matura 2015

ZAGADNIENIA NA WEWNĘTRZNĄ CZĘŚĆ EGZAMINU Z JĘZYKA POLSKIEGO
MATURA 2015
LITERATURA
1. Różne obrazy szkoły w literaturze. Scharakteryzuj je oraz omów ich funkcje
na wybranych przykładach literackich.
2. Wynalazcy i wynalazki. Przedstaw bohaterów i ich koncepcje ulepszania świata
za pomocą techniki.
3. Trudne wybory moralne bohaterów literackich. Omów na przykładzie wybranych
lektur.
4. Jezus i Piłat. Omów sposoby przedstawienia obu postaci w utworach literackich
różnych epok
5. Młodość- jej rola w biografii literackiej bohatera. Przedstaw problem na podstawie
znanych Ci postaci z utworów literackich różnych epok.
6. Motywy wanitatywne. Wskaż na wybranych przykładach literackich i omów
ich funkcje.
7. Przeznaczenie, ślepy los, fatum. Na wybranych utworach przedstaw funkcjonowanie
motywu.
8. Utopie i antyutopie w literaturze- sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na
wybranych przykładach.
9. Miasto jako temat literacki i jego realizacje w znanych Ci utworach. Na wybranych
przykładach dokonaj porównania różnych ujęć tego motywu.
10. Archetyp Narcyza w wybranych dziełach literatury polskiej i obcej. Zanalizuj problem
na wybranych przykładach literackich.
11. Rola tytułu w interpretacji dzieła literackiego. Rozważ temat na podstawie wybranych
utworów poetyckich i prozatorskich.
12. Powieść- jej różne rodzaje. Przedstaw zagadnienie na 3 dowolnie wybranych tekstach.
13. Bohaterowie w sutannie i habicie- różnorodność literackich kreacji. Wykaż na
przykładach wybranych z różnych epok literackich.
14. Etos rycerski w ujęciu poważnym i prześmiewczym. Wskaż na obecność motywu
w tekstach literackich różnych epok.
15. Motyw wędrówki i jego rola w dojrzewaniu bohatera. Zbadaj na wybranych utworach
literackich.
16. Franciszkanizm jako wiecznie żywa recepta na życie szczęśliwe. Zrealizuj temat,
odwołując się do wybranych tekstów literackich.
17. Motyw tańca w literaturze- jego rola i funkcje. Omów zagadnienie na wybranych
przykładach.
18. Apokalipsa jako sposób przedstawiania rzeczywistości. Dokonaj interpretacji motywu
na przykładzie wybranych tekstów.
19. Groteska- jeden ze sposobów opisywania rzeczywistości. Zbadaj przyczyny i
realizacje w wybranych tekstach literackich.
20. Wizerunek narodu w literaturze polskiej- sposoby kreacji i funkcje. Rozważ na
przykładzie wybranych utworów.
21. Rola motta w interpretacji dzieła literackiego. Rozważ na przykładzie dowolnie
wybranych utworów.
1
22. Fascynacja brzydotą. Odnajdź tę kategorię estetyczną w dziełach wybranych twórców
różnych epok literackich.
23. Motyw snu w literaturze. Zbadaj jego funkcjonowanie na przykładzie dowolnie
wybranych utworów.
24. Artystyczne powroty do dzieciństwa. Rozważ na przykładach literatury XIX i XX
wieku.
25. Kara jako konsekwencja zbrodni. Zbadaj problem na podstawie wybranych utworów.
26. Wyjaśnij odwołując się do wybranych utworów literackich z różnych epok, jak
rozumiesz pojęcie arcydzieło.
27. Pośmiertne przestrzenie i ich funkcja w wybranych utworach literackich różnych
epok.
28. Motyw małych ojczyzn w literaturze. Przedstaw na wybranych utworach literackich.
29. Różne kreacje wiedźm, magów i czarodziejów. Omów temat analizując wybrane
utwory literackie.
30. Historia jako temat i pretekst w polskiej literaturze. Przeanalizuj wybrane utwory.
31. Czarne charaktery. Przedstaw sposoby funkcjonowania tego motywu w literaturze na
wybranych przykładach.
32. Różnorodne ujęcia motywu państwa. Przedstaw odwołując się do wybranych utworów
literackich.
33. Rozmowy z Bogiem w literaturze. Omów ich formy i znaczenie w wybranych
utworach. \
34. Marzyciele i ich dramat niespełnienia. Omów problem na podstawie wybranych
utworów literatury polskiej i obcej.
35. Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie. Omów na wybranych
przykładach.
36. Omów wpływ wojny na psychikę człowieka na podstawie utworów literackich.
37. Obrazy przyrody w twórczości Adama Mickiewicza. Scharakteryzuj sposób
ich przedstawienia i określ funkcje.
38. Funkcja i rola fantastyki w dramacie szekspirowskim, romantycznym i
modernistycznym. Wskaż podobieństwa i różnice.
39. Powaga i śmiech w literaturze staropolskiej. Rozważ zagadnienie na wybranych
przykładach.
40. Obrazy Warszawy jako przestrzeni życiowej wybranych bohaterów literatury
XIX i XX wieku. Omów na podstawie wybranych dzieł.
41. Portret kobiety fatalnej w literaturze. Zanalizuj zagadnienie odwołując się do
znajomości wybranych przykładów.
42. Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice. Przedstaw na przykładzie
wybranych powieści.
43. Dramat pokolenia Kolumbów wyrażony w literaturze. Określ jego istotę, analizując
wybrane utwory.
44. Różne oblicza franciszkanizmu w poezji młodopolskiej i współczesnej. Rozważ
problem, odwołując się do wybranych utworów literackich.
45. Funkcja ludowości w literaturze romantycznej i młodopolskiej. Zanalizuj zagadnienie
na wybranych przykładach.
46. Kariera mieszczańskiego bohatera i jej efekty. Przedstaw zagadnienie, odwołując się
do wybranych powieści XIX i XX wieku.
2
47. Kontrowersyjne decyzje literackich bohaterów. Omów problem na wybranych
przykładach.
48. Wykaż, w oparciu o wybrany materiał literacki, że wojna wyzwala w człowieku
najgorsze i najlepsze instynkty
49. Motyw powstań narodowych w literaturze XIX i XX wieku. Przedstaw na wybranych
przykładach różne sposoby jego wykorzystania.
50. Młodzi gniewni wśród twórców i bohaterów literackich. Zaprezentuj swoje
przemyślenia na temat przyczyn, sensu ich buntu i ofiary.
51. Dojrzewanie jako istotny czas w życiu człowieka i ważny temat literacki. Omów na
wybranych przykładach.
52. Miasto – synonim cywilizacji i postępu czy zepsucia i degeneracji? Rozważ problem
na przykładzie wybranych utworów literackich.
53. Dokumentaryzm jako nurt w prozie współczesnej. Dokonaj charakterystyki.
54. Kobieta – błogosławieństwo czy przekleństwo mężczyzny. Przedstaw wpływ kobiet
na postępowanie mężczyzn, odwołując się do wybranych utworów różnych epok.
55. Erotyzm w literaturze. Wskaż jego odcienie oraz sposoby wyrażania w wybranych
utworach literackich.
56. Kariera jako temat literacki. Omów jego różne warianty artystyczne na przykładzie
wybranych utworów z literatury polskiej i obcej XIX i XX wieku.
57. Powstaniec, pozytywista, dekadent. Scharakteryzuj i oceń różne postawy wykreowane
przez literaturę XIX wieku.
58. Na wybranych przykładach przedstaw i porównaj literackie obrazy głodu
jako doświadczenia egzystencjalnego człowieka.
59. Kryteria wyboru żony i/lub męża. Przedstaw, jak się zmieniły, analizując przykłady
literackie z różnych epok.
60. Hipokryzja, obłuda, podwójna moralność jako obiekt zainteresowania twórców.
Rozważ problem, przywołując przykłady literackie.
61. Ruina jako motyw literacki. Omów jego funkcje na wybranych przykładach
z literatury polskiej i obcej.
62. Dobro i zło jako element kreacji świata fantastycznego. Przedstaw na wybranych
przykładach.
63. Motyw przeznaczony i jego wpływ na życie bohatera literatury fantasy. Omów na
wybranych przykładach.
64. Literackie świadectwa w sowieckich i hitlerowskich obozach. Analiza na podstawie
wybranych fragmentów.
3
KORESPONDENCJA SZTUK
1. Analizując wybrane przykłady, przedstaw symbolikę kolorów w literaturze i innych
dziedzinach sztuki.
2. Wyrażanie tych samych emocji w literaturze, sztuce i malarstwie. Przedstaw na
wybranych przykładach.
3. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie – Henryk Sienkiewicz i
Jan Matejko. Przedstaw analizę porównawcza dzieł.
