analiza czasu dojazdu pojazdów straży pożarnej do miejsca

analiza czasu dojazdu pojazdów straży pożarnej do miejsca

Lidia Zielińska
Politechnika Gdańska, ul. Gabriela Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk
tel.: +48 513 829 924, e-mail: [email protected]
ANALIZA CZASU DOJAZDU POJAZDÓW STRAŻY POŻARNEJ DO
MIEJSCA ZDARZENIA NA PRZYKŁADZIE GDAŃSKA
Streszczenie: Celem referatu jest przedstawienie oraz analiza czasu dojazdu pojazdów
uprzywilejowanych (straży pożarnej) do miejsca zdarzenia z podziałem na okresy czasu (dni tygodnia,
godziny w ciągu doby). W referacie przedstawiono istotę sprawnego poruszania się pojazdów
uprzywilejowanych w mieście oraz pokazany został podział Gdańska na jednostki ratowniczogaśnicze wraz z opisem polityki straży pożarnej. Następnie, na podstawie bazy zgłoszeń gdańskiej
straży pożarnej, przeanalizowane zostały najistotniejsze, pod względem dokonywanej analizy,
parametry. Dane z roku 2014 zostały podzielone według czasu dojazdu do zdarzenia, odległości oraz
średniej prędkości pojazdów. Na podstawie dostępności danych z podziałem na dni tygodnia oraz
godziny możliwe było przeanalizowanie zależności występujących pomiędzy tymi parametrami.
Wyniki otrzymane z analizy danych mogą przyczynić się jako materiał pomocniczy Komendzie
Miejskiej Straży Pożarnej w Gdańsku do ustalenia nowego podziału terytorialnego jednostek
ratowniczo-gaśniczych (po wybudowaniu planowanej szóstej jednostki). W podsumowaniu zebrane
zostały wnioski płynące z analizy danych oraz zaproponowane zostały rozwiązania mające na celu
poprawę czasów dojazdów.
Słowa kluczowe: Parametry ruchu, pojazdy uprzywilejowane, analiza.
1. Wstęp
Bezpieczeństwo jest kluczowym elementem życia ludzkiego od bardzo dawna.
Zauważył to również słynny amerykański psycholog Abraham Maslow tworząc teorię
hierarchii potrzeb. Nie bez przyczyny umieścił on bowiem potrzeby związane z
bezpieczeństwem tuż za potrzebami fizjologicznymi, a więc tymi niezbędnymi do przeżycia
[2].
Organem zapewniającym człowiekowi bezpieczeństwo z zakresu prewencji, walki z
pożarami oraz innymi zagrożeniami zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska
naturalnego jest straż pożarna. Aby móc zapewnić mieszkańcom miast ochronę, pojazdy
muszą w jak najkrótszym czasie dojechać na miejsce zdarzenia. Dlatego też, obszary miast
podzielone są na mniejsze jednostki ratowniczo-gaśnicze, aby zapewnić jak najkrótszy czas
dojazdu. Miasto Gdańsk podzielone jest na pięć jednostek jak na rys. 1. Obszary podlegające
poszczególnym jednostkom nie są równe. Przykładowo jednostka nr 2 jest około
sześciokrotnie większa od jednostki nr 4. Wynika to z faktu, iż podziału dokonuje się w
zależności od wielkości danej jednostki, sprzętu jakim dysponuje oraz możliwości jak
najszybszego dostania się do miejsca zdarzenia.
Rys. 1. Podział terytorialny miasta Gdańska na Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze.
(źródło: Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Gdańsku)
Za czas dojazdu uważa się różnicę pomiędzy dokładną godziną otrzymania zgłoszenia,
a godziną dotarcia pojazdów na miejsce zdarzenia. Nie ma niestety informacji o faktycznym
czasie jazdy pojazdów. Jak powszechnie wiadomo, dojazd samochodem w dowolne miejsce
w tak dużym mieście w dowolnej porze dnia jest oczywiście możliwe i wykonalne.
Problemem natomiast jest czas. Dlatego też celem niniejszego referatu jest analiza czasu
dojazdu pojazdów straży pożarnej w Gdańsku oraz propozycje rozwiązania tego problemu.
2. Analiza danych
Analiza została przeprowadzona na podstawie danych gdańskiej straży pożarnej z roku
2014. Baza zawiera informacje o jednostce, która przyjęła zgłoszenie, dokładnej dacie i
godzinie przyjęcia zgłoszenia, dokładnej dacie i godzinie dojazdu do zgłoszenia oraz adresie
zgłoszenia. Na podstawie tych danych możliwe było obliczenie czasu dojazdu do zgłoszenia
(w minutach) oraz oszacowanie odległości pomiędzy jednostką ratowniczo-gaśniczą a
miejscem zdarzenia. Na podstawie tych dwóch parametrów, czasu i odległości, wyliczona
została średnia prędkość jazdy wozów w każdym zgłoszeniu. Dokładne daty i godziny
zgłoszeń pozwoliły na posegregowanie zdarzeń według dni tygodnia oraz godzinowych
przedziałów czasowych. Początkowo, przedstawionych zostanie kilka ogólnych analiz.
