Odpowiedzialność cywilna lekarza powołanego na biegłego

Odpowiedzialność cywilna lekarza powołanego na biegłego

WYKONYWANIE ZAWODU LEKARZA
Odpowiedzialność
powołanego
na
cywilna lekarza
biegłego sądowego
Ministerstwo Spraw1edhwosci zamierza zreformowac system opmiowan1a biegłych lekarzy,
m.in przez podniesienie ich wynagrodzeri. Dz1ęki temu ma wzrosnąć jakosć wydawanych
przez n~ch opinii. Obecnie zajmują się tym często osoby do tego nieprzygotowane,
legrtymujace się co prawda udokumentowaną wiedzą, ale z nikłym dosw1adczeniem
zawodowym.
•egl m ':tdowvm JI!Sl osoba '' p• ana nJ ll)lę bn:
gl ch s.1dmnch pwwadznn.l pr7t'Z prt.>zcsa kauk
go z sądow okręgowwh, po pelmemu tak1ch \\'\mo
go\\ Jak pll:>l.tdame obvw;uclstwa pol~k•~go ukon :zu
nr 25 lat, pos1ad.mu.• p•-akt\'l7.1l)Ch 1 ll'l•rd}CZm'dl \\1,1·
domo.k1 spcqaln\'Ch '' d.mcr dz~t•cll.lllle. 13•cgh· mus1
dawa, 11:kojmit.; na.lcz} h'g•l wvkonyw.mta obm\ 1ązkm'
bit•glcgl) l lllliSI W~ l.l.IIC Zgl)d.; 113 \ISlJIH)\\ ICllll!.
l.1aba b1t~łvch wptsam ch na ~~~~' " J}\.'!>zc.zcg-.•Jm, h
>:~dach okr.;gmwch l>'}stemat\'C"lllle maler•. co mozna
"1;y~1ć z,~ swsunkowo 1\IC\\'\OSUk&m wvnagrod7.cmcm p
k1c obecne pr.lł!pll>\' prLe\\ 1duptr41 spu17..1dzame 01 mu
Jak tez z n admter 11} 111 obct.\i'emcm lckMZ\' pracą
B
B1egłym sądowym
moze byc kazda osoba ktora
dysponuje stosowną udokumentowaną Wiedza
1n1e Jest wp1sana na listę biegłych. ale zgodzr s1e
wydac op1n1ę
Czt;sto
\Hę"
organr
pwccsm'~ s•ęgaJą
po
t7.\\. btt'-
glych ad bo,. Tak1m b1eglym rnou byc kazda
kwra
t'~oba,
dysponUJL' stos0\\11<\ uJokumt.>ntO\~aną
\\tl'dZ<\
na łtsl~' LHcglvch, .1le zgod.z1 s1ę wv
d.1ć nptnlt.;. Czt;slo bu.•glv .tJ bot popw1a stc; w spraWtl',
kwd\• 111sryrur czy pbm\\ b lcomo~1. do ktort.!J :t\\'W·
CI :.tę s.1d o W\'dam~ optnn \\ d.tncl ~praw1c, oddclt·g•)
\\ UJC poJcdrnc.zegu pranm mk.1 km• ,. wt· '' łasm m
1 Jlh' JCS! wptsan;~
lnliCUIU
\\'\daje l)puuę
Przykład z zakresu psychiatrii
W tak te h "la<>me okolicznosetat h pr.t.cz btegłcgo dd ho •
kwry na co dzten Oh.' ZJJill0\\'31 ,tę opum.l\\'amcm ·1·
dowo·lebr"kml n.t porr.r.dl\ Ol);.tmm proccsow\ch zo
sra! a wvd.111t;J npm1a \\ spr;m te z 1..1kre-.u psrch1.1tnt Bil·
gh me dop.ur" l ''ę choro b psychtC7Jlt:j u badanego
Po ktłku larach ze zd7.1\\ u• n tern odl'bral pr:tt'S) lkę
nadesłaną z 1nncgo sądu,'' któll'l ,)on:czono mlt )'',
ZC\\ ozaplat.; k1lkm\!t t}~•.;• \'zło!\ ch tyrul~m zadl•S~­
IlCZ)'IIICili:.J.l.ku:iatw ktłka l.lt wczesntcJ paqenr doszedł
