doczjawisko cyberseksu z perspektywy psychologii spo¸ecznej
download 
Reklamacja Transkrypt
zjawisko cyberseksu z perspektywy psychologii spo¸ecznej
ZJAWISKO CYBERSEKSU Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGII SPO¸ECZNEJ lek. med. Agata LeÊnicka Streszczenie Cyberseks definiowany jako u˝ywanie materia∏ów o treÊci seksualnej, uzyskanych przez internet lub jako dane komputerowe, w celu osiàgni´cia podniecenia seksualnego. Jest to aktywnoÊç mogàca szczególnie silnie wp∏ywaç na kszta∏towanie si´ to˝samoÊci, mi∏oÊç, a tak˝e taka, w której skupiajà si´ zagadnienia doboru naturalnego. Celem niniejszej pracy jest uj´cie zjawiska cyberseksu w ramach terminologii wywodzàcej si´ z psychologii spo∏ecznej. Dokonano przeglàdu baz danych MEDLINE, PsychINFO i PsychARTICLES u˝ywajàc has∏a „cybersex”. Badania psychologów spo∏ecznych dowodzà, ˝e podczas komunikacji internetowej prawdziwe Ja ∏atwiej ulega ekspresji, co wr´cz sprzyja nawiàzywaniu autentycznych relacji. U∏atwienie wyra˝enia w∏asnych potrzeb seksualnych jest szczególnie wa˝ne dla grup spo∏ecznych, u których ujawnianie tych potrzeb jest silnie represjonowane, czyli u kobiet i osób homoseksualnych. Badania potwierdzajà równie˝ za∏o˝enia dotyczàce cyberseksu poczynione na gruncie psychologii ewolucyjnej. Nietrudno dopatrzyç si´ podobieƒstw pomi´dzy typologià relacji erotycznych w Internecie a podobnà klasyfikacjà dla realnych relacji opracowanà przez psychologów spo∏ecznych. Psychologia spo∏eczna podkreÊla aspekt rozwojowy komunikowania si´ przez Internet, w tym zjawisko demarginalizacji w∏asnej to˝samoÊci seksualnej, a nawet inicjowanie w sieci, g∏´bokich relacji opartych na wspólnocie wartoÊci, które sà potem przenoszone do realnego ˝ycia. Badania empiryczne dowodzà, ˝e aspekt relacyjny cyberseksu wa˝niejszy jest dla kobiet ni˝ dla m´˝czyzn, co jest zgodne z za∏o˝eniami psychologii ewolucyjnej. S∏owa klucze: cyberseks, cyberpsychologia, Ja realne, Ja prawdziwe, psychologia spo∏eczna CYBERSEXS PHENOMENON IN TERMS OF SOCIAL PSYCHOLOGY Introduction – Cybersex may be defined as exchanging sexually explicit materials obtained in the Internet or as digital data in order to achieve sexual arousal. It is a kind of activity which may particularly strongly influence forming of identity, love, as well as field in which laws of natural selection might be applicable. Aim – The aim of this report is to describe cybersex in terms of social psychology. Material and methods – Databases MEDLINE, PsychINFO and PsychARTICLES were searched using the term „cybersex”. Results – Research by social psychologists proves that during internet communication the actual self is expressed more easily which contributes to the fact that initiating authentic relationship via Internet is facilitated. Easier expression of own sexual needs is particularly important for social groups in which communicating such longings is severely repressed as in cases of women and homosexuals. Reports also support hypotheses concerning cybersex based on the ground of evolutionary perspective. Typology of erotic relationships via Internet strikingly resembles such classifications designed for real life by social psychologists. Conclusions – Social psychology emphasizes developmental aspects of communication via the Internet including demarginalization of sexual self and even initiation of deep and authentic relationships based on common values which are later transferred into real life. Empirical data support that for women relational aspect of cybersex is more important than for men which also corresponds with evolutionary theories. Key words: cybersex, cyberpsychology, real self, actual self, social psychology lek. med. Agata LeÊnicka Zak∏ad Fizjologii Klinicznej. Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im. prof. Tadeusza Bilikiewicza w Gdaƒsku 8 PRACA RECENZOWANA Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 WST¢P WYNIKI Cyberseks jest zjawiskiem stosunkowo nowym, które rozpowszechni∏o si´ wraz z popularyzacjà dost´pu do Internetu. Istnieje on od lat 80-tych XX wieku i jest definiowany jako u˝ywanie materia∏ów o treÊci seksualnej (obrazy, dêwi´ki, tekst) uzyskanych przez Internet, albo jako dane komputerowe, z intencjà osiàgni´cia podniecenia seksualnego [1,2]. Wraz ze wzrostem popularnoÊci komunikowania si´ przez sieç, wzrasta równie˝ znaczenie jego wp∏ywu na kszta∏towanie si´ i rozwijanie to˝samoÊci u˝ytkowników Internetu, a tak˝e zmiany w zakresie seksualnoÊci cz∏owieka jakie wywiera sam cyberseks. Alvin Cooper opracowa∏ koncepcj´ „mechanizmu trzech A” (triple A engine) wyjaÊniajàcà olbrzymie mo˝liwoÊci seksualne kreowane przez Internet. Cooper zwróci∏ uwag´ na to, ˝e Internet jest ∏atwo dost´pny (accesibility), niedrogi (affordability) oraz zapewnia poczucie anonimowoÊci (anonymity), co tylko zwi´ksza jego popularnoÊç [3]. W kontekÊcie tak szerokiego wp∏ywu na ró˝ne sfery ˝ycia cz∏owieka nie powinny dziwiç próby spojrzenia na cyberseks z perspektywy psychologii spo∏ecznej, która to zajmuje si´ opisywaniem i wyjaÊnieniem, w jaki sposób ludzie postrzegajà innych, reagujà na nich emocjonalnie oraz w jaki sposób zachowujà si´ w stosunku do siebie [4]. Cyberseks wydaje si´ szczególnie silnie wp∏ywaç na takie sfery jak Ja i poczucie w∏asnej to˝samoÊci, ciekawe wydaje si´ tak˝e zagadnienie mi∏oÊci w kontekÊcie cyberseksu, a tak˝e prawid∏a doboru naturalnego widziane z perspektywy ewolucjonistycznej. W polskich warunkach cyberseks najcz´Êciej ma miejsce na przeznaczonych do tego czatach, nierzadko z mo˝liwoÊcià przesy∏ania obrazu z kamery. Zatem takà aktywnoÊç mo˝e podjàç praktycznie ka˝dy, kto ma takà potrzeb´ i jest osobà pe∏noletnià (czaty erotyczne sà zawsze opatrzone informacjà o wymogu ukoƒczenia 18 lat jako warunek wejÊcia). Realia komunikacji na czacie sprawiajà, ˝e to˝samoÊç mo˝e byç na nim dowolnie kreowana. U˝ytkownik mo˝e swobodnie wybraç sobie nick (pseudonim, w którym mo˝na podkreÊliç swoje cechy, zamieÊciç swój wiek lub w∏asne preferencje erotyczne; przede wszystkim jednak nick sugeruje p∏eç u˝ytkownika), zadecydowaç, czy chce przesy∏aç obraz z kamery oraz czy b´dzie kontynuowa∏ dalszy kontakt z nowo poznanym na czacie innym u˝ytkownikiem w formie maili, rozmów telefonicznych lub realnego spotkania. Zgodnie z wynikami badaƒ psychologów spo∏ecznych, w sieci niezmiernie ∏atwo kreowaç swój obraz ze wzgl´du na to, ˝e kontrola nad formà i czasem ujawniania ró˝nych informacji o sobie jest znacznie wi´ksza ni˝ w realnym ˝yciu. OczywiÊcie rodzi to ryzyko, zafa∏szowania lub udawania kogoÊ kim si´ nie jest, jednak dla wi´kszoÊci taka swoboda stwarza