2
Wykres 1. Podział zgłoszeń według dni tygodnia.
(źródło: opracowanie własne)
Zdarzenia zaistniałe w Gdańsku mają stosunkowo równomierny tygodniowy rozkład
(wykres 1). Jest to zrozumiałe i oczywiste, gdyż dane mają charakter losowy. Jak można
zauważyć, wtorek był dniem z najmniejszą liczbą zdarzeń, a piątek z największą.
Wykres 2. Zależności zachodzące pomiędzy czasami dojazdu a odległościami.
(źródło: opracowanie własne)
Zależności występujące pomiędzy odległością, jaką należy pokonać, aby dojechać na
miejsce zdarzenia z właściwej jednostki, a faktycznym czasem dojazdu przedstawione są na
wykresie 2. Wartości czasu dojazdu zostały uśrednione dla każdego przejechanego kilometra.
Trend średniego czasu dojazdu potrzebnego na przejechanie pierwszych 7 km jest liniowy. W
późniejszych przypadkach wartości te są zróżnicowane. Przy większych odległościach czas
potrzebny na przejechanie tego odcinka waha się w zależności od pory dnia. Może to być
również spowodowane zatłoczeniem ulic i trudnością z przedostaniem się pojazdów na tak
duże odległości.
3
Wykres 3. Liczba zgłoszeń w ciągu doby.
(źródło: opracowanie własne)
Analizując dane zebrane i przedstawione na wykresie 3. można zauważyć, że w
szczycie porannym między godziną 6:00 a 9:00 liczba zgłoszeń jest bardzo mała. Fakt ten
może również powodować zaburzenia w późniejszej analizie średniej prędkości pojazdów. W
szczycie popołudniowym liczba zgłoszeń wzrasta nawet pięciokrotnie, co pozwala otrzymać
bardziej ustabilizowane wyniki średnich prędkości. Duża liczba zgłoszeń z okresu
popołudniowego może świadczyć o tym, że człowiek staje się bardziej aktywny wieczorem,
być może ma więcej czasu. Późna pora uspokaja też organizm ludzki przez co
prawdopodobieństwo popełnienia błędu prowadzącego do katastrofy jest bardzo wysokie
(zmęczenie za kierownicą samochodu, świece w oknach).
Wykres 4. Średnia prędkość pojazdów w ciągu doby.
(źródło: opracowanie własne)
Kolejnym analizowanym czynnikiem jest średnia prędkość pojazdów jadących na
miejsce zdarzenia. Dane całoroczne (zarówno dni powszednie jak i weekend) zostały
pogrupowane według godzin oraz wyliczona została średnia prędkość pojazdów w danych
przedziałach czasowych (wykres 4). Tak jak już wcześniej zostało wspomniane, szczyt
poranny jest mocno zaburzony, ale bardzo wyraźnie widać, że prędkość między godzinami
7:00-8:00 spada o 10 km/h. Sytuacja ta jest bardzo często zauważalna na gdańskich drogach
w szczycie porannym. Patrząc na sytuację panującą popołudniu widać, że prędkości te są do
4
siebie zbliżone, tj. nie odbiegają w sposób rażący od siebie. Po godzinie 13:00 prędkość
zaczyna powoli spadać, w okolicach godziny 15:00 nieznacznie rośnie, aby po godzinie 18:00
znów minimalnie spaść. Patrząc na powyższe zestawienie należałoby zauważyć fakt, że
pomimo braku wyraźnych spadków prędkości ściśle w godzinach szczytu, średnia dobowa
prędkość wozów straży pożarnej wynosi zaledwie 35 km/h. Trzeba przyznać, że jest to
naprawdę niewiele zważywszy na to, że może być zagrożone życie ludzkie.
Tabela 1. Zestawienie danych o jednostkach ratowniczo-gaśniczych.
(źródło: opracowanie własne)
Powierzchnia
[km2]
Liczba
mieszkańców
Średni czas
dojazdu
Średnia
odległość
Średnia
prędkość
Liczba
zgłoszeń
[tys.]