ho\\'ll'lll aktu.llnte dn \\ mosku, z~ n.llc:i.\' tnlt :-.te: od
slkod0\\:11111~ z.a nani'>Zl'llll dohr.1 usobtstl'go '' po
~laCI pr:m'.l do r.t.creltteJ tnlm mac:p o slam~ zdnmu
Opmld spurLądzona ktlka ł.lt \hZC,IllCJ pr1cz n·go
b1eglcgo rt:l p(l[rzcb\ post.,po\\JIH.l sądowego l>\ł:t
zd.uurm po,\ oda wadi l\\ a mcn tor yc-.r.rHl' gd\ z mr
st\\ rt•rdzono \\ ntC) zaburzcn, na kto n• badam• ('' JC'·
go Ou'Jlll') JllZ Wtt'J} lll'l p1al
Bada nr, Jztslqsz\' po\\ nd, ~~ \\leHilrl J'lln.ldto, /t'
wskut~k \\·adltw<'~l"l przcdmtotUWt'J op11111 ntc pozn.1l
rZl'll\'\\'tstcgo S[anu "WllJCgn zdi<'\Ha, .1 w Z\\ r.tzku
z l\111 me leCZ) l z.tbtti7.Cil pwd11cznp:h hcornu: 7.1
ln11 Zt'lll.t p!>hhH."Ztw lUSt.th poznrc1 u n~c.:go st\\'l~tdl.o
ne. B) lo to Jednak k1lka );u po wydautu prLI.'dmllltO
"l'J opu111 1 zdta~nnzowano JC na 11111) m de m z to, klO
re hylo ob;.;rc zakresem opmn 1 tt'Z.1 Jm,€,do\\ą ~for
lllUIO\\,lllq pt Zl'Z ~ąd, \\' kl'llSCk\\t!OCJI 113 temat lm'Z
h\\•l'd \\) srt;pllWJIHa. u b.1danl•go tl.'go t) pu zaburun
btl•gl)' w ogolt• s1ę \\ upinit n1e W)'powted?:~al.
Problem natury ogólnej
).1kkol\\'1t.'k oprsana ~} wal"J.l dN}'Cl.}' dtagnosrrkl z .,,a
ktcsu pwchaatnt, to problem m:.") nu ar bard.l1q ogól11) PrZCl.lt!Z podobn.! S) ruaqt: 010711,1 sobu: \\ yobrouJc
gdy np. bteglv sądowy, optOiliJłll prn,,,dJo,Hl<>Ć 1.-o:ema
onopt•dyczncgt' zla.manta kc'OCZ\'tl) gorncJ, Jedn,)Oesnic
n w pr O\\,ld7~1C 1 me marąc oho\\ •.v:ku pr(.l\\':ldzcnl.l d1.1-
9
a
10
WYKONYWANIE ZAWODU LEKARZA
gno:;cyka w mawm kterunku, me 7.\\TÓCI w L1p11111 uwa
gi na rvzvk<' :zmt.Ul 1.\'v}'toJntcninwych '' olm;btc kt t;·
goslup.1. t\ zatem, C"l.)' btcg~·. wyd.Jj;'\\ opinaę na uzytck
:-..1dow czy prllkur.Hun·, rna odp0\\1adać za treść wmo:ok~IW opm11 " SlO!iunku do badanego, an.tlogianie Jak
lekarz udzaelaJą<;' Ś\\1,tdcun łt•rznio.rch odpmvmda 7,1
pr.m1dłowo.śr dmguo~t vkt i let1.t:nta w sto~unku do p.tcjem a, CZ) też s.1 to m n c rcl:tl'jl' 1 m n} z.'lkrcs obo\\1;'l1.·
kc'' 1 - ' ' konsekwencji :;r.akres odpU\ncdzanłnośca~
Biegły
to narzędzie
Na t.tk .t..aclane p tanac nala) :tdeq·dow,tnJC opmvll'·
dtll!(' ~1.: 7..1 I'OllOZIII\'Illl'l\1 t)'Ch d\\óCh :;tOSUilkO\\: łr·
karz (h•egł}') badan), 1 h•katz paCJent. Podkw,Jc
ma \\')'maga, ze w polsk1m sy~h:mic pr<m m m,\\ r) m
\\ kodeksu~ pesu;powama brnego a koJrk<ac postę­
~ww;ulta '"'' llncgl'. bacgh· s.ad''")' w wvłąc:zm~ funkC'fJ (ll~ła) pn•cesm\.l. Co \\lę<:t:J, U\\37.3 ~•ę, ze .,bregly
me JCSt samoiStnym byt~m~ proccstmym, lra tylko nar::q..
