Nawigacja satelitarna w życiu codziennym i pracy geografa

z zagadnień współczesnej geografii
Nawigacja satelitarna
w życiu codziennym
i pracy geografa
Zainteresowani nowymi technologiami oraz chęcią zapoznania się
z pracą nawigacji satelitarnej, wybraliśmy do testów AutoMapę XL
– najpopularniejszy w Polsce system nawigacji GPS oparty na mapach
cyfrowych całego kraju.
MAREK RUMAN, MARIUSZ RZĘTELA
P
rogram nawigacji stworzyły w 2003 roku dwie polskie firmy – Aqurat sp.
z o.o. (odpowiedzialna za oprogramowanie) i Geosystem Polska sp. z o.o. (zajmująca się opracowaniem map). Jest to
program przeznaczony dla urządzeń przenośnych (Pocket PC lub tablet), więc
do naszych testów wybraliśmy popularny
model Mio DigiWalker 168 ze zintegrowanym modułem GPS (www.mio.pl), ponieważ ten system jest podstawą lokalizacji
w przestrzeni geograficznej. Cały system
GPS opiera się na 24 satelitach sieci Navstar udostępnionych do zastosowań cywilnych przez Departament Obrony USA.
Odbiornik GPS określa pozycje w stosunku
do tych satelitów (minimalna liczba potrzebna do wyznaczenia pozycji to 3 satelity, maksymalnie odbiornik korzysta z 12).
Po zainstalowaniu AutoMapy przystąpiliśmy do testów, które przeszły nasze najśmielsze oczekiwania. Praca z AutoMapą okazała
się prawdziwą zabawą i przygodą. W czasie
kilkumiesięcznych testów przejechaliśmy samochodem z AutoMapą kilkanaście tysięcy
km po drogach całej Polski, sprawdzaliśmy
jak działa podczas pieszych i rowerowych wycieczek oraz pływania łódką.
Mapa Polski w programie została wykonana na podstawie wojskowej mapy topo-
22
Program AutoMapa XL w najnowszej wersji (3.9) zawiera łącznie
930 miast z nazwami ulic, 750 tys.
adresów, ponad milion obrysów
poszczególnych budynków,
451 tys. km dróg podzielonych na
9 kategorii, 42,3 tys. miejscowości,
28 tys. punktów użyteczności
publicznej, 137 tys. km rzek, 20 tys.
jezior, 94,5 tys. km2 lasów,
29,9 tys. km linii kolejowych, oraz
szczegółowe plany miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego
i Trójmiasta, a także Białegostoku,
Bielska-Białej, Częstochowy,
Gorzowa Wielkopolskiego, Kielc,
Krakowa, Lublina, Łodzi, Nowego
Sącza, Opola, Płocka, Poznania,
Radomia, Rzeszowa, Szczecina,
Warszawy, Zakopanego,
Zielonej Góry.
graficznej w skali 1: 50 000, udostępnionej
przez Zarząd Geografii Wojskowej Sztabu
Generalnego Wojska Polskiego. Jest to
geografia w szkole
z zagadnień współczesnej geografii
Trzęsacz (woj. zachodnio-pomorskie) (fot. Autor)
Korbielów (woj. ślaskie) (fot. Autor)
najdokładniejsza dostępna cyfrowa mapa
pokrywająca obszar całej Polski. Mapy
topograficzne zostały zaktualizowane na
podstawie zdjęć satelitarnych oraz pomiarów w terenie. AutoMapa zapewnia dokładność w terenie z tolerancją 12–15 m.
Jeszcze dokładniejsze mapy zastosowano
w szczegółowych planach miast (skala 1: 5000) – zostały one wykonane na podstawie zdjęć lotniczych i satelitarnych
(www.automapa.pl).
Program pracuje bardzo dobrze, wszyscy,
którzy mieli okazję się o tym przekonać, byli
zaskoczeni szybkością i zadziwiającą dokładnością działania. Po wprowadzeniu żądanej
lokalizacji program znajduje najszybszą lub
najkrótszą drogę w zależności od naszych
preferencji (możliwe jest też wybranie drogi
przełajowej). Oczywiście bierze pod uwagę
zakazy skrętów oraz kierunkowości ulic
w dużych miastach (chociaż kilka razy znaleźliśmy ulice z niewłaściwym oznaczeniem).