okazj´ do bezpiecznego eksperymentowania z ujawnianiem ró˝nych informacji na swój temat, które sà prawdziwe. Mo˝e to byç szczególnie cenne dla tych, którzy pe∏nià niewiele ról w realnym ˝yciu lub którzy sà ograniczani przez spo∏eczeƒstwo [5]. Ma to swoje zalety i wady, poniewa˝ o ile Internet u∏atwia eksperymentowanie z to˝samoÊcià, to nie dostarcza doÊwiadczeƒ zwiàzanych z ewentualnym brakiem akceptacji ze strony otoczenia (np. m´˝czyzna udajàcy kobiet´ w realnym ˝yciu mo˝e si´ naraziç np. na pobicie, a w sieci nie zostanie nawet odkryty). Oprócz rozwojowego aspektu, te w∏aÊciwoÊci komunikacji internetowej niosà za sobà niebezpieczeƒstwo wzmacniania szkodliwych poglàdów oraz przeszacowywania liczby osób, które by je popiera∏y (np. Internet znacznie u∏atwi∏ komunikacj´ i wymian´ doÊwiadczeƒ pedofilom). Badania dowodzà, ˝e mimo tych niebezpieczeƒstw, mo˝liwa jest szczera komunikacja i zawieranie trwa∏ych znajomoÊci za CEL Celem niniejszego opracowania jest dokonanie przeglàdu literatury dotyczàcej cyberseksu i uj´cie tego fenomenu w ramach terminologii pochodzàcej z psychologii spo∏ecznej. MATERIA¸ I METODY Dokonano przeglàdu baz danych MEDLINE, PsychINFO i PsychARTICLES u˝ywajàc has∏a „cybersex”. Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 9 poÊrednictwem Internetu. Odwo∏ujàc si´ do dorobku E. Tory’ego Higginsa (koncepcja Ja realnego, idealnego i powinnoÊciowego) Bargh, McKenna i in., których zdaniem dwa aspekty Ja odgrywajà istotnà rol´ w powstawaniu zwiàzków w Internecie. Sà to Ja prawdziwe (zbiór cech, które jednostka chcia∏aby ukazaç otoczeniu, ale najcz´Êciej jest to niemo˝liwe), oraz Ja realne (ujawniane w kontaktach z innymi). Na podstawie eksperymentów przeprowadzonych przez tych badaczy dowiedziono, ˝e Ja prawdziwe jest bardziej dost´pne poznawczo u osób, które uczestniczy∏y w interakcji poÊredniczonej przez Internet, ni˝ u tych, którzy rozmawiali realnie. Dowiedziono równie˝, ˝e u˝ytkownicy grup dyskusyjnych, którzy ukazujà Ja prawdziwe w sieci, cz´sto potem kontaktujà si´ twarzà w twarz z osobami poznanymi w sieci. Kobiety oceniajà takie relacje jako bli˝sze ni˝ m´˝czyêni [6]. AnonimowoÊç i potencjalnie ni˝sze koszty spo∏eczne naruszenia jakiegoÊ tabu sprzyjajà ujawnianiu Ja prawdziwego, a to z kolei sprzyja nawiàzywaniu bliskich, autentycznych relacji. W kontakcie internetowym istnieje istotna statystycznie dodatnia korelacja pomi´dzy lubieniem partnera, a projektowaniem na niego cech partnera idealnego. Brak takiej korelacji dla interakcji twarzà w twarz [7]. Ma to swoje implikacje dla cyberseksu, poniewa˝ na podstawie powy˝szego nale˝a∏oby przypuszczaç, ˝e osoby uprawiajàce go ch´tniej wyra˝ajà swoje prawdziwe potrzeby seksualne online, lub ˝e potrzeby ujawniane przez takie osoby w sieci sà mniej „ocenzurowane” ni˝ w ˝yciu realnym. Nie sposób uniknàç wp∏ywu aktywnoÊci online na ˝ycie realne. Osoby, których ekspresja seksualna jest represjonowana w ˝yciu realnym (np. kobiety czy osoby homoseksualne) sà bardziej sk∏onne do wyra˝ania tych potrzeb w sieci. Takie zachowanie zwi´ksza z kolei rol´ danej to˝samoÊci seksualnej w realnym ˝yciu osoby i prowadzi do wzrostu akceptacji w∏asnych potrzeb w tym zakresie. Wyst´powanie takiego zjawiska dowiedziono na podstawie badania u˝ytkowników amerykaƒskich grup dyskusyjnych poÊwi´conych