Stanowisko pracy z komputerem

Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
Geometria stanowisk pracy
siedzącej, stanowiska do
pracy z komputerem.
Prowadząca: dr Wiesława Horst
Rys.1 Schemat stanowiska komputerowego.
1
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
1. Protokół zgodności pomierzonych parametrów z wymaganiami minimalnymi zawartymi w
Dz. U. 1998 Nr 148, poz. 973
1.1 Stanowisko pracy.
Celem doświadczenia są pomiary antropometryczne pracownika wykonującego pracę na
stanowisku obsługi komputera.
1.2 Ocena konstrukcji elementów wyposażenia badanego stanowiska pracy.
Protokół wykazał szereg niezgodności z Dziennikiem Ustaw Nr 148 poz.973. Dodatkowo
należy wymienić brak pewnych elementów wyposażenia – podnóżek, o czym mówi
wspomniany dokument. Pozostałe elementy pod względem swej konstrukcji nie spełniają
niezbędnych wymogów.
Monitor - nie posiada obowiązkowego filtra, nie ma warstwy antyobiciowej. brak regulacji
wysokości położenia, obserwujemy odbicia światła i olśnienie.
Klawiatura – brudna , a znaki na niej są nieczytelne.
Siedzisko – brak pięciopodporowej podstawy z kółkami jezdnymi, brak podłokietników, brak
wszystkich możliwych regulacji, nie ma możliwości obrotu wokół własnej osi
Stół – brak regulacji wysokości położenia blatu, blat niematowy
1.3 Ocena relacji przestrzennych na badanym stanowisku pracy biurowej.
Ocena ta wypadła znacznie lepiej. Przyczyną tego jest nieobecność kilku elementów na
stanowisku ( brak monitora z tyłu, brak uchwytu na dokumenty). Pozostałe zauważone
niezgodności to:
-
na stanowisku pracy jest niedostatecznie oświetlone,
blaty stołów nie są matowe
przestrzeń pracy jest „zatłoczona”
brak oświetlenia miejscowego – doświetlającego
w pomieszczeniu jest gorąco i duszno
1.4 Korekta ergonomiczna siedziska na badanym stanowisku pracy.
Populacja korzystających z siedziska:
- dwie kobiety: wzrost 160cm
- mężczyzna: wzrost 185cm
Korekty dokonano za pomocą programu sieciowego wprowadzając pomierzone
parametry siedziska i stanowiska pracy oraz parametry osoby badanej. Wynik programu
wskazał siedem wyraźnych uciążliwości i możliwości ich redukcji:
2
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
A. Ograniczyć potencjalną możliwość wytężania wzroku przez:
- zredukowanie odblasku na monitorze,
- zwiększenie odległości monitora,
B. Ograniczyć potencjalne naprężenie karku przez: ulokowanie monitora naprzeciw
pracownika.
C. Ograniczyć obciążenie górnej części pleców po przez wprowadzenie podparcia
przedramion (podłokietników)
D. Ograniczenie obciążenia lędźwiowych partii kręgosłupa przez zmniejszenie wysokości
oparcia.
E. Ograniczenie obciążenia pośladków przez zwiększenie kąta w stawie kolanowym (na kąt
otwarty)
F. Ograniczenie obciążenia nadgarstków przez:
- obniżenie klawiatury
- zmniejszenie kąta jej nachylenia
- obniżenie położenia myszy
- zmniejszenie jej kąta nachylenia
- zwiększenie wysokości klawiatury i myszy przy nadgarstku (podniesienie elementów)
G. Ograniczenie obciążenia ramion przez zwiększenie rozstawu podłokietników, nie może
być wyeliminowane, gdyż krzesło nie posiada podłokietników.
