docBrowse publication - Tarnowska Biblioteka Cyfrowa
download 
Reklamacja Transkrypt
Browse publication - Tarnowska Biblioteka Cyfrowa
Maria Sąsiadowicz Ewa Stańczyk Barbara Sawczyk TARNOWSKIE KALENDARIUM OD VIII WIEKU DO 2004 ROKU (wybór ważniejszych wydarzeń) Zrealizowano przy pomocy finansowej Ministerstwa Kultury Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego T a r n ó w 2 0 0 4 Opracowanie indeksów: EWA STAŃCZYK I BARBARA SAWCZYK Opracowanie graficzne: BARBARA SAWCZYK Wydawca: MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA IM . JULIUSZA SŁOWACKIEGO ul. Krakowska 4, 33-100 Tarnów ISBN 83-915445-5-9 Druk: Zakłady Graficzne „DRUKARZ” Sp. z o.o., ul. Brodzińskiego 1, 33-100 Tarnów 2 WSTĘP W 700-letniej historii Tarnowa miało miejsce wiele ważnych wydarzeń, które składają się na bogactwo przeszłości naszego miasta. „Tarnowskie kalendarium” opracowane zostało w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. J. Słowackiego w Tarnowie w oparciu o zbiór książek i czasopism od wielu lat gromadzonych w MBP, a związanych tematycznie z samym miastem, jego historią, życiem kulturalnym, religijnym i gospodarczym. Wydawnictwo w układzie chronologicznym przedstawia sprawy lokalne, wydarzenia ważne dla kultury, przejawy aktywności gospodarczej i politycznej od początków istnienia Tarnowa do czasów współczesnych. Wzbogacone o indeksy (osób, nazw i instytucji) oraz bibliografię (w wyborze) z pewnością ułatwi znalezienie niejednej informacji i wskaże kierunek dalszych poszukiwań. Publikacja pragnie zwrócić uwagę czytelnikom na rolę, jaką pełnił Tarnów w historii Polski, przypomnieć bogate tradycje miasta, które kontynuują dzisiejsi mieszkańcy. Maria Sąsiadowicz 3 4 KALENDARIUM VIII - XI w. Ziemia Tarnowska wchodziła w skład państwa Wiślan, należącego później do Księstwa Wielkomorawskiego. Za czasów Mieszka I została włączona w granice ówczesnej Polski. Osada Tarnów wykształciła się pod koniec XI w. 1123 - 1125 W dokumencie potwierdzającym posiadłości klasztoru benedyktynów tynieckich pojawiła się pierwsza znana pisemna wzmianka o wsi Tarnów. 1326 Pojawiają się najwcześniejsze informacje źródłowe mówiące o istnieniu parafii założonej przez benedyktynów tynieckich przy kościele p.w. Św. Marcina Biskupa. 1327 Właścicielem wsi Tarnów Wielki został Spycimir herbu Leliwa, kasztelan krakowski, protoplasta rodu Tarnowskich. 1329 Spycimir Leliwita rozpoczął budowę zamku na Górze św. Marcina, który miał być siedzibą rodową, ośrodkiem zarządzania dobrami i strażnicą szlaku handlowego ze Śląska na Ruś i znad Bałtyku na Węgry. 7 III 1330 Władysław Łokietek nadał Tarnowowi prawa miejskie. Przywilej królewski zawierał zgodę panującego na zorganizowanie osady miejskiej na wzorach miasta Krakowa (na prawie magdeburskim), nadanie jej uprawnień targowych w wybrany dzień tygodnia i poddanie przyszłych mieszczan władzy samorządu miejskiego na czele z wójtem dziedzicznym. 13 V 1331 5 Biskup krakowski Jan Grot erygował na Górze św. Marcina kaplicę zamkową pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. 1342 Na zamku na Górze św. Marcina wystawiono pierwszy znany dokument, którym był akt nadania przez Spycimira lasu Keiserwald Mikołajowi, w celu założenia tam wsi na prawie magdeburskim. 1346 Na podstawie fundacji właściciela miasta ustanowiono w Tarnowie pierwszą miejską parafię przy kościele p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. 27 III 1352 Zmarł Spycimir Leliwita, założyciel Tarnowa, mądry polityk i wierny Łokietkowi mąż stanu, popierający jego walkę o zjednoczenie państwa polskiego. Przed śmiercią właścicielem dziedzictwa tarnowskiego ustanowił syna Rafała. 2 poł. XIV w. Powstała w Tarnowie pierwsza szkoła parafialna przy kościele p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Dała ona początek szkolnictwu tarnowskiemu; jako szkoła kolegiacka przekształcona została w Kolonię Akademicką Uniwersytetu Jagiellońskiego (1756) a następnie Gimnazjum (1784), obecnie jest to I LO. 1364 Rafał Leliwita wykupił od wójta Jakuba wójtostwo tarnowskie, co zwiększyło jego władzę nad Tarnowem. 1392 Biskup przemyski Maciej wyświęcił pierwszego biskupa halickiego błogosławionego Jakuba Strepę, a uroczystość ta odbyła się w kościele parafialnym p.w. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej. 17 IV 1400 Biskup krakowski Piotr Wysz podniósł kościół parafialny p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny do godności kolegiaty. 6 1419 Król Władysław Jagiełło zwolnił kupców tarnowskich od ceł na drodze prowadzącej przez Opatowiec, Działoszyce, Lelów i Krzepice na Śląsk oraz na komorze krakowskiej. 1441 Możnowładcy węgierscy zdobyli i podpalili zamek na Górze św. Marcina. 17 XII 1445 W lwowskich aktach sądowych pojawiła się pierwsza źródłowa wzmianka świadcząca o pobycie Żydów w Tarnowie. 1452 Cech tkacki jako pierwszy w Tarnowie otrzymał statut czeladzi rzemieślniczej. 1458 Zbudowany został nowy drewniany kościół p.w. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej, znany powszechnie jako kościół „na Burku” – jeden z dwóch drewnianych kościołów zachowanych do dziś. 1459 Jan Amor (Młodszy), kasztelan krakowski wraz z bratem Janem Rafałem Tarnowskim, kanonikiem krakowskim, sprowadzili do Tarnowa zakon oo. Bernardynów. 1467 Miasto posiadało wodociąg oraz kanalizację. 1468 Jan Amor Tarnowski rozpoczął budowę dla zgromadzenia oo. Bernardynów murowanego warownego klasztoru i kościoła p.w. Matki Bożej Śnieżnej, w miejsce o kilka lat wcześniejszego kościoła drewnianego. Na podstawie rozporządzenia władz austriackich w 1789 r. obiekt został przejęty na cele świeckie. 1488 W Tarnowie urodził się Jan Tarnowski, późniejszy hetman wielki koronny. 7 koniec XV w. Na „surowym korzeniu” wzniesiono pierwszy murowany budynek tarnowskiego ratusza. W ciągu wieków wielokrotnie przebudowywany, w drugiej połowie XVI wieku uzyskał reprezentacyjną formę o bryle nieznacznie różniącej się od stanu obecnego. Pożary i zaraza doprowadziły do okresowego upadku miasta. XVI w. W źródłach historycznych pojawiła się pierwsza wzmianka świadcząca o istnieniu apteki w Tarnowie. 1 poł. XVI w. Hetman Jan Tarnowski rozbudował zamek na Górze św. Marcina i przekształcił go w renesansową rezydencję, otoczoną nowoczesnymi fortyfikacjami bastionowymi. W komnatach zamkowych mieściła się słynna biblioteka hetmańska, skarbiec i zbiór pamiątek rodzinnych, w sali zw. „museion” zgromadzone były liczne dzieła sztuki. Na zamku gośćmi hetmana byli: Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski, Marcin Kromer, Stanisław Orzechowski i Jan Maria Padovano oraz inni wielcy przedstawiciele epoki Odrodzenia. 1522 – 1557 Jan Tarnowski wydawał szereg przywilejów dla tarnowskich cechów rzemieślniczych: szewców, bednarzy, kowali, rzeźników, stelmachów. 1524 Barbara i Jan Mikołajowscy herbu Gryf zbudowali kamienicę zwaną Domem Mikołajowskim, którą późniejszy właściciel ks. Wojciech Kaszewicz w 1753 r. zapisał szkole kolegiackiej. IV – IX 1528 Na tarnowskim zamku przebywał król węgierski Jan Zapolya, który stąd podejmował starania o odzyskanie władzy nad swoim królestwem. po 1536 W bazylice katedralnej wykonany został przez włoskiego artystę Jana Marię Mosca, zw. Padovano wiszący pomnik nagrobny Barbary z Tczyskich Tarnowskiej (zm. 1521), pierwszej żony hetmana Jana 8 Tarnowskigo. Stanowi on najwyższe artystyczne osiągnięcie renesansowej, kobiecej rzeźby nagrobnej na północ od Alp. 1537 Na zamku na Górze św. Marcina hetman Tarnowski gościł króla Zygmunta Starego i królową Bonę. 1547 Jan Tarnowski uzyskał od cesarza Karola V dziedziczny tytuł hrabiowski i od tego czasu dobra tarnowskie zwane były hrabstwem. 1550 Z Krakowa, z klasztoru św. Agnieszki, zostały sprowadzone do Tarnowa ss. Bernardynki. Hetman Jan Tarnowski wybudował dla nich klasztor za murami miasta od strony południowej. 9 III 1558 Hetman Jan Tarnowski wydał drukiem swoje dzieło "Consilium rationis bellicae" (Rada sprawy wojennej), będące fundamentalną pozycją w kształceniu strategów i głównym źródłem zasad sztuki wojennej końca XVI w. 18 VI 1559 Hetman Jan Tarnowski wydał ordynację dla szkoły parafialnej w Tarnowie, przyczyniając się do rozwoju myśli pedagogicznej i reorganizacji szkolnictwa polskiego w XVI w. 1554 – 1560 Dla mieszczan tarnowskich hetman Jan Tarnowski wydawał przepisy, w języku łacińskim i polskim zamieszczone w Acta Obligationum, regulujące podstawowe zagadnienia życia miejskiego: administrację, bezpieczeństwo, wyżywienie, zabudowę, obronność, higienę. 16 V 1561 W Wiewiórce zmarł hetman Jan Tarnowski. Pochowano go w kolegiacie tarnowskiej. 1561 - 1573 W katedrze powstał monumentalny przyścienny nagrobek architektoniczny hetmana Jana Tarnowskiego i jego syna Jana Krzysztofa, wykonany przez Jana Marię Padovano. Jest on największym tego typu renesansowym nagrobkiem w Polce. 9 1 IV 1567 Zmarł ostatni potomek męski tarnowskiej linii Leliwitów, Jan Krzysztof Tarnowski. Tarnów drogą koligacji małżeńskich (małżeństwo córki hetmana Jana Tarnowskiego Zofii z Konstantym Wasylem Ostrogskim) dostał się w ręce pochodzących z Rusi książąt Ostrogskich. 27 IV 1567 Książe Konstanty Wasyl Ostrogski wydał polecenie wybrukowania drogi z miasta do zamku na Górze św. Marcina przez poddanych z wsi hrabstwa tarnowskiego. 18 IV 1570 Zamek na Górze św. Marcina został zdobyty przez wojska zaciężne Olbrachta Łaskiego i Andrzeja Zborowskiego, którzy, mając prywatny zatarg z księciem Konstantym Wasylem Ostrogskim, poparli kasztelana czchowskiego Stanisława Tarnowskiego w walce o spuściznę po Tarnowskich. Król Zygmunt August przyznał zamek Ostrogskim. Zniszczeniu uległa wtedy wspaniała biblioteka hetmańska. 1578 Ks. Marcin Łyczko, prepozyt kolegiaty tarnowskiej, ustanowił fundację stypendialną na utrzymanie studentów tarnowskich w Akademii Krakowskiej. 4 V 1581 Książę Konstanty Wasyl Ostrogski wydał w Ostrogu pierwszy przywilej dla Żydów tarnowskich, w którym m. in. gwarantował nietykalność bożnicy i kirchołu (cmentarza). Tarnowski Cmentarz Żydowski należy do najstarszych tego typu nekropolii w Polsce. 1595 Z inicjatywy ks. Łukasza Godzinki rozpoczęto budowę kościoła filialnego parafii katedralnej, p.w. Św. Trójcy „na Terlikówce”. Jest on drugim drewnianym kościołem zachowanym do dzisiaj w Tarnowie. ok. poł. XVII w. W Tarnowie wzniesiono bożnicę murowaną, zwaną Synagogą Starą. 1608 Umarł książę Konstanty Wasyl Ostrogski (ur. ok. 1524/1525). 1612 – 1620 10 Wrocławski rzeźbiarz Jan Pfister wykonał w tarnowskiej katedrze pomnik nagrobny księcia Janusza Ostrogskiego i jego żony Zuzanny. Ten manierystyczny monument jest największym nagrobkiem w Polsce. 15 IV 1617 Wybuchł pożar, który zniszczył część miasta i chór mniejszy kolegiaty. 12 IX 1620 Umarł książę Janusz Ostrogski. Po jego śmierci Tarnów przechodził kolejno na własność Zasławskich, Lubomirskich, Zamojskich, Radziwiłłów, Koniecpolskich, Walewskich i Sanguszków. 1652 - 1653 Zaraza, która nawiedziła Tarnów, spowodowała śmierć ok. 2000 osób w mieście i okolicy. 1655 - 1656 Szwedzi dwukrotnie splądrowali Tarnów, dokonując ogromnego spustoszenia, m. in. klasztoru oo. Bernardynów. 1723 Tarnów przeszedł w ręce książąt Sanguszków, którzy jako nowi właściciele przenieśli "zwierzchność zamkową" z Góry św. Marcina do dworu w Gumniskach. X 1756 Tarnowska szkoła parafialna przekształcona została w Kolonię Akademicką Uniwersytetu Jagiellońskiego. 14 III 1765 W klasztorze ss. Bernardynek zmarła poetka Elżbieta Drużbacka (ur. ok. 1695), zwana „Safoną słowiańską” i „Muzą sarmacką”. 1767 Z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego założono pierwszy stały urząd pocztowy, którego pocztmagistrem został mieszczanin tarnowski Mateusz Morozowicz. W okresie zaborów tradycje poczty królewskiej kontynuował C. K. Urząd Pocztowy. 11 1769 W Tarnowie przebywały oddziały konfederatów barskich. 31 VII 1772 Od strony Pilzna wkroczyły do Tarnowa wojska austriackie pod wodzą gen. Ryszarda D'Altony. 11 IX 1772 Ogłoszono w Tarnowie uniwersał rozbiorowy cesarzowej Marii Teresy i zawiadomiono mieszczan, że stali się poddanymi monarchii habsburskiej. Tarnów znalazł się w tzw. Królestwie Galicji i Lodomerii. Tak rozpoczął się prawie 150-letni okres niewoli. 1773 Tarnów został stolicą okręgu w cyrkule pilzneńskim. 29 XII 1773 Na tarnowskim ratuszu radni złożyli przysięgę na wierność monarchii habsburskiej. 1774 Księżna Barbara Sanguszkowa zrzekła się dożywocia do Tarnowa i hrabstwa tarnowskiego na rzecz synów: Józefa, Hieronima i Janusza, którzy, dokonując podziału dóbr, oddali Tarnów Hieronimowi. 1776 Książę Hieronim Sanguszko wydał rozporządzenie oparte na prawie zwyczajowym, według którego w mieście i na przedmieściach na wyszynk wolno było sprzedawać tylko wódkę skarbową hrabstwa tarnowskiego, piwo natomiast wolno było kupować od mieszczan tarnowskich. Z fundacji Karola Pawła i Barbary Sanguszków ukończono budowę nowego kościoła (obecnie p.w. Podwyższenia Św. Krzyża) przy klasztorze ss. Bernardynek. 1782 Tarnów stał się stolicą obwodu tarnowskiego (powiatu). 20 IX 1783 Cesarz Józef II utworzył diecezję tarnowską. Pierwszym biskupem tarnowskim został ks. Jan Duvall. 12 1784 Inż. Jan Gross wytyczył w Tarnowie drogę tranzytową, tzw. szosę śląską, wiodącą przez miasto ulicami: Krakowską, Wałową i Lwowską. 3 XI 1784 Władze austriackie w miejsce istniejącej w Tarnowie Kolonii Akademickiej powołały do życia 5-klasowe Gimnazjum (obecnie I LO). 1786 Pierwszą w Tarnowie drukarnię założył Jerzy Matyaszowski. 13 III 1786 Papież Pius VI bullą „In suprema beati Petri cathedra” erygował kanonicznie diecezję tarnowską, włączając ją do metropolii lwowskiej, a dotychczasowej kolegiacie nadał godność katedry biskupiej. 3 X 1786 Tarnów nawiedziło trzęsienie ziemi, które trwało jedną minutę. 1787 Pierwszą szkołę dla dziewcząt w Tarnowie otworzył Józef Lignau, dyrektor szkoły głównej normalnej. W szkole tej uczono dziewczęta czytania, pisania, rachunków, rysunków i robót kobiecych. Rząd austriacki odebrał księciu Hieronimowi Sanguszce władzę sądową i administracyjną nad miastem. Tarnów przeszedł pod wyłączną władzę rządu. Austriackie władze administracyjne powołały spośród obywateli miasta nowy samorząd. W Tarnowie ustanowiono Forum Nobilium czyli Sąd Szlachecki dla siedmiu cyrkułów: myślenickiego, sądeckiego, bocheńskiego, tarnowskiego, rzeszowskiego, sanockiego i dukielskiego. 11 IV 1787 Przez Tarnów przejeżdżał, w drodze na koronację carowej Katarzyny II, cesarz austriacki Józef II. ok. 1788 Na Zabłociu założono cmentarz, zwany dziś Starym, który zastąpił dawne cmentarze przykościelne. Cmentarz Stary stanowi obecnie zespół zabytkowy. Na szczególną uwagę zasługują m.in. groby: Marii Anny z Lubomirskich Radziwiłłowej, Rufina Piotrowskiego, kaplica grobowa książąt 13 Sanguszków, zbiorowe mogiły powstańców z 1863 r. i ofiar rabacji galicyjskiej w 1846 r. 5 VIII 1789 Na mocy dekretu cesarza Józefa II o kasacie klasztorów zniesiono tarnowski konwent oo. Bernardynów, pozwalając jednak zakonnikom przenieść się do opuszczonego przez ss. Bernardynki klasztoru (bernardyni pozostają tam do dziś). 