rozmaitym upodobaniom seksualnym [8]. Podobny wydêwi´k majà niektóre publikacje na temat cyberseksu. Na marginalizacj´ potrzeb seksualnych kobiet wskazuje 10 w swoim artykule D. Oering, która jako jednà z feministycznych interpretacji cyberseksu, podaje jego uwalniajàcy aspekt umo˝liwiajàcy kobietom swobodne eksplorowanie swojej seksualnoÊci i lepsze poznanie swoich potrzeb na drodze bezpiecznych sieciowych eksperymentów [9]. Homoseksualistom cyberseks u∏atwia znalezienie partnera. Cyberseks ma tak˝e szczególne znaczenie dla przeçwiczenia coming–out’u oraz dla homoseksualnych m´˝czyzn, którzy tkwià w heteroseksualnych zwiàzkach ma∏˝eƒskich [10]. Omawiajàc zjawisko cyberseksu warto przyjrzeç si´ mu z perspektywy psychologii ewolucyjnej. Zgodnie z teorià inwestycji rodzicielskiej oraz doboru p∏ciowego wg Triversa (1972), mo˝na postawiç nast´pujàce hipotezy: a) przedstawiciele p∏ci wi´cej inwestujàcej w potomstwo b´dà bardziej wybredni w doborze partnera, b) wÊród przedstawicieli p∏ci mniej inwestujàcej b´dzie istnieç silna rywalizacja o dost´p do przedstawicieli p∏ci inwestujàcej wi´cej [11]. Zdajà si´ one potwierdzaç w wi´kszoÊci wyników badaƒ. Dane ze Szwecji wskazujà na to, ˝e cz´Êciej z osobà poznanà na czacie erotycznym spotykajà si´ kobiety w wieku 34–65 lat, homo- i biseksualni m´˝czyêni oraz single [12]. Jednak nawet w tym wypadku by∏o to doÊwiadczenie sporadyczne (mediana wynosi∏a dwa takie doÊwiadczenia), co mo˝na próbowaç wyjaÊniaç wi´kszà trwa∏oÊcià relacji zawartych za poÊrednictwem Internetu (mniej skr´powana ekspresja w∏asnych oczekiwaƒ, wartoÊci i poglàdów, a zatem ∏atwiejsze znalezienie osoby o podobnych wartoÊciach i wizji zwiàzku). Tak˝e dane amerykaƒskie wskazujà na to, ˝e kobiety wolà seks w kontekÊcie relacji i dlatego bardziej sk∏onne sà do poszukiwania go na czatach erotycznych lub w korespondencji mailowej, zaÊ m´˝czyêni preferujà oglàdanie obrazów o treÊci erotycznej (fotografie i filmy pornograficzne) [13,14]. Co ciekawe, w badaniach na próbie 393 Polek i Polaków uprawiajàcych cyberseks nie stwierdzono ró˝nic mi´dzy p∏ciami w zakresie przenoszenia znajomoÊci z czatu erotycznego do ˝ycia realnego [15]. W tym samym badaniu dowiedziono jednak, ˝e m´˝czyêni istotnie cz´Êciej Êciàgajà pornografi´ z Internetu ni˝ kobiety oraz cz´Êciej ni˝ one wolà konkretne opisy czynnoÊci seksualnych Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 w cyberseksie (zamiast opisu ca∏ej fabu∏y takiego spotkania) [15]. Wspomniano wy˝ej, ˝e w sieci ekspresja w∏asnych poglàdów jest ∏atwiejsza ze wzgl´du na poczucie anonimowoÊci. W takich warunkach ∏atwiej jest poznaç osob´ o podobnych poglàdach, a podobieƒstwa same w sobie sà nagradzajàce. Mechanizm powstawania takich relacji oraz ich trwa∏oÊç dobrze wyjaÊnia teoria równowagi poznawczej Fritza Heidera, która g∏osi, ˝e cz∏owiek dà˝y do wewn´trznej zgodnoÊci swoich poglàdów, postaw i zachowaƒ [16]. To w∏aÊnie dlatego ludzie lubià osoby cz´sto spotykane oraz podobne do siebie. W sieci, grupie dyskusyjnej poÊwi´conej jakiemuÊ zagadnieniu, czy na czacie erotycznym poÊwi´conym jakimÊ preferencjom seksualnym szczególnie ∏atwo o znalezienie osób o podobnych poglàdach i z˝ycie si´ z nimi w jakiÊ sposób. Polskoj´zyczna literatura na temat cyberseksu jest wcià˝ bardzo uboga. Tym ciekawsza wydaje si´ ksià˝ka „Seks w sieci i nie tylko...” Zbigniewa Lew-Starowicza. Zamieszczono w niej typologi´ relacji erotycznych w Internecie. WÊród typów relacji wymieniono: 1) Relacje ludycznà, w której cyberseks jest traktowany jako forma rozrywki i cz´ste jest w nim udawanie kogoÊ innego lub fa∏szowanie informacji o sobie. Jest to forma ∏udzàco podobna do typu mi∏oÊci Ludus z typologii wed∏ug Johna Lee. 2) DowartoÊciowanie si´ – typ relacji nawiàzywany g∏ównie przez osoby zakompleksione. 