Załącznik nr 3

SPIS TREŚCI
I.
Projekt wewnętrznej instalacji wodnej i kanalizacji sanitarnej, c.o.
i wentylacji
1.1
1.2
Część opisowa.
Część rysunkowa kanalizacji sanitarnej i wodociągowej
Spis rysunków:
1. Rzut fundamentów – schemat instalacji wod- kan.
2. Rzut przyziemia- schemat instalacji wod- kan.
3. Rzut przyziemia- schemat instalacji wod- kan.
4. Rzut przyziemia- schemat instalacji wod- kan.
5. Rozwiniecie wod.
6. Rozwiniecie wod.
7. Rozwiniecie wod.
8. Rozwiniecie kan.
9. Rozwiniecie kan.
10. Rozwiniecie kan.
11. Rozwiniecie kan.
12. Rozwiniecie kan.
13. Rozwiniecie kan.
14. Rzut przyziemia- schemat instalacji c.o.+w
15. Rzut przyziemia- schemat instalacji w
16. Przekroj B-Bschemat co+w
17. Rozwiniecie CO
18. Rozwiniecie CO
19. Rysunek zbiorczy - G.W.C
20. Wykopy pod GWC
1 : 100
1 : 50
1 : 100
1 : 100
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 25
1 : 100
1 : 100
1 : 100
1 : 50
1 : 50
1 : 100
1 : 100
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
rys.
IS-01
IS-02
IS-03
IS-04
IS-05a
IS-05b
IS-05c
IS-06a
IS-06b
IS-06c
IS-06d
IS-06e
IS-06f
IS-07
IS-08
IS-09
IS-10a
IS-10b
IS-11
IS-12
I.
INSTALACJA WEWNĘTRZNA WOD. – KAN.
1.1
Część opisowa.
PODSTAWA OPRACOWANIA :
- Uzgodnienia z inwestorem
- Uzgodnienia dotyczące zastosowanych urządzeń i materiałów
- Obowiązujące normy
- Warunki techniczne
DANE OGÓLNE I ZAKRES OPRACOWANIA
Opracowanie obejmuje instalacje wewnętrzne sanitarne w budynku hali
sportowej w Grudziądzu w tym:
- wody zimnej
- kanalizację sanitarną wewnętrzną
- ciepłej wody użytkowej
- Instalacje ppoż
Projektowany Budynek Hali Sportowej będzie częścią zespołu budynków
szkoły w Grudziądzu , który stanowi jedną całość. Hala będzie połączona
z budynkiem projektowanym łącznikiem hali z istniejącymi budynkami. Pierwszą
kondygnacje będą stanowić: pomieszczenie hali sportowej, pomieszczenia sanitarne
(szatnie, umywalnie, oraz pomieszczenia magazynowe).
INSTALACJA WODY CIEPŁEJ I ZIMNEJ
Instalacja obejmuje – wodę zimną, ciepłą.
Zasilenie projektowanego budynku odbywać się będzie z przyłącza
wodociągowego DN 50x3,0 PE. Bezpośrednio po wejściu do budynku zamontować
z układ pomiarowy DN 40 o wydajności 20 m3/h. Przed i za wodomierzem
zastosować zawory odcinające oraz zawór zwrotny. Przyłącz będzie obsługiwał
instalację wodociągową oraz instalacje ppoż.
Piony wodociągowe prowadzić w szachtach ściennych – woda zimna.
Zawory odcinające zamontowane również przy płuczkach ustępowych.
Przewody główne wody zimnej oraz instalacje wody zimnej wykonać z rur
polipropylenowych
PP-R. Instalację zimnej wody wykonać z rur
polipropylenowych PP-R typ3 w klasie PN 10. Instalację ciepłej wody i cyrkulacji
wykonać z rur polipropylenowych stabi wykonanej na bazie rury podstawowej PN
20. Połączenia rur w instalacji c/z wody i cyrkulacji dokonać za pomocą kształtek
polipropylenowych w klasie PN25 o obniżonych współczynnikach oporów
miejscowych. Dopuszcza się wykonanie instalacje wody zimnej z rur miedzianych
w/g ISO/SF - Cu/2.0090 łączone lutem miękkim - łączniki/ łuki, odgałęzienia z
typowych kształtek miedzianych / w/g DIN 17660.
Przewody prowadzić w „ peszelu „ w posadzce, podchodzić do przyborów
w bruzdach ściennych pod tynkiem. Podłączenia przyborów dokonać
w wykorzystaniem trójników redukcyjnych / system trójnikowy. Minimalny
promień gięcia rur wynosi 10 średnic zewnętrznych rur,
Prędkość przepływu w podejściach do punktów czerpalnych nie przekracza
2,5 m/s.
Przejścia przewodów poziomych i pionów przez ściany i stropy w tulejach
ochronnych dwa razy większych od średnicy przewodu , przestrzeń między
przewodem właściwym a tuleją wypełnić kitem elastycznym .
Rury mocowane za pomocą uchwytów z tworzywa sztucznego lub obejm
metalowych z podkładką.
Przewody rozprowadzające po wierzchu ścian izolować pianką
polietylenową typu Poolflex – grubość izolacji 6 mm jako zabezpieczenie przed
roszeniem.
Obliczenie zapotrzebowania wody zimnej
Woda zimna w budynku zaspakajać będzie potrzeby socjalno-bytowe
oraz higieniczno-sanitarne. Wielkość średniego dobowego zapotrzebowania
wody na cele socjalno-bytowe i higieniczno-sanitarne obliczono wg
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. W sprawie
określenia przeciętnych norm zużycia wody.
wskaźniki jak dla szkol (około 500 osób )
Qśrd = 25 l / osobę / dobę
Nd = 1.4
Nh = 3,20
n = 500
a) Średnie dobowe zapotrzebowanie zimnej wody:
Qśrd = 500 x 25 = 12500 l/d = 12,50 m³/ d
b) Maksymalne dobowe zapotrzebowanie zimnej wody:
Qmaxd = Qśrd x Nd
Qmaxd = 12,50*1,4=17,50 m³/d
c) Średnie godzinowe zapotrzebowanie zimnej wody:
Qśrdh = 17,50/8 = 2,19 m³/h
d) Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie zimnej wody:
Qmaxh = Qmaxd x Nh / 8
Qmaxh = 17,50*3,20/8= 7,00 m³/h
Przepływ obliczeniowy wody
Całkowite zapotrzebowanie wody zimnej do celów sanitarnych:
Punkty
poboru wody
Umywalka
Miska
ustępowa
Pisuar
Natrysk
Zwężka
Ilość
[szt.]