8 III 1791 W Królówce koło Bochni urodził się Kazimierz Brodziński – poeta, historyk, uczestnik powstania listopadowego, absolwent tarnowskiego gimnazjum (zm. 1835). 1792 Cesarz Franciszek II uchylił dawne przywileje miasta i wydał nowy akt określający ustrój władz miejskich, wybieranych w wolnych wyborach. Odtąd władze Tarnowa stanowił wydział miejski złożony z 24 obywateli z burmistrzem i asesorami. 14 IX 1792 Wybuchł groźny pożar, który zniszczył całą dzielnicę żydowską, rynek i ratusz miejski. 14 III 1794 W Tarnowie urodził się Józef Zachariasz Bem, generał wojsk polskich w powstaniu listopadowym, naczelny wódz armii węgierskiej Wiosny Ludów, bohater narodowy Polski i Węgier, praktyk i teoretyk artylerii (zm. 1850 w Aleppo w Syrii). 15 VI 1794 U mieszczanina Bocheńskiego zanocował, będąc przejazdem w Tarnowie, książę biskup warmiński ks. Ignacy Krasicki. ok. 1796 Powstał pierwszy znany Plan Tarnowa i okolic wykonany przez inżyniera obwodowego Franciszka Xawerego von Grottgera, dziadka Artura Grottgera. 14 1800 Wybitny akwarelista Zygmunt Vogel, na zlecenie księcia Hieronima Sanguszki, wojewody wołyńskiego, namalował szereg widoków Tarnowa. 30 IX 1803 W Antoninach urodził się Władysław Hieronim Sanguszko, który wolą ojca księcia Eustachego odziedziczył Gumniska i hrabstwo tarnowskie. Był jednym z czołowych magnatów galicyjskich. W pałacu w Gumniskach gościł m.in. Aleksandra Fredrę, Zygmunta Krasińskiego, Wincentego Pola i wiele innych znanych postaci życia kulturalnego (zm. 1870). 1805 Miasto Tarnów nabyło grunty duchownych: Zawale, Dyksonówkę, Kantorię, Dąbrówkę Infułacką, które przeznaczono pod zabudowę. 13 VI 1805 Na mocy bulli papieża Piusa VII została zniesiona diecezja tarnowska, której kapitułę katedralną przeniesiono do Kielc, gdzie utworzono nową diecezję. Terytorium diecezji tarnowskiej rozdzielono między biskupstwo przemyskie i krakowskie. 1809 Po zwycięstwie pod Raszynem do Tarnowa przybył na krótko i zajął miasto oddział wojsk Księstwa Warszawskiego. Przez pół roku przebywały w Tarnowie wojska rosyjskie dowodzone przez księcia Golicyna. W Tarnowie miały miejsce pierwsze loty balonem. 1810 Gimnazjum tarnowskie zreorganizowano z 5-klasowego na 6-klasowe. 1817 Tarnów odwiedził cesarz Franciszek I z cesarzową Karoliną Augustą; podczas wizyty oglądali miasto z Góry św. Marcina. 1818 W Tarnowie gościł przejazdem car Aleksander. 15 17 VIII 1818 Otwarto publiczną szkołę żeńską o klasie robót kobiecych z 82 uczennicami i nauczycielką Franciszką Mink (Munk). 1819 Pierwszą w Tarnowie księgarnię otworzył Fryderyk Sattelberger. 2 V 1825 W Kamionce Wołoskiej urodził się Zygmunt Kaczkowski – powieściopisarz, publicysta; w latach 1842 - 1843 uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie (zm.1896). 1826 Tarnów ponownie stał się stolicą diecezji na mocy bulli papieża Leona XII. Z Bochni do Tarnowa przeniesiono Seminarium Duchowne i umieszczono je w byłym klasztorze oo. Bernardynów. Ukończono budowę browaru książąt Sanguszków, który był pierwszą tarnowską nowoczesną fabryką. 1831 W drukarni Józefa Karnstadta wydana została pierwsza praca monograficzna o Tarnowie pt. "Miasto Tarnów pod względem historycznym, statystycznym, topograficznym i naukowym" ks. Wincentego Balickiego (1798 – po 1855). W Tarnowie panowała epidemia cholery. 1832 Po upadku powstania listopadowego powstał w Tarnowie tajny Związek Bezimienny, którego celem było pozyskiwanie młodzieży do nowej akcji powstańczej, przygotowywanej przez emigracyjną organizację węglarską (karbonarską) – Związek Zemsty Ludu. 1833 Miasto Tarnów odsprzedało skarbowi wojskowemu plac z folwarku Podwale, gdzie później wybudowano gmach szpitala wojskowego (obecnie siedziba Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej). 16 1835 Bp Franciszek Pischtek kupił dom i ogród na przedmieściu Pogwizdów i przeznaczył go na szpital – „dom ochrony ubogich i chorych”. Zatrudniono wówczas stałego lekarza ordynariusza Wilhelma Kocha. Są to początki działalności szpitala miejskiego w Tarnowie. 16 IV 1835 W Tarnowie urodził się Józef Szujski; uczeń tarnowskiego gimnazjum, historyk, pisarz, publicysta, polityk, profesor (zm. 1883). 1837 Powstała Powszechna Konfederacja Narodu Polskiego, tzw. Związek Mazurski, propagująca przewrót agrarny. 1 IX 1838 Seminarium Duchowne przeniesione zostało do nowo wybudowanego gmachu przy ul. Seminaryjskiej (obecnie ul. Piłsudskiego). 1842 Otwarto szpital żydowski. 1 X 1843 Z inicjatywy księżnej Izabeli Sanguszkowej powstało Towarzystwo Dobroczynności posiadające własny dom dla ubogich i szpital. 14 II 1844 W Brzesku urodził się Mordechaj Dawid Brandstätter (Brandstaetter), znany prozaik hebrajski, tłumaczony na język jidisz, polski, niemiecki, rosyjski, angielski. Od 16 roku życia mieszkał i tworzył w Tarnowie; dziadek Romana Brandstaettera; pochowany na Cmentarzu Żydowskim (zm. 1928). 2 III 1845 Powstało Towarzystwo Strzeleckie. 1846 Henryk Szancer założył młyn parowy o 10 obrotach, jeden z najnowocześniejszych pracujących w Tarnowie. 17 18 II 1846 Wybuchło w Tarnowie powstanie krakowskie, które przerodziło się w krwawą antyniepodległościową chłopską rewoltę (zwaną rabacją) pod wodzą Jakuba Szeli. 7 IV 1846 Wprowadzono w życie kontrakt, na mocy którego książę Władysław Sanguszko sprzedał gminie miejskiej tarnowskiej prawo do propinacji wódczanej i zezwolił by dobra rodowe (wsie: Grabówka, Strusina, Zabłocie i Terlikówka) włączono do miasta Tarnowa. W zamian za to, zastrzegł sobie, by na pamiątkę tego aktu na wieży ratuszowej, w miejsce herbu miasta "Leliwy", umieszczony został herb książąt Lubartowiczów Sanguszków "Pogoń Litewska". 9 X 1846 W Zawoi urodził się ks. Franciszek Leśniak, działacz społeczny, współautor wydanych w 1911 r. „Dziejów miasta Tarnowa” (zm. 1915). 1848 Została zorganizowana Rada Narodowa, która kierowała akcją na rzecz uzyskania swobód narodowych. 1 IV 1848 Ukazało się pierwsze czasopismo tarnowskie: „Gazeta Tarnowska Godło: Zgoda”. 1 – 7 X 1850 W tarnowskim Gimnazjum odbył się po raz pierwszy egzamin dojrzałości. Do matury przystąpiło 26 uczniów. Egzamin zdało 18. 1852 Franciszek Eliasiewicz, uczestnik powstania styczniowego i przewodniczący Tarnowskiego Komitetu Rewolucyjnego w 1846 roku, założył w Tarnowie na Zabłociu fabrykę maszyn i narzędzi gospodarczych, którą po powstaniu styczniowym rozszerzył o odlewnię żelaza. 26 VII 1854 W Bukowsku koło Jasła urodził się Franciszek Herzig, archiwista, badacz dziejów Tarnowa, współautor „Dziejów miasta Tarnowa” (zm. 1921). 18 1855 Wzniesiono nowy wielki gmach szpitala wojskowego. 1 III 1855 W Brzezinach koło Ropczyc urodził się Roman Zawiliński – językoznawca, założyciel ukazującego się do dziś „Poradnika Językowego”, nauczyciel, prezes Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, ofiarodawca pierwszego księgozbioru dla Miejskiej Biblioteki LiterackoNaukowej im. J. Słowackiego w Tarnowie (zm. 1932). 20 II 1856 Oficjalnie otwarto linię kolejową Kraków – Bochnia – Tarnów – Dębica. 6 IV 1857 W Głowience koło Krosna urodził się Jan Leniek – dyrektor II Państwowego Gimnazjum, znany historyk i badacz dziejów Tarnowa, współautor „Dziejów miasta Tarnowa” (zm. 1918). 1858 Szymon Reiter założył fabrykę zapałek. 1860 We Lwowie urodziła się Aniela Piszowa, tarnowska dziennikarka, redaktorka, publicystka, autorka wydanego w 1930 r. opracowania „600-lecie Tarnowa” (zm. 1934). 22 IV 1860 W Tarnowie urodził się gen. Aureli Serda-Teodorski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. 1 XI 1860 Wprowadzono w mieście naftowe oświetlenie uliczne zastępując dotychczasowe lampy na olej rzepakowy. 1861 W Tarnowie miały miejsce manifestacje patriotyczno-religijne. W tarnowskim gimnazjum powstała organizacja powstańcza zrzeszająca ok. 100 uczniów. 19 11 III 1861 W Tarnowie urodził się Józef Jakubowski, radny i asesor Rady Miejskiej Tarnowa, inicjator powołania Muzeum Miejskiego (zm. 1942). XI 1861 Rozpoczęła działalność Kasa Oszczędności miasta Tarnowa, instytucja finansowa, mająca dostarczać mieszkańcom miasta taniego kredytu i umożliwiać lokowanie oszczędności. 1862 Pod koniec roku powstał w Tarnowie komitet organizacji czerwonych, tzw. Ława Obwodowa, następnie Wydział Obwodowy. VII 1862 W Tarnowie przebywała na odpoczynku Helena Modrzejewska. 1863 W czasie powstania styczniowego, przez krótki czas w Tarnowie miała swoją siedzibę filia Rządu Narodowego. Rozpoczęto budowę Synagogi Nowej, przy której prace zakończono dopiero w 1908 roku. III 1863 Dyrekcja tarnowskiego Gimnazjum zamknęła klasę VI, której wszyscy uczniowie walczyli w powstaniu styczniowym. 20 III 1863 Po aresztowaniu gen. Mariana Langiewicza i jego adiutantki Henryki Pustowójtównej, Austriacy przewieźli ich do Tarnowa i osadzili w Hotelu Krakowskim. 1865 Zorganizowana została ochotnicza straż pożarna. Pierwszym naczelnikiem straży został Franciszek Łazarski, a na czele Stowarzyszenia Ochotniczej Straży Pożarnej stanął Karol Polityński. 1866 Epidemia cholery spowodowała śmierć ok. 1700 osób. W Tarnowie powstał park miejski. Autorem założenia ogrodowego był Antoni Schmidt. 20 1867 Tarnów został miastem powiatowym oraz siedzibą takich instytucji jak: Rada Szkolna Okręgowa, Dyrekcja Skarbu i Izba Notarialna. Przy Magistracie utworzono urząd budowniczego miejskiego; pierwszym budowniczym miejskim został Karol Polityński. III 1867 Przeprowadzone zostały wybory do gminnej Rady Miasta Tarnowa; pierwszym burmistrzem w okresie autonomii galicyjskiej został Wojciech Bandrowski, wybrany na posiedzeniu Rady 9 V 1867 roku. 5 IX 1869 Zawiązane zostało Stowarzyszenie Rzemieślników "Gwiazdka Tarnowska", głównie z inicjatywy byłych powstańców, które w 1881 roku przekształciło się w Stowarzyszenie Rękodzielników Chrześcijańskich "Gwiazda Tarnowska". Powstało Kółko Przyjaciół Muzyki. 13 VI 1872 W Rudnikach koło Mościsk urodził się Jan Szczepanik – wielki wynalazca zwany "Polskim Edisonem", mieszkał w Tarnowie, pochowany został na Starym Cmentarzu (zm. 1926). 27 VII – 3 VIII 1872 Towarzystwo Rolnicze urządziło na plantach przy dworcu kolejowym okręgową wystawę rolniczo-przemysłową, która była przeglądem osiągnięć rolnictwa, hodowli i przemysłu maszyn rolniczych. 1873 Powstało Towarzystwo Miłośników Sceny. 1874 Rozpoczęło działalność Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie. 21 I 1874 W Wierzchosławicach urodził się Wincenty Witos – działacz ludowy, premier rządu II RP (zm. 1945). 21 1875 Nastąpiło uroczyste otwarcie wystawionego na koszt państwa zaborczego okazałego gmachu szkolnego przy ul. Seminaryjskiej (obecna ul. Piłsudskiego), do którego przeniesiono tarnowskie Gimnazjum. 6 I 1875 W Zręcinie koło Krosna urodził się Kasper Ciołkosz, działacz społeczny, profesor gimnazjalny, inicjator założenia biblioteki publicznej w Tarnowie (zamordowany w Gross–Rosen w 1942). XII 1875 Rada Miejska zawarła umowę z Józefem Wrzoskiem i Romualdem Banaszkiewiczem, którzy otrzymali koncesję na budowę gazowni i instalację oświetlenia gazowego w mieście. 18 VIII 1876 Do użytku przekazana została linia kolejowa Tarnów – Nowy Sącz – Leluchów. 1877 Do Tarnowa przybyły wygnane z Gniezna ss. Urszulanki Unii Rzymskiej. Wybudowały tu klasztor i nieco później kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego, według projektu Karola Polityńskiego. 1878 Do Tarnowa przybyli xx. Filipini gostyńscy, wypędzeni ze Świętej Góry w okresie pruskiego Kulturkampfu. W tym samym roku rozpoczęto budowę klasztoru i kościoła, którego poświęcenia dokonał bp. Józef Alojzy Pukalski (25 V 1879). Kościół p.w. Świętego Krzyża zbudowany został według projektu Karola Polityńskiego. 1 II 1878 Po raz pierwszy zapłonęły w mieście oświetleniowe lampy gazowe w liczbie 120. ok. 1879 Pierwszą w Tarnowie hutę szkła założył Bernard Kropf. 1880 Zawiązało się Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Muzyki. 22 30 III 1880 W Czarnej koło Sędziszowa Małopolskiego urodził się ks. Roman Sitko, kanclerz Kurii Diecezjalnej, rektor Seminarium Duchownego w Tarnowie, zamordowany w Oświęcimiu w 1942 roku. 1881 Na wniosek Rady Miejskiej wybudowano z kamienia bieśnickiego Wielkie Schody. Powstało Kółko Przyjaciół Sztuki Dramatycznej jako wyraz rozwijającego się amatorskiego ruchu teatralnego. Z inicjatywy działającej przy Radzie Miejskiej Komisji Ogrodowej powstała Tarnowska Szkoła Ogrodnicza. 1 V 1881 Ukazał się pierwszy numer czasopisma "Pogoń", którego wydawcą był Józef Pisz a nominalnym redaktorem księgarz Karol Pisz. Ks. Adam Kopyciński, Aleksander Pechnik i Karol Kaczkowski tworzyli faktyczny zespół redaktorski. "Pogoń" nieprzerwanie wychodziła przez 34 lata i była wykładnikiem życia społeczno-politycznego i kulturalnooświatowego. 1882 Ks. Adam Kopyciński w oparciu o rzemieślników skupionych w "Gwieździe Tarnowskiej" założył Tarnowskie Towarzystwo Oświaty Ludowej, które rozwinęło akcję czytelniczą i odczytową w powiecie tarnowskim. 4 VI 1882 Ukazał się pierwszy numer dwutygodnika „Unia”, wydawanego przez Józefa Pisza i przygotowywanego przez zespół redakcyjny „Pogoni”. Pismo ukazywało się do 30 czerwca 1888 r. 24 XII 1883 W Żukowicach Starych urodził się Stefan Jaracz, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, uczeń tarnowskiego gimnazjum (zm.1945). 1884 Biskup tarnowski Józef Alojzy Pukalski ufundował figurę Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej na pl. Katedralnym, w 30. rocznicę ogłoszenia tego dogmatu. 23 W Tarnowie rozpoczęło działalność Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", którego założycielem był nauczyciel gimnazjalny Ignacy Przybyłkiewicz. 12 IV 1884 W Dębnie koło Brzeska urodził się ks. Józef Chrząszcz, dyrektor I Realnego Seminarium Żeńskiego im. Bł. Kingi w Tarnowie (zm. 1935). 17 VII 1884 Przed budynkiem Gimnazjum odsłonięto pomnik Kazimierza Brodzińskiego, wykonany przez artystę rzeźbiarza Walerego Gadomskiego, profesora krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Inicjatorem wzniesienia popiersia był dyrektor Gimnazjum Bronisław Trzaskowski. 1885 Rada Miejska zbudowała na Strusinie nad Wątokiem rzeźnię miejską. 1 VI 1886 Z inicjatywy Bronisława Trzaskowskiego, dyrektora tarnowskiego Gimnazjum, przed gmachem szkoły odsłonięto pomnik Józefa Szujskiego, będący dziełem krakowskiego artysty rzeźbiarza Piotra Kozakiewicza. 15 IX 1886 Na dworcu kolejowym witano przejeżdżającego do Lwowa cesarza Franciszka Józefa I. 25 X 1888 W Tarnowie powstało pierwsze na ziemiach Polski Muzeum Diecezjalne. Jego założycielem i pierwszym dyrektorem był ks. Józef Bąba. Muzeum gromadzi zabytki sztuki kościelnej, głównie średniowiecznej z terenu diecezji tarnowskiej: obrazy, rzeźby, tkaniny, meble, wyroby złotnicze, ceramikę, druki itp. 1889 Latem przebywał w Tarnowie na praktyce studenckiej Stanisław Wyspiański. Plonem tego pobytu było siedem szkicowników z rysunkami gotycko-renesansowej architektury, m.in. ratusza i katedry. Rozpoczęto renowację tarnowskiego ratusza i katedry. 