Bazując na dotychczasowych badaniach, stwierdzono, że tak zorganizowane stanowisko
pracy przynosi pracownikowi wiele dyskomfortu. By zminimalizować ryzyko pracy dla
operatora należy zastosować się do poniższych wytycznych;
Krzesło
-
przeprojektować krzesło, by móc wprowadzić podłokietniki
zmniejszyć wysokość oparcia do 23cm
zwiększyć wysokość siedziska do 45cm
zwiększyć rozstaw podłokietników do 49cm
zwiększyć ich wysokość do 28cm
Mysz i klawiatura
- edukować wysokość położenia myszy i klawiatury do 72 cm
- zredukować odległość klawiatury i myszy do 37 cm
- zwiększyć wysokość nadgarstkową klawiatury i myszy do 3 cm
Monitor
-
zmniejszyć kąt odchylenia monitora do zera
zwiększyć dystans do 48cm
ustawić w pozycji 90° w stosunku do źródła światła
zmienić położenie źródła światła lub przestrzeń pracy, by operator nie musiał patrzeć
na odbicie światła
zainstalować źródło światła po skosie w stosunku do przestrzeni pracy
przestrzegać wytycznych odnośnie usytuowania stanowiska względem okien
zainstalować żaluzje w oknach
3
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
2. Wprowadzenie.
Typowymi przykładami pracy wykonywanej w pozycji siedzącej są:
- praca operatorów, montażystów oraz praca
- biurowa, w tym coraz częściej praca związana z obsługą komputerów.
Podczas pracy pozycja siedząca jest często przedkładana nad inne pozycje ciała.
Ogranicza ona aktywność ruchową pracownika, zapewnia natomiast stabilne podparcie ciała.
Stwarza więc większy komfort oraz zwiększa precyzję manipulacji. Powoduje to, że podczas
pracy siedzącej obciążenie wysiłkiem fizycznym dynamicznym jest niewielkie, pojawiają się
natomiast uciążliwości typowe dla obciążenia statycznego i monotypowego. I tak, na przykład,
podczas obsługi komputerów występują następujące czynniki, które decydują o uciążliwości
pracy:
- obciążenie narządu wzroku (zmęczenie wzroku)
- obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego,
- stres psychologiczny.
Uciążliwości pracy, związane z nadmiernym obciążeniem wzroku i układu mięśniowo
szkieletowego, mogą być zmniejszone, a nawet wyeliminowane, poprzez zapewnienie
ergonomicznego stanowiska pracy, właściwą organizacją pracy oraz zapoznanie pracowników z
występującymi na tych stanowiskach pracy czynnikami uciążliwymi i skutkami ich
oddziaływania, a także sposobami zapobiegania. Wiąże się to z wyposażeniem stanowiska w
sprzęt komputerowy o odpowiednich parametrach, w odpowiedni stół i siedzisko oraz, w
pewnych przypadkach, w podnóżek, wspornik nadgarstkowy, filtr ochronny i uchwyt na
dokument. W parametrach struktury przestrzennej stanowisk pracy z komputerami powinno się
uwzględniać wymiary antropometryczne charakterystyczne dla 5. centyla kobiet (wymiary
minimalne) oraz 95. centyla mężczyzn (wymiary maksymalne), czyli obejmujące 90% dorosłej
populacji. Poza rozwiązaniem problemu struktury stanowiska pracy z komputerem i jego
wyposażenia niezbędne jest zapewnienie odpowiednich warunków środowiska pracy. Dotyczy to
przede wszystkim zapewnienia odpowiedniego oświetlenia i warunków mikroklimatycznych
oraz zmniejszenia ekspozycji na promieniowanie i pola elektromagnetyczne. Istotne znaczenie
ma również właściwa organizacja pracy. Szczególnie ważnym jej elementem jest odpowiednie
zaplanowanie przerw w pracy. Nie powinny się one ograniczać do przerwy śniadaniowej,
podczas której pracownicy jedzą posiłek, nadal pozostając w pozycji siedzącej. Zalecane są
przerwy, na przykład, co jedną lub dwie godziny, trwające około 10 minut, w zależności od
intensywności wykonywanej pracy. Przerwy te powinny być przeznaczone na aktywny
odpoczynek, polegający na zmianie pozycji ciała, wykonaniu kilku ćwiczeń rozluźniających, czy
spacer. Niezmiernie ważne są tzw. mikropauzy. Są to bardzo krótkie, często niezauważalne
przerwy, w czasie których dochodzi do rozluźnienia napiętych mięśni. W trakcie takich przerw
pracownik powinien mieć możliwość oparcia pleców i przedramion na oparciu oraz
podłokietniku krzesła.
3. Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego podczas pracy w pozycji siedzącej.