Ustalenie kilkusetkilometrowej długości
trasy (np. z Gliwic do Szczecina) trwa
ok. 8 s (Mio 168). AutoMapa podaje
na wyświetlaczu w trybie ,,Pilot” informacje o najbliższym manewrze (np.: kierunek
skrętu na skrzyżowaniu, odległość do najbliższego manewru), wyświetlany jest numer drogi i nazwa ulicy, w którą będziemy
skręcać. Znajdziemy też informacje o długości trasy pozostałej do pokonania i spodziewanym czasie dotarcia do celu. Program posiada również rozbudowany
komputer pokładowy pokazujący: aktual-
ną, średnią, maksymalną prędkość, przebyty dystans oraz czasy jazdy i postoju. Odczytamy także aktualne współrzędne geograficzne, wysokość nad poziomem morza,
na jakiej się znajdujemy oraz kierunek jazdy i kierunek w jakim znajduje się cel podróży (wbudowany kompas). Mamy też
wskaźniki pokazujące natężenie odbieranego sygnału GPS oraz liczbę widocznych
satelitów. Gdy tylko zboczymy z trasy, program w ciągu kilku sekund pokazuje nową
trasę i dzieje się to bez najmniejszej ingerencji użytkownika.
Wszystkie komendy nawigacji przekazywane są w języku polskim – do wyboru jest
głos męski i żeński. Poza językiem polskim
nawigacja może pracować w języku angielskim i niemieckim. Niekonieczne jest obserwowanie ekranu z mapą podczas jazdy,
ponieważ instrukcje głosowe są bardzo
precyzyjne (np.: trzymaj się lewego pasa,
na rondzie trzeci wyjazd). Nawigacja informuje z wyprzedzeniem o odległości i rodzaju następnego manewru oraz uprzedza
o ważnych miejscach, np.: niebezpiecznych
zakrętach, tzw. czarnych punktach, fotoradarach, typowych miejscach postoju patroli policji, stacjach pogotowia, stacjach
benzynowych, punktach wulkanizacji, bankomatach, obiektach noclegowych i gastronomicznych, itd.). Wyświetlana mapa jest
bardzo czytelna i estetyczna, podczas jazdy
płynnie zmienia się jej skala.
Użytkowanie mapy jest również możliwe bez pracującego odbiornika GPS, wtedy
3/2006
23
z zagadnień współczesnej geografii
program staje się idealnym atlasem samochodowym z bardzo dokładnymi planami
miast (plany wyżej wyszczególnionych
miast zawierają nawet numery poszczególnych posesji) oraz dużą bazą danych z informacjami o punktach użyteczności publicznej, np.: bankach, pocztach, kinach,
teatrach, muzeach itp.
Obecnie katalog posiada ponad
31 tys. punktów podzielonych
na 350 kategorii zgrupowanych
w 14 działów tematycznych:
1) bankowość i ubezpieczenia,
2) gastronomia, 3) markety,
4) noclegi, 5) opieka zdrowotna,
6) policja, sądy i prokuratura,
7) rozrywka i wypoczynek,
8) sport, 9) stacje obsługi,
10) stacje paliw, 11) turystyka,
12) usługi i handel, 13) utrudnienia
w ruchu, 14) pozostałe. Katalog
ten tworzą i aktualizują
użytkownicy AutoMapy.
Niejednokrotnie korzystaliśmy z programu po zmroku. AutoMapa posiada specjalny tryb nocny, zapewniający komfortowe
jej użytkowanie. Pracując z programem
w dzień możemy korzystać z kilku zestawów kolorystycznych, które można dopasować biorąc pod uwagę zarówno własne
upodobania, jak i warunki pogodowe (np.
silne nasłonecznienie). Wiele czasu spędziliśmy korzystając z AutoMapy podczas codziennych dojazdów po zatłoczonych drogach policentrycznej aglomeracji górnośląskiej. AutoMapa posiada doskonałą
funkcję objazdu zakorkowanego miejsca,
możemy ustawić objazd od 100 m do 5 km.
Ustawiając trasę przejazdu możemy podać
miejsca, przez które ma prowadzić nas nawigacja, jak również wprowadzać do pamięci zablokowane odcinki dróg. Brakowało natomiast funkcji umożliwiającej wpro-
24
wadzenie kilku adresów planowanej trasy
wraz z możliwością ich segregacji
pod względem najkorzystniejszej podróży
(najkrótszego przejazdu).
Istnieje również możliwość zapisu trasy,
którą się poruszaliśmy. AutoMapa posiada
bardzo szeroką bazę punktów użyteczności
publicznej (POI – Points of Intrest), których wybór jest zależny od indywidualnych
preferencji użytkownika. Wybrane przez
zaznaczenie punkty wyświetlane są na mapie za pomocą odpowiednich sygnatur; istnieje również możliwość dźwiękowego powiadamiana o znajdowaniu się w ich
zasięgu.
Dodatkowo i bezpłatnie (konieczna tylko rejestracja) naszą bazę możemy dowolnie rozbudowywać za pośrednictwem
strony interentowej (www.mobilne.net) zawierającej bardzo obszerny katalog punktów z podziałem na wiele kategorii.
