Pobierz PDF

Magdalena Tędziagolska
W jaki sposób szkoła mówi, że warto się uczyć? - analiza wymagań „Promowana jest
wartość edukacji” oraz „Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów”
STRESZCZENIE Odpowiedzi na pytanie postawione w tytule analizy dostarczają dane z ewaluacji zewnętrznej dotyczące: àCharakteru prowadzonych przez szkołę działań informacyjnych i promujących wartość edukacji àInformowaniu o celowości prowadzonych w szkole działań àWykorzystywaniu informacji o losach absolwentów w procesie edukacyjnym àWizerunku szkoły w środowisku jako instytucji dbającej o jakość uczenia się W szkołach jest doceniana i promowana aktywność uczniów związana z dobrymi wynikami w nauce natomiast działalność społeczna nie jest powszechnie postrzegana w kategoriach ważnych osiągnięć. To sprawia, że nauczyciele kładą nacisk przede wszystkim na osiąganie przez uczniów wysokich wyników, mniej natomiast skupiają się na rozwijaniu ich zainteresowań, kształceniu postaw obywatelskich. Podstawową formą upowszechniania informacji o działaniach szkoły jest prowadzenie strony internetowej oraz obecność w lokalnych mediach. Szkoły wydają się być stosunkowo mało aktywne w zakresie uczestnictwa w lokalnych imprezach. Szkoły praktycznie nie wykorzystują mediów społecznościowych do promocji i budowania relacji z otoczeniem.
Niezależnie od typu szkoły nauczyciele najskuteczniej komunikują cele jakie stawia sobie cała instytucja. Natomiast niespełna połowa rodziców deklaruje, że nauczyciele mówią im o celach (zarówno edukacyjnych, jak i wychowawczych) prowadzonych przez nich lekcji. Chociaż działania edukacyjne skierowane do osób dorosłych są podejmowane przez mniejszą liczbę szkół ponadpodstawowych niż podstawowych, są one zdecydowanie bardziej rozpoznawalne przez rodziców uczniów wyższych etapów kształcenia, co może świadczyć o większej ich skuteczności i adekwatności do potrzeb adresatów. Nauczyciele wykorzystują informacje o losach absolwentów przede wszystkim w charakterze „dobrych praktyk”, poprzez które promują wartość uczenia się i motywują swoich uczniów do nauki. Zdecydowana większość badanych szkół jest postrzegana w środowisku (przez partnerów, rodziców) jako instytucje otwarte na współpracę i dbające o jakość uczenia się. Jednak jakość uczenia się jest rozumiana przede wszystkim jako osiąganie wysokich wyników, dobre wyposażenie szkoły i organizacja zajęć dodatkowych. Znacznie rzadziej wskazywane były aspekty indywidualnego podejścia do ucznia –różnorodność metod nauczania czy dostosowanie programu do potrzeb dzieci. W żadnej z badanych grup nie wskazano takich aspektów jak charakter relacji nauczyciel – uczeń, stosowanie ewaluacji czy udzielanie informacji zwrotnej
1 Promowanie wartości edukacji to ważne wyzwanie, które stoi przed współczesną szkołą. Rolą
szkoły powinno być przekonywanie – nie tylko uczniów, ale też rodziców oraz szeroko
rozumianego otoczenia zewnętrznego, czy wreszcie… samej siebie – że najważniejszym
celem uczenia się nie jest zdobycie dobrego stopnia, ale że nauka to o wiele więcej – klucz do
poznania i zrozumienia świata, a zdobywanie wiedzy i umiejętności może być nie tylko
ciekawe ale też sprawiać radość. I co nie mniej ważne, że warto uczyć się przez całe życie.
Przedstawiona tutaj analiza dwóch wymagań ma na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie
czy – a jeśli tak, to w jaki sposób – w badanych szkołach upowszechniana jest wartość
edukacji. Dane zebrane w trakcie badań (ewaluacji zewnętrznych) przeprowadzonych w
szkołach dostarczają informacji o rodzajach działań szkoły, ich odbiorze przez środowisko
zewnętrzne, a także o tym w jaki sposób szkoła współpracuje z absolwentami. Można na ich
podstawie opisać dwa aspekty roli szkoły w zakresie upowszechniania idei uczenia się: jako
instytucji „zaszczepiającej” ideę uczenia się przez całe życie w środowisku lokalnym oraz
jako instytucji, która czerpiąc z zasobów zewnętrznych (absolwentów) promuje wartość
uczenia się wśród uczniów. W analizie opieram się na rozumieniu pojęcia „promowanie wartości edukacji”
zaprezentowanym przez Joannę Kołodziejczyk i Iwonę Starypan w tekście „Cenniejsza niż
złoto. Rzecz o promowaniu wartości edukacji”1.
Promowanie wartości edukacji to propagowanie:
à wszechstronnego i dostosowanego do potrzeb, możliwości, cech indywidualnych rozwoju
młodego człowieka przez dobór treści i form kształcenia w taki sposób, by stymulować
automotywację do uczenia się,
àbudowy społeczeństwa demokratycznego, obywatelskiego poprzez takie zorganizowanie
procesu edukacji, w którym uczniowie doświadczają tego, czym są demokracja, partycypacja,
podejmowanie decyzji i odpowiedzialność za siebie i innych,
à rozwijania kompetencji, które i w szkole, i po jej ukończeniu umożliwią/ułatwią/
uprzyjemnią życie z samym sobą i w społeczeństwie.
Promowanie wartości edukacji to nie promocja oferty szkoły.2
Analiza obejmuje dane zebrane podczas ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w
szkołach podstawowych (227 szkół), gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych 274 szkoły)
w okresie od 1 września 2011 roku do 30 czerwca 2012 dla wymagań „Promowana jest
wartość edukacji” i „Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów”. Wyniki analizy
zostały przedstawione w podziale na wymagania, charakterystyki oraz kryteria ewaluacji. Do
celów analizy z powyższych dwóch wymagań wybrałam następujące aspekty:
Poziom
Charakterystyka
Kryterium Ewaluacji
1
„Cenniejsza niż złoto. Rzecz o promowaniu wartości edukacji”, Kołodziejczyk, J., Starypan, I., w: „Jakość edukacji. Różnorodne perspektywy” pod red. G. Mazurkiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012. 2
Ibidem, s.91-­‐92. 2 spełniani
a
wymagan
ia
D
B
Promowana jest wartość edukacji
Szkoła lub placówka prezentuje i
Szkoła prowadzi działania
upowszechnia informacje o ofercie
informacyjne dotyczące oferty
edukacyjnej oraz podejmowanych
edukacyjnej, działań szkoły i jej
działaniach i osiągnięciach.
osiągnięć.
