PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ NA DWA

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ NA DWA

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI CYWILNEJ
NA DWA SPOSOBY
Istotną okolicznością w prowadzeniu działalności gospodarczej jest
odpowiedzialność za zobowiązania prawne i podatkowe przedsiębiorcy. Czy
wiemy i czy mamy świadomość prawną jak się kształtuje nasza
odpowiedzialność za długi naszego przedsiębiorstwa w tym za podatki ?
Spółka cywilna
Spółka cywilna jest jedną z form prawnych prowadzenia działalności
gospodarczej. Spółka cywilna jest umową pomiędzy przedsiębiorcami, która
dotyczy prowadzenia stałej działalności gospodarczej lub tylko jednego
konkretnego projektu gospodarczego. Prawa i obowiązki wspólników są
uregulowane w art.860. i następnych kodeksu cywilnego, w umowie spółki
oraz w innych przepisach prawa.
Zarówno osoby fizyczne jak i prawne mogą być wspólnikami spółki cywilnej.
W praktyce jest to popularna forma działalności gospodarczej osób fizycznych.
Dlaczego ? Rozpoczęcie działalności nie wymaga wielu formalności. Wspólnicy –
osoby fizyczne zawierają umowę spółki cywilnej, a następnie każdy z nich
rejestruje się w ewidencji właściwej gminy. Jest to zwykłe zgłoszenie działalności.
Niektóre dziedziny działalności wymagają uzyskania koncesji lub zezwolenia, jak
na przykład przewozy osób. Nie trzeba angażować dużych środków w spółkę,
koszty startu mogą być minimalne. Wspólnicy wnoszą do spółki wkład majątkowy
lub wkład pracy. Ich współpraca oparta jest na wzajemnym zaufaniu.
Od 1 stycznia 2004 roku rejestracja wspólników spółek cywilnych odbywać
się będzie w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), a nie w ewidencji gminy. Może
spowodować to zwiększenie kosztów sądowych i większe formalności.
Częstokroć spółki cywilne rozwijały się w duże przedsiębiorstwa, mające
wysokie przychody. Konstrukcja prawna spółki cywilnej była jednak sprzeczna w
sobie i niejasno uregulowana. Luki prawne wypełniało orzecznictwo i praktyka.
Niejasności dotyczyły na przykład sądowej reprezentacji spółki, co wiązało się
przecież z dochodzeniem roszczeń cywilnych w obrocie handlowym. Powodowało
to liczne problemy dla samych wspólników i ich kontrahentów.
Sprawy majątkowe w spółce cywilnej
Zgodnie z prawem, majątek spółki cywilnej jest niepodzielną
współwłasnością wspólników.
Prawa i obowiązki, związane z obrotem handlowym, należą wspólnie do
wspólników. Spółka nie ma zdolności sądowej, dlatego stroną w procesie są
wszyscy wspólnicy. Odpowiadają oni za długi spółki w sposób nieograniczony, nie
tylko swoim wspólnym majątkiem gospodarczym, ale również majątkiem
osobistym nie przeznaczonych do działalności gospodarczej.
Wspólnicy rozliczają się osobno z podatku dochodowego, ale spółka jest
podatnikiem VAT. Zatem wszelkie prawa i obowiązki VAT przysługują spółce
(w tym celu spółka uzyskuje Numer Identyfikacji Podatkowej). Również numer
statystyczny REGON jest przyznawany spółce, mimo, że to wspólnicy, a nie
spółka są przedsiębiorcami.
Spółka cywilna ma względnie stały skład. Zmiany składu spółki często
powodują dodatkowe obowiązki podatkowe i rachunkowe. Związane one są
miedzy innymi ze sporządzeniem remanentu lub pełnego sprawozdania
finansowego, zapłatą podatku od likwidowanej działalności gospodarczej. Zmiany
składu osobowego spółek cywilnych były odmiennie traktowane przez prawników
– cywilistów i pracowników organów skarbowych. Przekształcenia w tym zakresie
często powodowały spory, nie tylko wśród wspólników, ale również między spółką
a fiskusem.
Zalety spółki cywilnej
Niewątpliwą zaletą spółki cywilnej jest to, że podjęcie działalności w tej
formie nie wymaga dużych nakładów. Formalności przy rejestracji i prowadzeniu
spółki są minimalne.