4. Fryzura i strój jako komunikat kulturowy. Omów zjawisko na wybranych przykładach
z literatury, sztuki i filmu.
5. Inspiracje antyczne w kulturze. Przedstaw i porównaj wędrówkę wybranego motywu.
6. Na wybranych przykładach przedstaw sposoby i funkcje kreowania postaci rycerza w
literaturze i innych dziedzinach sztuki.
7. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie- omów jego najciekawsze
Twoim zdaniem przykłady zastosowania. Scharakteryzuj kryteria oceny, którymi się
posłużyłeś, wybierając materiał do prezentacji.
8. Człowiek wśród przedmiotów. Omów realne i metaforyczne funkcjonowanie
przedmiotów w wybranych dziełach literackich oraz malarskich.
9. Historie mityczne jako świadectwo ciągłości tradycji antycznej w literaturze i sztuce
późniejszych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
10. Motyw powstania styczniowego i jego różne funkcje w literaturze i sztuce. Przedstaw
zagadnienie na wybranych przykładach.
11. Obraz Marii Magdaleny. Omów funkcjonowanie motywu biblijnego w literaturze,
malarstwie i rzeźbie.
12. Wizerunek Żyda w literaturze i filmie XX wieku. Przedstaw na dowolnych
przykładach.
13. Obraz polskiej wsi i chłopa w Młodej Polsce. Zrealizuj temat na podstawie literatury i
sztuki tego okresu.
14. Obraz Warszawy w literaturze i sztuce XVIII i XIX wieku. Zaprezentuj na wybranych
przykładach.
15. Wpływ języka i kultury hip – hopowej na kształtowanie się światopoglądu
współczesnej młodzieży. Omów zagadnienie w oparciu o wybrane przykłady.
16. Różne kanony kobiecej urody w literaturze i sztuce. Omów na wybranych
przykładach.
17. Artystyczne ujęcie macierzyństwa w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na
podstawie wybranych przykładów minionych epok.
18. Porównaj sposoby ujęcia nieszczęśliwej miłości w filmie i literaturze, wykorzystując
stosowne teksty kultury.
19. Katastroficzne wizje i obrazy świata w literaturze i sztuce. Zaprezentuj na wybranych
przykładach.
20. Sposoby kreowania postaci dzieci w utworach literackich i plastycznych. Omów
zagadnienie na podstawie wybranych dzieł.
21. Emigracja i emigranci tematem literatury i sztuki. Omów na wybranych przykładach.
22. Wielkie przyjaźnie w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
23. Pieniądz- źródło sukcesu czy klęski bohaterów literackich i filmowych? Omów na
podstawie wybranych dzieł.
24. Funkcjonowanie motywów przyrody w literaturze i malarstwie epoki romantyzmu.
Zbadaj na wybranych przykładach.
4
25. Obraz zagubionej młodzieży w literaturze współczesnej i filmie. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych przykładów.
26. Sceny batalistyczne- różne ujęcia tego motywu w literaturze i sztuce.
27. Motyw „danse macabre” w literaturze i malarstwie. Przedstaw jego różnorodne
artystyczne realizacje na wybranych przykładach.
28. Ruiny, mogiły, opuszczone zamki- przedstaw funkcje tego motywu w literaturze i
sztuce.
29. Stereotyp współczesnego mężczyzny w literaturze i filmie. Ukaż na wybranych
przykładach.
30. Malarstwo jako inspiracja dla literatury, literatura jako inspiracja dla malarstwa. Na
wybranych przykładach przedstaw związki między tymi sztukami.
31. Moralność- nawyk, stereotyp, istota człowieczeństwa czy...? Twoje rozważania na
temat różnych problemów etycznych w wybranych dziełach kulturowych.
32. Bohater historyczny- jego literackie i plastyczne ujecie a prawda historyczna. Rozważ
problem na wybranych tekstach kultury.
33. Różne ujęcia motywu św. Franciszka z Asyżu w literaturze i sztuce. Odwołaj się do
wybranych przykładów.
34. Jakie są charakterystyczne cechy kiczu? Scharakteryzuj to zjawisko na wybanych
przykładach.
35. Różnorodne ujęcia motywu świętości w oparciu o wybrane teksty kultury
średniowiecznej i współczesnej.
36. Topos ogrodu. Zbadaj sposoby jego przedstawiania w wybranych dziełach literackich
i plastycznych.
37. Ideał piękna w literaturze, malarstwie, architekturze dwóch następujących po sobie
epok. Przedstaw i porównaj na wybranych przykładach.
