Prawo autorskie

Ochrona Własności
Intelektualnej
cz. I
dr inŜ.Tomasz Ruść
Ruść
Spis treści
Sprawy organizacyjne
Historia OWI
Przedmiot ochrony prawa autorskiego
Prawo autorskie
Przeniesienie Praw Autorskich
Podsumowanie
2
Sprawy organizacyjne
Wykłady 15 godz.
Literatura:
„Poradnik wynalazcy” – Redakacja Andrzej PyrŜa, Wyd: Urząd Patentowy RP 2008
Broszury: „Znaki towarowe”, „Wzory przemysłowe”, „Wynalazki” – Urząd Patentowy,
World Intellectual Property Organization
„Ochrona własności intelektualnej w pigułce” – Tomasz Cygan, Regionalna Izba
Gospodarcza w Katowicach, Katowice 2010.
Zaliczenie:
Przedmiot (wykład) zaliczenie z oceną.
Przed komputerem program TryPass v1.0 zadający pytania z bazy pytań.
Część pytań dostępna tylko po wykładzie na którym była omawiana tematyka.
Wykłady nieobowiązkowe ale będą listy obecności. Za 80% frekwencje 20% na
egzaminie.
3
Sprawy organizacyjne
W1 – Prawo autorskie
W2 – Wzory Przemysłowe
W3 – Znaki Towarowe
W4 – Patenty
W5 – Zasady sporządzania dokumentacji zgłoszeń wynalazków i wzorów uŜytkowych
w trybie krajowym
W6 – Ochrona wynalazków w trybie międzynarodowym i europejskim
4
Prawo Własności Intelektualnej
- Prawo Do Firmy
- Prawo Do Bazy Danych
- Prawo Do KNOW-HOW
- Prawo Własności Przemysłowej
- Dobra Osobiste
- Prawa Autorskie i Prawa Pokrewne
5
Historia OWI
Prawo autorskie:
Irlandia – pierwszy udokumentowany spór o prawa autorskie (kopia Psałterza) pomiędzy
św. Kolumbą a św. Finianem około 560 r.
Wyrok:
Niech do kaŜdej krowy naleŜy jej cielę, a do kaŜdej ksiąŜki jej córka ksiąŜka.
1223 r. – Statuty Uniwersytetu Paryskiego – zezwolenie Ŝeby kopiowanie tekstów dla
dla wewnętrznego uŜytku uniwersyteckiego
XV w. przywileje weneckie – wymóg zgody autora na publikacje dzieła
1518r. – pierwszy przywilej drukarski, wydany Anglii przez Ryszarda III na rzecz
królewskiego drukarza Richarda Pynsona
1529r. Henryk VIII ustanawia system przywilejów drukarskich dzierŜawionych przez
Stationer’s Company (Londyńskie Zrzeszenie Sprzedawców Papieru)
6
Historia OWI
XVII w. Anglia unormowania prawne chroniące prawa do publikowania drukiem
tekstów, dzieł:
„nikomu nie wolno drukować bez uzyskania przywileju zarejestrowania dzieła w Stationers’
Company i zgody właściciela praw”
-
1709 – Statut Królowej Anny - został przyjęty przez Parlament Angielski w 1710r.
– pierwsza na świecie ustawa o prawie autorskim
x okres ochronny: 14 lat (dla wszystkich utworów wydanych przed 1710 r. – 21 lat)
x moŜliwość jednorazowego przedłuŜenia ochrony (gdyby autor Ŝył) o dodatkowe
14 lat
7
Historia OWI
OWI w Polsce:
-
1926r. ustawa F. Zolla – pierwsza polska ustawa autorska bazująca na rozwiązaniach
Europejskich (Niemcy, Francja)
-
1952r. Ustawa określała sztywne zasady obrotu utworami i regulowane stawki
wynagrodzeń autorskich ustalane przez państwo w formie uchwał Rady Ministrów
04.02.1994 ustawa Prawo Autorskie i Prawa Pokrewne
8
Historia OWI
Patent – z łaciny „litterae patentes” oznacza „list otwary” – dokumenty urzędowe
potwierdzające nadanie podmiotom w nich wymienionym określonych praw i przywilejów
albo tytułów
1315r. najstarszy przywilej o charakterze patentowym dla urządzenia technicznego,
nadany przez króla czeskiego Jana Luksemburczyka dla konstruktora pompy
odwadniającej do kopalń
1409r. ustawa wenecka – pierwszy akt prawny na świecie który nadawał prawa dla
twórców nowych rozwiązań. Czyli od wynalazku wymagało się nowości lokalnej,
ujawnienia i rzeczywistego zastosowania, a monopol patentowy był ograniczony w czasie.