Rodzice i przedstawiciele lokalnego
środowiska znają osiągnięcia szkoły i
jej uczniów.
Szkoła lub placówka informuje
Szkoła informuje o celowości i
środowisko o celowości i skuteczności skuteczności swoich działań
podejmowanych przez nią działań.
Szkoła lub placówka promuje w
środowisku
potrzebę uczenia się.
Szkoła lub placówka jest pozytywnie
postrzegana w środowisku.
Szkoła prowadzi działania w lokalnej
społeczności promujące wartość
uczenia się przez całe życie
Rodzice i przedstawiciele lokalnego
środowiska postrzegają szkołę jako
dbającą o jakość uczenia się.
Rodzice i przedstawiciele lokalnego
środowiska postrzegają szkołę jako
dbającą o relacje z lokalnym
środowiskiem
Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów
Charakterystyka
Kryterium Ewaluacji
Poziom
spełniani
a
wymagan
ia
D
Szkoła lub placówka wykorzystuje
informacje o losach absolwentów do
doskonalenia efektów nauczania i
wychowania i w różnych formach
współpracuje ze swoimi absolwentami.
Szkoła wykorzystuje informacje o
losach absolwentów w procesie
nauczania i wychowania.
Szkoła współpracuje z absolwentami.
3 Promowana jest wartość edukacji
Szkoła lub placówka prezentuje i upowszechnia informacje o ofercie edukacyjnej oraz
podejmowanych działaniach i osiągnięciach
Kryterium: Szkoła prowadzi działania informacyjne dotyczące oferty edukacyjnej,
działań szkoły i jej osiągnięć
Dyrektorzy zapytani o to jakiego rodzaju informacje były ostatnio upowszechnione przez
szkołę w lokalnym środowisku wskazywali najczęściej na informacje o sukcesach osiąganych
przez uczniów, tj. uzyskanie stypendiów czy wygrane w różnego rodzaju konkursach. Mniej
więcej w połowie szkół relacjonowane były szkolne wydarzenia, w co 4 szkole realizacja
projektów edukacyjnych (np. Comenius). Szkoły prezentowały również swoją ofertę
edukacyjną, w tym przede wszystkim ofertę zajęć pozalekcyjnych.
Warto zwrócić uwagę na niski odsetek odpowiedzi wskazujący na informowanie o
działalności szkolnych klubów (tj. klub wolontariusza) czy harcerstwa. Wyniki badania mogą
świadczyć o tym, że w szkołach jest doceniana i promowana aktywność uczniów zdolnych
(sukcesy w konkursach, olimpiadach, stypendia), natomiast działania społeczne (do których
dostęp jest bardziej egalitarny) nie są postrzegane w kategoriach sukcesu.
Zaledwie kilka procent szkół deklaruje, że upubliczniło koncepcję pracy szkoły. Taki wynik
może być konsekwencją treści pytania (pytano o informacje upowszechnione w ostatnim
czasie), ale może też oznaczać że szkoły nie przywiązują wagi do komunikowania odbiorcom
zewnętrznym, że procesy edukacyjne realizowane są zgodnie z pewną strategią (a być może
sama szkoła takiej strategii po prostu nie posiada...). Zweryfikowanie tych hipotez
wymagałoby zebrania dodatkowych danych podczas wywiadów
z nauczycielami i
dyrektorami.
Zestawienie informacji dotyczących osiągnięć i działań edukacyjnych szkoły promowanych
przez nią w lokalnym środowisku pokazano na poniższym wykresie.
4 Jaką informację o ofercie, działaniach lub osiągnięciach uczniów upowszechniła ostatnio szkoła w lokalnym środowisku? Proszę podać przykłady. sukcesy uczniów w konkursach, zdobyciu stypendiów 51% 65% 56% 42% inf i relacje z imprez i wydarzeń szkolnych oferta edukacyjna, w tym zajęcia pozalekcyjne 21% 27% 24% 23% 26% realizacja projektów, programów (np. Comenius, unijnych) kwesge organizacyjne szkoły/bieżące sprawy skzolne organizacja konkursów i turniejów inf o drzwiach otwartych koncepcja pracy szkoły, plan pracy szkoły działalność UKS, ZHP i innych szkolnych klubów itp. współpraca z szkołami z zagranicy/wymiana baza dydaktyczna 2% 19% 14% 7% 18% 9% 18% 13% 7% 13% 7% 3% 9% 2% 4% 6% 5% 7% 3% 6% 4% 1% 1% 5% 0% 0% szkoła ponadgimnazjalna, n=100 34% 12% 10% wyniki egzaminów, klasyfikacji (efekty pracy) udział uczniów w iprezach i uroczusościach lokalnych 49% 53% 10% 20% gimnazjum, n=100 30% 40% 50% 60% 70% szkoła podstawowa, n=100 Wykres 1 Odpowiedzi na pytanie otwarte Jaką informację o ofercie, działaniach lub
osiągnięciach uczniów upowszechniła ostatnio szkoła w lokalnym środowisku? w ankiecie
dla dyrektora.
Prowadzone w szkołach analizy danych zastanych pozwoliły zidentyfikować różnego rodzaju
kanały/metody przekazywania informacji o ich ofercie i osiągnięciach. Znalazły się wśród
nich zarówno takie formy komunikacji, których adresatem jest społeczność szkolna, jak i te
kierowane do rodziców, społeczności lokalnej czy innych zewnętrznych odbiorców.
Wydawanie szkolnej gazetki, prowadzenie szkolnego radia czy gazetka ścienna to źródła
informacji o tym co dzieje się w szkole, których odbiorcami są przede wszystkim uczniowie
(w przypadku gazetki ściennej w młodszych klasach szkół podstawowych adresatami mogą
być też rodzice odbierający swoje dzieci ze szkoły). Działania informacyjne prowadzone są
również podczas szkolnych imprez.