3) Prowokowanie zainteresowania seksualnego sobà – rodzaj relacji nawiàzywanych przez osoby szukajàce wzmocnienia siebie w danej roli seksualnej lub przez osoby narcystyczne, dla których inni majà byç audytorium i zwierciad∏em. 4) Flirt poznawczy, prowokowany ch´cià sprawdzenia jak wyglàda∏aby relacja seksualna z osobà innà ni˝ sta∏y partner. 5) Flirt inicjujàcy zwiàzek – mo˝e prowadziç do rozwini´cia si´ mi∏oÊci w klasycznym rozumieniu przez Roberta Sternberga (intymnoÊç, nami´tnoÊç i zaanga˝owanie). 6) Flirt zast´pczy s∏u˝àcy rozwijaniu wyobraêni erotycznej i wykorzystywany podczas aktywnoÊci masturbacyjnej, lub te˝ celem ubarwienia ˝ycia erotycznego ze sta∏ym, realnym partnerem. Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 7) Flirt odwetowy – forma zemsty na realnym partnerze. Nale˝y jednak podkreÊliç, ˝e omawiany wy˝ej podzia∏ na ró˝ne rodzaje relacji erotycznych uzyskany przez Internet wydaje si´ nieco zbyt arbitralny, a jego s∏aboÊcià jest brak zakorzenienia w spójnym paradygmacie teoretycznym [17]. DYSKUSJA Cyberseks wydaje si´ byç zjawiskiem wzbudzajàcym du˝o emocji, ale wcià˝ s∏abo zbadanym. Istnieje on jako fenomen od niedawna, a wi´kszoÊç doniesieƒ naukowych o tej tematyce dotyczy jego negatywnych konsekwencji w postaci uzale˝nienia od cyberseksu. Jest ono raczej rozumiane jako uzale˝nienie od seksu, a nie od komputerów i traktowane jako szczególnie destruktywna przypad∏oÊç, poniewa˝ osoby na nià cierpiàce sp´dzajà przed komputerem 15 do 25 godzin tygodniowo szukajàc materia∏ów erotycznych w sieci [18]. OczywiÊcie wp∏ywa to ujemnie na realne relacje, oddala od bliskich w codziennym ˝yciu, a nawet dezorganizuje ˝ycie zawodowe znacznie zmniejszajàc wydajnoÊç pracownika. Taka mnogoÊç doniesieƒ na temat negatywnych stron cyberseksu stoi w jawnej sprzecznoÊci z poglàdami zawartymi we wnioskach z badaƒ psychologów spo∏ecznych, którzy, choç Êwiadomi wad cyberseksu, g∏ówny nacisk k∏adà na rozwijajàcy aspekt komunikacji przez Internet. Nie pomijajà przy tym mo˝liwoÊci rozwijania w∏asnej to˝samoÊci seksualnej, nieskr´powanego komunikowania swoich potrzeb seksualnych, a tak˝e faktu, ˝e w sieci ∏atwiej i szybciej znaleêç osob´ o podobnych wartoÊciach i oczekiwaniach, bo w∏aÊnie tam ∏atwiej dochodzi do ich wyra˝enia. JednoczeÊnie nale˝y podkreÊliç fakt, ˝e najprawdopodobniej seksuolodzy zaj´li si´ badaniem uzale˝nienia od cyberseksu poniewa˝ stanowi to dla nich istotny problem kliniczny i jako taki wymaga dog∏´bniejszego poznania. Byç mo˝e z kolei dla psychologów spo∏ecznych wartoÊç stanowi poznawanie spo∏ecznych aspektów komunikacji przez Internet, a cyberseks jest tylko jednym z jego form. Ponadto, warto podkreÊliç, ˝e pomimo mo˝liwoÊci odniesienia wra˝enia, ˝e z perspektywy seksuologii cyberseks jest g∏ównie destruktywny, to z punktu widzenia 11 psychologii