Strategia - Borne Sulinowo

Transkrypt

Strategia Rozwoju Turystyki
w Gminie Borne Sulinowo na lata
2009 – 2015
Borne Sulinowo, styczeń 2009
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE .................................................................................................................................. 3
3
METODOLOGIA ORAZ ŹRÓDŁA DANYCH
1.
CHARAKTERYSTYKA GMINY BORNE SULINOWO................................................................... 5
DANE ADMINISTRACYJE ......................................................................................................................... 5
DEMOGRAFIA ........................................................................................................................................ 8
GOSPODARKA ....................................................................................................................................... 9
INFRASTRUKTURA ............................................................................................................................... 10
STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO...................................................................................................... 13
WARUNKI KLIMATYCZNE ...................................................................................................................... 14
LEŚNICTWO......................................................................................................................................... 15
WODY ................................................................................................................................................. 16
2.
ANALIZA STANU ZASOBÓW..................................................................................................... 18
BAZA NOCLEGOWA.............................................................................................................................. 18
BAZA GASTRONOMICZNA ..................................................................................................................... 22
OBSŁUGA TURYSTÓW – SYSTEM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ .................................................. 23
OFERTA TURYSTYCZNA........................................................................................................................ 24
ATRAKCJE TURYSTYCZNE .................................................................................................................... 26
WALORY KRAJOBRAZOWO-PRZYRODNICZE........................................................................................... 36
ZASOBY LUDZKIE................................................................................................................................. 44
ANALIZA OBSZARÓW PRZEZNACZONYCH POD INFRASTRUKTURĘ TURYSTYCZNĄ ..................................... 47
CHŁONOŚĆ TURYSTYCZNA GMINY......................................................................................................... 48
WYNIKI PRZEPROWADZONEJ ANKIETY .................................................................................................. 50
3.
POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ............................ 60
4.
ANALIZA SWOT ...................................................................................................................................... 61
5.
WIZJA GMINY BORNE SULINOWO .................................................................................................... 64
6.
MISJA GMINY BORNE SULINOWO .................................................................................................... 65
7.
CELE STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI ............................................................................... 65
CELE GŁÓWNE .................................................................................................................................... 65
CELE POŚREDNIE ................................................................................................................................. 66
8.
DZIAŁANIA PLANOWANE NA LATA 2009 – 2015.................................................................... 68
PROJEKTY REALIZOWANE LUB PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ PODMIOTY PRYWATNE ...................... 68
PROJEKTY REALIZOWANE PRZEZ PODMIOTY PUBLICZNE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE......................... 69
WSPÓŁPRACA MIĘDZY SEKTORAMI ....................................................................................................... 71
9.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WDRAśANIA ZAPLANOWANYCH DZIAŁAŃ .............................. 72
10.
MONITORING I KONTROLA WDRAśANIA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI .................... 72
11.
PODSUMOWANIE ....................................................................................................................... 75
2
WPROWADZENIE
Turystyka jest tym dla gminy Borne Sulinowo czym węgiel kamienny dla
Górnego Śląska. Czy moŜna zaryzykować takie stwierdzenie?
MoŜna, poniewaŜ tak jak węgiel jest bogactwem naturalnym Śląska i od wielu lat
decyduje o charakterze tego regionu i źródłach utrzymania jego mieszkańców, tak
walory krajobrazowo-przyrodnicze oraz bogata historia powodują, Ŝe obszar Gminy
Borne Sulinowo jest atrakcyjny turystycznie a rozwój szeroko rozumianej turystyki
jest głównym czynnikiem stymulującym rozwój gospodarczy gminy.
Aby zatem moŜliwe było efektywne oraz adekwatne wspieranie rozwoju
turystyki, niezbędne jest stworzenie narzędzi słuŜących temu celowi. W praktyce
opiera się to na strategicznym podejściu do zagadnień z zakresu turystyki oraz
zdefiniowaniu ścieŜki jej rozwoju w Strategii Rozwoju Turystyki Gminy Borne
Sulinowo na lata 2009 - 2015. W praktyce Strategia powinna udzielić odpowiedzi na
pytania:
jakie kroki naleŜy podjąć, aby poprawić konkurencyjność lokalnej oferty
turystycznej na rynku regionalnym i krajowym?
w jaki sposób wydłuŜyć sezon turystyczny w gminie Borne Sulinowo?
które miejscowości gminy mają największy potencjał turystyczny?
METODOLOGIA ORAZ ŹRÓDŁA DANYCH
Do przygotowania Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2009-2015 zastosowano
metodę społeczną – strategia przygotowana została przez zespół składający się
z pracowników samorządu lokalnego. Dane do przygotowania strategii zostały
pozyskane między innymi z Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, Głównego
Urzędu Statystycznego oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Szczecinku. Dla potrzeb
przygotowania dokumentu przeprowadzono badanie ankietowe na grupie osób
prowadzących działalność związaną z turystyką. W trakcie tworzenia Strategii
Rozwoju Turystyki korzystano takŜe z innych dokumentów strategicznych takich jak:
Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borne Sulinowo na lata 2004-2019
3
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Borne Sulinowo na lata 2007-2013
Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Borne Sulinowo na
lata 2007-2013
Plany Odnowy Miejscowości
Lokalna Strategia Rozwoju terenów objętych działaniem Lokalnej Grupy
Działania „ Partnerstwo Drawy”
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Borne Sulinowo.
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim na lata
2007-2015
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Borne Sulinowo.
Zespół pracujący nad strategią korzystał równieŜ z „Kompedium wiedzy o turystyce"
- pracy zbiorowej pod red. Grzegorza Gołębskiego, wyd. naukowe PWN,
Warszawa 2005 wydanie pierwsze.
4
1. CHARAKTERYSTYKA GMINY BORNE SULINOWO
Borne Sulinowo to niepowtarzalna w skali Europy atrakcja historyczno - turystyczna,
bowiem usytuowane jest w centrum liczącego dziesiątki tysięcy hektarów kompleksu
leśnego, wśród czystych i wyjątkowo zasobnych zbiorników wodnych - zarówno
jezior jak i rzek. W efekcie samo miasto, jak i teren całej gminy, to raj dla miłośników
czystej, przebogatej przyrody.
ZróŜnicowany krajobraz gminy zawdzięczamy długotrwałemu działaniu lądolodów
skandynawskich i mas spływających z nich wód przed ok. 25 tys. lat. Gęsta
i urozmaicona sieć strug i rzeczek róŜnej wielkości, obfitość jezior rozrzuconych
wśród zalesionych wzgórz dodają malowniczości tym terenom.
W północnej części gminy występują najwyŜsze wzniesienia, w tym Łęcka Góra (214
m n.p.m.).
DANE ADMINISTRACYJNE
Pod względem powierzchni gmina Borne Sulinowo naleŜy do gmin bardzo duŜych
(3 miejsce na 114 gmin w województwie zachodniopomorskim) – jej obszar wynosi
ponad 484 km2 (co stanowi 27,4% ogólnej powierzchni powiatu szczecineckiego).
Gminę Borne Sulinowo zamieszkuje, wg stanu na dzień 31.12.2008r. 9748 osób,
w tym miasto – 4624 osoby.
Gmina
Borne
Województwa
Sulinowo
połoŜona
jest
Zachodniopomorskiego,
w
w
południowo-wschodniej
południowej
części
części
powiatu
szczecineckiego.
Gmina Borne Sulinowo połoŜona jest w centralno-południowej części Pomorza
Środkowego na styku pojezierzy Drawskiego i Szczecineckiego oraz Równiny
Wałeckiej. Gmina graniczy:
od zachodu - z gminą Czaplinek (powiat drawski),
od północnego-zachodu - z gminą Barwice (powiat szczecinecki),
od północnego-wschodu - z gminą Szczecinek (powiat szczecinecki),
od południa - z gminą Jastrowie i gminą Okonek (powiat złotowski
w Województwie Wielkopolskim).
5
BORNE SULINOWO – POŁOśENIE W REGIONIE
BORNE SULINOWO – PLAN MIASTA
6
Miasto Borne Sulinowo połoŜone jest prawie centralnie w obszarze gminy, równieŜ
w centralnej części skupione są inne główne elementy wiejskiej sieci osadniczej,
sieć osadnicza w części północnej ma charakter bardziej rozproszony, natomiast
część południowo-wschodnia gminy stanowi obszar praktycznie niezaludniony.
BORNE SULINOWO – MAPA GMINY
7
DEMOGRAFIA
Liczba ludności w Bornem Sulinowie od początku zasiedlania miasta przez ludność
cywilną do końca 2008 r. uległa znacznej zmianie - nastąpił przyrost ludności
spowodowany głównie rozwojem. Zgodnie z danymi z ewidencji ludności Urzędu
Miasta i Gminy Borne Sulinowo w 1993r. miasto liczyło 376 mieszkańców, podczas
gdy w 2008 r. liczba mieszkańców wynosiła juŜ 4624 mieszkańców. Inaczej
kształtowała się sytuacja na terenie gminy – tam obserwowano znacznie mniejsze
migracje ludności, a stan osobowy na przestrzeni 15 lat zmienił się nieznacznie.
Liczbę mieszkańców Miasta i Gminy Borne Sulinowo w latach 1993 – 2008 obrazuje
poniŜsza tabela.
ROK
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
LICZBA MIESZKAŃCÓW
Miasto
376
1325
1731
2323
2720
2870
3747
3768
3816
4019
4031
4135
4393
4378
4202
4624
RAZEM
Gmina
5187
5211
5313
5354
5338
5341
5330
5252
5259
5320
5316
5333
5301
5251
5006
5124
5563
6536
7044
7677
8058
8211
9077
9020
9075
9339
9374
9468
9694
9629
9208
9748
Źródło: opracowanie własne Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, stan na 31 grudnia 2008r.
Borne Sulinowo moŜna określić jako miasto - gminę ludzi młodych, bowiem 28%
stanowią mieszkańcy poniŜej 18 roku Ŝycia, 49% to osoby w wieku produkcyjnym (od
19 lat do 60 lat kobiety i do 65 lat męŜczyźni) i 22 % to emeryci.
Zmiany zachodzące w demografii gminy wskazują na powolny wzrost średniej wieku
mieszkańców. Okresowe zmiany liczby osób faktycznie zamieszkujących teren
miasta i gminy powodowane są przez migracje w celach zarobkowych lub
edukacyjnych. Głównymi kierunkami okresowej migracji mieszkańców gminy są
większe ośrodki miejskie regionu oraz kraje europy zachodniej.
8
GOSPODARKA
Wraz ze wzrostem liczby ludności gminy Borne Sulinowo stałym wzrostem cechuje
się takŜe liczba podmiotów gospodarczych. Według informacji uzyskanych
z ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo
zarejestrowanych w latach 1993 do 2008 na terenie
miny Borne Sulinowo obrazuje
poniŜsza tabela.
ROK
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
LICZBA PODMIOTÓW
LICZBA PODMIOTÓW
GOSPODARCZYCH
ZAREJESTROWANYCH W MIEŚCIE
GOSPODARCZYCH
ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE
GMINY
33
91
127
179
226
253
271
299
320
304
312
297
289
286
291
260
85
85
96
92
126
180
183
201
190
188
189
181
180
191
187
254
RAZEM
118
176
223
271
352
433
454
500
510
492
501
478
469
477
478
514
PoniŜsza tabela obrazuje prowadzenie działalności gospodarczej według branŜ.
NAZWA BRANśY
ILOŚĆ PODMIOTÓW
produkcja wyrobów
usługi przemysłowe
działalność produkcyjno-usługowa
budownictwo
transport
handel
gastronomia
usługi materialne (w tym m.in. hotele)
usługi niematerialne (w tym m.in. rekreacja,
kultura i sport)
Razem
28
23
11
104
25
166
26
29
102
514
9
INFRASTRUKTURA
GOSPODARKA KOMUNALNA
Długość sieci wodociągowej (wg danych GUS z końca 2006 roku) wynosiła 92,3 km,
w tym: 10,5 km w mieście i 81,8 km na obszarach wiejskich. Liczba połączeń
prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosiła
1.327 szt. (dane GUS z końca 2006 roku). Z sieci wodociągowej korzystało 8.087
osób (tj. 86,5% ludności Gminy).
Długość sieci kanalizacji wynosiła 47,3 km, liczba połączeń prowadzących do
budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosiła 660 szt. (dane GUS
z końca 2006 roku). Z sieci kanalizacji korzystało 5.764 osoby (tj. 61,7% ludności
Gminy). W Gminie Borne Sulinowo ścieki odprowadzane są do oczyszczalni ścieków
znajdujących się w miejscowościach Borne Sulinowo i Łubowo.
Na terenie gminy Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty poprzez Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinku realizuje projekt
pn. „Zintegrowana
gospodarka wodno-ściekowa w dorzeczu Parsęty”, dofinansowany w 85% ze
środków z Funduszu Spójności. Przedsięwzięcie, którego całkowita wartość wynosi
około 180,0 mln euro realizowane jest na obszarze 22 miast i gmin. Projekt ma na
celu m.in. modernizację sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Borne
Sulinowo. Jest to trzeci co do wielkości projekt, realizowany na terenie Polski i drugi
realizowany na terenie województwa zachodniopomorskiego.
Na terenie miasta i gminy funkcjonuje jedno składowisko odpadów stałych
w Bornem Sulinowie. Zlokalizowane jest ono, zgodnie z ustaleniami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego gminy pomiędzy Bornem Sulinowem
a Liszkowem, na terenie byłych składów amunicji armii radzieckiej. Właścicielem
składowiska jest Gmina Borne Sulinowo, a jego uŜytkownikiem Przedsiębiorstwo
Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Bornem Sulinowie. Okres waŜności pozwolenia na
uŜytkowanie wysypiska upływa w 2017 roku .Składowisko zajmuje powierzchnię
10,7 ha, na terenie wysypiska zlokalizowane są 4 kwatery składowania.
10
KOMUNIKACJA, ENERGETYKA ORAZ TELEKOMUNIKACJA
Główną formą transportu zarówno osobowego jak i towarowego jest transport
samochodowy. Borne Sulinowo posiada bezpośrednie połączenia autobusowe ze
wszystkimi większymi miejscowościami regionu.
Na układ drogowy Gminy Borne Sulinowo składają się drogi krajowe, drogi
wojewódzkie, drogi powiatowe i drogi gminne. Układ powyŜszy w zasadzie
w stopniu zadowalającym zabezpiecza potrzeby gminy (jako sieć), łączy praktycznie
wszystkie miejscowości gminy z ośrodkiem nadrzędnym – miastem Borne Sulinowo
jak równieŜ z innymi miastami regionu. Droga krajowa Nr 20 relacji Stargard
Szczeciński - Gdynia jest podstawową arterią komunikacyjną gminy oraz waŜną
drogą turystyczną o znaczeniu ponadregionalnym (tzw. szlak kołowy tysiąca jezior).
Dla zabezpieczenia potrzeb obsługi ruchu turystycznego na krajowej 20-stce zakłada
się budowę parkingów zorganizowanych z podstawowym standardem wyposaŜenia
w rejonach: Jeziora Pile (modernizacja istniejącego parkingu w miejscowości Piława),
Śmiadowa i Przyjezierza. Według badań natęŜenia ruchu Generalnej Dyrekcji Dróg
Krajowych i Autostrad natęŜenie ruchu wynosi na tym odcinku 2.300 pojazdów na
dobę, w tym około 50 to pojazdy cięŜarowe i autobusy.
Droga wojewódzka nr 172 relacji Połczyn Zdrój – Szczecinek, przebiega na
północnych obrzeŜach gminy i stanowi wygodne połączenie północnych obszarów
gminy ze Szczecinkiem. Długość drogi wojewódzkiej na terenie gminy wynosi
zaledwie 3,7 km.
Drogi
powiatowe
o
zróŜnicowanych
parametrach
technicznych,
w
tym
zróŜnicowanych szerokościach dróg zabezpieczają niezbędne połączenia pomiędzy
miejscowościami Gminy Borne Sulinowo. Stan techniczny dróg powiatowych jest
zróŜnicowany, przewaŜa przeciętny lub niezadowalający, szczególnie w przypadku
dróg nieutwardzonych.
Drogi gminne uzupełniają sieć drogową Gminy Borne Sulinowo. Ze względu na fakt,
Ŝe zapewniają one dostęp do najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc gminy,
waŜne jest aby nawierzchnia dróg gminnych była w dobrym stanie. W tym obszarze
jest jeszcze jednak duŜo do zrobienia.
Uzupełnieniem transportu drogowego jest transport kolejowy. Przez teren
gminy z zachodu na wschód przebiega linia kolejowa nr 210 o znaczeniu
regionalnym relacji (Szczecin) – Runowo Pomorskie – Szczecinek – (Chojnice) ze
stacjami w Łubowie i Silnowie. Kolej na odcinku przebiegającym przez gminę nie jest
11
zelektryfikowana. Długość linii kolejowych eksploatowanych, przebiegających przez
teren gminy Borne Sulinowo wynosi 20,2 km. Są to w całości linie dwutorowe. Stan
techniczno–eksploatacyjny linii kolejowych i 2 stacji towarowo-przeładunkowych na
terenie gminy oceniany jest jako przeciętny. Jako ciekawostkę, która moŜe mieć
znaczenie dla rozwoju turystyki naleŜy w tym miejscu zaznaczyć istnienie
wybudowanego w 1935 roku torowiska łączącego Łubowo z Bornem Sulinowem,
które moŜe w przyszłości, po przebudowie stać się np. ścieŜką rowerową.
Zgodnie z zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Wiejskich
Gmina Borne Sulinowo w zakresie dostawy energii elektrycznej obsługiwana jest
przez Koncern Energetyczny ENERGA S.A. Oddział w Koszalinie. Zaopatrzenie w
sensie technicznym odbywa się za pomocą sieci przesyłowej 110 kV i lokalnej stacji
GPZ 110/15 kV (sprzęŜonej z GPZ 110/15 kV Szczecinek Marcelin i GPZ 110/15 kV
Drawsko Pomorskie). Układ zasilania głównego posiada dwustronny charakter z
automatyką
samoczynnego
załączania
zasilania
rezerwowego.
W
GPZ
zainstalowane są 2 transformatory umoŜliwiające zasilanie rezerwowe odbiorców bez
ograniczania poboru mocy i energii w przypadku uszkodzenia (awarii) jednego z
transformatorów. Pod względem mocy zainstalowanej istnieje znaczna rezerwa mocy
umoŜliwiająca zwiększenie zapotrzebowania mocy bez konieczności rozbudowy
układu zasilania WN. Zasilanie bezpośrednie odbiorców energii odbywa się za
pomocą linii średniego i niskiego napięcia (15 kV i 0,4 kV).
Na charakterystykę techniczną i ilościową urządzeń zaopatrzenia w gminie składają
się: GPZ 110/15kV (w Silnowie) o mocy zainstalowanej 20 MVA, 14 km linii
wysokiego napięcia 110 kV, 175 km linii średniego napięcia 15 kV napowietrznych i
34 km linii kablowych, 87 km linii niskiego napięcia napowietrznych i prawie 80 km
linii kablowych, 48 szt. stacji 15/0,4 kV kubaturowych i 69 stacji słupowych.
MoŜliwość korzystania z szerokopasmowego dostępu do Internetu posiada
ok. 95% mieszkańców gminy.
Dostęp realizowany jest za pośrednictwem łączy
światłowodowych, kablowych jak równieŜ radiowych. Na terenach wiejskich duŜa
część sieci telekomunikacyjnej została wymieniona i obecnie linie światłowodowe
przebiegają pod ziemią. Miasto Borne Sulinowo posiada dobrze rozbudowaną
infrastrukturę telekomunikacyjną
12
STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO
Niski wskaźnik uprzemysłowienia, brak intensywnej działalności rolniczej to
czynniki powodujące, Ŝe teren gminy Borne Sulinowo naleŜy do jednego z najmniej
zanieczyszczonych regionów Polski. Nawet wieloletnie funkcjonowanie poligonu
wojskowego we wschodniej części gminy nie spowodowało duŜych szkód dla
środowiska
naturalnego.
Najbardziej
zanieczyszczone
obszary
zostały
zrekultywowane zaraz po opuszczeniu terenu przez wojsko a dobrze prowadzona
gospodarka leśna na terenie byłego poligonu zapewnia szybkie odradzanie się fauny
i flory. Tutaj naleŜy dodać, jako ciekawostkę, Ŝe brak działalności wojska na tym
terenie powoduje, Ŝe powierzchnia Wrzosowisk Kłomińskich, jednych z większych
w Europie oraz duŜej atrakcji turystycznej gminy, zaczyna się zmniejszać. Ciągłe
rozjeŜdŜanie i ugniatanie wrzosów przez pojazdy wojskowe powodowało bowiem
rozrastanie się wrzosów.