5 Przyjrzyjmy się temu co robi szkoła, aby upowszechniać informacje o swoich edukacyjnych
działaniach poza jej
murami szkoły. Podstawową formą jest prowadzenie strony
internetowej. Około 2/3 szkół jest obecnych w lokalnych mediach. W połowie badanych szkół
podstawowych i gimnazjów oferta szkoły jest przedstawiana na spotkaniach z rodzicami i/lub
organem prowadzącym. W szkołach ponadgimnazjalnych odchodzi się od takich spotkań na
rzecz dni otwartych szkoły. O materiały promocyjne bardziej dbają szkoły ponadpodstawowe
- ponad połowa gimnazjów i zdecydowana większość szkół ponadgimnazjalnych ma
przygotowane różnego rodzaju ulotki, broszury czy prezentacje multimedialne dotyczące
szkoły (dla porównania ma je 40% badanych szkół podstawowych). Szkoły wydają się być
stosunkowo mało aktywne w zakresie uczestnictwa w lokalnych imprezach - średnio co 10
szkoła prezentuje tam swoje działania. Portale społecznościowe jako forma komunikacji z
otoczeniem zewnętrznym nie są wykorzystywane przez szkoły - w wylosowanej do analizy
próbie pojawiły się w 3 szkołach.
W jaki sposób szkoła informuje o swojej ofercie i działaniach? 80% strona internetowa szkoły 68% 66% 69% lokalne media 40% ulotki, broszury, plakaty, prezentacje mulgmedialne bezp. spotkania z rodzicami/organem prowadzącym 29% 13% podczas dnia otwartego szkoły/targów edukacyjnych inne strony internetowe na lokalnych tablicach ogłoszeń podczas wydarzeń i imprez lokalnych ogłoszenia w kościele 26% 56% 80% 48% 50% 58% 25% 18% 21% 11% 15% 5% 7% 10% 8% 7% 5% 3% na portalach społecznościowych 2% 1% dziennik elektroniczny 2% 2% szkoła podstawowa, n=100 92% 95% gimnazjum, n=100 szkoła ponadgimnazjalna, n=100 Wykres 2 Wyniki analizy dokumentów dla pytania W jaki sposób szkoła informuje o
swojej ofercie i działaniach?
6 Kryterium: Rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska znają osiągnięcia szkoły i jej
uczniów
Jaka jest skuteczność opisanych powyżej działań szkoły? Rodzice zapytani o to jakie
informacje o osiągnięciach uczniów i nauczycieli docierają do nich, spośród
zaproponowanych odpowiedzi najczęściej wybierali te dotyczące sukcesów uczniów w
konkursach i zawodach. Zdecydowanie rzadziej byli informowani o działaniach i sukcesach
nauczycieli tj. przyznane im wyróżnienia, otrzymanie przez szkołę grantu, zrealizowanie
projektu edukacyjnego czy udział w ważnych wydarzeniach/uroczystościach. Nie ma
znaczących różnic w odpowiedziach rodziców uczniów z różnych etapów edukacyjnych.
Czy szkoła informowała rodziców o osiągnięciach swoich uczniów i nauczycieli odniesionych w tym lub poprzednim roku szkolnym? zrealizowanie przez szkołę projektu lub udział w akcji społecznej przyznanie uczniom szkoły stypendiów naukowych 38% 37% 30% 27% otrzymanie przez szkołę dotacji/grantu 19% 23% nagrody i wyróżnienia przyznawane nauczycielom i innym pracownikom szkoły udział przedstawicieli szkoły w ważnych wydarzeniach i uroczystościach sukcesy uczniów w zawodach/imprezach sportowych 17% 22% 34% 35% 58% 64% sukcesy uczniów w konkursach 78% 52% 55% sukcesy uczniów na olimpiadach przedmiotowych inne 71% 4% 3% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna, n=28376 szkoła podstawowa, n=12176 Wykres 3 Rozkład odpowiedzi w ankiecie dla rodziców na pytanie: Czy szkoła
informowała rodziców o osiągnięciach swoich uczniów i nauczycieli odniesionych w tym
lub poprzednim roku szkolnym? Proszę wskazać te, o których Pan(i) słyszał(a).
Większość rodziców jest zadowolona z zakresu informacji o osiągnięciach szkoły, które do
nich docierają. Najbardziej pozytywnie wypowiadają się rodzice gimnazjalistów. W
przypadku szkół podstawowych zdecydowana większość nie ma zastrzeżeń, jednak co 10
rodzic ocenił negatywnie upowszechnianie informacji o działaniach szkoły. Najmniej
usatysfakcjonowani zakresem otrzymywanych informacji są rodzice uczniów szkół
ponadgimnazjalnych - co 5 rodzic uznał je za niewystarczające.
7 Jak ocenia Pan(i) informacje na temat osiągnięć szkoły? szkoła ponadgimnazjalna, n=100 8% 74% gimnazjum, n=100 19% 90% szkoła podstawowa, n=100 85% 8% 2% 4% 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Dobrze/są wystarczające Średnio/przeciętne Źle/ są niewystarczające Wykres 4 Rozkład odpowiedzi na pytanie otwarte: Jak ocenia Pan(i) informacje na temat
osiągnięć szkoły? w ankiecie dla rodziców.
Natomiast zakres informacji docierającej do partnerów wyraźnie różnicuje typ szkoły.
Partnerzy szkół podstawowych czują się lepiej poinformowani o ich działaniach niż podmioty
współpracujące ze szkołami ponadpodstawowymi.
Szkoły podstawowe skutecznie promują w lokalnym środowisku sukcesy uczniów w
zawodach sportowych – tak wynika z danych uzyskanych podczas zdecydowanej większości
przeprowadzonych tam wywiadów grupowych, partnerzy deklarowali, że dotarły do nich
tego typu informacje.
W trakcie 2/3 wywiadów wskazano na wyniki olimpiad
przedmiotowych, na podobnej liczbie wywiadów – na nagrody przyznawane nauczycielom.
Warto również zwrócić uwagę, że podczas połowy wywiadów rozmówcy deklarowali, że
wiedzą o jeszcze innych działaniach prowadzonych przez szkołę. Niestety nie dysponujemy
danymi pozwalającymi stwierdzić o jakiego rodzaju działania chodzi.