dllt'111 1 ktorym posłsiJ!.IIj( Slf urg,m f'I'OCCSOII;)' J/a
['OZ.IIfim<l
dnwadilll<;ł:tl"
Ozn.tcza w, ze opt·acowując .t lcc oną opinię , biegł)' nie je~t :.amodziclll)' i nie dz iała we włas n)'m imien iu, Ieo. na Ilecenie i rachunek organów wymiar u spra\\;edliwo~ki .
W Z\\'1•1zkU Z rrm obcenic z.tnm 110 W doktT)'IIIC, pk
a w 1udyk.uut:zr m~· ma 7~dmch wątpliwoŚCI en d<.> teg(), u bacgir ..ąd{l\\'1 m~ pono:.z~ odpowaedztalno'\ct,
\\ trm me ponos7..llCJ od po" 1cdzralnosci ''obec o~nh
trzr<tch, :r..a c-zynnośc1 zwaązanc ze sporządzt•nicm o pi·
nu or.t:t. :;r.a cel, J••ku:mu ta oplllt:t ost,aec-zme slu1v.
Pt,Jkrcśi,J sic;, ze brt•gły, r!!.lllzuFlt.:' nabzam• mu post:tnowrt:mcm C'l.}'nnoki bad,l\\'CZ<', dztala 11.1 rzecz or~·lnu procesowego, z 1ego unwcowama, pod Jego kac·
l'(l\\'tlicnwm t \ \ cdlug JCSO wska.zówrk.
pt•wncgo matena/u
li lO :U' f'111lWIC li( ljltlll7l'dzt.rbw,rt lllt~f01J'l ':.~Jef
{pro.: c·
sntt't'l) za slmtkt uymkh . _ or::.~'Tiza s.]dst. (. .) n.r/,'4) pr:g)o1<, u u kaZtlym prz:yp.ulkll pomręd~· sqdcm (;:lec.t;:ll"l m U'}
ktm.mre aj'Tinom) '":Jlu>nttJ4C)'IIl :J,·um,• c::;ymws(l l•u:$/ym
:.: r.>toty ttogustmuuku t"llltnJt-gn .:,.Jf<l)t' ,,kn 11o11a odpouit'dzitll·
g/y Jllt'
l
IIU$C venljqct-go
(sqd) :;: w~kon.tn.t
t't'Cfl
~)7J//(Ij(7",
Opinia jednym z elementow
1storne Je<;C nm mcż, co podkrcsl.tno w wtdu orLt'O.Cntath sąd(\W, u optnta bit·gkgl' s.Jdm\cgo ;cst t}•lko
tcdnpn z dt\\HldlSw, króre p<'dlrgaJ·l ot·cmc ~adu na
Z\\'} ki) ch 7..as.1dach. 1J· według \dasnt.:go przekonana.\
sadu i na podsr:m re wszechstronnego roZW.lZl'lll:t zebranego nl.ltenalu N te bez :m.1C.Il'I11J jl'st przy11m t:1kt,
1.c op1nu; bat•glydl mnzna w roku ptht.;powama k\\c·
stn)llO\\'.lC, w!>kazunc na popdmonc uchrbacnaa 1 7.ą·
d.aJc1C JCJ "'}'Jaśmenm, a n:l\\d sporL.1dzcma dudarko
\W} opinu pr1.ez rego samego luh innego bacglegu
Co \\1ęce1, mc.l'.ah·J.nlc od lłlt\j<UVW}' strmt, :-.~d m.t
obo11•.vck weryfikaCJI. C"7.}' zlożnn.1 opu11.1 Za\\ iera
w:~Z) ~tk1e mezbędnc clcrnenr}, a nadro oll0\\1ązck konrmli, czy opm•a ta JCSI m m. pdna i jasna (ar t. 2111 kodeksu postt:f'O\\,lllia karnego). jc."il s.1d ma \\ tym z.t·