22
13
qn
[dm3/s]
0,14
0,13
Ilość x qn
2
11
4
0,3
0,3
0,3
3,3
0,2
1,2
3,08
1,69
∑qn wody = 9,47 [dm3/s]
Wyznaczenie przepływu obliczeniowego wody
q = 0,682 x ∑qn exp 0,45 - 0,14
gdzie:
qn – normatywny wypływ z punktów czerpalnych [dm3/s].
q = 1,74 dm3/s = 1,74 x 3,6 = 6,26 m3/h
Źródło ciepła dla projektowanej instalacji c.w.u.
Źródłem ciepła będzie zasobnik Vitocel 340l, max temperatura robocza 90
stopni C, max ciśnienie robocze 7 bar, wysokość 2400 mm, średnica 800 mm, moc
grzałki elektrycznej 12 kW Pakiet EC 138. Na wyjściu z zasobnika zastosować
zawór trójdrogowy termostatyczny . Zabezpieczyć zasobnik cieplej wody przed
wzrostem ciśnienia za pomocą zaworu bezpieczeństwa i naczynia przeponowego.
Zapotrzebowanie wody zimnej na cele p.poż.
W budynku zastosowano dwa hydranty przeciwpożarowe Ø 25. Zasilone są
przewodem stalowym DN 50 z sieci wodociągowej.
Przejścia rur przez przegrody budowlane wykonać w tulejach ochronnych.
Instalacje wykonać zgodnie z zasadami wykonywania instalacji z rur stalowych.
Określenie miarodajnego sekundowego rozbioru wody od sumy
równoważników zgodnie z PN–92/B-01706
q = 6,26 m³/h
Dobór wodomierza
Umowny przepływ obliczeniowy dla wodomierza:
qw = q *2 = 6,26* 2 = 12,52 m3/h
Dobrano wodomierz do wody zimnej skrzydełkowy jednostrumieniowy
suchobieżny typ JS Dn = 40 mm.
Dane techniczne wodomierza:
qmax=20 m3/h
Sprawdzenie poprawności doboru wodomierza
przepływ obliczeniowy dla budynku qmax= 6,26 m3/h
qmax/2 = 10 m³/h → 6,26 m³/h → 6,26 m³/h < 10 m³/h
Zaprojektowano wodomierz
skrzydełkowy: JS dn 40 mm za
wodomierzem
zamontować filtr antyskażeniowy EA RV 280 dn 50 . Zawór
zamontować i eksploatować zgodnie z zaleceniami producenta zaworów.
Punkty poboru wyposażyć w:
•
umywalki - w baterie umywalkowe
•
zlewozmywaki w baterie zlewozmywakowe
•
natryski w baterie natryskową z ruchoma wylewką
•
przy pisuarach, w WC –tach i w pomieszczeniu technicznym
zamontować zawór ze złączką do węża
Próby ciśnienia
Instalację wodociągową wykonać z rur posiadających wymagane atesty i
dopuszczenia do stosowania w instalacjach sanitarnych.
Po dokonaniu całkowitego montażu instalacje wody zimnej i ciepłej należy
poddać ją próbie ciśnieniowej przy ciśnieniu wynoszącym 1.5 ciśnienia roboczego
tj. 8,5 at , a następnie wszystkie instalacje dokładnie przepłukać i poddać
dezynfekcji.
Wymagania szczegółowe
Zabrania się prowadzenie przewodów wodociągowych nad przewodami
gazowymi i elektrycznymi. Minimalna odległość metalowych przewodów instalacji
wodociągowych od przewodów elektrycznych przy układaniu równoległym
powinna wynosić co najmniej 0,5 m, w miejscach skrzyżowań 0,05 m, a od rur
gazowych 0,15 m, jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej.
Wszystkie materiały instalacyjne stykające się bezpośrednio z woda powinny
mieć świadectwo Państwowego Zakładu Higieny od dopuszczeniu do kontaktu z
woda do picia. Elementy instalacji, urządzenia wyposażenia wbudowywane w
instalacje powinny odpowiadać normom przedmiotowym lub mieć świadectwo o
dopuszczeniu do stosowania w budownictwie ( norma PN-92/B-01706 Az: 1999).
Urządzenia wbudowywane w instalacje podlegające Dozorowi Technicznemu
powinny mieć świadectwo Dozoru o dopuszczeniu do stosowania. Armatura i
uradzenia wbudowane w instalacje nie powinny wywoływać uderzeń wodnych
powodujących chwilowy wzrost ciśnienia przekraczającego ciśnienie próbne
instalacji.
INSTALACJA KANALIZACJI SANITARNEJ .
Dane ogólne
Ścieki bytowo gospodarcze należy odprowadzić do zewnętrznej sieci kanalizacyjnej
sanitarnej.
Projektowaną kanalizację należy nawiązać do projektowanego
kanalizacji sanitarnej.
przyłącza
Instalację odprowadzającą ścieki sanitarne wykonać z rur kanalizacyjnych
do instalacji wewnętrznych , łączonych na kielichy uszczelniane uszczelkami..
Instalację kanalizacji sanitarnej wykonać z materiału niskoszumowego o gęstości
min. 1,95g/cm3. Piony wykonane z rur DN 100 muszą posiadać grubości ścianki
min. 5mm
Rury układa się kielichami w kierunku przeciwnym do przepływu ścieków.
Odległość pionu od innych przewodów powinna być nie mniejsza niż 10cm.
Piony kanalizacyjne prowadzić w bruzdach ściennych . Bruzd nie należy
zamurowywać w całości, lecz zakryć siatką z wyprawą cementową. Szerokość
bruzdy powinna być większa o 50mm od średnicy kielicha rury.
Piony należy mocować do ścian z częstotliwością jak w tabeli .- punkt stały
pod stropem ( pod kielichem) oraz punkty przesuwne.
