o STOWARZYSZENIACH w prawie

STOWARZYSZENIA
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym
Prawo do zrzeszania się w stowarzyszeniach:
W Konstytucji zapewniona jest wolność tworzenia i działania stowarzyszeń.
art. 12 Konstytucji: „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania
związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów
obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.”
Nie jest dopuszczalne tworzenie stowarzyszeń, które by się odwoływały do totalitarnych
metod i praktyk działania. Poza tym nie wolno tworzyć stowarzyszeń szerzących nienawiść
rasową lub narodowościową.
art. 13 Konstytucji: „Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji
odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu,
faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program zakłada lub dopuszcza nienawiść
rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na
politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkowswta.”
Konstytucja zapewnia wolność zrzeszania się.
art. 58 Konstytucji: „1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się. (...)”
Konstytucja przewiduje rejestrację stowarzyszeń, a o odmowie rejestracji może orzec tylko
i wyłącznie sąd.
art. 58 Konstytucji: „(...) 2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są
sprzeczne z Konstytucja lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego
zrzeszenia orzeka sąd. (...)”
Stowarzyszenie - dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszeniem o celach niezarobkowych.
art. 2 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Stowarzyszenie jest dobrowolnym,
samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. (..)”
 dobrowolne - dobrowolność dotyczy członkostwa;
art. 6 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Nikogo nie wolno zmuszać do udziału
w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia. (...)”
 samorządne (samodzielne) - samodzielność dotyczy struktury organizacyjnej, poza tym
stowarzyszenie samo decyduje o swojej działalności;
art. 2 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Stowarzyszenie samodzielnie określa
swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne
dotyczące jego działalności. (...)”
 trwałe, tzn. może zmieniać się jego skład osobowy (np. odejście ze stowarzyszenia jego
założycieli nie pociąga za sobą zakończenia jego działalności).
Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej swoich członków.
art. 2 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 3. Stowarzyszenie opiera swoją
działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudnia
pracowników.”
Ograniczenia prawa do zrzeszania się w stowarzyszeniach mogą wynikać ze względu
na wartości, takie jak ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, ochrona moralności
publicznej albo ochrona praw i wolności innych osób.
art. 1 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Prawo zrzeszania się w
stowarzyszeniach może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy,
niezbędnym do zapewnienia interesów bezpieczeństwa państwowego lub porządku
publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo ochrony praw i wolności
innych osób.”
Stowarzyszenia mogą tworzyć obywatele polscy posiadający pełną zdolność do czynności
prawnych, co do zasady którzy ukończyli 18 lat, przy czym założyć stowarzyszenia nie ma
prawa osoba pozbawiona praw publicznych.
art. 3 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje
obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionym
praw publicznych. (...)”
Osoby poniżej 18 lat mogą być tylko członkami stowarzyszenia. Małoletni poniżej 16 lat
mogą być członkami stowarzyszenia za zgodą opiekunów, ale w ogóle nie mają prawa
głosowania w jakichkolwiek sprawach, chyba że są to stowarzyszenia małoletnich, natomiast
małoletni od 16 do 18 lat mają prawo być członkami, ale bez prawa wyboru do organów
stowarzyszenia.
art. 3 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat,
którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń
i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu
stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
3. Małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do
stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu
na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa
wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia
zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.”
Cudzoziemcy mogą się zrzeszać w stowarzyszeniach, jeżeli mają miejsce zamieszkania
na terytorium Polski, ale cudzoziemcy nie mający zamieszkania w Polsce nie mogą, chyba że
statut stowarzyszenia przewiduje taką możliwość.
art. 4. ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie
z przepisami obowiązującymi obywateli polskich. 2. Cudzoziemcy nie mający miejsca
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą wstępować do stowarzyszeń,
których statuty przewidują taką możliwość.”
Osoby prawne nie mogą tworzyć stowarzyszeń, ale mogą być członkami wspierającymi.
art. 10 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 3. Osoba prawna może być jedynie
wspierającym członkiem stowarzyszenia.”