kn:sic J-1kr. kołw1c:k "·llpltwoso. fW\\11\It'n ponowrue ''ezwac r~·d1 :.anwch bit·~l~ch lub pm\•1łać mnych. Warw wskazar na post.tnO\\ ac me Sądu NaJ'''Yzszcgo
(z S czemca 2007 r., IV KK 53/07), zgodnit• z ktorym
.,u:roumo kuull{ikacjt•lm::.flj,-go Jo pruprou·.ul:u ma t•k.>p,.,..
prz.t•dH,III'llll1.1 p~ l>tt•gltogo
upm~tt, potfiL'll'l•l t'(l'IJ/t' o1g.Jmc pmu•solt't"Y,t), ktory bt,'F}ego
l'\'ZJ
danqp
rtldz.J)II, }d k lt'Z
pnwoł.tl.
Ttn u•łaśnie orxan f11dttJmUJl' tlt'C)'4}r co do ll:JbOru brrg/ego i tt:t'lallkt Jt:'l,o wit"cłlJ• spec;altltf, jak ft't L'O dn
odr.:atunw tJt•u•nlun' wmo.,kuu' )t'fp opm11/11b uh mt·z.t,lę>d·
IJtc·n~<~ w podJt.zllltt' dukm~')11t'.111)-rh 11St.1lt:11
{.tkt;·cz.''Y'""·
N.m rt "rcc, !t' Uh "1 rok sadu wskurck P'7.} 1ecia wntno;kll\\ ba•gl; ch J<'St u~tdltwy. podlega on 7.l~kar.i.t•ntu
To organ prooesowy czynr z opinn biegłe­
go właściwy uzytek orzeczniczy i dlatego lo organ
procesowy ponosi odpowtedzialność - zarówno instancyjną, jak l wobec tzw. osob trzecich - za czynnosci t1iegłego Jezeli zatem badany ~ lakiekolwiek roszczema z treśCI opinu oraz z zarzutów, Jakie teJ oprn11 czynr, Winran te roszczema sklerowac do
Skar'bu Państwa
lhłobn~· JI:St
ugrumowanc: od lat Stan~m·isko Judr-
kanuy. W JOOtl)'tll z orL.Cczen (wyrok SN z Ul
paździer­
nik:. 2007 r., Hl KK llb/07} stwJrrd.lt,no wpn,st. Zl' •.1111'-
Procedura chroni biegłych
l'owy,..sze pnmadzt dn dwl''dl IStorny.. h \\llln~kó\\. l't'
prcrw~ze, przcptS)' proct•dury karneJ 1 t.'ywilnrJ zoqa~'
sfOrmułowane\\' ren sposob, że o..-ISrm 1 miejscem wła·
ścrwym do k\\C.:;tiono\\~ll1t3 opmi1 ba.-glydl JCSl tylko
1'')'l ąr~:mc w p~·:-; tcpl,\\'ilrur, w kmrym z rucr.onc1 opt·
1111 CZ)'Ill sic: uzycrk. Nrcwątpłiwtc rak t kszt:lłt pro<cdu~ ma S\\'())l' siuswe uzasadnacme. ~l uzy ona maędzy
lllll)'llll przcctwdztal.mru ktcrowani.t l'OSt.:pc,wan prn·CI\\ ko btcgł)'tll r ") ka~yw.lnla \\,ldlt wośn opnlll spol"l.tdzont'J na pott"Zeby d a\\ no juz zakunl7.ntlt'go posrt;"po\' <mia celem pudwazema prawmttn~nośca upadlego
WYKON YWANIE ZAWODU LEKARZA
or1.eu~cna.1
-w bo\\ acm gt,dzałob) w pth~11lO'\.\"anie po·
\\ ag• rZl'C7.)' os.ldzone.t i cały I'DI'Z:\dek pmwm.