Odległości mocowań nie powinny być większe niż:
DN(mm)
40
50
75
110
125
160
B (m) – rury w
pozio
mie
0,5
0,5
0,8
1,1
1,25
1,6
H(m) – rury w
pionie
1,2
1,5
20,
2,0
2,0
2,0
Piony należy mocować do ścian z częstotliwością jak na przykładowym rysunku
poniżej .p
Przejścia przez stropy wykonać w tulei ochronnej o średnicy wewnętrznej
większej ok. 50mm od średnicy zewnętrznej przewodu. Przestrzeń między
przewodem
a
tuleją
wypełnić szczeliwem umożliwiającym swobodne
przesuwanie się przewodu. Przejścia przez ściany fundamentowe wykonać w
rurze osłonowej np.
Tuleja monolityczna PipeLife z posypką z piasku kwarcowego
Tuleja segmentowa
Odgałęzienia należy wykonywać pod kątem 45-67 st., zgodnie z kierunkiem
spływu ścieków.
Pozostałą instalację kanalizacyjną wykonać z rur kanalizacyjnych pcv, łączonych
na kielichy uszczelniane uszczelkami. Rurociągi układać ze spadkami jak na
profilach projektu.
Na pionach kanalizacyjnych obsadzić rewizje na wysokości około 0.8m nad
posadzką.
Odpowietrzenie kanalizacji wykonać poprzez rury odpowietrzające
PCV
zakończone wywietrzakami dachowymi DN100/150. W przypadku kolizji pionów
kanalizacyjnych z konstrukcją budynku pion należy etażować.
Podejścia kanalizacyjne odpływowe od przyborów sanitarnych wykonać z rur PVC
Ø 50; 110 mm w bruzdach ściennych posadzkowych lub obudowane.
Przejścia kanalizacji przez ściany fundamentowe, posadzkę żelbetową, ściany i
stropy według projektu konstrukcyjnego. Przejścia przez żelbetową płytę
posadzkową należy wykonać jako przejście szczelne. Kanalizacja pod przęsłami
fundamentowymi należy prowadzić w rurach ochronnych stalowych 273,0x6,3.
Piony kanalizacyjne przy przejściu przez przegrody budowlane i przez stropy
powinny mieć klasę odporności ogniowej EI 60, EI 120.
Należy zastosować opaskę ogniochronną CP 648-S firmy HILTI. Klasa odporności
ogniowej do EI 120.
Rury palne w zakresie średnicy od 32-160 (6") mm średnicy przy grubościach
ścianek od 1.8-14.6 mm (PVC-Hi, PVC-U, ABS, PB, PP, PE, PVC, PVC-C, LDPE,
PE-HD, PE-X).
Dane techniczne:
1. klamry mocujące
2. kołnierz ogniochronny
3. etykieta informacyjna
4. ściana masywna
5. rura z tworzywa sztucznego
Urządzenia kanalizacyjne
Miski ustępowe z dolnopłukiem - 13 szt.
Umywalki ceramiczne – 22 szt.
Kabiny natryskowe – 11 szt.
Brodzik emaliowany – 11 szt.
Pisuar ceramiczny, biały –2 szt.
Spust podłogowy – 11 szt.
Rury odpowietrzające PCV zakończone wywietrzaniem na dachu
rewizje kanalizacyjne – w miejscach narażonych na zatykanie – zmiana kierunku i
spadku
Wymagania dla materiałów, urządzeń i wyposażenia
Materiały stosowane w instalacjach kanalizacyjnych, przybory sanitarne,
urządzenia i elementy instalacji powinny odpowiadać wymaganiom odnośnym
norm przedmiotowych.
Wymagania ochronne instalacji kanalizacyjnych
Przybory sanitarne z wyjątkiem misek ustępowych, powinny być zaopatrzone
w kratkę (sito) nad zamknięciem wodnym.
Wpusty podłogowe i podwórzowe powinny być zaopatrzone w zdejmowane
kratki. Przewody instalacji kanalizacyjnych z tworzyw sztucznych, prowadzone w
sąsiedztwie przewodów cieplnych, należy układać w odległości wg. PN-81/B10700/01. Poziomy i przykanaliki instalacji kanalizacyjnych – zewnętrzne powinny
być ułożone na głębokości zapewniającej odpowiednie przykrycie przewodu wg.
PN-92/B-10735.
Przybory wykonane z blachy np. zlewozmywaki należy ustawiać na elastycznych
podkładach. Piony montowane w szybach sanitarnych oraz wszystkie piony z PCV
należy mocować do ściany za pomocą elastycznych uchwytów.
Przepływ obliczeniowy instalacji kanalizacji bytowo-gospodarczej
Obliczenie ilości ścieków sanitarnych
Ilość ścieków socjalno-bytowych w przybliżeniu stanowić będzie 95%
zapotrzebowania zimnej wody.
a) Średni dobowy odpływ ścieków:
Qśrd.śc. = 12,5 x 0,95 = 11,875 m³/ d
b) Maksymalny dobowy odpływ ścieków:
Qmaxd = 17,50 x 0,95 = 16,625 m³/d
c) Średni godzinowy odpływ ścieków:
Qśrdh = 2,19 x 0,95 = 2,08 m³/h
d) Maksymalny godzinowy odpływ ścieków:
Qmaxh = 7,00 x 0,95 = 6,65 m³/h
Przepływ obliczeniowy qs [dm3/s]:
q = K* (AWs1/2 )
q = 0,7* (59)1/2 = 5,38 [dm3/s]
=
qAW
sK
Przepływ obliczeniowy instalacji kanalizacji bytowo-gospodarczej
Przepływ obliczeniowy qs [dm3/s]:
q = K* (AWs1/2 )
q = 0,7* (55,5)1/2 = 5,21 [dm3/s]
=
qAW
sK
gdzie:
K – odpływ charakterystyczny zależny od przeznaczenia budynku [dm3/s],
przyjęto K = 0.5 dm3/s,
AWs – równoważnik odpływu, zależny od rodzaju przyłączonego
przyboru sanitarnego.
Punkty poboru wody
Umywalka
Miska ustępowa
Pisuar
Natrysk
Zwężka
Spust podłogowy
Ilość
[szt.]
