dr hab. Bo˙zena Wozna-Szczesniak Komputerowy skład tekstu

Transkrypt

Latex
dr hab. Bożena Woźna-Szcześniak
Akademia im. Jan Długosza
[email protected]
Komputerowy skład tekstu
Czego sie˛ nauczymy ?
• Pisać proste dokumenty w LATEX(wym. Latech), oparte o
klase˛ article.
• Przekształcić plik źródłowy LATEX-a do pliku pdf przy
•
•
•
•
•
•
•
pomocy narz˛edzia pdflatex.
Definiować etykiety i stosować je do tworzenia
wzajemnych odsyłaczy.
Tworzyć automatyczne spisy tabel przy pomocy
\tableofcontents.
Cytwoać literature˛ przy pomocy komendy \cite.
Generować automatycznie bibliografie˛ przy pomocy
narz˛edzia \bibtex.
Zarzadzać
˛
struktura˛ dokumentu i samym procesem
pisania przy pomocy narz˛edzia \include.
Kontrolować wyglad
˛ dokumentu poprzez wybór
odpowiedniej klasy i jej parametrów.
i wiele wiele wiecej
˛
...
Za i Przeciw - Przeciw
• Wzglednie
˛
trudny do nauczenia i stosowania.
• Nie pracuje w trybie “wysiwyg”.
• Posiada małe wsparcie dla wbudowanych znaczników.
• Stosowanie niestandardowych fontów nie jest proste.
• Tworzenie nowych układów graficznych dokumentu jest
czasochłonne.
• Nie ma automatycznego sprawdzania pisowni.
• Poprawne ustawienie opływania tekstu wokół rysunków
wymaga praktyki.
• Rozbudowany system pakietów.
• Cieżko
˛
stworzyć dokument o nieokreślonej, bałaganiarskiej
strukturze :)
Za i Przeciw - Za
• Wysokiej jakości skład tekstu.
Za i Przeciw - Za
• Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia
wyrazów.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
• Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego -
używane sa˛ znaki pisarskie dostepne
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
• Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie
naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w LATEX.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
• LATEX to kompletny jezyk
˛
programowania.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
˛
programowania.
• Można pisać i rozpowszechniać notatki/ksiażki/prezentacje
˛
w postaci źródłowej.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
˛
programowania.
˛
• LATEX jest wysoce konfiguracyjny.
Za i Przeciw - Za
wyrazów.
˛
bezpośrednio na
klawiaturze.
˛
programowania.
˛
• LATEX jest wysoce konfiguracyjny.
• Można dokonać automatycznej konwersji źródła w LATEX do
html/ps/pdf/DocBook.
Za i Przeciw - Za
• Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel,
rysunków, ...
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
• Bardzo stabilny, wolny, i osiagalny
˛
na wiele platform
(Windows, Linux, MacOsX).
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
˛
na wiele platform
• LATEX ma możliwość pisania komentarzy.
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
˛
na wiele platform
• Może zrobić plame˛ z kawy na Twoim papierze :).
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
˛
na wiele platform
• Może zrobić plame˛ z kawy na Twoim papierze.
Za i Przeciw - Za
rysunków, ...
• Zarzadzanie
˛
bibliografia.
˛
˛
na wiele platform
• Może zrobić plame˛ z kawy na Twoim papierze:).
• Co najważniejsze to: LATEX to niezła zabawa!
Wszystko zaczeło
˛ sie˛ od TeX-a
TeX
Donald Knuth
• Twórca˛ TeX’a (wym. techa) jest
wybitny amerykański matematyk
i pionier informatyki, Donald
Knuth, który – zirytowany
kiepskim wydrukiem swoich prac
– postanowił opracować standard
pozwalajacy
˛ zyskać pewność
otrzymania dokumentu o ściśle
określonych parametrach.
Czym właściwie jest TeX?