Obciążenie układu mięśniowo-mięśniowego podczas pracy w pozycji siedzącej jest
związane z równoczesnym występowaniem kilku czynników. Najistotniejsze z nich to:
obciążenie mięśni utrzymujących ciało w pozycji siedzącej. Jest to zazwyczaj długo
utrzymywane obciążenie typu statycznego (wysiłek statyczny), dotyczące mięśni stabilizujących
kręgosłup, charakterystyczne dla każdego rodzaju pracy siedzącej, a także wynikające ze
specyfiki pracy operatorów monitorów ekranowych obciążenie innych grup mięśni, a
mianowicie:
4
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
- obciążenie statyczne mięśni obręczy barkowej i przedramion, niezbędne do utrzymania
kończyny górnej w pozycji umożliwiającej obsługą klawiatury,
- obciążenie statyczne mięśni karku utrzymującego głowę w pozycji umożliwiającej
obserwację dokumentu, klawiatury lub ekranu są jednostronne obciążenie mięśni
bezpośrednio wykonujących czynność roboczą (mięśni rąk wystukujących tysiące
znaków w ciągu zmiany roboczej). Są to obciążenia w wymiarze bezwzględnym
nieznacznego stopnia, ale w stosunku do możliwości drobnych mięśni rąk stanowią
znaczne obciążenie.
Ponadto są to ruchy identyczne i powtarzane z dużą częstotliwością (praca monotypowa),
nadmierne ciśnienie w dyskach między kręgowych, wynikające z obciążenia kręgosłupa podczas
długo utrzymywanej pozycji siedzącej. Długotrwałe jednostronne obciążenie mięśni jest
przyczyną zmęczenia mięśniowego oraz wielu dolegliwości bólowych. Dolegliwości tego typu,
występujące u pracowników wykonujących prace w pozycji siedzącej, są zlokalizowane głównie
w okolicy szyi, obręczy barkowej, pleców (odcinka lędźwiowego) i rąk. Dolegliwości bólowe
szyi i barków są związane głównie z obciążeniem mięśni utrzymujących głową w pozycji, która
umożliwia naprzemienną obserwacją monitora, dokumentu i klawiatury, oraz mięśni obręczy
barkowej, utrzymujących ramię w pozycji umożliwiającej obsługą klawiatury. Potęgowane są
one dodatkowo brakiem podłokietnika lub nieprawidłowym, wysokim ustawieniem klawiatury.
Istotną przyczyną bólów dolnego odcinka kręgosłupa jest brak podparcia pod plecy.
3.1 Wpływ warunków pracy na obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego.
Jest sprawą oczywistą, że nieodpowiednie warunki pracy odgrywają istotną, a nawet
decydującą rolą w patomechanizmie dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Ponadto,
zapewnienie prawidłowych, materialnych i organizacyjnych, warunków pracy jest jednym z
najprostszych środków zapobiegania problemom zdrowotnym pracowników. Wyniki badań
potwierdzają, że poprawa materialnych warunków pracy, a więc wymiana krzeseł i opraw
oświetleniowych czy prawidłowe ustawienie elementów stanowiska pracy, wpływa na
zmniejszenie obciążenia mięśni podczas pracy. W rezultacie maleje liczba skarg operatorów
monitorów ekranowych na dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Typowe stanowisko
pracy operatora monitorów ekranowych składa się z wielu elementów, które tworzą
wyposażenie:
- zasadnicze (stół, krzesło, monitor,
klawiatura),
- dodatkowe (np. uchwyt na dokumenty,
podnóżek).
Istnieje ogólna zasada, że wszystkie te
elementy powinny mieć jak najwięcej
możliwości regulacji wysokości, kątów
pochylenia
i
wzajemnego
położenia.
Umożliwia to właściwe ich dostosowanie do
indywidualnych potrzeb operatora i wyklucza
cząstko stosowaną praktyką dostosowywania
się operatora do stanowiska.
5
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
4. Podstawowe wymagania dotyczące wyposażenia stanowiska pracy z komputerem.
4.1. Wyposażenie podstawowe.
Poniżej przedstawiono wymagania, jakie powinien spełniać sprzęt komputerowy.
Wymagania te należy uwzględniać przy doborze wyposażenia komputerowego.