Na terenie miasta i gminy Borne Sulinowo brak jest uciąŜliwych form
przemysłu w związku z czym, zanieczyszczenie powietrza jest na minimalnym
poziomie. Poza lokalnymi kotłowniami emitującymi znikome ilości pyłu, nie stwierdza
się innych źródeł zanieczyszczeń powietrza.
Poziom hałasu takŜe nie stanowi problemu, poniewaŜ jego jedynym źródłem
jest ruch kołowy.
Wody są dobrej jakości. Ścieki są oczyszczane w dwóch oczyszczalniach:
w Łubowie i Bornem Sulinowie. Na terenach nie objętych kanalizacją ścieki są
gromadzone w zbiornikach bezodpływowych. Obecnie jako priorytet w zakresie
ochrony środowiska uznaje się połoŜenie kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich
oraz modernizację oczyszczalni ścieków w Bornem Sulinowie. Inwestycje te będą
realizowane w najbliŜszym czasie przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
Sp. zo.o. z siedzibą w Szczecinku. Od uregulowania gospodarki ściekowej
uzaleŜniony jest stan wód w jeziorach Gminy Borne Sulinowo, które są jedną
z głównych atrakcji przyciągających turystów w te okolice.
Odpady komunalne z terenu gminy gromadzone są na wysypisku śmieci
w Bornem Sulinowie. Poprawy wymaga system segregacji odpadów. Problemem jest
zbiórka odpadów w okresie letnim ze względu na niedostateczną liczba pojemników
na śmieci przeznaczonych dla turystów odpoczywających na polach namiotowych,
kempingach czy teŜ w domkach letniskowych. Często śmieci pozostawiane są przez
13
turystów w przypadkowych miejscach co powoduje zanieczyszczenie środowiska
oraz obniŜenie estetyki wielu miejscowości.
WARUNKI KLIMATYCZNE
Zgodnie z zapisami Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Borne Sulinowo, gmina leŜy w strefie klimatu umiarkowanego
krainy Bałtyckiej, w obszarze wzajemnego przenikania wilgotnych mas oceanicznych
z nad Atlantyku i suchych kontynentalnych z nad kontynentu wschodnioeuropejskiego. Charakterystyczne są częste zmiany pogody, dość duŜa wilgotność
bezwzględna powietrza, wiatry z kierunków południowo-zachodnich. Opady są
niŜsze, aniŜeli w krainie środkowo-pomorskiej i wynoszą w granicach 480-600 mm
rocznie. Z punktu widzenia warunków fenologicznych jest to klimat korzystny dla
produkcji upraw rolniczych; zbóŜ i roślin okopowych, a w rejonach Ŝyźniejszych gleb
warzyw i drzew owocowych. DuŜa lesistość (ponad 50 %), dominacja siedlisk
borowych, na piaszczystym podłoŜu oraz duŜa liczba jezior to czynniki, które
powodują, Ŝe klimat lokalny charakteryzuje się znaczną łagodnością w zakresie
amplitudy termicznej, dość duŜą wilgotnością powietrza, na ogół słabszymi wiatrami
oraz późno przychodzącą wiosną. Z punktu widzenia osadnictwa - stałego
zamieszkania ludzi i pobytów rekreacyjnych jest to klimat korzystny.
14
LEŚNICTWO
DuŜą część powierzchni
gminy zajmują lasy. Lasy i grunty leśne to obszar
25.501 ha, co stanowi 54,7% ogólnej powierzchni Gminy. Występują tu głównie lasy
gospodarcze – bory z dominacją sosny, występują teŜ zespoły zbliŜone do struktury
naturalnej. Płaty leśne o charakterze naturalnym występują w małych enklawach na
niedostępnych torfowiskach, nieuŜytkowanych powierzchniach ze względu na trudne
Pozostałe grunty
Powierzchnia
Lasów i gruntów
leśnych
warunki terenowe. W części południowej gminy występują olbrzymie niezamieszkałe
tereny śródleśne po byłym poligonie, porośnięte w duŜej części wrzosem.
Obszar gminy administrowany jest przez następujące nadleśnictwa: Borne Sulinowo,
Czaplinek, Czarnobór i Szczecinek. Wiek drzewostanów jest zróŜnicowany,
zdecydowanie zbyt duŜy jest odsetek drzew młodych do 10 lat – około 40 %.
W układzie przestrzennym starsze drzewostany występują w północnej części gminy,
młodniki w południowej – duŜe partie byłego poligonu zostały zalesione w ostatnich
kilku latach.
15
WODY
Wody powierzchniowe zajmują obszar 3.493 ha (tj. 7,5 % powierzchni gminy) i są
reprezentowane przede wszystkim przez jeziora. U dział rzek i pozostałych cieków
stanowi znikomy procent ogólnej powierzchni wód.
Pozostałe grunty
Powierzchnia
Lasów i gruntów
leśnych
Wody
Przez północno-zachodnią część gminy Borne Sulinowo przebiega główny wododział
pomorski, oddzielający na terenie gminy dorzecze Parsęty (rzeki Przymorza) od
dorzecza Gwdy (dopływ Noteci dopływu Odry). Do dorzecza Parsęty naleŜy rzeka
Gęsia odwadniająca rejon wsi Kiełpino, cały pozostały obszar gminy odwadniają
dopływy rzeki Gwdy: Piława i Płytnica oraz Kanał Radacki (uchodzi do jeziora
Trzesiecko). Sieć hydrograficzna gminy jest dobrze wykształcona. Rzeki, jeziora,
kanały (zbudowane w XIX w.), system budowli regulujący poziomy wód, rowy
melioracyjne tworzą gęstą sieć wodną pokrywającą obszar gminy.
Rzeka Piława jest idealnym szlakiem kajakowym, malowniczo połoŜona, wolno
płynąca rzeka łączy na terenie gminy kilka jezior i Zalewy Nadarzyckie.
NajwaŜniejszą rzeką gminy jest Piława - prawobrzeŜny dopływ Gwdy o długości 79,9
km odwadniająca obszar o powierzchni 1.388,1 km2, o spadku 0,4% i przepływie
8 m3/sek. Na obszarze gminy Borne Sulinowo znajduje się górny odcinek rzeki,
16
o długości 33,9 km. Rzeka bierze swój początek w Jeziorze Komorze. Rzeka dzieli
się wyraźnie na dwie części. W górnym biegu łączy kilka jezior, następnie zmienia
kierunek i płynąc na południe wśród obszarów leśnych, wpada do Gwdy. W górnym
odcinku przepływa przez jeziora (Komorze, Rakowo, Brody, Strzeszyn, Kocie, Pile,
Długie) oraz rozlewiska i mokradła.
W gminie występuje ponad 50 jezior róŜnej wielkości i kształtów. Są to jeziora
lodowcowe, głównie o charakterze rynnowym, często tworzące ciągi połączone
rzekami. Pod względem genetycznym przewaŜają jeziora rynnowe o podłuŜnych
kształtach, wysokich stromych brzegach. Większość z nich znajduje się w części
środkowej obszaru gminy który przecina rozległa rynna subglacjalna marginalna
wypełniona szeregiem jezior rynnowych. Są to jeziora: Komorze, Rakowo,
Lubicko Wlk., Strzeszyn, Brody i Pile połączone przepływająca przez nie rzeką
Piława oraz jeziora odosobnione wypełniające odnogą północną rynny: jez. Łączno,
Śmiadowo, Ciemino, Przyjezierze, Sarcze oraz zarastające jez. Jeleń.
L.P.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
NAZWA JEZIORA
Pile
Komorze
Ciemino
Lubicko Wielkie
Radacz
Nobliny
Śmiadowo
Przełęg
Brody
Strzeszyn
Jeleń
Świdno-Sarcze
Kniewo
Długie (przepływowe w ciągu rz. Piławy)
Łączno
POWIERZCHNIA (HA)
1002
387
253
168
167
152
133
80
74
68
67
66
54
52
51
Wśród jezior znajdujących się na terenie Miasta i Gminy Borne Sulinowo trzy jeziora
zostały zaliczone do unikatowych ekosystemów wodnych zwanych jeziorami
lobeliowymi. Są nimi: jezioro Śmiadowo (zachowany zespól Isoeto-lobelietum),
jezioro Ciemino (zeutrofizowane) oraz jeziora Sarcze (zdegradowane).
W południowej części gminy znajduje się obszar tzw. Zalewów Nadarzyckich. Są to
sztuczne zbiorniki retencyjne powstałe na rzece Piława przed II wojną światową,
które z biegiem lat stały się naturalnymi akwenami. Zalewy Nadarzyckie stanowią
zamknięty jazami akwen wodny na rzece Piławie.
17
2. ANALIZA STANU ZASOBÓW
Analiza zagospodarowania turystycznego to istotny element w badaniu
rozwoju turystyki w gminie. W tym kontekście naleŜy oceniać elementy podstawowej
bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą
infrastrukturę uzupełniającą.
W skład infrastruktury uzupełniającej wchodzą zazwyczaj: kąpieliska, pływalnie, korty
tenisowe, ośrodki jeździeckie itp. Niebagatelne znaczenie ma równieŜ sama
infrastruktura turystyczna (np. toalety, kosze na śmieci) dostosowana do walorów
terenu, która pozwala na ich turystyczne wykorzystanie podczas przyjazdu i pobytu
turystów w danej miejscowości. Zatem rozwój infrastruktury turystycznej moŜe
w znaczny sposób przyczynić się do wzrostu popytu na usługi turystyczne oraz
lepszego wykorzystania walorów turystycznych.
Analizując infrastrukturę turystyczną w Bornem Sulinowie moŜna stwierdzić, Ŝe jest
ona zdecydowanie niewystarczająca. Baza noclegowa
jest dość skromna,
a obiektów gastronomicznych prawie w ogóle nie ma.
PoniŜej zaprezentowana została szczegółowa analiza stanu bazy noclegowej
i gastronomicznej na terenie gminy Borne Sulinowo za lata 1999 – 2008 oraz ilość
miejsc noclegowych, a takŜe prognoza w/w do 2015 roku.
BAZA NOCLEGOWA
Analizując bazę noclegową naleŜy wziąć pod uwagę dwa najwaŜniejsze
zagadnienia: ilość i jakość.
Obecnie turyści podczas wyboru oferty turystycznej zwracają uwagę na standard
usług (głównie bazy noclegowej) oraz oferowane przez dany obiekt atrakcje
dodatkowe, które wzbogacą pobyt w danym miejscu. Stąd bardzo waŜna jest analiza
bazy noclegowej od strony jakościowej, w tym charakteru oferty.
18
ROK
GOSPODARSTWA
AGROTURYSTYCZN
E
OŚRODKI
WYPOCZYNKOWE
POZOSTAŁA BAZA
NOCLEGOWA
SKATEGORYZOWAN
A JAKO "INNA"
POLA NAMIOTOWE
RAZEM
STAN BAZY NOCLEGOWEJ W LATACH 1999 – 2008
(ILOŚĆ OBIEKTÓW)
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
9
15
11
19
20
20
20
21
21
22
6
6
6
9
9
9
9
10
10
11
10
13
11
6
6
6
7
11
14
14
11
11
11
11
11
11
11
14
12
12
36
45
39
45
46
46
47
56
57
59
Jak obrazuje powyŜsza tabela, na przestrzeni ostatnich 10 lat, pomimo wahań
w ilości obiektów oferujących miejsca noclegowe, zaznacza się tendencja rosnąca.
W prowadzonej przez Urząd Miasta i Gminy Borne Sulinowo
ewidencji
obiektów świadczących usługi hotelarskie nie będących obiektami hotelarskimi
w rozumieniu Ustawy o usługach turystycznych z dn. 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z
2004r. Nr 188, poz. 1945 z późn. zm. t. jedn. Dz. U. z 2006r. Nr 22, poz. 169), na
dzień 20.10.2008 r. zarejestrowano ogółem 59 obiektów bazy noclegowej z 993
miejscami noclegowymi, wśród których moŜemy wymienić:
22 gospodarstwa agroturystyczne (36% ogólnej liczby miejsc noclegowych)
11 ośrodków wypoczynkowych (48% ogólnej liczby miejsc noclegowych)
14 obiektów w kategorii „inne” (17% ogólnej liczby miejsc noclegowych)
12 pól namiotowych/miejsc biwakowania (9% ogólnej liczby miejsc noclegowych)
Gospodarstwa
agroturystyczne
9%
26%
17%
Ośrodki
wypocztynkowe
inne
48%
19
pola
namiotowe/ miejsca
biwakowania
Jak wynika z powyŜszego wykresu najmniej liczna grupa obiektów - ośrodki
wypoczynkowe, oferuje najwięcej - prawie 50% - miejsc noclegowych w Gminie
Borne Sulinowo. W dokumencie „Podsumowanie sezonu turystycznego 2008
w gminie Borne Sulinowo”, czytamy, iŜ standard bazy noclegowej jest bardzo
zróŜnicowany i dostosowany do potrzeb róŜnych grup turystów. Związane jest z tym
duŜe zróŜnicowanie ceny za nocleg – od 25 zł do 340 zł (za apartament).
Oprócz atrakcyjnej lokalizacji bazy noclegowej połoŜonej wśród lasów nad jeziorami
lub
w
ich
bezpośrednim
sąsiedztwie,
moŜna
zaobserwować
takŜe
trend
podwyŜszania standardu oferowanych miejsc oraz poszerzanie oferty świadczonych
dodatkowych atrakcji. To znów powoduje wzrost ceny za nocleg. Sytuacja ta
prowadzi do braku najtańszych miejsc, którymi zainteresowani są mniej zamoŜni
klienci (np. młodzieŜ szkolna, studenci itp.) Brak miejsc noclegowych moŜna takŜe
zaobserwować w czasie trwania cyklicznych imprez masowych (np. Międzynarodowy
Zlot Pojazdów Militarnych).
Najwięcej obiektów bazy noclegowej stanowią obiekty o małej ilości
noclegowych lecz
miejsc
o dobrym standardzie, które obsługują głownie turystów
pobytowo-wypoczynkowych (np. rodziny z dziećmi). Właściciele pokoi gościnnych
coraz częściej, poza typowym wypoczynkiem, proponują takŜe swoim gościom róŜne
atrakcje. Są to m.in. wspólne grillowanie, wycieczki piesze i rowerowe po okolicy,
spływy kajakowe, przejaŜdŜki bryczkami, a w zimie kuligi.
Na terenie gminy Borne Sulinowo występują równieŜ obiekty ukierunkowane typowo
na turystów konferencyjnych, które funkcjonują cały rok.
Oprócz konferencji, kursów, szkoleń oraz imprez okolicznościowych organizują
typowe wczasy, zimowiska czy kolonie. W niektórych ośrodkach znajduje się sauna,
siłownia, boisko do siatkówki i koszykówki, kort tenisowy.
2-3 osobowe pokoje
z pełnym węzłem sanitarnym, moŜliwość skorzystania z baru czy restauracji, daje
duŜy komfort spędzania wolnego czasu.
Wśród szerokiej gamy ośrodków moŜemy wyróŜnić równieŜ
ośrodki o profilu
zdrowotno-rehabilitacyjnym, które prowadzą działalność dla turystów zdrowotnych
(masaŜe, bicze wodne, kriokomora, gimnastyka usprawniająca, odnowa biologiczna,
kryty basen,
itp.). W większości ośrodki te są
przystosowane do potrzeb osób
niepełnosprawnych. (Ośrodek „Revital”, Centrum Rehabilitacji SM).
Warto wspomnieć takŜe o pozostałych pensjonatach i obiektach agroturystycznych,
które są nastawione i przygotowane do obsługi turystów aktywnych (wędkarstwo,
20
grzybobranie, turystyka kwalifikowana - quady, samochody terenowe, MotoCross,
turystyka militarna, spływy kajakowe, turystyka konna i rowerowa).
Analizując powyŜsze moŜna wysunąć twierdzenie, Ŝe wszystkie nisze rynkowe są
aktywne lecz nie „zapełnione”. W celu poprawy zjawiska naleŜałoby zacieśnić
współpracę z gestorami bazy noclegowej w celu wypracowania wspólnego, spójnego
scenariusza jej rozwoju, wprowadzenie zachęt inwestorskich dla osób chcących
rozpocząć działalność w zakresie obsługi turystów oraz prowadzenie cyklicznych
szkoleń dla gestorów branŜy turystycznej.
NaleŜy podkreślić, Ŝe rozwój turystyki zorganizowanej: kolonie, obozy dla dzieci,
zielone szkoły, obozy sportowe dla zorganizowanych grup sportowych, turnusy
rehabilitacyjne, szkolenia, konferencje, imprezy integracyjne dla firm – są czynnikiem
przyczyniającym się do wydłuŜenia sezonu turystycznego na terenie gminy.
Liczba miejsc noclegowych jest jednym z istotniejszych mierników potencjału
turystycznego. Decyduje ona o chłonności turystycznej i determinuje wielkość ruchu
turystycznego.
Łączna liczba miejsc noclegowych w Bornem Sulinowie według stanu na dzień
31.10.2008 r. wynosi 993.
O chłonności turystycznej gminy napisano w dalszej części opracowania.
ZMIANY LICZBY MIEJSC NOCLEGOWYCH W GMINIE BORNE SULINOWO W LATACH 1999-2008
993
910
1000
900
779
800
716
720
594
700
600
700
654
828
496
500
400
300
200
100
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
PowyŜszy wykres obrazuje wzrost liczby miejsc noclegowych oferowanych na terenie
gminy Borne Sulinowo w latach 1999-2008. Przeciętny, roczny wzrost w badanym
okresie wynosi 50. Jak wynika z analizy wykresu dynamika wzrostu liczby miejsc
21
noclegowych zwiększyła się po roku 2004, czyli po wejściu Polski do Unii
Europejskiej i nadal wykazuje tendencję rosnącą.
BAZA GASTRONOMICZNA
Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym
elementem zagospodarowania turystycznego. Nie ma tak duŜego znaczenia jak baza
noclegowa - nie jest główną determinantą wielkości ruchu, jednak moŜe wpływać na
jego intensyfikację.
INNE
RAZEM
E
KAWIARNIE
4
4
2
2
2
2
2
3
3
5
BARY
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
RESTAURACJ
ROK
STAN BAZY GASTRONOMICZNEJ NA TERENIE GMINY BORNE SULINOWO W LATACH 1999 - 2008
5
4
3
2
2
2
2
3
3
3
0
0
2
2
2
2
2
2
2
3
4
5
2
3
3
3
3
3
3
4
13
13
9
9
9
9
9
11
11
15
Na terenie gminy Borne Sulinowo funkcjonują całoroczne, samodzielne
obiekty gastronomiczne, choć ich liczba jest zdecydowanie za niska. PrzyjeŜdŜając
do Bornego Sulinowa poza sezonem letnim turyści mają szanse skorzystać z oferty
gastronomicznej tylko w niektórych obiektach hotelarskich i barach. Wiele z w/w
lokali działa przy pensjonatach czy ośrodkach wypoczynkowych stanowiąc
jednocześnie zaplecze gastronomiczne dla przebywających gości. Właściciele
obiektów nie posiadających bazy gastronomicznej zamawiają posiłki dla swoich gości
w funkcjonujących juŜ lokalach. Mocną stroną istniejących lokali jest fakt
wykorzystywania elementów historii miasta w wystroju lokalu oraz nawiązywanie do
tej historii poprzez odpowiednie menu np. funkcjonująca na
terenie miasta
całoroczna restauracja , w której serwowane potrawy nawiązują do kuchni rosyjskiej,
związanej z rosyjską historią miasta.
22
WaŜnym elementem działalności dla firm prowadzących lokale gastronomiczne są
usługi cateringowe.
Słabym punktem jest związana z gastronomią sieć rozrywkowa. Brakuje miejsc,
w których turyści – po aktywnym wypoczynku w ciągu dnia – mogliby spędzać
wieczory. RównieŜ słaba jakość posiłków - według opinii turystów - oraz długi czas
oczekiwania na realizację zamówienia w pełni sezonu turystycznego nie wpływają na
pozytywny wizerunek świadczonych usług gastronomicznych.
NaleŜałoby stworzyć odpowiednie warunki przez stosowanie zachęt i ulg dla
osób pragnących rozpocząć działalność gastronomiczną na terenie miasta i gminy.
Wg stanu na dzień 31.12.2008 r. na terenie miasta i gminy Borne Sulinowo
działa 15 obiektów, w których świadczone są usługi gastronomiczne. Wśród nich
moŜemy wymienić:
5 restauracji
3 kawiarnie
2 bary
bar szybkiej obsługi
pizzeria
2 stołówki
OBSŁUGA TURYSTÓW – SYSTEM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ
Gminny system informacji turystycznej opiera się na Punkcie Informacji
Turystycznej, który jest zlokalizowany obok miejskiego ratusza przy ul. Bolesława
Chrobrego 3a w Bornem Sulinowie.
