiedzieć na przeciwnie postawione pytanie, gdyż komputera można obecnie używać niemal do wszystkiego, z wyjątkiem bezpośredniego wykonywania prac fizycznych. Za pomocą komputera można pisać dowolne teksty, liczyć, projektować budynki, maszyny, urządzenia elektroniczne, tworzyć dzieła plastyczne lub komponować muzykę – właściwie każdy aspekt działalności intelektualnej może być wspomagany komputerem. Jednym z powszechniejszych zastosowań współczesnych komputerów jest przechowywanie zbiorów informacji w postaci tzw. baz danych. Komputer może być nieocenionym pomocnikiem dla prawnika, lekarza czy policjanta. W ciągu ostatnich kilku lat dzięki rozwojowi sieci Internet komputer stał się bardzo wydajnym narzędziem umożliwiającym komunikowanie się z najodleglejszymi nawet zakątkami świata. Technika komputerowa bardzo głęboko wniknęła do świata szeroko rozumianej rozrywki. Najczęstsze zastosowania komputerów to: Przetwarzanie tekstów. Pod tym pojęciem rozumie się wszelkie operacje związane z tworzeniem tekstów pisanych, poczynając od drobnych jednostronicowych listów, czy jeszcze mniejszych etykiet adresowych, na liczących setki stron książkach kończąc. Pisany tekst jest początkowo przechowywany w pamięci komputera, a naWprowadzenie 13 stępnie zapisywany na nośniku magnetycznym lub optycznym. W tej fazie jego treść i forma mogą być dowolnie modyfikowane. Tekstom opracowywanym przy użyciu komputera można w bardzo prosty sposób nadawać atrakcyjną formę, nieosiągalną w tradycyjnej technice maszynopisania. Opracowywany tekst w dowolnym momencie można wydrukować. Komputer znakomicie ułatwia opracowywanie korespondencji biurowej, uwalniając pracowników sekretariatów czy kancelarii od konieczności wielokrotnego przepisywania listów o bardzo podobnej treści lub mozolnego adresowania kopert. Komputery są obecnie powszechnie stosowane w pracach redakcyjnych oraz związanych ze składem wydawnictw. Obliczenia. Jest to obszar zastosowań najczęściej kojarzony z komputerem. Powszechnie stosuje się komputery w działach finansowo-księgowych firm różnej wielkości. Zastosowanie komputera uwalnia w tym przypadku personel od wykonywania żmudnych obliczeń cząstkowych. Na podstawie danych o finansach firmy zgromadzonych w pamięci komputera można w dowolnej chwili dokonywać złożonych analiz ekonomicznych wymagających skomplikowanych obliczeń, a także bardzo łatwo i szybko ilustrować je odpowiednimi wykresami. Poza tym jest możliwe wykonywanie wielu innych mniej lub bardziej typowych operacji obliczeniowych związanych z pracami naukowymi, konstrukcyjnymi itp. Przetwarzanie danych. W pamięci komputerów mogą być gromadzone – w postaci baz danych – zbiory informacji o firmie, jej kontrahentach i zasobach, o księgozbiorach, taśmo- lub płytotekach. Zgromadzone w bazie danych informacje można układać w dowolnym porządku lub wybierać tylko te, które aktualnie interesują użytkownika. Na danych zgromadzonych w bazie można wykonywać obliczenia, a także sporządzać i drukować wyciągi z zawartości bazy danych. Zastosowanie komputerów w tej dziedzinie ułatwia przechowywanie informacji. W pamięci komputera lub na nośniku magnetycznym zajmuje ona bez porównania mniej miejsca niż w formie kartotek, katalogów itp. Poza tym odnalezienie potrzebnej informacji w komputerowej bazie danych lub zrobienie z niej wyciągu jest dużo szybsze niż przy stosowaniu metod tradycyjnych. 14 Komputer – notebook (laptop) - netbook Projektowanie. Komputer jest wspaniałym narzędziem dla projektantów we wszelkich niemal dziedzinach działalności technicznej. Przetwarzanie obrazu. Współczesny komputer umożliwia tworzenie obrazów i rysunków. W takim zastosowaniu może on w pewnym sensie zastąpić paletę, pędzel, piórko, węgiel i inne materiały stosowane przez grafików i malarzy. Grafika komputerowa jednak nie zastępuje tradycyjnego malarstwa, a raczej staje się odrębną dziedziną sztuki. Do pamięci komputera można też wprowadzić za pomocą odpowiednich urządzeń pośredniczących obraz utrwalony w postaci fotografii lub zapisany na taśmie filmowej albo taśmie wideo, a następnie poddać dowolnej niemal obróbce. Z metod komputerowego przetwarzania obrazów intensywnie korzysta bardzo obecnie popularna fotografia cyfrowa. Komputer może być używany do odtwarzania filmów zapisanych na płytach CD lub DVD. W wielu przypadkach możliwe jest połączenie komputera z telewizorem i wtedy komputer może pełnić rolę odtwarzacza DVD. Przetwarzanie dźwięku. Podobnie jak w przypadku obrazów, komputerowe przetwarzanie dźwięku daje niespotykane nigdy przedtem możliwości. Komputer może współpracować z elektronicznym syntezatorem dźwięku i jest wykorzystywany przez wielu kompozytorów i wykonawców. W warunkach domowych komputer może być używany do odtwarzania muzyki zapisanej w postaci cyfrowej (na płytach CD). Komputer może być połączony z domowym zestawem audio lub być wyposażony we własny zestaw głośników. Komunikacja. Za pośrednictwem względnie prostego urządzenia dodatkowego komputer można dołączyć do standardowej linii telefonicznej. Dzięki takiemu połączeniu można przesłać siecią telekomunikacyjną, pomiędzy dwoma komputerami, każdy rodzaj informacji zapisanej w pamięci komputera. Za pomocą połączonego z siecią telefoniczną komputera można nadawać i odbierać faksy. Jednym z atrakcyjniejszych zastosowań komputerów jest obecnie Internet – sieć komputerowa o zasięgu globalnym. Dydaktyka. Komputer ułatwia zdobywanie wiedzy i może być stosowany na różnych poziomach nauczania. Dostępne jest oproWprowadzenie 15 gramowanie dydaktyczne dla niemal wszystkich przedmiotów nauczanych w szkołach. Na płytach kompaktowych są wydawane encyklopedie i różnego rodzaju słowniki. Mają one bardzo atrakcyjną formę, gdyż oprócz słowa i ilustracji jak w klasycznej encyklopedii, informacje są wzbogacane dźwiękiem (np. fragmentami utworów muzycznych, nagranymi wypowiedziami znanych polityków itp.), a także sekwencjami wideo. Korzystanie z takiej encyklopedii to nie tylko wzbogacanie wiedzy, ale też przyjemność. Wyszukanie potrzebnej informacji jest zazwyczaj bardzo proste i dużo szybsze niż w przypadku korzystania z tradycyjnej encyklopedii w wydaniu książkowym. Rozrywka. Wymienione wyżej możliwości odtwarzania obrazu i dźwięku za pomocą komputera sprawiają, że może on pełnić rolę domowego centrum