Informacja o działaniach i sukcesach szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych dociera do
partnerów jedynie części szkół. Uczestnicy 37% wywiadów deklarowali, że dowiadują się o
sportowych osiągnięciach uczniów; podczas 1/3 wywiadów wskazano również osiągnięcia
olimpijczyków.
8 Czy szkoła informowała o osiągnięciach swoich uczniów i nauczycieli odniesionych w tym lub poprzednim roku szkolnym? przyznanie uczniom szkoły stypendiów naukowych 24% nagrody i wyróżnienia przyznawane nauczycielom i innym pracownikom szkoły 30% sukcesy uczniów w zawodach/imprezach sportowych 63,2% 37% 88,4% 32% sukcesy uczniów na olimpiadach przedmiotowych 21% inne 0,0% 38,9% 20,0% gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna, n=458 64,7% 47,5% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% szkoła podstawowa, n=337 Wykres 5 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy szkoła informowała o osiągnięciach swoich
uczniów i nauczycieli odniesionych w tym lub poprzednim roku szkolnym? Proszę wymienić
te, o których Państwo słyszeli. W wywiadzie grupowym z partnerami i samorządem.
Podczas zdecydowanej większości wywiadów grupowych partnerzy uznali, że uzyskują
wystarczające informacje o osiągnięciach szkoły. Warto jednak zauważyć, że w przypadku
partnerów szkół ponadpodstawowych pojawiły się również skrajnie negatywne oceny (co 10
wywiad).
Czy uzyskują Państwo pełną informację na temat osiągnięć szkoły? N=227 Szkoła ponadgimnazjalna, n=60 90% 10% Gimnazjum, n=33 91% 9% Szkoła podstawowa, n=134 99% 0% 1% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zdecydowanie wystarczające Raczej wystarczające Raczej niewystarczające Zdecydowanie nie wystarczające Wykres 6 Rozkład odpowiedzi na pytanie w wywiadzie grupowym z partnerami i
samorządem: Czy uzyskują Państwo pełną informację na temat osiągnięć szkoły?.
Chociaż adresaci informacji o działaniach i osiągnięciach szkoły są w zdecydowanej
większości zadowoleni z zakresu i treści przekazywanych im komunikatów, niepokoi wąskie
rozumienie pojęcia „osiągnięcia”.
9 Charakterystyka: Szkoła lub placówka informuje środowisko o celowości i skuteczności
podejmowanych przez nią działań
Kryterium: Szkoła informuje o celowości i skuteczności swoich działań
Istotną kwestią w kontekście promowania wartości edukacji jest dostarczanie ludziom
informacji o celach podejmowanych działań edukacyjnych. Trudno dostrzec korzyść z tej czy
innej aktywności jeśli nie znamy jej celu.
Nauczyciele w ankietach deklarują, że informują rodziców o celach działań podejmowanych
przez szkołę jak również celach działań realizowanych w trakcie lekcji. Na ile przekazywane
przez nich komunikaty trafiają do adresatów można natomiast wnioskować z odpowiedzi
rodziców.
Niezależnie od typu szkoły nauczyciele najskuteczniej komunikują cele jakie stawia sobie
instytucja - większość rodziców odpowiedziała twierdząco na pytanie o to czy taką
informację uzyskują. Natomiast niespełna połowa rodziców ma poczucie, że nauczyciele
mówią im o celach (zarówno edukacyjnych, jak i wychowawczych) prowadzonych przez nich
lekcji.
Informacja o celowości działań w szkole -­‐ szkoły podstawowe 67% jakie cele chce realizować szkoła jaki jest cel wychowawczy działań , które nauczyciel/Pan(i) realizuje 44% jaki jest cel edukacyjny działań, które nauczyciel/Pan(i) realizuje 49% 0% 20% 40% 60% 83% 92% rodzice (n=12176) -­‐Czy są Państwo informowani… nauczyciele (n=6330)-­‐ Czy informują Państwo … 92% 80% 100% Wykres 7 Na wykresie pokazano odpowiedzi twierdzące ("tak") na pytanie skierowane
do nauczycieli (ankieta): Czy Pan(i) mówi rodzicom... oraz na pytanie skierowane do
rodziców (ankieta): Prosimy o zaznaczenie, czy są Państwo informowani: ...
10 Informacja o celowości działań w szkole -­‐ gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna 61% jakie cele chce realizować szkoła jaki jest cel wychowawczy działań , które nauczyciel/Pan(i) realizuje 44% jaki jest cel edukacyjny działań, które nauczyciel/Pan(i) realizuje 46% 0% 78% 86% rodzice (n=28376) -­‐Czy są Państwo informowani… nauczyciele (n=12931)-­‐ Czy informują Państwo … 87% 20% 40% 60% 80% 100% Wykres 8 Na wykresie pokazano odpowiedzi twierdzące ("tak") na pytanie skierowane
do nauczycieli (ankieta): Czy Pan(i) mówi rodzicom... oraz na pytanie skierowane do
rodziców (ankieta): Prosimy o zaznaczenie, czy są Państwo informowani: ...
Przekaz dotyczący celowości działań prowadzonych przez szkołę wydaje się z kolei
skutecznie trafiać do jej partnerów. Podczas większości wywiadów uczestnicy deklarowali
otrzymywanie informacji o celach czy sensie wychowawczym i edukacyjnym prowadzonych
przez instytucję działań.
Czy pracownicy szkoły informują samorząd o tym: jakie działania szkoły sprawdzają się ze względu na ich wartość wychowawczą 76% 78% jakie działania szkoły sprawdzają się ze względu na ich wartość edukacyjną 77% 77% 88% 82% jakie cele chce realizować szkoła 83% 78% jaki jest sens wychowawczy działań, które realizują 86% 79% jaki jest sens edukacyjny działań, które realizują 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna, n=458 szkoła podstawowa, n=337 Wykres 9 Na wykresie pokazano odpowiedzi twierdzące ("tak") na pytania skierowane
do partnerów szkoły i samorządu (wywiad grupowy): Czy pracownicy szkoły informują
samorząd o tym: .
11 Szkoła lub placówka promuje w środowisku potrzebę uczenia się
Kryterium: Szkoła prowadzi działania w lokalnej społeczności promujące wartość
uczenia się przez całe życie
Kluczową kwestią w wymaganiu "Promowana jest wartość edukacji" jest prowadzenie przez
szkoły działań mających na celu popularyzację w środowisku uczenia się przez całe życie.