Monitor
Monitor powinien być wyposażony w następujące regulacje: pochylenia (do tyłu do 20º,
do przodu do 5º), obrotu wokół własnej osi pionowej (o 360º) oraz wysokości położenia (zakres
regulacji przynajmniej 15 cm). Regulacje te pozwalają użytkownikowi na takie ustawienie
monitora, które wyeliminuje odblaski na ekranie oraz zapewni prawidłową pozycją głowy
podczas obserwacji ekranu. Wielkość ekranu i znaków na ekranie oraz rozdzielczość ekranu
powinny zapewniać łatwe rozpoznawanie znaków przy dowolnej odległości obserwacji z zakresu
450 ÷ 750 mm. Znaki na ekranie powinny byk „ostre” i dobrze czytelne, a odległość pomiędzy
znakami i poszczególnymi liniami tekstu powinna zapewniać łatwe czytanie (bez „nachodzenia”
na siebie znaków czy zbytniego ich oddalenia). Obraz na ekranie powinien być stabilny, bez
tętnienia, drgania czy płynięcia. Zalecane są matowe obudowy monitora, pokryte odpowiednią
warstwą antyodbiciową. Jeśli to tylko możliwe, ekran powinien mieć pozytywową polarność,
gdyż jasny ekran zapewnia lepszą adaptacją do otoczenia, w którym zwykliśmy pracować (nie
ma częstych zmian adaptacji oka do jasności i ciemności).
Klawiatura
Klawiatura powinna być oddzielnym elementem zestawu komputerowego (oddzielona od
monitora), przynajmniej z dwoma pozycjami regulacji pochylenia (0º ÷ 25º) tak, aby użytkownik
mógł znaleźć wygodną pozycją rąk, nie powodującą obciążenia dłoni czy ramion. W obu
przypadkach ustawienia pochylenia klawiatury, pionowa odległość pomiędzy drugim rządem
klawiszy (tzn. z klawiszami A, S...) a podstawą klawiatury nie powinna przekraczać 30 mm.
Klawisze oraz obudowa klawiatury nie mogą mieć ostro zakończonych krawędzi i narożników.
Symbole na klawiszach powinny być łatwo zrozumiałe i jednoznaczne. Przestrzeń na blacie stołu
przed klawiaturą powinna być na tyle duża (100 ÷ 150 mm), aby zapewniała podparcie dłoni i
nadgarstków.
Stół
Wymiary stołu powinny być takie, aby pod blatem było wystarczająco dużo miejsca na
nogi. Przestrzeń pracy powinna być tak duża, aby zapewniała łatwe rozmieszczenie monitora,
klawiatury, myszy, dokumentów i innych elementów wyposażenia stanowiska. Minimalne
zalecane wymiary stołu to: szerokość blatu - 75 cm, głębokość blatu: pod klawiaturą - 30 cm,
pod monitor - 45 cm. Głębokość stołu z jednym blatem powinna wynosić co najmniej 80 cm.
Wysokość stołu determinuje przyjmowaną pozycją siedzącą. Ważne jest, aby była ona ustalona
ze wzglądu na konieczność zapewnienia: naturalnego położenia ramion podczas pracy oraz na
zapewnienie odpowiedniej przestrzeni na nogi pod blatem. Dlatego zaleca się stół o regulowanej
wysokości oraz oddzielne blaty pod klawiaturą i pod monitor. Regulacja stołu powinna
zapewniać ustawienie wysokości blatu pod klawiaturą w zakresie 60 ÷ 75 cm, natomiast pod
monitor 70 ÷ 95 cm. W przypadku stołu o nieregulowanej wysokości, zalecana wysokość blatu
powinna wynosić 70 ÷ 72 cm. Przednia krawędź blatu stołu powinna być łagodnie kształtowana
(zaokrąglona).
6
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
Siedzisko
Siedzisko powinno być stabilne (5-ramienna podstawa). Ma umożliwiać użytkownikowi
przyjmowanie wygodnej pozycji podczas wykonywania różnych zadań. Wysokość płyty
siedziska powinna być regulowana. Minimalny zakres regulacji wysokości płyty siedziska
wynosi 40 ÷ 50 cm. Mechanizm regulacji wysokości płyty siedziska powinien być tak
usytuowany i skonstruowany, aby można było wykonywać regulacje w pozycji siedzącej.
