Wyrok z dnia 4 marca 2011 roku, sygnatura akt: VI U 25/11

WYROK SĄDU REJOWEGO SĄDU PRACY W BIAŁYMSTOKU
z dnia 4 marca 2011r., sygn. akt VIU 25/11
Przewodniczący
SSR Marta Kiszowara
Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Białymstoku Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2011 roku w Białymstoku na rozprawie
sprawy X przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. o zasiłek
pogrzebowy na skutek odwołania X od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w K z dnia 03 grudnia 2010r. nr 180000/6020/PW-4492/2010/ZZ
I.
Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu X
prawo do zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu 16 sierpnia 2010 r. Y w
kwocie 5092, 76 zł ( pięć tysięcy dziewięćdziesiąt dwa złote 76/100 ).
II.
W pozostałej części odwołanie oddala.
III.
Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz
odwołującego X kwotę 120 zł ( sto dwadzieścia złotych ) tytułem kosztów
zastępstwa procesowego.
Sygn. akt VI U 25/11
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 3.12.2010r. znak: 180000/6020/PW – 4492/2010/ZZ Zakład
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił X prawa do zasiłku pogrzebowego
po zmarłej w dniu 16.08.2010r. Y. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż
do kosztów pogrzebu zalicza się wydatki niezbędne związane z pochówkiem, tj.
złożeniem ciała lub prochów do grobu i nie mogą to być koszty, które dotyczą okresu
po pogrzebie. Do kosztów pogrzebu nie zalicza się wydatków poniesionych na
ekshumację.
Od powyższej decyzji odwołał się X kwestionując jej zasadność. Podał, iż wraz
1
z rodziną nie został powiadomiony przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K. o
śmierci Y, dlatego też dowiedziawszy się o jej zgonie rozpoczął proces ekshumacji
zwłok oraz przygotował ponowny pogrzeb i poniósł związane z tym wydatki. Dodał,
iż organ rentowy nie wskazał konkretnej podstawy prawnej uzasadniającej odmowę
przyznania zasiłku pogrzebowego. Wskazał, iż Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w
K. wykorzystał część przysługującego po zmarłej zasiłku pogrzebowego. Odwołujący
stwierdził, że w związku z tym, iż poniósł koszty pochówku zasadnym jest przyznanie
mu pozostałej części zasiłku pogrzebowego.
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K
wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu
zaskarżonej decyzji. Organ rentowy dodał, iż ze zgromadzonej w sprawie
dokumentacji wynika, że organizacja pochówku zmarłej w dniu 23.08.2010r. zajął się
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w K., a nie odwołujący.
Sąd Pracy ustalił i zważył co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 77 ust. 1 pkt 1 i 4 i ust.2 w zw. a art. 67 ustawy z dnia
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 j.t. ze zm.) zasiłek pogrzebowy
przysługuje w razie śmierci osoby pobierającej emeryturę lub rentę. Na podstawie
przepisu art. 78 ust. 1 – 3 powołanej ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie,
która pokryła koszty pogrzebu (ust. 1). Zasiłek pogrzebowy przysługuje również
pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła
lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu (ust. 2). W razie
poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, o którym
mowa w ust. 2, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu (ust. 3). Dodatkowo przepis art.
79 ust. 1 i 2 ustawy stanowi, iż w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę
niż wymieniona w art. 77 ust. 1 pkt 4, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę,
powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy
przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak
2
niż określona w art. 80 (ust. 1). Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa,
organizacji politycznej lub społecznej, lecz osoby, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt
4, poniosły również część jego kosztów, przysługuje im zasiłek w wysokości
określonej w art. 80 (ust.2). Zgodnie z art. 80 ust. 1 i 3 ustawy w brzmieniu
obowiązującym w dacie śmierci Y [tj. przed nowelizacją art. 80 dokonaną ustawą z
dnia 26.11.2010r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy
budżetowej (Dz.U. z 2010r. Nr 238, poz. 1578)] w związku z Komunikatem Prezesa
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19.05.2010r. w sprawie kwoty zasiłku
pogrzebowego (M.P. z 2010r. Nr 41, poz. 597 kwota zasiłku pogrzebowego wynosiła
6.632,76 zł.