spo∏ecznej jest on g∏ównie rozwijajàcy. Obie te ga∏´zie nauki zgadzajà si´ co do tego, ˝e dla pewnych grup spo∏ecznych cyberseks mo˝e mieç swoje pozytywne strony. Chodzi tu o grupy kobiet i osób homoseksualnych, których to seksualnoÊç jest tradycyjnie represjonowana. Przytaczane wy˝ej badania psychologów spo∏ecznych w zakresie cyberseksu nale˝y oceniç jako bardzo wiarygodne z racji tego, ˝e by∏y to najcz´Êciej eksperymenty. Ta forma uzyskiwania materia∏u badawczego pozwala na kontrolowanie zmiennych zak∏ócajàcych przez badacza i w wypadku tych konkretnych badaƒ trudno zarzucaç brak trafnoÊci ekologicznej poniewa˝ fakt komunikowania si´ przez Internet doÊç ∏atwo jest odtworzyç w warunkach laboratoryjnych. Cytowani psychologowie spo∏eczni wykorzystywali równie˝ obserwacj´ naturalnà jako metod´ uzyskiwania danych z grup dyskusyjnych, ta zaÊ (o ile sà zachowane rygory metodologiczne) charakteryzuje si´ doskona∏à trafnoÊcià ekologicznà. Natomiast orientacja seksuologów w tym obszarze badaƒ by∏a nastawiona na patologi´. Metodà zbierania danych by∏y ankiety zamieszczane w Internecie, co zawsze stwarza ryzyko dobrania niereprezentatywnej próby, lub fa∏szowania odpowiedzi przez uczestników badania zgodnie ze zmiennà aprobaty spo∏ecznej. Dodatkowo, aby wyniki uzyskane za poÊrednictwem takiej ankiety by∏y wiarygodne, powinny pochodziç od osób z du˝ym wglàdem i znajomoÊcià siebie, czego trudno oczekiwaç od ka˝dego uczestnika badania i co w zasadzie nie jest mo˝liwe do spe∏nienia. Wszystkie te ró˝nice mogà mieç swoje odzwierciedlenie w interpretacji wyników uzyskanych przez poszczególnych badaczy. Warto równie˝ podkreÊliç, ˝e jeÊli chodzi o zjawisko cyberseksu, to wiele jeszcze pozosta∏o do zbadania. Przyk∏adowo, trudno natrafiç na badania dotyczàce strategii doboru naturalnego stosowanych przez internautów na czatach erotycznych, a mog∏oby to stanowiç ciekawà prób´ obserwacji tego zjawiska w Êwietle psychologii ewolucyjnej. 12 Wcià˝ jeszcze istnieje niedosyt badaƒ cyberseksu w grupach tzw. mniejszoÊci seksualnych, czy choçby heteroseksualnych kobiet w porównaniu z kobietami nie korzystajàcymi z tej formy aktywnoÊci. WNIOSKI 1. Cyberseks stanowi przedmiot ˝ywego zainteresowania zarówno seksuologów jak i psychologów spo∏ecznych. 2. Istnieje wiele aspektów cyberseksu, które nale˝y jeszcze zbadaç. Chodzi zarówno o potencjalnie negatywny jego wp∏yw w postaci zrzeszania osób o parafilnych zainteresowaniach, aspekty pozytywne powiàzane z trwa∏oÊcià i g∏´bokoÊcià relacji erotycznych nawiàzanych w Internecie jak i demarginalizacjà seksualnej to˝samoÊci. 3. Istnieje deficyt w zakresie badaƒ nad strategiami doboru naturalnego stosowanymi na czatach erotycznych. 4. Wymaga wyjaÊnienia rozbie˝noÊç pomi´dzy badaniami na Êwiecie i w Polsce dotyczàcymi relacji mi´dzy p∏cià u˝ytkownika czatu erotycznego a tendencjà do spotykania si´ twarzà w twarz z osobà poznanà na takim czacie. Naj∏atwiej mo˝na tego dokonaç replikujàc dotychczas przeprowadzone badania, lub zastosowaç odmiennà metod´ do badania tego zagadnienia. 5. Istniejà ró˝nice pomi´dzy podejÊciem seksuologów i psychologów spo∏ecznych do cyberseksu. Orientacja seksuologów jest raczej patogenetyczna, natomiast psychologia spo∏eczna podkreÊla rozwojowy aspekt komunikacji internetowej z cyberseksem w∏àcznie, a nawet dostarcza dowodów na to, ˝e w niektórych wypadkach tak zapoÊredniczona komunikacja mo˝e byç bardziej autentyczna ni˝ twarzà w twarz. 