Informacji na ten temat dostarcza analiza odpowiedzi dyrektorów na pytanie o działania
edukacyjne dla dorosłych prowadzone przez szkołę. Na wstępie warto zauważyć, że
zdecydowanie bardziej aktywne na tym polu – przynajmniej w deklaracjach dyrektorów - są
szkoły podstawowe: nie tylko więcej podejmuje tutaj konkretne aktywności, ale również
większy odsetek szkół (niż w przypadku pozostałych etapów edukacyjnych) podejmuje
więcej niż jeden rodzaj działania.
Jakie działania edukacyjne dla dorosłych (lokalnego środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? 30% działania informacyjne 73% 27% akcje społeczne konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej społeczności 17% 34% 19% spotkania z ciekawymi ludźmi 8% konkursy 42% 18% 14% projekty edukacyjne 64% 24% 27% szkolenia, kursy, warsztaty 16% inne 0% 62% 41% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna, n=457 szkoła podstawowa, n=317 Wykres 10 Rozkład odpowiedzi na pytanie Jakie działania edukacyjne dla dorosłych
(lokalnego środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? w
wywiadzie z dyrektorem.
Odpowiedzi partnerów szkoły udzielane w trakcie wywiadów grupowych potwierdzają
powyższe wyniki. Natomiast odpowiedzi rodziców (uczniów z każdego etapu kształcenia)
12 wydają się wskazywać na zbyt małą promocję większości działań kierowanych do osób
dorosłych przez szkoły podstawowe.
Jakie działania edukacyjne dla dorosłych (lokalnego środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? działania informacyjne akcje społeczne konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej społeczności 64% 28% 34% 11% spotkania z ciekawymi ludźmi 18% 42% dyrektor 18% 23% konkursy projekty edukacyjne 13% szkolenia, kursy, warsztaty inne 73% 27% rodzice 24% 62% 17% 7% 41% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Wykres 11 Odpowiedź na pytanie Jakie działania edukacyjne dla dorosłych (lokalnego
środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? – porównanie
odpowiedzi dyrektorów (n=317) i rodziców (n=12176) w szkołach podstawowych.
Chociaż działania skierowane do osób dorosłych są podejmowane przez mniejszą liczbę szkół
ponadpodstawowych niż podstawowych, są one zdecydowanie bardziej rozpoznawalne przez
rodziców uczniów wyższych etapów kształcenia.
13 Jakie działania edukacyjne dla dorosłych (lokalnego środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? 30% 31% działania informacyjne akcje społeczne 23% konsultacje, debaty angażujące członków lokalnej społeczności 12% 17% spotkania z ciekawymi ludźmi 8% konkursy 14% projekty edukacyjne szkolenia, kursy, warsztaty 19% 18% dyrektor 18% rodzice 18% 20% inne -­‐ jakie? 7% 0% 27% 27% 16% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Wykres 12 Odpowiedź na pytanie Jakie działania edukacyjne dla dorosłych (lokalnego
środowiska) prowadziła szkoła w tym lub poprzednim roku szkolnym? – porównanie
odpowiedzi dyrektorów (n=457) i rodziców (n=28376) w gimnazjach i szkołach
ponadgimnazjalnych.
Szkoła lub placówka jest pozytywnie postrzegana w środowisku
Kryterium: Rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska postrzegają szkołę jako
dbającą o jakość uczenia się
Wizerunek badanych szkół w oczach ich partnerów jest zdecydowanie pozytywny: w trakcie
prawie wszystkich wywiadów grupowych uznano, że szkoła dba o jakość uczenia się.
14 Czy Państwa zdaniem szkoła dba o jakość uczenia się? N=237 Szkoła ponadgimnazjalna, n=62 87% Gimnazjum, n=36 89% Szkoła podstawowa, n=139 88% 0% Zdecydowanie tak 11% 2% 11% 1% 11% 1% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Brak danych Wykres 13 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy Państwa zdaniem szkoła dba o jakość
uczenia się?: w wywiadzie grupowym z samorządem.
Nieco gorzej wypadają szkoły widziane oczami rodziców, ale wciąż zdecydowana większość
postrzega szkołę jako instytucję, której zależy na jakości uczenia się. Na każdym z etapów
kształcenia, nieco ponad 1/10 rodziców ma negatywny obraz szkoły.
Czy Pana(i) zdaniem szkoła dba o jakość uczenia się? N=18362 28% Szkoła ponadgimnazjalna 58% 21% Gimnazjum Szkoła podstawowa 65% 25% 0% 10% zdecydowanie tak 11% 3% 11% 3% 62% 20% 30% raczej tak 40% 50% raczej nie 10% 3% 60% 70% 80% 90% 100% zdecydowanie nie Wykres 14 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy Pana(i) zdaniem szkoła dba o jakość
uczenia się? w ankiecie dla rodziców.