rozrywki. Nie jest to jeszcze rozwiązanie bardzo popularne, ale działania podejmowane przez producentów sprzętu i oprogramowania wskazują, że wkrótce takie zastosowanie komputera może się upowszechnić. Mówiąc o rozrywkach nie można oczywiście zapomnieć o grach komputerowych, które są zupełnie nową formą rozrywki, nieznaną przed nastaniem ery komputerów osobistych. Twórcy współczesnych gier komputerowych dążą do tego, aby ich akcja toczyła się w realnych sceneriach, co stwarza wysokie wymagania dla wydajności sprzętu komputerowego. Rynek gier komputerowych jest w pewnym sensie motorem napędzającym przynajmniej niektóre gałęzie przemysłu komputerowego (np. produkcja kart graficznych). Wymieniliśmy powyżej najczęstsze zastosowania komputerów. W dalszych częściach książki podamy jakie warunki musi spełniać sprzęt komputerowy, aby można było korzystać z tych możliwości. Dwa dylematy Decydując się na bliższą znajomość komputera trzeba w pierwszej kolejność rozwiązać dwa dylematy. Pierwszy to wybór pomiędzy komputerem stacjonarnym, a przenośnym. Drugi, to wybór systemu operacyjnego. 16 Komputer – notebook (laptop) - netbook Stacjonarny czy przenośny? Komputery przenośne dzielą się na kilka grup: Notebooki (laptopy). Netbooki. Palmtopy Nazwa laptop pochodzi od angielskich wyrazów lap – kolano i top – wierzch. Podobnie nazwa palmtop jest złożona z wyrazów palm – dłoń i top. Obie nazwy odzwierciedlają typowe położenie komputera podczas pracy (na kolanach lub na dłoni). Zamiast nazwy laptop jest też często używana nazwa notebook, czyli notatnik. Tym razem nazwa określa typową funkcję komputera. Podobnie zamiast nazwy palmtop używa się skrótu PDA (Personal Digital Assistant), czyli asystent osobisty. Najlepszą polską nazwą palmtopa wydaje się być określenie „komputer kieszonkowy”, gdyż jest to urządzenie mieszczące się w męskiej kieszeni lub damskiej torebce. Stosunkowo młodym urządzeniem jest netbook. W tym przypadku nazwa powstała ze złożenia wyrazów net – sieć i book – książka. Nazwa nawiązuje do terminu notebook, ale jednocześnie wskazuje, że jest to urządzenie przede wszystkim do zastosowań sieciowych. Netbook jest zaprojektowany dla ludzi, którzy często zmieniają miejsce pobytu i potrzebny jest im na co dzień dostęp do Internetu. Głównymi celami, jakie postawili sobie projektanci tych netbooków, to niewielkie wymiary i waga tych urządzeń, a jednocześnie wygodniejsza obsługa niż w przypadku palmtopów. Pociągnęło to za sobą konieczność rezygnacji z niektórych dość istotnych funkcji dostępnych notebookach. Z tego powodu netbooki należy traktować jako oddzielną kategorię sprzętu przenośnego – nie należy zakładać, że mogą one zastąpić notebooki lub komputery stacjonarne. Dodatkowe informacje na temat netbooków są podane w rozdz.3. Obecnie produkowane laptopy (notebooki) nie wiele różnią się wydajnością od komputerów stacjonarnych. Jedynie w przypadku zastosowań wymagających wielkiej mocy obliczeniowej (bardzo złożone projekty inżynierskie) stają się odczuwalne pewne ograniczenia. Poza tym Wprowadzenie 17 we wszystkich zastosowaniach wymienionych powyżej można posługiwać się zarówno komputerem stacjonarnym, jak i notebookiem. Kiedy zatem decydować się na komputer przenośny? Komputer przenośny należy wybierać wtedy, gdy istnieją przesłanki, że może być on potrzebny poza miejscem zamieszkania. Komputer stacjonarny nie jest wprawdzie ciężki i przeniesienie jego fizycznie biorąc nie stanowi problemu, ale ma on to do siebie, że stanowi zestaw złożony co najmniej z samego komputera, monitora, klawiatury i myszki. Zestaw ten szybko obrasta kablami, którymi komputer zostaje połączony z: Internetem, drukarką, wieżą audio lub zewnętrznym zestawem głośnikowym. W rezultacie rozłączenie zestawu i ponowne jego połączenie staje się czasochłonne, nie mówiąc już o przewożeniu go w inne miejsce. Jeżeli zatem mieszkanie jest kilkupokojowe, przy domu znajduje się ogródek lub niezbyt daleko działka rekreacyjna, to być może będą się zdarzać sytuacje, że chciałoby się usiąść z komputerem pod drzewem na świeżym powietrzu – to naprawdę jest duża przyjemność. Tym bardziej, że komputera można z powodzeniem użyć do oglądania filmów lub odtwarzania nagrań muzycznych. Laptop lub netbook może być też przydatny w czasie dłuższych podróży. Komputery przenośne mają też wady. Najważniejsza z nich to zapewne cena – laptop w porównaniu z komputerem stacjonarnym o podobnych parametrach ciągle jeszcze jest droższy. Mobilność urządzenia (niewielkie wymiary i waga około 3 kg) są okupione niezbyt wygodną obsługą. Nazwa „laptop” oznacza sytuację, gdy urządzenie jest trzymane na kolanach, np. podczas podróży w samolocie, autobusie itp. Niestety jest to pozycja niewygodna i nieergonomiczna, wywołująca po kilkudziesięciu minutach drętwienie nóg, karku i ramion. Jeżeli laptop zostanie postawiony na biurku, to już jest znacznie lepiej, chociaż sztywne połączenie ekranu z klawiaturą także ma pewne wady. Jednak za największy niedostatek użytkownicy laptopów podają brak myszki. Problem ten obecnie jest już na szczęście bardzo łatwy do rozwiązania: wystarczy dokupić myszkę podłączaną do komputera przez port USB. Niektórzy producenci laptopów dołączają myszki jako element wyposażenia laptopa. 18 Komputer – notebook (laptop) - netbook Pracując z laptopem postawionym na biurku ostatnie wymienione wady łatwo usunąć, gdyż można do niego podłączyć zewnętrzny monitor, klawiaturę, a także myszkę. W takim przypadku laptop nabiera cech komputera stacjonarnego w sensie zewnętrznych połączeń przewodowych – aby go przenieść, trzeba wszystko rozłączyć, a wracając ponownie przywrócić połączenia. Problem ten zniknie po zastosowaniu tzw. stacji dokującej lub po skonfigurowaniu domowej sieci bezprzewodowej. Rozwiązania te nie są zbyt drogie, a dają ten komfort, że wystarczy wyłączyć komputer i już można wziąć go pod pachę lub wsunąć do torby. Palmtopy spełniają przede wszystkim funkcje podręcznego notatnika, chociaż w odniesieniu się do nich nie jest używana nazwa „notebook”. Małe wymiary współczesnego palmtopa wynikają stąd, że jest on wyposażony w ekran dotykowy i jest pozbawiony zajmującej dużo miejsca klawiatury. Do podstawowych funkcji palmtopa można zaliczyć: kalendarz z terminarzem, kalkulator, notes. Ponadto palmtopy są wyposażane w specjalistyczne