• TeX jest profesjonalnym narz˛edziem służacym
˛
do
składania tekstów, ze szczególnym uwzglednieniem
˛
matematyki i tekstów naukowych.
• Został stworzony na potrzeby tych, którym zależy na
estetycznym, jednolitym i profesjonalnym wygladzie
˛
ważnych dokumentów.
• Nazwa TeX pochodzi od greckiego TEXVN - “sztuka”.
• Projektujac
˛ publikacje˛ wydajemy polecenia, a nastepnie
˛
traktujemy powstały tekst programem TeX. Program
wymaga ścisłego formułowania naszych życzeń,
pozwalajac
˛ jednocześnie na obiektowe podejście do
zagadnienia – definiujemy obiekty takie jak akapity, tytuły,
listy, skorowidze, spisy itp. i określamy sposoby składu
tych obiektów: marginesy, czcionk˛e, odstepy
˛ itp.
LaTeX
• LATEX został napisany jako rozszerzenie TeX-a.
LaTeX
• LATEX jest proceduralnym jezykiem
˛
znaczników i posiada
zestaw instrukcji (poleceń, makrodefinicji, makr)
umożliwiajacy
˛ bardziej przystepny
˛
niż w przypadku TeX-a
skład tekstu.
LaTeX
• LATEX jest proceduralnym jezykiem
˛
znaczników i posiada
zestaw instrukcji (poleceń, makrodefinicji, makr)
umożliwiajacy
˛ bardziej przystepny
˛
niż w przypadku TeX-a
skład tekstu.
• Do formatowania dokumentu LATEX wykorzystuje TeX-a,
przekształcajac
˛ własne instrukcje do postaci TeX-a.
• Pierwsza wersje˛ LATEX-a opracował Leslie Lamport.
Organizacja pracy
• Napisz źródłowy document tekstowy w LATEX. Plik powinien
mieć rozszerzenie .tex.
• Przekształć go w plik typu .pdf, czyli w portable
document format plik.
• Pokaż wynikowy plik .pdf przy pomocy dowolnej
przegladarki
˛
pdf.
• Wydrukuj plik pdf, jeśli jest taka potrzeba.
Unix/Linux
$ pdflatex <base name>.tex
Pliki pomocnicze
• LATEX używa wielu plików pomocniczych, aby
przechowywać dodatkowe informacje.
• Pliki pomocnicze moga˛ być również tworzone przez
zewnetrzne
˛
programy.
• Jeśli plik pomocniczy ulega zmianie, to LATEX może
nieprawidłowo interpretować tekst źródłowy (np. numery
rysunków, numery tabel, itp).
• Jeśli sie˛ tak stanie, ponownie wykonaj polecenie
pdflatex na pliku źródłowym. Pamietaj,
˛
że zazwyczaj
latex informuje o takiej sytuacji za pomoca˛ ostrzeżenia.
Unix/Linux
$ p d f l a t e x Latex01 . t e x
. . . LaTeX Warning : Label ( s ) may have changed .
Rerun t o g e t cross−r e f e r e n c e s r i g h t .
Każdy dokument składany w LATEX złożony jest z dwóch cz˛eści:
preambuły oraz cz˛eści głównej.
Preambuła
• Rozpoczyna sie˛ poleceniem
\documentclass[opcje]{klasa} określajac
˛ typ
tworzonego dokumentu.
• Zawiera wszelkie definicje poleceń i wygladu
˛ całości
naszego dokumentu. Tu bedziemy
˛
definiować m.in. w
jakim jezyku
˛
bedziemy
˛
pisać, jakiej czcionki użyć, jakie
dodatkowe polecenia dołaczyć.
˛
Cze˛ ść główna dokumentu
Zaczyna sie˛ od polecenia \begin{document}, a kończy
\end{document}. Po niej tekst jest ignorowany.
Typowy plik zawierajacy
˛ kod w LATEX
Program w LATEX
\ documentclass [ a4paper , 1 1 p t ] { a r t i c l e }
% Z a s t o s u j p a k i e t mathptmx .