Zakaz tworzenia stowarzyszeń, które zakładają zasadę bezwzględnego posłuszeństwa
członków wobec władz stowarzyszenia
art. 6 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Tworzenie stowarzyszeń przyjmujących
zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia jest
zakazane. (...)”
Niektóre organizacje nie podlegają przepisom ustawy - Prawo o stowarzyszeniach,
w szczególności chodzi o partie polityczne i komitety wyborcze oraz kościoły i związki
wyznaniowe.
art. 7 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Przepisom ustawy nie podlegają: (...)
2) kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne, 3) organizacje religijne,
których sytuacja prawna jest uregulowana ustawami o stosunku państwa do kościołów
i innych związków wyznaniowych, działające w obrębie tych kościołów i związków,
4) komitety wyborcze utworzone w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego lub wyborami
do organów samorządu terytorialnego, 5) partie polityczne. (...)”
Stowarzyszenia rejestruje się w Krajowym Rejestrze Sądowym.
art. 8. ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Stowarzyszenie podlega obowiązkowi wpisu
do Krajowego Rejestru Sądowego, (...).”
Tryb tworzenia stowarzyszeń:
1) Stowarzyszenie tworzą obywatele polscy, co najmniej 15 osób.
art. 9 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Osoby w liczbie co najmniej piętnastu,
pragnące założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet
założycielski.”
2) Uchwalenie statutu w którym wymieniona jest m.in. nazwa stowarzyszenia, teren działania
i siedziba, cel działania, władze stowarzyszenia, sposób reprezentowania stowarzyszenia,
sposób rozwiązania stowarzyszenia, pozyskiwanie środków finansowych.
art. 10 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Statut stowarzyszenia określa w
szczególności: 1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń,
organizacji i instytucji, 2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia, 3) cele i sposoby ich
realizacji, 4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz
prawa i obowiązki członków, 5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru,
uzupełniania składu oraz ich kompetencje, 6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz
zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał, 7) sposób
uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich, 8) zasady
dokonywania zmian statutu, 9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia. (...)”
Obowiązkowymi organami stowarzyszenia są: walne zebranie jako organ najwyższy
(może być zastąpione przez zebranie delegatów), zarząd oraz komisja rewizyjna jako organ
kontroli wewnętrznej.
art. 11 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Najwyższą władzą stowarzyszenia jest
walne zebranie członków. W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz
stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania członków. 2. Statut
może przewidywać zamiast walnego zebrania członków zebranie delegatów lub zastąpienie
walnego zebrania członków zebraniem delegatów, jeżeli liczba członków przekroczy
określoną w statucie wielkość. W takich przypadkach statut określa zasady wyboru
delegatów i czas trwania ich kadencji. 3. Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd
i organ kontroli wewnętrznej.”
Stowarzyszenie utrzymuje się ze składek członkowskich, a podstawowymi źródłami
majątku stowarzyszenia, oprócz składek, są np. darowizny oraz dochody z ofiarności
publicznej.
art. 33 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Majątek stowarzyszenia powstaje ze
składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności,
dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. 2. Stowarzyszenie,
z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy
oraz korzystać z ofiarności publicznej.”
Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, a dochód z tej działalności
może wspierać cele stowarzyszenia.
art. 34 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Stowarzyszenie może prowadzić działalność
gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód
z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może
być przeznaczony do podziału między jego członków.”
Statut stowarzyszenia może przewidywać tworzenie jednostek terenowych.
art. 10 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Stowarzyszenie, które zamierza
tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, jest obowiązane określić w statucie strukturę
organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek. (...)”
3) Wniosek do sądu rejestrowego, razem ze statutem i informacjami dotyczącymi założycieli.
art. 12 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Komitet założycielski składa do sądu
rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, zawierającą imiona
i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy
założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, a także informację o adresie
tymczasowej siedziby stowarzyszenia.”
