D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 07 listopada 2014 r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący SSO Leszek Matuszewski
Sędziowie SSO Dariusz Śliwiński /spr./
SSR del. do SO Jacek Bytner
Protokolant: prot. sąd. M. S. (1)
przy udziale A. D. Prokuratora Prokuratury Okręgowej
po rozpoznaniu w dniu 07 listopada 2014 r.
sprawy S. N. i na podstawie art. 435 k.p.k. M. S. (2)
oskarżonych z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego S. N.
od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P.
z dnia 02 lipca 2014 r. sygn. akt VIII K 193/13
uchyla zaskarżony wyrok wobec S. N. oraz na podstawie art. 435 k.p.k. również wobec M. S. (2) i przekazuje sprawę
do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P.
J. B. L. D. Ś.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 2 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. w sprawie sygn. akt VIII K 193/13 uznał
oskarżonego S. N. za winnego tego, że:
1. w okresie pomiędzy 27.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o nr. rej (...) o wartości 27.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem
dokonanej na szkodę W. K. i M. K.,
2. w okresie pomiędzy 06.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 24.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej
na terenie Republiki Federalnej Niemiec na szkodę N. W.,
3. w okresie pomiędzy 30.03.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) produkcji 2007 i o wartości 36.000 zł. pochodzący z kradzieży z
włamaniem dokonanej na terenie Republiki Federalnej Niemiec na szkodę firmy (...),
4. w okresie pomiędzy 25.05.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 30.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej
na szkodę B. S.,
5. w okresie pomiędzy 17.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 27.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej
na szkodę D. D.,
tj. ciągu przestępstw z art. 291 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk i za ten ciąg przestępstw na podstawie
art. 291 § 1 kk i art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych
grzywny po 20 zł każda.
Tym samym wyrokiem Sąd Rejonowy uznał oskarżonego M. S. (2) za winnego tego, że:
6. w okresie pomiędzy 27.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o nr. rej (...) o wartości 27.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem
dokonanej na szkodę W. K. i M. K.,
7. w okresie pomiędzy 06.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 24.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej
na terenie Republiki Federalnej Niemiec na szkodę N. W.,
8. w okresie pomiędzy 30.03.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) produkcji 2007 i o wartości 36.000 zł. pochodzący z kradzieży z
włamaniem dokonanej na terenie Republiki Federalnej Niemiec na szkodę firmy (...),
9. w okresie pomiędzy 25.05.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy
kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w porozumieniu,
przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 30.000 zł. pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej
na szkodę B. S.,
10. w okresie pomiędzy 17.04.2011r. a 02.06.2011r. w S., przy czym S. N. w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej
6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, działając wspólnie i w
porozumieniu, przejęli samochód marki V. (...) o nr. VIN (...) o wartości 27.000 zł. pochodzący z kradzieży z
włamaniem dokonanej na szkodę D. D.,
tj. ciągu przestępstw z art. 291 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk i za ten ciąg przestępstw na podstawie art. 291 § 1 kk i art. 33 §
2 kk wymierzył mu karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek dziennych grzywny po 20 zł każda.
Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk orzeczoną wobec oskarżonego M. S. (2) karę pozbawienia wolności
warunkowo zawieszono na okres 3 lat próby, oddając go jednocześnie w tym okresie, na podstawie art. 73 § 1 kk, pod
dozór kuratora sądowego.
W oparciu o art. 63 § 1 kk zaliczono na poczet wykonania kary pozbawienia wolności wobec S. N. zatrzymanie w dniu
2 czerwca 2011 r., natomiast oskarżonemu M. S. (2) zatrzymanie w tym samym dniu zaliczono na poczet wykonania
dwóch stawek dziennych grzywny.
Nadto na podstawie art. 46 § 1 kk zobowiązano obu oskarżonych solidarnie do zapłaty na rzecz pokrzywdzonego B.