Pytani o sposób w jaki szkoła dba o jakość kształcenia rodzice najczęściej wskazywali na:
•
•
Dobre wyposażenie szkoły (pracownie, sala gimnastyczna)
Organizowanie zajęć dodatkowych/kół zainteresowań
Warto zauważyć, że kwestie związane z indywidualnym podejściem do ucznia (tj. różnorodność metod nauczania, dostosowanie programu do potrzeb dzieci) były wskazywane przez rodziców stosunkowo rzadko (odpowiednio: 16% i 11%; por. wykres poniżej). Ponadto w żadnej z badanych grup nie wskazano takich aspektów jakości uczenia się jak charakter relacji nauczyciel – uczeń, 15 stosowanie ewaluacji czy udzielanie informacji zwrotnej; tymczasem, jak dowiodły badania prof. Johna Hattie kwestie te stanowią kluczowe determinanty zwiększające skuteczność uczenia się3. Odpowiedzi rodziców wskazują na działania podejmowane przez szkoły, ale dostarczają też informacji o tym co dla rodziców znaczy „jakość uczenia się” (np. dobra szkoła to szkoła, w której jest sala gimnastyczna, a nie stała współpraca z rodzicami). Czy Państwa zdaniem szkoła dba o jakość uczenia się? Co szkoła robi w tym zakresie? N= 149 wyposażenie szkoły 46 zajęcia dodatkowe, koła zainteresowań 43 organizowanie i zachęcanie do uczestnictwa w konkursach, zawodach 29 indywidualne zajecia z dziećmi z problemami 29 realizacja projektów edukacyjnych 26 dobra kadra, podnoszenie kwalifikacji nauczycieli 24 stały kontakt z rodzicami, współpraca z pedagogiem 19 stosowanie różnorodnych metod nauczania 16 organizacja wycieczek 15 przeprowadzanie testów, sprawdzianów 13 dostawowanie programu do potrzeb dzieci 11 wymagający nauczyciele 10 współpraca z uczelniami wyższymi i inst nauk. 6 organizowanie ciekawych spotkań 5 małoliczne klasy 3 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wykres 15 Odpowiedzi na pytanie otwarte w wywiadzie grupowym z rodzicami: Czy
Państwa zdaniem szkoła dba o jakość uczenia się? Co szkoła robi w tym zakresie? N= 149
Na wykresie przedstawiono odpowiedzi zbiorcze z wywiadów dla szkół podstawowych,
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
3
Por. J. Hattie, Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-­‐Analyses Relating to Achievement, Routledge 2008. 16 Partnerzy szkół uczestniczący w wywiadach grupowych jakość uczenia się przekładają przede
wszystkim na wyniki egzaminów i oceny (pojawiły się w ponad połowie wywiadów) oraz
udział uczniów w konkursach i zawodach (w ok. 40% wywiadów).
Czy Państwa zdaniem szkoła dba o jakość uczenia się? Co o tym świadczy? N=300 53% wyniki egzaminów i oceny udział w konkursach przedmiotowych, zawodach 39% koła zainteresować i in.działania pozalekcyjne 24% podnoszenie kwalifikacji nauczycieli 23% 21% dobre wyposażenie szkoły pomoc uczniom z trudnościami 17% 15% realizacja pojektów unijnych i innych młodzież dostaje się do wybranych szkół 12% dostosowanie programu do potrzeb 10% młodzież radzi sobie w wyższej szkole 8% stosowanie różnych metod pracy, wyjścia, wyjazdy 8% współpraca z innymi instytucjami 8% współpraca z różnymi środowiskami zawodowymi 6% 5% współpraca z uczelniami, innymi szkołami 4% duża liczba chętnych podczas rekrutacji 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wykres 16 Odpowiedzi na pytanie otwarte: Czy Państwa zdaniem szkoła dba o jakość
uczenia się? Co o tym świadczy? w wywiadzie grupowym z partnerami i samorządem.
N=300, Na wykresie przedstawiono odpowiedzi zbiorcze z wywiadów dla szkół
podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Kryterium: Rodzice i przedstawiciele lokalnego środowiska postrzegają szkołę jako
dbającą o relacje z lokalnym środowiskiem
W trakcie prawie wszystkich wywiadów grupowych partnerzy postrzegali szkoły, z którymi
współpracują jako organizacje otwarte na współpracę z lokalnym środowiskiem.
17 Czy Państwa zdaniem nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy z lokalnym środowiskiem? N=236 Szkoła ponadgimnazjalna, n=61 90% Gimnazjum, n=36 7% 3% 94% 6% 92% Szkoła podstawowa, n=139 6% 1% 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Wykres 17 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy Państwa zdaniem nauczycielom i innym
pracownikom szkoły zależy na współpracy z lokalnym środowiskiem? w wywiadzie
grupowym z partnerami i samorządem.
Również zdecydowana większość rodziców uznała, że nauczycielom i innym pracownikom
szkoły zależy na współpracy z nimi. Jednak ta grupa respondentów - w porównaniu z
opiniami samorządowców - bardziej krytycznie ocenia gotowość szkół do współpracy - na
każdym z etapów kształcenia ponad połowa rodziców wybrała odpowiedź "raczej tak", a co
10 rodzic uznał, że pracownicy szkoły, do której uczęszcza jego dziecko nie są otwarci na
współpracę z rodzicami.
Czy Pana(i) zdaniem nauczycielom i innym pracownikom szkoły zależy na współpracy z rodzicami? N=18321 Szkoła ponadgimnazjalna, n=7847 36% 52% 10% 3% Gimnazjum, n=5653 35% 54% 9% 2% Szkoła podstawowa, n=4821 37% 53% 8% 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie Wykres 18 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy Pana(i) zdaniem nauczycielom i innym
pracownikom szkoły zależy na współpracy z rodzicami? w ankiecie dla rodziców.
18 Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów
Szkoła lub placówka wykorzystuje informacje o losach absolwentów do doskonalenia
efektów nauczania i wychowania i w różnych formach współpracuje ze swoimi
absolwentami
Kryterium: Szkoła współpracuje z absolwentami
Wszyscy biorący udział w badaniu dyrektorzy szkół deklarują, że ich placówki współpracują
z absolwentami. Regularną współpracę podejmują najczęściej szkoły ponadgimnazjalne - tak
deklarowało 37% dyrektorów (w przypadku pozostałych etapów kształcenia regularnej
regularną współpracę zadeklarował co 4 dyrektor szkoły).
Czy szkoła podejmuje współpracę z absolwentami? N=367 Szkoła ponadgimnazjalna, n=121 37% Gimnazjum, n=107 23% Szkoła podstawowa, n=139 24% 0% 40% 51% 41% 22% 25% 35% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak, regularnie tak, często tak, od czasu do czasu Wykres 19 Rozkład odpowiedzi na pytanie w wywiadzie z dyrektorem Czy szkoła
podejmuje współpracę z absolwentami?
Na czym polega współpraca szkół z absolwentami?
W szkołach podstawowych byli uczniowie angażują się przede wszystkim (85% wskazań) w
różnego rodzaju imprezy, wydarzenia organizowane na terenie szkoły - z zebranych danych
wynika, że przez zaangażowanie ewaluatorzy rozumieją zarówno pomoc w organizacji
działania (np. szkolnej dyskoteki, klubu kibica), udział "merytoryczny" w projekcie (np.
czytanie dzieciom w ramach akcji "Cała Polska czyta dzieciom", prowadzenie drużyny
harcerskiej), jak i bycie odbiorcą działań (zapraszanie na dyskoteki, uroczystości szkolne). W
tym ostatnim przypadku współpraca ma jednak raczej charakter podtrzymywania kontaktu,
niż realizacji konkretnych celów edukacyjnych. Prawie 60% badanych szkół podstawowych
umożliwia absolwentom, którzy wybrali zawód nauczyciela odbycie praktyk studenckich.