22
13
2
11
4
11
AWs
[dm3/s]
0,5
2,5
0,5
1,0
1,0
Ilość
AWs
11
32,5
1
11
11
x
AWs = 55,5
qs = 5,21 dm3/s
Wymagania szczegółowe
Przewody kanalizacyjne wewnątrz budynku powinny być prowadzone po
ścianach wewnętrznych lub w bruzdach ścian wewnętrznych. Piony umieszczone w
bruzdach powinny mieć izolacje powietrzna dokoła rury. W uzasadnionych
przypadkach dopuszcza się prowadzenie przewodów po wewnętrznej stronie ścian
zewnętrznych budynków. Wewnątrz budynku przewody kanalizacyjne powinny być
układane w kierunkach prostopadłych i równoległych do najbliższych ścian.
Zabrania się prowadzenia przewodów kanalizacyjnych nad przewodami gazowymi i
elektrycznymi.
Spadki podejść powinny wynosić minimum 2%.
Na pionach wykonanych z tworzyw sztucznych należy przewidzieć
kompensacje zgodnie z PN-81/B-10700/01. Przewody odpływowe i podłączenia
należy układać zgodnie z wymaganiami zawartymi w PN-81/B-10700/01 oraz PN92/B-10735. Dla zapewnienia właściwej pracy instalacji kanalizacyjnej ścieków
bytowo gospodarczych należy wykonać piony wentylacyjne jako przedłużenie
przewodów spustowych. Piony wentylacyjne boczne należy zakończyć rura
wywiewna na dachu. Dopuszcza się włączenie pionu bocznego do pionu wentylacji
głównej pod stropem ostatniej kondygnacji.
Przewody wentylacyjne należy wykonać zgodnie z PN-81/B-10700/01.
Czyszczaki instalacji kanalizacyjnej ścieków bytowo gospodarczych należy
umieszczać na przewodach spustowych przed przejściem ich do przewodów
odpływowych. Kanalizacje sanitarna wykonać należy z rur PCV kanalizacyjnych o
połączeniach kielichowych. Ścieki sanitarne z przedmiotowego budynku
odprowadzone będą do kanalizacji sanitarnej. Piony kanalizacyjne wyposażyć w
rewizje.
Uwagi końcowe
Całość prac wykonać i dokonać odbioru zgodnie z " Warunkami wykonania i
odbioru robot budowlano - montażowych" cz.II. Instalacje sanitarne i przemysłowe.
INSTALACJA KANALIZACJI DESZCZOWEJ.
Ilość wód deszczowych
Kanalizacja deszczowa służyć będzie do odprowadzenia wód opadowych z
dachu projektowanego budynku.
Natężenie przepływu deszczu obliczono przy założeniach:
- prawdopodobieństwo wystąpienia deszczu
p = 100% (C=1)
( wg WTP dla małych miast i osiedli oraz przedmieści miast większych),
- minimalny czas trwania deszczu miarodajnego
Td miar = 10 [ min ]
Ilość wód opadowych obliczono wg wzoru:
Q=ΨxqxF
[ l/s ]
Gdzie:
Q – ilość wód opadowych [ l/s ]
- dach
Q= 38,02 l/s
F – powierzchnia nawierzchni odwadnianej [ ha ]
- dach
1324,56 [ m² ]
Ψ – współczynnik spływu powierzchniowego
- dach
Ψ = 0,9
q- natężenie deszczu; wg wytycznych projektowania sieci deszczowych
q= A / t exp 0,667
gdzie:
A – współczynnik, którego wartość przyjęto z tabeli przy założeniu rocznej sumy
opadów do 800 [ mm ]
A = 470
t- czas trwania deszczu
t= 10 [ min ]
Projektowana kanalizacja deszczowa
Wody opadowe i roztopowe z dachów odprowadzane będą projektowanymi
rynnami spustowymi połączonymi z systemem rur kanalizacji deszczowej, a
następnie odprowadzane poprzez przyłącz do sieci kanalizacji deszczowej .
Projektowany system rurowy składa się z rur spustowych, narożnych i
środkowych wg rysunku oraz rynien łączących ( zgodnie z rysunkiem budowlanym
oraz planem sytuacyjnym).
Uwagi końcowe
Całość robót instalacyjnych należy wykonać zgodnie z „Warunkami
Technicznymi Wykonania i Odbioru Robót Budowlano- Montażowych, cz.II –
Instalacje Sanitarne i Przemysłowe”, „Warunkami Technicznymi Wykonania i
Odbioru Rurociągów z Tworzyw Sztucznych” oraz z zachowaniem Polskich Norm.
Wykonawca winien zwrócić uwagę na szczelność wykonywanego układu
rurowego.
WEWNĘTRZNA INSTALACJA C.O.
Źródło ciepła.
Źródłem ciepła dla instalacji centralnego ogrzewania będzie istniejąca kotłownia
Zasilanie instalacji wewnętrznej czynnikiem grzewczym odbywać się będzie za
pośrednictwem pomp obiegowych.
Bilans cieplny budynku.
Czynnikiem grzewczym jest woda o parametrach 70/50ºC sterowana regulatorem
pogodowym. Zaprojektowano instalację centralnego ogrzewania systemu
zamkniętego z rozprowadzeniem dolnym.
Prowadzenie przewodów instalacji c.o. - w pomieszczeniach budynku na parterze i
piętrze należy prowadzić w posadzce. Przewody należy zaizolować otulinami z
pianki PU, grubości izolacji zostały podane w zestawieniu izolacji.
Podłączenie grzejników należy wykonać w systemie dolnozasilanym z zaworami.
Obliczenia sezonowego zapotrzebowania ciepła dla budynku wykonano programem
Audytor – OZC w oparciu o następujące normy i przepisy:
Dz. U. Nr 75/2002 poz. 690 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12
kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie §134.2 – temperatury obliczeniowe ogrzewanych
pomieszczeń.
PN – EN 12831 – Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczenia
projektowego obciążenia cieplnego.
PN – 82/B – 02403 – Temperatury zewnętrzne.
PN – EN – ISO 6946:1998 – Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła.
Metoda obliczania.
PN – B – 03406:1994 – Ogrzewnictwo. Obliczanie zapotrzebowania na ciepło
pomieszczeń o kubaturze do 600m³.