funkcje dodatkowe, np. obsługa podręcznej bazy danych, nawigacja satelitarna (GPS), dyktafon, funkcje internetowe i inne. Generalnie biorąc palmtop jest urządzeniem pomocniczym będącym uzupełnieniem komputera stacjonarnego lub laptopa, ale raczej nie można nim zastąpić ani jednego, ani drugiego. Jaki system operacyjny? Podczas zakupu komputera niewątpliwie pojawi się kwestia systemu operacyjnego, czyli oprogramowania instalowanego przez sprzedawcę, które jest konieczne do działania komputera. Dla komputerów osobistych klasy IBM PC wchodzą obecnie w rachubę dwa systemy operacyjne Linux i Microsoft Windows. Linux jest to właściwie rodzina systemów operacyjnych oferowanych przez różnych producentów. Wprawdzie w ostatnich latach wprowadzono w systemie Linux wiele innowacji mających na celu ułatwienie jego obsługi, ale w dalszym ciągu jest to system, którego nie można jeszcze polecić do pierwszego kontaktu z komputerem. Natomiast dla zaawansowanych użytkowników system ten ma wiele zalet. Wprowadzenie 19 System Microsoft Windows jest od kilkunastu lat systematycznie rozwijany i usprawniany. Obecnie najnowsza jego wersja nosi nazwę Microsoft Windows 7. Wersje poprzednie to: Microsoft Windows XP i Windows Vista. System Windows 7 różni się od poprzedników przede wszystkim wyższym poziomem bezpieczeństwa podczas korzystania z usług internetowych. Niestety jest on bardziej wymagający dla sprzętu, co oznacza, że należy kupować komputer lepiej wyposażony, a to oznacza, że nieco droższy. Wprowadzając na rynek system Windows 7 (rok 2009) Microsoft stworzył swoim klientom dodatkowo problem wyboru pomiędzy systemem 32- i 64-bitowym, gdyż w zakupionym pudełku znajdują oni dwie płyty – z jedną i drugą wersją systemu. Generalnie biorąc system 64-bitowy jest wydajniejszy (szybszy) wtedy, gdy są w nim zainstalowane programy w wersji 64-bitowej. W przeciwnym razie może być różnie. Program napisany na procesor 32-bitowy zostanie zazwyczaj bez problemów uruchomiony, ale szybkość jego działania niekoniecznie musi być większa, czasami zdarza się, że jest wręcz przeciwnie. W zasadzie nie jest to możliwe do przewidzenia, jak konkretny program 32-bitowy zachowa się w systemie operacyjnym 64-bitowym. Wiele zależy od budowy tego programu. Z drugiej strony programy 64-bitowe są coraz łatwiej dostępne, np. kolejna wersja pakietu biurowego Microsoftu (Microsoft Office 2010) jest (podobnie jak system Windows 7) dostępna w obu wersjach. Trzeba też zdawać sobie sprawę, że wskazane różnice stają się widoczne jedynie podczas realizowania zadań znacznie obciążających procesor. Jeżeli komputer jest wykorzystywany do prostych operacji, jak pisanie tekstów, wykonywanie niezbyt złożonych obliczeń, słuchania muzyki, a nawet oglądania filmów – różnice będą praktycznie niezauważalne. Trzecia możliwość to zakup komputera klasy McIntosh wyprodukowanego przez Apple Corporation, firmę, która w ostatnich latach zdobyła też wielką popularność z racji wprowadzenia na rynek miniaturowych odtwarzaczy iPod. Komputery firmy Apple są wyposażone we własny system operacyjny. Zarówno sprzęt, jaki system operacyjny firmy Apple ma wielu zwolenników (szczególnie zajmujących się grafiką komputerową). Dla polskich użytkowników i jedno i drugie ma zasadniczą wadę, jaką jest wyższa cena w stosunku do sprzętu i opro20 Komputer – notebook (laptop) - netbook gramowania komputerów klasy IBM PC. Ponadto oprogramowania dla komputerów McIntosh jest w Polsce trudniej dostępne. Wszystkie wymienione systemy operacyjne charakteryzują się tzw. graficznym interfejsem użytkownika. Oznacza to, że po uruchomieniu komputera użytkownik widzi na ekranie monitora obraz zawierający symbole graficzne. Polecenia dla komputera są wydane poprzez wskazywanie i aktywowanie myszką poszczególnych symboli. Z tego powodu ogólne zasady obsługi komputerów z systemami tego typu są w bardzo podobne bez względu na system operacyjny. Alternatywą są, rzadko już używane, systemy operacyjne z interfejsem tekstowym. W tym przypadku użytkownik komputera za pomocą klawiatury wpisuje kolejne polecenia, których przedtem musi się nauczyć na pamięć. Jakikolwiek błąd popełniony podczas wpisywania polecenia powoduje niewłaściwe jego wykonanie lub nie wykonanie żadnej operacji. Niedogodność ta zadecydowała o karierze systemów operacyjnych z interfejsem graficznym. Zasady obsługi systemu operacyjnego na przykładzie Microsoft Windows 7 są omówione w rozdziałach 6. i 7. Komputerowa mitologia Choć komputery na dobre rozpowszechniły się w ciągu kilkunastu ostatnich lat, to w tym względnie krótkim czasie zdążyło się wokół nich nagromadzić wiele przesądów i nieporozumień. U wielu osób powoduje to lęk przed używaniem komputera. Podłoże tych obaw jest bardzo różne i składa się na nie strach przed uszkodzeniem urządzenia, rzekoma szkodliwość pracy przy komputerze (niektórzy obawiają się nawet zakażenia wirusem komputerowym!), rzekomej złośliwości maszyny, możliwość nieodwracalnych strat spowodowanych przez mylące się komputery itp., itd. Poświęćmy zatem nieco czasu na wyjaśnienie jak to jest w rzeczywistości. Nie ma „niebezpiecznych” klawiszy. Komputer jest w takim samym stopniu podatny na uszkodzenia, jak jakiekolwiek inne urządzenie elektroniczne: telewizor, magnetowid, zestaw akustyczny Wprowadzenie 21 itp. Oznacza to, że posługując się nim w normalny sposób, nie można spowodować jego uszkodzenia. Pokazywane w niektórych filmach obrazy monitorów wybuchających po naciśnięciu klawisza są czystą fantazją. Nie ma takich klawiszy, których naciśnięcie mogłoby spowodować mechaniczne uszkodzenie komputera. Ktoś, kto usiądzie przy komputerze i będzie naciskał przypadkowe klawisze, może co najwyżej skasować zapisane informacje lub oprogramowanie. Zazwyczaj oznacza to jedynie stratę czasu koniecznego do odtworzenia stanu poprzedniego. Oczywiście komputer nie jest urządzeniem niezniszczalnym. Można go uszkodzić zrzucając na podłogę lub traktując ciężkim przedmiotem. Podobnie jak każde urządzenie elektroniczne boi się wody. Szklankę z kawą należy stawiać zatem w takiej odległości, aby nie istniało niebezpieczeństwo wylania jej na klawiaturę. Na obudowie komputera nie należy też stawiać kwiatów, gdyż w trakcie ich podlewania woda może się dostać do wnętrza obudowy, ale to też jest wymóg bezpieczeństwa