3 X 1889 W Tarnowie koncertował Ignacy Jan Paderewski. 24 1890 Wśród uczniów tarnowskiego gimnazjum powstało kółko socjalistyczne. 18 III 1890 Zmarła Izabela Sanguszkowa, znana z działalności charytatywnej i wielkiej miłości do ksiąg. Pogrzeb jej stał się prawdziwą manifestacją mieszkańców Tarnowa i okolic (ur. 1808). 9 III 1891 W Tarnowie odbył się Zjazd Kółek Rolniczych z całej Galicji. 3 V 1891 Obchodzono w Tarnowie w sposób uroczysty setną rocznicę "wiekopomnej Konstytucji Trzeciego Maja". 12 IX 1891 W Tarnowie urodził się Zenon Klemensiewicz – wybitny językoznawca, badacz stylu i dydaktyki, absolwent I Gimnazjum (zm.1969). 1892 Powstała pierwsza komórka legalnego socjalistycznego Stowarzyszenia Robotników "Siła". 1 I 1892 Na podstawie uchwały rady miejskiej w Tarnowie wprowadzono czas średnioeuropejski. 1 V 1892 Z inicjatywy grupy socjalistów w Tarnowie po raz pierwszy odbyły się uroczystości pierwszomajowe. 29 V 1892 Powstało tarnowskie koło Towarzystwa Szkoły Ludowej, które dopiero po 1898 r. prowadziło działalność oświatową, organizując wypożyczalnie książek i odczyty. 7 IV 1894 W Tarnowie uroczyście obchodzono 100. rocznicę złożenia przysięgi narodowej przez Tadeusza Kościuszkę na rynku krakowskim. 25 1895 Dokonano reorganizacji Kółka Przyjaciół Muzyki powołując do życia Towarzystwo Muzyczne, które podjęło trud popularyzacji muzyki i śpiewu. 25 III 1895 Kongregacja św. Wincentego á Paulo założyła Stowarzyszenie Katolickich Robotników „Praca”. 1896 Książę Eustachy Sanguszko założył pierwsze szkółki drzew i krzewów ozdobnych. IV 1896 Wybuchł strajk 400 robotników budowlanych, którzy wywalczyli skrócenie dnia pracy z czternastu do jedenastu godzin. 1897 Powstała Wyższa Szkoła Realna, która w roku szkolnym 1920/1921 przekształcona została w 8-letnie Gimnazjum o profilu matematyczno– przyrodniczym. W 1925 r. nadano szkole nową nazwę: III Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza (obecnie III Liceum Ogólnokształcące). 26 VI 1897 Odbyła się "prawdziwa", czyli lumierowska projekcja filmowa w sali "Sokoła". 1898 W 50. rocznicę panowania cesarza Franciszka Józefa na iglicy wieży katedralnej umieszczono pozłacaną koronę. 26 XI 1900 Odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza dłuta Tadeusza Błotnickiego, ufundowany przez mieszkańców Tarnowa dla uczczenia 100. rocznicy urodzin i 45. rocznicy śmierci wieszcza. 5 I 1901 W Krakowie urodził się Adam Ciołkosz, działacz harcerski, polityk, przywódca polskiej Partii Socjalistycznej w kraju i na emigracji; mieszkał w Tarnowie i tu ukończył gimnazjum (zm. 1978). 26 6 VII 1901 W Gumniskach urodził się książę Roman Sanguszko, ostatni pan na Gumniskach (zm. 1984). 1 IX 1901 W Dąbrowie Tarnowskiej urodził się Jerzy Braun, absolwent II Gimnazjum w Tarnowie, harcerz, poeta, dramaturg, filozof, działacz społecznopolityczny, uczestnik powstania warszawskiego, ostatni Delegat Rządu RP na Kraj (zm. 1975). 29 IX 1901 Otwarto filię c.k. Gimnazjum z powodu przepełnienia młodzieżą gmachu gimnazjalnego. XII 1901 W Tarnowie powstała pierwsza pozalwowska filia Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. 11 III 1902 W Tallya koło Tokaju na Węgrzech urodził się Norbert Lippóczy, współzałożyciel i wieloletni prezes Tarnowskiego Towarzystwa Przyjaciół Węgier, bibliofil, wytrawny kolekcjoner, społecznik, od 1992 roku Honorowy Obywatel Miasta Tarnowa (zm. 1996). 1903 Do Tarnowa zostali sprowadzeni Księża Misjonarze, którzy w latach 1904-1906 wybudowali nowy kościół p.w. Świętej Rodziny, wg projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. Do II wojny światowej kościół pełnił również funkcję kościoła garnizonu tarnowskiego. 3 IV 1903 W Gries w Tyrolu zmarł książę Eustachy Sanguszko, marszałek krajowy i namiestnik Galicji. Jako wieloletni marszałek Rady Powiatowej w Tarnowie doprowadził m.in. do regulacji rzek – Białej i Dunajca; zajmował się też działalnością filantropijną i pełnił szereg honorowych funkcji. Jego pogrzeb odbył się w Tarnowie (ur. 1842). 2 IX 1903 Filia tarnowskiego Gimnazjum została przekształcona w Gimnazjum II (obecnie II LO). Dyrektorem został dotychczasowy kierownik filii Jan Leniek. 27 29 X 1903 W Królówce koło Tarnopola urodził się Mieczysław Jastrun – poeta i prozaik; uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie (zm. 1983). 1904 Według projektu Franciszka Hackbeila i Michała Mikosia wzniesiono w tzw. stylu mauretańskim budynek łaźni żydowskiej. 28 III 1905 W Tarnowie urodził się Zdzisław Simche, geograf, nauczyciel tarnowskich gimnazjów, autor wydanej w 1930 r. monografii "Tarnów i jego okolice" (zm. 1940). 1 V 1905 Policja zaatakowała manifestujących na ulicach Tarnowa robotników. 25 XI 1905 Miały miejsce manifestacje i pochody robotnicze popierające rewolucję w Królestwie Polskim. 1906 Eliasz Goldhammer został wiceburmistrzem Tarnowa. W historii miasta był pierwszym Żydem na tym urzędzie. Odtąd wyboru na stanowisko wiceburmistrza dokonywano spośród kandydatów pochodzenia żydowskiego. 3 I 1906 W Tarnowie urodził się Roman Brandstaetter – uczeń tarnowskiego I Gimnazjum, katolicki pisarz, poeta, dramaturg, tłumacz (zm. 1987). 16 X 1906 Otwarto linię kolejową Tarnów – Szczucin. 13 XI 1906 W Kozienicach urodził się Stanisław Westwalewicz, artysta malarz, nestor tarnowskich artystów plastyków; więzień Kozielska, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (zm. 1997). 15 V 1908 Zarząd tarnowskiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej podjął uchwałę o założeniu w Tarnowie biblioteki publicznej. Dążono do stworzenia 28 dostępnej dla wszystkich biblioteki literacko-naukowej, gromadzącej dzieła z różnych dziedzin wiedzy głównie w języku polskim. 18 VIII 1908 Dokonano uroczystego otwarcia (w rocznicę urodzin cesarza Franciszka Józefa I) Synagogi Nowej wg projektów Franciszka Dundaszka i Władysława Ekielskiego. 7 XI 1908 W sali Sokoła uroczystym "Wieczorkiem ku czci Juliusza Słowackiego" otwarto Miejską Bibliotekę Literacko-Naukową im. Juliusza Słowackiego. Lokal biblioteki znajdował się wtedy w salach Hotelu Krakowskiego przy ul. Wałowej 2. VI 1909 Utworzona została w Tarnowie Izba Rękodzielnicza skupiająca 13 cechów rzemieślniczych z terenu powiatu. Pierwszym jej prezesem został Józef Kociołek, z zawodu malarz. 23-24 X 1909 Odbyły się uroczyste obchody 100. rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego, zainicjowane przez Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza we Lwowie. 1910 Izba Rękodzielnicza utworzyła Bank Rękodzielniczy oraz oddała do użytku Bursę Rękodzielniczą dla Terminatorów. 24 XI 1910 Odbyło się uroczyste poświęcenie trzech wielkich inwestycji miejskich: budynku dworca kolejowego wg projektu architekta Karola Corazie, Elektrowni Miejskiej i Wodociągu Miejskiego wraz nowym systemem kanalizacji. Dzień ten nazwano w Tarnowie „świętem inwestycji”. IV 1911 Główne ulice miasta otrzymały oświetlenie elektryczne. VI 1911 Rozpoczęło działalność pierwsze stałe kino – Kinematograf „Edison” (przy ul. Seminaryjskiej – obecna ul. Piłsudskiego). 29 19 VII 1911 Rozpoczął działalność Projektograf „Apollo” przy ul. Nowy Świat. 25 IX 1911 Odbyła się uroczystość uruchomienia ruchu tramwajowego w Tarnowie. 5 XI 1911 W Tarnowie, w obecności Andrzeja Małkowskiego, założyciela harcerstwa w Polsce, została oficjalnie zatwierdzona I Drużyna Skautowa im. Zawiszy Czarnego. 1912 Tarnowski „Sokół” powołał Stałe Drużyny Polowe. Przy Tarnowskim Towarzystwie Muzycznym otwarto szkołę muzyczną pod nazwą Instytut Muzyczny. XI 1912 Powstał Związek Strzelecki, którego oficjalna nazwa brzmiała Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec”. 15 II 1913 Założona została Polska Drużyna Strzelecka, oznaczona numerem XIV, najliczniejsza organizacja paramilitarna w Tarnowie przed wybuchem I wojny światowej. 16 XI 1913 W Nisku urodził się Jan Bielatowicz, absolwent tarnowskiego I Gimnazjum, pisarz, poeta i dziennikarz, autor m. in. zbioru opowiadań o Tarnowie pt. "Książeczka" (zm. 1965). 7 I 1914 Odbyła się pierwsza zbiórka I Drużyny Skautek im. Emilii Plater założonej przez Franciszkę Czernecką przy Szkole Wydziałowej im. M. Konopnickiej w Tarnowie. 24 V – 22 VI 1914 Miała miejsce pierwsza tarnowska wystawa plastyczna profesora rysunków odręcznych Wyższej Szkoły Realnej – Władysława Biegi. 30 VIII 1914 Na pola walki I wojny światowej wyruszyły z Tarnowa Polskie Drużyny Strzeleckie, Związek Strzelecki i „Sokół”. 10 XI 1914 Do Tarnowa wkroczyły pierwsze pododdziały Czerkiesów dowodzone przez rotmistrza Karaułowa. Tarnów był zajęty przez armię rosyjską do 5 maja 1915 r. 22 – 25 XII 1914 W pobliżu Tarnowa pod Łowczówkiem walczyła z Rosjanami I Brygada Legionów Polskich. 6 IV 1915 W Wielopolu Skrzyńskim urodził się Tadeusz Kantor, absolwent I Gimnazjum w Tarnowie, reżyser, twórca happeningów, malarz, scenograf, pisarz, teoretyk sztuki, wykładowca krakowskiej ASP, założyciel teatru Cricot 2. 6 V 1915 Tarnów ponownie znalazł się pod okupacją austriacką. Ofiarą Austriaków padło wielu obywateli Tarnowa, m.in. prof. Bolesław Łazarski i artysta rzeźbiarz Antoni Musiał. I 1916 W Tarnowie odbył się Zjazd PSL „Piast”, w którym uczestniczyli m.in. Wincenty Witos, Jakub Bojko, Gabriel Dubiel. 1917 W Tarnowie, będącym ważnym węzłem kolejowym, uruchomiono Warsztaty Kolejowe. 1918 Powstał Sokoli Klub Sportowy „Tarnovia”. 30 X 1918 Rada Miejska podjęła uchwałę mówiącą, że „Tarnów oddaje się poleceniom rządu warszawskiego i że organowi rządowemu utworzonemu przez Radę regencyjną da posłuch". 31 31 X 1918 Tarnów, jako pierwsze miasto w Małopolsce, odzyskał niepodległość. Rozbrojono posterunki austriackie a Komitet Obrony Narodowej mianował komendantem miasta płk Kajetana Amirowicza. Przeprowadzono zaprzysiężenie władz na wierność Państwa Polskiego. XI 1918 Jerzy Braun napisał w Tarnowie znaną pieśń harcerską "Płonie ognisko i szumią knieje". 5 X 1919 Ukazał się w Tarnowie tygodnik "Lud Polski" związany ze Stronnictwem Ludowym. 1920 - 1921 W Tarnowie swoją siedzibę miał Emigracyjny Rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej z Semenem Petlurą na czele. 1922 Z inicjatywy Koła Związku Zawodowego Kolejarzy założono Robotniczy Klub Sportowy „Metal” z sekcją piłki nożnej i sekcją lekkoatletyczną. 8 XI 1923 Doszło do tragicznego starcia robotników wracających z wiecu w Domu Robotniczym przy ul. Goldhammera z policją i wojskiem. Od kul zginęli: Jan Bożek, Adam Kuzdrzał, Wojciech Majchrzyk, Władysław Mąsior, Józef Pawłowski, a od ran postrzałowych zmarli: Wojciech Surdej i Jan Gałuszka. 1924 Ks. Walenty Gadowski założył w Tarnowie Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i został jego pierwszym prezesem. 15 III 1924 Wydano pierwszy numer pisma informacyjnego "Praca" pod redakcją Franciszka Kantora. IV 1924 Tarnów był poważnym ośrodkiem strajku generalnego ok. 4 tys. robotników zrzeszonych w związkach zawodowych. 32 5 X 1924 Budynek kinoteatru Towarzystwa Szkoły Ludowej "Marzenie" został uroczyście poświęcony i odbyła się w nim pierwsza oficjalna projekcja. 20 VI 1925 W nocy anonimowy ofiarodawca położył u stóp pomnika A. Mickiewicza kamienną płytę z wizerunkiem orła w koronie i napisem: „Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu poległemu za Ojczyznę 1914-1920". Płyta została później osadzona we frontowej ścianie Pomnika Nieznanego Żołnierza. 15 XI 1925 Rozpoczęła działalność Prywatna Szkoła Zawodowa Żeńska, przygotowująca do wykonywania zawodu krawieckiego. 1926 W tarnowskim sądzie odbył się proces 31 robotników oskarżonych o działalność komunistyczną. X 1926 W Tarnowie zawiązał się Oddział Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów. 31 XI 1926 Przy ul. Konarskiego oddano do użytku więzienie składające się z 5 budynków. 12 XII 1926 Tygodnik "Praca" ogłosił wyniki "Konkursu Piękności Tranowian". Zwycięzcami zostali: Janina Kopffówna (córka właściciela apteki "Pod Srebrnym Orłem") i Józef Ziemian (piłkarz Klubu Sportowego "Tarnovia"). 12 III 1927 Z inicjatywy prezydenta Polski Ignacego Mościckiego Rząd II RP podjął decyzję o budowie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Świerczkowie pod Tarnowem. Pierwsze prace ruszyły w maju tego roku. Na stanowisko naczelnego dyrektora Fabryki w budowie został powołany Tadeusz Zwisłocki (zm. 1929). 4 VI 1927 Odbyło się uroczyste otwarcie Muzeum Miejskiego, którego założycielem i pierwszym dyrektorem był Józef Jakubowski, pisarz i podróżnik. 33 3 XII 1927 W Tarnowie koncertował Karol Szymanowski, towarzyszyła mu skrzypaczka Irena Dubiska. 1928 W Parku Miejskim wzniesiono mauzoleum gen. Józefa Bema zaprojektowane przez prof. Adolfa Szyszko-Bohusza. W Mościcach powstał klub sportowy „Tarno-Azot”, który dał początek „Unii” Tarnów. 4 X 1928 Przy ulicy Krzyskiej otwarto Cmentarz Nowy. 16 VI 1929 W salach Muzeum otwarto pierwszą czasową ekspozycję malarstwa. Pokazano prace Józefa Edwarda Dutkiewicza, Tadeusza Jelenia i Ireny Serda-Zbigniewiczowej. 25 VI 1929 Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych połączono w jedną jednostkę administracyjną podtarnowskie gminy Dąbrówkę Infułacką i Świerczków, nadając im nazwę Mościce, aby w ten sposób uczcić założyciela nowej przemysłowej dzielnicy Tarnowa, prezydenta Ignacego Mościckiego. 30 VI 1929 Nastąpił ostatni etap sprowadzenia z Aleppo (Syria) do Tarnowa prochów gen. Józefa Bema. W Parku Miejskim, w sarkofagu złożono trumnę i cztery urny z ziemią: spod domu rodzinnego, spod Igań i Ostrołęki, z 63 historycznych województw Węgier i z 28 miejscowości Siedmiogrodu. 7 IX 1929 Powołano do życia Towarzystwo Przyjaciół Nauk. 5 X – 20 XII 1929 Nastąpił rozruch Państwowej Fabryki Związków Azotowych, uroczystego poświęcenia Fabryki dokonano 18 stycznia 1930 r. 6 V 1930 Z inicjatywy Macieja Warędy w kamienicy Mikołajowskiej przy katedrze uruchomiono Powiatowy Ośrodek Zdrowia. 34 12 – 13 VI 1930 W Tarnowie obradował V Zjazd Delegatów Związku Muzeów w Polsce. 28 VI 1930 Oddano do użytku nowy gmach Sądu Okręgowego przy ul. Św. Marcina (obecnie ul. J. Dąbrowskiego). 4 IX 1930 W tarnowskiej sali „Sokoła” występowała Ada Sari. 11 XI 1930 W Sikorzycach koło Dąbrowy Tarnowskiej urodził się Tadeusz Nowak – poeta i prozaik; uczęszczał do tarnowskiego gimnazjum (zm. 1991). 1 II 1931 Dyrektorem naczelnym Państwowej Fabryki Związków Azotowych został dotychczasowy minister przemysłu i handlu Eugeniusz Kwiatkowski, który wraz z rodziną zamieszkał w Mościcach. 26 V 1931 Zmarł Adam de Kopff, właściciel apteki "Pod Srebrnym Orłem", wieloletni prezes Tarnowskiego Towarzystwa Muzycznego (ur. 1875). 1 VI 1931 Uruchomiono Rzeźnię Miejską w Klikowej koło Tarnowa. 10 VI 1931 Powstał w Tarnowie Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, którego założycielem i pierwszym prezesem został Zdzisław Simche. 28 VI 1931 Odbyła się uroczystość odsłonięcia Pomnika Nieznanego Żołnierza, wykonanego wg projektu inż. Bronisława Kulki. Wydarzenie to połączone było z wielką manifestacją mieszkańców Tarnowa przeciwko prowokacjom bojówek hitlerowskich na terenie Wolnego Miasta Gdańska. 