Dz. U. Nr 75/2002 poz. 690. Załącznik do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z
dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wartości Uk(max) ścian, stropów,
stropodachów oraz okien i drzwi.
Zgodnie z obliczeniami, zapotrzebowanie ciepła dla budynku wynosi:
Qc.o.= 216 kW
Opis projektowanych rozwiązań cieplno – mechanicznych.
Rurociągi i ich prowadzenie.
Zaprojektowano 3 niezależne wyjścia instalacji z rozdzielacza c.o.:
1.zład obsługujący instalację grzejnikową c.o. w części socjalnej,
2.zład obsługujący instalację grzewczo-wentylacyjną dla części sali sportowej,
3.zład obsługujący instalacje c.w.u w budynku.
Rozprowadzenie instalacji c.o. w pomieszczeniach wykonać z rur
wielowarstwowych opartych na rurze typu PE-Xc, z doczołowo zgrzana wkładka
aluminiową. Do połączeń należy zastosować tworzywowe kształtki z PPSU z
pojedynczym uszczelnieniem typu O-ring. Kształtki zaprasowywane z wbudowana
na stałe tuleją zaciskową ze stali nierdzewnej.
Na załamaniach stosować łuki. Dla zabezpieczenia przed wychłodzeniem,
przewody z polietylenu należy ułożyć w izolacji termicznej.
Grzejniki
W budynku proponuje się zainstalowanie grzejników następujących typów:
1. grzejniki stalowe płytowe np. Integra + Parada z zaworem, zasilane od dołu o
wysokości 600 mm., wg ryunku
2.w sanitariatach:
grzejniki stalowe płytowe np. Integra + Parada z zaworem, zasilane od dołu o
wysokości 600 mm., wg rysunku
„alternatywa” grzejniki łazienkowe, dekoracyjne – grzejniki montować na
wysokości 80cm nad podłogą. Grzejniki te mogą być wyposażone w grzałki
elektryczne umożliwiające eksploatację poza sezonem grzewczym (opcja
dodatkowa).
3. aparaty grzewczo-wentylacyjne np. typu NEOLUX-III mogące pracować na
powietrzu świeżym i / lub obiegowym; powietrze zassane przez filtr do
wentylatora , kierowane jest na nagrzewnice, przez która przepływając
ogrzewa się. Ogrzane powietrze kierowane jest przez kratkę wywiewna,
znajdująca się w górnej części aparatu do pomieszczenia. Regulacja
temperatury w pomieszczeniu przeprowadza się poprzez:
a) przydławienie zaworu termostatycznego regulującego dopływ wody grzewczej
do nagrzewnicy
b) regulacje stosunku powietrza świeżego do obiegowego przez odpowiednie
ustawienie pokrętła przepustnicy
c) regulacje obrotów silnika ( 3 prędkości obrotowe)
Armatura
Instalację centralnego ogrzewania należy wyposażyć w następującą armaturę na
ciśnienie 0,6MPa:
przy grzejnikach typu Integra + Parada wbudowane są wkładki zaworowe z
głowicami termostatycznymi (z ograniczeniem nastawy temperatury +16°C ÷
+28ºC)
Przed każdym odbiornikiem przewiduje się zawór kulowy odcinający na rurociągu
powrotnym oraz zawór regulacyjno – odcinający z nastawą wstępną na rurociągu
zasilającym. Instalacja zasilana jest z kotłowni wodą grzewczą o parametrze
70/50ºC.
Regulacja zładu
Do regulacji ciśnienia w instalacji przewidziano następujące urządzenia:
zawory grzejnikowe termostatyczne z nastawą wstępną.
Odpowietrzenie instalacji
Instalacja będzie odpowietrzana przez automatyczne odpowietrzniki z zaworami
odcinającymi kulowymi ø½”, umieszczone w najwyższych punktach instalacji (na
pionie).
Dla poprawy warunków odpowietrzenia instalacji, na końcowym odcinku pionu
(około 0,50m), wykonać poszerzenie rur o dwie dymensje.
Zastosowane w rozwiązaniu grzejniki posiadają fabrycznie wbudowane
odpowietrzniki ręczne.
Zabezpieczenia antykorozyjne
Instalacja wykonana z rur polietylenowych nie wymaga zabezpieczeń
antykorozyjnych.
Instalację z rur stalowych oczyścić do drugiego stopnia czystości a następnie
malować farbą podkładową chlorokauczukową 1× oraz farbą nawierzchniową
chlorokauczukową 1×.
Zabezpieczenia termiczne
Wszystkie poziome rury rozprowadzające na odcinku od rozdzielaczy c.o. z
kotłowni gazowej należy izolować otulinami poliuretanowymi grubości 20mm.
Rozprowadzenia izolować łącznie z armaturą i rurkami impulsowymi.
Poziome odcinki instalacji c.o. prowadzone w części posadzkowej budynku należy
izolować termicznie, grubość izolacji należy przyjąć według zestawienia izolacji.
Próby i odbiory
Próby ciśnieniowe i odbiory instalacji wykonać zgodnie z Warunkami
Technicznymi Wykonania i Odbioru Instalacji Ogrzewczych – wydanie COBRTI
INSTAL, Zeszyt nr 6. Ciśnienie robocze instalacji – 0,25MPa, ciśnienie próbne
0,45MPa. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku próby na zimno, wykonać próbę na
gorąco. Przed wykonaniem prób, instalację należy wypłukać.
WEWNĘTRZNA INSTALACJA WENTYLACJI
W sali sportowej zaprojektowano instalację wentylacyjno-grzewczą, a w
pomieszczeniach zaplecza odrębne instalacje wentylacyjne i grzewcze.