odnoszący się do wszystkich innych urządzeń zasilanych energią elektryczną. Komputery nie myślą, nie czują, ani nie są inteligentne (przynajmniej na razie). Wynika z tego wniosek, że komputer nie może z własnej inicjatywy podejmować jakichkolwiek działań. W związku z tym nie można też obarczać komputera jakąkolwiek odpowiedzialnością. Wszelkie błędy pojawiające się w efekcie zastosowania komputerów są tylko i wyłącznie wynikiem niedopatrzenia ze strony człowieka. Wysyłanie do klientów rachunków o zerowej wysokości nie jest wynikiem inicjatywy komputera, lecz błędem programisty, który nie umieścił w swoim programie zabezpieczeń uniemożliwiających drukowanie rachunku w przypadku, gdy jego wysokość jest równa zeru. Podobnie jest z innymi „błędami komputerów”, którymi zazwyczaj bardzo skwapliwie zajmują się media, zapominając zazwyczaj wspomnieć, czym w istocie rzeczy były one spowodowane. W ten sposób informacja staje się dezinformacją i jedną z przyczyn powstawania różnego rodzaju fobii komputerowych. Komputery nie są niebezpieczne dla zdrowia. W nowoczesnych monitorach niemal zupełnie zostało wyeliminowane promieniowa22 Komputer – notebook (laptop) - netbook nie, które jest uznawane za nieobojętne dla zdrowia człowieka. Emisja tego promieniowania przez ekrany monitorów jest wielokrotnie mniejsza niż w przypadku odbiorników telewizyjnych. Dodatkowym, często stosowanym środkiem ostrożności jest założenie na ekran filtru ochronnego. Wirus komputerowy jest to sprytnie napisany programik, co oznacza, że może on się przenosić tylko między komputerami – dla ludzkiego zdrowia jest niegroźny, gdyż jego nazwa to tylko metafora. Inne zagrożenia dla zdrowia związane z komputerami nie odbiegają od tych, z jakimi się spotykamy przy wykonywaniu jakiejkolwiek innej pracy, która wymaga zachowania pozycji siedzącej. Oznacza to, że podobnie jak we wszelkich pracach wymagających pozycji siedzącej należy zadbać o zachowanie przy pracy właściwej postawy – dostosować do własnego wzrostu wysokość biurka i dobrać do niego odpowiednie siedzenie. Skrzywienia kręgosłupa można się nabawić naprawiając buty, szyjąc ubrania, jak i grając na komputerze. Nie ma żadnych przesłanek, aby traktować komputer z większą nieufnością niż jakiekolwiek inne urządzenie elektroniczne. Koszt komputera Żyjemy w czasie, gdy powszechna komputeryzacja staje się dopiero rzeczywistością. Stąd też wszyscy, którzy chcą skorzystać z jej dobrodziejstw, muszą ponieść pewne koszty. Koszty te są dwojakiego rodzaju: czasowe i finansowe. Koszty czasowe Nauczenie się obsługi komputerem wymaga pewnego czasu. Jak długiego – zależy przede wszystkim od tego, jak głęboko chcemy wniknąć w zagadnienie. To trochę tak jak z poznawaniem nowego języka – jeżeli chcemy opanować go w stopniu umożliwiającym porozumiewanie się, to zajmie to o wiele mniej czasu niż w przypadku, gdy naszą ambicją stanie się tworzenie dzieł literackich w tym języku lub chociażby tłumaczenie. Podobnie jest z komputerem – podstawowych zaWprowadzenie 23 sad obsługi można się nauczyć w ciągu kilku dni, biegłości można nabrać w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Jeżeli jednak zapragniemy konstruować komputery lub pisać profesjonalne programy, to na naukę będzie trzeba przeznaczyć co najmniej kilka lat. Pierwsze podejście do komputera jest łatwiejsze dla osób obeznanych z klawiaturą. Jeżeli ktoś nie miał nigdy kontaktu z maszyną do pisania, to siadając przed komputerem czuje się dodatkowo zestresowany faktem, że nie może odnaleźć potrzebnego w danej chwili klawisza. Jest to w zupełności zrozumiałe – na typowej klawiaturze komputera znajduje się 101 klawiszy i przy pierwszych kontaktach trudno zlokalizować ten jeden, który jest właśnie potrzebny. Nie należy się tym zbytnio przejmować i po prostu poświęcić dzień lub dwa na zapoznanie się z klawiaturą. Dostępne są programy ułatwiające to zadanie. Ich działanie polega zazwyczaj na wyświetlaniu na ekranie oznaczeń klawiszy, które należy naciskać. Program na bieżąco koryguje użytkownika, sygnalizując każdy nieprawidłowo naciśnięty klawisz. Nie należy stawiać sobie za cel poznania wszystkich możliwych zastosowań komputera, gdyż jest ich zbyt wiele. Wiele z nich dla konkretnego użytkownika nie ma żadnego znaczenia praktycznego i szkoda tracić na nie czas. Najlepiej jest się skupić na tych zastosowaniach, z których najczęściej będziemy korzystać. Po pierwsze skróci to czas potrzebny na naukę, po drugie zmusi do częstego używania komputera, a tym samym nabierania biegłości w jego obsłudze. Komputer jest przede wszystkim narzędziem. Aby biegle się nim posługiwać, trzeba go używać. Zasada „nie wejdę do wody, dopóki nie nauczę się pływać” także w tym przypadku nie prowadzi do niczego. Koszty finansowe Sprawa oszacowania kosztów gotówkowych związanych z zakupem komputera jest dość trudna – głównie ze względu na wielką różnorodność dostępnego sprzętu. Ponadto ceny sprzętu komputerowego bardzo szybko się zmieniają. Najdroższe są najnowsze rozwiązania, ale są też najbardziej wydajne. Nadmierna oszczędność może być nieopłacalna, gdy okaże się, że zakupione urządzenie nie może sprostać wymaganiom nabywcy. Z drugiej strony kupowanie sprzętu, którego możliwości będą wykorzystywane w niewielkim tylko stopniu, też nie 24 Komputer – notebook (laptop) - netbook ma większego sensu. Jeden wynika stąd wniosek – przed zakupem trzeba najpierw odpowiedzieć sobie na pytanie: do czego komputer będzie mi służył? Orientacyjnie można przyjąć, że w chwili wydawania książki (I połowa roku 2010) cena zestawu komputerowego stacjonarnego (komputer, monitor, klawiatura, mysz) do zastosowań ogólnych wahała się w granicach 1 – 1,5 tys. zł. Do tego należy doliczyć koszt systemu operacyjnego 300 – 400 zł i ewentualnie dalszego oprogramowania. Za system operacyjny Windows trzeba zapłacić. Natomiast po zawarciu bliższej znajomości z Internetem można znaleźć bardzo dużo legalnych a jednocześnie darmowych programów. Oczywiście w zależności od możliwości i potrzeb można za całkiem niezły sprzęt zapłacić znacznie mniej lub też wydać kilka razy więcej. Jak się uczyć obsługi komputera? Zakup komputera (komputerów) i oprogramowania jest może nie największą, ale zwykle dość znaczącą inwestycją i jest zrozumiałe, że chcielibyśmy, aby zaczęła ona nam jak