8 – 9 VIII 1931 Tarnów stał się miejscem Ogólnopolskiego X Zjazdu Legionistów Polskich. Przyjechało ok. 10 tys. osób, w tym wszystkie osobistości polityczne i wojskowe Polski, m.in. prezydent Ignacy Mościcki, premier Aleksander Prystor, marszałek Sejmu Kazimierz Świtalski i marszałek Edward Śmigły-Rydz. 35 W drugim dniu Zjazdu w Pomniku Nieznanego Żołnierza złożono ziemię z grobów żołnierskich: z Cmentarza Legionistów w Łowczówku, z grobu kapitana Jakuba Bojarskiego poległego w 1914 r. pod Łowczówkiem oraz z grobu porucznika Stanisława Kaszubskiego, wziętego do niewoli pod Łowczówkiem i powieszonego przez Rosjan w 1915 r. w Pilźnie. 1935 W Tarnowie – Mościcach powstał drugi, co do wielkości w Polsce i ceniony w Europie, Mościcki Klub Balonowy. Klub eksploatował cztery balony i zrzeszał najlepszych inżynierów i aeronautów z całej Polski. 1936 Powstała huta szkła pod nazwą Spółdzielcza Huta „Laura”. 17-18 IX 1938 Przez radio transmitowano przebieg pierwszych Dni Tarnowa. 1939 Książę Roman Sanguszko przekazał miastu zamczysko na Górze św. Marcina wraz z otaczającym je terenem w celu założenia tam parku miejskiego im. Niepodległości. 28 VIII 1939 Grupa dywersantów dokonała zamachu bombowego na dworzec kolejowy w Tarnowie. Zginęło wówczas ponad 20 osób, a 53 zostały ranne. 3 IX 1939 Lotnictwo niemieckie bombardowało Tarnów i Państwową Fabrykę Związków Azotowych w Mościcach. 7 IX 1939 W godzinach południowych pierwsze oddziały niemieckie wkroczyły do Tarnowa. 8 IX 1939 W pałacu Sanguszków w Gumniskach stanął sztab XXII Korpusu Pancernego. Budynek starostwa zajęła na swoją siedzibę Wojskowa Komenda Miasta. 36 12 IX 1939 Niemcy założyli w Tarnowie i w Mościcach obozy przejściowe dla jeńców polskich. X 1939 Do Tarnowa przyjechał gen. bryg. Michał Tokarzewski, komendant utworzonej 27 IX 1939 r. organizacji wojskowej Służba Zwycięstwu Polsce. Zaczęły tworzyć się zalążki przyszłej zorganizowanej konspiracji. XI 1939 Zaczęła ukazywać się pierwsza gazeta konspiracyjna „Biuletyn Informacyjny”, redagowana przez Stanisława Mroza (drukarz) i Franciszka Żmudę (dr filozofii, nauczyciel). 1 XI 1939 Przystąpiono do organizowania tajnego nauczania przedmiotów zakazanych przez okupanta w zakresie szkoły średniej i powszechnej. 9 XI 1939 Spalono wszystkie bożnice oraz budynek gminy żydowskiej. 1940 Wiosną, harcmistrz Wincenty Mucha założył w Mościcach dwa pierwsze zastępy Szarych Szeregów. Na terenie Tarnowa, na polecenie hm Muchy, drużynę Szarych Szeregów zorganizował druh Edward Martyka. 5 II 1940 Władze niemieckie zamknęły Bibliotekę im. Juliusza Słowackiego, przejęły lokal przy pl. Kazimierza a księgozbiór umieściły w piwnicach. 12 – 30 III 1940 Nastąpiły pierwsze aresztowania wśród mieszkańców miasta. 3 VI 1940 Z tarnowskiego więzienia wywieziono do Wiśnicza 13 inżynierów Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach, aresztowanych za bojkotowanie zarządzeń okupanta. Z więzienia w Wiśniczu przewieziono ich drugim transportem do Oświęcimia. 37 14 VI 1940 Z Tarnowa wyruszył pierwszy transport 728 Polaków do obozu w Oświęcimiu. 19 VI 1941 Ukazało się zarządzenie starosty Adolfa Kipke dotyczące przesiedlenia Żydów w mieście. Datę tę można uznać za początek tworzenia getta w Tarnowie. 8 XII 1941 Miała miejsce pierwsza masowa akcja eksterminacyjna Żydów – rozstrzelano około 70 osób. 11 – 18 VI 1942 W Tarnowie i w lesie „Buczyna” w Zbylitowskiej Górze została przeprowadzona masowa akcja likwidacyjna Żydów, połączona z deportacją do obozu zagłady w Bełżcu. W okolicach tarnowskiego Rynku wymordowano ponad 3000 osób, w lesie „Buczyna” ok. 6000 osób, do Bełżca wywieziono ok. 3500 osób. 16 – 18 IX 1942 Nastąpiło kolejne wysiedlenie Żydów z tarnowskiego getta. Deportacja objęła ok. 7000 osób. 15 XI 1942 Miała miejsce trzecia „akcja wysiedleńcza” tarnowskich Żydów do Bełżca. I 1943 W Mościcach Szare Szeregi zaczęły wydawać konspiracyjną gazetkę „Przegląd Polski” wyd. C. W późniejszym okresie wydawali również „Biel i Czerwień” oraz „Walkę Zbrojną”. 10 II 1943 Na ulicach Tarnowa Niemcy zamordowali 32 osoby. 21 VII 1943 W odwecie za rozstrzelanie 5 konfidentów tarnowskiego gestapo hitlerowcy urządzili w Tarnowie publiczną masakrę. Zamordowano wówczas 21 osób, a ok. 50 aresztowano. 38 2 – 3 IX 1943 Przeprowadzono ostateczną likwidację tarnowskiego getta. XI – XII 1943 W tarnowskim inspektoracie zakończona została akcja scalania wojskowego podziemia w Armię Krajową. 9 II 1944 Do obozu w Płaszowie wywieziono ostatnich Żydów. IV 1944 Rozstrzelano w Tarnowie 80 zakładników. 29 – 30 V 1944 Na terenie tarnowskiego inspektoratu AK, na lądowisku w Jadownikach Mokrych, przeprowadzono akcję „II Most” przerzucając do Londynu kurierów i konspiracyjne przesyłki. VII 1944 Niemcy zdemontowali i wywieźli do Rzeszy ponad 90% maszyn i urządzeń Państwowej Fabryki Związków Azotowych. 25 – 26 VII 1944 Tarnowski inspektorat AK przeprowadził akcję „III Most”, w ramach której, z lądowiska w Wał Rudzie, wysłane zostały do Anglii części niemieckiej rakiety balistycznej V-2 wraz z dokumentacją. 6 VIII 1944 W ramach akcji „Burza” na terenie tarnowskiego inspektoratu AK zmobilizowano do działań bojowo-dywersyjnych 1 Batalion 16 pp Armii Krajowej „Barbara” pod dowództwem kpt. dypl. Eugeniusza Borowskiego ps. „Leliwa”, w sile 6 kompanii. Działania partyzanckie na tym terenie prowadzone były do października 1944 r. 1944/1945 Pod koniec roku okupanci rozpoczęli demontaż urządzeń i hal fabrycznych w największym zakładzie przemysłu mechanicznego – Warsztatach Kolejowych. Na początku roku dokonali całkowitego zniszczenia, wysadzając w powietrze wszystkie hale i zabudowania zakładów. 39 17 I 1945 Przed opuszczeniem miasta Niemcy zniszczyli urządzenia tarnowskiego dworca, wysadzili w powietrze magazyny oraz znajdujące się w mieście mosty. 18 I 1945 Wojska radzieckie wyzwoliły Tarnów spod okupacji niemieckiej. 27 I 1945 Odbyły się pierwsze zebrania członków Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. II 1945 Miejska Biblioteka Literacko-Naukowa została uruchomiona w lokalu przy pl. Kazimierza Wielkiego 5. Biblioteka dysponowała księgozbiorem zmniejszonym o 45%. Z inicjatywy Józefa Edwarda Dutkiewicza powstał w Tarnowie Związek Zawodowy Artystów, który skupiał nie tylko malarzy, grafików, rzeźbiarzy i fotografików, ale również muzyków, architektów, literatów i dziennikarzy. Już w marcu Związek zorganizował pierwszą wystawę. 18 II 1945 Rozpoczęła się nauka w nowopowstałym (z inicjatywy ks. Stanisława Indyka) Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum i Liceum Związku Pracowników Chemicznych w Mościcach (obecne IV Liceum Ogólnokształcące). Dyrektorem szkoły została Janina Dembowska. 1 III 1945 Rozpoczął się pierwszy rok szkolny w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego (obecnie Zespół Szkół Plastycznych). Dyrektorem szkoły został Czesław Olszewski, warszawski artysta fotografik. 20 IV 1945 Został uruchomiony prywatny „Instytut Muzyczny o typie szkoły muzycznej niższej i średniej” (obecnie Zespół Szkół Muzycznych). 10 V 1945 Dokonano poświęcenia kościoła p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa (przy ul. Lwowskiej) wybudowanego w latach 1934-1939 wg projektu 40 Konstantego Jakimowicza. Prace budowlane przy kościele zakończono w 1952 roku. 17 VII 1945 Zmarł Zygmunt Jeleń, drukarz, księgarz i wydawca, właściciel jednej z czołowych oficyn wydawniczych w Tarnowie (ur. 1866). 28 X 1945 Premierą Fredrowskiej "Zemsty" w reżyserii Ludwika Solskiego, i z nim w roli Dyndalskiego, rozpoczął działalność amatorski Teatr Miejski im. Ludwika Solskiego. 1946 W odbudowanych halach Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego (dawne Warsztaty Kolejowe) rozpoczęto pierwsze remonty. W 1946 r. zorganizowano w Tarnowie Związek Polskich Artystów Plastyków i w czerwcu 1946 r. otwarto pierwszą "Wystawę wiosenną" ZPAP. Pierwszym prezesem został przedwojenny dyrektor budownictwa miejskiego, architekt i malarz Witold Giżbert Studnicki. 15 XII 1946 Powstała Wojewódzka Szkoła Pielęgniarek. 1 I 1947 W wyniku połączenia Biblioteki Muzeum Ziemi Tarnowskiej i Miejskiej Biblioteki Literacko-Naukowej powstała Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego, którą na podstawie dekretu bibliotecznego, Zarząd Miasta przejął pod swoją opiekę. VII 1947 W Państwowej Fabryce Związków Azotowych montowano rewindykowane urządzenia i maszyny. Już w następnym miesiącu została wysłana dla rolnictwa pierwsza partia nawozów wyprodukowanych w odbudowanych po II wojnie światowej zakładach. 1948 Odbyły się pierwsze po II wojnie światowej Dni Tarnowa, będące kontynuacją Dni przedwojennych. 41 7 III 1948 Na wspólnym posiedzeniu komitetów Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej podjęto uchwałę o wspólnym działaniu. V 1948 Stronnictwo Ludowe i Polskie Stronnictwo Ludowe nawiązały współpracę. VII 1948 W Tarnowie powstał Związek Młodzieży Polskiej. 16 I 1949 Nastąpiło uroczyste otwarcie nowych pomieszczeń Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Staszica 6, w których zorganizowano: Wypożyczalnię dla Dorosłych, Wypożyczalnię dla Dzieci i Młodzieży, Czytelnię Naukową i Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów. 1950 Zakłady Azotowe rozpoczęły budowę dużego osiedla przyzakładowego. 7 IX 1950 W Tarnowskim Teatrze im. Ludwika Solskiego odbyła się uroczysta akademia w piątą rocznicę śmierci Stefana Jaracza. 1951 Tarnów stał się siedzibą powiatu. Nastąpiła zmiana profilu produkcyjnego Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, które, podległe odtąd Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego, przyjęły nazwę Zakłady Mechaniczne „Tarnów”. Decyzją Ministerstwa Oświaty utworzona została Biblioteka Pedagogiczna. W byłym budynku Towarzystwa Strzeleckiego zorganizowano Dom Harcerza (obecnie Pałac Młodzieży). 24 IV 1951 Powołano Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze 42 1952 Ukończono budowę i rozpoczęto produkcję w Fabryce Silników Elektrycznych TAMEL. 1953 Powstało Koło Przewodników PTTK "Leliwa". 1 I 1955 Decyzją Ministerstwa Rolnictwa utworzone zostało w Tarnowie Stado Ogierów Klikowa gospodarujące na 64 ha gruntów. X 1956 W okresie "polskiego października" zaczęły w Tarnowie powstawać antykomunistyczne Komitety Rewolucyjne. Tarnów wysyłał transporty z krwią i żywnością na Węgry, gdzie wojska radzieckie tłumiły zryw niepodległościowy. 6 X 1956 Dokonano poświęcenia kościoła parafialnego p.w. Marii Panny Królowej Polski w największej przemysłowej dzielnicy Tarnowa – Mościcach. Kościół budowano w latach 1948-1956 wg projektu Stanisława Gałęzowskiego i Władysława Pieńkowskiego. 6 XII 1956 Powstało działalność Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier. 1 I 1957 Scena tarnowska otrzymała status teatru zawodowego i przyjęła nazwę Państwowy Teatr Ziemi Krakowskiej im. L. Solskiego. 1958 W Zakładach Azotowych uruchomiono wielką wytwórnię kaprolaktamu – półproduktu do produkcji włókna stilonowego. 16 X 1960 Konsekrowano kościół parafialny p.w. Św. Józefa i Matki Boskiej Fatimskiej, wybudowany w latach 1957-1960 wg projektu zespołu architektów: Jerzego Kozłowskiego, Krystiana Seiberta i Zbigniewa Wolaka. W kościele znajduje się kaplica Martyrologii Polskiej, znana jako kaplica Oświęcimska. 43 1963 Powstało Cygańskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Nowe Życie” (obecnie Społeczno-Kulturalne Stowarzyszenie Romów). Powstał Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy”. 6 VI 1965 Jubileusz 400-lecia obchodziła najstarsza tarnowska szkoła średnia I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierz Brodzińskiego. Pełniła niegdyś funkcję filii UJ, później jako liceum wychowała wielu zasłużonych dla kraju i regionu ludzi, m.in. Kazimierza Brodzińskiego, Józefa Szujskiego, Stefana Jaracza, Mieczysława Jastruna i in. 16 I 1966 Na 15-lecie Spółdzielni Pracy Metalowo-Drzewnej "Pokój" w odrestaurowanym zabytkowym budynku przy pl. Rybnym utworzono Klub Techniki i Kultury "Zachęta". 25 IV 1966 Powołano Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej, którego założycielami byli członkowie władz administracji i działacze społeczni. 19 VI 1966 Przy Cmentarzu Starym odsłonięto Pomnik Ofiar Wojny i Faszyzmu wg projektu Bogdany i Anatola Drwalów. 17 VII 1966 Dokonano symbolicznego otwarcia ulicy Krakowskiej, nowoczesnej arterii komunikacyjnej, jako pierwszego obiektu planu modernizacji ulic. 23 VII 1966 W tarnowskiej katedrze odbyły się uroczystości milenijne 1000-lecia chrztu Polski. Mszy św. przewodniczył Metropolita Krakowski ks. abp Karol Wojtyła. 1 VII 1967 W Fabryce Silników Elektrycznych „Tamel” uruchomiona została, jako pierwsza tego typu w kraju, odlewnia kokilowa. 44 5 VIII 1967 Zakończono pierwszy etap budowy Parku Kultury i Wypoczynku na Górze św. Marcina. 1 IX 1967 Powołano Studium Nauczycielskie dla 280 studentów. 1968 Oddano do eksploatacji nową zajezdnię autobusową komunikacji miejskiej. Ukazał się pierwszy numer „Zeszytów Tarnowskich”, wydawanych przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej. 20 III 1968 Pod pomnikiem A. Mickiewicza na Pl. Kazimierza Wielkiego odbyła się manifestacja młodzieży w związku z wypadkami marcowymi w Polsce. 2 VII 1968 Powstał Klub Literacki w Tarnowie, który skupił grupę piszących nauczycieli i pracowników zakładów pracy. 1969 Rozpoczęła produkcję nowoczesna Huta Szkła Gospodarczego. 14 – 21 VI 1970 Po wieloletniej przerwie zorganizowano trzecie Dni Tarnowa – przegląd różnorodnych form kulturalnych i rekreacyjnych oraz zdarzeń ulicznych, które przebiegały pod hasłem "Człowiek – Praca – Sztuka". Od tej pory jest to impreza cykliczna. 1972 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Jaskółka” wybudowała na Pl. Tadeusza Kościuszki pierwszy tarnowski wieżowiec. Przed Teatrem odsłonięto pomnik Ludwika Solskiego wykonany i ofiarowany przez Xawerego Dunikowskiego w 1945 roku. Z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej w 100. rocznicę urodzin Jana Szczepanika, przy ul. Chopina 11, odsłonięto tablicę pamiątkową wg projektu Jana Winiarskiego. 45 14 IV 1972 Katedra tarnowska została przez papieża Pawła VI podniesiona do godności bazyliki mniejszej. 2 VI 1972 W Dniu Chemika dokonano otwarcia Domu Kultury Zakładów Azotowych, w którym znalazły się: sala widowiskowa, kino „Kosmos”, gabinety do lektoratów języków obcych, biblioteka i kawiarnia. Obecnie jest to siedziba Mościckiej Fundacji Kultury. 11 VI 1972 Z okazji Dni Tarnowa z wieży ratuszowej pierwszy raz rozbrzmiał „Hejnał tarnowski”, skomponowany przez znanego i zasłużonego dla miasta muzyka Stanisława Rzepeckiego. VII 1973 Oddano do eksploatacji nowoczesny dworzec autobusowy PKS. 1975 Tarnów stał się stolicą nowo utworzonego województwa tarnowskiego. Powstało Biuro Wystaw Artystycznych (obecnie Galeria Miejska). 