W okresie wiosenno-letnim, ze względu na
większe natęŜenie ruchu turystycznego punkt czynny jest w godzinach 9.00 do
17.00, a poza sezonem
w godzinach 8.00 do 15.00. Poza godzinami otwarcia
punktu IT turyści mogą skorzystać z infomatu umieszczonego na ścianie budynku lub
skorzystać z Internetu za pośrednictwem hot spota, który swoim zasięgiem obejmuje
część skweru przed budynkiem urzędu.
Dzięki dostępności infomatu, kaŜdy turysta moŜe zasięgnąć wszelkich informacji na
temat gminy. Z czasem, na stronie internetowej gminy Borne Sulinowo uruchamiane
będą kolejne linki, umoŜliwiające zapoznanie się z waŜnymi i ciekawymi
informacjami, w tym:
23
z bieŜącą informacją dla osób przyjezdnych na temat walorów turystycznych,
bazy i moŜliwości recepcyjnych na terenie gminy Borne Sulinowo,
z aktualnym stanem bazy turystycznej, usług, kultury, sportu, itd. w gminie.
OFERTA TURYSTYCZNA
Baza sportowo-rekreacyjna
Stadion miejski – stadion o charakterze piłkarsko-lekkoatletycznym. Obecnie
przebudowywana jest płyta treningowa. Stadion moŜe być uŜywany do organizacji
duŜych imprez i wydarzeń sportowych.
Hala sportowa w Centrum Kultury i Rekreacji z siłownią, solarium, sauną oraz
infrastrukturą towarzyszącą (placem zabaw, mini rampą), która głównie jest
zapleczem dla uczniów Szkoły Podstawowej i Zespołu Szkół w Bornem Sulinowie.
Centrum prowadzi takŜe działalność komercyjną: wynajem hali sportowej dla grup
zorganizowanych (obozy sportowe) oraz infrastruktury towarzyszącej dla klientów
indywidualnych.
3 wypoŜyczalnie sprzętu wodnego + 5 sezonowych wypoŜyczalni przy
ośrodkach
wypoczynkowych,
polach
namiotowych
i
plaŜach
-
prywatne
wypoŜyczalnie kajaków zajmujące się takŜe organizacją spływów.
6 ośrodków jazdy konnej
2 wypoŜyczalnie rowerów
Przystań wodna przy ośrodku „Marina”
Park linowy przy Pensjonacie „ANI” i „Rossija”
Turystyka militarna - Paintball Arena na terenie zlotowiska przy ul. Towarowej
(paintball, quady)
Tankodrom – tor przeszkód dla quadów, pojazdów militarnych i terenowych
PlaŜe, kąpieliska:
niestrzeŜone z terenem rekreacyjnym w Piławie,
kąpielisko niestrzeŜone z terenem rekreacyjnym w Silnowie Dolnym,
pole namiotowe z kąpieliskiem niestrzeŜonym w Jeleniu,
plaŜa „zielona” w Bornem Sulinowie – kąpielisko niestrzeŜone,
plaŜa „Słoneczna” z kąpieliskiem strzeŜonym w Bornem Sulinowie.
24
Coroczne wykonuje się szereg prac mających na celu zagospodarowanie i
estetyzację brzegu jezior i przyległych do nich terenów. Do najwaŜniejszych prac
naleŜy oczyszczanie brzegów jezior, uzupełnianie braków Ŝółtego piasku na plaŜach,
bieŜące naprawy i remonty pomostów, sprzątanie śmieci i wykaszanie traw,
ustawianie pojemników na odpady, kabin TOI TOI, ustawianie wiat rekreacyjnych i
ławek drewnianych, czyszczenie dna jezior na kąpieliskach i przy pomostach.
Na plaŜy „Słonecznej” w Bornem Sulinowie dodatkowo montowane są pomosty
pływające oraz zatrudniani są na sezon ratownicy WOPR (jest to jedyna plaŜa
strzeŜona na terenie miasta i gminy).
Wiaty, miejsca parkingowe
Nadleśnictwo Borne Sulinowo dla zaspokojenia potrzeb turystów oraz mieszkańców
miasta zagospodarowało swój teren i udostępniło do dyspozycji turystów 17 miejsc
postoju pojazdów, 2 miejsca widokowe, 4 miejsca biwakowania, 3 tereny
wypoczynkowe, 4 parkingi dla wędkarzy, wiaty, ławki, miejsca na ognisko lub grilla.
Ponadto udostępniło szlaki rowerowe i piesze o łącznej długości 60 km i 2 szlaki
konne. Nadleśnictwo sprawuje takŜe pieczę nad ścieŜką turystyczną wokół „Głowy
Orła” nad jeziorem Pile, która jest obecnie bardzo zaniedbana i systematycznie
dewastowana.
Gmina
Borne
Sulinowo
winna
kontynuować
działania
mające
na
celu
zagospodarowanie plaŜ i kąpielisk oraz estetyzację całego obszaru – teren ten stać
się moŜe w niedalekiej przyszłości wizytówką miasta i gminy oraz magnesem
przyciągającym turystów.
W porozumieniu z Nadleśnictwem Borne Sulinowo naleŜałoby odbudować ścieŜkę
turystyczną wokół „Głowy Orła” oraz wyznaczyć ścieŜki piesze i rowerowe na terenie
poligonu z zaznaczeniem miejsc ostoi zwierząt i Wrzosowisk Kłomińskich.
Jednym z zadań będzie wspieranie inicjatyw prywatnych, mających na celu
prowadzenie działalności turystycznej (wypoŜyczalnie rowerów, kajaków) lub
paraturystycznej, a głównie inwestycji przy plaŜy.
NaleŜałoby zwrócić uwagę na szersze udostępnienie obiektów sportowych (boisk,
hali) dla turystów w ciągu sezonu oraz organizację imprez zorganizowanych.
25
ATRAKCJE TURYSTYCZNE
Wśród róŜnorodnych uwarunkowań rozwoju współczesnej turystyki kluczową
rolę odgrywają atrakcje turystyczne. Są one jednym z waŜniejszych elementów
składowych systemu turystyki. Atrakcje turystyczne moŜemy podzielić na kilka grup:
naturalne atrakcje turystyczne
W gminie Borne Sulinowo ta grupa atrakcji jest grupą wiodącą. Do naturalnych
atrakcji turystycznych moŜemy zaliczyć 55 pięknie połoŜonych jezior, z których
największym jest jezioro Pile o pow. 1000 ha, długości 8,5 km i głębokości do 44 m,
a takŜe jezioro Komorze, Lubicko Wlk., Ciemino, Śmiadowo.
Krajobraz gminy jest zróŜnicowany dzięki długotrwałemu działaniu lądolodów
skandynawskich i mas spływających z nich wód przed ok. 25 tys. lat. Gęsta
i urozmaicona sieć strug i rzeczek róŜnej wielkości rozrzuconych wśród zalesionych
wzgórz dodają malowniczości tym terenom. W północnej części gminy występują
najwyŜsze wzniesienia, w tym Łęcka Góra (214 m n.p.m.). Środkową część gminy
przecina główny ciąg jezior Pojezierza Drawskiego.
Część z jezior połączona jest rzekami. Największe z nich to Piława i Płytnica,
prawobrzeŜne dopływy Gwdy. Szczególnie interesującym szlakiem wodnym jest
rzeka Piława. Wypływa ona z jeziora Komorze o pow. 397 ha, a następnie przepływa
przez siedem jezior na obszarze gminy oraz Zalewy Nadarzyckie. Nad jej brzegami
znajdziemy pozostałości umocnień i bunkrów Wału Pomorskiego.
Lasy, opisane szerzej w pierwszym rozdziale zajmują ponad 50 % powierzchni
gminy. Są to przede wszystkim lasy sosnowe. DuŜa ilość terenów podmokłych,
spowodowała rozwój specyficznych dla tego środowiska form roślinnych, w tym takŜe
gatunków objętych całkowitą ochroną.
Na terenie byłego poligonu, w południowej części gminy znajdują się jedne
z największych i unikalne na skalę europejską Wrzosowiska Kłomińskie.
Ponadto występowanie cennych zasobów przyrodniczych, zarówno flory jak i fauny
spowodowało, iŜ część obszaru została objęta prawną ochroną. Występujące
wyspowo naturalne stanowiska roślinności torfowej, łąkowej, jeziornej, runa leśnego
z licznymi reliktami polodowcowymi, występowanie roślin zagroŜonych wymarciem
na Pomorzu Zachodnim (np. modrzewnica północna, czartawa pośrednia, narecznica
26
grzebieniasta,
nasięźrzał
pospolity,
gruszyczka
okrągłolistna)
oraz
cennych
gatunków zwierząt :kani czarnej, orlika krzykliwego, rybołowa, puchacza, bielika,
traszki zwyczajnej, ropuchy szarej, Ŝaby trawiastej i Ŝaby moczarowej, Ŝmii
zygzakowatej, świergotka polnego, dzięcioła czarnego, bobra europejskiego, wydry,
kormorana czarnego, minoga strumieniowego, piskorza i kozy – powodują duŜą
róŜnorodność atrakcji naturalnych. Ekologiczne systemy obszarów chronionych
zostały wymienione w dalszej części pracy.
dzieła stworzone przez człowieka, ale w innym celu niŜ przyciąganie
turystów, które z czasem stały się atrakcjami samymi w sobie.
Ta grupa atrakcji ma takŜe duŜe znaczenie dla ogólnej atrakcyjności turystycznej
gminy Borne Sulinowo. Po pierwsze były poligon i miasto Borne Sulinowo jako były
garnizon wojskowy, w którym stacjonowały od momentu powstania w latach
trzydziestych XX w. wojska dwóch mocarstw – III Rzeszy oraz Związku
Radzieckiego.
Do tej grupy atrakcji turystycznych naleŜą:
Dom Oficera - zbudowany przez Niemców w latach 1934 – 36 reprezentacyjny
budynek garnizonu Gross Born. Mieściły się w nim sale wykładowe szkoły artylerii
armii niemieckiej - Wehrmachtu. W części budynku od strony jeziora było kasyno
oficerskie, a wszystkie oficjalne uroczystości odbywały się w okazałej sali
widowiskowej. W „okresie radzieckim” historii miasta (1945 – 1992) obiekt nosił
nazwę „GARNIZONOWY DOM OFICERÓW” i pełnił funkcję centrum kulturalnego
miasta.
Ruiny Willi Guderiana - okazały, pięknie połoŜony budynek, zbudowany przez
Niemców w latach trzydziestych. Odbiegający architektonicznie od reszty militarnych
zabudowań, bogato zdobiony budynek był miejscem zakwaterowania generała
Guderiana. Pod jego dowództwem dywizja pancerna wyruszyła z garnizonu Gross
Born (Borne Sulinowo) do ataku na Polskę we wrześniu 1939 r.
Cmentarz Wojskowy - połoŜony w lesie, na północ od drogi Borne Sulinowo -
Szczecinek, przed wsią Krągi. Spoczywają tu prochy poległych w czasie kampanii
wrześniowej Ŝołnierzy polskich i rosyjskich, którzy zginęli w 1945 r. podczas walk o
Wał Pomorski.
27
Cmentarz „z pepeszą” - Potoczna nazwa tego cmentarza wzięła się stąd, Ŝe jego
głównym akcentem jest pomnik - dłoń z celującą w niebo kolorową "pepeszą". Jest
to cmentarz cywilno - wojskowy z mogiłami pochowanych tu po wojnie rosyjskich
Ŝołnierz i ich rodzin.
Tama na rzece Piława - forteczny jaz piętrzący zbudowany w l. 1935/36, połoŜony
na rzece Pilawie. Obiekt naleŜał do niemieckiej linii fortyfikacji granicznych - Pozycji
Pomorskiej (Pommernstellung), potocznie nazywanej Wałem Pomorskim.
Powstała jako specjalna budowla hydrotechniczna powiązana z biernym schronem.
Stanowi dokument historii techniki i inŜynierii związany z architekturą militarną.
Rangę obiektu podkreśla jego dobry stan zachowania.
Fortyfikacje „Wału Pomorskiego” -
obiekty naleŜące do linii fortyfikacji
granicznych III Rzeszy - Pozycji Pomorskiej (Pommernstellung), potocznie
nazywanej Wałem Pomorskim.
Do tej grupy atrakcji zaliczają się równieŜ obiekty wybudowane przed drugą
wojną światową, przez ówczesnych gospodarzy tych ziem:
Zabytki sakralne:
Jeleń - kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.
Konstrukcja szachulcowa. Kościół poewangelicki ryglowy. Zbudowany w latach 1760
- 70. (Wpisany do rejestru zabytków w 1965 r. pod nr 440);
Kiełpino - kościół filialny pod wezwaniem św. Kazimierza; poewangelicki barokowy,
zbudowanyw 1742 r. W kościele znajduje się ołtarz główny i ambony, wykonane z
rzeźbionego i politurowanego drewna w 1747 r. (Wpisany do rejestru zabytków w
1961 r. pod nr 333).
Okole - kościół filialny pod wezwaniem Św. Wojciecha, poewangelicki z cmentarzem,
neogotyk, wybudowany w 1914 r. . (Wpisany do rejestru zabytków w 1998 r. pod nr
1260);
Radacz – Kościół pod wezwaniem Błogosławionego Maksymiliana Marii Kolbego.
Wzniesiony metodą szkieletową w latach 1742-1744, poewangelicki, ryglowy. Do
1945 r. pełnił rolę zboru protestanckiego, a do 1975 r. był uŜywany jako magazyn
przez PGR w Radaczu. (Wpisany do rejestru zabytków w 1961r. pod nr 338);
Starowice - kościół filialny pod wezwaniem Św. Stanisława Kostki, zbudowany w
stylu neogotyckim w roku 1879. W kościele znajduje się ambona wykonana z drzewa
28
rzeźbionego i politurowanego. (Wpisany do rejestru zabytków w 1972 r. pod nr
89/B).
Liszkowo - kościół filialny, murowany, zbudowany w II połowie XIX wieku.
Krągi - kościół filialny pod wezwaniem Św. Antoniego (obecnie Matki Boskiej
Niepokalanej), wzniesiony w 1891 roku, poewangelicki, ryglowy. (Wpisany do rejestru
zabytków w 1965 r. pod nr 441)
Łubowo - kościół
poewangelicki murowany kamienny, zbudowany w 1863 r.,
rozbudowany w 1882 r. Styl neoromański. (Wpisany do rejestru zabytków w 2001 r.
pod nr 61).
Ołtarz kościoła w Łubowie - flandryjski pozłacany tryptyk (XV/XVII wiek, drewno
rzeźbione i politurowane, gotyk) przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem i 14
postaci świętych. Jego autorstwo przypisywane jest szkole Wita Stwosza lub nawet
samemu mistrzowi.
Juchowo - kościół poewangelicki z ogrodzonym cmentarzem zbudowany w roku
1928 w stylu neogotyckim. (Wpisany do rejestru zabytków w 1993 r. pod nr 1213).
Piława - jeden z młodszych obiektów sakralnych na terenie gminy. Budowę
murowanego kościoła w stylu modernistycznym ukończono w 1937 r.
Łączno - kościół filialny, murowany, zbudowany w 1927 r., styl neogotycki.
Tryptyk Matki Boskiej Jenieckiej - ołtarz, który znajdował się w obozie jenieckim
obok Kłomina - Oflag II D Gross Born. Obecnie znajduje się w kaplicy pw. Matki
Boskiej Jenieckiej, w kościele pw. św. Brata Alberta w Bornem Sulinowie.
Pałace:
W tym miejscu naleŜy nadmienić, Ŝe wymienione poniŜej obiekty stanowią własność
prywatną i nie są udostępnione dla zwiedzających ze względu na słaby stan
techniczny. Zasługują jednak na odnotowanie, poniewaŜ stanowią istotny element
historii gminy Borne Sulinowo, bardzo atrakcyjny dla turystów.
Juchowo - wzniesiony w roku 1874 w miejscu i na fundamentach XVIII wiecznego
dworu. WyróŜniał się spośród innych siedzib pomorskich junkrów eklektycznym
stylem.
Zbudowany
z
czerwonej
cegły,
na
kamiennym
fundamencie
i
z
charakterystycznymi strzelistymi wieŜami od frontu. Mieściła się w nim chluba
właścicieli - biblioteka, druga co do wielkości w rejonie, po księgozbiorze
szczecineckiego gimnazjum.
29
Okole - dwór murowany, wzniesiony w 1892 r. w stylu neoklasycznym dla rodziny
von Francois
- ówczesnych właścicieli majątku. Wokół dworu roztacza się park
dworski o powierzchni 2,5 ha, gdzie dominuje starodrzew liściasty. (Wpisany do
rejestru zabytków w 1992 r. pod nr 1229).
Radacz - pałac z XIX wieku. Siedziba rodu von Kleistów, jednego z bogatszych
rodów pomorskich, niewielkie przekształcenia w stylu naturalistycznym. Wpisany do
rejestru zabytków w 1976 r. pod nr 911.
Parki dworskie:
Kiełpino - park z początku XIX wieku, powierzchnia 5,2 ha, starodrzew liściasty (buk
i dąb).
Juchowo – znajdujący się obok pałacu dawny park pałacowy, krajobrazowy z XVIII
w., o pow. 8 ha, załoŜony w XVIII w. w oparciu o modny wówczas styl krajobrazowy.
Kompozycja przestrzenna została oparta o istniejące warunki naturalne tj.: stoki,
potok wypływający z jeziora, podmokłe łąki i las bukowo-dębowy. W XIX w. park
został wzbogacony o gatunki roślin obcego pochodzenia. Park został załoŜony
znacznie wcześniej niŜ obecnie istniejący pałac, a jego powierzchnia i układ
przestrzenny wskazują, Ŝe był oprawą moŜnej rezydencji.
Park dworski został wpisany do rejestru zabytków w 1979 r. pod nr 1078.
Liszkowo - park dworski krajobrazowy, I połowa XIX w. Wpisany do rejestru
zabytków w 1979 r. pod nr 1079.
Radacz - dawny park dworski znajdujący się wokół pałacu datowany na XIX w.,
krajobrazowo – naturalistyczny, o powierzchni 3 ha. (Wpisany do rejestru zabytków w
1980 r. pod nr 1134)
W poniŜszej tabeli zamieszczono pozostałe obszary i obiekty zabytkowe
gminy Borne Sulinowo wpisane do rejestru zabytków.
30
MIEJSCOWOŚĆ
Dąbie
OBIEKT
Liszkowo
kościół
poewangelicki
d. ryglylowy
przebudow.
grodzisko
wyŜynne
grodzisko
nizinne
kościół
poewangelicki
ryglowy rozebrany do
przeniesienia
do skansenu
grodzisko
nizinne
osada otwarta
Liszkowo
Liszkowo
osada otwarta
osada otwarta
Liszkowo
grodzisko
nizinne
grodzisko
stoŜkowe
grodzisko
wyŜynne
osada otwarta
Jeleń
Jeleń
Jeziorna
Liszkowo
Radacz
Radacz
Radacz
Rakowo
grodzisko
nizinne
DATOWANIE
1702 r.
NR REJESTRU
328
DATA WPISU
08.05.1961
Późne
średniowiecze
Wczesne
średniowicze
pocz. XIX w.
692
11.12.1968
691
11.12.1968
Wczesne
średniowiecze
Wczesne
średniowiecze
Epoka brązu
Wczesne
średniowiecze
Wczesne
średniowiecze
Średniowiecze
697
11.12.1968
696
11.12.1968
698
695
11.12.1968
11.12.1968
694
11.12.1968
275
26.03.1960
Średniowicze
274
26.03.1960
Wczesne
średnioweicze
Wczesne
średnioweicze
706
11.12.1968
707
11.12.1968
332
09.05.1961
miejsca zaprojektowane, przygotowane i zbudowane od podstaw jako
atrakcje
Do tej kategorii naleŜą atrakcje takie jak: „Tankodrom”- teren, na którym odbywa się
Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych, prywatna izba muzealna, park linowy
przy ul. Parkowej oraz :
Szlaki Piesze
Szlak oznakowany kolorem zielonym (fragment szlaku pieszego Biały Bór -
Złocieniec). Długość szlaku obejmująca teren gminy Borne Sulinowo wynosi około 30
km.
Szlak nieoznakowany wokół jeziora Pile o długości ponad 30 km
31
Szlak nieoznakowany o długości ponad 20 km: Borne Sulinowo – Krągi – Góra
Śmiadowska – Borne Sulinowo.
Szlaki rowerowo-piesze:
"Wodny" - pomarańczowy, długości 16,5 km. Zaczyna się i kończy przy siedzibie
Nadleśnictwa w Bornem Sulinowie. Przebiega wzdłuŜ brzegu jeziora Pile i Długie.