najszybciej przynosić wymierne korzyści. Aby się ich doczekać, musimy się zdobyć na pewien wysiłek organizacyjny. Zasadniczym jego aspektem jest wygospodarowanie czasu potrzebnego na naukę. Nie trzeba go zbyt wiele, ale konieczna jest systematyczność. Jeżeli do komputera będziemy zasiadać od przypadku, do przypadku, to wielu rzeczy będziemy musieli uczyć się kilka razy, zapominając je między poszczególnymi, odległymi w czasie posiedzeniami z komputerem. Podstawową umiejętnością potrzebną do obsługi komputera jest dobra znajomość klawiatury. Z tego powodu osoby, które mają wprawę w pisaniu na maszynie, mają przynajmniej tę fazę praktycznie biorąc „z głowy”. Aby przestawić się z klawiatury maszynowej na komputerową, wystarczają zwykle 2 – 3 dni. Drugą istotną sprawą jest manualne opanowanie myszki. Wielu ludziom kierowanie kursorem, a zwłaszcza wykonywanie podwójnych kliknięć sprawia trudności. Nie należy się nimi zrażać. Po wykonaniu pewnej ilości mniej lub bardziej udanych prób przyzwyczaimy się do Wprowadzenie 25 tego bardzo pożytecznego narzędzia. Szybkość z jaką klawiatura i myszka reagują na nasze poczynania może być zwykle regulowana za pomocą programów, które je obsługują. W początkowej fazie nauki warto skorzystać z tej możliwości i zwolnić ich działanie, dostosowując je do własnych możliwości manualnych. Najlepszym programem do uczenia się obsługi klawiatury i myszki jest edytor tekstu. Jeżeli nie zdecydowaliśmy się jeszcze na zakup edytora, to do ćwiczeń możemy przystąpić korzystając z edytora zawartego w systemie operacyjnym. Starajmy się pisać teksty o praktycznym znaczeniu, a więc listy, zawiadomienia, zestawienia, wykazy, którymi operujemy na co dzień – jest to dużo lepsze rozwiązanie niż przepisywanie fragmentów gazety, gdyż nie wytwarza odczucia, że tracimy czas. Ucząc się w ten sposób robimy to (może początkowo trochę wolniej), co i tak musielibyśmy zrobić, a jeżeli się uda, to mamy satysfakcję, że zrobiliśmy to za pomocą komputera. Ucząc się obsługi komputera nie stawiajmy sobie za cel opanowania klawiatury na poziomie zawodowej maszynistki (chyba, że nią jesteśmy lub chcemy zostać) i pisania z zamkniętymi oczami. Błędy popełniane w trakcie pisania na komputerze usuwa się szybko i bez śladu, a biegłość po pewnym czasie przyjdzie sama i nie ma potrzeby, aby czynić z niej cel sam w sobie. Przed pierwszym podejściem do kupionego programu warto przejrzeć jego dokumentację. Zazwyczaj jest ona złożona przynajmniej z dwóch części – skróconego opisu przedstawiającego podstawowe metody obsługi programu i bardziej obszernego, szczegółowego opisu sposobów wykonywania poszczególnych czynności. Nie należy też zapominać o systemie pomocy, który jest zazwyczaj wbudowany w sam program. Firmowe opisy większych programów są bardzo szczegółowe – twórca oprogramowania stara się pokazać wszystko, co jest możliwe do osiągnięcia. Taki nawał informacji dla początkującego użytkownika może być deprymujący, gdyż będzie się on gubił w wielu szczegółach. Jeżeli dokumentacja programu sprawia właśnie takie wrażenie, to warto jest się rozejrzeć za książkowym podręcznikiem użytkowania sprawiającego kłopoty programu. 26 Komputer – notebook (laptop) - netbook Należy unikać książek, których treść sprowadza się do opisu poszczególnych pozycji w menu programu – opis tego rodzaju mamy zazwyczaj w systemie pomocy programu. W razie potrzeby można go samemu wydrukować. Godne polecenia są natomiast książki, których treść jest oparta na przykładach konkretnych operacji lub zadań charakterystycznych dla danego programu. Dysponując tego rodzaju książką, należy na własnym komputerze wykonywać opisane przez autora przykłady, a następnie próbować adaptować je do swoich indywidualnych potrzeb. Wprowadzenie 27 2. Komputer od zewnątrz O tym, że komputer jest skomplikowanym urządzeniem nie trzeba zapewne Czytelników przekonywać. Wokół nas jest wiele skomplikowanych urządzeń: samochody, telewizory, zautomatyzowany sprzęt gospodarstwa domowego, specjalistyczne wyposażenie miejsc pracy itd. Jednak żadne z tych urządzeń nie budzi takiej nieufności jak komputer. Przyczyną jest przeznaczenie tych urządzeń. Każdy wie, że samochód jest przeznaczony do tego, aby nim jeździć, a przeznaczeniem pralki jest pranie. Z komputerem jest inaczej, gdyż nie bardzo wiadomo, jakie jest jego przeznaczenie. Mało tego, w miarę rozwoju techniki przeznaczenie komputerów zmienia się w tym sensie, że mają one coraz więcej różnych zastosowań. Gdyby przeprowadzić ankietę pytając ludzi do czego używają komputerów, odpowiedzi byłyby bardzo różne. Ktoś powiedziałby, że komputer ułatwia mu prowadzenie firmy, albo, że fascynują go gry komputerowe lub nie może oderwać się od Internetu. Ktoś inny powie, że pisze na komputerze, jeszcze inny, że liczy, a jeszcze inny, że komponuje muzykę. Czy wynika stąd wniosek, że komputer nadaje się do wszystkiego? Odpowiedź oczywiście jest przecząca, ale trzeba przyznać, że obecnie gama możliwych zastosowań komputerów jest imponująca. Nie oznacza to jednak, że każdy komputer nadaje się do wszystkiego. Problem w tym, że patrząc na samochody rzut oka wystarcza, aby odróżnić osobowy od ciężarowego, terenowego lub ciągnika drogowego. Tymczasem komputer wykonujący skomplikowane obliczenia wygląda tak samo jak ten, którego używa grafik, literat lub biznesmen. Stąd też wynika zasadniczy problem tych, którzy dopiero mają zamiar wejść w świat komputerów. Patrząc na półki w sklepie komputerowym widzą pudła różnej wielkości, których wygląd w żadem sposób nie wskazuje na zastosowanie. Brak odpowiedzi na pytanie co wybrać, aby nie zmarnować wydanych pieniędzy często jest przyczyna odkładania decyzji zakupu. Wprawdzie obecnie komputer jest w przybliże- 28 niu 10 razy tańszy od samochodu, to i tak dla wielu jest to znaczący wydatek. Jednym z podstawowych celów tej książki jest wyjaśnienie sensu posiadania komputera i ułatwienie dokonania wyboru. Wstępne informacje zostały podane w pierwszym rozdziale. Obecnie przejdziemy do wyjaśnień bardziej szczegółowych unikając jednak zagadnień czysto technicznych. W miarę możliwości będziemy pozostawiać w sferze obsługi i zastosowania urządzenia, jakim jest współczesny komputer osobisty. Co to jest „komputer”? Termin „komputer” jest skrótem myślowym określającym zespół połączonych ze sobą