Bezsporne w sprawie jest, iż Y zmarła w dniu 16.08.2010r. w szpitalu w K. i
została pochowana w dniu 23.08.2010r. Zmarła otrzymywała świadczenie emerytalne.
Koszty pochówku w kwocie 1.540 zł poniósł Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w
K., który nie powiadomił rodziny zmarłej o jej śmierci. Odwołujący (bratanek zmarłej)
dopiero w jakiś czas po pogrzebie dowiedział się o śmierci Y i zgodnie z jej ostatnią
wolą – chciała zostać pochowana w rodzinnym grobie w U. koło miejscowości Ł. w
województwie podlaskim – rozpoczął proces ekshumacji zwłok. W dniu 6.10.2010r.
przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w K., na wniosek odwołującego,
została wydana decyzja zezwalająca na przeprowadzenie ekshumacji (k. 6). Zmarła
została ekshumowana w dniu 29.10.2010r., a następnie przewieziona i pochowana na
Cmentarzu Parafialnym w U. w rodzinnym grobie. Koszty ekshumacji w kwocie 2.233
zł (kserokopia faktury k. 8) oraz ponownego pochówku w kwocie 3.200 zł (kserokopia
faktury k. 9 – 10) pokrył w całości odwołujący. Organ rentowy na wniosek Miejskiego
Ośrodka Pomocy Społecznej w K. wypłacił zasiłek pogrzebowy w kwocie 1.540 zł
tytułem poniesionych kosztów pogrzebu. Następnie w dniu 12.11.201r. odwołujący
złożył do organu rentowego wniosek o wypłatę pozostałej części zasiłku
pogrzebowego.
Organ rentowy podnosił, iż do kosztów pogrzebu zalicza się wydatki niezbędne
związane z pochówkiem, tj. złożeniem ciała lub prochów do grobu i nie mogą to być
koszty, które dotyczą okresu po pogrzebie. W ocenie Sądu to stanowisko nie zasługuje
na uwzględnienie. Zgodnie z art. 77 ust.1 ustawy podstawową przesłanką nabycia
3
prawa do zasiłku chorobowego jest śmierć osoby wymienionej w tym przepisie.
Następnie osoba uprawniona do tego świadczenia musi wystąpić z wnioskiem o
przyznanie zasiłku w okresie wynikającym z art. 81 wskazanej ustawy. Nie ulega
wątpliwości, iż odwołujący jest osobą uprawnioną do otrzymania zasiłku
pogrzebowego na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy i wystąpił z wnioskiem z
zachowaniem niniejszego terminu. Spornym było zatem ustalenie, czy poniesione
przez niego koszty ekshumacji oraz ponownego pochówku zmarłej stanowiły koszty
pogrzebu.
Należy wskazać na stanowisko wyrażone w piśmie członka zarządu Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27.08.2003r. (Skn – 022 – 11/6/2003), w którym
zalecono przyjmować jako koszty pogrzebu wydatki powstałe od chwili śmierci
osoby, po której przysługuje zasiłek, do chwili zakończenia ceremonii pogrzebowej
(pismo członka zarządu ZUS z dnia 27 sierpnia 2003 r., Skn-022-11/6/2003).