\ usepackage { mathptmx }
\ a u t h o r {B . Wozna−Szczesniak }
\ t i t l e { Wprowadzenie do \ LaTeX }
\ date { \ today }
\ begin { document } % Zaczynamy
\ maketitle
\ s e c t i o n { Wprowadzenie }
Start
\ s e c t i o n { Uwagi ko \ ’ { n } cowe }
Koniec
\ end { document }
Klasy dokumentów
• Każdy dokument w LATEX napisany jest przy zastosowaniu
pewnej klasy dokumentu.
\documentclass{<nazwa klasy>}
• Każda klasa zawiera ogólne reguły składania danego
dokumentu.
• Plik klasy ma rozszerzenie .cls
• Przykładowe klasy standardowe:
• article - artykuły, krótkie opracowania ...
• book - ksiażka
˛
• report - dłuższe opracowania, dysertacje magisterskie i
doktorskie ...
• letter - list
• beamer - prezentacja
Klasy dokumentów - typowe opcje
• 10pt, 11pt, 12pt – Ustalenie stopnia pisma dla tekstu
zasadniczego dokumentu. Domyślna˛ wartościa˛ jest 10
punktów
• oneside, twoside – Druk na jednej lub na dwóch stronach
kartki papieru. W klasach article i report domyślna˛ opcja˛
jest oneside, natomiast w klasie book - twoside.
• onecolumn, twocolumn – Skład jedno- lub dwułamowy
(dwukolumnowy)
• a4paper, letterpaper – Ustalenie wymiarów papieru.
Wartościa˛ domyślna˛ jest letterpaper. Inne dopuszczalne
wartości to: a5paper, b5paper, executivepaper i
legalpaper.
Pakiety
• Pakiety rozszerzaja˛ możliwości LATEX-a. Sam LATEX nie ma
na przykład instrukcji do dołaczania
˛
grafiki, kolorowania
tekstu, łamania dużych tabel, itp.
• Dołacza
˛
sie˛ je poleceniem:
\usepackage[opcje]{pakiet}
gdzie pakiet oznacza nazwe˛ pakietu, a opcje - liste˛
rozdzielonych przecinkami opcji.
Przykładowe pakiety
• \usepackage{amsmath} - ułatwia formatowanie formuł.
• \usepackage{amssymb} - zawiera liczne symbole
wykorzystywane w składzie matematycznym.
• \usepackage{fancyhdr} - umożliwia definiowanie własnych
nagłówków i stopek stron.
• \usepackage{graphicx} - wspiera umieszczanie grafik w
dokumencie.
LATEX: \usepackage
LATEX: zastosowanie polecenia
\ usepackage { mathptmx }
• Pakiet mathptmx ustawia domyślny font dokumentu na
Times Roman.
• Font ten jest bardzo “zwiezły”
˛
i można zaoszcz˛edzić dzieki
˛
niemu wiele cennych stron.
LATEX: Kodowanie znaków
\ usepackage [ T 1 ] { f o n t e n c }
\ usepackage [ u t f 8 ] { i n p u t e n c }
• Pakiet inputenc odpowiada za kodowanie znaków w pliku
wejściowym. Parametr utf8 oznacza, że nasz plik źródłowy
zapisany jest w stronie kodowej utf8.
• Pakiet fontenc odpowiada za kodowanie znaków w pliku
wynikowym (.pdf, .ps).
LATEX: Przykład
Patrz: {./lab/cw5.tex}
LATEX: \author, \title, and \date
\ a u t h o r {B . Wozna−Szczesniak }
\ t i t l e { Wprowadzenie do \ LaTeX }
\ date { \ today }
\ a u t h o r { Donald E . Knuth \ and B . Wozna−Szczesniak }
\ a u t h o r { Donald E . Knuth \ thanks { D z i e k u j e
za uwage ! } }
LATEX: Środowisko abstract
\ begin { a b s t r a c t }
Ten dokument wprowadzi c i e w s w i a t \ LaTeX−a .