urządzeń – bardziej adekwatne określenia to zestaw lub system komputerowy. Określenia te stają się synonimem w przypadku komputerów przenośnych, w języku potocznym nazywanych laptopami lub notebookami. W tym przypadku trzymamy w rękach „komputer”, który jednocześnie jest „zestawem komputerowym”. W przypadku komputerów stacjonarnych „komputerem” jest właściwie pudło zawierające najważniejsze elementy zestawu komputerowego. Elementy te są najważniejsze, ale niewystarczające, aby móc posługiwać się komputerem. Kompletem jest dopiero następujący zestaw: Komputer. Wyświetlacz. Klawiatura. Urządzenie wskazujące. Cześć zestawu nazywana „komputerem” nie jest jednorodna, lecz stanowi zespół urządzeń zamkniętych w jednej w obudowie. Obecnie komputery osobiste są zamykane w dwóch rodzajach obudów: Leżących na dłuższym boku – o nazwie desktop. Stojących na krótszym boku – o nazwie tower. Komputer od zewnątrz 29 Przyjrzyjmy się dokładniej elementom znajdującym się na zewnątrz obudowy od przodu i od tyłu: Otwór stacji dyskietek Urządzenia do odczytu i nagrywania płyt CD i DVD Włącznik zasilania Z przodu obudowy znajdują się: Włącznik zasilania. Urządzenia umożliwiające zapisywanie informacji zgromadzonych w komputerze na specjalnych nośnikach, a także odczytywanie informacji z tych nośników. Bardziej skomplikowany wygląd ma tylna ścianka obudowy: Na tylnej ściance znajdują się gniazda umożliwiające połączenie komputera ze światem zewnętrznym. Po ilości tych gniazd można sądzić, że wewnątrz obudowy znajduje się więcej elementów niż można sądzić na podstawie wyglądu przedniej ścianki – zawartością obudowy komputera zajmiemy się w następnym rozdziale. 30 Komputer – notebook (laptop) - netbook Klawiatura Komputer rozumiany jako zawartość obudowy pokazanej na poprzednich rysunkach nie nadaje się do użytku, gdyż nie ma sposobu, aby się z nim porozumieć. Gdyby nawet podłączyć do komputera zasilanie, to nie będzie wiadomo, jakie operacje zostaną przez niego wykonane, ani też nie będzie sposobu, aby zmusić go do wykonania jakiejkolwiek operacji. Aby mieć wpływ na to, co się dzieje wewnątrz komputera należy połączyć go z urządzeniami zewnętrznymi (peryferyjnymi). Najważniejszym urządzeniem peryferyjnym jest klawiatura, gdyż jej brak uniemożliwia uruchomienie komputera. Obecność klawiatury jest sprawdzana we wstępnej fazie procedury startowej komputera i w razie jej braku procedura startowa zostaje przerwana. Klawiatura jest urządzeniem, które przede wszystkim pozwala wydawać komputerowi polecenia, a także wprowadzać dane, które mają być przetworzone przez komputer. Obecnie na rynku znajduje bardzo wiele typów klawiatur, chociaż podstawowe funkcje klawiatury są zawsze te same: wprowadzanie do systemu komputerowego znaków alfanumerycznych, czyli liter, cyfr, znaków przestankowych oraz znaków o charakterze specjalnym takich, jak plus, minus, procent itp. Wprawdzie klawiatura komputerowa przypomina klawiaturę maszyny do pisania, ale z reguły jest o wiele bardziej rozbudowana. Oprócz podstawowego bloku zawierającego klawisze ze znakami alfanumerycznymi, zazwyczaj znajduje się na klawiaturze dodatkowy blok klawiszy zawierający cyfry i znaki podstawowych operacji arytmetyczKomputer od zewnątrz 31 nych. Trzecią grupę stanowią klawisze specjalne przeznaczone wyłącznie do wydawania poleceń systemowi komputerowemu. Szersze omówienie klawiatury jest podane w rozdz. 6. Wyświetlacz Do uzyskania pełnej, dwustronnej komunikacji z komputerem jest jeszcze potrzebny wyświetlacz. Wyświetlacz spełnia podwójną rolę: Umożliwia kontrolę znaków wpisywanych za pośrednictwem klawiatury. Wyświetla efekty operacji wykonywanych przez komputer. Wyświetlacze komputerowe dzielą się obecnie na dwie zasadnicze kategorie (rysunek na sąsiedniej stronie): Wyświetlacze CRT (Cathode Ray Tube) popularnie zwane monitorami. Monitor jest urządzeniem o konstrukcji bardzo podobnej do telewizora. Największą różnicą jest większa rozdzielczość ekranu monitora, dzięki czemu obraz może być obserwowany z niewielkiej odległości (kilkadziesiąt centymetrów), co w przypadku telewizora jest niemożliwe. W zasadzie są to urządzenia należące już do przeszłości, chociaż mają jeszcze pewną ilość zwolenników. Wyświetlacze LCD (Liquid Crystal Display) znane też pod nazwą wyświetlaczy ciekłokrystalicznych. Zasadniczym parametrem użytkowym wyświetlacza jest wielkość jego ekranu, którą jest podawana jako długość przekątnej ekranu wyrażona w calach (podobnie jak w przypadku odbiorników telewizyjnych). Jeżeli porównać dwa monitory CRT i LCD o tej samej przekątnej, to się okaże, że powierzchnia ekranu wyświetlacza LCD jest cokolwiek większa. Jest to efektem niedomówienia polegającego na tym, że producenci monitorów podają przekątną zastosowanego kineskopu. Tymczasem obudowa ze względów technicznych musi cokolwiek przesłaniać ekran kineskopu. Efekt ten na ogól nie występuje w wyświetlaczach LCD. 32 Komputer – notebook (laptop) - netbook Zaletą wyświetlaczy LCD są znacznie mniejsze gabaryty oraz brak negatywnego wpływu na wzrok użytkownika. Podstawowymi wadami wymienianymi w niedalekiej jeszcze przeszłości była wyższa cena i większa bezwładność ekranu. Obecnie wyświetlacze LCD znacznie staniały, a ich bezwładność na tyle się zmniejszyła, że przestała być problemem. Monitory LCD są obecnie stosowane zarówno w amatorskich zestawach komputerowych, jak i w przeznaczonych do zaawansowanych prac graficznych. Urządzenia wskazujące Kolejnym elementem zewnętrznego wyposażenia komputera jest urządzenie wskazujące. Pierwsze komputery tworzyły do pracy tzw. środowisko tekstowe. W środowisku tego rodzaju użytkownik wpisuje polecenia dla komputera w postaci wyrazów (lub skrótów wyrazów) i komputer w podobny sposób odpowiada. W środowisku tekstowym do pracy wystarcza klawiatura, ale jest ono obarczone jedną bardzo poważną wadą: użytkownik musi się dokładnie nauczyć instrukcji zrozumiałych dla komputera. Jakakolwiek pomyłka, chociażby dotycząca jednej tylko litery wywołuje błąd zmuszający do powtórzenia operacji. Aby uniknąć tych niedogodności stworzono środowisko graficzne. W tym przypadku komputer tworzy na ekranie obraz, którego elementy są symbolami operacji możliwych do wykonania. Użytkownik komputera pracującego w środowisku graficznym nie musi wpisywać słownej