Oparcie powinno mieć regulacją wysokości (0 ÷ 20 cm pomiędzy dolną krawędzią oparcia a
płytą siedziska) i pochylenia (5º do przodu, 24º do tyłu). Zaleca się, aby regulacje pochylenia
oparcia i płyty siedziska były ze sobą zsynchronizowane. Siedzisko i oparcie powinny mieć
odpowiednie ukształtowanie, uwzględniające naturalne wygięcie kręgosłupa
(części lędźwiowej) i odcinka udowego kończyny dolnej. Zalecane jest, aby siedzisko
wyposażone było w podłokietniki.
4.2. Wyposażenie dodatkowe.
Uchwyt na dokument
W celu ograniczenia częstych ruchów głowy oraz częstych zmian akomodacji oka,
stanowisko wyposaża się w uchwyt na dokumenty. Najkorzystniej jest, gdy dokument znajduje
się na tej samej wysokości oraz w takiej samej odległości od oka co ekran monitora. Innym
dobrym rozwiązaniem jest usytuowanie dokumentu na wprost operatora, pomiędzy ekranem
monitora i klawiaturą.
Podnóżek
Podnóżek jest istotnym elementem wyposażenia stanowiska, zwłaszcza dla osób niskich.
Jest on niezbędny na stanowiska ze stołem o nieregulowanej wysokości blatu.
Wspornik nadgarstkowy
Zapewnienie podparcia rąk i nadgarstka pozwala zapobiegać nadmiernemu obciążeniu
statycznemu mięśni ramion i pleców oraz nadmiernemu odwodzeniu nadgarstków podczas
obsługi klawiatury.
WSZYSTKIE WYMIENIONE PRZEZE MNIE ELEMENTY
UMIESZCZONE ZOSTAŁY ZBIORCZO W TABELI PONIŻEJ.
Nr
Cecha antropometryczna
1.
płaszczyzna widzenia, w
dół kąt obserwacji ok. 2050°
Pole widzenia
Siedzeniowa wysokość
oczna
zasięg przedni ręki, min.
400
2.
3.
4.
PomiePomieOcena
rzona
rzona
dopasow
wielkoś Parametr obiektu technicznego wielkoś
a-nia
ć cechy
ć cechy
[mm]
[mm]
[mm]
MONITOR
kąt pochylenia ekranu
82-110°
770
obrót ekranu wokół własnej osi
wysokość położenia ekranu
± 30°
1200
-430
450
odległość od oczu
450
0
7
Ocena
zgodności
0 [20 do
tył,5 do
prz.]
0 [±60°]
0 [max.
770]
1 [400750]
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
KLAWIATURA
kąt nachyl. do pow. blatu
głębokość
5.
6.
musi być regulacja
dł. przedr. – grubość w tali
+ dł. ręki do środka dłoni
7.
Wysokość łokciowa od
wysokość klawiatury od podłoża
podłogi
Najwyższy pkt. na
wysokość klawiatury od pow.
klawiaturze nie może być
blatu
wyższy od wys. łokcia
chwytna dł. przedr. z ręką – 380-180
odległość od krawędzi stołu
grubość w tali
=200
szerokość między łokciami
490
szerokość klawiatury
SIEDZISKO
wys. podkolanowa w
450
wys. siedziska od podłogi
pozycji siedzącej
wys. lordozy
280
wysokość oparcia
8.
9.
10.
11.
12.
380180+70
=270
720
5-10°
270
0
0 [0-15°]
1
840
-120
0 [ 720]
100
+100
1 [na
wys A, S
=30]
1 [min100]
530
-40
0 [490]
440
+10
380
-100
0 [ok.
420*1]
0 [170330*1]
1 [min.
300*2]
1 [+5 do 30°]
0 [o360°]
1 [mim.
340 *1]
0 [ok.
380 ±10]
0 [ 0-4°]
70
13.
szerokość barków
390
szerokość oparcia
410
20
14.
swobodny kąt rozwarcia w
stawie biodrowym
93°
93°
0
siedzeniowa szerokość
bioder
siedzeniowa głębokość
podkolanowa
kąt rozwarcia w stawie
biodrowym
420
kąt nachylenia oparcia
(przód / tył)
obrót wokół osi pionowej
szerokość siedziska
---410
+10
420
głębokość siedziska
340
+80
93°
kąt pochylenia płaszczyzny
siedziska
kąt załamania brzegu
płaszczyzny siedziska
PODŁOKIETNIK
wysokość podłokietników od
płaszczyzny siedzenia
rozstaw podłokietników
długość podłokietników
0°
14.