Zestawienie pomieszczeń wentylowanych i ogrzewanych
Nr
Funkcja
–
–
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
SALA
KORYTARZ
ŁĄĆZNIK
TOALETA DAMSKA
TOALETA MĘSKA
POK. TRENERA
ŁAZIENKA
TOALETA DLA NIEPELNOS
MAGAZYN
WC
SZATNIA
UMYWALNIA
SZATNIA
WC
UMYWALNIA
WC
UMYWALNIA
SZATNIA
POM.GOSPODARCZE
POM.TECH
Powierzchnia
m2
Kubatura
m3
1070,66
91,9
288,13
15,78
15,75
15,82
7,98
7,38
30,18
3,18
16,19
12,29
16,36
3,18
12,29
3,18
12,29
16,36
6,91
23,44
5625,75
248,13
777,95
42,61
42,53
42,71
21,55
19,93
81,49
8,59
43,71
33,18
44,17
8,59
33,18
8,59
33,18
44,17
18,66
63,29
Obliczeniowe temperatury powietrza wewnętrznego przyjęto według:
- Dz. U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r. z późniejszymi zmianami,
- PN-82/B-02402 – Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w
budynkach.
Temperatury w pomieszczeniach
Lp
Pomieszczenie
Temperatu
.
ra
o
–
–
C
1 Sala gimnastyczna
16
2 Pomieszczenie
16
gospodarcze
3 Przebieralnie
24
4 Łazienki, umywalnie,
24
ubikacje
5 Pokój nauczycieli
20
6 Korytarz
20
Temperaturę zewnętrzną określono na podstawie normy PN-82/B02403. Temperatury obliczeniowe zewnętrzne. Przyjęto:
- okres ciepły:
30ºC,
- okres zimny:
-18ºC.
Opis rozwiązania
W sali gimnastycznej zaprojektowano układ wentylacyjno–grzewczy, którego
zadaniem jest dostarczenie świeżego powietrza i pokrycie zapotrzebowania na
ciepło. Układ składa się z:
− gruntowego wymiennika ciepła ,
− centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła,(dolne źródło ciepła – wymiennik
gruntowy).
− aparatów grzewczo -wentylacyjnych
Do wentylacji zaplecza socjalnego zaprojektowano układy wentylacyjne
zapewniające wymagane warunki sanitarno-higieniczne. Straty ciepła w okresie
zimowym będą pokrywane przez instalację c.o. zasilaną z węzła cieplnego.
Hala sportowa – układ NW1
W sali gimnastycznej zaprojektowano układ wentylacyjno – grzewczy NW1, na
który składa się:
− gruntowy wymiennik ciepła,
− system wentylacji mechanicznej ,
− aparaty grzewczo-wentylacyjne
Gruntowy wymiennik ciepła
Proponuje się zastosowanie gruntowego wymiennika ciepła produkowanego przez
np., firmę PRO-VENT lub inny o podobnych parametrach (np. SWP/GWC/2008).
Bezprzeponowy płytowy gruntowy wymiennik ciepła PROVENT-GEO to
unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego w gruncie
chłodu latem oraz ciepła w okresie grzewczym, w maksymalnie wydajnym stopniu.
Zastrzeżony w Urzędzie Patentowym, modułowy sposób budowy oraz konstrukcja
wymiennika umożliwia wykonanie układu dla obróbki powietrza wentylacyjnego o
wydajności od 200 m3/h do 30 000 m3/h. Dzięki odpowiednio dobranej izolacji
termicznej i niewielkiej grubości podłoża żwirowego może być płytko posadowiony
(około 0,7 m poniżej gruntu). Umożliwia to stosowanie go w miejscach gdzie wody
gruntowe występują dosyć wysoko. Bezprzeponowy przepływ powietrza (w
bezpośrednim kontakcie z odpowiednio przygotowaną warstwą gruntu) umożliwia
odprowadzenie bezpośrednio do gruntu kondensatu powstającego w procesie
schładzania powietrza, zapobiega rozwojowi grzybów i pleśni wykorzystując
stabilizujące działanie naturalnej flory gruntu. Konstrukcja i konfiguracja
poszczególnych elementów wymiennika gwarantuje bardzo skuteczną wymianę
ciepła i minimalizuje straty ciśnienia transportowanego powietrza.
Podstawowe wyróżniki charakteryzujące płytowy wymiennik PROVENT-GEO to:
II.
znaczne ograniczenie kosztów ogrzewania,
III. optymalna praca urządzeń do odzysku ciepła,
IV. zapobieganie nadmiernej suchości powietrza zimą,
V.
zapewnienie pożądanego chłodu w porze letnich upałów.
Cechy szczególne:
• możliwość posadowienia wymiennika na niewielkiej głębokości,
• wydajne chłodzenie i osuszanie powietrza latem,
• ogrzewanie i dowilżanie powietrza zimą,
• niewielkie straty ciśnienia,
• możliwość pracy ciągłej, bez potrzeby "regeneracji" złoża.
Przepływ powietrza przez gruntowy wymiennik ciepła wspomagany jest przez
wentylator kanałowy. Istnieje możliwość czerpania powietrza z pominięciem
wymiennika gruntowego przez czerpnię powietrza bezpośrednio do centrali
wentylacyjnej lub z pominięciem centrali przez czerpnie powietrza przez 2 kanały
nawiewne do apartow- grzewczo wentylacyjnych.
Sala sportowa
Układ nawiewny
Świeże powietrze czerpane jest z zewnątrz przez czerpnię ścienną, z której kanałem
wentylacyjnym dostarczane jest do wymiennika gruntowego (GWC). Z wymiennika
powietrze dostarczane jest do centrali nawiewno–wywiewnej ( CNW)
zamontowanej na specjalnej konstrukcji w środku hali (1500m3/h) . Przewidziano
również możliwość doprowadzenia powietrza świeżego bezpośrednio do centrali
wentylacyjnej z pominięciem GWC. W tym celu zainstalowano dodatkową czerpnię
ścienną. Strumień objętości powietrza świeżego może być zmieniany od 20% do
100% całkowitej ilości powietrza, w zależności od np. temperatury zewnętrznej.
Regulacja za pomocą elementów regulacyjnych umieszczonych wewnątrz centrali
wentylacyjnej. A także Przewidziano również możliwość doprowadzenie powietrza
świeżego bezpośrednio do kanałów nawiewnych połączonych z komorami
mieszania a następnie z aparatami grzewczo – wentylacyjnymi ( AG-W), w tym
celu zainstalowano 2 dodatkowe czerpnie ścienne.
Układ nawiewny zintegrowany został z GWC ,CNW i AG-W.