17 VII 1975 W wyniku przekształcenia Powiatowej Poradni Kulturalno-Oświatowej powstał w Tarnowie Wojewódzki Ośrodek Kultury. Wojewoda Tarnowski powołał Wojewódzką Bibliotekę Publiczną, która powstała z połączenia Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego i Powiatowej Biblioteki Publicznej. 30 IX 1975 Na cmentarzu w Mościcach wzniesiono Pomnik Ofiar Faszyzmu ku czci poległych i zamordowanych w okresie okupacji żołnierzy Armii Krajowej, harcerzy Szarych Szeregów i osób cywilnych związanych z Mościcami. Autorem pomnika jest Jacek Sumara. XII 1975 Oddano do użytku hotel "Tarnovia". 46 1976 Utworzono w Tarnowie Punkt Konsultacyjny krakowskiej Akademii Ekonomicznej. 15 V 1976 Odbyły się diecezjalne uroczystości pobeatyfikacyjne ku czci bł. Marii Teresy Ledóchowskiej. 9 IX 1976 Rozpoczęło działalność Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne. 13 I 1977 Powstało Tarnowskie Towarzystwo Fotograficzne. VI 1978 Ukazał się pierwszy numer tygodnika „TEMI”. X 1979 Otwarto Klub Międzynarodowej Prasy i Książki. 1980 Tarnów obchodził 650-lecie nadania praw miejskich. VIII – IX 1980 W największych zakładach pracy Tarnowa (m.in. Zakłady Azotowe, Fabryka Silników Elektrycznych „Tamel”, Fabryka Obrabiarek Specjalizowanych „Ponar”) powstały pierwsze Komitety Założycielskie „Solidarności”. 7 X 1980 Powołano Tarnowską Komisję Koordynacyjną, która zajęła się organizowaniem współpracy w tworzeniu „Solidarności” w mieście i województwie. 19 X 1980 W Tarnowie gościła delegacja Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele. 4 II 1981 Oficjalnie rozpoczął działalność Klub Inteligencji Katolickiej. 47 Ks. Andrzej Zając założył Chłopięco-Męski Chór Katedralny „Pueri Cantores Tarnovienses”. 29 VI 1981 Na Pl. Katedralnym odsłonięto pomnik Jana Pawła II, wykonany w brązie wg projektu Bronisława Chromego. 12/13 XII 1981 Miały miejsce pierwsze aresztowania działaczy „Solidarności” w związku z wprowadzeniem stanu wojennego. X 1982 Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne po raz pierwszy zorganizowało ogólnopolską imprezę muzyczną pod nazwą „Tydzień Młodych Talentów”. 11 XI 1982 Na Pl. Katedralnym pojawił się słynny kwietny krzyż, przy którym odbywały się demonstracje podziemnej „Solidarności”. Pomimo wielu interwencji milicji krzyż istniał aż do 1987 roku jako symbol przetrwania i nadziei. VII 1984 W Tarnowie utworzono Centrum Informacji Turystycznej. 1 X 1984 Wielkim wydarzeniem w Tarnowie był koncert zorganizowany z okazji Międzynarodowego Dnia Muzyki – wykonano „Pasję według św. Łukasza” pod dyrekcją kompozytora Krzysztofa Pendereckiego. XI 1984 Działalność zainaugurowało Muzeum Etnograficzne (Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie), w którym prezentowana jest m.in. unikatowa, jedyna w Europie, stała ekspozycja poświęcona historii i kulturze Romów. 1985 Z inicjatywy proboszcza Bazyliki Katedralnej w Tarnowie ks. Kazimierza Kosa zorganizowany został Dziewczęcy Chór Katedralny „Puellae Orantes”. Założycielem i dyrygentem chóru jest ks. Władysław Pachota. 48 11 V 1985 Z inicjatywy Tarnowskiego Towarzystwa Przyjaciół Węgier, przy ul. Wałowej, odsłonięto pomnik gen. Józefa Bema, autorstwa Bogdany Drwal i Stefana Niedorezo. W uroczystości brała udział prawnuczka siostry gen. Bema Gabriela Kochańska. 28 – 29 IX 1985 Z inicjatywy tarnowskiego lekarza Jacka Roika zorganizowano I Targi Zdrowej Żywności. 5 VI 1986 Dzięki staraniom Tarnowskiego Towarzystwa Przyjaciół Węgier, na skwerze spacerowym przy ul. Krakowskiej stanął pomnik Sandora Petöfiego, dar autora dzieła, węgierskiego rzeźbiarza Gustawa Palfy. 1987 Przy Wojewódzkim Ośrodku Kultury powstała Tarnowska Oficyna Wydawnicza. 9 – 10 VI 1987 Podczas III Pielgrzymki do Polski przybył do Tarnowa Ojciec św. Jan Paweł II. Na osiedlu Jasna II odprawił mszę św. beatyfikacyjną, podczas której wyniósł na ołtarze Sł. B. Karolinę Kózkę. Papież podniósł do godności arcybiskupa ordynariusza diecezji ks. bpa Jerzego Ablewicza. Na pl. Katedralnym Jan Paweł II odprawił Nieszpory i spotkał się z osobami życia konsekrowanego. 1988 – 1990 W kościele xx. Filipinów odsłonięto trzy Tablice Katyńskie, których projekt przygotował artysta rzeźbiarz Stefan Niedorezo a nazwiska pomordowanych żołnierzy zgromadził Andrzej Fenrych. 8 X 1988 Na Pl. Drzewnym, przy udziale ok. 10 tys. osób, odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika Wincentego Witosa wg projektu Józefa Potępy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. 17 XII 1988 Reaktywowany został tarnowski oddział Związku Sybiraków. 49 11 III 1989 W Muzeum Okręgowym po raz pierwszy eksponowano cztery odnalezione części „Panoramy Siedmiogrodzkiej”, słynnego dzieła Jana Styki, namalowanej w 1897 r. Do dziś odnaleziono 24 fragmenty, z których 10 znajduje się w zbiorach tarnowskiego Muzeum. 5 V 1989 Powstał Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa, którego założycielem i pierwszym prezesem był Leszek Lewicki. 4 VI 1989 Odbyły się pierwsze po II wojnie światowej demokratyczne i wolne wybory do Sejmu i Senatu. 22 – 23 IX 1989 Odbył się Ogólnopolski Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. 16 XI 1989 Staraniem Komitetu Koleżeńskiego I Liceum Ogólnokształcącego, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza oraz Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej odsłonięto dwie tablice poświęcone pamięci Jana Bielatowicza, tarnowskiego pisarza, dziennikarza i żołnierza. Pierwszą z nich wmurowano na ścianie rodzinnego domu Jana Bielatowicza przy ul. Katedralnej 2, drugą w gmachu I Liceum Ogólnokształcącego. Autorem ich jest tarnowski rzeźbiarz Stefan Niedorezo. 29 XI 1989 W Sao Paulo zmarł Piotr Sanguszko, jedyny syn księcia Romana Sanguszki z Gumnisk pod Tarnowem (ur. 1937). 1990 W Tarnowie powstała prywatna Tarnowska Telewizja Kablowa. 29 II 1990 Przy Tarnowskim Towarzystwie Muzycznym powołano Centrum Paderewskiego Tarnów – Kąśna Dolna. 31 III 1990 Zmarł ks. abp Jerzy Ablewicz, ordynariusz tarnowski. Pochowany został w tarnowskiej katedrze (ur. 1919). 50 27 V 1990 Odbyły się demokratyczne wybory do rady miasta. 29 V 1990 Pierwszym w III Rzeczpospolitej prezydentem miasta Tarnowa został Mieczysław Bień. 1 VI 1990 W Urzędzie Wojewódzkim wręczona została nominacja na wojewodę tarnowskiego Januszowi Bystrzonowskiemu. VI 1990 Grupa tarnowskich pasjonatów powołała Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, które spełnia rolę inicjatora badań naukowych i ośrodka publikacji wydawnictw regionalnych oraz wydaje własny organ o charakterze kulturalno-historycznym pt. „Rocznik Tarnowski”. Odbyła się pierwsza w III RP sesja rady miejskiej w Tarnowie. Przywrócony został samorząd miejski. 10 VII 1990 Ministerstwo Edukacji Narodowej utworzyło w Tarnowie Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych. 1 IX 1990 Rozpoczęła się nauka w Szkole Społecznej zorganizowanej przez Społeczne Towarzystwo Oświatowe – Koło 32 w Tarnowie. Współzałożycielem i pierwszym dyrektorem Szkoły był Wojciech Magdoń. 21 X 1990 Zmarł Jan Rybowicz, poeta i prozaik, mieszkający w Lisiej Górze koło Tarnowa (ur. 1949). 3 XI 1990 Lech Wałęsa, kandydat na Prezydenta RP, odwiedził Tarnów. 4 XI 1990 W Bazylice Katedralnej odbył się ingres nowego biskupa, ks. Józefa Życińskiego, czternastego w dziejach ordynariusza diecezji tarnowskiej. 51 26 XI 1990 Biskup tarnowski Józef Życiński powołał do życia Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS. 1991 Zlikwidowane zostały jednostki wojskowe stacjonujące w Tarnowie. 3 VI 1991 Powstała Mościcka Fundacja Kultury. 26 IX 1991 Sesja Rady Miejskiej w Tarnowie zatwierdziła docelową strukturę samorządowej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. J. Słowackiego. Na stanowisko Pełnomocnika Zarządu Miasta do Spraw Organizacji Miejskiej Biblioteki Publicznej powołano Janinę Kanię, dotychczasowego zastępcę dyrektora Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. 1992 Powołane zostało do życia Tarnowskie Centrum Kultury. Rozpoczęła działalność Izba Przemysłowo-Handlowa, reprezentująca interesy firm członkowskich, promująca gospodarkę regionu oraz upowszechniająca zasady etyki w biznesie. Rada Izby przyznaje doroczną Nagrodę im. Jana Szczepanika i dokonuje wpisu do „Rejestru Firm Nagrodzonych i Wyróżnionych Regionu Tarnowskiego”. Autorką statuetki jest artysta rzeźbiarz Ewa Fleszar. 1 I 1992 Reaktywowano Miejską Bibliotekę Publiczną im. Juliusza Słowackiego, składającą się z 7 działów merytorycznych oraz 15 filii na terenie miasta. Dyrektorem MBP mianowano Janinę Kanię, autorkę nowej strategii działania Biblioteki. 20 II 1992 Rada Miejska nadała Norbertowi Lippóczemu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tarnowa. 4 – 6 VI 1992 W Mościcach odbyły się I Krajowe Targi Zdrowego Życia. 52 1993 Nowy Szpital Wojewódzki w Tarnowie przy ul. Lwowskiej przyjął pierwszych pacjentów. Ustanowiona została Fundacja Arcybiskupa Jerzego Ablewicza, której celem jest działalność kulturalna, duszpasterska i dobroczynna. Powołano Stowarzyszenie Tarnowska Orkiestra Kameralna. Przewodniczą Zarządu Stowarzyszenia została Maria Janik a patronat honorowy objął Prezydent Miasta Tarnowa. Historyk harcerstwa Ziemi Tarnowskiej Maria Żychowska, na wniosek bpa Józefa Życińskiego, odznaczona została przez papieża Jana Pawła II medalem „Pro Ecclesia et Pontifice”. I 1993 Ukazał się pierwszy numer miesięcznika społeczno-kulturalnego „Pogoń”. Wojewódzki Ośrodek Kultury wydał pierwszy numer miesięcznika „Tarniny”. 17 II 1993 Zmarł Wiesław Röhrenschef, artysta malarz i poeta tarnowski (ur. 1923). 16 VI 1993 W tarnowskim Ratuszu książę Paweł Sanguszko (wnuk ostatniego właściciela miasta) odebrał, nadany po raz pierwszy, tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tarnowa, przyznany mu trzy lata wcześniej przez Radę Miejską. 29 VIII 1993 Ukazał się pierwszy numer tarnowskiego dodatku „Gościa Niedzielnego”. IX 1993 Powstało Stowarzyszenie Obywatelskie „Pogoń”, skupiające osoby bezpartyjne, zaangażowane w życie publiczne miasta. 7 – 13 IX 1993 Odbyło się w Tarnowie I Światowe Forum Prasy Polonijnej. 53 15 IX 1993 Z inicjatywy posła Unii Wolności Gwidona Wójcika powstało Tarnowskie Centrum Aktywizacji Zawodowej Bezrobotnych. X 1993 Odbyły się I Tarnowskie Dni Medycyny Klinicznej. 24 XII 1993 Uruchomiono Katolickie Radio Diecezji Tarnowskiej „Dobra Nowina”. 1994 Z inicjatywy Tarnowskiego Towarzystwa Przyjaciół Węgier z okazji 200. rocznicy urodzin gen. Józefa Bema ogłoszono w Tarnowie „Rok Bemowski”. Teresa Kaban i Henryk Błażej zorganizowali I Festiwal Muzyki Odnalezionej – jedyną tego typu imprezę w Europie, prezentującą zapomniane utwory kompozytorów polskich i obcych. 17 – 19 III 1994 Odbył się Krajowy Kongres Ekologiczny EKO-MED. IX 1994 Prezydentem miasta Tarnowa został Roman Ciepiela. 8 IX 1994 Pierwsza komercyjna stacja radiowa w Tarnowie – Radio MAKS – rozpoczęło działalność. 18 I 1995 Miejska Biblioteka Publiczna uruchomiła Oddział Książki Obcojęzycznej, który gromadzi i udostępnia zbiory m.in. w języku angielskim, niemieckim, francuskim, rosyjskim. Oddział jest największą publiczną placówką biblioteczną w Tarnowie dysponującą księgozbiorem obcojęzycznym. VI 1995 Z inicjatywy Grzegorza Janiszewskiego i Sławomira Gaudyna rozpoczął działalność prywatny Teatr Młodego Widza. 54 1 X 1995 Rozpoczął się pierwszy rok akademicki w Małopolskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej oraz w filii nowosądeckiej Wyższej Szkoły Biznesu. 1996 Centrum Paderewskiego Tarnów - Kąśna Dolna zorganizował po raz pierwszy Festiwal Muzyki Kameralnej „Bravo Maestro”, z udziałem najbardziej znanych artystów polskich i zagranicznych. I 1996 Powstała Tarnowska Kongregacja Kupiecka. 9 I 1996 Zmarła Maria Kusion-Pokorny, najznakomitsza w historii Tarnowa lekkoatletka, olimpijka z Melbourne (1956) i Rzymu (1960). 17 II 1996 Na Starym Cmentarzu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej miejsce pochówku ofiar Rabacji 1846 r. IV 1996 Przy Tarnowskim Centrum Kultury powstał Tarnowski Klub Literacki jako filia oddziału Związku Literatów Polskich w Krakowie. 12 IV 1996 W Sali Lustrzanej odbył się koncert światowej sławy wokalistki Olgi Szwajgier. V 1996 Działający przy tarnowskim Pałacu Młodzieży Amatorski Klub Filmowy „Szwenk” otrzymał w Belgii złoty medal UNICA na XIV Międzynarodowym Festiwalu Filmów „Dozwolone do 21”. 1 – 2 VI 1996 Odbyły się pierwsze juwenalia zorganizowane przez studentów tarnowskich szkół wyższych. 14 VI 1996 Z inicjatywy tarnowskiego oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Szkole Podstawowej nr 9 nadano imię "Orląt Lwowskich". 55 X 1996 W Tarnowie rozpoczęło swoją działalność Bractwo Kurkowe. 5 X 1996 Jako samodzielna uczelnia rok akademicki zainaugurowała niepaństwowa Wyższa Szkoła Biznesu. 22 X 1996 Odbyła się inauguracja działalności Towarzystwa Przyjaciół Wyższego Seminarium Duchownego. XII 1996 Dzięki współpracy Radia MAKS z amerykańską fundacją Liberty Bell Foundation do Tarnowa dotarł transport 16 ton książek anglojęzycznych przeznaczony dla tarnowskich bibliotek. 11 – 12 I 1997 W Mościckiej Fundacji Kultury odbył się I Radiowy Festiwal Poezji Religijnej Rozgłośni Katolickich im. ks. Janusza Stanisława Pasierba. 15 I 1997 Rozpoczęła działalność Fundacja im. Hetmana Jana Tarnowskiego, której celem jest popieranie rozwoju gospodarczego i kulturalnego Tarnowa, podnoszenie profesjonalizmu kadr samorządowych, oświatowych, gospodarczych oraz wspieranie inicjatyw proekologicznych. 11 – 14 VI 1997 Z inicjatywy Krzysztofa Głomba, kierownika Biura Promocji i Centrum Informacji Tarnów 2000plus odbyła się Pierwsza Międzynarodowa Konferencja „Miasta w Internecie”. 14 VI 1997 Ojciec Święty Jan Paweł II mianował ks. bpa Józefa Życińskiego arcybiskupem Metropolitą Lubelskim. 19 – 21 VI 1997 Muzeum Okręgowe zorganizowało po raz pierwszy „Dni Pamięci Żydów Tarnowskich”. 56 26 – 29 VI 1997 Odbył się I Krajowy Kongres Polskiej Federacji Pueri Cantores, której przewodniczy ks. Andrzej Zając, dyrygent Chłopięco-Męskiego Chóru Katedralnego „Pueri Cantores Tarnovienses”. 30 VII 1997 W „Galerii Niebieskiej” Miejskiej Biblioteki Publicznej otwarto „Interklub”, jedną z pierwszych kawiarenek internetowych w Tarnowie. 31 VIII 1997 Ks. abpowi Józefowi Życińskiemu nadano honorowe obywatelstwo miasta Tarnowa. 25 IX 1997 W Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyła się promocja najnowszej książki Ryszarda Kapuścińskiego "Lapidarium III". 3 X 1997 Nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej, poświęconej Ignacemu Mościckiemu, z którego inicjatywy powstała Państwowa Fabryka Związków Azotowych. 4 – 18 X 1997 Pod patronatem Przewodniczącego Rady Miasta Tarnowa i Ministra Kultury i Sztuki odbył się I Ogólnopolski Festiwal Komedii „Talia”, którego pomysłodawcą był Andrzej Pacuła. 11 XI 1997 Na ścianie tzw. Domu Mikołajowskiego odsłonięto zrekonstruowaną tablicę upamiętniającą wymarsz tarnowskich legionistów w 1914 r. 23 XII 1997 Ostatnim wojewodą tarnowskim został Aleksander Grad. 20 I 1998 Z inicjatywy tarnowskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza odbyła się inauguracja Roku Mickiewiczowskiego. 