15.
16.
17.
18.
19.
siedzeniowa wys. łokciowa
250
20.
21.
szerokość między łokciami
chwytna długość
przedramienia z ręką
490
380
22.
kąt otwarty między stopą a
nogą
siedzeniowa szerokość
bioder
długość stopy
możliwość regulacji
siedzeniowa gł.
podkolanowa + dł. stopy +
uwzględnienie otwartego
kąta w stawie kolanowym
23.
24.
25.
26.
110°
420
250
770
PODNÓŻEK
kąt nachylenia podnóżka do pł.
podłogi
szerokość podnóżka
głębokość podnóżka
wysokość od podłogi
odległość osi (środka) krzesła od
podnóżka
3°
1 [r = 30 50]
-------
0
--------
0
0
---------
0 [0-15°]
--------
0
-------------------------
0
0
0
29.
dł. stopy + grubość
człowieka
420
SĄSIEDZTWO
odległość między sąsiednimi
monitorami
odległość między pracownikiem
i tyłem sąsiedniego monitora
przestrzeń do wstania
30.
wysokość łokciowa od
podłogi
zasięg boczny ręki
720
STÓŁ
wysokość blatu
770
-50
720
szerokość blatu
1150
+290
27.
28.
31.
8
900
---------1030
1 [ min. 0,6
m]
nie ma tej
sytuacji
swoboda
1
610
0 [700 ±10
*2]
1 [ min.
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
32. chwytni zasięg przedni ręki/ 680/780
maksymalny
33.
normalny zasięg nóg/
850/ 520
wysokość nadkolanowa
34.
35.
chwytni zasięg przedni
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
zakres strefy normalnej
pracy
szerokość ręki w śródręczu
wys. zwiniętej ręki
dł. ręki (dłoni)
wys. łokciowa od podłogi
głębokość blatu
przestrzeń na nogi/ wysokość
pierwszej półki
grubość blatu dla podparcia
nadgarstka
UCHWYT DO DOKUMENT
680
odległość od pracownika w linii
prostej
kąt między płaszczyzną
strzałkową a uchwytem
MYSZ
400-450 odległość myszy w linii prostej
od pracownika
80
szerokość myszy
70
wysokość myszy
170
długość myszy
grubość podparcia pod
nadgarstkiem
720
wys. myszy od podłogi
ODLEGŁOŚĆI
do włącznika komputera i stacji
dysków
44.
chwytni zasięg przedni
680
do włącznika monitora
45.
chwytni zasięg przedni
680
do włącznika głośników
46.
chwytni zasięg przedni
680
do uchwytu na dokument
47. chwytna dł. przedramienia z
380
od podparcia lędźwiowego do
ręką
środka klawiatury
48. chwytna dł. przedramienia z
380
podparcia lędźwiowego od
ręką
środka myszki
*1 – wg. PN-ISO 5670:1994, *2 – wg. PN-90/F – 06010/04
43.
chwytni zasięg przedni
680
720
-40 /+60
720/770
-----------------
700*2]
1 [min.
500*2]
1 [min.
450/450
nie ma
miejsca
nie ma
miejsca
nie ma
miejsca
450
-50 /0
60
40
115
---------
-20
-30
-55
800
+80
690
-10
440
650
-------540
+240
+30
480
-100
-160
0 [mniej
niż450 ]
0 [ 80]
0 [70]
0 [ok.170]
nie ma
miejsca
0
[max.720]
0 [mniej
niż 680]
1
1
nie ma
0 [max.
380]
0 [max.
380]
5. Rozmieszczenie elementów stanowiska pracy.
Występująca obecnie na rynku różnorodność zarówno sprzętu komputerowego, jak i
mebli biurowych daje użytkownikowi dużą możliwość wyboru przy zakupie wyposażenia
stanowiska z komputerem. Wybierając odpowiedni stół i siedzisko, należy uwzglądnić
następujące czynniki:
- liczbą i rozmiary zakupionego sprzętu (rodzaj jednostki centralnej: pozioma, wieża, mini
wieża, pozioma płaska, wielkość monitora, rodzaj i rozmiar drukarki oraz inny drobny
sprzęt: mysz, skaner itp.)