S. tytułem naprawienia szkody kwoty 28.500 zł.
Na mocy art. 627 kpk oraz § 14 ust. 2 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (Dz.U. t. jedn. z 2013 r., poz. 461) zasądzono solidarnie od S. N. i M. S. (2) na rzecz B. S. kwotę
797,04 zl tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
O pozostałych kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 627 kpk i art. 633 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust.
1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. t. jedn. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.)
zasądzając od obu oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 456,91 zł tytułem kosztów sądowych i obciążając
ich opłatami po 700 zł.
Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego S. N. zaskarżając go w całości i zarzucając:
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, a polegający na
nieprawidłowym ustaleniu, że oskarżony S. N. popełnił zarzucane przestępstwa, w sytuacji gdy przeczą temu jego
spójne i konsekwentne wyjaśnienia, a także wyjaśnienia drugiego z oskarżonych M. S. (2) który przyznał się do winy
oraz złożył obszerne wyjaśnienia, w których jednoznacznie stwierdził, iż S. N. nie miał świadomości, że sprzedawane
części samochodowe pochodzą z przestępstwa,
- rażącą obrazę przepisów postępowania, art. 7 kpk w zw. z art. 193 § 1 kpk, która miała wpływ na treść orzeczenia
poprzez niepełną i niezgodną z regułami procesowymi ocenę materiału dowodowego, a w szczególności poprzez
zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego dotyczącej wyceny samochodów będących przedmiotem
przestępstwa i przyjęciu ich wartości wyłącznie na podstawie niezweryfikowanych twierdzeń pokrzywdzonych, w
sytuacji gdy dla stwierdzenia przedmiotowej okoliczności konieczne było posiadanie wiadomości specjalnych, a nadto
miało to fundamentalne znaczenie dla rozstrzygnięcia o odpowiedzialności karnej oskarżonego.
W konkluzji obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od
przypisanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P..
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna i zaskarżony wyrok nie mógł się ostać.
Przy czym te same względy, które przemawiały za koniecznością uchylenia wyroku Sądu I instancji w stosunku do
oskarżonego S. N., przemawiały również za koniecznością uchylenia tegoż orzeczenia w stosunku do oskarżonego M.
S. (2), który orzeczenia Sądu Rejonowego nie zaskarżył. (art. 435 kpk).
Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części, w której Sąd Rejonowy przedstawił, jakie okoliczności jego
zdaniem przemawiały za zasadnością postawionych oskarżonym zarzutom, prowadzi do wniosku, iż sprawstwo i wina
nie zostało oskarżonym należycie wykazane.
Sąd Rejonowy nie ustalił, w jakich okolicznościach i od kogo oskarżeni nabyli części samochodowe pochodzące
ze skradzionych pojazdów na szkodę ustalonych pokrzywdzonych. Brak ustaleń w tym zakresie czynił szczególnie
problematyczną kwestie możliwości wykazania oskarżonym, iż świadomie nabyli części samochodowe uzyskane za
pomocą czynu zabronionego.
Sąd I instancji braki postępowania dowodowego, których nie zdołał usunąć, zrekompensował sobie poprzez czynienie
założeń faktycznych, a także poprzez przerzucanie ciężaru dowodu na samych oskarżonych.
Nieporozumieniem jest upatrywanie podstaw do przypisania oskarżonym sprawstwa i winy w tym, iż nie przedstawili
oni żadnych dokumentów na okoliczność legalnego nabycia zabezpieczonych w ich samochodzie dostawczym i w
wynajmowanym garażu części samochodowych. Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, z jakich faktów oraz norm porządku
prawnego wywiódł swój wniosek, iż legalny obrót częściami samochodowymi jest możliwy tylko w formie pisemnej.
Przemilcza również zupełnie okoliczność, że nawet przy założeniu prawdziwości tego twierdzenia, nie sposób
wykluczyć, iż dokumentacja ta mogła się nie zachować.
Co więcej, to nie na oskarżonych ciążył obowiązek wykazania swojej niewinności. Warto podkreślić, iż zgodnie z art.
341 zd. 1 kc domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Zatem z samego faktu posiadania przez
oskarżonych części pochodzących z kradzionych samochodów nie sposób wywodzić, iż weszli oni w ich posiadanie
niezgodnie z prawem.