\ end { a b s t r a c t }
• Środowisko abstrakt służy do formatowania streszczeń.
Spacje, komentarze, akapity
• Odstepy
˛ (spacje), znaki tabulacji i pojedynczy znak
przejścia do nowej linii sa˛ traktowane jako spacja.
• Wiele znaków spacji jest traktowane jako jedna spacja.
• Pusta linia rozpoczyna nowy akapit.
• Znak % to znak komentarza - znaki wystepuj
˛ ace
˛ po nim w
danej linii sa˛ ignorowane.
Spacje, komentarze, akapity
Wejście
To j e s t pierwsze zdanie w
pierwszym a k a p i c i e .
To j e s t d r u g i e
zdanie
w drugim a k a p i c i e .
A t o j e s t %komentarz .
A t o j e s t wlasciwy d r u g i
%a k a p i t
a k a p i t . To j e s t d r u g i e
zdanie w tym a k a p i c i e . \ \
To j e s t t r z e c i a k a p i t : )
he . . . . .
He heee
Wyjście
To jest pierwsze zdanie w
pierwszym akapicie. To jest
drugie zdanie w drugim
akapicie. A to jest
A to jest wlasciwy drugi akapit.
To jest drugie zdanie w tym
akapicie.
To jest trzeci akapit :) He heee
he .....
Hierarchia dokumentu
• part
• chapter
• section
• subsection
• subsubsection
• paragraph
• subparagraph
Hierarchia dokumentu
Sposoby użycia
\ c h a p t e r { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i n i e }
\ s e c t i o n { Automatyczne odstepy }
Sposoby użycia
\ c h a p t e r ∗ { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i n i e }
\ s e c t i o n ∗ { Automatyczne odstepy }
Sposoby użycia
\ c h a p t e r [ Odstepy ] { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i
\ s e c t i o n [ Odstepy ] { Automatyczne odstepy }
Hierarchia dokumentu - Przykład
LATEX: \usepackage{polski}
LATEX: Aby rozdziały były po polsku.
\ usepackage { p o l s k i }
• Pakiet polski odpowiada za spolszczenie nazw rozdziałów,
spolszczenie dat, zapewnienie poprawnego łamania
wyrazów jezyka
˛
polskiego, itp.
• Pełna dokumentacja pakietu:
ftp://ftp.gust.org.pl/TeX/macros/latex/
contrib/polski/polski.pdf
Organizacja dokumentu
Dokładne omówienie organizacji dokumentu znajduje sie˛ w
ksiażce:
˛
Robert Chwałowski. Typografia typowej ksiażki.
˛
ISBN:
83-7197-545-7. Format: B5, stron: 112. Helion, 2001.
• Karty tytułowe:
• Karty tytułowe moga˛ zawierać cztery strony (tzw. czwórka
tytułowa) lub dwie strony (tzw. dwójka tytułowa).
• W skład czwórki tytułowej wchodza:
˛ strona przedtytułowa,
strona przytytułowa, strona tytułowa i strona redakcyjna.
• W skład dwójki tytułowej wchodza:
˛ strona tytułowa i strona
redakcyjna.
• Materiały wprowadzajace:
˛
• Uwagi wstepne
˛
• Przedmowy
• Dedykacje, itp.
Organizacja dokumentu
• Tekst główny
• Karty końcowe:
• Indeks,
• Posłowie,
• Bibliografia,
• Podziekowania,....
˛
Organizacja dokumentu - przykład
\ documentclass [ 1 2 pt , a4paper ] { book }
\ begin { document }
\ frontmatter
\ maketitle
\ tableofcontents
\ mainmatter
...
\ c h a p t e r { Pojedyncza s p a c j a pomiedzy zdaniami }
\ c h a p t e r { Cudzyslowy }
...