Nie zawsze trzeba prowadzić pełną rachunkowość (księgi), co wiązało by się
z dodatkowym kosztem oraz obszerniejszą dokumentacją. Wspólnicy zwykle
prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz inne nieskomplikowane
ewidencje.
W tym miejscu warto wspomnieć o tym, że prowadzenie pełnej księgowości
wymaga gromadzenia pełnych danych o sytuacji ekonomicznej spółki, w tym
również danych o wszystkich źródłach finansowania jej działalności. Wspólnicy
mają wówczas pełny obraz sytuacji ekonomicznej spółki. Wiedzą, czy ich
przedsiębiorstwo jest rentowne, czy osiągnęli zysk czy ponieśli stratę w sensie
ekonomicznym. Natomiast prowadzenie księgi przychodów nie wymaga
gromadzenia danych, o wszystkich zdarzeniach gospodarczych. Nie trzeba w
takiej księdze ujmować wszystkich kosztów bilansowych (faktycznych), a tylko te
pomniejszające podstawę opodatkowania.
Wady spółki cywilnej
Istotną wadą spółki jest odpowiedzialność cywilna wspólników za jej długi
całym swoim majątkiem. Wierzyciele mogą egzekwować zapłatę z całego majątku
wspólnika. A wtedy można stracić wszystko.
Nadto, zgodnie z art. 115. paragraf. 1. Ordynacji podatkowej wspólnicy
spółki cywilnej mogą odpowiadać swoim majątkiem za zaległe podatki, które
wynikają z prowadzenia spółki.
Inna wada - to skomplikowane skutki podatkowe w razie zmiany składu
osobowego spółki.
Obowiązek zgłoszenia
Przygody spółek cywilnych nie zakończyły się na ich wykreśleniu
z ewidencji gminy. Ustawodawca postanowił przeznaczyć spółkę cywilną do
działalności małych rozmiarów.
Spółki cywilne, które osiągną wysokie obroty, będą wpisywane do KRS jako
spółki jawne (zgodnie z art. 26. paragraf 4. Kodeksu spółek handlowych).
Obowiązek zgłoszenia ciąży na wspólnikach spółek cywilnych.
Obowiązek ten powstaje, jeżeli przychody spółki cywilnej, w każdym z dwóch
kolejnych lat obrotowych wynoszą co najmniej 400.000 EURO. Przepisy nakazują
przeistoczenie się spółki cywilnej w spółkę jawną.
O spółce jawnej
Spółka jawna jest bardzo podobna do cywilnej. Każdy wspólnik może
prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją w obrocie handlowym. Nie wymaga
się minimalnego dopuszczalnego wkładu w spółkę.
Odpowiedzialność wspólnika za długi spółki jest nieograniczona, podobnie
jak w spółce cywilnej. Wspólnicy odpowiadają między innymi za kwoty główne
należności, odsetki za zwłokę, kary umowne. Dzięki tak szerokiej
odpowiedzialności spółka jawna może być dla kontrahentów i banków
wiarygodnym podmiotem.
Wspólnik spółki jawnej odpowiada również za zaległości podatkowe tej
spółki.
Spółka jawna jest przedsiębiorcą i prowadzi interesy pod własną firmą, czyli
pod nazwą. Dla prowadzenia interesów oraz zaspokojenia wierzycieli ma swój
majątek (art. 8. oraz art. 28. Kodeksu spółek handlowych). Spółka jawna nie jest
osobą prawną. Spółka może występować przed sądami jako strona procesu, a w
jej imieniu działają wspólnicy (spółka jawna ma zdolność procesową).
Spółka rozlicza się z podatku VAT. Każdy ze wspólników płaci samodzielnie
podatek dochodowy.
Zgłoszenie spółki cywilnej do rejestru
Zgłoszenie spółki cywilnej do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) jest
proste.
Wspólnicy podejmują uchwałę o zgłoszeniu spółki cywilnej do KRS,
a następnie zawierają pisemną umowę spółki jawnej. Wspólnicy mogą zmienić
w drodze aneksu umowę spółki cywilnej tak, by zawierała ona wszystkie dane
wymagane przez prawo dla spółki jawnej. Są to następujące dane: nazwa spółki
(firma), jej siedziba, wkłady wspólników i ich wartość, przedmiot działalności
spółki i dane personalne wspólników.