Korzystanie z AutoMapy nie ogranicza
się tylko do nawigacji w samochodzie,
dzięki bardzo szerokiej bazie dróg doskonale spisuje się podczas wycieczek pieszych i rowerowych. Autorzy programu
planują jego rozbudowę pod katem nawigacji lotniczej i morskiej. Uniwersalność
funkcjonowania systemu GPS pozwala
na korzystanie z programu w jakimkolwiek
„odkrytym” miejscu na obszarze objętym
mapą (również poza siecią dróg), choć
program ma też pewne ograniczenia wynikające ze specyfiki pracy systemu GPS
(ang. Global Positioning System). System
ten nie pracuje pod wiaduktami, w tunelach, kopalniach czy wewnątrz budynków.
W samochodzie działa sprawnie dzięki antenie GPS wbudowanej w Pocket PC.
Z naszych doświadczeń wynika, że utrudniona praca nawigacji występuje w pojazdach posiadających tzw. metalizowane lub
podgrzewane szyby przednie, wtedy konieczny jest zakup anteny zewnętrznej. Sygnał GPS jest tłumiony również w gęstej
miejskiej zabudowie oraz w gęstym lesie.
Nie bez znacznie pozostają warunki atmosferyczne – im bardziej niekorzystne,
tym gorsza jest praca odbiornika.
geografia w szkole
z zagadnień współczesnej geografii
Wilkowice (woj. ślaskie) (fot. Autor)
Pobierowo (woj. zachodniopomorskie) (fot. Autor)
Podsumowując: AutoMapa jest w tej
chwili najlepszym programem do nawigacji
satelitarnej w Polsce. Aby stać się posiadaczem tego programu (AutoMapa XL) trzeba wydać około 800 zł (www.automapa.pl).
Potrzebujemy jeszcze Pocket PC z modułem GPS (ceny od około 1000 zł). Na tym
kończą się poniesione przez nas koszty, ponieważ korzystanie z systemu GPS jest bezpłatne. Atrakcyjność programu podnoszą
jego darmowe aktualizacje (w pierwszym
roku od zakupu, później konieczne jest wykupienie rocznej subskrypcji w cenie około 200 zł).
W pracy geografa program AutoMapa
wraz z GPS-em jest nieocenionym narzędziem. Dzięki bardzo dokładniej mapie pozwala bardzo sprawnie planować i poruszać się podczas badań terenowych
i wycieczek (mapę Polski wykorzystaną
w programie można zobaczyć pod adresem
internetowym). Bogata baza punktów użyteczności publicznej jest nieoceniona
na przykład w turystycznym wykorzystaniu
nawigacji – w ciągle rozbudowującej się bazie znajdziemy: miejsca noclegowe (hotele,
schroniska, agroturystyka), punkty widokowe, miejsca godne odwiedzenia, zamki
i fortyfikacje, parki narodowe, muzea
i skanseny, wiatraki, latarnie morskie, jaskinie, groty, szczyty górskie, wodospady
i wiele innych.
AutoMapa daje wspaniałą orientację
w dużych miastach i wielką satysfakcję
związaną z szybkim dotarciem do wyznaczonego celu. Umiejętne korzystanie z nawigacji zwiększa wydatnie bezpieczeństwo
prowadzenia samochodu oraz wpływa
na redukcję kosztów podróży. Niewielkie
wymiary urządzenia oraz zasilanie akumulatorowe, alternatywne dla sieciowego i samochodowego, pozwalają na pracę w terenie. Program posiada możliwość zapisu
współrzędnych geograficznych, sprawdza
się w ewidencji punktów badawczych. Jest
też nieocenioną pomocą dydaktyczną
w pracy z uczniami i studentami (praca
z mapą, praca w terenie, orientacja, współrzędne geograficzne, turystyka). Program
może być bardzo przydatny, gdy się zgubimy w terenie. Mapa i dokładne współrzędne pozwolą zorientować się w naszym położeniu i podać dokładą lokalizację służbom
ratowniczym.
Rozwój zastosowań technologii GPS we
współczesnym świecie jest bardzo dynamiczny. Należy się spodziewać, że w krótkim czasie systemy nawigacji satelitarnej staną się tak popularne w naszym kraju, jak
telefonia komórkowa. Szczególnie że już
na polskim rynku pojawiło się oprogramowanie (TomTom MOBILE 5) pozwalające
na pracę nawigacji satelitarnej bezpośrednio
w telefonach komórkowych (www.bajtel.pl).
3/2006
mgr MAREK RUMAN, mgr MARIUSZ RZĘTELA
Autorzy są pracownikami Wydziału Nauk o Ziemi UŚ w Sosnowcu
25