Po drugac, 7..1dame potenqalnt>go odszkoclowama
mClzna by teotl't)'C711Jt.• wiązal n1e z ~anwm sporządze­
niem ,.\\adliwe;" npinu, Ieo; z n.uuszt•niem pruz hit'·
głegt' prawa b.ulanego do ml'l1rmaqi o sr.m1c zdro'' 1.1
fjak '' sprawie opts:meJ powpl'l) Zolm\aT.VC Jednak na·
lezv, ze obm\1ązck pmniormow.1n1.1 paCJCllt3 o Jego sranil! zdrm\111 (o~ mzpoznaniu, ptopontl\\.l nvch oraz
nwzltw\ ch metod.H·h di.1gnosr ycznrch, lcczma.vch,
daJaC) ch ~•ę p17.CWJMCC nastf;p!.twach 1ch .-...srosowa
ma albo za.niel·hnma. \\)'mk.tch lcczent•1 oraz rokowa·
ni u) cło t \'l'Z) z asnlt)' ruczy udzll'll'llla iuto1 maCJil' raktm stanu~ zdruwa;t pkt zostnl u paCJl'!lla St\\ te.rdzom• Nic można c/ynić lekar1owi (biegłemu) zar.rutu z tego, ze nie poinformowaJ badanego o zabur'Lcniach, których nigdy u niego nie zdiagnozowaJ.
Podkrcślic c.tkze trlt:ba, że obowtazck mformaCJI
o sr.uue zdrm\la dory•Z) ") l~czme stosunku leka17.
pa~Jl'll!
Czym mnym test rcl.lcj.1 pomit:dzv or~ar1l'm
proce~nwvm
(bieglvm, ., ktorcgn wradnn1osta specplm·ch korqsca S<ld C'Z\' prokurator) a badanym. N.tłc­
'1:\' tu pt1dkn:si1C, ze wlą bteglego, zgodnrl' z pmcl•dur;'\ k;u 11.1 czv L':)'\\lltlol, JCSt wvl..tcznit• zlozcml' npmai mi·
powtadaJąccj na \\ ątpiJ,,oscr sf01 mulowanc przez organ krun opani~ złecli \'i/ tvm rola brcglego w zupel·
nosn stę wyczerpujt'
.Skot n bacgir lll\' nl.l obowi.JZku \\V)asna.mlil oko!.cznosca mnrch mz te, które ;oswly wvraźmc \\ 1>kazane
\\ postanowaemu, a cak:ze me ma obowiązku anformow:mla bad.lni.'go •> pocz~ntllll) ch usralcnaach, w badaIW ntc moze czymć zarzutu z braku taktt'J lllfinmJ.cti.