Przedsiębiorstwo spółki cywilnej można wnieść do spółki jawnej jako wkład
wspólników. W tym przypadku trzeba opisać co się składa na przedsiębiorstwo:
prawa, zobowiązania, należności, maszyny, materiały, towary, wyposażenie, itp.
W ten sposób podwyższa się wartość pierwotnych wkładów wspólników,
wniesionych przy powstaniu spółki cywilnej. Ma to znaczenie ze względu na
opinię o spółce u kontrahentów.
Z chwilą wpisu do rejestru rozwiązuje się spółka cywilna, a powstaje spółka
jawna. Z punktu widzenia prawa zachowana jest ciągłość, istnieje to samo
przedsiębiorstwo, tylko w innej formie prawnej. Wszystkie prawa i obowiązki
spółki cywilnej przysługują spółce jawnej.
Wspólnicy spółki jawnej samodzielnie rozliczają się z podatku dochodowego.
Dzięki temu zachowują oni prawo do dalszego rozliczania ulg podatkowych, jak
na przykład ulgi inwestycyjnej. Ulga inwestycyjna przysługiwała wcześniej jako
odliczenie od dochodu tym podatnikom, którzy ponieśli wydatki inwestycyjne,
między innymi na zakup maszyn i rozbudowę obiektów, służących działalności
gospodarczej. Ulga inwestycyjna w podatku dochodowym została obecnie
zlikwidowana, ale podatnicy, którzy nabyli do niej prawo, rozliczają ją do pełnego
limitu, zgodnie z konstytucyjną zasadą poszanowania praw nabytych.
Podatek VAT płaci spółka. Spółka jawna zachowuje NIP i REGON nadane
spółce cywilnej. Wspólnicy tylko aktualizują zgłoszenie podatkowe i statystyczne.
Obecnie obowiązek prowadzenia ksiąg handlowych (rachunkowych)
powstaje przy przychodach spółki w wysokości 800 000 EURO uzyskanych w
poprzednim roku obrotowym. Można na własne życzenie prowadzić księgi
rachunkowe, nawet jeżeli nie został spełniony powyższy warunek.
Jest wybór
Zgodnie z art.551. Kodeksu spółek handlowych wspólnicy spółki cywilnej
mogą przekształcić przedsiębiorstwo w inną niż jawna spółkę prawa handlowego.
Ważne, by wnieść do sądu sprawę o przekształcenie spółki w odpowiednim
terminie ustawowym.
Rodzaje spółek handlowych definiują przepisy Kodeksu spółek handlowych.
Dostępne są: spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna.
Spółki kapitałowe
Spółkę cywilną można przekształcić w kapitałową spółkę handlową.
Może to być spółka akcyjna lub z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z
o. o.)
Spółki kapitałowe charakteryzują się tym, że wspólnicy lub akcjonariusze
nie odpowiadają za długi spółki swoim majątkiem prywatnym. Spółka ma własny
majątek, którym odpowiada za zobowiązania. Wierzyciele spółki zaspokajają swoje
roszczenia z jej majątku i nie mają prawa sięgnąć po prywatny majątek
wspólników. Przez to spółki kapitałowe mogą być mniej wiarygodnymi
kredytobiorcami w porównaniu do spółki cywilnej.
Wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają za długi, ale członkowie
zarządu, w pewnych okolicznościach mogą odpowiadać swoim prywatnym
majątkiem. Zarząd powinien dochować określonych procedur, jak na przykład
zgłosić na czas upadłości spółki, gdy spółka do niej kwalifikuje się. Członkom
zarządu grozi odpowiedzialność cywilna, podatkowa i karna – jeżeli przekroczyli
przepisy prawa. Zarząd odpowiada wobec spółki, wspólników (akcjonariuszy),
wierzycieli, ZUS i fiskusa. Postępowanie członków zarządu zgodnie z prawem
upadłościowym, kodeksem spółek handlowych, kodeksem cywilnym, prawem
bilansowym (ustawa o rachunkowości) i prawem podatkowym – uchroni przed
osobistą odpowiedzialnością materialną i karną. Dla wspólnika (akcjonariusza)
ma to znaczenie wtedy, gdy jest członkiem zarządu.