Z centrali wentylacyjnej powietrze kanałami wentylacyjnymi doprowadzane jest do
AG-W, w których jest dogrzewane a następnie nawiewane do sali gimnastycznej.
Proponuje się AG-W np. LEO 25S z KM. Na odgałęzieniach przed AG-W należy
zamontować przepustnice regulacyjne.
Za centralą wentylacyjną po stronie nawiewnej należy zainstalować tłumik
akustyczny.
Za wentylatorem nawiewnym w układzie AG-W należy zainstalować tłumik
akustyczny.
Układ wywiewny
Powietrze z sali gimnastycznej usuwane jest górą przez kratki wywiewne. Dalej
siecią kanałów wentylacyjnych, wyposażonych w przepustnice regulacyjne,
doprowadzane jest do centrali nawiewno–wywiewnej , a następnie do wyrzutni
dachowej.
Przed centralą wentylacyjną po stronie wywiewnej należy zainstalować tłumik
akustyczny.
Praca układu jest w pełni zautomatyzowana.
W kalenicy znajdują się 2 przewody wywiewne jeden połączony z CNW , drugi zaś
usuwa zużyte powietrze bezpośrednio na zewnątrz. Drugi układ pracuje w
zależności od potrzeby ilości usunięcia zużytego powietrza. Układ ten wyposażony
jest w regulowane kratki wywiewne, wentylator, tłumik akustyczny , wyrzutnie
powietrza.
W sali sportowej zaprojektowano układ nawiewno-wywiewny z odzyskiem ciepła o
wydajności 1500 m3/h wyposażony w centralę wentylacyjną dla warunków
zimowych oraz dla warunków letnich nawiewny 11000 m³/h i wywiewny 9200
m³/h. W kalenicy hali sportowej na wysokości 11,41m zamontowane podsufitowo
należy umieścić dwa destrafikatory o mocy 5100 m³/h, np. firmy Flowair LEO DT.
Zaplecze socjalne
Układ nawiewny
W celu zapewnienia odpowiednich warunków sanitarno–higienicznych w
pomieszczeniach zaplecza sali sportowej zaprojektowano dwa rozwiązania
wentylacyjne. W pomieszczeniach szatni i umywalni, które położone są przy
ścianach zewnętrznych zastosowano aparaty grzewczo -wentylacyjne np.
NEOLUX III. W pomieszczeniach szatni i umywalni , które położone są wewnątrz
– zastosowano nawiew za pomocą czerpni ściennej wentylatora i nagrzewnic
elektrycznej. Rozprowadzenie powietrza kanałami typu spiro i flex. Kanały
zainstalowane w przestrzeni między stropem i dachem. Nawiew powietrza
projektuje się nawiewnikami wirowymi ze skrzynka rozprężną. Układ kanałów
wyposażony w przepustnice regulacyjne.
Układ wywiewny
Odprowadzenie powietrza kanałami typu spiro i flex. Kanały zainstalowane w
przestrzeni między stropem i dachem. Wywiew powietrza – wentylatory sufitowe
i wentylatory ścienne wg rys. I S-07.
Kanały wentylacyjne (w obszarze budynku) należy izolować wełną mineralną (gr.
30 mm) na folii aluminiowej. Kanały nad dachem izolowane wełną mineralną (gr.
50 mm) w płaszczu z blachy ocynkowanej.
Praca układu zautomatyzowana.
Powietrze nawiewane do wszystkich pomieszczeń jest podgrzewane do 24ºC.
W okresie przejściowym, przy zbyt niskiej temperaturze powietrza nawiewanego
proponuje się podgrzewanie powietrza nawiewanego za pomocą dodatkowej grzałki
elektrycznej zamontowanej w aparacie grzewczo wentylacyjnym o mocy 3,0 kW.
Ze względu , na to ze pomieszczenia zaplecza socjalnego będą użytkowane mniej
niż 1000 godzin w roku nie jest wymagany odzysk ciepła.
Obliczenia
(a) Strumień objętości powietrza
W sali gimnastycznej przyjęto 1500 m3/h. Minimalny udział powietrza świeżego, w
najbardziej niekorzystnym okresie wynosi 20%. Zapewnia to właściwe warunki
higieniczne dla ok. 30–35 osób i gwarantuje prawidłową pracę gruntowego
wymiennika ciepła.
W pomieszczeniach zaplecza przyjęto ilości powietrza zapewniające wymagane
krotności wymian lub ilości powietrza świeżego:
− 25 m3/(h·osobę)
lub
− szatnia 4 w/h,
– natrysk 90 m3/h,
– ubikacja 50 m3/h.
− pisuar 25 m3/h,
Tabela nr 1. Niezbędne ilości powietrza wentylującego pomieszczenia
Nr
Funkcja
–
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
–
Korytarz
Wiatrołap
Pomieszczenie gospodarcze
Pomieszczenie techniczne
Przebieralnia damska
Umywalnia damska
Węzeł sanitarny damski
Węzeł sanitarny męski
Umywalnia męska
Przebieralnia męska
Magazyn sprzętu sportowego
Węzeł sanitarny trenera
Pokój trenera
Węzeł sanitarny
niepełnosprawnych
15 Korytarz
16 Sala gimnastyczna
Liczba
Kubatura
osób
m3
74,9
30,0
3,6
23,1
44,5
44,5
10,9
10,9
44,5
44,5
49,2
10,9
38,3
14,2
91,4
74,9
szt.
14
14
2
60
Ilość powietrza
nawie wywiew
w
m3/h
m3/h
60
60
15
–
–
15
350
320
50
50
320
350
25
140
50
140
350
320
50
50
320
350
25
140
50
140
50
1500
50
1500
Tabela nr 2. Zestawienie strumieni objętości powietrza wentylującego
Lp
Układ
Nawie Wywie
.
wentylacyjny
w
w
3
–
–
m /h
m3/h
1
NW1
1500
1500
(b) Straty ciśnienia
Wyniki obliczeń strat ciśnienia w poszczególnych układach wentylacyjnych
zestawiono w tabeli.
Tabela nr 3. Straty ciśnienia
Lp
Układ
Nawie Wywie
. wentylacyjny
w
w
–
–
Pa
Pa
1
NW1
300
300
Całkowite zapotrzebowanie ciepła w układzie NW1 jest pokrywane przez AG-W,
odzysk ciepła w wymienniku krzyżowym.