[min]
[km]
[km/h]
[-]
JRG 1
45
136
6
3,1
40
1169
JRG 2
82
100
9
4,7
36
1047
JRG 3
64
70
9
4,8
35
527
JRG 4
38
36
7
2,9
29
467
JRG 5
32
120
7
3,4
29
527
Zestawiając ze sobą dane o poszczególnych jednostkach tj. powierzchnia, liczba
mieszkańców, średni czas dojazdu, średnia odległość, średnia prędkość czy liczba zgłoszeń
otrzymać można dokładniejsze wyniki analiz z podziałem na konkretne jednostki ratowniczogaśnicze. W tabeli 1. Przedstawione zostały zależności występujące pomiędzy wielkością
obszaru obsługiwanego przez daną jednostkę a chociażby średnią odległością jaką muszą
pokonać wozy. Zależność ta jest proporcjonalna – im większa powierzchnia tym większa jest
średnia odległość pokonana przez pojazdy straży pożarnej. Zaskakujący jest jednak fakt, iż
pomimo tego, że przy wyższych wartościach odległości jaką muszą pokonać pojazdy średnia
prędkość wcale nie jest najmniejsza w porównaniu do innych jednostek. Również
zaskakujący jest fakt, jak dobrze działa jednostka nr 1, która obsługując największą liczbę
mieszkańców w Gdańsku ma najlepsze statystyki – najniższy średni czas dojazdu równy 6
minutom oraz najwyższą średnią prędkość dojazdu od bazy do miejsca zdarzenia równą 40
km/h. Wspólnie z jednostką nr 2 mają najwięcej otrzymanych zgłoszeń w roku 2014 – każda
z nich ponad tysiąc zgłoszeń, podczas gdy pozostałe jednostki otrzymują zaledwie połowę
tego (po około 500 zgłoszeń każda). Wynikać to może z usytuowania tychże jednostek –
Śródmieście oraz Wrzeszcz są dzielnicami, w których występuje wzmożony ruch, znajduje się
tam wiele instytucji oraz miejsc, które przyciągają ludzi, co wiąże się również z występującą
tam liczbą zdarzeń. Jednostką nr 4 ma natomiast najgorsze statystyki. Średnia prędkość 29
km/h utrzymująca się na tym poziomie przez całą dobę niestety nie zachwyca (rysunek 5).
Mają najmniej zgłoszeń (średnio 1,3 zgłoszenia dziennie), obsługują najmniejszą
powierzchnię oraz najmniej ludności. Bardzo możliwe, że przyczyna takiego stanu jest
obszar, na którym znajduje się jednostka - obejmuje ona część śródmieścia oraz dzielnice
przyportowe. Drogi na tym obszarze są wąskie oraz częściowo jednokierunkowe, co może
stanowić przeszkodę w sprawnym poruszaniu się pojazdów strażackich. W szczycie
porannym również jednostka nr 3 osiąga niskie wyniki. Lepiej natomiast jest popołudniu,
5
gdzie prędkość oscyluje w granicach 38 km/h. O ile w szczycie porannym jednostka nr 5 nie
wypada najgorzej, to popołudniu prędkość wynosi tam około 35 km/h. Są to wręcz
zatrważające rzędy prędkości jeżeli chodzi o pojazdy straży pożarnej. Bardzo prawdopodobny
jest fakt, że trasy wyjazdowe z Gdańska (jednostka nr 5 leży przy granicy z Sopotem) w
szczycie popołudniowym są zakorkowane przez mieszkańców Trójmiasta, którzy wracają z
pracy (jazda zarówno w stronę Gdańska jak i Gdyni).
Wykres 5. Średnia prędkość pojazdów w ciągu doby z podziałem na jednostki ratowniczo-gaśnicze.
(źródło: opracowanie własne)
3. Wnioski
Po analizie danych opisanej w punkcie 2. na myśl nasuwa się kilka faktów. Średnia
prędkość pojazdów wahająca się między 45 km/h a 30 km/h jest bardzo niska zważywszy na
fakt, iż wozy te poruszają się z włączonymi sygnałami świetlnymi oraz dźwiękowymi. Jazda
na sygnale powinna gwarantować pojazdom straży pożarnej sprawny przejazd przez centrum
miasta, dlatego też tak niska średnia prędkość może budzić niepokój.
Poprzez podział Gdańska na jednostki ratowniczo-gaśnicze oraz specyficzne
umiejscowienie jednostek można wywnioskować, że niektóre wyniki będą zaburzały w
sposób znaczący całość analizy. Przyglądając się rejonowi nr 2, dojazd wozu z jednostki na
Wyspę Sobieszewską wiąże się bezpośrednio z przejazdem przez całe śródmieście gdańska
oraz z przeprawą mostową przez Martwą Wisłę. Jeżeli dojdzie do tego również odpowiednia
pora, np. szczyt popołudniowy, to należy liczyć się z tym, że przejazd straży pożarnej nawet
na sygnale potrwa pół godziny.