Sąd Rejonowy nie dysponował materiałem dowodowym, który pozwalałby mu negatywnie zweryfikować spójne
wyjaśnienia oskarżonych. Wskazuje na to również użycie przez niego przy i to dwukrotnie stwierdzenia przy
ustaleniach istotnych dla ewentualnej odpowiedzialności karnej oskarżonych faktów trybu przypuszczającego. Tym
samym Sąd I instancji sam pośrednio dał wyraz temu, że nie jest wstanie poczynić stanowczych i pewnych ustaleń w
przedmiocie sprawstwa oskarżonych.
Otóż według Sądu I instancji oskarżeni po obejrzeniu oferowanych ich przez nieustalone osoby części samochodowych
prawdopodobnie powinni pomyśleć, że duża ich część może pochodzić z jednego samochodu po jego rozłożeniu
na części. M. S. (2) zawodowo zajmował się bowiem handlem tymi częściami, natomiast S. N. dla niego pracował.
Tyle, że Sąd Rejonowy nie miał podstaw do przyjęcia, iż oskarżonym zaprezentowano jednorazowo tak liczny
szereg części pochodzących z tego samego pojazdu, aby mieli oni szansę zorientować się, iż składały się one na
jeden pojazd. Oskarżeni raz mogli nabyć elementy karoserii, innym razem przykładowo skrzynię biegów, czy też
fotele. W międzyczasie niektóre z nabytych części mogli dalej odsprzedać. Przy przyjęciu tego drugiego założenia,
bardziej korzystnego dla oskarżonych, zupełnie nieprawdopodobna wydaje się możliwość, aby oskarżeni mogli mieć
świadomość, że nabywają systematycznie części z jednego samochodu. W tym kontekście zważyć należało również
na ilość oferowanych na rynku części samochodów tych marek, które są przecież analogicznie. W końcu trzeba
pamiętać, iż auta powypadkowe też sąd rozbierane na części, które są następnie legalnie sprzedawane. Dlatego też
nawet świadome nabycie wielu części pochodzących z tego samego egzemplarza samochodu samo w sobie nie może
przemawiać za przyjęciem, iż nabywca musiał wiedzieć, że kupuje części od samochodu uzyskanego za pomocą czynu
zabronionego.
Na marginesie warto jeszcze zaznaczyć, iż Sąd Rejonowy nie przesądził kwestii tego, czy oskarżeni nabywali
całe skradzione auta, które następnie rozbierali na części, czy też nabywali części rozebranych już samochodów
pochodzących z kradzieży.
Poza tym, jak wynika z niniejszego postępowania, identyfikacja części samochodowych w celu ustalenia, w jakim
pojeździe były zamontowane pierwotnie, wymaga posiadania wiadomości specjalnych i nie jest łatwa. Biegły powołany
w przedmiotowej sprawie, mimo swojej fachowej wiedzy i doświadczenia zawodowego, nie był w stanie orzec w sposób
pewny, z jakich pojazdów pochodziły wszystkie przekazane mu do badania części samochodowe. Stąd też nie sposób
racjonalnie oczekiwać, iż oskarżeni jedynie na podstawie zwykłej obserwacji byliby wstanie stwierdzić, że ktoś oferuje
im nabycie w częściach całego pociętego samochodu osobowego.
Drugi raz terminem prawdopodobnie Sąd Rejonowy posłużył się wyjaśniając okoliczność udziału oskarżonego S. N.
w zakupie części samochodowych uzyskanych za pomocą czynu zabronionego, nie dając wiary wyjaśnieniom obu
oskarżonych. Także w tym zakresie ustalenia Sądu I instancji, jak trafnie zauważył obrońca oskarżonego S. N., mają
zupełnie dowolny charakter. Jest prawdopodobne, że oskarżeni mogli się umówić, iż wskażą tylko jednego z pośród
nich, jako uczestnika transakcji nabycia części samochodowych pochodzących z kradzionych aut, tj. M. S. (2), z uwagi
na wcześniejszą karalność S. N.. Nie mniej jednak teoretyczne prawdopodobieństwo takiego uzgodnienia między
oskarżonymi, co do treści składanych wyjaśnień, nie może zastąpić wykazania tego faktu w świetle innych dowodów.