22 I 1998 Na Zamku Królewskim w Warszawie tytuł „Biznesmena Roku 1997” otrzymał Marek Roleski, właściciel „Firmy Roleski” ze Zbylitowskiej 57 Góry koło Tarnowa, za skuteczność działania i sprostanie zagranicznej konkurencji w przemyśle spożywczym. 26 I 1998 W Bazylice Katedralnej odbył się ingres ks. bpa Wiktora Skworca, piętnastego ordynariusza diecezji tarnowskiej. 14 II 1998 Z inicjatywy prezydenta Tarnowa Romana Ciepieli i Tarnowskiego Oddziału Związku Legionistów Polskich rozpoczęły się obchody 80. rocznicy odzyskania niepodległości. Porucznika Błażeja Wójcickiego, najstarszego tarnowskiego legionistę, odznaczono Medalem Miasta Tarnowa. 1 III 1998 Otwarto w Tarnowie Instytut Administracji Publicznej. 6 III 1998 W tarnowskim ratuszu odbyła się uroczystość wręczenia medali laureatom plebiscytu „Gazety Krakowskiej” – „Ludzie Roku 1997”. Otrzymali je m. in.: Stanisław Lis – rektor Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Stefan Słowiński – ordynator Oddziału Kardiologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego i Janusz Wiśniewski, dyrektor ds. handlowych Zakładów Azotowych. 5 IV 1998 W Tarnowie utworzono Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Europy Środkowej z Unią Europejską. 16 IV 1998 Z okazji 150-lecia Wiosny Ludów w Ratuszu tarnowskim odbyło się spotkanie prezydenta Republiki Węgier Arpada Göncza i prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego. Podczas spotkania prezydenci zwiedzili wystawy w tarnowskim ratuszu: „Panorama Siedmiogrodzka” i „Generał Józef Bem” oraz złożyli kwiaty pod Mauzoleum Gen. Józefa Bema. 19 V 1998 Rozporządzeniem Rady Ministrów powołana została Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie – pierwsza w Polsce państwowa uczelnia zawodowa. 58 29 VI 1998 Na kamienicy przy ul. Krakowskiej 6 odsłonięto tablicę upamiętniającą pobyt w Tarnowie Emigracyjnego Rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej. W 2003 r. tablica została przeniesiona na ścianę budynku przedwojennego hotelu „Bristol” przy ul. Krakowskiej 9. 29 X 1998 Nowym prezydentem miasta został Józef Rojek. 27 X 1998 Przy ul. Ziai 14, w miejscu gdzie mieszkał i tworzył artysta Stanisław Westwalewicz, otwarto „Dom Pamięci Stanisława Westwalewicza”. 25 XI 1998 Zmarł Andrzej Kunisz, historyk, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w latach 1957-1970 kierownik Powiatowego Archiwum Państwowego w Tarnowie, autor szeregu prac z zakresu archiwistyki i historii Tarnowa, m.in.: „Zarys dziejów prasy tarnowskiej (1848-1961)” i „Udział Ziemi Tarnowskiej w powstaniu styczniowym” (ur. 1932). 31 XII 1998 Przestało istnieć województwo tarnowskie, które w wyniku wprowadzenia nowej reformy administracyjnej weszło z dniem 1 I 1999 r. w skład województwa małopolskiego. Utworzone zostały powiaty: grodzki tarnowski i ziemski tarnowski. Funkcję prezydenta miasta pełnił nadal Józef Rojek. Starostą powiatu tarnowskiego ziemskiego został Michał Wojtkiewicz. 28 V 1999 W tarnowskim ratuszu powołano spółkę zarządzającą klasterem przemysłowym „Plastikowa Dolina”. Prezesem zarządu została Urszula Gacek. 13 VI 1999 Papież Jan Paweł II dokonał w Warszawie aktu beatyfikacji ks. Romana Sitki (rektora Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie) wraz ze 108 polskimi męczennikami za wiarę w okresie II wojny światowej. 1 VII 1999 Na kamienicy przy ul. Mickiewicza 1, gdzie w ostatnich latach życia mieszkał Norbert Lippóczy, odsłonięto pamiątkową tablicę z napisem: 59 „Węgrowi z urodzenia – tarnowianinowi z wyboru, Honorowemu Obywatelowi Miasta Tarnowa”. W wyniku reformy administracyjnej państwa połączono Wojewódzką Bibliotekę Publiczną z Miejską Biblioteką Publiczną, która obecnie pełni funkcje biblioteki miejskiej i powiatowej. 2 IX 1999 Na pałacu książąt Sanguszków odsłonięto pamiątkową tablicę z napisem: „Pałac w Gumniskach był rezydencją książąt Sanguszków herbu Pogoń Litewska – w 200-lecie jego budowy tablicę ufundowała Rada Miasta Tarnowa”. Zmarł Zbysław Marek Maciejewski, absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Tarnowie, wybitny artysta malarz i pedagog, prof. zwyczajny Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie, kontynuator najlepszych tradycji malarstwa polskiego i europejskiego (ur. 1946 we Lwowie). 15 – 16 X 1999 W I Liceum Ogólnokształcącym zorganizowano Święto Szkoły pod nazwą "440 lat tradycji szkolnych Tarnowa – od fundacji hetmana Jana Tarnowskiego do Liceum Ogólnokształcącego". XI 1999 Dzięki dotacji Programu Tourin III PHARE Unii Europejskiej oraz pomocy Gminy Miasta Tarnowa powstało Tarnowskie Regionalne Centrum Koordynacji i Obsługi Turystyki. 24 I 2000 W obecności władz państwowych i miejskich w tarnowskim ratuszu odbyła się inauguracja polskich obchodów 1000-lecia państwa węgierskiego. Na czele delegacji węgierskiej stał Ivan Baba – ambasador Republiki Węgier w Polsce. Przybył także konsul generalny Republiki Niemiec w Krakowie Adolf I. F. Müller. 7 III 2000 Uroczystą sesją Rady Miejskiej zainaugurowano obchody 670. rocznicy powstania Tarnowa. Jubileusz miasta uczczono licznymi imprezami kulturalnymi odbywającymi się w ciągu całego roku. 60 2 IV 2000 Z tarnowskiego dworca PKP odjechał ostatni, po 94 latach istnienia połączenia kolejowego, pociąg do Szczucina. 17 V 2000 W Tarnowie została uruchomiona Automatyczna Stacja Pomiarowa Zanieczyszczeń Powietrza. 19 V 2000 Fundacja im. Hetmana Jana Tarnowskiego przyznała po raz pierwszy honorowy tytuł "Tarnoviae Merenti", który otrzymał ks. Michał Heller – wybitny filozof i fizyk, rektor tarnowskiego Instytutu Teologicznego. Autorem projektu statuetki „Tarnoviae Merenti” jest tarnowska artystka Ewa Fleszar. 14 IX 2000 Rada Miasta nadała honorowe obywatelstwo Tarnowa rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego Franciszkowi Ziejce. 17 IX 2000 Odsłonięto Pomnik Ofiar Stalinizmu wg projektu Stefana Dousy. Monument przedstawia sylwetkę Victorii wypuszczającej z dłoni orły, z których ostatni ma na głowie koronę. Kamień węgielny pomnika poświęcił papież Jan Paweł II w dniu 16 VI 1999 roku w Starym Sączu. 13 X 2000 W Szpitalu Specjalistycznym im. Edwarda Szczeklika otwarto uroczyście pracownię hemodynamiki. 16 XI 2000 Tarnowskie Centrum Kształcenia Ustawicznego otrzymało imię kardynała Stefana Wyszyńskiego. Na budynku szkoły wmurowano tablicę z hasłem prymasa "Nie wystarczy urodzić się człowiekiem, trzeba jeszcze być człowiekiem". 23 I 2001 Ks. Olgierd Kokociński (1916-2001) – wieloletni przełożony klasztoru XX. Filipinów w Tarnowie i wybitny kaznodzieja – otrzymał medal „Pro Ecclesia et Pontifice” przyznany przez Ojca Świętego za zasługi duszpasterskie. 61 9 II 2001 Z inicjatywy Fundacji im. Hetmana Jana Tarnowskiego i Muzeum Okręgowego zainaugurowano obchody Roku Hetmana Jana Tarnowskiego (w 440. rocznicę śmierci). 1 III 2001 Zespół Szkół Społecznych w Tarnowie przyjął imię ks. prof. Józefa Tischnera. 15 V 2001 W Miejskiej Bibliotece Publicznej podczas otwarcia wystawy pt. "Stanisław Westwalewicz – Od Kozielska do Rzymu" ks. infułat Zdzisław Peszkowski (kapelan Rodzin Katyńskich) odznaczony został medalem Prezydenta Miasta Tarnowa. Na wernisażu ks. Peszkowski poświęcił tablicę pamiątkową Stanisława Westwalewicza, ufundowaną przez ASP w Krakowie z inicjatywy profesora uczelni Bolesława Oleszki. Autorem projektu i wykonawcą był Bartłomiej Bałut. Tablica umieszczona została na Domu Pamięci artysty. 16 V 2001 Ambasadorowi Polski w USA, Jerzemu Koźmińskiemu (ur. w Tarnowie, absolwent I Liceum Ogólnokształcącego) wręczono nagrodę "Tarnoviae Merenti". 26 V 2001 Z okazji 170. rocznicy bitwy pod Ostrołęką, w której walczył gen. Józef Bem – Węgierska Fundacja Orott Szó i miasto Sepsiszentgyorgy, przekazały Tarnowowi bramę seklerską, która zdobi skwer z popiersiem Sandora Petöfiego. 2 VI 2001 Podczas "Dni Lwowa" zorganizowanych przez Tarnowski Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, na Cmentarzu Starym odsłonięto tablicę ufundowaną w hołdzie poległym w obronie ojczyzny i pomordowanym przez wrogów w latach 1939-1947 rodakom ze Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. 62 29 XI 2001 Uruchomiono system monitorowania ulic. 1 XII 2001 Rozpoczęło działalność Tarnowskie Towarzystwo Żużlowe. 25 II 2002 W obecności Krzysztofa Janika, ministra spraw wewnętrznych i administracji, odbyło się uroczyste otwarcie tarnowskiego Centrum Powiadamiania Ratownictwa. 11 III 2002 Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier ufundowało tablicę na grobie Norberta Lippóczego w 100. rocznicę jego urodzin. 15 III 2002 Zmarł Ryszard Jachna, artysta płatnerz, twórca wielu rekwizytów (broni palnej, mieczy, szabli, fragmentów zbroi) do produkcji filmowych, m. in.: "Potop", "Pan Wołodyjowski", "Noce i Dnie" (ur. 1935). 17 IV 2002 Przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. J. Słowackiego utworzony został Punkt Konsultacyjny Instytutu Pamięci Narodowej. Umowę podpisali dyrektor Oddziału IPN w Krakowie Janusz Kurtyka, prezydent Tarnowa Józef Rojek i starosta tarnowski Michał Wojtkiewicz. 18 IV 2002 Z inicjatywy młodzieży szkolnej Zespołu Szkół Odzieżowych w Tarnowie, na Pl. Henryka Sienkiewicza stanął pierwszy na świecie pomnik wynalazcy Jana Szczepanika, patrona Szkoły. Autorem popiersia jest tarnowski plastyk Michał Poręba. 19 – 20 IV 2002 W Gimnazjum nr 4 odbyły się uroczystości nadania szkole imienia Jerzego Brauna. 63 11 V 2002 Powołano do życia Towarzystwo Przyjaciół Mościc, którego prezesem została Barbara Czekańska. 7 VI 2002 Zmarła w Londynie Lidia Ciołkoszowa, od 1940 r. działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej na emigracji, żona Adama Ciołkosza, posła na sejm, więźnia Brześcia (ur. 1902). 1 VI 2002 W Gimnazjum nr 8 odbyła się uroczystość nadania imienia i sztandaru. Patronem Szkoły został artysta malarz Stanisław Westwalewicz. 8 VI 2002 Gimnazjum nr 11 otrzymało imię urodzonego w Tarnowie poety i pisarza Romana Brandstaettera. W Parku Strzeleckim odsłonięto dwie tablice poświęcone gen. Józefowi Bemowi – wykonane w Muzeum Węgierskiej Armii w Budapeszcie i przekazane Tarnowowi jako dar od Węgrów. 12 IX 2002 Gościł w Tarnowie popularny w Polsce pisarz amerykański William Wharton, który w Księgarni „Oświatowa” podpisywał swoje książki i w tarnowskim teatrze spotkał się z czytelnikami. 23 X 2002 Podczas obchodów Dnia Łącznościowca na ścianie kamienicy Rynek 14 wmurowano tablicę upamiętniającą pierwszą siedzibę poczty królewskiej w Tarnowie (1767-1787). 18 XI 2002 Działalność rozpoczął samorząd czwartej kadencji. Na stanowisko prezydenta wybrany został Mieczysław Bień. 10 XII 2002 W Szpitalu Wojewódzkim im. Św. Łukasza odbyło się uroczyste uruchomienie Oddziału Chemioterapii. 14 XII 2002 I Galą Kulinarną zainaugurował działalność reaktywowany tarnowski oddział Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej. 64 5 I 2003 W kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa odsłonięto tablicę upamiętniającą pomordowanych i poległych policjantów II Rzeczypospolitej. 15 I 2003 Po raz ostatni wręczono czepki i dyplomy absolwentkom Wydziału Pielęgniarstwa Medycznego Studium Zawodowego w Tarnowie. Po ponad pół wieku zakończyła działalność jedna z najbardziej zasłużonych dla kształcenia medycznego szkół w kraju. 24 II 2003 W Muzeum Okręgowym zainaugurowano Rok Pamięci Żydów Tarnowskich. 25 II 2003 Zmarła Anna Knapik – pedagog, wieloletni dyrektor "Centrum Paderewskiego Tarnów – Kąśna Dolna", wiceprezydent Tarnowa (ur. 1960). 11 V 2003 Z inicjatywy tarnowskich instytucji kulturalnych (Tarnowskiego Teatru im. Ludwika Solskiego, Muzeum Okręgowego i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego) obył się I Tarnowski Salon Poezji z udziałem krakowskiej aktorki Anny Dymnej i tarnowskiego aktora Jana Mancewicza, którzy czytali poezję ks. Jana Twardowskiego. 12 VI 2003 Mordechaj Dawid Palzur, były ambasador Izraela w Polsce, otrzymał honorowy tytuł "Tarnoviae Merenti" przyznany przez Fundację im. Hetmana Jana Tarnowskiego. 7 XI 2003 Uroczystą sesją w Sali Lustrzanej zainaugurowano obchody 95-lecia działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego w Tarnowie. Miejska Biblioteka Publiczna została uhonorowana Medalem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich "Bibliotheca Magna - Perennisque", który nadaje się za wybitne dokonania lub całokształt działalności na rzecz rozwoju bibliotekarstwa polskiego i upowszechniania książki w społeczeństwie polskim oraz za zasługi dla SBP. 65 5 XII 2003 Na tarnowskim Rynku odbyło się uroczyste zakończenie I Festiwalu Bajek i Baśni „Bajśnia” – autorski projekt tarnowskiego plastyka Jacka Kucaby – zorganizowany przez: Pałac Młodzieży, Miejską Bibliotekę Publiczną i Wydział Kultury Urzędu Miasta Tarnowa. 8 I 2004 Zmarł Stanisław Wróbel tarnowski historyk, autor wielu publikacji dotyczących dziejów Tarnowa i regionu, dydaktyk historii w Zakładzie Metodyki Nauczania Historii WSP w Krakowie (ur. 1929). II 2004 W Tarnowie otwarto pierwszą „misję dworcową” – punkt pomocy bezdomnym. „Misję” uruchomiła tarnowska Fundacja „Kromka chleba” założona przed rokiem z inicjatywy miejscowych społeczników. 24 II 2004 Ks. Stanisław Budzik, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, został mianowany przez papieża Jana Pawła II biskupem pomocniczym diecezji tarnowskiej. 12 VI 2004 Zainaugurowano w Tarnowie działalność lotniczą. Lądowisko dla lekkich samolotów zlokalizowano przy ul. Lotniczej. 26 IX 2004 Zespół Unii Tarnów, po raz pierwszy w historii Klubu, został Drużynowym Mistrzem Polski w żużlu. 