6. Internet jest jeszcze jednà p∏aszczyznà komunikacji mi´dzy ludêmi i wiele z teorii wysnutych na podstawie badaƒ ludzi z ˝ycia realnego jest aktualnych tak˝e dla komunikacji na czatach erotycznych.. ◗ Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 PiÊmiennictwo 1. LeÊnicka A.K. (2008) Uzale˝nienie od cyberseksu – znak czasu czy jednostka nozologiczna? Przeglàd Seksuologiczny. nr 15, s. 17-20. 2. Schneider J. (2000) A qualitative study of cybersex participants: Gender differences, recovery issues, and implications for therapists. Sexual Addiction&Compulsivity. nr 7, s. 249-278. 3. Whitty M.T., Carr A.N. (2009) Wszystko o romansie w sieci. Gdaƒsk. GWP. 4. Wojciszke B., Doliƒski D. (2008) Psychologia spo∏eczna, [w:] J. Strelau, D. Doliƒski (red.): Psychologia - podr´cznik akademicki. Tom 2. Gdaƒsk. GWP. s. 293-447. 5. Mc Kenna K.Y.A., Bargh J. (2000) Plan 9 from cyberspace: the implications of the Internet for personality and social psychology.Personality and Social Psychology Review. nr 1, 57-75. 6. McKenna K.Y.A., Green A.S., Gleason M.E.J. (2002) Relationship formation on the Internet: What’s the big attraction? Journal of Social Issues. nr 58 (1), s. 9-31. 7. Bargh J., McKenna K.Y.A., Fitzsimons G.M. (2002) Can you see the real me? Activation and expression of the „True Self” on the Internet. Journal of Social Issues. nr 58, 33-48. 8. McKenna K.Y.A., Green A.S., Smith P.K. (2001) Demarginalizing the Sexual Self. The Journal of Sex Research. nr 38 (4), s. 302-311. 9. Doring N. (2000) Feminist Views of Cybersex: Victimization, Liberation, and Empowerment. Cyberpsychology&Behavior. nr 5 (3), 863-884. 10. Ross M.W., Rosser B.R.S., McCurdy S., Feldman J. (2007) The advantages and limitations of seeking sex online: a comparison fo reasons given for online and offline sexual liaisons by men who have sex with men. Journal of Sex Research. nr 44 (1), 59-71. 11. Buss D.M. (2001) Kobiece strategie doboru sta∏ego partnera. [w:] D.M. Buss: Psychologia ewolucyjna. Gdaƒsk. GWP. 12. Daneback K., Mansson S-A., Ross M.W. (2007) Using the Internet to Find Offline Sex Partners. Cyberpsychology&Behavior. nr 10 (1), s. 100-107. 13. Ferree M.C. (2003) Women and the Web: cybersex activity and implications. Sexual and Relationship Therapy. nr 18(3), s. 385-393. 14. Schneider J. (2000) A qualitative study of cybersex participants: Gender differences, recovery issues, and implications for therapists. Sexual Addiction&Compulsivity. nr 7, s. 249-278. 15. LeÊnicka A. (2009) Cyberseks w polskim Internecie - ankieta dla u˝ytkowników czatów erotycznych. Seksuologia Polska. Tom 7, nr 1, s. 9-15. 16. Wojciszke B. (2002) AtrakcyjnoÊç i mi∏oÊç, [w:] B. Wojciszke: Cz∏owiek wÊród ludzi – zarys psychologii spo∏ecznej. Warszawa. Scholar. s. 278-312. 17. Lew-Starowicz M. (2003) Relacje erotyczne w Internecie. Cele, motywy, typy. [w:] Seks w sieci i nie tylko… Kraków. Wydawnictwo Medyczne. s. 33-50. 18. Putnam D.E., Maheu M.M. (2002) Online sexual addiction and compulsivity: Integrating Web resources and behavioral telehealth in treatment. Sexual Addiction&Compulsivity. nr 7, 91-112. Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2011, nr 27 13