Byli uczniowie prowadzą również spotkania, podczas których opowiadają o swoich dalszych
osiągnięciach edukacyjnych - jednak ma to miejsce zdecydowanie rzadziej niż w przypadku
wyższych etapów kształcenia.
Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne w większości współpracują z absolwentami, zarówno
przy organizowaniu bieżących działań szkoły i imprez okolicznościowych, jak i spotkań
19 mających na celu promowanie wśród uczniów konkretnych ścieżek edukacji, motywowanie
do nauki. Poza tym 3/4 dyrektorów gimnazjów deklarowało, że byli uczniowie odbywają u
nich staże zawodowe. Nauczyciele gimnazjów częściej niż innych szkół utrzymują
towarzyskie relacje ze swoimi wychowankami -osobiste, telefoniczne czy też poprzez
popularne serwisy społecznościowe. Z kolei w szkołach ponadpodstawowych więzi z byłymi
uczniami wydają się być słabsze niż w pozostałych typach szkół: w co 5 szkole dyrektor
mówił o kontaktach osobistych. Szkoły współpracują natomiast z
absolwentamiprzedsiębiorcami, którzy przyjmują do siebie uczniów na praktyki zawodowe.
Na czym polega współpraca szkoły z absolwentami? jako pracodawcy, organizują praktyki dola uczniów 23% 48% udział absolwentów w stażach/praktykach studenckich/pedagogicznych; indywidualne spotkania/kontakty z absolwentami: osobiste, telefoniczne mailowe lub za 58% 23% 34% zapraszanie absolwentów do szkoły na spotkania z młodszymi uczniami aby opowiedzieli o swojej 28% 72% 51% 68% 70% 68% 69% angażowanie (się) absolwentów w bieżące życie szkoły, w imprezy kulturalne/sportowe/
85% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% szkoła ponadgimnazjalna, n=100 gimnazjum, n=100 szkoła podstawowa, n=100 Wykres 20 Odpowiedzi na pytanie otwarte: Na czym polega współpraca szkoły z
absolwentami? w wywiadzie z dyrektorem.
Odpowiedzi nauczycieli na pytanie o współpracę wskazują na mniej regularny niż w
przypadku deklaracji dyrektorów charakter kontaktów. 16%-17% nauczycieli nie utrzymuje
żadnych kontaktów z absolwentami.
20 Czy Pan(i) podejmuje współpracę z absolwentami? N=8956 Szkoła ponadgimnazjalna, n=3916 17% Gimnazjum, n=2301 13% Szkoła podstawowa, n=2739 12% 47% 49% 46% 21% 16% 23% 16% 26% 17% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak, regularnie tak, od czasu do czasu tak, ale sporadycznie nie, nigdy Wykres 21 Rozkład odpowiedzi na pytanie w ankiecie dla nauczycieli: Czy Pan/i
podejmuje współpracę z absolwentami?
Kryterium: Szkoła wykorzystuje informacje o losach absolwentów w procesie nauczania
i wychowania
Większość nauczycieli deklaruje wykorzystywanie informacji o losach absolwentów do
poprawy jakości procesu nauczania i/lub wychowania kolejnych roczników uczniów.
Najczęściej takiej odpowiedzi udzielali nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych, nieco rzadziej
gimnazjów, a najrzadziej szkół podstawowych.
Czy wykorzystuje Pan(i) informacje o losach absolwentów do doskonalenia procesu nauczania lub wychowania? N=8938 Szkoła ponadgimnazjalna, n=3905 Gimnazjum, n=2298 Szkoła podstawowa, n=2735 34% 28% 21% 42% 46% 44% 18% 20% 25% 5% 6% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak, często tak, od czasu do czasu tak, ale sporadycznie nie, nigdy Wykres 22 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy wykorzystuje Pan(i) informacje o losach
absolwentów do doskonalenia procesu nauczania lub wychowania? w ankiecie dla
nauczycieli.
21 Można wyróżnić trzy sposoby wykorzystywania zdobytych informacji o losach byłych
uczniów przez nauczycieli:
•
•
•
prezentacja informacji uczniom (zwłaszcza "dobre praktyki") aby propagować
pożądane postawy i motywować ich do nauki i pracy na rzecz własnego rozwoju,
budowanie modeli ścieżek kariery (doradzania w wyborze szkoły, zawodu, etc)
wprowadzanie zmian w praktyce dydaktyczno-wychowawczej (weryfikowanie
sposobów pracy z uczniem, planowanie działań wspomagających, modyfikowanie
oferty edukacyjnej szkoły)
W jaki sposób informacje o losach absolwentów są wykorzystywane przez Państwa w uczeniu i wychowaniu? budowanie modeli ścieżki kariery 18% wprowadzanie zmian w praktyce dydaktyczno-­‐
wychowawczej 40% 46% 24% 36% 34% 62% prezentacja historii absolwentów uczniom 72% 77% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Szkoła podstawowa, n=100 Gimnazjum, n=100 Szkoła ponadgimnazjalna, n=100 Wykres 23 Odpowiedzi na pytanie otwarte: W jaki sposób informacje o losach
absolwentów są wykorzystywane przez Państwa w uczeniu i wychowaniu?, wywiad
grupowy z nauczycielami.
Najczęściej – niezależnie od etapu kształcenia – nauczyciele przedstawiają swoim uczniom
losy absolwentów jako „dobre praktyki”, dużo rzadziej natomiast analizują zdobyte
informacje i wykorzystują do planowania procesów edukacyjnych.
Odpowiedzi uczniów potwierdzają deklaracje nauczycieli. Zdecydowana większość
potwierdza, że otrzymuje informacje o losach absolwentów, z czego połowa wskazała
odpowiedź „od czasu do czasu”, a 1/3 „sporadycznie”. Gimnazjaliści dwukrotnie częściej niż
uczniowie szkół ponadgimnazjalnych odpowiadali, że nauczyciele nie przekazują im
informacji o losach byłych uczniów szkoły.