38. Literatura a muzyka. Omów funkcje motywów muzycznych na wybranych
przykładach.
39. Hagiografia piórem i pędzlem malowana. Zaprezentuj temat, odwołując się do
wybranych dzieł literackich i malarskich średniowiecza.
40. Motyw powrotu w wybranych dziełach literackich, malarskich i filmowych. Przedstaw
jego różne warianty artystyczne i wskaż ich funkcje.
41. Porównaj obraz wojny w filmach i w literaturze, odwołując się do wybranych
przykładów.
42. Motyw drogi. Wskaż jego funkcje i różne realizacje artystyczne w literaturze i filmie.
43. Portret rodziny. Omów temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i
filmowych.
44. Na podstawie wybranych dzieł współczesnego malarstwa i rzeźby przygotuj obronę sztuki
współczesnej lub ostry atak na nią.
45. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Przedstaw temat
na wybranych przykładach.
46. Piękno i szpetota kobiecego ciała. Omów ich realizacje w wybranych tekstach kultury
z XIX i XX wieku.
47. Omów estetykę baroku na przykładzie literatury i sztuk plastycznych.
48. Przedstaw motyw kobiety demonicznej na wybranych tekstach kultury ( malarstwo,
literatura) z różnych epok.
49. Melancholia i smutek. Omów pojęcia, odwołując się do literatury i sztuki
modernistycznej.
50. Ja piszę, ty malujesz J. Przyboś. Omów związek literatury z malarstwem na podstawie
analizy twórczości A. Mickiewicza i St. Wyspiańskiego.
5
JĘZYK
1. Przedstaw swoje badania nad formą językową tekstów współczesnej polskiej piosenki
rozrywkowej.
2. Zalety i wady zapożyczeń językowych. Rozważ temat na wybranych przykładach.
3. Najczęściej spotykane błędy językowe. Na podstawie zgromadzonych przykładów
pokaż mechanizm powstawania tych błędów.
4. Scharakteryzuj język użytkowników komputera. Analizując zgromadzony samodzielnie
materiał językowy odwołaj się do składni, fleksji, zwróć uwagę na zapożyczenia
językowe i procesy słowotwórcze.
5. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i
epok.
6. Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcja na przykładzie literatury
współczesnej.
7. Wizerunek przeszłości zawarty we współczesnym słownictwie. Omów zagadnienie na
wybranych przykładach.
8. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język wybranych postaci ze szczególnym
uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter.
9. Język czasopism młodzieżowych. Scharakteryzuj język wybranego pisma.
10. Omów pochodzenie nazw miejscowych Twojego regionu.
11. Na podstawie wybranych reklam, wskaż środki językowe w reklamie.
12. Funkcja nazwiska w kreacji bohatera literackiego. Zbadaj na wybranych przykładach.
13. Językowe sposoby wyrażania emocji (negatywnych i pozytywnych). Przedstaw na
wybranych przykładach.
14. Porównaj język i styl listów z kilku okresów literackich.
15. Przeanalizuj humorystyczną funkcję języka na podstawie Ferdydurke W. Gombrowicza.
16. Gwara uczniowska dawniej i dziś. Rozważ przemiany pokoleniowe w tej dziedzinie.
17. Zapożyczenia z języka angielskiego. Omów ich rolę i znaczenie we współczesnej
mowie.
18. Jaki jest język muzyki hip-hopowej? Zanalizuj wybrane przykłady tekstów.
19. Tekst reklamowy jako gatunek wypowiedzi. Omów pożądane cechy komunikatu
reklamowego na wybranych przykładach.
20. Zanalizuj zjawisko aluzji i metafory, odwołując się do wybranych przykładów.
21. Język smsów i czatów a tendencje współczesnej polszczyzny. Dokonaj analizy
wybranych przykładów.
22. Język gazet codziennych jako odbicie tendencji rozwoju polszczyzny. Omów
zagadnienie, dokonując analizy wybranych tekstów.
23. Troska o język narodowy dawniej i dziś. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do
samodzielnie opracowanego materiału.
24. Na przykładzie Lalki B. Prusa pokaż, jak język służy kreowaniu postaci literackich.
25. Oceń przydatność stylistyczną wulgaryzmów i zdrobnień, wykorzystując wybrane utwory
literackie.
26. Frazeologia miłosna w tekstach zespołów rockowych końca lat 90. Przedstaw,
odwołując się do utworów wybranych grup.
6