"Bunkry"- róŜowy, długości 12 km. Zaczyna się i kończy przy siedzibie Nadleśnictwa
w Bornem Sulinowie. Biegnie przez tereny poradzieckiego poligonu.
"Wrzosy"- Ŝółty, długości 35 km. Zaczyna się i kończy przy siedzibie Nadleśnictwa w
Bornem Sulinowie. Przebiega przez teren poligonu poradzieckiego między Bornem
Sulinowem, a miejscowością Kłomino (Gródek). Na szlaku rozległe Wrzosowiska
Kłomińskie, Zalewy Nadarzyckie oraz dolina Piławy.
Szlaki rowerowe:
"Kraina odwróconego krzyŜa"- oznakowanie w kolorze niebieskim.
Szlak przebiega przez zalesione tereny poradzieckiego poligonu. Dwukrotnie
przecina nurt rzeki Piławy. Przemierza tajemniczą Krainą Odwróconego KrzyŜa, którą
tworzą dwie krzyŜujące się polodowcowe rynny wypełnione wodami pięciu jezior:
Nobliny (Niewlino), Kortkowo, Młynówek (Urok), Płyćwia (Jeziorno) i Szepc. KrzyŜ
utworzony przez ciąg jezior jest zorientowany z północy na południe i dlatego ma
odwrócony kształt.
"Kraina małych jezior" - oznakowanie w kolorze czarnym.
Szlak biegnie nad brzegami dwóch duŜych, wspaniałych jezior: Komorza i Pile.
ZdąŜa w ukrytą pośród lasów, przedziwną, odludną Krainę Małych Jezior.
W nasyconym pagórkami i innymi formami wypiętrzeń i wzniesień terenie ukrywają
się w głębokich dolinkach małe jeziorka wytopiskowe i rynnowe. Szlak czterokrotnie
przecina nurt rzeki Piławy i przemyka w pobliŜu 22 jezior.
"Nad jezioro Ciemino"- oznakowanie w kolorze czerwonym.
Szlak podąŜa nad brzegami 9 jezior, przecinając główny ciąg jeziorny Pojezierza
Drawskiego. Przedostaje się przez krainę odwiecznych dębów. Natrafia na liczne
zabytkowe kościoły oraz zespół pałacowo parkowy w Juchowie.
ŚcieŜka konna - o długości około 27 km, oznakowana pomarańczowym znakiem
(koło o średnicy 60 mm), na terenie byłego poligonu w okolicach Bornego Sulinowa 32
ścięte na ukos drewniane słupki z namalowaną białą farbą końską głową. Przebiega
przez miejscowości Przybkówko – Trzemienko – Strzeszyn – Liszkowo – bród na
rzecze Piława – Borne Sulinowo.
Szlak wodny Piławy - rozpoczyna się z jeziora Komorze, biegnie przez szereg jezior
gminy Borne Sulinowo ( Rakowo, Lubicko Małe, Lubicko Wielkie, Brody, Strzeszyn,
Kocie Małe, Kocie DuŜe, Pile, Długie) i dalej rzeką Piława w kierunku Zalewów
Nadarzyckich po Czechy, Szwecję i jezioro Dobrzyca. Te trzy ostatnie znajdują się
juŜ na terenie powiatu złotowskiego gmina Jastrowie. Łączna długość szlaku wynosi
85,4 km.
WieŜa widokowa na Łęckiej Górze to takŜe atrakcja naleŜąca do tej kategorii.
imprezy kulturalne, sportowe, religijne, festiwale
W tej kategorii znajdują się imprezy cykliczne organizowane w gminie Borne
Sulinowo, wśród których naleŜy wymienić:
Majówka z Lotnikami - impreza cykliczna o charakterze ogólnopolskim; w imprezie
udział biorą zawodnicy z Polski i zagranicy. W roku 2008 imprezą towarzyszącą była
Majówka z Air Soft Gun „Operacja Borneo 2008”, a rok 2009 upłynie pod hasłem
Międzynarodowy Zlot Samolotów Ultralight oraz piknik Lotniczy „Aeroborne”.
Międzynarodowy
Plener
Artystyczny
-
impreza
cykliczna
o
charakterze
międzynarodowym, kończąca się wystawą poplenerową prac artystów.
Urodziny Miasta – impreza cykliczna podkreślająca powrót tych ziem do Macierzy.
Borneński
Bieg
Uliczny
-
masowa
impreza
międzynarodowym, w której biorą udział zawodnicy
cykliczna
o
charakterze
w róŜnych kategoriach
wiekowych.
Biegi na Orientację – coroczna impreza o róŜnej randze sportowej skupiająca
miłośników biegów na orientację ( w 2008 r. odbyły się Mistrzostwa Województwa w
Klasycznym Biegu na Orientację - Runda Pucharu Pomorza i Kujaw).
Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych – masowa impreza cykliczna
o charakterze międzynarodowym, w której bierze udział i odwiedza ją w charakterze
obserwatora/turysty kilkanaście tysięcy uczestników ( w 2008 r. w zlocie udział
wzięło 3 900 zarejestrowanych uczestników, 500 pojazdów militarnych i 700
pojazdów cywilnych, a odwiedziło ją ponad 30 tys. turystów). Do głównych atrakcji
33
imprezy naleŜą pokazy moŜliwości eksploatacyjnych cięŜkiego sprzętu wojskowego,
przejaŜdŜki po tankodromie, stoiska targowe z militariami.
Euroregionalne Mistrzostwa StraŜaków – Płetwonurków - impreza cykliczna o
charakterze międzynarodowym, w której biorą udział druŜyny z jednostek
Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, Państwowej StraŜy PoŜarnej oraz reprezentacje z
Niemiec, Republiki Czeskiej i Bułgarii odbywająca się na terenie poligonu wodnego
Ośrodka Szkolenia PoŜarniczego PSP w Bornem Sulinowie.
Piknik
Wrzosowy –
impreza
towarzysząca
Euroregionalnym
Mistrzostwom
StraŜaków Płetwonurków.
DoŜynki Gminne – gminne święto plonów.
Międzynarodowe Zawody Modeli Pływających o Grand Prix Pomorza -impreza
cykliczna o charakterze międzynarodowym, w której bierze udział około 100
zawodników z Polski, Niemiec i Litwy.
Poligon Wędkarski Borne Sulinowo - ogólnopolskie zawody wędkarskie, impreza
cykliczna. W 2008 r. udział w niej wzięło około 100 zawodników z całej Polski oraz
goście z Niemiec i Słowacji.
Wszystkie te imprezy mają charakter ponadregionalny i międzynarodowy. Są
prezentowane w mediach lokalnych i ogólnopolskich, dzięki czemu prowadzona jest
ciągła promocja miasta i gminy. To powoduje zwiększony ruch turystyczny.
Korzystnym
zjawiskiem
jest
pozarządowych w organizację
równieŜ
zaangaŜowanie
lokalnych
organizacji
niektórych imprez (Stowarzyszenie Na Rzecz
Rozwoju Lotnictwa Turystyczno-Sportowego, Stowarzyszenie Miłośników Historii
Militarnej Bornego Sulinowa), gestorzy branŜy turystycznej.
Mankamentem przy organizacji tych imprez jest brak sali/muszli koncertowej oraz
ogólnodostępnych szaletów.
Baza kulturalna
Nie sposób mówić o rozwoju turystyki jeśli nie towarzyszy temu rozwój bazy
kulturalnej. Zapleczem dla jej rozwoju są dwie instytucje działające na terenie miasta:
Miejska Biblioteka Publiczna oraz Centrum Kultury i Rekreacji.
Miejska Biblioteka Publiczna dysponuje czytelnią ze stanowiskiem komputerowym
z podłączeniem do internetu oraz kawiarenką internetową. Ponadto organizuje
projekcje filmów dla dzieci, młodzieŜy i dorosłych, głównie w okresie wakacji i ferii
szkolnych w sali kinowej na terenie budynku biblioteki.
34
Ani biblioteka ani CKiR nie dysponuje w chwili obecnej salą wystawową. Tą rolę pełni
Galeria – znajdująca się w ratuszu miejskim. Jest to wydzielone miejsce, w którym
artyści z terenu gminy Borne Sulinowo organizują wystawy swoich prac.
Przy instytucjach kultury działają lokalne zespoły ludowe i folklorystyczne –
„Jarzębiny” i „Podlotki” - występujące głównie przy okazji imprez i świąt.
W świetlicach wiejskich podległych Centrum Kultury i Rekreacji całorocznie
prowadzone są zajęcia w ramach następujących kół zainteresowań: plastyka,
muzyka i śpiew, komputer i internet, kulinaria.
Z inicjatywy mieszkańców świetlice pozyskują środki zewnętrzne np.
ksiąŜek
dla
dzieci
i
młodzieŜy,
organizację
wypoczynku
na zakup
feryjnego,
czy
zorganizowanie kursów przedmiotowych.
W lutym 2008r. przy świetlicy wiejskiej w Jeleniu powstało „Centrum Kształcenia na
odległość na wsiach” finansowane ze środków unijnych. Dzięki temu świetlica została
wyposaŜona w 12szt. wysokiej klasy komputerów. Oferta skierowana do dzieci,
młodzieŜy i osób starszych zawierała róŜnego rodzaju kursy językowe, zawodowe
i przedmiotowe.
Bardzo duŜym zainteresowaniem wśród dzieci i młodzieŜy na wszystkich świetlicach
cieszą się zajęcia prowadzone przez instruktora muzyki i śpiewu.
usługi wzbogacające ofertę turystyczną
Wycieczki pojazdami wojskowymi po terenie byłego poligonu, ośrodki jazdy konnej,
moŜliwość
organizowania
samolotowego,
gier
wojennych
(paintball),
odbycie
szkolenia
wycieczki quadami, szkolenia lotnicze, grota solna „Bornianka”,
moŜliwość wycieczek samochodem wojskowym, wypoŜyczalnie rowerów i sprzętu
pływającego, moŜliwość skorzystania z zabiegów odnowy biologicznej dodatkowo
wzbogacają ofertę turystyczną gminy.
35
WALORY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE
Jak juŜ zostało zaznaczone w poprzednim punkcie niniejszego opracowania,
walory krajobrazowo-przyrodnicze stanowią w duŜym stopniu o atrakcyjności
turystycznej gminy Borne Sulinowo. PoniŜej przedstawiono szczegółowy opis
obszarów chronionych leŜących na terenie Bornego Sulinowa oraz ciekawe
przykłady fauny i flory.
Szata roślinna i świat zwierzęcy przedstawiają róŜnorodność gatunków.
Występuje wiele gatunków rzadkich podlegających ochronie. Stan biologiczny szaty
roślinnej
jest
dobry
i
nie
stwierdzono
istotnych
niekorzystnych
zmian
spowodowanych gospodarką człowieka. Nieznaczne procesy degradacji siedlisk
zespołów roślinnych nastąpiły głównie w rejonie poligonu wojskowego.
Podstawowym bogactwem przyrodniczym gminy są lasy i rolnicza przestrzeń
produkcyjna; surowce naturalne są niewielkie i dotychczas nie eksploatowane. Jak
juŜ zostało zaznaczone w poprzednim rozdziale lasy zajmują 54% powierzchni gminy
i reprezentują zróŜnicowane siedliska i drzewostany. Gatunkiem dominującym jest
sosna, przewaŜający typ siedliska stanowi bór.
Rolnicza
przestrzeń
produkcyjna
zajmuje
22%
powierzchni
gminy.
W strukturze uŜytkowania przewaŜają grunty orne, trwałe uŜytki zielone - zajmują
około 12 %. Grunty o glebach Ŝyznych, korzystne dla szerokiego wachlarza upraw
stanowią około 40 %, a pozostałe 60 % to uŜytki dość słabe.
Na terenie gminy występują równieŜ udokumentowane złoŜa kruszywa
grubego - pospółki o zasobach 2.391,2 tys. Ton, ale nie są eksploatowane.
Gmina Borne Sulinowo charakteryzuje się duŜymi walorami krajobrazowo przyrodniczymi. O jej atrakcyjności decydują trzy podstawowe walory występujące
równocześnie:
rzeźba terenu z doskonale zachowanymi formami rzeźby polodowcowej,
określana jako młodoglacjalna z charakterystycznymi formami geomorfologicznymi:
pagórkami kemowymi i morenowymi, rynnami sub-glacjalnymi, misami jeziornymi,
zagłębieniami wytopiskowymi;
duŜa liczba jezior róŜnych typów, częściowo połączonych rzekami i wody
powierzchniowe: najbardziej charakterystycznym elementem są jeziora róŜnych
kształtów i wielkości, przewaŜają jeziora rynnowe o podłuŜnych kształtach, wysokich
36
stromych brzegach. Wody zajmują 7% pow. gminy, liczba jezior większych wynosi
24, a „oczek" wodnych jest kilkadziesiąt;
bogactwo szaty roślinnej i świata zwierzęcego - liczne i rzadkie, w większości
podlegające ochronie gatunki ptaków, ssaków, płazów i gadów wykazujące
wyjątkową duŜą róŜnorodność, związaną z określonymi typami siedlisk.
Tereny najbardziej korzystne dla rozwoju róŜnorodnych form turystyki, związanych z pobytem nad wodą i w lesie, z uprawianiem sportów wodnych oraz
wędrówek krajoznawczych jak równieŜ form wypoczynku związanych z agroturystyką
występują w środkowej części gminy w rejonie ciągu jezior rynnowych od jez.
Komorze poprzez Lubicko Wlk., Pile, Śmiadowo, Ciemino, Przyjezierze - Sarcze.
Tereny o walorach przyrodniczych, róŜnorodności gatunków flory i fauny, w tym
gatunków rzadko spotykanych oraz objętych ochroną całkowitą lub częściową
stanowią z reguły siedliska mało dostępne dla człowieka lub niewykorzystane
gospodarczo: torfowiska: mokradła, lasy na siedliskach wilgotnych, niedostępne
zbiorniki wodne, murawy piaskowe i wrzosowiska.
Szczególnymi walorami charakteryzują się: obszar Drawskiego Parku Krajobrazowego, rozległe torfowiska, pomiędzy jeziorami Radacz i Ciemino oraz doliny
rzek Piławy, Płytnicy i Sowiej Strugi. Do unikatowych naleŜą wrzosowiska
w południowo-wschodniej części poligonu.
Dzięki poszerzeniu istniejących obszarów objętych ochroną prawną w Gminie Borne
Sulinowo istnieje szansa na zachowanie przyrodniczej róŜnorodności gatunkowej,
róŜnorodności form krajobrazu i siedlisk z waŜnymi ostojami gatunków rodzimych
i wędrownych zwierząt, w tym gatunków rzadkich i zagroŜonych. .
Analizując przestrzeń przyrodniczą gminy moŜna wyróŜnić trzy podstawowe
typy krajobrazu róŜniące się rzeźbą terenu, jeziornością, rodzajem siedlisk zespołów
roślinnych oraz sposobem wykorzystania przez człowieka:
część północna usytuowana powyŜej miejscowości Komorze - Silnowo -
Łączno - Kucharowo przedstawia krajobraz falistej wysoczyzny morenowej
o deniwelacjach sięgających 20 m, lokalnie 30 m z małą ilością jezior.
Charakterystyczne są tu róŜnej wielkości owalne obniŜenia wytopiskowe np. jezioro
Głębsko, Kiełpino oraz wąskie rynny subglacyjne – radialne
- jezioro Radcz
i Juchowo. Do najciekawszych form krajobrazu naleŜą: radialna rynna subglacjalna
wypełniona szeregiem małych owalnych jezior rozciągająca się od m. Okole do
37
m. Strzeszyn; kotlina wytopiskowa z zarastającym jeziorem Tyczno (źródła rzeki
Piławy); rozległe wytopiska torfowiskowe rozciągające się pomiędzy jeziorami
Ciemino i Radacz. W podłoŜu występują gliny zwałowe, lokalnie piaski i Ŝwiry wodno
lodowcowe. Lasy - dominują siedliska boru świeŜego mieszanego z duŜym udziałem
sosny, dębu i brzozy. Większość torfowisk pokrywa bór bagienny.
część środkową obszaru gminy przecina rozległa rynna subglacjalna marginal-
na (uwaŜana za „kopalną" tj. z okresu starszych zlodowaceń) wypełniona szeregiem
jezior rynnowych. Są to jeziora: Komorze, Rakowo, Lubicko Wlk., Strze-szyn, Brody,
Kocie, Łąckie i Pile połączone przepływającą przez nie rzeką Piławą oraz jeziora
odosobnione wypełniające odnogą północną rynny: j. Łączno, Śmiadowo, Ciemino,
Przyjezierze, Sarcze oraz zarastające jez. Jeleń.
Rzeźba terenu jest tu niezwykle urozmaicona, brzegi jezior na ogół wysokie, zbocza
rynny porozcinane jarami, dna poprzedzielane progami. Tereny wysoczyzny
otaczające rynnę posiadają rzeźbę falistą lub pagórkowatą, często w sąsiedztwie
jezior występują pagórki morenowe noszące lokalne nazwy: G. Ostrogóra, (j. Pile).,
G. Śmiadowska (j. Śmiadowo), G. Sowia (j. Przyjezierze). Deniwelacje terenu sięgają
30 m. W zachodniej części rynny dominują lasy o zróŜnicowanych siedliskach: boru
świeŜego, boru świeŜego mieszanego, boru bagiennego i olsu. We wschodniej
części występują równieŜ rozległe obszary torfowiskowe towarzyszące jeziorom
Ciemino, Jeleń, Przyjezierze.
Jest to krajobraz o zachowanych w duŜej mierze cechach krajobrazu naturalnego.
Wykorzystanie gospodarcze jest zgodne z wartościami uŜytkowymi i walorami
środowiska dla rolnictwa, rybactwa, leśnictwa, turystyki i wypoczynku.
Część środkowa stanowi teren o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych
dla
róŜnorodnych
równocześnie
form
wszystkich
wypoczynku,
trzech
charakteryzujący
elementów
się
decydujących
występowaniem
o
atrakcyjności
turystycznej: wody przydatne dla kąpieli i sportów wodnych, urozmaicone krajobrazy
form geomorfologicznych z róŜnorodnością przyrody Ŝywej, bogactwem flory i fauny.
część południowa (od linii jezior rynnowych Komorze - Pile) gminy przedstawia
krajobraz równiny sandrowej, o powierzchni płaskiej i lekko falistej z „wyspami"
wysoczyzny morenowej w części wschodniej z kulminacjami noszącymi lokalne
nazwy „gór" np. Czarcia Góra, Warnia Góra, Gołogóra, Góra Śmierci. Deniwelacje
38
pomiędzy równiną sandrową stanowiącą tło krajobrazu, a „górami" wynoszą 15-20 m.
Powierzchnię tę przecinają niezwykle malownicze doliny dwóch rzek Piławy i Płytnicy
płynące południkowo z północy na południe. Rzeki przepływają przez jeziora
rynnowe (J. Długie - Piława, J. Przełęg i Kniewo - Płytnica), meandrują w bagnistych
dolinach, a rzeka Piława posiadająca tamy podpiętrzające w południowej części
gminy tworzy szereg rozlewisk noszących nazwę Zalewy Nadarzyckie. Cały teren
poprzecinany jest dolinkami małych cieków, urozmaicony małymi jeziorkami,
„oczkami" wodnymi, mokradłami. W przewaŜającej większości jest to obszar leśny
o dominujących siedliskach boru świeŜego i boru mieszanego świeŜego. Występują
równieŜ powierzchnie niezalesione - rozległe wrzosowiska, murawy piaskowe, bagna
i mokradła.
Obecny
krajobraz
jest
dziedzictwem
funkcjonowania
wieloletniego
poligonu
wojskowego. Zachowane zostały cechy krajobrazu naturalnego, chociaŜ większość
siedlisk ukształtowana została przez działalność człowieka. Jest to obszar o bogatej
bioróŜnorodności, zarówno flory i fauny związanej głównie z siedliskami wilgotnymi.
Z powyŜej przeprowadzonej analizy wynika, Ŝe w zasadzie cały obszar gminy
Borne Sulinowo charakteryzuje się wysokimi walorami krajobrazowo-przyrodniczymi
sprzyjającymi rozwojowi róŜnorodnych form turystyki i wypoczynku, ale równocześnie
wskazującymi na konieczność ochrony i zachowania istniejącej bioróŜnorodności
przyrodniczej.
Liczne pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu,
połoŜenie Bornego Sulinowa w otulinie Drawskiego Parku Krajobrazowego narzuca
określone zasady w zakresie wykorzystania terenów jako tereny turystyczne.