1449r. pierwszy przywilej patentowy (technologia wyrobu kolorowego szkła) udzielony
na 20 lat na rzecz Johna z Utynam
1623r. Angielska ustawa o monopolach, która znosiła monopole z wyjątkiem patenów
na wynalazki. Dla uzyskania patentu na wynalazek trzeba było go stosować oraz
nauczenia innych prowadzenia produkcji objętej patentem
9
Historia
OWI
1762r. edykt Ludwika XVI określał zasady udzielania przywilejów patentowych na
wynalazki: wyłączność na 15 lat, konieczność udowodnienia przydatności wynalazku
oraz jego rzeczywiste stosowanie
1789r. zagwarantowanie własności intelektualnej w Konstytucji USA
Kongres posiada kompetencję ustawodawczą do popierania postępu nauki i sztuk
uŜytecznych, poprzez zapewnienie przez ograniczony czas autorom i wynalazcom
wyłącznych praw do ich utworów piśmienniczych i odkryć.
Patenty w Polsce
Od połowy XVI w. przywileje na rozwiązania techniczne udzielane na czas określony
(wcześniej wieczyście) np. Zygmunt III Waza w 1611 r. dla Jana Bandefet de Castroforti na
młyn popychowy.
1817r. Prawo o patentach swobody oraz o listach przyznania podpisane przez namiestnika
królewskiego Józefa Zajączka oraz ks. Stanisława Staszica
Patent swobodyswobody- udzielane na fabryki, rękodzielnie lub inne poŜyteczne zakłady nie zaprowadzone jeszcze w kraju,
pierwszym którzy się do ich załoŜenia zgłoszą. Patenty te płatnie udzielane na 3,6 lub 9 lat zapewniały ich
beneficjentom, Ŝe nikt inny na danym terenie takiego zakładu nie będzie prowadził.
10
Historia OWI
13.12.1918 r. Dekret Tymczsowy o Urzędzie Patentowym wydany przez Naczelnika Józefa
Piłsudskiego
Art. 1 Przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu istnieje Urząd Patentowy z siedzibą w Warszawie,
do którego kompetencji naleŜy udzielanie patentów na wynalazki oraz wydawanie świadectw
ochronnych na znaki towarowe.
1919 r. dekrety Naczelnika Państwa o patentach na wynalazki, o ochronie wzorów
rysunkowych i modeli oraz ochronie znaków towarowych
1924 r. Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych
1928 r. rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej o ochronie wynalazków, wzorów
i znaków towarowych
1962 r. ustawa Prawo wynalazcze
1972 r. ustawa o wynalazczości
30.06.2000 r. Ustawa Prawo własności przemysłowej
11
Przedmiot ochrony prawa
autorskiego
Przedmiotem prawa autorskiego jest kaŜdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci niezaleŜnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyraŜenia (utwór).
Przedmiotem ochrony prawa autorskiego są utwory:
wyraŜone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne, oraz programy komputerowe)
plastyczne
fotograficzne
lutnicze
wzornictwa przemysłowego
architektoniczne, urbanistyczne
muzyczne słownosłowno- muzyczne
sceniczne, scenicznosceniczno-muzyczne choreograficzne, pantomimiczne
audio wizualne
12
Przedmiot ochrony prawa
autorskiego
Przedmiotem ochrony prawa autorskiego nie są objęte:
pomysły
metody i procedury, które są podstawą algorytmów
znaki i symbole - w tym państwowe oraz dotyczące samorządu terytorialnego
dokumenty urzędowe
akty normatywne (ustawy i rozporządzenia)
proste informacje prasowe
13
Prawo autorskie
Celem praw autorskich jest ochrona więzi twórcy z utworem.
NaleŜą do nich w szczególności:
autorstwo utworu
oznaczenia utworu swoim nazwiskiem pseudonimem albo udostępniania anonimowo
nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
decydowanie o pierwszym udostępnianiu utworu publiczności
nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Są bezterminowe i w sposób trwały związane z osobą twórcy.
Nie podlegają zbyciu lub zrzeczeniu. (art. 16 ust. aut.)
Twórcy przysługuje wyłącznie prawo do:
korzystania z utworu
rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji
wynagrodzenie za korzystanie z utworu
14
Prawo autorskie
Autorskie prawa majątkowe gasną z upływem 70 lat:
od śmierci twórcy albo ostatniego autora
twórca utworu nieznany – od daty pierwszego upowszechnienia
w odniesieniu do utworu do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy
ustawy innej osobie niŜ twórca – od daty rozpowszechnienia utworu albo ustalenia
w odniesieniu do utworu audiowizualnego od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych
osób : głównego reŜysera, autora scenariusz, operatora obrazu, autora dialogów,
kompozytora muzyki skomponowanej dla utoworu audiowizualnego
15
Prawo autorskie
Art. 12.
1. JeŜeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego
pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy,
nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach
wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
2. JeŜeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do
rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia,
twórca moŜe wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na
rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, Ŝe po jego bezskutecznym upływie prawa
uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór
utrwalono, powracają do twórcy, chyba Ŝe umowa stanowi inaczej. Strony mogą
określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.
3. JeŜeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca
nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.
16
Prawo autorskie
Art. 14.
1. JeŜeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje
pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył
ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje
prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeŜeli w
ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o
wydanie utworu albo jeŜeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie
został opublikowany.
2. Instytucja naukowa moŜe, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału
naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz udostępniać ten
utwór osobom trzecim, jeŜeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub
zostało postanowione w umowie.
17
Prawo autorskie
Art. 15a.
Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie
wyŜszym przysługuje pierwszeństwo w
opublikowaniu pracy dyplomowej studenta.
JeŜeli uczelnia nie opublikowała
pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej
obrony, student, który ją przygotował,
moŜe ją opublikować, chyba Ŝe praca
dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.
18
Prawo autorskie
Art. 34.
MoŜna korzystać z utworów w granicach dozwolonego
uŜytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska
twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno
uwzględniać istniejące moŜliwości. Twórcy nie
przysługuje prawo do wynagrodzenia,
chyba Ŝe ustawa stanowi inaczej.
Art. 35.
Dozwolony uŜytek nie moŜe naruszać normalnego
korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy
twórcy
19
Prawo autorskie
Art. 23.
1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z juŜ
rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego uŜytku
osobistego. Przepis ten nie upowaŜnia do budowania według
cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno
urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz
danych spełniających cechy utworu, chyba Ŝe dotyczy to
własnego uŜytku naukowego niezwiązanego z celem
zarobkowym.
2. Zakres własnego uŜytku osobistego obejmuje korzystanie z
pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób
pozostających w związku osobistym, w szczególności
pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.
20
Prawo autorskie
Art. 29.
1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość
urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w
całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą
krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
2. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych
utworów w podręcznikach i wypisach.
2’1. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych
utworów w antologiach.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 2’1, twórcy
przysługuje prawo do wynagrodzenia
21
Prawo autorskie
Art. 25.
1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:
1) juŜ rozpowszechnione:
a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
b) aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba
Ŝe zostało wyraźnie zastrzeŜone, Ŝe ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,
c) aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie;
2) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a i b;
3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;
4) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upowaŜnia to
jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby;
5) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.
2. Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy
przysługuje prawo do wynagrodzenia.
22
Przeniesienie Praw Autorskich
Art. 41.
1. JeŜeli ustawa nie stanowi inaczej:
1) autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia
lub na podstawie umowy;
2) nabywca autorskich praw majątkowych moŜe przenieść je na inne osoby,
chyba Ŝe umowa stanowi inaczej.
2. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie
z utworu, zwana dalej „licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej
wymienione.
3. NiewaŜna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich
utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości.
4. Umowa moŜe dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
5. Twórca utworu wykorzystanego lub włączonego do utworu audiowizualnego
oraz utworu wchodzącego w skład utworu zbiorowego, po powstaniu nowych
sposobów eksploatacji utworów, nie moŜe bez waŜnego powodu odmówić
udzielenia zezwolenia na korzystanie z tego utworu w ramach utworu audiowizualnego
lub utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w chwili
zawarcia umowy.
23
Przeniesienie Praw Autorskich
Art. 42.
JeŜeli autorskie prawa majątkowe jednego ze współtwórców miałyby przypaść
Skarbowi
Państwa jako spadkobiercy ustawowemu, część ta przechodzi na pozostałych
przy Ŝyciu współtwórców lub ich następców prawnych, stosownie do wielkości ich
udziałów.
Art. 43.
1. JeŜeli z umowy nie wynika, Ŝe przeniesienie autorskich praw majątkowych lub
udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
2. JeŜeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego, wysokość
wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści
wynikających z korzystania z utworu.
Art. 53.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy
pisemnej pod rygorem niewaŜności.
24
Posumowanie
- Czego dotyczy ochrona własności intelektualnej?
- Wymień 4 przedmioty które podlegają ochronie prawa autorskiego?
- Wymień 4 przedmioty które nie podlegają ochronie prawa autorskiego?
25