Rozpatrywanie wniosku przez sąd - sąd może albo zarejestrować stowarzyszenie albo
odmówić rejestracji, gdy nie spełnione zostały warunki określone w ustawie.
art. 13 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Wniosek o zarejestrowanie
stowarzyszenia sąd rejestrowy rozpoznaje niezwłocznie, a rozstrzygnięcie powinno
nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku. (...)”
art. 14 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Sąd rejestrowy odmawia zarejestrowania
stowarzyszenia, jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w ustawie.”
art. 16 ustawy - prawo o stowarzyszeniach: „Sąd rejestrowy wydaje postanowienie
o zarejestrowaniu stowarzyszenia po stwierdzeniu, że jego statut jest zgodny z przepisami
prawa i założyciele spełniają wymagania określone ustawą.”
4) Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym - stowarzyszenie uzyskuje osobowość
prawną i może rozpocząć działalność.
art. 17 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Stowarzyszenie uzyskuje osobowość
prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
(...)”
Związek stowarzyszeń tworzą co najmniej trzy stowarzyszenia, przy czym założycielami
i członkami mogą być inne osoby prawne, ale osoby prawne mające cele zarobkowe mogą
być jedynie członkami wspierającymi.
art. 22 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Stowarzyszenia w liczbie co najmniej
trzech mogą założyć związek stowarzyszeń. Założycielami i członkami związku mogą być także
inne osoby prawne, z tym że osoby prawne mające cele zarobkowe mogą być członkami
wspierającymi. (...)”
Nadzór nad działalnością stowarzyszeń sprawuje starosta, a wyjątkowo wojewoda
w przypadku stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego.
art. 8. ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 5. Nadzór nad działalnością stowarzyszeń
należy do: 1) wojewody właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia w zakresie
nadzoru nad działalnością stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, 2) starosty
właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia w zakresie nadzoru nad innymi niż
wymienione w pkt 1 stowarzyszeniami zwanych dalej „organami nadzorującymi”. (...)”
Uprawnienia starosty w ramach nadzoru nad stowarzyszeniami:
- uprawnienia kontrolne;
- w razie stwierdzenia niezgodności z prawem bądź postanowieniami statutu działalności
stowarzyszenia, starosta może wystąpić o ich usunięcie, udzielić ostrzeżenia władzom
stowarzyszenia, albo wystąpić do sądu.
art. 25 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Organ nadzorujący ma prawo: 1) żądać
dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał
walnego zebrania członków (zebrania delegatów), 3) żądać od władz stowarzyszenia
niezbędnych wyjaśnień.”
art. 28 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „W razie stwierdzenia, że działalność
stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu w sprawach,
o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia
stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie w określonym terminie,
udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia, wystąpić do sądu o zastosowanie środka
określonego w art. 29.”
Sąd może udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia, uchylić niezgodną z prawem lub
statutem uchwałę stowarzyszenia albo rozwiązać stowarzyszenie.
art. 29 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Sąd, na wniosek organu nadzorującego lub
prokuratora, może: 1) udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia, 2) uchylić niezgodną z
prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia, 3) rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego
działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie
ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem. (...)”
Rozwiązanie stowarzyszenia przez sąd następuje, gdy stowarzyszenie nie posiada władz
i nie jest możliwe dalsze funkcjonowanie stowarzyszenia.
art. 31 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Na wniosek organu nadzorującego sąd
wydaje postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia, w razie gdy: 1) liczba członków
stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia,
2) stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich
wyłonienia w okresie nie dłuższym niż rok.”
Jeżeli stowarzyszenie zostało zlikwidowane, to majątek tego stowarzyszenia przeznacza
się na cele społeczne związane z celem działalności stowarzyszenia (nie można dzielić
majątku stowarzyszeni między członków).
art. 38 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia
przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków
(zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub
uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.”
SZCZEGÓLNE RODZAJE STOWARZYSZEŃ
Stowarzyszenie zwykłe:
- nie posiada osobowości prawnej;
- nie ma statutu (jest tylko regulamin działalności);
- nie jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (tylko informuje się starostę).
art. 40 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „1. Uproszczoną formą stowarzyszenia jest
stowarzyszenie zwykłe, nie posiadające osobowości prawnej. 2. Osoby w liczbie co najmniej
trzech, pragnące założyć stowarzyszenie zwykłe, uchwalają regulamin działalności,
określając w szczególności jego nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę oraz
przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. 3. O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego
jego założyciele informują na piśmie właściwy, ze względu na przyszłą siedzibę
stowarzyszenia, organ nadzorujący, podając dane, o których mowa w ust. 2.”