Rezerwaty przyrody
Rezerwat przyrody „Diabelskie Pustacie” obejmuje obszar 932,5 ha. Rozległe
powierzchnie wrzosowisk, które powstały w wyniku prawie 60-letniego uŜytkowania
tego terenu jako ćwiczebnego poligonu wojskowego stanowią bardzo rzadki typ
krajobrazu roślinnego w pasie pojezierzy pomorskich. Z mapy topograficznej z 1934
roku wynika, Ŝe jeszcze w tamtym czasie cała część zachodnia obszaru (z wyjątkiem
niewielkich fragmentów) była zalesiona. Na terenach odlesionych (w związku
z tworzeniem poligonu) wykształciła się nieleśna roślinność zastępcza, w tym
krzewinkowa o charakterze wrzosowisk. Z chwilą ustąpienia ostatnich uŜytkowników
39
poligonu, którymi były wojska radzieckie, w ramach usuwania szkód duŜe
powierzchnie wrzosowisk zastały zalesione. Najlepiej wykształcone i najbardziej
zróŜnicowane siedlisko pozostawiono by je chronić i w 2008 roku przekształcono
w rezerwat przyrody. W rezerwacie moŜna spotkać tak rzadkie gatunki jak: lelek
kozodój, lerka, srokosz, dzierzba gąsiorek, świergotek drzewny, dudek, wilk
europejski, chrobotek leśny, chrobotek widlasty, chrobotek kieliszkowaty, kocanka
piaskowa, janowiec bawierski oraz orzeł bielik. Para bielików rokrocznie wyprowadza
młode.
Anormalna sosna zwyczajna - dwie sosny z charakterystycznym skrętem włókien
oraz widłak wroniec - w Polsce spotykany głównie w górach, a na nizinach czasami
w cienistych lasach to przedstawiciele ciekawej flory.
Bagno Ciemino
Rezerwat leśno–torfowiskowy „Bagno Ciemino” o pow. 466,51 ha, utworzony
w 1997 r. Zajmuje obszar między północnym brzegiem jeziora Ciemino, a linią
kolejową Szczecinek–Czaplinek. Powstał w celu zachowania charakterystycznych
dla Pojezierza Drawskiego ekosystemów leśno–torfowiskowych. Jest wyłączony
całkowicie z uŜytkowania gospodarczego, o ograniczonej dostępności dla penetracji
turystycznej, bez moŜliwości jakiejkolwiek zabudowy. Występujące jeziora lobeliowe,
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, torfowiska, bory i lasy bagienne, łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe,
kwaśne
buczyny
oraz
fauna:
dzięcioł
czarny,
muchołówka mała, siniak, bóbr europejski, wydra – stanowią o unikatowym
charakterze tego rezerwatu.
Obszary Chronionego Krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Rzeki Płytnicy” obejmuje tereny
połoŜone wzdłuŜ koryta rzeki Płytnicy oraz jezior Przełęg i Kniewo. Dolina Rzeki
Płytnicy wchodzi w skład jednego z dwóch (obok Doliny Piławy) głównych korytarzy
ekologicznych Gminy. Obszar cechuje się duŜym zróŜnicowaniem roślinności
wodnej. Dominuje tu roślinność bagienna wykształcająca się pod wpływem
naturalnych uwarunkowań hydroekologicznych i Ŝyznego olsu. Reliktem na tym
terenie są zamknięte zbiorowiska trawiaste przechodzące w roślinność bagienną.
Koryto rzeki cechuje się naturalną morfologią, posiada liczne drobne i większe
baseny oraz zatoki. Jego dno pokryte jest grubą warstwą osadów dennych
40
obfitujących w mikrosiedliska. Cały teren Doliny Rzeki Płytnicy to siedlisko
chronionych gatunków roślin, płazów, gadów, ptaków i ssaków.
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Piławy” obejmuje tereny wzdłuŜ koryta
rzeki Piławy, jeziora Długiego i Zalewów Nadarzyckich. Jest to obszar cechujący się
wybitnymi walorami przyrodniczymi. Na obszarze odnotowano około 200 zespołów
roślinnych, w tym zbiorowiska leśne, zaroślowe, wodne, bagienne, źródliskowe,
torfowiskowe, mulistych brzegów, okresowo zalewanych zagłębień, wrzosowisk oraz
ciepłolubnych
ziołorośli
okrajkowych.
Wymienione
typy
zbiorowisk
tworzą
krajobrazowe układy roślinności o duŜej złoŜoności, co w kompozycji z bogatą
rzeźbą terenu składa się na wspomniany wybitny walor przyrodniczy. Na obszarze
chronionego krajobrazu obecne są liczne biotopy znajdujące się w wykazie Natura
2000, zalecane do szczególnej ochrony przez Unię Europejską.
Teren „Doliny Piławy” zamieszkują przedstawiciele gatunków takich jak:
Puchacz, orlik krzykliwy, zimorodek, perkoz, gągol, bąk, świtezianka dziewica,
zalotka większa, wodnik, bocian czarny, gęś gęgawa, krakwa, Ŝuraw, traszka
grzebieniasta, padalec zwyczajny, Ŝmija zygzakowata, bóbr, wydra, grzybień biały.
W tym miejscu naleŜy takŜe wymienić gatunki zamieszkujące Jezioro Pile – czajka,
krzyŜówka, perkoz dwuczuby, rybitwa zwyczajna, łyska, łabędź niemy, czapla siwa,
kormoran, trzcinniak, koza, szczeŜuja wielka.
Drawski Park Krajobrazowy – (wraz z otuliną) obszar o łącznej powierzchni około
7.000 ha, obejmujący rejon leśno-rolniczy w otoczeniu jezior Komorze, Rakowo,
Brody, Strzeszyn, Lubicko Wlk. utworzony w celu zachowania i ochrony wartości
przyrodniczych i krajobrazowych, wykorzystanie terenu dla celów naukowodydaktycznych i turystyki krajoznawczej. Jest to teren preferowany dla rozwoju
gospodarki naturalnej rolniczej i leśnej z wyeliminowaniem form uciąŜliwych dla
środowiska. Cenny ze względu na obszary i tereny cechujące się wartościami
bioróŜnorodności – lasy, zadrzewienia, mokradła, torfowiska, jeziora i oczka wodne
wyróŜniające się w krajobrazie formy ukształtowania powierzchni ziemi.
41
Obszary Natura 2000
Na terenie gminy Borne Sulinowo leŜą następujące obszary naleŜące do sieci Natura
2000: Dorzecze Parsęty (częściowo), Dolina Piławy, Bagno i Jezioro Ciemino,
Jeziora Czaplineckie (częściowo), Jezioro Śmiadowo, Diabelskie Pustacie, Ostoja
Drawska (częściowo) 787,35 ha.
Pomniki przyrody
Z punktu widzenia ochrony przyrody szczególnie znacznie posiadają lasy, gdzie
urządzono ostoje zwierząt chronionych. Są to miejsca rozrodu i stałego przebywania
zwierząt objętych ochroną gatunkową m. in. orła bielika oraz lasy o pięknych
drzewostanach uznane za stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody - reliktowe
lasy naturalne charakterystyczne dla danego siedliska. Lasy mogą pełnić funkcje
ochronne np.: wodochronne w stosunku do powierzchni ziemi, gleby, wód
powierzchniowych jak równieŜ dla zachowania gatunków podlegających ochronie ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej.
Ochroną prawną z ustawy o ochronie przyrody objęte są pojedyncze drzewa i
grupy drzew uznawane za pomniki przyrody oraz starodrzew w parkach wiejskich,
parkach dworskich oraz na cmentarzach nie wpisanych do rejestru zabytków z
ustawy o ochronie dóbr kultury.
PoniŜsza tabela stanowi wykaz pomników przyrody zlokalizowanych na terenie
gminy Borne Sulinowo.
LP.
GATUNEK
DRZEWA
OBWÓD
[CM]
WYSOKOŚĆ
[M]
LOKALIZACJA
1.
404
25
2.
Kasztanowiec
zwyczajny
Topola czarna
403
34
3.
Świerk sitkajski
104
16
4.
Świerk sitkajski
117
18
5.
Świerk pospolity 225
18
6.
Sosna pospolita 248
25
7.
170
25
8.
Kasztanowiec
zwyczajny
Kosodrzewina
kępowo
-
9.
Dąb szypułkowy 420
26
10.
21
Łubowo, ul. Kościuszki;
Zakład Stolarski
Park Miejski w Bornem
Sulinowie
Sulinowie
Sulinowie
Sulinowie
Sulinowie
Sulinowie
Sulinowie
Skraj lasu w pobliŜu
miejscowości Zamęcie
Przy drodze Łączno-
42
USTANOWIONY;
UCHWAŁA RM W
BORNEM SULINOWIE
XXXV/456/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXV/457/97
XXXVIII/510/98
XXXVIII/510/98
11.
22
12.
23
13.
Modrzew
europejski
Sosna
zwyczajna
Buk zwyczajny
(7szt.)
350
30
330
22
14.
15.
16.
17.
18.
450-590 ~26
Dąb szypułkowy 450-680 ~25
(18szt.
Lipa
380
24
drobnolistna
28
19.
Jałowiec
pospolity (4szt.)
20.
28
21.
(2szt.)
554
27
25
22.
Dąb
szypułkowy,
Lipa
drobnolistna
300
340
26
27
23.
315
300
30
27
24.
Lipa
drobnolistna,
Klon zwyczajny
Klon zwyczajny
300
28
25.
26
26.
25
27.
(2szt.)
270
~23
28.
29.
85-100
8-9
25
30.
Jesion wyniosły 240
(2szt.)
260
25
31.
Modrzew
28
362
~25
Zamęcie
W pobliŜu drogi KłosówkoSilnowo
Przy jez. Ciemino
Półn-wschodnia strona
jeziora Rakowo
Wąwóz przy południowym
brzegu
jez. Przełęg
m. Łubowo, cmentarz
ewangelicki, po lewej stronie
drogi do m. Nobliny
Na cyplu jez. Tyczno
w oddziale 243
Ndl. Czaplinek, Obręb
Piława, Leśn. Polne
m. Dąbie, skraj lasu przy
drodze Dąbie-Silnowo
Piława przy kościele; uwaga!
tabliczka błędnie
umieszczona na klonie
zwyczajnym o obw. ok.
270cm, zamiast na dębie
m. Kiełpino, inf. ustna w
UmiG Borne Sulinowo z
powodu złego stano
sanitarnego wycięto 2szt.
Lipy drobnolistnej (320, 450)
uznanych razem z
wymienioną lipą i dębem za
pomniki.
Uwaga! Brak tabliczki na
dębie, jest na lipie!
m. Jeleń, przykościelny
cmentarz katolicki, dawny
ewangelicki
m. Juchowo, cmentarz na
terenie parku wiejskiego
Północno-wschodnia strona
jez. Przełęg
Północno-wschodnia strona
jez. Przełęg
Północno-zachodnia strona
jez. Kniewo
Oddz. 393i Obr. Czarnobór,
Nadl. Czarnobór.
Oddz. 294d Obr. Czarnobór,
Nadl. Czarnobór.
Oddz. 213a Obr. Czarnobór,
Nadl. Czarnobór.
m. Jeleń, płn.- wschodni
43
XXXVIII/510/98
XXXVIII/510/98
XXXVIII/510/98
IX/147/99
XVI/299/2000
XVI/299/2000
XVI/299/2000
Ustanowiony, inf. Z
Biura Konserwacji
Przyrody
w Szczecinie
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
XV/260/2000
XV/260/2000
XV/260/2000
XV/260/2000
XV/260/2000
XV/260/2000
XXVIII/490/2002
europejski
32.
33.
Dąb szypułkowy 300-660 22-31
Klon pospolity
460
25
„KLON
MACIEK”
brzeg jez. Ciemino w pobliŜu
m. Grabno
m. Juchowo
XXI/243/2005
Dz. Nr 68/2 w m. Jeziorna
XXXVI/422/2006
ZASOBY LUDZKIE
Mieszkańcy Gminy
Szczegółowe dane statystyczne dotyczące ludności Gminy Borne Sulinowo zostały
zaprezentowane w pierwszym rozdziale strategii.
W tym miejscu naleŜy wyraźnie zaznaczyć, Ŝe wielu mieszkańców miasta i gminy
Borne Sulinowo to osoby chętnie podejmujące inicjatywę. Od momentu otwarcia
miasta dla ludności cywilnej pojawiło się wiele osób, które wiąŜą swoją przyszłość
z gminą Borne Sulinowo i chcą czerpać swoje dochody z szeroko rozumianej
turystyki. DuŜa liczba pomysłów i inwestycji została juŜ zrealizowana, wiele jednak
oczekuje wciąŜ na realizację.
Rynek pracy
Jak wszystkie gminy powiatu szczecineckiego, Borne Sulinowo równieŜ boryka się
z trudnościami na lokalnym rynku pracy. Bezrobocie stanowi powaŜny problem
ekonomiczny i społeczny. Na ternie miasta i gminy znajdują się nieliczne firmy
i instytucje oferujące więcej miejsc pracy. Do nich naleŜy zaliczyć: Biuro Handlowe
Euro-Matex S.A., Matkowski S.A., Dom Pomocy Społecznej, Ośrodek Rehabilitacyjny
Chorych na Stwardnienie Rozsiane, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych, Urząd
Miasta i Gminy, Nadleśnictwo Borne Sulinowo, Ośrodek Szkoleniowy Państwowej
StraŜy PoŜarnej, Zakład Przemysłu Drzewnego w Łubowie, Tartak w Silnowie, Eneco
Sp. z o.o w Dąbiu, Zniczmar w Bornem Sulinowie, AQUA SZUT w Bornem Sulinowie.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat wskaźnik bezrobocia rejestrowanego wynosił w:
- 2003 r. – 25,2 %,
- 2004 r. – 22,0 %,
- 2005 r.-- 22,7 %,
- 2006 r. – 17,4 %,
- 2007 r. – 13,5 %
44
- 2008 r. –
11,6% (z terenu gminy Borne Sulinowo zarejestrowano 671
bezrobotnych, co stanowi jeden z najniŜszych wskaźników w powiecie szczecineckim
i wykazuje tendencję malejącą).
Na lokalnym rynku pracy nie odnotowuje się zwolnień grupowych, jak teŜ znacznego
przyrostu miejsc pracy. Dość duŜa grupa mieszkańców znalazła prace poprzez
samozatrudnienie. Liczbę podmiotów gospodarczych oraz ich podział wg branŜ
przedstawiono szczegółowo w pierwszym rozdziale niniejszego opracowania.
Rozwój turystyki niesie za sobą zwiększone zapotrzebowanie na wykwalifikowanych
pracowników do obsługi turystów. Od 2004 roku, od którego nastąpił znaczący
wzrost liczby miejsc noclegowych oferowanych na terenie gminy Borne Sulinowo,
obserwuje się niedobór wykwalifikowanej kadry w sektorze turystycznym.
W najbliŜszym czasie sytuacja ta moŜe ulec zmianie, poniewaŜ szkoły zawodowe
z terenu Powiatu Szczecineckiego, wyszły naprzeciw potrzebom rynku pracy
i utworzyły kierunki związane z obsługą ruchu turystycznego. Absolwenci tych
kierunków pojawiają się systematycznie na lokalnym rynku pracy od kilku lat.
Baza społeczna
Przy realizacji Strategii Rozwoju Turystyki naleŜy pamiętać o bezpośredniej
grupie jej realizatorów. Dlatego teŜ bardzo waŜne jest integrowanie społeczności
gminy wokół celów rozwoju strategii i podejmowanie wspólnych działań z lokalnymi
partnerami na rzecz promocji i rozwoju infrastruktury turystycznej.
Wspólne przedsięwzięcia gminy Borne Sulinowo i organizacji pozarządowych
przyczynią się do wzrostu udziału mieszkańców
w róŜnych formach aktywności
społecznej, do popularyzacji i promocji regionu, do zagospodarowania wolnego
czasu turystom i mieszkańcom gminy Borne Sulinowo.
Wśród stowarzyszeń działających na rzecz miasta i gminy Borne Sulinowo naleŜy
wymienić miedzy innymi: Stowarzyszenie Miłośników Historii Militarnej Bornego
Sulinowa, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Lotnictwa Turystyczno-Sportowego,
Polski Związek Wędkarski Koło w Bornem Sulinowie, Towarzystwo Przyjaciół Rzeki
Piławy, Lokalna Organizacja Turystyczna, Klub śeglarski „Bosman” Piława,
nieformalna Grupa Twórców działająca przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bornem
Sulinowie, Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych i Ich Rodzin „Promyk
Nadziei”, Ochotnicza StraŜ PoŜarna oraz organizacje działające na rzecz sportu:
Ludowy Klub Sportowy "Orzeł" Łubowo, Klub Sportowy "Pionier 95", Ludowy Zespół
Sportowy "Bricomarche" Radacz, Uczniowski Klub Sportowy „ASTRON” przy
45
Zespole Szkół w Bornem Sulinowie, Uczniowski Klub Sportowy Uczniowski, Ludowy
Klub Sportowy TAEKWONDO.
Ponadto
gmina
Borne
Sulinowo
jest
zrzeszona
w
organizacjach
pozarządowych o charakterze ponadlokalnym: Związek Miast i Gmin Dorzecza
Parsęty,
Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania z siedzibą
w Szczecinie, Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna .
Współpraca międzynarodowa
Współpraca międzynarodowa ma słuŜyć wymianie wzajemnych doświadczeń
i informacji ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju bazy turystycznej i sportowej,
współpracy młodzieŜy, rozwoju bazy oświatowej, ochrony środowiska naturalnego.
Gmina Borne Sulinowo współpracuje z Gminą Ralsko w Republice Czeskiej oraz
z gminą Anklam Land w Niemczech.
ANALIZA OBSZARÓW PRZEZNACZONYCH POD INFRASTRUKTURĘ
TURYSTYCZNĄ
Na terenie Gminy Borne Sulinowo istnieje wiele miejsc bardzo atrakcyjnych
dla potencjalnych inwestorów branŜy turystycznej. Tereny te naleŜą w większości do
prywatnych właścicieli, od których zaleŜy czy będą inwestowali w turystykę.
Zadaniem władz gminy Borne Sulinowo jest stworzenie odpowiednich warunków dla
tego typu inwestycji. Priorytetowym zadaniem w tej materii jest uzbrojenie terenu, co
w chwili obecnej realizuje się poprzez budowę kanalizacji i wodociągów.
Głównym miejscem koncentracji inwestycji turystycznych są tereny połoŜone wokół
jeziora Pile.
Miasto Borne Sulinowo jest naturalnie najbardziej atrakcyjnym miejscem dla
inwestorów branŜy turystycznej i tu realizowanych jest wiele inwestycji. Inwestycje
typu ośrodek wczasowy, pensjonat najchętniej są realizowane w części „parkowej”
miasta. W tym rejonie istnieją wciąŜ nie zagospodarowane budynki „koszarowe”,
które mogą być materiałem wyjściowym dla potencjalnego inwestora.
Tereny połoŜone w Bornem Sulinowie, przy zatoce „Cichej” zarezerwowane są pod
inwestycję polegającą na budowie przystani, slipu itp.
Atrakcyjne są takŜe, połoŜone nad jeziorem Pile miejscowości Piława, Silnowo dolne
oraz
Dąbrowica.
We
wszystkich
miejscowościach
istnieje
konieczność
zagospodarowania brzegu jeziora i wyposaŜenie w infrastrukturę, która umoŜliwi
46
turystom pełne wykorzystanie walorów tego akwenu. Szczególnie waŜnym jest
zagospodarowanie gminnych terenów przeznaczonych w planie zagospodarowania
przestrzennego pod usługi turystyki oraz sportu i rekreacji
terenów,
leŜących
w miejscowości Piława pod budowę przystani, slipu, itp.
DuŜa inwestycja turystyczna moŜe zostać takŜe zrealizowana na terenach
o powierzchni kilkudziesięciu hektarów, leŜących na południe od miejscowości
Silnowo dolne.
Poza wyŜej wymienionymi do atrakcyjnych i często wybieranych jako miejsce
inwestycji turystycznych naleŜą miejscowości: Łubowo, Nobliny, Komorze, Rakowo,
Międzylesie, Strzeszyn, Ciemino. W tym miejscu naleŜy takŜe wspomnieć o leŜących
w granicach miejscowości Liszkowo terenach, połoŜonych nad rzeką Piława, przy
drodze Borne Sulinowo-Łubowo.
Zmiany planów zagospodarowania poszczególnych miejscowości, które będą
następowały w latach realizacji niniejszej strategii będą skutkowały zapewne
pojawieniem się nowych moŜliwości w zakresie inwestycji turystycznych.
Obecnie gminny samorząd wykonuje szereg drobnych prac wykonywanych metodą
gospodarczą polegających na estetyzacji miejsc wypoczynku oraz prac związanych
z zagospodarowaniem turystycznym przez rozbudowę małej infrastruktury.