instrukcji. Zamiast tego musi naprowadzić wyświetlany na Komputer od zewnątrz 33 ekranie wskaźnik na odpowiedni symbol i nacisnąć przycisk znajdujący się na urządzeniu wskazującym. Doświadczenie wykazało, że zapamiętanie symboli graficznych jest o wiele łatwiejsze niż nauczenie się odpowiednich instrukcji słownych. Ponadto zastosowanie symboliki graficznej pozwala wykonywać operacje w pewnym sensie „na skróty” – użytkownik nie musi dysponować pełną informacją, gdyż jej część może być związana z samymi symbolami. Wadą środowiska graficznego jest natomiast konieczność nabycia pewnych specyficznych umiejętności manualnych. Biała strzałka to wskaźnik myszki Na powyższym rysunku widoczne są obrazkowe symbole (tzw. ikony) oznaczające programy. Aby uruchomić program o nazwie „Słownik języka polskiego” należy wskazać jego ikonę strzałką widoczną na rysunku i nacisnąć przycisk na urządzeniu wskazującym. Aby ten sam program uruchomić z poziomu środowiska tekstowego należałoby napisać instrukcję w postaci: C:\Program Files\KSJP98\ksjp9832.exe Oczywiście instrukcję trzeba zapamiętać, a czym więcej programów na komputerze, tym więcej do zapamiętania. W ciągu kilkunastu lat historii środowiska graficznego opracowano kilka różnych typów urządzeń wskazujących, z których największą popularność zdobyła myszka. Myszka Myszka komputerowa jest powszechnie używanym urządzeniem wskazującym. Nazwa „myszka” nie ma nic wspólnego z zastosowaniem i dowodzi jedynie fantazji jej twórców – z myszą może kojarzyć 34 Komputer – notebook (laptop) - netbook się jedynie kabelek ciągnący się za urządzeniem niczym długi ogonek, no i może trochę kształt, ale to już zależy od konkretnego modelu. Zasadniczym elementem konstrukcyjnym myszki jest kulka umieszczona w otworze na jej dnie w taki sposób, że styka się z podłożem. Przesuwanie myszki powoduje obrót kulki. Program komputerowy obsługujący myszkę powoduje wyświetlanie na ekranie monitora wskaźnika, najczęściej w formie strzałki widocznej na powyższym rysunku, który przesuwa się proporcjonalnie do ruchów wykonywanych myszką. Dowcip urządzenia opiera się na konstrukcji układu mechaniczno – elektronicznego, który obroty kulki przelicza na zmianę współrzędnych prostokątnych wskaźnika wyświetlanego na ekranie. Klasyczna myszka jest wyposażona w dwa przyciski. Naciśnięcie przycisku powoduje zmianę stanu mikroprzełącznika znajdującego się pod przyciskiem – towarzyszy temu charakterystyczny dźwięk, który w języku angielskim wyrażono słowem click. Stąd też pochodzi polskie określenie – „kliknięcie”. Od strony manualnej kliknięcie jest to po prostu naciśnięcie przycisku myszki. Ponieważ myszka posiada dwa przyciski kliknięcia można wykonywać lewym lub prawym przyciskiem myszki. Nie jest to obojętne, gdyż oprogramowanie myszki zawarte w systemie operacyjnym komputera rozróżnia oba przyciski. Oprogramowanie to śledzi ruchy myszki i zawsze zna miejsce, w którym znajduje się wskaźnik myszki w chwili wykonania kliknięcia. W rezultacie efekt kliknięcia zależy od położenia wskaźnika i przycisku, którego użyto do wykonania kliknięcia. W sytuacji pokazanej na rysunku z poprzedniej strony kliknięcie lewym przyciskiem myszki spowoduje uruchomienie programu. Kliknięcie prawym przyciskiem spowoduje natomiast wyświetlenie informacji o obiekcie wskazywanym przez wskaźnik myszki – w tym przypadku o symbolu (ikonie) programu. Gdyby wskaźnik myszki przesunąć nieco dalej tak, aby nie wskazywał żadnego symbolu, to kliknięcie lewym przyciskiem nie wywoła żadnego efektu, natomiast kliknięcie Komputer od zewnątrz 35 prawym przyciskiem spowoduje wyświetlenie informacji o tym miejscu ekranu. W tym momencie możemy już sformułować dwie podstawowe zasady posługiwania się myszką: Kliknięcie lewym przyciskiem myszki ma charakter polecenia, np. uruchomienia programu. Kliknięcie prawym przyciskiem ma charakter pomocniczy, zazwyczaj powoduje wyświetlenie właściwości obiektu lub zestaw dostępnych w danej sytuacji poleceń. WSKAZÓWKA Wskaźnik myszki ze względu na swoją ruchliwość jest też nazywany kursorem. Terminem tym będziemy się posługiwać w dalszych częściach książki. Posługiwanie się myszką byłoby tak proste, jak to opisano, gdyby wykonywane operacje odnosiły się do jednego tylko obiektu. W praktyce jednak często się zdarza potrzeba jednoczesnego wykonania pewnej operacji na wielu obiektach. Przykład z uruchamianiem programów nie jest może najlepszy, ale wyobraźmy sobie (bez wnikania w szczegóły) taką sytuację: przygotowujemy za pomocą komputera opracowanie dowolnego typu. Tytuł opracowania napisaliśmy jak zwyczajne zdanie. Po pewnym czasie doszliśmy jednak do wniosku, że lepiej byłoby napisać go w całości wielkimi literami. Efekt ten możemy uzyskać dwoma sposobami: Przepisać litera po literze cały tekst tytułu zmieniając je na wielkie. Polecić komputerowi zamianę liter w tytule na wielkie. I tu pojawia się problem: polecić owszem można, ale jednocześnie trzeba wskazać zakres operacji – komputer nie odróżnia tytułu od reszty tekstu. Operację tego rodzaju nazywa się zaznaczaniem i może by ona wykonywana na obiektach różnego rodzaju: fragmentach tekstu, rysunkach, liczbach itp. Operacja zaznaczania może być wykonywana za pomocą klawiatury lub myszki. Do zaznaczanie za pomocą myszki przeznaczono lewy przycisk myszki. Pojawił się więc problem wydawania poleceń. Wybrnięto z niego poprzez wprowadzenie tzw. podwójnego kliknięcia, które jest niczym innym, jak dwoma kliknięciami wykonanymi szybko jedno po drugim. 