Dodatkowo w wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 4.12.2009r. (IV UA 35/09,
POSAG 2010/1/167, LEX nr 563023) stwierdzono, iż nie śmierć, ale moment z jakim
stało się możliwe dokonanie czynności pogrzebowych otwiera drogę do dochodzenia
przez wnioskodawcę zasiłku pogrzebowego. W związku z powyższym odwołujący
mógł podjąć czynności związane z organizacją pogrzebu zmarłej dopiero od chwili,
gdy dowiedział się o jej zgonie. Nie można zawężać pojęcia pogrzebu wyłącznie do
aktu złożenia ciała zmarłego do grobu, tak jak czyni to organ rentowy, podnosząc, iż
pogrzeb Y odbył się w dniu 23.08.2010r. Czynności pogrzebowych nie należy
utożsamiać wyłącznie z „ceremonią składania zmarłych do grobu”. W takim bowiem
znaczeniu pojęcie „pogrzebu” jest synonimem pojęcia „pochówku” definiowanego w
słownikach języka polskiego właśnie jako „chowanie zmarłego, pogrzeb; rzadziej
miejsce pogrzebania” (por.: Słownik Języka Polskiego pod red.: W. Doroszewskiego
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, t. 6, s. 563). Mając na uwadze
realizację woli racjonalnego ustawodawcy zakładającego wkomponowanie zmiany
przepisów w realizację „filozofii świadczenia”, nie można pojęcia pogrzebu zawężać
wyłącznie do aktu złożenia ciała tudzież prochów do grobu, a raczej należy
poszukiwać szerszego znaczenia tego pojęcia rozumianego jako „kondukt żałobny”,
„pochód pogrzebowy, kondukt żałobny” (por. Słownik Języka Polskiego op.cit. s. 804).
4
Powszechnie bowiem przyjętym jest w naszym kręgu kulturowym, iż potrzeba
istnienia miejsca pamięci najbliższej osoby zmarłej jest naturalną potrzebą wynikająca
z więzów rodzinnych oraz właściwego postrzegania podstawowych obowiązków tak
wobec zmarłej osoby bliskiej jak też wobec innych członków rodziny i znajomych tej
osoby (pogląd wyrażony w uzasadnieniu powołanego wyroku). X wskazywał, iż za
życia zmarłej rodzina utrzymywała z nią kontakty i odwiedzała. Najbliżsi zmarłej oraz
sąsiedzi wiedzieli, iż X chciała być pochowana w rodzinnym grobie w U.
Bezpośrednio po jej śmierci rodzina nie miała jednak możliwości zrealizowania
ostatniej woli, ponieważ Y zmarła w szpitalu nie odzyskawszy przytomności, stąd nie
było możliwości powiadomienia jej rodziny o zgonie. Słusznie zatem podnosił
odwołujący (k. 22 – 23), iż podejmując czynności ekshumacyjne i organizując
pochówek chciał wypełnić ostatnią wolę zmarłej i pochować ją w rodzinnym grobie.
Dodał, iż w U. znajduje się rodzinny grób, w którym pochowani są rodzice i
rodzeństwo zmarłej. Grób ten zostanie odnowiony na wiosnę, nadto jest odwiedzany
przez członków rodziny zmarłej. W ocenie Sądu wyjaśnienia odwołującego w pełni
zasługują na aprobatę, zaś przyznanie mu prawa do zasiłku pogrzebowego jest zgodne
z celem tego świadczenia. Należy wskazać, iż odwołujący oprócz przedstawionych
kosztów ekshumacji oraz usługi wykonanej przez dom pogrzebowy, poniósł także
wydatki za mszę oraz pogrzeb, których jednak nie przedstawił do rozliczenia, co
dodatkowo świadczy o tym, iż dochodził jedynie niezbędnych wydatków, które
powinny być pokryte w ramach należnego mu zasiłku pogrzebowego.
Reasumując
należało
przyjąć,
iż
poniesione
przez
odwołującego,
udokumentowane koszty związane z ekshumacją i pochówkiem Y stanowiły koszty
pogrzebu, zostały bowiem poniesione po jej śmierci i do czasu zakończenia ceremonii
pogrzebowej na cmentarzu w U. W konsekwencji należało zmienić zaskarżoną
decyzję w ten sposób, że przyznać odwołującemu prawo do zasiłku pogrzebowego po
zmarłej Y w kwocie 5.092,76 zł (6.632,76 zł – 1.540 zł = 5.092,76 zł), przy
uwzględnieniu kwoty wcześniej wypłaconej miejskiemu Ośrodkowi Pomocy
Społecznej w K. z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu. W pozostałej części
odwołanie podlegało oddaleniu.
5
O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto na podstawie § 11 ust. 2 w
zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163,
poz. 1349 ze zm.).
Z tych wszystkich względów należało orzec jak w sentencji na podstawie art.
477 14 § 2 kpc.
6