4. Propozycje usprawnień
Chcąc poprawić sytuację pojazdów uprzywilejowanych na gdańskich drogach oraz
podnieść poziom bezpieczeństwa związanego z dojazdem pojazdów straży pożarnej na
miejsce zdarzenia należałoby pomyśleć o systemie priorytetyzacji pojazdów
uprzywilejowanych. Pozwoliłoby to pojazdom tym na poruszanie się ze średnią prędkością
większą niż 35 km/h oraz można by uniknąć wielu niebezpiecznych sytuacji na drogach. Jak
wiadomo, pojazdy uprzywilejowane na sygnale mogą wjechać na skrzyżowanie na
czerwonym świetle, jednakże kierowcy muszą zachować szczególną ostrożność, gdyż
odpowiadają oni za każde zaistniałe w takiej sytuacji zdarzenie. Co za tym idzie, kierowcy
6
obawiając się o swoją pracę i karierę zawodową, są bardzo przezorni. Pociąga to za sobą
skutki, które przejawiają się właśnie w tak niskiej średniej prędkości.
Innym sposobem usprawnienia ruchu pojazdów straży pożarnej mógłby być projekt
wprowadzenia pojazdów na torowiska tramwajowe. Ruch wozów strażackich czy też karetek
pogotowia ratunkowego odbywałby się po specjalnie przygotowanych fragmentach sieci
tramwajowej. Wiązałoby się to oczywiście ze zmianą usytuowania słupów trakcyjnych, z
dostosowaniem nawierzchni torowiska do ruchu pojazdów kołowych oraz z zainwestowaniem
w system teleinformatyczny, aby możliwa była sprawna komunikacja pomiędzy służbami
ratowniczymi a centrum sterowania ruchem tramwajowym oraz samymi motorniczymi.
Połączenie tego rozwiązania z nadaniem priorytetu transportowi zbiorowemu (a co za tym
idzie również pojazdom uprzywilejowanym poruszającym się jak pojazdy transportu
zbiorowego) stworzyłoby możliwość przejazdu straży pożarnej niemalże bez zatrzymania
oraz pozwoliłoby zwiększyć średnią prędkość pojazdów z 35 km/h do 60 km/h. Trzeba
przyznać, że czas zaoszczędzony w ten sposób (np. 3 minuty) jest na wagę złota zwłaszcza,
jeśli w grę wchodzi życie lub zdrowie ludzkie.
5. Podsumowanie
Pomimo faktu, iż brak jest widocznych załamań prędkości w okresach szczytu
porannego oraz popołudniowego, co było głównym założeniem stawianym przed analizą, to o
wiele bardziej niepokojący jest fakt, że średnia prędkość pojazdów jadących na miejsce
zdarzenia jest tak niska i to w całym dobowym okresie. Chociaż wydawać by się mogło, że w
nocy średnia prędkość powinna być znacznie wyższa, niż ta w ciągu dnia z uwagi na to, iż
ruch samochodowy w okresie nocnym jest o wiele mniejszy niż za dnia.
Problemem może być panujące na gdańskich drogach zatłoczenie i związana z nim
kongestia, ale może należałoby przeanalizować położenie oraz rozmieszczenie samych
jednostek ratowniczo-gaśniczych. I choć ingerencja w istniejące już bazy straży pożarnej jest
niemalże niemożliwa, to trzeba przeanalizować podział całego obszaru Gdańska. Zmiana
granic jednostek mogłaby wyrównać czasy dojazdu między najdalszymi zakątkami miasta i
jednostkami. Jeśli wyrównanie czasów dojazdu między jednostkami byłby nieosiągalny,
należałoby również rozważyć możliwość stworzenia nowej jednostki ratowniczo-gaśniczej w
miejscu, gdzie byłaby ona najbardziej potrzebna.
Bibliografia
[1] Dane statystyczne na rok 2014 Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej
w Gdańsku.
[2] Maslow A.: Motywacja i osobowość . Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1990.
ANALYSIS OF THE FIRE DEPARTMENT’S ARRIVAL TIME TO
ACCIDENTS IN GDAŃSK
Summary: The main issue presented in this article is an analysis of the fire department’s arrival time
to accidents with the division of hours and days of the week. The article presents the essence of the
smooth movement of vehicles in the city and how Gdańsk is divided into rescue units. Then, the most
important parametrs were analyzed. Data from 2014 were separated according to the travel time,
distance and average speed. The results obtained from the analysis can be used by the Main Fire
Department in Gdańsk to establish a new territorial borders of the units. Summary include conclusions
and improvements in fire department’s travel time.
Keywords: Motion parameters, emergency vehicles, analysis.
7