22 Czy nauczyciele opowiadają Wam o losach absolwentów szkoły? N=17074 Gimnazjum, n=6756 Szkoły ponadgimnazjalne, n=10318 7% 10% 0% tak, regularnie 50% 49% 28% 32% 16% 8% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak, od czasu do czasu tak, ale bardzo sporadycznie nie, nigdy Wykres 24 Rozkład odpowiedzi na pytanie Czy nauczyciele opowiadają Wam o losach
absolwentów szkoły? w ankiecie dla uczniów gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej
Moja Szkoła.
23 Podsumowanie: najważniejsze wnioski i rekomendacje
1. W szkołach jest doceniana i promowana aktywność uczniów związana z dobrymi
wynikami w nauce (sukcesy w konkursach, olimpiadach, stypendia), natomiast działalność
społeczna nie jest powszechnie postrzegana w kategoriach ważnych osiągnięć. To sprawia, że
nauczyciele kładą nacisk przede wszystkim na osiąganie przez uczniów wysokich wyników,
mniej natomiast skupiają się na rozwijaniu ich zainteresowań, kształceniu postaw
obywatelskich. Rodzice i szerzej, otoczenie zewnętrzne (społeczność lokalna, partnerzy
szkoły, inne instytucje i organizacje) są informowani głównie o osiągnięciach uczniów w
konkursach i zawodach, rzadziej natomiast o zaangażowaniu uczniów w działalność
społeczną czy realizacji projektów edukacyjnych.
REKOMENDACJA: Poza promowaniem dobrych wyników w nauce szkoły powinny
znaleźć także adekwatny sposób na docenianie innych osiągnięć uczniów. Szkoły powinny
podjąć również refleksję nad tym, w jaki sposób można promować wartość edukacji w
środowisku, tak aby wykraczała poza prezentację oferty szkoły i jej miejsca w rankingach.
2. Podstawową formą upowszechniania informacji o działaniach szkoły jest prowadzenie
strony internetowej oraz obecność w lokalnych mediach. Szkoły wydają się być stosunkowo
mało aktywne w zakresie uczestnictwa w lokalnych imprezach. Szkoły praktycznie nie
wykorzystują mediów społecznościowych do promocji, interakcji i budowania relacji (tak z
partnerami, jak i z uczniami, rodzicami, absolwentami czy kandydatami na uczniów) z
otoczeniem.
REKOMENDACJA: Pracownicy szkół powinni poszerzać swoją wiedzę w zakresie
wykorzystywania nowoczesnych technologii: zarówno do promocji działań szkoły,
nawiązywania i utrzymywania kontaktów ze środowiskiem i uczniami, jak i prowadzenia
procesów edukacyjnych.
4. Partnerzy szkół przez jakość uczenia się rozumieją przede wszystkim osiąganie wysokich wyników (oceny, nagrody w konkursach), natomiast dla rodziców liczy się wyposażenie placówki i organizacja zajęć dodatkowych. Znacznie rzadziej wskazywane były aspekty indywidualnego podejścia do ucznia –różnorodność metod nauczania czy dostosowanie programu do potrzeb dzieci. W żadnej z badanych grup nie wskazano takich aspektów jakości uczenia się jak charakter relacji nauczyciel – uczeń, stosowanie ewaluacji czy udzielanie informacji zwrotnej REKOMENDACJA: W szkołach powinna rozpocząć się dyskusja o tym w jaki sposób realizowane są procesy edukacyjne i o czynnikach wpływających na jakość uczenia się. Ważne jest, aby nauczyciele uwrażliwili się na ocenę skuteczności podejmowanych przez siebie działań i planowali swoje działania pod kątem zwiększania skuteczności uczenia się uczniów. Szkoły powinny promować w środowisku wieloaspektowe rozumienie pojęcia „jakość uczenia się”. Takie, w którym o jakości uczenia się świadczą nie tylko efekty działań edukacyjnych, ale również zasoby szkoły i procesy (autoewaluacja pracy nauczycieli, informacja zwrotna, indywidualizacja, różnorodność działań, podmiotowe traktowanie uczniów, etc.). 24 5. Rodzice nie mają wystarczającej wiedzy odnośnie celów działań (edukacyjnych i wychowawczych) nauczycieli uczących ich dzieci. REKOMENDACJA: Nauczyciele powinni dbać o to, aby systematycznie i skutecznie
informować rodziców o celach podejmowanych przez siebie działań (np. celach
prowadzonych lekcji, realizowanych projektów). Dla wypracowania „dobrych praktyk” w
zakresie komunikacji z rodzicami warto przeprowadzić ewaluację dotychczasowych działań i
zaangażować w nią rodziców (zebrać ich opinie, wspólnie sformułować rekomendacje).
6Chociaż działania skierowane do osób dorosłych są podejmowane przez mniejszą liczbę szkół ponadpodstawowych niż podstawowych, są one zdecydowanie bardziej rozpoznawalne przez rodziców uczniów wyższych etapów kształcenia, co może świadczyć o większej ich skuteczności i adekwatności do potrzeb adresatów.
REKOMENDACJA: Rolą szkoły jest promowanie wartości uczenia się przez całe życie
niezależnie od etapu kształcenia. W szkołach powinny być prowadzone dyskusje o tym, jak
skutecznie zachęcać członków lokalnej społeczności do aktywnego i świadomego uczenia się,
a efektem wypracowanie strategii działań szkoły mających wspierać ten proces.
7. Nauczyciele wykorzystują informacje o losach absolwentów przede wszystkim w
charakterze „dobrych praktyk”, poprzez które promują wartość uczenia się i motywują swoich
uczniów do nauki. Rzadziej natomiast analizują zdobyte informacje i wykorzystują je do
planowania procesów edukacyjnych.
REKOMENDACJA: Warto, aby szkoły w szerszym zakresie wykorzystywały informacje o
losach swoich absolwentów. Jedną z propozycji może być zbieranie indywidualnych historii
byłych uczniów, dyskusja o nich w gronie nauczycielskim i wykorzystywanie wniosków z
dyskusji do podejmowania decyzji o metodach pracy i kształcie oferty edukacyjnej
kierowanej do obecnych uczniów szkoły.
25