Zmiany własnościowe w spółkach kapitałowych są szybkie i względnie
tanie. Wystarczy zbyć udziały (akcje) lub ich część innej osobie. Nie trzeba
zmieniać umowy spółki ani likwidować spółki, wystarczy zaktualizować księgę
udziałów lub księgę akcyjną. Przeniesienie praw do udziału w spółce z o. o.
wymaga formy notarialnego poświadczenia podpisów.
W spółce akcyjnej akcje są papierami wartościowymi - imiennymi lub na
okaziciela. Akcje imienne mogą być sprzedawane bez udziału notariusza, w formie
pisemnej umowy lub adnotacji na akcji, połączonej z wydaniem dokumentu akcji.
Prawa do akcji na okaziciela są przenoszone wskutek wydania akcji nabywcy.
Spółki kapitałowe płacą podatek dochodowy od osób prawnych według
stałej, a nie progresywnej stopy podatku. Stawka podatku dochodowego ma
tendencję malejącą (obecnie 28%, a w 2003 roku - 24%). Spółki płacą podatek
VAT, a także inne podatki i opłaty – na ogólnych zasadach.
Wymaga się prowadzenia ksiąg rachunkowych i ich okresowego badania.
Utrudniony jest przepływ pieniędzy między właścicielami a spółką.
Pobieranie pieniędzy ze spółki jest możliwe poprzez umowę o pracę, dywidendę
lub na podstawie innej umowy. W odróżnieniu od spółek cywilnych – każda
wypłata dla wspólników musi mieć swój tytuł prawny. “Wnoszenie” funduszy do
biznesu również wymaga stosownych aktów prawnych. Źródła finansowania
działalności są ewidencjonowane.
Spółki kapitałowe mają swoje wady.
Należy zachowywać procedury Kodeksu spółek handlowych, takich jak
zatwierdzenie rocznych wyników finansowych i zgłoszenie ich do sądu, zgłaszanie
zmian władz spółki do KRS, zgłaszanie do rejestru wspólników posiadających
przynajmniej 10% kapitału, itp. Do niektórych czynności potrzebny jest
notariusz, na przykład do sprzedaży udziałów lub zmiany umowy spółki.
Koszty założenia spółki i jej funkcjonowania są większe, niż w przypadku
spółki cywilnej. Wymagane jest zaangażowanie minimalnego kapitału
zakładowego. W przypadku spółki z o. o. jest to kwota 50.000 złotych, a w
przypadku spółki akcyjnej – 500.000 złotych. Do tego dochodzą wydatki na
ewidencje księgowe, koszty czynności notarialnych, zgłaszania zmian do KRS, itp.
Przekształcenie w spółkę kapitałową
Przekształcenie spółki cywilnej w kapitałową jest możliwe na kilka
sposobów.
Można skorzystać z formalnej procedury przekształcenia przewidzianej
w art. 551. i następnych Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z art. 552.
i art. 553. w dniu wpisu do rejestru spółka kapitałowa staje się następcą
wszystkich praw i obowiązków spółki cywilnej.
Powstaje nowy podmiot – spółka kapitałowa, na którą przechodzi wspólny
majątek wspólników, związany z prowadzeniem działalności gospodarczej. Spółka
otrzymuje nowy NIP i REGON.
Jeżeli wszyscy wspólnicy spółki cywilnej prowadzili jej sprawy, możliwa jest
uproszczona procedura przekształcenia. Praktyka sądowa w tym zakresie dopiero
się kształtuje, dlatego jest dużo pytań i niejasności. Procedura ta wymaga między
innymi: podjęcia uchwały o przekształceniu spółki, zawarcia umowy spółki
kapitałowej, wyceny majątku spółki cywilnej oraz wpisu nowej spółki do rejestru.
Procedura uproszczona pozwala zrezygnować z pewnych formalności i szybciej
dokonać przekształcenia.
W przypadku przekształcenia spółki cywilnej w kapitałową istnieje realne
ryzyko utraty ulgi inwestycyjnej przez wspólników.