Urządzono między innymi place zabaw: Juchowo, Dąbie, Nobliny; zagospodarowano
nadbrzeŜe j. Pile w m. Piława poprzez wykonanie remontu nadbrzeŜa plaŜy oraz
zamontowanie pomostu pływającego; wykonano remonty chodników; zbudowano
parkingi na terenie miasta (ul. Wrzosowa 5, M. Konopnickiej 13, przy ul. Zielonej i ul.
Jeziornej); zakupiono i ustawiono 24 szt. pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów,
37 szt. koszy ulicznych, 25 szt. koszy ulicznych betonowych, 4 słupy ogłoszeniowe
oraz 25 szt. ławek parkowych z oparciem. Ponadto zakupiono i postawiono obiekty
małej architektury, ławki, kosze i kwietniki oraz ustawiono altany na skwerach
parkowych
miasta;
wykonano
nasadzenia
kwiatów
i
krzewów
ozdobnych;
wybudowano fontannę na skwerze parkowym przy Al. Niepodległości; oznakowano
atrakcje turystyczne miasta i gminy drogowymi znakami turystycznymi w ilości 31 szt.
Obecnie trwają prace na budową 2 stanowisk (slipów) do wodowania łodzi nad j. Pile
w
granicach
administracyjnych
miasta.Wybudowano
ścieŜkę
edukacyjno
–
przyrodniczą nad j. Pile.
Nadleśnictwo Borne Sulinowo odnowiło trasy rowerowe oraz zabudowę małej
infrastruktury (wiaty, miejsca postoju, parkingi leśne).
47
CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA GMINY
„Chłonność turystyczna (miejscowości, regionu, przestrzeni) – to maksymalna
liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą równocześnie przebywać na
danym obszarze, nie powodując dewastacji i degradacji środowiska naturalnego,
a tym samym pogorszenia warunków wypoczywania. W przypadku szlaku
turystycznego pojęcie to określane jest jako przepustowość .
Chłonność turystyczna w ujęciu powyŜszej definicji jest miarą odporności środowiska
przyrodniczego na niszczące procesy wywoływane ruchem turystycznym.
Z chłonnością turystyczną koresponduje pojemność turystyczna. Przez pojemność
turystyczną rozumie się maksymalną liczbę turystów, którzy mogą jednocześnie
przebywać na danym obszarze, po jego przystosowaniu do tego celu, w warunkach
prawidłowego zaspokajania ich potrzeb, nie powodując negatywnych konsekwencji
w walorach turystycznych środowiska przyrodniczego.
Pojemność
turystyczna
definiowana
jest
równieŜ
następująco:
„Pojemność
turystyczna” (obiektu, miejscowości, regionu, przestrzeni) – to pojemność bazy
noclegowej
(liczba
miejsc
noclegowych),
gastronomicznej
(liczba
miejsc
konsumpcyjnych, wydawanych posiłków) i towarzyszącej (liczba miejsc lub
powierzchnia) określająca maksymalną liczbę uczestników ruchu turystycznego
mogących równocześnie korzystać z poszczególnych urządzeń, nie przyczyniając się
do zmniejszenia zakresu i poziomu podaŜy usług turystycznych oraz dezorganizacji
Ŝycia społeczno-gospodarczego.
Pojemność
turystyczna
odnosi się
więc
do
obszarów zagospodarowanych
i przystosowanych do uŜytkowania turystycznego.
Zwrócić naleŜy jednak uwagę na fakt, Ŝe wielu autorów traktuje pojęcia chłonności
i pojemności jako synonimy.
W celu ustalenia chłonności szlaków gminy Borne Sulinowo przyjęto wyliczenie
wskaźników chłonności dziennej, pojemności i przepustowości sezonowej.
48
PRZEPUSTOWOŚĆ SZLAKÓW*
POJEMNOŚĆ SZLAKÓW
DŁUGOŚĆ
SZLAKÓW W
KM
SZLAKI
OS./GODZ.
OS./SEZON
OSOBY NA DZIEŃ
A)
B)
A)
B)
A)
B)
PIESZE
80
240
80
119040
39680
4800
1600
ROWEROWOPIESZE
63,5
480
160
238080
79360
3810
1270
124,8
26,8
720
240
16
357120
119040
7936
7488
KONNE C)
KAJAKOWE D)
85,4
60
29760
ROWEROWE
RAZEM
380,5
1516
556
751936
275776
*uwzględniono
tylko szlaki
gminne
a) dla grup 30-osobowych i odległości między nimi wynoszącej 500 m
b) przy normie - 2 os./100 m trasy;
dla turystów pieszych vśr. =4 km/h
dla turystów rowerowych vśr. = 12 km/h
c) przy normie - jeździec w odległości 500m
dla turystów konnych vśr. = 8 km/h
d) przy normie - kajak (2os.) co 200m
dla turystów kajakarskich vśr. = 6km/h
sezon 62dni od 1lipca - 31 sierpnia
8h dziennie
2496
107,2
854
17059
6327
Wskaźniki chłonności
Dla określenia chłonności danego obszaru stosuje się odpowiednie wskaźniki.
Chłonność turystyczna dla obszarów dopuszczonych do penetracji turystycznej
2
wyraŜa się liczbą osób na ha lub km , a na terenach gdzie ruch odbywa się liniowo,
tylko po wyznaczonych szlakach, wyraŜana jest ona liczbą osób na metr lub kilometr
bieŜący szlaku. Dla zbiorników wodnych moŜe być ona mierzona zarówno do
powierzchni zbiornika lub długości wybrzeŜa.
Ponadto,
przy
intensywnym
zagospodarowaniu
(budowa
róŜnych
ośrodków
turystycznych, obiektów sportowo-rekreacyjnych) stosuje się wskaźniki normatywne.
Pod uwagę brane są w większym stopniu aspekty psychologiczno-socjalne niŜ
przyrodnicze.
Po przeprowadzeniu obliczeń ustalono łączną dzienną pojemność szlaków gminy
Borne Sulinowo, w której nie uwzględniono planowanych w obszarze turystyki
inwestycji.
49
W okresie sezonu letniego wynosi ona (przy uwzględnieniu wymienionych
w tabeli szlaków turystycznych) od 6327 do 17059 osób na jeden dzień. W okresie
zimy pojemność ta jest mniejsza.
Liczba miejsc noclegowych w Bornem Sulinowie nie jest wystarczająca. Obecnie
w gminie jest dostępnych 993 miejsc noclegowych. Przy obecnym tempie rozwoju
branŜy turystycznej w roku 2015 liczba ta wzrośnie o około 265 miejsc noclegowych
i wyniesie 1258. NaleŜy równieŜ dodać około 800 – 1000 miejsc noclegowych
dostępnych w sezonie letnim na polach namiotowych.
Biorąc pod uwagę przeprowadzoną analizę pojemności turystycznej (kwatery
prywatne, pola namiotowe, obiekty agroturystyczne, obiekty gastronomiczne, itd.)
oraz analizę przyrostu liczby miejsc noclegowych w latach 1999-2008 , naleŜy
przyjąć, Ŝe dzienna docelowa chłonność turystyczna gminy w sezonie letnim
wyniesie od 8092 do 18824. NaleŜy przyjąć, Ŝe podczas trwania imprez masowych
potencjalna liczba turystów w gminie moŜe znacznie wzrosnąć.
WYNIKI PRZEPROWADZONEJ ANKIETY
Niniejszy rozdział będzie próbą oceny rozwoju turystyki oraz atrakcyjności
turystycznej gminy Borne Sulinowo na podstawie przeprowadzonych badań.
Spróbujemy odnieść się do usługodawczej roli samorządu w zakresie świadczenia
usług turystycznych i promocji gminy Borne Sulinowo.
W ankietach rozesłanych do reprezentatywnej grupy respondentów z terenu gminy
Borne Sulinowo szukaliśmy odpowiedzi na szereg pytań. W części opisowej
skoncentrujemy się na podsumowaniu wybranych zagadnień.
Dane te mogą być wykorzystywane przez gminę oraz mogą posłuŜyć gestorom
branŜy turystycznej w projektowaniu zmian i planowaniu rozwoju własnych firm.
Dzięki ankietom rozpoznano czy to, do czego gmina zmierza i jak to realizuje, jest
odpowiednie do potrzeb, moŜliwości i oczekiwań uczestników procesu rozwoju
turystyki, a w szczególności gestorów tej branŜy.
W przypadku niniejszego opracowania wybrano dwa narzędzia do porównywaniem
stanu faktycznego ze stanem poŜądanym: ankietę i wywiad ukierunkowany .
Gestorzy branŜy turystycznej w anonimowych ankietach odpowiadali na pytania
dotyczące zadowolenia z kierunków rozwoju turystyki oraz atrakcyjności turystycznej
gminy Borne Sulinowo, a mieszkańcy gminy
50
w wywiadzie ukierunkowanym
odpowiadali na pytania dotyczące przyszłości gminy Borne Sulinowo jako gminy
typowo turystycznej oraz swojej roli we współpracy z gminą w tym zakresie.
Dla obu grup klientów zastosowano takŜe pytania otwarte dotyczące uwag,
spostrzeŜeń w przedmiotowym zakresie. To pozwala ocenić problem rozwoju
turystyki z róŜnych punktów widzenia.
Analiza ankiet
Aby przeprowadzić procedurę mierzenia w zakresie kierunków rozwoju turystyki oraz
atrakcyjności turystycznej gminy Borne Sulinowo zwrócono się do gestorów branŜy
turystycznej z terenu gminy Borne Sulinowo z prośbą o wypełnienie anonimowych
ankiet w zakresie szeroko rozumianej turystyki i promocji gminy.
Ankietę podzielono tematycznie i zamieszczono w niej 50 pytań ogólnych oraz
szczegółowych podzielonych na grupy tematyczne: atrakcje turystyczne, walory
przyrodniczo-krajobrazowe, produkty turystyczne, analiza stanu zasobów, obsługa
turystów, zasoby ludzkie, infrastruktura turystyczna, chłonność turystyczna gminy,
turystyka a ochrona środowiska, pozostałe czynniki związane z turystyką oraz
pytania otwarte. Badaniem objęto 50 osobową grupę gestorów. Uzyskane
odpowiedzi pozwoliły ocenić, czy kierunki rozwoju przyjęte przez gminę Borne
Sulinowo są zgodne z oczekiwaniami osób bezpośrednio związanych z tą branŜą.
Analizując odpowiedzi udzielone przez grupę badanych widać, Ŝe na zadane
pytania gestorzy odpowiedzieli następująco (w tabeli zamieszczono procentowy
udział odpowiedzi: „Tak, Częściowo, Nie” na wybrane pytania zadane w ankiecie
w stosunku do wszystkich badanych respondentów):
51
PYTANIE
TAK
%
0
CZĘŚCIOWO
%
75
NIE
%
25
75
25
0
75
0
25
83
17
0
25
50
25
83
17
0
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe liczba osób wykonujących usługi
przewodnika turystycznego na terenie gminy jest wystarczająca?
25
0
75
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe liczba osób wykonujących usługi
przewodnika turystycznego na terenie gminy jest wystarczająca?
17
33
51
Czy turyści są zadowoleni z jakości usług przewodników
turystycznych ?
75
25
0
Czy system IT w gminie działa prawidłowo?
50
0
50
Czy formy promocji Bornego Sulinowa jako miejsca atrakcyjnego
turystycznie są Państwa zdaniem wystarczające?
0
0
100
Czy macie Państwo problemy ze znalezieniem wykwalifikowanego
personelu?
50
0
50
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe na terenie gminy powinny odbywać się
szkolenia zawodowe z zakresu obsługi ruchu turystycznego?
75
0
25
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe konieczna jest budowa nowej
infrastruktury turystycznej?
60
20
20
Czy Twoim zdaniem Borne Sulinowo jest atrakcyjne poza głównym
letnim sezonem turystycznym?
50
50
0
Czy uwaŜasz, Ŝe naleŜy wydłuŜyć sezon turystyczny w naszej
gminie?
75
0
25
Czy jesteście Państwo zadowoleni z kierunków rozwoju turystyki w
gminie Borne Sulinowo?
Czy Państwa zdaniem Borne Sulinowo jest gminą atrakcyjną
turystycznie?
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe ustawione w ostatnim czasie drogowe
znaki turystyczne są dobrym sposobem na informowanie turystów o
atrakcjach turystycznych?
Czy przebywający u Państwa goście korzystają z atrakcji
turystycznych Bornego Sulinowa oraz gminy?
Czy turyści dobrze oceniają ofertę rekreacyjno-turystyczną Bornego
Sulinowa?
Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe militarna historia gminy Borne Sulinowo i
powiązany z nią Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych stanowią
główny produkt turystyczny gminy, który naleŜy rozwijać?
W celu lepszego zobrazowania udzielonych przez gestorów odpowiedzi, zebrane
powyŜej w formie tabelarycznej dane, przedstawiono na wykresach.
52
1. Czy jesteście Państwo zadowoleni z kierunków
rozwoju turystyki w gminie Borne Sulinowo?
2. Czy Państwa zdaniem Borne Sulinowo jest gminą
atrakcyjna turystycznie?
3. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe ustawione w ostatnim
czasie drogowe znaki turystyczne są dobrym
sposobem na informowanie turystów o atrakcjach
turystycznych?
4. Czy przebywający u Państwa goście korzystają z
atrakcji turystycznych Bornego Sulinowa oraz gminy?
5. Czy turyści dobrze oceniają ofertę rekreacyjnoturystyczną Bornego Sulinowa?
0
20
TAK
40
60
CZĘŚCIOWO
80
100
120
NIE
6. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe militarna historia gminy
Borne Sulinowo i powiązany z nią Międzynarodowy
Zlot Pojazdów Militarnych stanowią główny produkt
turystyczny gminy, który naleŜy rozwijać?
7. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe liczba osób
wykonujących usługi przewodnika turystycznego na
terenie gminy jest wystarczająca?
8. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe liczba osób
wykonujących usługi przewodnika turystycznego na
terenie gminy jest wystarczająca?
9. Czy turyści są zadowoleni z jakości usług
przewodników turystycznych ?
10. Czy system IT w gminie działa prawidłowo?
0
20
40
TAK
53
60
CZĘŚCIOWO
80
100
NIE
120
11.Czy formy promocji Bornego Sulinowa jako
miejsca atrakcyjnego turystycznie są Państwa
zdaniem wystarczające?
12. Czy macie Państwo problemy ze znalezieniem
wykwalifikowanego personelu?
13. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe na terenie gminy
powinny odbywać się szkolenia zawodowe z
zakresu obsługi ruchu turystycznego?
14. Czy uwaŜacie Państwo, Ŝe konieczna jest
budowa nowej infrastruktury turystycznej?
15. Czy Twoim zdaniem Borne Sulinowo jest
atrakcyjne poza głównym letnim sezonem
turystycznym?
16. Czy uwaŜasz, Ŝe naleŜy wydłuŜyć sezon
turystyczny w naszej gminie?
0
20
40
TAK
Większość
respondentów podkreśliła,
Ŝe
jest
60
CZĘŚCIOWO
tylko
80
100
120
NIE
częściowo
zadowolona
z kierunków rozwoju turystyki w gminie Borne Sulinowo. Zapytani o priorytety
w rozwoju turystyki gestorzy podkreślają niepowtarzalność tego miejsca ze względu
na jego historię niemiecką i rosyjską, niezurbanizowane tereny z dziewicza przyrodą
wokół, czyste środowisko naturalne, moŜliwość uprawiania sportów wodnych
i narciarstwa biegowego. Podkreślają ogromna rolę promocji a wymienione wyŜej
atrybuty uwaŜają za klucz do sukcesu na niwie rozwoju turystyki w gminie. Dzięki
wymienionym walorom gmina jest atrakcyjna turystycznie i słusznym jest rozwijanie
wszelkich gałęzi turystyki.
Jako najbardziej atrakcyjne miejsca przyciągające turystów wskazują na pozostałości
fortyfikacji Wału Pomorskiego, największe w Europie Wrzosowiska Kłomińskie,
Jezioro Pile, Cmentarz Wojenny, Dom Oficera , Willę Guderiana, Zalewy Nadarzycie
oraz zabytki sakralne. Jako atrakcje turystyczne nie promowane obecnie a warte
promowania wskazują rosyjski bunkier sztabowy, strzelnicę niemiecką, brak strefy
54
ciszy na jeziorach, w tym na największym jeziorze Pile i moŜliwość uprawiania
wszelkich sportów wodnych.
Jako największe wydarzenia turystyczne odbywające się na terenie gminy uwaŜają
Zlot Pojazdów Militarnych oraz odbywające się w maju zawody mikrolotowe im.
Andrzeja Szylińskiego.
Preferowane formy spędzania wolnego czasu przez turystów odwiedzających gminę
Borne Sulinowo (ale teŜ i przez mieszkańców) to wycieczki krajobrazowoprzyrodnicze, turystyka militarna, turystyka rowerowa, hippika, uprawianie sportów
wodnych ( w tym wędkarstwo) oraz moŜliwość korzystania z usług rehabilitacyjnych.
Dlatego teŜ badani gestorzy podkreślają konieczność bardzo dobrego oznakowania
szlaków turystycznych, atrakcji turystycznych, wytyczenie ścieŜek rowerowych,
zbudowanie infrastruktury turystycznej umoŜliwiającej korzystanie ze sportów
wodnych.
W 100 % badani zgadzają się z poglądem, iŜ uruchomienie statku wycieczkowego na
jeziorze Pile na trasie Borne Sulinowo – Dąbrowica - Piława przyczyniłoby się do
zwiększenia atrakcyjności gminy Borne Sulinowo.
Przy realizacji powyŜszych zadań nie wolno zapomnieć o poprawie stanu dróg,
wybudowaniu szalet miejskich czy wykonaniu oświetlenia w części nadjeziornej
jeziora Pile.
Większość respondentów uwaŜa, Ŝe Borne Sulinowo jest atrakcyjne poza głównym
letnim sezonem turystycznym ze względu na moŜliwość uprawiania turystyki
kwalifikowanej i niekwalifikowanej, uprawianie wędkarstwa (w tym podlodowego),
uprawianie sportów zimowych (narciarstwo), całoroczne korzystanie z zabiegów
rehabilitacyjnych w specjalistycznych ośrodkach. Dlatego teŜ Gmina Borne Sulinowo
winna podjąć wszelkie starania o wydłuŜenie sezonu turystycznego, a docelowo w
Bornem Sulinowie turystyka winna trwać cały rok.
Niepokojącym sygnałem jest brak zadowolenia gestorów branŜy turystycznej z
form promocji Bornego Sulinowa jako miejsca atrakcyjnego turystycznie. Mimo
znacznych środków finansowych przeznaczanych corocznie na promocję Bornego
Sulinowa w budŜecie gminy, wysoką jakość wydawanych materiałów promocyjnych
przy stosunkowo niskiej cenie (albumów, folderów, ulotek, przewodników, gadŜetów
takich
jak
smycze,
www.bornesulinowo.pl,
kubki,
częsty
breloczki,
udział
gminy
55
długopisy),
w
prowadzenia
imprezach
strony
wystawienniczych,
prezentacja gminy Borne Sulinowo na targach międzynarodowych, promocja nowych
produktów turystycznych , współpraca z mediami, promocja jest postrzegana jako
niedostateczna.
Aby lepiej wykorzystać potencjał turystyczny gminy badana grupa wskazuje na
zwiększenie ilości imprez o charakterze regionalnym lub ponadregionalnym,
promocję w środkach masowego przekazu, udział w targach turystycznych.
Jako najskuteczniejszą formę promocji uwaŜają bezpośredni kontakt z turystą.
Na wykresach zamieszczonych na kolejnych stronach przedstawiono kilka
wybranych
zagadnień
pogrupowanych
w
następujący
sposób:
priorytety
w infrastrukturze turystycznej, kierunki promocji gminy, preferowane formy spędzania
wolnego czasu oraz do jakiej grupy wiekowej winna być skierowana oferta
turystyczna w gminie Borne Sulinowo.