Sąd Rejonowy ustalając współsprawstwo oskarżonego S. N. na żadne inne okoliczności faktyczne wynikające z
zgromadzonego materiału dowodowego się nie powołał. Tymczasem nie da się wykluczyć, iż obaj oskarżeni wyjaśniali
zgodnie z prawdą, jeśli żadne konkretne fakty, a nie jedynie przypuszczenia, temu nie przeczyły.
Reasumując, uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie pozwala stwierdzić, na jakiej podstawie Sąd Rejonowy ustalił,
że obaj oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu, tj. obaj uczestniczyli w nabyciu części samochodowych
pochodzących z kradzionych samochodów osobowych, jak również, że mieli oni świadomość, iż nabywane przez
nich części samochodowe zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego. Przesłanki wskazane przez Sąd
Rejonowy, mające uzasadniać przypisanie oskarżonym sprawstwa i winy, nie wykraczały poza sferę przypuszczeń i
uzasadnionych podejrzeń. Poza tym można było również odnieść wrażenie, iż tok rozumowania Sądu I instancji nie
zmierzał do wykazania podstaw do pociągnięcia oskarżonych do odpowiedzialności karnej za umyślne paserstwa, lecz
przestępstwa kwalifikowane z art. 292 § 1 kk.
Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 1 kpk i art. 435 kpk, zobligowany był uchylić zaskarżony
wyrok odnośnie obu oskarżonych i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare
Miasto w P..
Za uchyleniem zaskarżonego wyroku przemawiały przede wszystkim wyżej wskazane uchybienia z zakresu oceny
zgromadzonego materiału dowodowego, która nie mieściła się w granicach zakreślonych przez art. 7 kpk. Poza
tym uzasadnienie orzeczenia Sądu I instancji nie spełniało standardów przewidzianych w art. 424 § 1 kpk w
zakresie ustalenia istnienia po stronie oskarżonych świadomości nabywania części samochodowych pochodzących z
kradzionych pojazdów.
Waga tych uchybień czyniła przedwczesnym odniesienie się do zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego S. N.
dotyczącego ustaleń wartości skradzionych samochodów (art. 436 kpk).
Przy ponownym rozpoznaniu niniejszej sprawy Sąd Rejonowy będzie władny ujawnić zgromadzony materiał
dowodowy na podstawie art. 442 § 2 kpk. Ewentualne jego uzupełnienie Sąd Okręgowy pozostawia do uznania Sądu
I instancji.
Następnie Sąd Rejonowy ponownie oceni zgromadzony materiał dowodowy i zweryfikuje możliwość pociągnięcia
oskarżonych do odpowiedzialności karnej za zarzucone im czyny. Przy czym będzie baczył na konieczność obiektywnej
oceny wszelkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonych, pamiętając, iż
wszelkie nie dające się usunąć wątpliwości winien rozstrzygać na korzyść oskarżonych.
Sąd Okręgowy pragnie również podkreślić, iż Sąd Rejonowy winien dokonać stanowczych ustaleń faktycznych z
zakresu strony przedmiotowej oraz podmiotowej czynów zarzuconych oskarżonym, w szczególności ewentualnego
istnienia po stronie oskarżonych zamiaru popełnia zarzuconych im czynów. Sprawstwo i wina w postępowaniu karnym
winny być oskarżonym wykazane ponad wszelką wątpliwość. Dla pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej
nie wystarczy stwierdzenie, iż popełniania przez niego zarzuconego mu czynu nie można wykluczyć, gdyż jest ono
prawdopodobne z uwagi na pewne okoliczności.
Natomiast uzasadnienie wyroku Sądu I instancji powinno w sposób wyczerpujący przedstawiać tok jego rozumowania,
aby poddawał się merytorycznej kontroli instancyjnej.
/J. B./ /L. M./ /D. Ś./