66 INDEKS OSÓB (indeks odsyła do dat) Ablewicz Jerzy, arcybiskup – 9-10 VI 1987, 31 III 1990 Aleksander I, car – 1818 Amirowicz Kajetan – 31 X 1918 Baba Ivan – 24 I 2000 Balicki Wincenty – 1831 Bałut Bartłomiej – 15 V 2001 Banaszkiewicz Romuald – 1 XII 1875 Bandrowski Wojciech – III 1867 Bem Józef Zachariasz – 14 III 1794, 1928, 30 VI 1929, 11 V 1985, 1994, 16 IV 1998, 26 V 2001, 8 VI 2002 Biega Władysław – 24V-22 VI 1914 Bielatowicz Jan – 16 XI 1913, 16 XI 1989 Bień Mieczysław – 29 V 1990, 18 XI 2002 Błażej Henryk – 1994 Błotnicki Tadeusz – 26 XI 1900 Bocheński, mieszczanin – 15 VI 1794 Bohusz-Szyszko Adolf zob. Szyszko-Bohusz Adolf Bojarski Jakub – 8-9 VIII 1931 Bojko Jakub – I 1916 Bona Sforzca, królowa Polski – 1537 Borowski Eugeniusz, ps. „Leliwa” – 6 VIII 1944 Bożek Jan – 8 XI 1923 Brandstaetter Roman – 14 II 1844, 3 I 1906 Brandstätter (Brandstaetter) Mordechaj Dawid – 14 II 1844 Braun Jerzy – 1 IX 1901, XI 1918 Brodziński Kazimierz – 8 III 1791, 17 VII 1884, 6 VI 1965 67 Budzik Stanisław, biskup – 24 II 2004 Bystrzonowski Janusz – 1 VI 1990 Chromy Bronisław – 29 VI 1981 Chrząszcz Józef, ksiądz – 12 IV 1884 Ciepiela Roman – IX 1994, 14 II 1998 Ciołkosz Adam – 5 I 1901, 7 VI 2002 Ciołkosz Kasper – 6 I 1875 Ciołkosz Lidia – 7 VI 2002 Corazie Karol – 1910 Czekańska Barbara – 11 V 2002 Czernecka Franciszka – 7 I 1914 D’Alton Ryszard – 31 VII 1772 Dembowska Janina – 18 II 1945 Dousa Stefan – 17 IX 2000 Drużbacka Elżbieta – 14 III 1765 Drwal Anatol – 19 VI 1966 Drwal Bogdana – 19 VI 1966, 11 V 1985 Dubiel Gabriel – I 1916 Dubiska Irena – 3 XII 1927 Dundaszek Franciszek – 18 VIII 1908 Dunikowski Xawery – 1972 Dutkiewicz Józef Edward – 16 VI 1929, II 1945 Duvall Jan, biskup – 20 IX 1783 Dymna Anna – 11 V 2003 Ekielski Władysław – 18 VIII 1908 Eliasiewicz Franciszek – 1852 Fenrych Andrzej – 1988-1990 Fleszar Ewa – 1992, 19 V 2000 Franciszek II, cesarz; jako Franciszek I, cesarz austriacki – 1792, 1817 Franciszek Józef I, cesarz austriacki – 1898, 18 VIII 1908 Fredro Aleksander – 30 IX 1803 Gacek Urszula – 28 V 1999 Gadomski Walery – 17 VII 1884 Gadowski Walenty – 1924 68 Gałęzowski Stanisław – 6 X 1956 Gałuszka Jan – 8 XI 1923 Gaudyn Sławomir – VI 1995 Głomb Krzysztof – 11-14 VI 1997 Godzinka Łukasz – 1595 Goldhammer Eliasz – 1906 Golicyn – 1809 Göncz Arpad – 16 IV 1998 Grad Aleksander – 23 XII 1997 Gross Jan – 1784 Grottger Artur – ok. 1796 Grottger Franciszek Xawery von – ok. 1796 Hackbeil Franciszek – 1904 Heller Michał, ksiądz – 19 V 2000 Herzig Franciszek – 26 VII 1854 Indyk Stanisław, ksiądz – 18 II 1945 Jachna Ryszard – 15 III 2002 Jakimowicz Konstanty – 10 V 1945 Jakubowski Józef – 11 III 1861, 4 VI 1927 Jan Grot – 13 V 1331 Jan Paweł II, papież – 23 VII 1966, 29 VI 1981, 9-10 VI 1987, 1993, 14 VI 1997, 13 VI 1999, 17 IX 2000, 23 I 2001, 24 II 2004 Janik Krzysztof – 25 II 2002 Janik Maria – 1993 Janiszewski Grzegorz – VI 1995 Jaracz Stefan – 24 XII 1883, 7 IX 1950, 6 VI 1965 Jastrun Mieczysław – 29 X 1903, 6 VI 1965 Jeleń Tadeusz – 16 VI 1929 Jeleń Zygmunt – 17 VII 1945 Józef II, cesarz – 20 IX 1783, 11 IV 1787, 5 VIII 1789 Kaban Teresa – 1994 Kaczkowski Karol – 1 V 1881 Kaczkowski Zygmunt – 2 V 1825 Kania Janina – 26 IX 1991, 1 I 1992 Kantor Franciszek – 15 III 1924 69 Kantor Tadeusz – 6 IV 1915 Kapuściński Ryszard – 25 IX 1997 Karaułów – 10 XI 1914 Karnstadt Józef – 1831 Karol V, cesarz – 1547 Karolina Augusta, cesarzowa – 1817 Kaszewicz Wojciech – 1524 Kaszubski Stanisław – 8-9 VIII 1931 Katarzyna II, caryca – 11 IV 1787 Kipke Adolf – 19 VI 1941 Knapik Anna – 25 II 2003 Koch Wilhelm – 1835 Kochanowski Jan – 1 poł. XVI w. Kochańska Gabriela – 11 V 1985 Kociołek Józef – VI 1909 Kokociński Olgierd, ksiądz – 23 I 2001 Koniecpolscy – 12 IX 1620 Kopff Adam de – 26 V 1931 Kopff Janina – 12 XII 1926 Kopyciński Adam, ksiądz – 1 V 1881, 1882 Kos Kazimierz, ksiądz – 1985 Kościuszko Tadeusz – 7 IV 1894 Kozłowski Jerzy – 16 X 1960 Koźmiński Jerzy – 16 V 2001 Kózka Karolina, błogosławiona – 9-10 VI 1987 Krasicki Ignacy, biskup – 15 VI 1794 Krasiński Zygmunt – 30 IX 1803 Kromer Marcin – 1 poł. XVI w. Kropf Bernard – ok. 1879 Kucaba Jacek – 5 XII 2003 Kulka Bronisław – 28 VI 1931 Kunisz Andrzej – 25 XI 1998 Kurtyka Janusz – 17 IV 2002 Kusion-Pokorny Maria – 9 I 1996 Kuzdrzał Adam – 8 XI 1923 70 Kwaśniewski Aleksander – 16 IV 1998 Kwiatkowski Eugeniusz – 1 II 1931 Langiewicz Marian – 20 III 1863 Ledóchowska Maria Teresa, błogosławiona – 15 V 1976 Leniek Jan – 6 IV 1857, 2 IX 1903 Leon XII, papież – 1826 Leśniak Franciszek – 9 X 1846 Lewicki Leszek – 5 V 1989 Lignau Józef – 1787 Lippóczy Norbert – 11 III 1902, 20 II 1992, 1 VII 1999, 11 III 2002 Lis Stanisław – 6 III 1998 Lubomirscy – 12 IX 1620 Łaski Olbracht – 18 IV 1570 Łazarski Bolesław – 6 V 1915 Łazarski Franciszek – 1865 Łyczko Marcin – 1578 Maciej, biskup przemyski – 1392 Maciejewski Zbysław Marek – 2 IX 1999 Magdoń Wojciech – 1 IX 1990 Majchrzyk Wojciech – 8 XI 1923 Małkowski Andrzej – 5 XI 1911 Mancewicz Jan – 11 V 2003 Maria Teresa, cesarzowa – 11 IX 1772 Martyka Edward – 1940 Matyaszowski Jerzy – 1786 Mąsior Władysław – 8 XI 1923 Mickiewicz Adam – 26 XI 1900, 20 VI 1925 Mieszko I, książę polski – VIII-XI w. Mikołaj, osadźca wsi Keiserwald – 1342 Mikołajowska Barbara – 1524 Mikołajowski Jan – 1524 Mikoś Michał – 1904 Mink Franciszka – 17 VIII 1818 Modrzejewska Helena – VII 1862 Modrzewski Andrzej Frycz – 1 poł. XVI w. 71 Morozowicz Mateusz – 1767 Mosca Jan Maria, zw. Padovano – 1 poł. XVI w., po 1536 Mościcki Ignacy – 12 III 1927, 25 VI 1929, 8-9 VIII 1931, 3 X 1997 Mróz Stanisław – XI 1939 Mucha Wincenty – 1940 Müller Adolf I. F. – 24 I 2000 Munk Franciszka zob. Mink Franciszka Musiał Antoni – 6 V 1915 Niedorezo Stefan – 11 V 1985, 1988-1990, 16 XI 1989 Nowak Tadeusz – 11 XI 1930 Oleszko Bolesław – 15 V 2001 Olszewski Czesław – 1 III 1945 Orzechowski Stanisław – 1 poł. XVI w. Ostrogscy – 1 IV 1567, 18 IV 1570 Ostrogska Zofia z Tarnowskich – 1 IV 1567 Ostrogska Zuzanna z domu Seredy – 1612-1620 Ostrogski Janusz – 1612-1620, 12 IX 1620 Ostrogski Konstanty Wasyl, wojewoda kijowski – 1 IV 1567, 27 IV 1567, 18 IV 1570, 4 V 1581, 1608 Pachota Władysław, ksiądz – 1985 Pacuła Andrzej – 4-18 X 1997 Padovano Jan Maria zob. Mosca Jan Maria zw. Padovano Palfa Gustaw – 5 VI 1986 Paweł VI, papież – 14 IV 1972 Pawłowski Józef – 8 XI 1923 Pazur Mordechaj Dawid – 12 VI 2003 Pechnik Aleksander – 1 V 1881 Penderecki Krzysztof – 1 X 1984 Peszkowski Zdzisław, ksiądz – 15 V 2001 Petlura Semen – 1920-1921 Petöfi Sandor – 5 VI 1986 Pfister Jan – 1612-1620 Pieńkowski Władysław – 6 X 1956 Piotrowski Rufin – ok. 1788 Pischtek Franciszek, biskup – 1835 72 Pisz Józef – 1 V 1881, 4 VI 1882 Pisz Karol – 1 V 1881, 4 VI 1882 Piszowa Aniela – 1860 Pius VI, papież – 13 III 1786 Pius VII, papież – 13 VI 1805 Pokorny-Kusion Maria zob. Kusion-Pokorny Maria Pol Wincenty – 30 IX 1803 Polityński Karol – 1865, 1867, 1877, 1878 Poręba Michał – 18 IV 2002 Pötefi Sandor – 26 V 2001 Potępa Józef – 8 X 1988 Prystor Aleksander – 8-9 VIII 1931 Przybyłkiewicz Ignacy – 1884 Pukalski Józef Alojzy, biskup – 1878, 1884 Pustowójtówna Henryka – 20 III 1863 Radziwiłłowa Maria Anna z Lubomirskich – ok. 1788 Radziwiłłowie – 12 IX 1620 Rej Mikołaj – 1 poł. XVI w. Rejter Szymon – 1858 Röhrenschef Wiesław – 17 II 1993 Roik Jacek – 28-29 IX 1985 Rojek Józef – 29 X 1998, 31 XII 1998, 17 IV 2002 Roleski Marek – 22 I 1998 Rybowicz Jan – 21 X 1990 Rydz-Śmigły Edward zob. Śmigły Rydz Edward Rzepecki Stanisław – 11 VI 1972 Sanguszko Eustachy Erazm – 30 IX 1803 Sanguszko Eustachy Stanisław – 1896, 3 IV 1903 Sanguszko Hieronim, wojewoda wołyński – 1774, 1776, 1787, 1800 Sanguszko Janusz – 1774 Sanguszko Józef – 1774 Sanguszko Karol Paweł – 1776 Sanguszko Paweł – 16 VI 1993 Sanguszko Piotr – 29 XI 1989 Sanguszko Roman – 6 VII 1901, 1939, 29 XI 1989 Sanguszko Władysław Hieronim – 30 IX 1803, 7 IV 1846 73 Sanguszkowa Barbara z Duninów – 1774, 1776 Sanguszkowa Izabela z Lubomirskich – 1 X 1843 Sanguszkowie – 12 IX 1620, 1723, ok. 1788, 1826, 7 IV 1846, 2 IX 1999 Sari Ada – 4 IX 1930 Sas-Zubrzycki Jan zob. Zubrzycki-Sas Jan Sattelberger Fryderyk – 1819 Schmidt Antoni – 1866 Sejbert Krystian – 16 X 1960 Serda-Teodorski Aureli – 22 IV 1860 Serda-Zbigniewiczowa Irena – 16 VI 1929 Simche Zdzisław – 28 II 1905, 10 VI 1931 Sitko Roman, błogosławiony – 30 III 1880, 13 VI 1999 Skworc Wiktor, biskup – 26 I 1998 Słowacki Juliusz – 7 XI 1908 Słowiński Stefan – 6 III 1998 Solski Ludwik – 28 X 1945, 1972 Spycimir, kasztelan krakowski – 1327, 1329, 1342, 27 III 1352 Stanisław August Poniatowski, król Polski – 1767 Strepa Jakub, biskup halicki, błogosławiony – 1392 Studnicki Witold Giżbert – 1946 Styka Jan – 11 III 1989 Sumara Jacek – 30 IX 1975 Surdej Wojciech – 8 XI 1923 Szancer Henryk – 1846 Szczepanik Jan – 13 VI 1872, 1972, 1992, 18 IV 2002 Szela Jakub – 18 II 1846 Szujski Józef – 16 IV 1835, 6 VI 1965 Szwajgier Olga – 12 IV 1996 Szymanowski Karol – 3 XII 1927 Szyszko-Bohusz Adolf – 1928 Śmigły-Rydz Edward – 8-9 VIII 1931 Światalski Kazimierz – 8-9 VIII 1931 Tarnowscy – 18 IV 1570 Tarnowska Barbara z Tęczyńskich – po 1536 Tarnowska Zofia zob. Ostrogska Zofia z Tarnowskich Tarnowski Jan Amor Młodszy, kasztelan krakowski – 1459, 1468 74 Tarnowski Jan Krzysztof, kasztelan wojnicki – 1 IV 1567 Tarnowski Jan Rafał, kanonik krakowski – 1459 Tarnowski Jan, hetman wielki koronny – 1488, 1 poł. XVI w., 1522-1557, po 1536, 1537, 1547, 1550, 9 III 1558, 18 VI 1559, 1554-1560, 16 V 1561, 1561-1573, 15-16 X 1999, 9 II 2001 Tarnowski Rafał, kasztelan wiślicki – 27 III 1352, 1364 Tarnowski Stanisław, kasztelan czechowski – 18 IV 1570 Teodorski-Serda Aureli zob. Serda-Teodorski Aureli Tokarzewski Michał – X 1939 Trzaskowski Bronisław – 17 VII 1884 Twardowski Jan, ksiądz – 11 V 2003 Vogel Zygmunt – 1800 Walewscy – 12 IX 1620 Wałęsa Lech – 19 X 1980, 3 XI 1990 Waręda Maciej – 6 V 1930 Westawlewicz Stanisław – 13 XI 1906, 27 X 1998, 15 V 2001, 1 VI 2002 Wharton William – 12 IX 2002 Winiarski Jan – 1972 Wiśniewski Janusz – 6 III 1998 Witos Wincenty – 21 I 1874, I 1916, 8 X 1988 Władysław Jagiełło, król Polski – 1419 Władysław Łokietek, król Polski – 7 III 1330 Wojtkiewicz Michał – 31 XII 1998, 17 IV 2002 Wojtyła Karol, arcybiskup zob. Jan Paweł II, papież Wolak Zbigniew – 16 X 1960 Wójcicki Błażej – 14 II 1998 Wójcik Gwidon – 15 IX 1993 Wróbel Stanisław – 8 I 2004 Wrzosek Józef – XII 1875 Wysz Piotr – 17 IV 1400 Zając Andrzej, ksiądz – 4 II 1981, 26-29 VI 1997 Zamoyscy – 12 IX 1620 Zapolya Jan, król Węgier – IV-IX 1528 Zasławscy – 12 IX 1620 Zawiliński Roman – 1 III 1855 75 Zbigniewiczowa-Serda Irena zob. Serda-Zbigniewiczowa Irena Zborowski Andrzej – 18 IV 1570 Ziejka Franciszek – 14 IX 2000 Ziemianin Józef – 12 XII 1926 Zubrzycki-Sas Jan – 1903 Zwisłocki Tadeusz – 12 III 1927 Zygmunt August, król Polski – 18 IV 1570 Zygmunt I Stary, król Polski – 1537 Żmuda Franciszek – XI 1939 Życiński Józef, arcybiskup – 4 XI 1990, 26 XI 1990, 1993, 14 VI 1997, 31 VIII 1997 Żychowska Maria – 1993 76 INDEKS NAZW I INSTYTUCJI (indeks odsyła do dat) Akademia Ekonomiczna, Kraków – 1976 Akademia Krakowska zob. Uniwersytet Jagielloński Akademia Pedagogiczna, Kraków – 8 I 2004 Akademia Sztuk Pięknych, Kraków – 2 IX 1999, 6 IV 1915 Akcja „Burza” – 6 VIII 1944 Amatorski Klub Filmowy „Szwenk” – V 1996 apteka – XVI w. Archiwum Państwowe – 25 XI 1998 Armia Krajowa – XI-XII 1943, 29-30 V 1944, 25-26 VII 1944, 6 VIII 1944, 30 IX 1975 Automatyczna Stacja Pomiarowa Zanieczyszczeń Powietrza – 17 V 2000 Bank Rękodzielniczy – 1910 Batalion 16 pp AK „Barbara” zob. Armia Krajowa Bazylika Katedralna p.w. Narodzenia NMP – 1346, 17 IV 1400, po 1536, 15611573, 1612-1620, 15 IV 1617, 13 III 1786, 13 VI 1805, 23 VII 1966, 14 IV 1972, 1985, 31 III 1990, 4 XI 1990, 26 I 1998 Benedyktyni – 1123-1125 Bernardyni – 1459, 1468, 1655-1656, 5 VIII 1789, 1826 Bernardynki – 1550, 14 III 1765, 1776, 5 VIII 1789 „Bibliotheca Magna – Perennisque” – 7 XI 2003 Biblioteka Pedagogiczna – 1951 „Biel i Czerwień” – I 1943 „Biuletyn Informacyjny” – XI 1939 Biuro Promocji i Centrum Informacji Tarnów 2000plus – 11-14 VI 1997 Biuro Wystaw Artystycznych – 1975 Bractwo Kurkowe – X 1996 Brama Seklerska – 26 V 2001 77 browar książąt Sanguszków – 1826 Bursa Rękodzielnicza – 1910 Cech bednarzy – 1522-1557 Cech kowali – 1522-1557 Cech rzeźników – 1522-1557 Cech stelmachów – 1522-1557 Cech szewców – 1522-1557 Cech tkaczy – 1452 Centrum Informacji Turystycznej – VII 1984 Centrum Kształcenia Ustawicznego – 16 XI 2000 Centrum Paderewskiego Tarnów – Kąśna Dolna – 29 II 1990, 1996, 25 II 2003 Centrum Powiadamiania Ratownictwa – 25 II 2002 Chłopięco-Męski Chór Katedralny „Pueri Cantores Tarnovienses” – 4 II 1981, 2629 VI 1997 Cmentarz Legionistów, Łowczówek – 8-9 VIII 1931 Cmentarz Nowy – 4 X 1928 Cmentarz Stary – ok. 1788, 13 VI 1872, 19 VI 1966, 17 II 1996, 2 VI 2001 Cmentarz Żydowski – 4 V 1581, 14 II 1844 Cricot 2 – 6 IV 1915 Cygańskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Nowe Życie” zob. SpołecznoKulturalne Stowarzyszenie Romów Diecezja tarnowska – 20 IX 1783, 13 III 1786, 13 VI 1805, 1826, 24 II 2004 Dni Lwowa – 2 VI 2001 Dni Pamięci Żydów Tarnowskich – 19-21 VI 1997 Dni Tarnowa – 17-18 IX 1938, 1948, 14-21 VI 1970, 11 VI 1972 Dom Harcerza zob. Pałac Młodzieży Dom Kultury Zakładów Azotowych – 2 VI 1972 Dom Pamięci Stanisława Westwalewicza – 27 X 1998, 15 V 2001 drukarnia Jerzego Matyaszowskiego – 1786 drukarnia Józefa Karnstadta - 1831 Drużyna Skautek im. E. Plater, I – 7 I 1914 Drużyna Skautowa im. Zawiszy Czarnego, I – 5 XI 1911 Dyrekcja Skarbu – 1867 Dziewczęcy Chór Katedralny „Puellae Orantes” – 1985 78 Elektrownia Miejska – 24 XI 1910 Emigracyjny Rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej – 1920-1921, 29 VI 1998 Europejska Akademia Sztuk, Warszawa – 2 IX 1999 fabryka maszyn Franciszka Eliasiewicza – 1852 Fabryka Obrabiarek Specjalizowanych „Ponar” zob. Zakłady Mechaniczne „Tarnów” Fabryka Silników Elektrycznych „Tamel” – 1952, 1 VII 1967, VIII-IX 1980 fabryka zapałek Szymona Rejtera – 1858 Festiwal Bajek i Baśni „Bajśnia” – 5 XII 2003 Festiwal Muzyki Kameralnej „Bravo Maestro – 1996 Festiwal Muzyki Odnalezionej – 1994 Filipini – 1877, 23 I 2001 Firma Roleski – 22 I 1998 Forum Nobilium zob. Sąd Szlachecki Fundacja „Kromka chleba” – II 2004 Fundacja Arcybiskupa Jerzego Ablewicza – 1993 Fundacja im. Hetmana Jana Tarnowskiego – 15 I 1997, 19 V 2000, 9 II 2001, 12 VI 2003 Fundacja Orott Szó – 26 V 2001 Galeria Miejska zob. Biuro Wystaw Artystycznych „Gazeta Tarnowska – Godło: Zgoda” – 1 IV 1848 Gazownia Miejska – XII 1875 Gimnazjum nr 4 – 19-20 IV 2002 Gimnazjum nr 8 – 1 VI 2002 Gimnazjum nr 11 – 8 VI 2002 Gimnazjum, I zob. Liceum Ogólnokształcące, I Gimnazjum, II zob. Liceum Ogólnokształcące, II Gmina Miasta Tarnowa zob. Urząd Miasta „Gość Niedzielny” – 29 VIII 1993 huta szkła Bernarda Kropfa – ok. 1879 Huta Szkła Gospodarczego – 1969 Instytut Administracji Publicznej – 1 III 1998 Instytut Muzyczny zob. Zespół Szkół Muzycznych Instytut Pamięci Narodowej – 17 IV 2002 Instytut Teologiczny – 19 V 2000 79 Izba Notarialna – 1867 Izba Przemysłowo-Handlowa – 1992 Izba Rękodzielnicza – VI 1909, 1910 Kaplica zamkowa p.w. Wniebowzięcia NMP – 13 V 1331 Kasa Oszczędności – XI 1861 Kinematograf „Edison” – VI 1911 Kino „Kosmos” – 2 VI 1972 Kino „Marzenie” – 5 X 1924 kirchoł zob. Cmentarz Żydowski Klaster Przemysłowy „Plastikowa Dolina” – 28 V 1999 Klasztor św. Agnieszki, Kraków – 1550 Klub Inteligencji Katolickiej – 4 II 1981 Klub Literacki – 2 VII 1968 Klub Międzynarodowej Prasy i Książki – X 1979 Klub Sportowy „Tarno-Azot” zob. Klub Sportowy „Unia” Tarnów Klub Sportowy „Unia” – 26 IX 2004 Klub Sportowy „Unia” Tarnów – 1928 Klub Techniki i Kultury „Zachęta” – 16 I 1966 kolej – 20 II 1856, 18 VIII 1876, 16 X 1906, 24 XI 1910, 28 VIII 1939, 17 I 1945, 2 IV 2000 Kolonia Akademicka – 2 poł. XIV w., X 1756, 3 XI 1784 Koło Przewodników PTTK „Leliwa” zob. Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Komitet Założycielski „Solidarności” zob. NSZZ „Solidarność” Komitety Rewolucyjne – X 1956 komunikacja miejska – 1968 Kongregacja św. Wincentego à Paulo – 25 III 1895 Korpus Pancerny, XXII – 8 IX 1939 Kościół p.w. Marii Panny Królowej Polski – 6 X 1956 Kościół p.w. MB Śnieżnej – 1468 Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego – 1877 Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa – 10 V 1945, 5 I 2003 Kościół p.w. Narodzenia NMP zob. Bazylika Katedralna Kościół p.w. NMP Wniebowziętej – 1392, 1458 Kościół p.w. Podwyższenia św. Krzyża – 1776 Kościół p.w. Świętego Krzyża i św. Filipa Neri – 1878, 1988-1990 80 Kościół p.w. św. Józefa i Matki Boskiej Fatimskiej – 16 X 1960 Kościół p.w. św. Marcina Biskupa – 1126 Kościół p.w. Świętej Rodziny – 1903 Kościół p.w. Świętej Trójcy – 1595 Kółko Przyjaciół Muzyki zob. Towarzystwo Muzyczne Kółko Przyjaciół Sztuki Dramatycznej – 1881 Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność” zob. NSZZ „Solidarność” Krajowe Targi Zdrowego Życia – 4-6 VI 1992 Krajowy Kongres Ekologiczny „Eko-Med” – 17-19 III 1994 Krajowy Kongres Polskiej Federacji Pueri Cantores – 26-29 VI 1997 Krakowska Kongregacja Kupiecka – 14 XII 2002 Księgarnia „Oświatowa” – 12 IX 2002 księgarnia Fryderyka Sattelbergera – 1819 Kuria Diecezjalna – 30 III 1880 Legiony Polskie – 22-25 XII 1914, 8-9 VIII 1931 Liberty Bell Foundation – XII 1996 Liceum Ogólnokształcące, I – 2 poł. XIV w., 3 XI 1784, 8 III 1791, 1810, 2 V 1825, 16 IV 1835, 1-7 X 1850, 1861, III 1863, 1875, 24 XII 1883, 17 VII 1884, 5 I 1901, 29 IX 1901, 2 IX 1903, 29 X 1903, 3 I 1906, 11 XI 1930, 16 XI 1989, 2 IX 1999, 15-16 X 1999, 16 V 2001 Liceum Ogólnokształcące, II – 6 IV 1857, 1 IX 1901, 2 IX 1903 Liceum Ogólnokształcące, III – 1897 Liceum Ogólnokształcące, IV – 18 II 1945 „Lud Polski” – 5 X 1919 Ława Obwodowa – 1862 Magistrat zob. Urząd Miasta Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna – 1 X 1995 Mauzoleum Gen. Józefa Bema – 1928, 30 VI 1929, 16 IV 1998 Medal „Bibliotheca Magna Perennisque” – 7 XI 2003 Medyczne Studium Zawodowe – 15 I 2003 Metropolia lwowska – 13 III 1786 Miejska Biblioteka Literacko-Naukowa zob. Miejska Biblioteka Publiczna Miejska Biblioteka Publiczna – 1 III 1855, 6 I 1875, 15 V 1908, 7 XI 1908, 5 II 1940, II 1945, 1 I 1947, 16 I 1949, 17 VII 1975, 26 IX 1991, 1 I 1992, 18 I 1995, 30 VII 1997, 1 VII 1999, 15 V 2001, 11 V 2003, 7 XI 2003, 5 XII 2003 81 Miejska Kolej Elektryczna – 25 IX 1911 Międzynarodowa Konferencja Miasta w Internecie – 11-14 VI 1997 Międzynarodowy Festiwal Filmów „Dozwolone do 21” – V 1996 Ministerstwo Edukacji Narodowej – 10 VII 1990 Ministerstwo Kultury i Sztuki – 4-18 X 1997 Ministerstwo Oświaty – 1951 Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego – 1951 Ministerstwo Rolnictwa – 1 I 1955 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych – 25 VI 1929 Misjonarze – 1903 młyn parowy Henryka Szancera – 1846 Mościcka Fundacja Kultury – 2 VI 1972, 3 VI 1991, 11-12 I 1997 Mościcki Klub Balonowy – 1935 Muzeum Etnograficzne zob. Muzeum Okręgowe Muzeum Miejskie zob. Muzeum Okręgowe Muzeum Okręgowe – 11 III 1861, 4 VI 1927, 16 VI 1929, XI 1984, 11 III 1989, 1921 VI 1997, 9 II 2001, 24 II 2003, 11 V 2003 Muzeum Węgierskiej Armii, Budapeszt – 8 VI 2002 Nagroda im. Jana Szczepanika – 1992 Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych – 10 VII 1990 NSZZ „Solidarność” – VIII-IX 1980, 7 X 1980, 19 X 1980, 12/13 XII 1981, 11 XI 1982 Obóz Hitlerowski, Bełżec – 11-18 VI 1942, 15 XI 1942 Obóz Hitlerowski, Oświęcim – 3 VI 1940, 14 VI 1940 obóz przejściowy dla jeńców – 12 IX 1939 Ochotnicza Straż Pożarna – 1865 Ogólnopolski Festiwal Komedii „Talia” – 4-18 X 1997 Pałac Młodzieży – 1951, V 1996, 5 XII 2003 Panorama Siedmiogrodzka – 11 III 1989 Państwowa Fabryka Związków Zawodowych zob. Zakłady Azotowe Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa – 1833 Państwowe Gimnazjum, II zob. Liceum Ogólnokształcące, II Państwowe Gimnazjum, III zob. Liceum Ogólnokształcące, III Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie – 1874 82 Państwowy Teatr Ziemi Krakowskiej im. L. Solskiego zob. Tarnowski Teatr im. L. Solskiego Park Kultury i Wypoczynku – 5 VIII 1967 Park Miejski – 3 VI 1929, 8 VI 2002 PKS – VII 1973 poczta – 23 X 2002 „Pogoń” – 1 V 1881, 4 VI 1882 „Pogoń” – I 1993 Polska Drużyna Strzelecka, XIV – 15 II 1913, VIII 1914 Polska Partia Robotnicza – 27 I 1945, 7 III 1948 Polska Partia Socjalistyczna – 27 I 1945, 7 III 1948, 7 VI 2002 Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – 13 XI 1906 Polskie Stronnictwo Ludowe – V 1948 Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” – I 1916 Polskie Towarzystwo Krajoznawcze – 10 VI 1931 Polskie Towarzystwo Opieki Nad Grobami Bohaterów – X 1926 Polskie Towarzystwo Tatrzańskie – 1924 Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze – 24 IV 1951, 1953 pomnik Adama Mickiewicza – 26 XI 1900, 20 VI 1925, 20 III 1968 pomnik gen. Józefa Bema – 11 V 1985 pomnik Jana Pawła II – 29 VI 1981 pomnik Jana Szczepanika – 18 IV 2002 pomnik Józefa Szujskiego – 1 VI 1886 pomnik Kazimierza Brodzińskiego – 17 VII 1884 pomnik Ludwika Solskiego - 1972 pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej – po 1536 pomnik nagrobny hetmana Jana i Jana Krzysztofa Tarnowskich – 1561-1573 pomnik nagrobny Janusza i Zuzanny Ostrogskich – 1612-1620 Pomnik Nieznanego Żołnierza – 20 VI 1925, 28VI 1931, 8-9 VIII 1931 Pomnik Ofiar Faszyzmu – 30 IX 1975 Pomnik Ofiar Stalinizmu – 17 IX 2000 Pomnik Ofiar Wojny i Faszyzmu – 19 VI 1966 pomnik Sandora Petöfiego – 5 VI 1986 pomnik Wincentego Witosa – 8 X 1988 Powiatowa Biblioteka Publiczna – 17 VII 1975 Powiatowa Poradnia Kulturalno-Oświatowa zob. Wojewódzki Ośrodek Kultury 83 Powiatowy Ośrodek Zdrowia – 6 V 1930 Powszechna Konfederacja Narodu Polskiego – 1837 „Praca” – 15 III 1924, 12 XII 1926 „Pro Ecclesia et Pontifice” – 1993, 21 I 2001 Projektograf „Apollo” – 19 VII 1911 Prywatna Szkoła Zawodowa Żeńska – 15 XI 1925 Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Związku Pracowników Chemicznych zob. Liceum Ogólnokształcące, IV „Przegląd Polski” – I 1943 Punkt Konsultacyjny AE zob. Akademia Ekonomiczna, Kraków Rada Miasta zob. Urząd Miasta Rada Miejska zob. Urząd Miasta Rada Ministrów – 19 V 1998 Rada Narodowa – 1848 Rada Szkolna Okręgowa – 1867 Radio „Dobra Nowina” – 24 XII 1993 Radio „MAKS” – 8 IX 1994, XII 1996 Radiowy Festiwal Poezji Religijnej Rozgłośni Katolickich – 11-12 I 1997 Realne Seminarium Żeńskie im. Bł. Kingi, I – 12 IV 1884 „Rejestr Firm Nagrodzonych i Wyróżnionych Regionu Tarnowskiego” – 1992 Robotniczy Klub Sportowy „Metal” – 1922 „Rocznik Tarnowski” – VI 1990 Rząd Narodowy – 1863 rzeźnia miejska – 1885, 1 VI 1931 sąd – 1926 Sąd Okręgowy – 28 VI 1930 Sąd Szlachecki – 1787 Sejm – 4 VI 1989 Seminarium Duchowne – 1826, 30 III 1880, 22 X 1996, 13 VI 1999, 24 II 2004 Senat – 4 VI 1989 Służba Zwycięstwu Polsce – X 1939 Sokoli Klub Sportowy „Tarnovia” – 1918 Społeczne Towarzystwo Oświatowe – Koło 32 – 1 IX 1990 Społeczno-Kulturalne Stowarzyszenie Romów – 1963 Spółdzielcza Huta „Laura” – 1936 84 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Jaskółka” – 1972 Spółdzielnia Pracy Metalowo-Drzewnej „Pokój” – 16 I 1966 Stado Ogierów Klikowa – 1 I 1955 Stała Drużyna Polowa – 1912 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – 7 XI 2003 Stowarzyszenie Katolickich Robotników „Praca” – 25 III 1895 Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Europy Środkowej z Unią Europejską – 5 IV 1998 Stowarzyszenie Obywatelskie „Pogoń” – IX 1993 Stowarzyszenie Ochotniczej Straży Pożarnej – 1865 Stowarzyszenie Rękodzielników Chrześcijańskich „Gwiazda Tarnowska” – 5 IX 1869, 1882 Stowarzyszenie Robotników „Siła” – 1892 Stowarzyszenie Rzemieślników „Gwiazdka Tarnowska” zob. Stowarzyszenie Rękodzielników Chrześcijańskich „Gwiazda Tarnowska” Stronnictwo Ludowe – 5 X 1919, V 1948 Studium Nauczycielskie – 1 IX 1967 Synagoga Nowa – 1863, 18 VIII 1908 Synagoga Stara – ok. poł. XVII w. „Szare Szeregi” – 1940, I 1943, 30 IX 1975 szkoła dla dziewcząt – 1787 szkoła kolegiacka – 2 poł. XIV w., 1524 szkoła parafialna – 2 poł. XIV w., 18 VI 1559, X 1756 Szkoła Podstawowa nr 9 – 14 VI 1996 Szkoła Społeczna – 1 IX 1990 Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego zob. Zespół Szkół Plastycznych Szkoła Wydziałowa im. M. Konopnickiej – 7 I 1914 szkoła żeńska – 17 VIII 1818 szpital miejski – 1835 Szpital Specjalistyczny – 13 X 2000 Szpital Wojewódzki – 1993, 10 XII 2002 szpital wojskowy – 1833, 1855 szpital żydowski – 1842 Światowe Forum Prasy Polonijnej – 7-13 IX 1993 85 Targi Zdrowej Żywności – 28-29 IX 1985 „Tarniny” – I 1993 „Tarnoviae Merenti” – 19 V 2000, 16 V 2001, 12 VI 2003 Tarnowska Komisja Koordynacyjna zob. NSZZ „Solidarność” Tarnowska Kongregacja Kupiecka – I 1996 Tarnowska Oficyna Wydawnicza – 1987 Tarnowska Orkiestra Kameralna – 1993 Tarnowska Szkoła Ogrodnicza – 1881 Tarnowska Telewizja Kablowa – 1990 Tarnowski Klub Literacki – IV 1996 Tarnowski Komitet Rewolucyjny – 1852 Tarnowski Salon Poezji – 11 V 2003 Tarnowski Teatr im. L. Solskiego – 28 X 1945, 7 IX 1950, 1 I 1957, 1972, 12 IX 2002, 11 V 2003 Tarnowskie Centrum Aktywizacji Zawodowej Bezrobotnych – 15 IX 1993 Tarnowskie Centrum Kultury – 1992, IV 1996 Tarnowskie Dni Medycyny Klinicznej – X 1993 Tarnowskie Regionalne Centrum Koordynacji i Obsługi Turystyki – XI 1999 Tarnowskie Towarzystwo Fotograficzne – 13 I 1977 Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne – VI 1990 Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne – 1912, 26 V 1931, 9 IX 1976, X 1982, 29 II 1990 Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Muzyki – 1880 Tarnowskie Towarzystwo Przyjaciół Węgier – 11 III 1902, 6 XII 1956, 11 V 1985, 5 VI 1986, 1994, 11 III 2002 Tarnowskie Towarzystwo Żużlowe – 1 XII 2001 Teatr Miejski zob. Tarnowski Teatr im. L. Solskiego Teatr Młodego Widza – VI 1995 „Temi” – VI 1978 Towarzystwo Dobroczynności – 1 X 1843 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – 1884, 26 VI 1897, 1912, VIII 1914, 4 IX 1930 Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza – 1 III 1855, XII 1901, 23-24 X 1909, 22-23 IX 1989, 20 I 1998 Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich – 5 V 1989, 14 VI 1996, 2 VI 2001 86 Towarzystwo Miłośników Sceny – 1873 Towarzystwo Muzyczne – 5 IX 1869, 1895 Towarzystwo Oświaty Ludowej – 1882 Towarzystwo Przyjaciół Mościc – 11 V 2002 Towarzystwo Przyjaciół Nauk – 7 IX 1929 Towarzystwo Przyjaciół Wyższego Seminarium Duchownego – 22 X 1996 Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej – 25 IV 1966, 1968, 1972, 16 XI 1989 Towarzystwo Rolnicze – 27 VII-3VIII 1872 Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec” – XI 1912, VIII 1914 Towarzystwo Strzeleckie – 2 III 1845, 1951 Towarzystwo Szkoły Ludowej – 29 V 1892, 15 V 1908, 5 X 1924 tramwaje zob. Miejska Kolej Elektryczna Tydzień Młodych Talentów – X 1982 „Unia” – 4 VI 1882 Unia Europejska – XI 1999 Unia Wolności – 15 IX 1993 Uniwersytet Jagielloński – 1578, 14 IX 2000 Uniwersytet Śląski – 25 XI 1998 Urszulanki – 1877 Urząd Miasta – 1792, 11 III 1861, 1867, III 1867, XII 1875, 1881, 1885, 1 I 1892, 3 IV 1903, 1906, 30 X 1918, 27 V 1990, 29 V 1990, VI 1990, 26 IX 1991, 20 II 1992, 16 VI 1993, 4-18 X 1997, 2 IX 1999, XI 1999, 7 III 2000, 14 IX 2000, 5 XII 2003 Urząd Pocztowy – 1767 Urząd Wojewódzki – 1 VI 1990 „Walka Zbrojna” – I 1943 Warsztaty Kolejowe zob. Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego więzienie – 31 XI 1926 Wodociąg Miejski – 24 XI 1910 Wojewódzka Biblioteka Publiczna – 17 VII 1975, 26 IX 1991, 1 VII 1999 Wojewódzka Szkoła Pielęgniarek – 15 XII 1946 Wojewódzki Ośrodek Kultury – 17 VII 1975, 1987, I 1993 wojsko – 1991 Wojskowa Komenda Miasta – 8 IX 1939 Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos” – 26 XI 1990 87 Wydział Miejski zob. Urząd Miasta Wydział Obwodowy – 1862 Wyższa Szkoła Biznesu – 1 X 1995, 5 X 1996 Wyższa Szkoła Realna – 1897, 24 V - 22 VI 1914 Wyższa Szkoła Zawodowa – 19 V 1998 Zakłady Azotowe – 12 III 1927, 5 X - 20 XII 1929, 1 II 1931, 3 IX 1939, 3 VI 1940, VII 1944, VII 1947, 1950, 1958, VIII-IX 1980, 3 X 1997 Zakłady Mechaniczne „Tarnów” – 1951, VIII-IX 1980 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego – 1917, 1944/1945, 1946, 1951 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego zob. też Zakłady Mechaniczne „Tarnów” Zespół Pieśni i Tańca „Świerczkowiacy” – 1963 Zespół Szkół Muzycznych – 1912, 20 IV 1945 Zespół Szkół Plastycznych – 1 III 1945 Zespół Szkół Społecznych – 1 III 2001 „Zeszyty Tarnowskie” – 1968 Związek Bezimienny – 1832 Związek Legionistów Polskich – 14 II 1998 Związek Literatów polskich w Krakowie – IV 1996 Związek Mazurski zob. Powszechna Konfederacja Narodu Polskiego Związek Młodzieży Polskiej – VII 1948 Związek Muzeów w Polsce – 12-13 VI 1930 Związek Polskich Artystów Plastyków – 1946 Związek Strzelecki zob. Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec” Związek Sybiraków – 17 XII 1988 Związek Zawodowy Artystów – II 1945 Związek Zawodowy Kolejarzy – 1922 Związek Zemsty Ludu – 1832 88 BIBLIOGRAFIA W WYBORZE Balicki W.: Miasto Tarnów pod względem historycznym, statystycznym, topograficznym i naukowym. Tarnów 1831 Bednarczyk P.: Tarnowska „Solidarność” w podziemiu. Tarnów 1994 Białas T., Szymanowski Z.: Mościce – kolebka polskiej chemii, ostoja patriotyzmu. T. 1-2. Tarnów 2000 – 2002 Dutkiewicz J.: Tarnów. Warszawa 1954 Dworzaczek W.: Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Warszawa 1985 Dworzaczek W.: Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Wiek XIV – XV. Warszawa 1971 Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych. Kalwaria Zebrzydowska 1985 Kumor B.: Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786 – 1985. Kraków 1985 Leniek J., Herzig F., Leśniak F.: Dzieje miasta Tarnowa. Tarnów 1911 Leo A.: Tarnowskie kościoły. Tarnów 2000 Morawczyński M.: Od Raby do Wisłoki – szlakami pióra. Związki regionu tarnowskiego z literaturą. Tarnów 1996 Moskal K.: In castro nostro Tarnoviensi. Zamek tarnowski jako rezydencja, warownia i centrum administracyjno-gospodarcze dóbr Tarnowskich. Tarnów 2004 Okoński J.: Pradzieje Tarnowa. Tarnów 1990 89 Orliński N.: Tarnów i okolice. Przewodnik. Warszawa 1982 Pietrzykowa A.: Region tarnowski w okresie okupacji hitlerowskiej. Warszawa – Kraków 1984 Piszowa A.: 600-lecie Tarnowa. Tarnów 1930 Potępa S.: Tarnów międzywojenny. Kronika 1918 – 1939. Tarnów 1988 Potępa S.: Tarnów pod zaborem austriackim. Kronika 1772 – 1918. Tarnów 1985 Potępa S., Sypek A., Trusz M.: Cmentarz Stary w Tarnowie. T. 1. Tarnów 1991 Ruta Z.: Szkoły tarnowskie XV – XVIII. Wrocław 1968 Sawczyk B., Sąsiadowicz M., Stańczyk E.: Ocalić od zapomnienia. Patroni tarnowskich ulic. T. 1. Wyd. 2. Tarnów 2003 Sąsiadowicz M.: Dlaczego Miejska Publiczna nosi imię Juliusza Słowackiego. Tarnów 1995 Sypek A.: Cmentarz Stary w Tarnowie. T. 2-3. Tarnów 1994 – 1999 Tarnów. Dzieje miasta i regionu. T. 1-3. Tarnów 1981 – 1987 Tarnów. Wielki przewodnik. T. 1-10. Tarnów 1994 – 2003 Z dziejów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. J. Słowackiego w Tarnowie. 1908 – 1968. Tarnów 1968 Żychowska M.: Harcerstwo tarnowskie 1910 – 1975. Tarnów 1984 90