PRIORYTETY W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ
zagospodarow anie
brzegów jezior pod
kątem rozw oju turystyki
w odnej
8%
8%
32%
30%
22%
popraw a oznakow ania
szlaków turystycznych i
budow a infrastruktury
tow arzyszącej (m iejsca
postoju, odpoczynku,
znaki, m apy)
budow a m ałej
infrastruktury
sportow ej (kort
tenisow y, m ini golf itp.)
pola kem pingow e i
nam iotow e
ogólnodostępne
m iejsca rekreacji (place
zabaw dla dzieci)
56
SKĄD TURYŚCI NAJCZĘŚCIEJ CZERPIĄ INFORMACJE O MIEJSCU PRZYSZŁEGO WYPOCZYNKU ?
z biura turystycznego
mediów
10%
15%
50%
od rodziny, znajomych
15%
10%
przypadkowo
inne? jakie? internet
JAKIE FORMY ORGANIZACJI POBYTU PREFERUJĄ TURYŚCI KORZYSTAJĄCY Z PAŃSTWA USŁUG?
pobyty organizowane
indywidualnie
30%
30%
kolonie, obozy
20%
20%
szkolenia, konferencje,
imprezy integracyjne
wypoczynek rodzinny
57
PRZEKRÓJ WIEKOWY ODBIORCÓW USŁUG TURYSTYCZNYCH NA TERENIE GMINY BORNE SULINOWO
50%
50%
45%
30%
40%
35%
30%
25%
10%
10%
20%
15%
10%
5%
0%
PowyŜej 60 lat
Badana grupa respondentów
25-60 lat
16-25 lat
PoniŜej 16 lat
zapytana o uwagi i propozycje dotyczące szeroko
rozumianej oferty turystycznej bądź kierunków rozwoju gminy w zasadzie nie
udzieliła Ŝadnych odpowiedzi. Jest to bardzo niepokojący wskaźnik, bowiem
świadczy o słabej pozycji gestorów branŜy turystycznej w kreowaniu wizerunku
turystycznego gminy i kreowaniu jej kierunków rozwoju. NaleŜałoby połoŜyć nacisk
na współpracę ze środowiskiem lokalnym w przedmiotowym zakresie poprzez
organizację wspólnych spotkań, targów, imprez o charakterze turystycznym.
Analiza wywiadu
Drugą metodą jaką zastosowano podczas procedury mierzenia atrakcyjności
turystycznej gminy Borne Sulinowo był wywiad ukierunkowany. Wywiad jest jedną
z metod gromadzenia danych w oparciu o bezpośredni kontakt słowny z osobami
udzielającymi istotnych dla badacza informacji.
By móc przedstawić zróŜnicowanie badanej grupy w świetle tych samych zagadnień,
kaŜdy z respondentów otrzymał takie same pytania, które dotyczyły atrakcyjności
turystycznej gminy Borne Sulinowo, w tym:
58
czy
mieszkańcy gminy Borne Sulinowo są zadowoleni z kierunków rozwoju
turystyki prowadzonych przez gminę Borne Sulinowo ,
co sądzą o obecnym stanie infrastruktury turystycznej,
czy widzą swoją rolę we współpracy z gminą Borne Sulinowo w zakresie rozwoju
turystyki i wytyczania kierunków tego rozwoju,
inne informacje, które miałyby wpływ na rozwój turystyki.
Z analizy uzyskanych odpowiedzi na pytanie pierwsze wynika, Ŝe nie wszyscy
mieszkańcy są zadowoleni z kierunków rozwoju turystyki. Wielu respondentów
uwaŜa, ze gmina winna zwrócić swoje zainteresowanie w kierunku rozwoju sfery
usług uzdrowiskowych, czy wręcz utworzenia uzdrowiska na terenie gminy Borne
Sulinowo. Gmina powinna prowadzić badania i poszukiwać złóŜ surowców
mineralnych, w tym wód termalnych czy leczniczych. Infrastruktura turystyczna winna
skupić się bardziej na sportach wodnych, w tym budowie slipów i marin (pytanie 2) .
Respondenci zapytani o swoją rolę we współpracy z gminą Borne Sulinowo
w zakresie rozwoju turystyki i wytyczania kierunków tego rozwoju, (pytanie 3), nie
odpowiedzieli w zasadzie nic. Oczekują raczej wychodzenia na przeciw ich
oczekiwaniom nic w zamian nie proponując.
Jako propozycje podniesienia atrakcyjności gminy Borne Sulinowo jako gminy
turystycznej (pytanie 4), badani mieszkańcy wskazują na wyeksponowanie informacji
dotyczących zabytków sakralnych, podkreślanie historii militarnej miasta. Zwrócili
uwagę na konieczność promocji gminy.
Reasumując, analiza udzielonych odpowiedzi przez badane grupy
zdiagnozowanie
pozwoliła na
mocnych i słabych stron w tym zakresie. Dlatego teŜ, w trosce
o rozwój turystyki, który winien być zgodny z oczekiwaniami
klientów, planując
kierunki rozwoju turystyki w gminie Borne Sulinowo oraz jej promocję, naleŜałoby
uwzględnić wyniki przeprowadzonego mierzenia jakości badanego obszaru poprzez
wzmacnianie mocnych stron tej dziedziny i eliminowanie słabych.
59
3. POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
Zapisy Strategii Rozwoju turystyki w Gminie Borne Sulinowo na lata 2009-2015
są zbieŜne z zapisami wielu dokumentów strategicznych o lokalnym jak i szerszym
znaczeniu. Wśród takich dokumentów naleŜy wymienić:
Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borne Sulinowo na lata 2004-2019
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Borne Sulinowo na lata 2007-13
Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Borne Sulinowo na
lata 2007-2013
Plany Odnowy Miejscowości
Lokalna Strategia Rozwoju terenów objętych działaniem Lokalnej Grupy
Działania „ Partnerstwo Drawy”
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Borne Sulinowo.
Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim na lata
2007-2015
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Borne Sulinowo.
60
4. ANALIZA SWOT
SILNE STRONY
SŁABE STRONY
Słabo rozwinięta publiczna infrastruktura
turystyczna, szczególnie brak infrastruktury
turystycznej wokół jez. Pile
Niewystarczające oznakowanie lub brak
oznakowania szlaków
Konieczność poprawy małej infrastruktury na
szlakach (wiaty, ławki)
Brak szlaków turystyczno – przyrodniczych w
niektórych częściach gminy
Brak miejsc postoju dla uczestników spływów
kajakowych
Brak udostępnionych tras turystycznych dla
quadów i samochodów terenowych
brak własnych środków finansowych gminy,
niedostateczny stan sieci dróg lokalnych,
brak promocji gminy na zewnątrz,
ucieczka młodzieŜy z gminy
Infrastruktura niedostosowana do aktualnych
potrzeb (trendów)
duŜa lesistość obszaru, dostępność
bogactwo rzek i jezior
ukształtowanie terenu (pagórki)
ciekawa historia
funkcjonowanie punktu IT
brak strefy ciszy na j. Pile
Gęsta sieć szlaków turystycznych
umoŜliwiająca zwiedzenie zabytków i
ciekawych zakątków Miasta i Gminy Borne
Sulinowo
Atrakcyjne połoŜenie miasta w naturalnym
otoczeniu lasu i jeziora
Większość tras rowerowych wyznaczona jest
na drogach byłego poligonu posiadających
cenną wartość przyrodniczą
MoŜliwość obejrzenia pomników przyrody,
punktów widokowych, grodzisk, parków
dworskich i alei starego drzewostanu
dogodne warunki do rozwoju turystyki i
rekreacji,
walory krajobrazowo - przyrodnicze,
duŜy potencjał ludzki, korzystna sytuacja
demograficzna, wzrost liczby osób w wieku
produkcyjnym.,
istniejące rezerwy terenowe dla róŜnych
funkcji zagospodarowania przestrzennego,
czyste środowisko naturalne.
Brak uciąŜliwego przemysłu
Rozbudowana baza noclegowa
Niedostosowanie oferty do całorocznej
działalności
„Zepsuty” wiejski krajobraz
Brak dodatkowych atrakcji turystycznych
Niska aktywność Lokalnej Organizacji
Turystycznej
Brak zintegrowanego systemu rezerwacji
miejsc noclegowych i wymiany informacji na linii
punkt Informacji turystycznej – gestorzy branŜy
turystycznej
Teren niezurbanizowany,
nieskomercjonalizowany
Słaby stan i brak dostępu do istniejących
zabytków architektonicznych
Aktywność i przychylność usługodawców i
mieszkańców
PołoŜenie na uboczu większych szlaków
komunikacyjnych
DuŜa ilość i róŜnorodność istniejących
szlaków turystycznych: wodnych,
rowerowych, jeździeckich
Zbyt skromna i mało zróŜnicowana baza
noclegowa,
Zdecydowanie niewystarczająca baza
gastronomiczna,
Niskie nasycenie infrastrukturą turystyczną i
paraturystyczną,
Brak ścisłej współpracy pomiędzy branŜą
turystyczną a samorządem,
Konflikt wewnątrz społeczeństwa, brak
współpracy
Bliskość granicy, relatywnie dobra
dostępność komunikacyjna
DuŜa ilość atrakcyjnych pod względem
turystycznym obszarów i obiektów
chronionych
Ciekawe imprezy cykliczne, które wpisały się
na stałe w kalendarz imprez regionu
61
(Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych)
stosunkowo niski poziom bezrobocia
Sprzyjające warunki dla rozwoju sportu,
rekreacji i turystyki oraz organizacji
prestiŜowych imprez
młode społeczeństwo
sieć wodociagowa
sieć energetyczna
telefonia stacjonarna, komórkowa, dostępność
do Internetu
Brak oferty wieczornej, urozmaicającej pobyt
Niedostateczne środki finansowe na realizację
zadań rozwojowych
SZANSE
Dostępność środków zewnętrznych
Dobrze przygotowana kadra w pozyskiwaniu
środków UE
doskonalenie samorządności lokalnej
współpraca regionalna i ponadregionalna,
dynamika przyrostu turystów zagranicznych,
zainteresowanie
budownictwem
i
wypoczynkiem,
Potencjał ludzki
DuŜy potencjał lokalnych przedsiębiorców
branŜy turystycznej
Rozwój turystyki kwalifikowanej w Polsce
Rosnąca popularność turystyki zdrowotnej,
aktywnej i weekendowej
działania miasta mające na celu rozwój
infrastruktury turystycznej i paraturystycznej
Rozszerzenie runku o turystów zagranicznych
głównie z UE
WydłuŜenie sezonu (zwiększenie oferty na
wszystkie pory roku)
Rozwój lokalnego produktu turystycznego
opartego o historię i walory krajobrazowoprzyrodnicze
ZAGROśENIA
szybki rozwój sąsiednich gmin (konkurencja),
Wysoka konkurencyjność oferty turystyki
zagranicznej
Znaczna odległość od duŜych ośrodków
miejskich
Migracje młodych, zdolnych ludzi z miasta
Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony -cechy,
które pomagają w osiąganiu wyznaczonych celów), Weaknesses (słabe strony kaŜdy czynnik, który moŜe zagrozić w osiąganiu celów), Opportunities (szanse
w otoczeniu - kaŜdy element otoczenia zewnętrznego, który tworzy warunki
sprzyjające osiąganiu celów), Threats (zagroŜenia w otoczeniu - kaŜda cecha
otoczenia, która moŜe negatywnie wpływać na rozwój turystyczny).
62
Analiza SWOT jest efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron danego
przedsięwzięcia oraz badania szans i zagroŜeń jakie przed nim stoją i pozwala na
uporządkowanie informacji o obecnej sytuacji gminy w kontekście rozwoju turystyki.
Dzięki temu moŜna ocenić, czy gmina charakteryzuje się dobrą kondycją oraz czy ma
potencjał i moŜliwości wykorzystania istniejących na rynku szans.
Analiza SWOT została opracowana na podstawie diagnozy walorów turystycznych,
potencjału środowiskowego i gospodarczego branŜy turystycznej oraz analizy ankiety
przeprowadzonej wśród gestorów branŜy turystycznej.
Z diagnozy powyŜszego stanu wynikają ograniczenia oraz preferencje dla
zagospodarowania
Gminy,
określające
równieŜ
kierunki
dalszego
rozwoju
gospodarczego uwarunkowane zasobami i walorami środowiska .
Przyszłość miejscowości Borne Sulinowo związana jest przede wszystkim
z rozwojem na jego terenie turystyki. NajwaŜniejszym elementem przyciągającym
rzesze turystów do Bornego Sulinowa jest środowisko naturalne, historia i połoŜenie.
Niestety w chwili obecnej gmina nie jest przystosowana do przyjmowania zbyt duŜej
liczby turystów. Dlatego w przyszłości niezbędne są inwestycje, które zapewnią
odpowiednie warunki do obsługi duŜego ruchu turystyczno, który z roku na rok się
powiększa.
Dodatkowym atutem przyciągającym turystów do gminy Borne Sulinowo mogą być
liczne, czyste i zasobne w ryby jeziora, przepiękne krajobrazy oraz czyste powietrze,
cisza,
spokój,
połoŜenie
w
niewielkiej
odległości
od
głównych
szlaków
komunikacyjnych, które stwarzają wprost wymarzone warunki do rozwoju turystyki.
Argumentem przemawiającym za postawieniem na rozwój turystyki są przychylne dla
róŜnych gałęzi rolnictwa moŜliwości i warunki naturalne, które sprawiają, Ŝe moŜe
rozwijać się szeroko rozumiana turystyka kwalifikowana oraz bardzo modna
w ostatnich latach agroturystyka. Mieszkańcom gminy Borne Sulinowo do godnego
Ŝycia niezbędne są dodatkowe źródła dochodów. Takimi dodatkowymi dochodami
mogą być dochody z turystyki.
Brak duŜych zakładów pracy, ograniczenia wynikające z moŜliwości produkcji tylko
nieuciąŜliwej dla środowiska powoduje, Ŝe rolnictwo na tym terenie będzie nadal
waŜnym źródłem dochodów mieszkańców gminy. W związku z intensyfikacją
produkcji rolnej (powstawanie gospodarstw rolnych wielkoobszarowych), zmniejszy
się liczba osób zatrudnionych w rolnictwie, a osoby, które odejdą z rolnictwa będą
musiały poszukać nowych źródeł dochodów. Dotyczy to przede wszystkim właścicieli
63
małych gospodarstw, które będą mogły podjąć własną działalność gospodarczą np.
związaną z turystyką.
5. WIZJA GMINY BORNE SULINOWO
Wizja gminy jest określeniem poŜądanego stanu rozwoju społecznogospodarczego, w tym opracowaniu w obszarze rozwoju turystyki. Jest to
zarysowanie oczekiwanego obrazu i wizerunku gminy, jaki chcemy osiągnąć
w długiej perspektywie czasowej.
Gmina Borne Sulinowo ma na celu tworzenie atrakcyjnych warunków dla inwestorów
w celu zapewniania wysokiego poziomu rozwoju w sektorze turystyki i agroturystyki
oraz zapewnienie wysokiego poziomu
turystyczną
dysponującą
pełną
kultury i sportu. Będzie gminą rolnoinfrastrukturą
turystyczną,
sprzyjającą
przedsiębiorczości, turystyce kwalifikowanej i rodzinnej oraz kulturze. Będzie
bazować na dotychczasowej bogatej historii oraz warunkach środowiskowych
dających alternatywę dla mieszkańców wsi i rolników
na rozwój agroturystyki, a
rozwój turystyki wykreuje nowe miejsca pracy , jak równieŜ będzie wpływał na
inwestycje infrastrukturalne i w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego. Zadania
związane z kulturą i sportem wpłyną na podnoszenie integracji kulturalnej gminy.
Stan środowiska naturalnego ulegnie poprawie przez dokończenie inwestycji w
obszarze gospodarki ściekowej.
Przyjmując horyzont czasowy strategii na 2015 rok, wizję rozwoju turystyki dla
gminy Borne Sulinowo określono następująco:
Gmina ludzi pracujących w sektorze szeroko rozumianej turystyki, bezpieczna
dla turystów i mieszkańców, którzy Ŝyją w przyjaznym i ekologicznym
środowisku.
64
6. MISJA GMINY BORNE SULINOWO
Przyjęcie turystyki jako głównego kierunku rozwoju miasta i gminy
spowodowane jest walorami turystycznymi, krajobrazowymi, kulturowymi, a takŜe
historycznymi. Przylegający do miasta rozległy obszar poligonu z jedynymi w swoim
rodzaju budowlami, czy pozostałości umocnień Wału Pomorskiego stanowią
podstawę do coraz popularniejszej turystyki militarnej. Gmina posiada duŜe
moŜliwości rozwoju róŜnych form turystyki. Występują tutaj dobre warunki do
turystyki pobytowej i kwalifikowanej, w tym turystyki pieszej, rowerowej, kajakowej
i konnej.
Dlatego rozwój Bornego Sulinowa i dawnych terenów po-wojskowych
otaczających miasteczko winno odbywać się z zachowaniem walorów historycznych,
z podkreśleniem jego unikalności i lokalnej specyfiki, w zgodzie z wartościami
i potrzebami lokalnej społeczności, zgodnie z głównym trendem rozwoju miasta jakim
jest turystyka, zgodnie z misją :
Borne Sulinowo – turystyczny poligon.
7. CELE STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI
Określanie sposobów i etapów realizacji strategicznych celów oraz realnych
środków do ich osiągania pobudza postęp gospodarczy i wpływa na lokalny rozwój,
dzięki któremu samorząd moŜe podnosić jakość Ŝycia mieszkańców poprzez
koncentrację
i
optymalizację
wykorzystania
środków
własnych
gminy
oraz
maksymalne wykorzystanie dostępnych środków z Funduszy Strukturalnych Unii
Europejskiej.
CELE GŁÓWNE
Cele główne i szczegółowe sformułowano na podstawie przeprowadzonej analizy,
przeprowadzonych
ankiet
oraz
na
podstawie
celów
sformułowanych
w innych dokumentach strategicznych, wymienionych na 66 stronie niniejszej
strategii. Przyjęto zasadę, Ŝe rozwój turystyki w gminie Borne Sulinowo odbywać się
będzie z zachowaniem zasad zrównowaŜonego rozwoju poprzez wykorzystanie
65
walorów
przyrodniczych,
zasobów
ludzkich
i
specyfiki
Bornego
Sulinowa,
uwzględniając cztery sfery: ekonomiczną, ekologiczną, społeczną i infrastrukturalną.
Jako cele główne określono:
CEL GŁÓWNY NR 1
„Rozwój turystyki jako głównego czynnika stymulującego
rozwój gospodarczy gminy”
CEL GŁÓWNY NR 2
„WydłuŜenie sezonu turystycznego w gminie Borne
Sulinowo”
CELE POŚREDNIE
W celach głównych wyróŜniono cele szczegółowe, które naleŜy rozwijać.
Dla CELU GŁÓWNEGO NR 1 są to:
uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej celem wyeliminowania źródeł
zagroŜeń dla czystości środowiska naturalnego
uzbrajanie terenów atrakcyjnych dla potencjalnych inwestycji turystycznych
zwiększenie liczby oraz podniesienie standardu miejsc noclegowych we
wszystkich kategoriach obiektów
podniesienie atrakcyjności gminy Borne Sulinowo poprzez poprawienie
estetyki zagospodarowania przestrzeni publicznej
podniesienie atrakcyjności gminy Borne Sulinowo poprzez poprawienie
estetyki wsi
rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej zarówno w mieście jak i na terenach
wiejskich
wykorzystanie moŜliwości związanych z duŜą ilością zbiorników wodnych
poprzez budowę infrastruktury nadbrzeŜnej (pomosty, mola, stanice kajakowe,
przystanie)
uruchomienie statku wycieczkowego na jeziorze Pile
poprawa stanu zagospodarowania szlaków turystycznych (oznakowanie,
66
rozwój infrastruktury towarzyszącej itp.)
szkolenie kadr turystyki
zwiększenie nakładów na promocję atrakcyjności turystycznej gminy
rozwój systemu informacji turystycznej (system rezerwacji miejsc)
Dla CELU GŁÓWNEGO NR 2 są to:
rozwój infrastruktury turystycznej i zwiększenie liczby atrakcji dostępnych dla
turystów poza sezonem.
rozwój oferty turystycznej opartej na walorach krajobrazowo-przyrodniczych
oraz niepowtarzalnej historii Bornego Sulinowa (Centrum Edukacji
Ekologicznej, Muzeum).
rozwój róŜnych form turystyki kwalifikowanej.
zarybianie jezior.
67
8. DZIAŁANIA PLANOWANE NA LATA 2009-2015
PROJEKTY
REALIZOWANE LUB PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ PODMIOTY
PRYWATNE
LP.
NAZWA PLANOWANEGO
DZIAŁANIA
OCZEKIWANE REZULTATY
PODMIOTY
UCZESTNICZĄCE
WE WDRAśANIU
SZACUNKOWE
NAKŁADY
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
1.
Adaptacja byłych
budynków
koszarowych na
pensjonaty, ośrodki
wypoczynkowe itp.
Powstanie kilkuset
nowych miejsc
noclegowych w średnim
lub wysokim standardzie
Przedsiębiorcy
prywatni,
Kilkadziesiąt
milionów złotych
Środki prywatne.
Środki wsparcia
pochodzące z
Regionalnego Programu
Operacyjnego
Województwa
Zachodniopomorskiego lub
z Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich.