- charakter planowanej do wykonywania pracy (dorywcza, ciągła, wprowadzanie danych,
edycja tekstu, prace dialogowe).
Ustawienie wysokości blatów stołu.
Szczególną uwagą na wyposażenie stanowiska należy zwrócić w wypadku planowania
prac o charakterze ciągłym lub o dużym nasileniu. Najlepszym rozwiązaniem jest zakup stołu o
regulacji wysokości i oddzielnych blatach. Monitor ustawiamy na wprost operatora tak, aby
górna krawędź obudowy monitora znajdowała się na poziomie wysokości jego oczu. Wówczas
linia obserwacji ekranu jest najkorzystniejsza ze wzglądu na napięcie mięśni szyjnych i mięśni
9
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
obracających gałkami ocznymi. Blat pod klawiaturą ustawiamy na takiej wysokości, aby
odpowiadała wysokości położenia łokcia przy zgiętej pod kątem prostym kończynie górnej
operatora pracującego w pozycji siedzącej. Przyjmuje się przy tym, że dłoń operatora znajduje
się na wysokości 2. rządu klawiszy na klawiaturze. Takie ustawienie blatu zapobiega
nadmiernemu unoszeniu ramion wzglądem ich naturalnego położenia oraz wyginaniu nadgarstka
podczas pracy.
Usytuowanie elementów sprzętu komputerowego na stole.
W wypadku częstego korzystania z dokumentów, wskazane jest wyposażenie stanowiska
w uchwyt na dokumenty, który najkorzystniej jest umieścić między monitorem a klawiaturą lub
obok monitora. Należy unikać umieszczania monitora na jednostce centralnej. Przednia krawędź
klawiatury powinna znajdować się w odległości 10 ÷ 15 cm od przedniej krawędzi stołu
(zaokrąglonej), aby było miejsce na podparcie rąk czy nadgarstka.
Usytuowanie stanowiska z komputerem w pomieszczeniu.
Stanowisko z komputerem nie może być ustawione pod oprawami oświetleniowymi.
Najlepszym rozwiązaniem jest umieszczenie go w taki sposób, aby linia obserwacji operatora
była równoległa do linii opraw i do okien. Nie ustawiamy monitora tyłem ani przodem do okien.
W pomieszczeniach z komputerami, których okna skierowane są we wszystkich kierunkach
oprócz północnego, należy zainstalować żaluzje. Pozwala to na eliminowanie olśnienia lub odbić
pochodzących od jaskrawych płaszczyzn okien. Należy ustawiać stanowiska z komputerem z
dala od okna (minimum 1 m) i tak, aby monitor był skierowany bokiem do okna. Jeśli w danym
pomieszczeniu znajduje się więcej nią jeden komputer, to poszczególne stanowiska należy
rozmieścić w taki sposób, aby minimalna odległość pomiędzy sąsiednimi, równolegle do siebie
ustawionymi, monitorami wynosiła 60 cm, a odległość pomiędzy tyłem monitora a głową
operatora przy sąsiednim stanowisku
- co najmniej 80 cm. Podłoga powinna być pokryta wykładziną antyelektrostatyczną.
6. Warunki środowiskowe.
6.1. Oświetlenie.
Praca przy komputerze wiąże się z co najmniej dwoma, różniącymi się od siebie,
zadaniami wzrokowymi:
o czytaniem drukowanego tekstu na dokumencie i znaków na klawiaturze,
o czytaniem znaków na monitorze (znaki mogą być jasne na ciemnym tle lub
ciemne na jasnym tle).
W związku z tym należy stosować takie oświetlenie, aby zapewnią dobre warunki widzenia w
przypadku obu ww. zadań wzrokowych. Wysoki poziom natężenia oświetlenia jest niezbędny na
płaszczyźnie klawiatury i stołu, lecz w płaszczyźnie ekranu jest niekorzystny ze wzglądu na
obniżenie kontrastu luminancji znaków i tła na ekranie.