36 Komputer – notebook (laptop) - netbook Niby nic wielkiego, a okazało się, że użytkownicy komputerów osobistych mają z podwójnym kliknięciem poważne problemy. W tej sytuacji wprawdzie nie zrezygnowano z podwójnego kliknięcia, ale wprowadzono różne ułatwienia polegające na: Wprowadzeniu możliwości regulacji odstępu czasu pomiędzy kliknięciami. Dodaniu do myszki dalszych przycisków z możliwością programowania ich przeznaczenia. Jeżeli na przykład myszka jest wyposażona w trzy przyciski, to trzeci można zaprogramować do wykonywania podwójnego kliknięcia – użytkownik naciska ten przycisk raz, a komputer odbiera to jak podwójne kliknięcie. Opracowanie systemów komputerowych, w których istnieje możliwość wyeliminowania konieczności wykonywania podwójnych kliknięć. Konstrukcja myszek komputerowa przeszła dość długą drogę rozwoju obecnie dostępne są następujące ich rodzaje: Myszki tradycyjne z dwoma przyciskami i kulką. Myszki z kulką i trzema lub czterema przyciskami. Myszki z kulką, dwoma przyciskami i jednym lub dwoma kółkami. W myszkach tego rodzaju jedno z kółek może pełnić funkcję trzeciego przycisku. Kółka są bardzo wygodne wtedy, gdy wyświetlane obiekty nie mieszczą się w całości na ekranie. W takich przypadkach jedno kółko służy do przewijania obrazu w pionie, drugie – w poziomie. Myszki optyczne pozbawione kulki. Ruch myszki jest odczytywany za pośrednictwem promienia światła emitowanego przez myszkę i odbieranego przez nią po odbiciu od podłoża. Niemal wszystkie wymienione rodzaje myszek są dostępne w wersji przewodowej lub bezprzewodowej, czyli myszek pozbawionych „ogonka” w postaci ciągnącego się na biurku kabelka. Połączenie z komputerem jest realizowane za pośrednictwem promieniowania podczerwonego (jak w pilocie TV) lub fal radiowych. Drugie rozwiązanie jest wygodniejsze, gdyż odbiornik nie musi „widzieć” nadajnika. Komputer od zewnątrz 37 Trackball, płytka dotykowa, tablet graficzny Trackball to odwrócenie myszki, jest to myszka położona na plecach, kulką do góry. Trackball może być urządzeniem niezależnym łączonym z komputerem w ten sam sposób jak myszka, ale często spotyka się też klawiatury z wbudowanym trackballem: Kursor wyświetlany na ekranie przesuwa się w miarę obracania kulki trackballa palcami. Trackball, podobnie jak myszka jest wyposażony w dwa lub trzy przyciski, spełniającymi też tę samą rolę jak w myszce. Płytka dotykowa (ang. touchpad) jest urządzeniem wskazującym, najczęściej wbudowanym w klawiaturę – przede wszystkim w laptopach. Płytka dotykowa jest to niewielki prostokątny obszar pokryty tworzywem sztucznym reagującym na dotyk. Dotknięcie płytki palcem powoduje zmianę rozkładu mikroładunków elektrycznych. Przesuwanie palcem po płytce powoduje ruch powstającego w ten sposób zaburzenia. Ruch ten jest przeliczany na proporcjonalną zmianę położenia kursora na ekranie monitora. Z płytką dotykową podobnie jak z trackballem są związane dwa lub trzy przyciski umożliwiające wykonywanie kliknięć. 38 Komputer – notebook (laptop) - netbook Płytka dotykowa lub trackball są urządzeniami wskazującymi szczególnie chętnie wykorzystywanymi w laptopach – dzięki ich obecności w zasadzie nie trzeba do laptopa podłączać myszki; myszka jednak zapewnia większą precyzję sterowania kursorem. Bardziej zaawansowaną technicznie wersją płytki dotykowej jest tablet graficzny. Urządzenie jest przyłączane do komputera i jest przeznaczone dla użytkowników zawodową zajmujących się grafiką komputerową. Tablet graficzny pozwala bowiem rysować za pomocą specjalnego rysika niemal w ten sam sposób, jak rysuje się ołówkiem na papierze. Tablet jest interesującym urządzeniem, które sprawia, że obsługa komputera nabiera nowych wymiarów, szczególnie dla osób zajmujących się rysunkiem komputerowym. Obudowa W ścisłym znaczeniu komputerem jest to, co się znajduje na płycie głównej, czyli mikroprocesor, pamięć i magistrala. Dysk twardy, stacje dyskietek, napęd CD-ROM – to urządzenia peryferyjne. Mimo to wszystkie te zespoły, a także zasilacz, są umieszczane w jednej wspólnej obudowie, którą potocznie nazywa się komputerem lub niekiedy jednostką centralną. Czasami dla użytkownika komputera istotną kwestią jest kształt tej obudowy, którą przecież w domu trzeba gdzieś postawić i następnie połączyć z innymi elementami zestawu (monitor, klawiatura itp.). Standardowe kable połączeniowe nie są zbyt długie, Komputer od zewnątrz 39 a z przyczyn technicznych nie można ich nadmiernie przedłużać. Obecnie modne są obudowy typu „Tower” (wieża) różnej wielkości stojące na krótszym boku: Obudowa typu „Desktop” jest położona na dłuższym boku. Na obudowie tego typu można postawić monitor: Dążąc do tego, aby komputer zajmował jak najmniej miejsca, nie można popaść w przesadę i wybierać komputera w najmniejszej obudowie. W przyszłości może się okazać, że zabraknie miejsca na dodatkowe wyposażenie. Komputery przenośne Komputer przenośny czyli laptop różni się od komputera stacjonarnego przed wszystkim tym, że komputer, wyświetlacz, klawiatura, urządzenie wskazujące są zamknięte w jednej obudowie. Wyświetlacz (LCD) jest montowany w pokrywie urządzenia, którą należy podnieść w celu jego uruchomienia: 40 Komputer – notebook (laptop) - netbook Laptop w tej postaci jest gotowy do pracy. Aby go uruchomić wystarczy wcisnąć przycisk włączający zasilanie (z baterii wewnętrznej). Na bocznych krawędziach obudowy znajdują się gniazda umożliwiające przyłączenie urządzeń zewnętrznych: Za pośrednictwem tych gniazd do laptopa można przyłączyć drukarkę, linię telefoniczną, przewód przyłączeniowy sieci lokalnej, zewnętrzną myszkę, klawiaturę itd. Laptopy są wyposażone w specjalne gniazda (jedno lub więcej) o nazwie PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) lub ExpressCard. Za pośrednictwem tych gniazd można podłączać do komputera karty rozszerzające możliwości komputera. Zewnętrzne karty spełniają podobną rolę, jak wewnętrzne karty rozszerzeń w komputerach stacjonarnych. Poniższy rysunek przedstawia widok komputera z podłączoną kartą ExpressCard: Komputer od zewnątrz 41 Laptop zasilany z baterii przy przeciętnym obciążeniu może pracować 1,5 do 3 godzin. Jeżeli komputer ma być wykorzystywany dłużej należy korzystać z zasilacza zewnętrznego, który jest obowiązkowym elementem wyposażenia każdego laptopa. Ten sam zasilacz służy do ładowania wewnętrznego akumulatora. Klawiatura laptopa dość znacznie różni się od klawiatury komputera stacjonarnego: Ze względu na oszczędność miejsca klawiatura nie jest wyposażona w blok numeryczny, co utrudnia wprowadzanie długich serii danych liczbowych. Użytkownicy, którzy często wprowadzają do komputera dane tego rodzaju mogą zaopatrzyć się w blok numeryczny dołączany do komputera jako zewnętrzny moduł. Blok numeryczny jest niewielki w porównaniu z całą zewnętrzną klawiaturą, a przez to łatwiejszy do przenoszenia – z powodzeniem mieści się w typowej torbie używanej do transportowania laptopa. Inna wada klawiatury laptopa, to gęsto upakowane klawisze utrudniające szybkie pisanie – często zdarza się naciskać sąsiadujące ze sobą klawisze. 42 Komputer – notebook (laptop) - netbook