\ backmatter
\ appendix
\ c h a p t e r ∗ { Acknowledgement }
\ a d d c o n t e n t s l i n e { t o c } { c h a p t e r } { \ bibname }
\ b i b l i o g r a p h y { db }
\ end { document }
Organizacja dokumentu - przykład
Zarzadzanie
˛
dużymi dokumentami
% \ i n c l u d e o n l y moze byc t y l k o w preambule
\ i n c l u d e o n l y { A b s t r a c t . tex , MainResults . t e x }
% \ i n c l u d e mozna stosowac w dokumencie glownym
\ include { Abstract . tex }
\ include { I n t r o d u c t i o n . tex }
\ include { Notation . tex }
\ i n c l u d e { MainResults . t e x }
\ i n c l u d e { Conclusion . t e x }
\ end { document }
Etykiety i wzajemne odwołania
Wejście
\ c h a p t e r { Wprowadzenie }
Podsumowanie z n a j d u j e s i e w R o z d z i a l e ~ \ r e f { TheEnd } .
\ c h a p t e r { Wnioski koncowe }
\ l a b e l { TheEnd }
Wyjście
Rozdział 1 Wprowadzenie
Podsumowanie znajduje sie w Rozdziale 2.
Rozdział 2 Wnioski koncowe
Etykiety i wzajemne odwołania
Wejście
\ c h a p t e r { Wprowadzenie }
Podsumowanie z n a j d u j e s i e w R o z d z i a l e ~ \ r e f { TheEnd } .
Wnioski koncowe zaczynaja s i e na
s t r o n i e ~ \ p a g e r e f { TheEnd }
\ c h a p t e r { Wnioski koncowe }
\ l a b e l { TheEnd }
Wyjście
Rozdział 1 Wprowadzenie
Podsumowanie znajduje sie w Rozdziale 2. Wnioski koncowe
zaczynaja sie na stronie 3.
Rozdział 2 Wnioski koncowe
LATEX: \usepackage{prettyref}
Przykład
...
\ usepackage { p r e t t y r e f }
...
\ n e w r e f f o r m a t { ch } { R o z d z i a l e ~ \ r e f { # 1 } }
\ n e w r e f f o r m a t { sec } { P o d r o z d z i a l e ~ \ r e f { # 1 } }
\ n e w r e f f o r m a t { f i g } { Rysunku ~ \ r e f { # 1 } }
\ c h a p t e r { Pojedyncza s p a c j a pomiedzy zdaniami }
W \ p r e t t y r e f { ch : Main } piszemy o cudzyslowach
\ c h a p t e r { Cudzyslowy }
\ l a b e l { ch : Main }
\ end { document }
LATEX: \usepackage{prettyref}
LATEX: zastosowanie i wykonanie polecenia
Cytowania
• W LATEX styl bibliografii (literatury) oraz etykiet jest wysoce
konfigurowalny.
• Etykiety moga˛ być postaci:
• liczba:
w tekście wystepuje
˛
jako ’[<liczba>]’, np [12].
• nazwisko i rok:
w tekście wystepuje
˛
jako ’[<Nazwisko>, <rok>]’,
[Kowalski, 1999].
• ...
• wybór stylu bibliografii zależy od wielu czynników, np. w
przypadku wydawnictw seryjnych bezpośrednio narzucany
jest przez wydawce.
LATEX: Listy odwołań
Przykład
\ maketitle
\ include { Abstract . tex }
\ c l e a rp a g e
\ tableofcontents
\ listoffigures
\ listoftables
.
.
\ end { document }
LATEX: zastosowanie i wykonanie polecenia

dr hab. Bo˙zena Wozna-Szczesniak Komputerowy skład tekstu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Prezerwat. IQ LOVE LOVE STYLE 1op.a3szt.

LaTeX, TeX, METAFONT – systemy formatowania tekstu i typografii