Drugim sposobem jest założenie spółki kapitałowej od podstaw. Następnie
spółka cywilna sprzeda swój majątek spółce kapitałowej. Przez pewien czas będą
istnieć obok siebie dwie spółki. Po sprzedaniu całego majątku wspólnicy rozwiążą
spółkę cywilną. Możliwe jest też wniesienie przedsiębiorstwa spółki cywilnej
(wspólnego majątku wspólników) aportem do spółki kapitałowej na pokrycie
wkładów. Tego typy procedura niesie ryzyka podatkowe związane np. z
kształtowaniem cen między podmiotami powiązanymi personalnie, odliczaniem
VAT przez spółkę kapitałową, itp.
ZALETY I WADY SPÓŁKI JAWNEJ
Zalety
Wady
Prosty charakter spółki
Odpowiedzialność za długi i podatki spółki
majątkiem prywatnym wspólników
Brak wymogu minimalnego kapitału
Zgłaszanie zmian do KRS, opłaty
Zachowanie ulgi inwestycyjnej przy
przekształceniu spółki cywilnej w jawną
Wiarygodny kredytobiorca i kontrahent
Podatkowa księga przychodów i rozchodów
(do limitu przychodów)
ZALETY I WADY SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH
(spółka z o. o . oraz akcyjna)
Zalety
Wady
Wspólnik (akcjonariusz) nie odpowiada za
cywilne ani podatkowe zobowiązania spółki
Konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych
Stała stopa podatku dochodowego z tendencją
malejącą
Konieczność stosowania procedur zgodnych z
Kodeksem spółek handlowych
Łatwość i szybkość zmian własnościowych
Ograniczone zaufanie dostawców i banków
Stabilność działania bez względu na skład
właścicieli
Utrudniony swobodny przepływ pieniędzy
pomiędzy spółką a wspólnikami
Większe koszty założenia
W jaką spółkę się przekształcić ?
Spółka cywilna jest wygodna przy rozpoczynaniu działalności, ze względu na
brak formalizmu, niewysokie koszty. Przy większych obrotach istnieje
obowiązek jej przekształcenia w spółkę rejestrową. Lecz wówczas jest wybór.
Można się przekształcić w jedną ze spółek kapitałowych - akcyjną lub spółkę z
o. o. lub w spółkę jawną. Przy przekształceniu w spółkę jawną pozostaje
nieograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. Jest to
zarazem spółka prostsza i mniej kosztowna w swojej strukturze i działaniu.
Przy przekształceniu wspólnicy zachowują ulgi i prawa w podatku
dochodowym, ale praktycznie tych ulg prawie już nie ma.
W spółkach kapitałowych wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają za
długi spółki. Jest kilka sposobów przeniesienia interesów na nowy podmiot – z
zachowaniem sukcesji prawnej lub bez niej.
Nie ma uniwersalnej dorady jaka forma prawna jest najlepsza. Decyzja
zależy od indywidualnej sytuacji konkretnego biznesu i biznesmena. Naszym
zdaniem warto rozważyć następujące sugestie:
Charakterystyka biznesu
Spółka
Spółka
handlowa.
Cywilna,
Osoba prawna. Jawna, Osoba
fizyczna
Finansowanie kredytami, niskie wkłady właścicielskie
TAK
NIE
Ryzykowna działalność, niepewne rynki
TAK
NIE
Planowany krótki okres działalności
NIE
TAK
Duża skala zysków, skala inwestycji
TAK
NIE
Planowane zmiany właścicielskie, inwestorzy
TAK
NIE
Przedsiębiorstwo rodzinne
NIE
TAK
Właściciele nie prowadzą osobiście interesów
TAK
NIE
Planowane reinwestowanie zysków w biznes przez kilka lat
TAK
NIE
Możliwość ryczałtowego opodatkowania lub karta podatkowa
NIE
TAK
Bankowość, ubezpieczenia - ustawowy wymóg
TAK
NIE
Adwokatura, radcy prawni – ustawowy wymóg
NIE
TAK
Krzysztof Olbrycht, Denys Kendzerskyy
Spółka Doradztwa Podatkowego VALOR Sp. z o.o.