Moc niezbędną do podgrzania powietrza przez nagrzewnice od temperatury
osiąganej za rekuperatorem do wymaganej temperatury nawiewu określa zależność
QN =
LN
⋅ ρ p ⋅ c p ⋅ (t naw − t rek )
3600
gdzie:
trek temperatura przed nagrzewnicą
Moc cieplną, która musi być dostarczona przez nagrzewnice przedstawiono na rys
IS - 07.
We wszystkich układach nagrzewnice wodne.
Dobór urządzeń
Centrala nawiewno – wywiewna (układy NW1):
Dla parametrów przepływowych:
Nawiew:
- strumień objętości
powietrza
- straty ciśnienia
1500 m3/h,
300 Pa.
Wywiew:
- strumień objętości
powietrza
- straty ciśnienia
1500 m3/h,
300 Pa.
Dobrano centralę nawiewno – wywiewną PCKB-P-M-15/3
Wytyczne branżowe
(c) Budowlane
−
wykonać przejścia przez ściany dla kanałów wentylacyjnych,
−
−
−
wykonać przejścia przez dach i ściany pod czerpnie i wyrzutnie
wentylacyjne,
wykonać konstrukcje pod centrale wentylacyjna,
wykonać kratki kontaktowe w drzwiach lub ścianach do pomieszczeń,
w których realizowany jest nawiew kompensacyjny.
(d) Instalacyjne
−
kanały montować na standardowych zawiesiach i podporach ,
−
kanały wentylacyjne na odcinkach od czerpni do central
wentylacyjnych i od central do wyrzutni, zaizolować wełną mineralną gr. 30
mm na folii aluminiowej,
−
wykonać układ odprowadzenia skroplin z central wentylacyjnych,
−
do wszystkich urządzeń i elementów wentylacyjnych wymagających
serwisowania i obsługi oraz konserwacji lub wymiany należy zapewnić
łatwy dostęp,
−
po wykonaniu i uruchomieniu układów należy przeprowadzić regulację
i pomiary skuteczności ich działania,
−
wszystkie prace wykonać zgodnie z projektem technicznym mając na
uwadze wytyczne producenta urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i
grzewczych oraz zgodnie z „Warunkami technicznymi wykonania i odbioru
robót budowlano - montażowych” część II, Roboty instalacji sanitarnych i
przemysłowych.
(e) Elektryczne
−
doprowadzić zasilanie elektryczne do urządzeń zestawionych w tabeli:
Tabela nr 4. Zestawienie zapotrzebowania mocy
Lp
.
–
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Urządzenie
Ilość
–
szt.
Centrala 1500 PCKB-P-M-15/3
1
Wentylator kanałowy TD-6000/400
2
Wentylator OSIOWY COMPACT
1
Wentylator kanałowy TD-500/160
1
Nagrzewnica elektryczna DH-250
1
Aparat grzewczo-wentylacyjny NEOLUX
7
Aparat grzewczo-wentylacyjny LEO KM
6
Wentylator ścienny DECOR-300
6
Wentylator sufitowy NF-10
13
Razem
U
N
∑N
V
400
kW
1,1
0,67
0,6
0,04
4,5
0,08
0,08
0,01
0,01
kW
1,1
1,33
0,6
0,04
4,5
0,54
0,48
0,08
0,13
8,8
230
230
230
230
230
230
230
Spis urządzeń
Tabela nr 5. Spis urządzeń
L
Urządzenie
p.
Iloś
ć
Producent
1 Centrala bez nagrzewnicy wodnej
1
KLIMOR
2 Wentylator kanałowy TD-6000/400
2
VENTURE
INDUSTRIE
3 Wentylator kanałowy TD-500/160
1
VENTURE
INDUSTRIE
4 Wentylator OSIOWY COMPACT
1
VENTURE
INDUSTRIE
5 Nagrzewnica elektryczna DH-250
1
VENTURE
INDUSTRIE
6 Aparat grzewczo-wentylacyjny NEOLUX
7
KONWEKTOR
7 Aparat grzewczo-wentylacyjny LEO KM
6
FLOWAIR
8 Wentylator scienny DECOR-300
6
VENTURE
INDUSTRIE
9 Wentylator sufitowy NF-10
13
DOSPEL
9 Gruntowy wymiennik ciepła - 45 płytowy
2
PRO-VENT
–
–
–
–
Dostawca
Wytyczne BHP
wszystkie zastosowane materiały i urządzenia muszą być dopuszczone
do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie
(certyfikat na znak bezpieczeństwa bądź certyfikat zgodności z Polską
Normą lub z aprobatą techniczną),
montaż rurociągów i urządzeń musi być prowadzony przez firmę
posiadającą odpowiednie uprawnienia i zgodnie z obowiązującymi
przepisami BHP,
załoga obsługująca i konserwująca musi być przeszkolona pod
względem obowiązujących przepisów BHP,
wszystkie zaprojektowane urządzenia należy eksploatować i
konserwować zgodnie z DTR producentów i obowiązującymi przepisami
BHP.
Uwagi końcowe
Wszystkie prace należy wykonać zgodnie z projektem, wymaganiami technicznymi
COBRTI INSTAL Zeszyt 5. „Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji
wentylacyjnych”, zasadami współczesnej wiedzy technicznej oraz obowiązującymi
normami, przepisami, a także instrukcjami dostarczonymi przez wytwórców
materiałów i urządzeń. Należy stosować materiały posiadające dopuszczenia do
stosowania w budownictwie w rozumieniu Ustawy Prawa Budowlanego. Wszelkie
zmiany rozwiązań, a także zastosowanych materiałów i urządzeń należy uzgodnić z
projektantem. Za zgodą projektanta, dopuszcza się zastosowanie innych,
równoważnych materiałów i urządzeń dopuszczonych do stosowania w
budownictwie, w rozumieniu Ustawy Prawa Budowlanego, wraz z dokumentami
powiązanymi oraz posiadające wszelkie niezbędne oznaczenia i certyfikaty.
Część rysunkowa kanalizacji sanitarnej,
i wodociągowej
+ 20 RYSUNKOW