Wskaz.1..: nałl'Ź\' Jt'dnoczesmc, :;o.e OCZ\'\\ rsrc test, Zl'
bzd) b1cgł) obo\\ rąz.111r JC1>t wykonp\',lĆ swe o bo'' t.lZ·
kr 1zerelnu:, sumri'nn11: i hezstmnnte, zgodmc z 'l.J.sa·
dam t etyki, ubowt.ll.ll),lC)'llla ur~gulowani.l mt 1 złożo­
nym przyn:eczentcm Biegły nie ponos i jednak od·
powietłlialnosci cywilnej (nie może zostać w:nany
zobowiązan)'"' do zapłaty odszkodowania czy za·
dośćuc:rynicnia) w1ględem badanego za treść zło ·
żonej opinii, jak również za sposób i cel, w jakim
opinia ta zosrała użyta nie7alcżnie od stopnia
starannosci dołożonej przy jej sporząd~aniu.
radca prawny Jolanta Budzowska
partner w Kancelarit Budzowska Fiutowski l Partnerzy
POOSTAWA PRAWNA
t art 278 l illt 289 lo.odellsU ~ępo-...~ ~~~~ lncgo.
• an 201
~Ddeksu postępov.il!il3 kamego
Bi egły sąd owy
jest
podatnik iem VAT
Od początku obowrąl'ywanra ustawy o VAT, tl od 1 ma·
ja 2004 r , biegh sądoWI mteh wątplrwosct, c:zy są podatmkamt VAT z tytułu w;1<.onywanra okreslanych czynnoset na zlecanto sądu czy nte Ponad dwa lata temu
stedmlu sędziow Naczelnego Sądu Admlntstracyjnego
zdecydowało (uchwalą l FPS 3/08), ze btegły sądowy
dzJała jak podm1o1 gospodarczy, WięC powrn1en płactc
podatek VAT.
Sprawa zaczęła su~ od sporu breglego sądowego MaCieJa P z organamt skarbowymt Twterdz1l on. ze wykonuje swe czynności na zasadach analogicznych do
osob zatrudmonych na umowę o pracę czy zleccnte,
więc powtn•en płactc ly1ko poelatek dochodowy, a nrc
VAT. Przeciwnego zdanta były organy skarbowe, ktore
uznały, ze b1egły pow1n1en odp10wadzac VAT lak. jak
kazdy mny podmaci gospodarczy
MacieJ P złożył wtęc skargę do WoJewódzktego Sądu
Admtmstracy,nego w Poznantu, a potem do NSA ?odkreślał w nich, ze jego odpowiedzialnosc Jest ograniczona do nalezytego wykonanta zleconej przez sąd pracy. a on dmła pod kierownactwem sądu co oznacza,
ze nre jest samodzielny
Pontewaz orzecznictwo oraz oprme ekspcrtow co
do charakteru działalnośct biegłych 1 rch opodatkowa·
nra są rozbtezne, sąd w Poznamu zwroctl stę o oprnre
do poszerzonego składu sredm1u sędzrów NSA, UznaIł oni, że dzlalalnośc bregfych sadowych jest dzralal·
nośctą gospodarClą, a zatem nłe dotyczy ICh wylaczenre z placenta VAT, przyslugu,ące Jedynie osobom za.
trudnionym na umowę o pwcę lub rnną o podobnym
char~kterze.
NSA wskazał na dyrektywę UE nr 112 w sprawte VAT,
z ktoreJ wynrka ze tylko wtedy me trzeba płilctc VAT.
gdy zostanie wykazana zalclnosć wlascrwa dla relacji
pracodawca-pracownik Czynności pracoworka muszą
być wykonywane na zleceme 1 pod kontrolei pracoda\Y..
cy, t to pracodawca muS1 odpowradac za efekty dllałan
pracownika wobec tnnych osób .wprzypadku bteglego sądowego, taka zależnoSć nre występuJe chocby
dlatego, ze odPQWted!Jalnosc za wykonane czynnesca
ponosi sam bregły, a me sąd ktory zlectl mu przeclsta·
w1enie fachowej optnti" - uzasadniał wyrok sędzra NSA
Jan Rudowski.
11