2.
Rozwój oferty
agroturystycznej oraz
pól biwakowych i
kempingowych.
Wzrost liczby miejsc
noclegowych
w gospodarstwach
agroturystycznych.
Powstanie nowych
atrakcji oferowanych
w gospodarstwach
agroturystycznych.
Podniesienie standardu
istniejących pól
biwakowych oraz
powstanie kempingu
o wysokim standardzie.
Rolnicy, osoby
fizyczne,
przedsiębiorcy
prywatni
Kilka milionów
złotych
Środki prywatne.
Środki wsparcia
pochodzące z Programu
Rozwoju Obszarów
Wiejskich.
(duŜa ilość środków będzie
dostępna w ramach
realizacji Lokalnej Strategii
Rozwoju „Partnerstwa
Drawy” w ramach programu
Leader.
3.
Rozwój oferty
aktywnych form
wypoczynku (paintball,
szkoły przetrwania,
quady, spływy
kajakowe itp., )
Wzrost liczby
oferowanych atrakcji
Przedsiębiorcy
prywatni
Kilkaset tysięcy
złotych
Środki prywatne.
Środki wsparcia
pochodzące z
Operacyjnego
Województwa
z Programu Rozwoju
4.
Rozwój oferty firm
obsługujących
turystów
(wypoŜyczalnie
sprzętu turystycznego
itp.)
Zakup nowego sprzętu,
wprowadzanie nowości
do oferty
Przedsiębiorcy
prywatni
Kilkaset tysięcy
złotych
jw.
5.
Rozwój usług
gastronomicznych
Powstanie nowych lokali
gastronomicznych.
Podniesienie standardu
funkcjonujących juŜ
obiektów.
Przedsiębiorcy
prywatni
Kilka milionów
złoptych
jw.
68
PROJEKTY
PUBLICZNE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE.
LP.
NAZWA PLANOWANEGO
DZIAŁANIA
PODMIOTY
UCZESTNICZĄCE
WE WDRAśANIU
SZACUNKOWE
NAKŁADY
1.
Zintegrowana
Powstanie
gospodarka wodnokilkudziesięciu
ściekowa w gminie
kilometrów sieci wodnoBorne Sulinowo (część
kanalizacyjnej.
Kompleksowe
duŜego projektu
rozwiązanie problemu
dofinansowanego ze
środków UE
dostaw wody oraz
pochodzących z
odprowadzania ścieków
funduszu spójności
w gminie Borne
realizowanego w
Sulinowo
Dorzeczu Parsęty)
PWiK
Szczecinek,
Gmina Borne
Sulinowo
Kilkadziesiąt
milionów złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo, środki PWiK
w Szczecinku,
Fundusz Spójności
2.
Rozwój bazy sportowo Budowa stref sportowo- rekreacyjnej .
rekreacyjnych na terenie
miasta i gminy Borne
Sulinowo,
Modernizacja stadionu
sportowego w Bornem
Sulinowie
Budowa placów zabaw.
Budowa boiska w
ramach programu Orlik
2012
Gmina Borne
Sulinowo
Kilkanaście
milionów złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo,
środki wsparcia pochodzące
z Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich,
budŜetu Marszałka
Województwa
Zachodniopomorskiego
oraz BudŜetu Państwa
3.
Budowa infrastruktury
nadbrzeŜnej
Wzrost liczby
pomostów, stanic.
Zwiększenie
dostępności zbiorników
wodnych dla turystów.
Gmina Borne
Sulinowo
Kilka milionów
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo,
z Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich oraz z
Operacyjnego
Województwa
4.
Zagospodarowanie
i poprawa estetyki
przestrzeni publicznej
w mieście i gminie
Borne Sulinowo
Modernizacja i remonty
ulic, chodników,
oświetlenia.
Modernizacja Alei
Niepodległości w
Bornem Sulinowie
Gmina Borne
Sulinowo/Powiat
Szczecinek
Kilkanaście
milionów złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo, środki
Rozwoju Obszarów
Wiejskich oraz z
Rządowego Programu
Budowy Dróg Lokalnych
5.
Rozwój sieci szlaków
turystycznych na
terenie Gminy Borne
Sulinowo
Odnowienie
oznakowania szlaków
turystycznych, budowa
infrastruktury
towarzyszącej typu
miejsca postoju, punkty
widokowe.
Powstanie szlaku
turystycznego na bazie
umocnień Wału
Pomorskiego - „Historia
Wśród Przyrody”
Gmina Borne
Sulinowo
Kilkaset tysięcy
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo,
z Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich oraz z
Operacyjnego
Województwa
69
PROJEKTY
PUBLICZNE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (C.D.).
LP.
NAZWA PLANOWANEGO
DZIAŁANIA (c.d.)
(c.d.)
PODMIOTY
UCZESTNICZĄCE
WE WDRAśANIU
SZACUNKOWE
NAKŁADY
(c.d.)
(c.d.)
(c.d.)
6.
Powstanie Ośrodka
Edukacji Ekologicznej
w Bornem Sulinowie
Przeprowadzenie
adaptacji budynku
połoŜonego w pobliŜu
Zespołu Szkół w
Bornem Sulinowie dla
potrzeb Ośrodka
Edukacji Ekologicznej.
Wprowadzenie
dodatkowej oferty dla
turystów
odwiedzających Borne
Sulinowo zarówno w
sezonie turystycznym
jak i poza nim.
Gmina Borne
Sulinowo/Nadleś
nictwo Borne
Sulinowo
Kilka milionów
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo,
Środki pochodzące z
Wojewódzkiego oraz
Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska.
7.
Powstanie muzeum w
Bornem Sulinowie
Wprowadzenie
dodatkowej oferty dla
turystów
odwiedzających Borne
Sulinowo zarówno w
sezonie turystycznym
jak i poza nim.
Gmina Borne
Sulinowo/
Stowarzyszenie
Militarnej Historii
Bornego
Sulinowa
Kilkaset tysięcy
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo, środki wsparcia
Rozwoju Obszarów
Wiejskich oraz z
Operacyjnego
Województwa
70
WSPÓŁPRACA MIĘDZY SEKTORAMI
LP.
NAZWA PLANOWANEGO
DZIAŁANIA
PODMIOTY
UCZESTNICZĄCE
WE WDRAśANIU
1.
Uruchomienie statku
wycieczkowego na
jeziorze Pile
Dodatkowa atrakcja dla
turystów
odwiedzających gminę
Borne Sulinowo
2.
Rozwój systemu
informacji turystycznej
Wprowadzenie
zintegrowanego
systemu rezerwacji
miejsc noclegowych w
gminie Borne Sulinowo.
Ustawienie
dodatkowych infomatów.
Zakup dodatkowego
wyposaŜenia do punktu
IT
3.
SZACUNKOWE
NAKŁADY
Gmina Borne
Sulinowo
(budowa
infrastruktury
nadbrzeŜnej)
, Przedsiębiorcy
prywatni (zakup
statku,
prowadzenie
przewozów)
Kilka milionów
złotych
Środki prywatne.
BudŜet gminy Borne
Sulinowo
Środki wsparcia
pochodzące z
Operacyjnego
Województwa
z Programu Rozwoju
Gmina Borne
Sulinowo/
Zachodniopomor
ska Regionalna
Organizacja
Turystyczna/Lok
alna Organizacja
Turystyczna
Kilkaset tysięcy
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo, środki
pochodzące z
Operacyjnego
Województwa
Zachodniopomorskiego,
Środki Prywatne
Rozwój Kadr Turystyki Zorganizowanie szkoleń
Gmina Borne
dla osób bezrobotnych
Sulinowo/PUP/
organizacje
celem
pozarządowe/
przekwalifikowania ich
dla potrzeb obsługi
szkoły
zawodowe/przed
ruchu turystycznego.
Zorganizowanie targów
siębiorcy
pracy dla absolwentów
prywatni
szkół o profilu
turystycznym z terenu
Powiatu
Szczecineckiego
Kilkaset tysięcy
złotych
BudŜet gminy Borne
Sulinowo, środki wsparcia
Operacyjnego Kapitał
Ludzki
71
9.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZAPLANOWANYCH DZIAŁAŃ
Głównym źródłem finansowania działań planowanych w ramach realizacji celów
Strategii Rozwoju Turystyki będą środki realizatorów poszczególnych projektów środki własne gminy Borne Sulinowo oraz środki lokalnych gestorów branŜy
turystycznej. Projekty realizowane przez Gminę Borne Sulinowo, organizacje
pozarządowe czy teŜ inwestorów prywatnych mogą zostać dofinansowane w
ramach róŜnego typu programów, wśród których największe znaczenie dla rozwoju
turystyki mają:
Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata
2007-2013
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Działania osi 3)
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (oś 4 LEADER, środki z
dotacji na wdraŜanie zapisów Lokalnej Strategii Działania. CEL GŁÓWNY 3
Strategii: Rozwój turystyki na obszarze LGD)
Program współpracy transgranicznej Polska (Woj. Zachodniopomorskie) –Niemcy
(Meklemburgia Pomorze Przednie, Brandenburgia)
Środki Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej
10.
MONITORING I KONTROLA WDRAśANIA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI
Uwarunkowania polityczno-gospodarcze, tj. akcesja z datą 1 maja 2004 r.
Polski do Unii Europejskiej zobowiązuje samorządy do wykorzystywania na bieŜąco
w zarządzaniu dokumentów strategii oraz wieloletnich planów inwestycyjnych.
Zapisy strategii mają za zadanie wskazać kierunki polityki władz gminnych
w obszarze turystyki. Realizacja zapisów Strategii Rozwoju Turystyki zaleŜeć będzie
w głównej mierze od aktywności samorządów lokalnych oraz od aktywności innych
podmiotów działających w branŜy turystycznej. Aktywność ta będzie przejawiała się
w realizacji róŜnych projektów, zarówno indywidualnych jak i wspólnych.
Instytucją koordynującą wdraŜanie Strategii Rozwoju Turystyki w Gminie Borne
Sulinowo jest Urząd Miasta i Gminy Borne Sulinowo.
Narzędziem kontroli realizacji celów zapisanych w strategii jest monitoring jej
wdraŜania. MoŜe być zrealizowany jako coroczne sprawozdanie burmistrza
72
z realizacji strategii, w którym byłoby pokazane, jakie zadania są realizowane i jakie
cele zostały osiągnięte.
Do
wybranych
wskaźników
dotyczących
monitoringu
rozwoju
infrastruktury
turystycznej moŜna zaliczyć:
liczbę wybudowanych przystani
długość wybudowanych/zmodernizowanych ścieŜek rowerowych
długość nowopowstałych ścieŜek pieszych
ilość doposaŜonych i wyremontowanych plaŜ
ilość zaadaptowanych obiektów kulturalnych i oświatowych
powierzchnia zmodernizowanego stadionu w m2
ilość zmodernizowanych chodników, dróg i ulic w km
likwidacja barier architektonicznych – ilość podjazdów, poręczy
liczba wybudowanych miejsc parkingowych
ilość
wybudowanych
punktów
świetlnych,
wymienionych
punktów
świetlnych
oświetlenie części nadjeziornej
długość zmodernizowanej sieci co
długość zmodernizowanej sieci oraz ilość zutylizowanych zanieczyszczeń
sieci kanalizacji deszczowej
ilość wybudowanych/nowootwartych obiektów infrastruktury turystycznej,
palców zabaw, parków
liczba wybudowanych przystani
Spodziewane rezultaty związane z realizacją strategii:
wzrost poziomu jakości usług komunalnych
wzrost miejsc noclegowych
podniesienie standardu usług sportowych i rekreacyjnych
rozszerzenie oferty usług kulturalnych
rozszerzenie ofert usług turystycznych
stworzenie oferty specjalistycznych usług szkoleniowych
Planowane oddziaływanie
wzrost ruchu turystycznego
nowe miejsca pracy stałe lub czasowe
73
wzrost
liczby
podmiotów
gospodarczych
działających
w
branŜy
turystycznej
zwiększenie liczby imprez o charakterze turystycznym, sportowym
i kulturalnym
wzrost
liczby
korzystających
z
oferty
prywatnych
ośrodków
wypoczynkowych i rehabilitacyjnych
wzrost jakości usług infrastruktury turystycznej
Zgodnie z celami strategii turystyki i zasadą, Ŝe rozwój turystyki w gminie Borne
Sulinowo odbywać się będzie z zachowaniem zasad zrównowaŜonego rozwoju
w czterech strefach: ekonomicznej, ekologicznej, społecznej i infrastrukturalnej,
dzięki realizacji strategii zostanie wykreowana i podtrzymana specjalność miasta
i gminy, w której zawierają się następujące sfery funkcjonalne:
STREFA EKONOMICZNA:
stworzenie
warunków
rozwoju
dla
turystyki
nieinwazyjnej
o zróŜnicowanym charakterze korzystania z zasobów przyrody
STREFA EKOLOGICZNA:
tworzenie obszarów szczególnej ochrony,
utrzymywanie dotychczasowej jakości środowiska i walorów przyrody
STREFA SPOŁECZNA:
integrowanie mieszkańców miasta wokół specjalności turystycznych
kultywowanie elementów historycznej przeszłości miasta
przyspieszenie integracji społeczności miasta i gminy
STREFA INFRASTRUKTURALNA:
rozwijanie gminnej infrastruktury turystycznej wraz z promocją,
aktywizacja gospodarcza miasta,
znalezienie kompetencji wyróŜniających miasto,
promocja miasta jako miejsca atrakcyjnego dla inwestorów,
poprawa ogólnego wizerunku Bornego Sulinowa.
74
AKTUALIZACJA DOKUMENTU
Aktualizacji
dokumentu
dokonywać
będzie
zespół
roboczy
składający
się
z przedstawicieli samorządu gminnego. Aktualizacja będzie następowała corocznie,
po pierwszym w danym roku spotkaniu z gestorami branŜy turystycznej, na którym
dyskutowane będą zmiany konieczne do wprowadzenia w niniejszym dokumencie.
KOMUNIKACJA SPOŁECZNA
Dokument będzie udostępniony mieszkańcom gminy Borne Sulinowo oraz innym
zainteresowanym
osobom
na
oficjalnej
stronie
internetowej
gminy
www.bornesulinowo.pl . Informacja dotycząca przyjęcia Strategii Rozwoju Turystyki
pojawi się w prasie lokalnej.
11.
PODSUMOWANIE
Wielokrotnie w niniejszym dokumencie podkreślane było znaczenie szeroko
rozumianej turystyki dla ogólnego rozwoju gminy Borne Sulinowo i jej mieszkańców.
Według specjalistów z zakresu ekonomii turystyki, w polskich warunkach 1 miejsce
turystyczne (stałe) stymuluje dodatkowe zatrudnienie 3-4 osób w firmach
zajmujących się obsługą ruchu turystycznego. Z tego właśnie powodu w Strategii
Rozwoju Turystyki duŜo miejsca poświęcono zwiększeniu liczby miejsc noclegowych
oraz ogólnemu zwiększeniu liczby turystów odwiedzających gminę Borne Sulinowo.
KaŜdy turysta to dodatkowe dochody, które w przyszłości mogą przełoŜyć się na
konkretne projekty realizowane z myślą o zwiększeniu atrakcyjności oferty gminy na
bardzo konkurencyjnym rynku turystycznym.
Dzięki przeprowadzonym badaniom mamy obraz poziomu usług rynku turystycznego
z róŜnych punktów widzenia. Jest to materiał do dalszych prac nad kierunkami
rozwoju,
planowaniem
inwestycji
infrastrukturalnych
związanych
z turystyką, planowaniem potrzeb do prawidłowego świadczenia usług w tej branŜy.
Wiemy, na jakie czynniki powinniśmy połoŜyć główny nacisk, a co funkcjonuje
zgodnie z oczekiwaniami klientów.
Na podstawie przeprowadzonej analizy moŜemy stwierdzić, Ŝe olbrzymi wpływ na
ich wynik ma czynnik ludzki. To, co dla jednych jest słabą stroną, inni wskazują jako
mocną. Złym sygnałem jest fakt, Ŝe ani mieszkańcy ani gestorzy tak naprawdę nie
75
widzą dla siebie miejsca we współpracy z gminą przy planowaniu rozwoju kierunków
turystyki. Z uwagi na fakt, iŜ kaŜda osoba lub grupa osób moŜe mieć inne
oczekiwania i inne kryteria,
sprawą o znaczeniu podstawowym jest uzgodnienie
i przyjęcie wspólnego zestawu kryteriów, co spowoduje moŜliwość róŜnych
aspektów rozwoju.
Dlatego teŜ warto stworzyć takie warunki, by dyskusja o rozwoju turystyki stała się
czynnikiem nowych programów i projektów działania oraz nowego podejścia do
projektowania zmian.
Pamiętać naleŜy, Ŝe produkty dobrej jakości przyciągają klientów. Klient zadowolony
z produktu lub usługi chętnie wraca, staje się jej stałym partnerem. Produkowanie
towarów dobrej jakości przynosi satysfakcję. Wszyscy są dumni z tego co robią.
Pracują z radością i zaangaŜowaniem.
Świadczenie usług w turystyce bez tzw.
usterek i braków jest korzystniejsze finansowo.
Bardzo
waŜnym
elementem
jest
partnerska
współpraca
wszystkich
zainteresowanych. Kierunki rozwoju muszą być związane z wizją i strategią rozwoju
turystyki.
Określenie kierunków rozwoju turystyki wymaga dobrego planowania opartego
o rzetelną informację i diagnozę. Rozwój w sferze turystyki oznacza teŜ, Ŝe nie
moŜna dopuszczać do powstania luk i nieumiejętności . W jaki sposób ? Przez
zorganizowanie systemu stałej obserwacji, czyli monitorowania procesu i efektów
interesujących nas obszarów od chwili rozpoczęcia danego działania. To pozwoli
nam na bieŜąco monitorować czy wprowadzane zmiany lub obrane kierunki rozwoju
faktycznie polepszają dany obszar.
Opracowanie Strategii Rozwoju Turystyki w gminie Borne Sulinowo na lata
2009 - 2015 pozwoliło na duŜe rozpoznanie warunków rozwojowych w zakresie
turystyki z jednoczesnym identyfikacją mocnych i słabych stron, szans i zagroŜeń,
konfrontacji z oczekiwaniami lokalnej społeczności. Szczegółowa diagnoza stanu
istniejącego wykazała, Ŝe pomimo wielu korzystnych uwarunkowań i to zarówno
wewnętrznych jak i zewnętrznych, obecny poziom rozwoju turystycznego gminy jest
daleki od oczekiwań.
Wpływ na
to
ma
wiele
czynników.
Wydaje
się,
Ŝe
podstawowym
mankamentem obecnego poziomu rozwoju tej gałęzi jest niedostateczny stan
zagospodarowania turystycznego, w tym w szczególności bazy noclegowej i
76
gastronomicznej oraz wypromowanie kluczowych produktów turystycznych. Słaby
postęp notuje się w informacji i promocji turystycznej (pomimo działań w kierunku
rozszerzenia
komputerowego
systemu
informacji
turystycznej,
wydawnictw
promocyjnych, udziału w targach turystycznych). Niewystarczające są środki
finansowe na inwestycje turystyczne. Ruch turystyczny w gminie jest stosunkowo
niewielki (zwłaszcza poza sezonem letnim). PrzewaŜają jednodniowe formy turystyki
typu zbiorowego oraz ograniczenie sezonu turystycznego na większości obszaru do
miesięcy letnich.
Strategia pozwoliła jednocześnie wskazać jaki powinien być docelowy stan
potencjału turystycznego (2015 roku), stosownie do moŜliwości środowiska
przyrodniczego i społeczno - kulturowego, ustalić optymalne rodzaje i formy turystyki,
jakie powinny być w gminie realizowane, określić działania i zadania priorytetowe
oraz sposób ich realizacji. Istnienie na obecnym etapie wspólnej i długo okresowej
strategii rozwoju moŜe nie być wystarczające do rozwiązania wszystkich problemów
nurtujących turystykę. Niezbędna zatem powinna być konsekwencja i upór
wszystkich realizatorów programu, przemian oraz szerokie otwarcie się na zewnątrz
celem zwiększenia zdolności do adaptacji rozwiązań z powodzeniem stosowanych
w bardziej rozwiniętych turystycznie regionach Polski oraz w krajach o rozwiniętej
gospodarce rynkowej.
77

Strategia - Borne Sulinowo

Transkrypt

Podobne dokumenty

Załącznik nr 3 Borne Sulinowo, dnia ………………….. r. Informacja

kompleksowa organizacja Oferujemy komp

Mobilny Punkt Informacyjny w Bornem Sulinowie

Kontroler Jakości - Borne Furniture Sp. z oo