W Polsce do tej nie ustalono jednoznacznych i szczegółowych wymagań dotyczących
oświetlenia pomieszczeń z komputerami.
10
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
Natężenie oświetlenia.
Podstawowym parametrem oświetlenia, który ocenia się na stanowisku pracy, jest
poziom natężenia oświetlenia. Zgodnie z polską normą powinien on wynosić 500 lx. Do
zapewnienia optymalnych warunków pracy wzrokowej nie wystarczy jednak tylko odpowiedni
poziom natężenia oświetlenia. Na świecie opracowano wiele zaleceń, w których uwzględniono
specyfiką pracy wzrokowej przy komputerze. W normach zagranicznych jest podany zakres
zalecanego poziomu natężenia oświetlenia, który zawiera się w przedziale 300 ÷ 750 lx. Wybór
odpowiedniej wartości z zalecanego zakresu zależy od rodzaju i nasilenia wykonywanej pracy,
np. przy pracach dorywczych i mało obciążających wzrokowo wystarcza poziom 300 lx.
Ograniczenie olśnienia od opraw oświetleniowych
Bardzo ważnym zaleceniem jest ograniczenie olśnienia odbiciowego pochodzącego od
ekranu monitora. W celu spełnienia tego wymagania zaleca się stosowanie opraw
oświetleniowych o odpowiednim kształtowaniu bryły światłości. Do oświetlenia stanowisk z
komputerami powinno się stosować tzw. oprawy dark-light, których luminancja gabarytowa nie
przekracza dopuszczalnej wartości L 200 cd/m2 w strefie kątów powyżej 50º (licząc od pionu),
lub oprawy świecące w półprzestrzeń górną (tzw. oświetlenie pośrednie). Stosowanie opraw
oświetlenia pośredniego praktycznie eliminuje olśnienie bezpośrednie i odbiciowe. Może się
natomiast wiązać ze znacznym zwiększeniem zużycia energii elektrycznej (o ok. 74% w
porównaniu z oświetleniem z oprawami dark-light).
Rozkład luminancji.
Istotnym czynnikiem, o którym należy pamiętać, jest równomierny rozkład luminancji na
stanowisku pracy. Zaleca się, aby kontrast luminancji pomiędzy poszczególnymi elementami
pracy (ekran, dokument itp.) był mniejszy od 1:10.
Rodzaj oświetlenia.
W pomieszczeniach z komputerami zaleca się stosowanie oświetlenie ogólnego
(sufitowego). Nie jest zalecane stosowanie doświetlania oprawami oświetlenia miejscowego,
gdyż najczęściej w takich przypadkach mogą one powodować olśnienie bezpośrednie, odbiciowe
i niewłaściwy rozkład luminancji w polu widzenia. Jedynie stosowanie specjalnych opraw
oświetlenia miejscowego, które są przeznaczone do pracy przy komputerze i mają odpowiednio
ukształtowany odbłyśnik i raster, ograniczające olśnienia od oprawy oraz odbicia na stanowisku
pracy, daje korzystne rezultaty i jest dobrze oceniane przez użytkowników.
6.2. Mikroklimat.
Warunki klimatyczne panujące na stanowisku pracy mają bezpośredni wpływ na dobre
samopoczucie pracowników oraz wydajność pracy. Zalecany zakres temperatury powietrza
wynosi odpowiednio:
o zimą: 20 ÷ 24 ºC
o latem: 23 ÷ 26 ºC
Dopuszczalne wartości wilgotności względnej temperatury z zakresu 20 ÷ 26 ºC powinny być nie
mniejsze nią 40%, odpowiednio:
- 20 ºC – 60 ÷ 80%
11
Geometria stanowisk siedzących
Tomasz Przymusiak ZIM – ZP sem. VII
- 22 ºC – 50 ÷ 70%
- 24 ºC – 45 ÷ 65%
- 26 ºC – 40 ÷ 60%
W takich warunkach środowiska, tzn. w temperaturze powietrza 20 ÷ 26 ºC oraz wilgotności
względnej powietrza z przedziału 45 ÷ 65%, zredukowane jest występowanie suchości oczu.
6.3. Hałas.
W przypadku wykonywania przy komputerze pracy o dużym stopniu trudności, zaleca
się, aby poziom dźwięku nie przekraczał 40 ÷ 50 dB(A).
12