Źródłem dochodu stowarzyszenia zwykłego są tylko składki członkowskie.
art. 42 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach: „(...) 2. Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki
na swoją działalność ze składek członkowskich.”
Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego:
 Stowarzyszenie gminy z inną gminą, powiatem lub województwem jako jednostką
samorządu terytorialnego, tworzone w celu ochrony wspólnych interesów. Stowarzyszenie
to działa na podstawie statutu, a do jego założenia wymaganych jest co najmniej trzech
założycieli.
art. 84 ustawy o samorządzie gminnym: „1. W celu wspierania idei samorządu
terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów, gminy mogą tworzyć stowarzyszenia,
w tym również z powiatami i województwami. 2. Organizację, zadania oraz tryb pracy
stowarzyszenia określa jego statut. 3. Do stowarzyszeń gmin stosuje się odpowiednio
przepisy Prawa o stowarzyszeniach, z tym że dla założenia stowarzyszenia wymaganych
jest co najmniej 3 założycieli.”
 Stowarzyszenie powiatu innymi powiatami oraz z gminami i województwami - do jego
założenia również wymaganych jest co najmniej trzech założycieli.
art. 75 ustawy o samorządzie powiatowym: „1. Powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia,
w tym również z gminami i województwami. 2. Do stowarzyszeń, o których mowa
w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo
o stowarzyszeniach (...), z tym że dla założenia stowarzyszenia wymaganych jest co
najmniej 3 założycieli.”
Stowarzyszenia w ramach kultury fizycznej:
Kluby sportowe działające w formie stowarzyszeń uzyskują osobowość prawną z chwilą
rejestracji i wpisania do ewidencji prowadzonej przez starostę.
art. 7a ustawy o kulturze fizycznej: „1. Przepisy art. 7 ust. 2 i 4 stosuje się również do
klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują
prowadzenia działalności gospodarczej. 2. Kluby sportowe wymienione w ust. 1 uzyskują
osobowość prawną z chwilą wpisania do ewidencji, o której mowa w art. 7 ust. 4. (...)”
art. 7 ustawy o kulturze fizycznej: „(...) 4. Uczniowskie kluby sportowe podlegają wpisowi
do ewidencji, prowadzonej przez starostów właściwych ze względu na siedzibę klubów. (...)”
Szczególnym rodzaje klubów sportowych są uczniowskie kluby sportowe.
art. 7 ustawy o kulturze fizycznej: „1. Szczególnym rodzajem klubu sportowego jest
uczniowski klub sportowy. (...)”
Kluby sportowe mogą się zrzeszać tworząc związki sportowe. Założycielami związku
muszą być przynajmniej trzy kluby sportowe. W formie związku mogą się także zrzeszać
zawodnicy niezrzeszeni w klubach sportowych.
art. 8 ustawy o kulturze fizycznej: „1. Kluby sportowe, w liczbie co najmniej 3, oraz
zawodnicy niezrzeszeni w klubach sportowych, w liczbie co najmniej 15, mogą zakładać
związki klubów sportowych lub zawodników, zwane dalej „związkami sportowymi”.
2. Związek sportowy może działać w formie stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń. (...)”
Zrzeszenia studentów:
Samorząd studencki tworzą wszyscy studenci uczelni.
art. 202 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „1. Studenci studiów pierwszego
i drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich prowadzonych przez uczelnię
tworzą samorząd studencki. (...)”
Rola organów samorządu studenckiego - są reprezentantami ogółu studentów uczelni.
art. 202 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „(...) 2. Organy samorządu studenckiego
są wyłącznym reprezentantem ogółu studentów uczelni. (....)”
Samorząd studencki działa na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym
i regulaminu oraz działa zgodnie ze statutem uczelni
art. 202 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „(...) 3. Samorząd studencki działa na
podstawie ustawy i uchwalonego przez uczelniany organ uchwałodawczy samorządu
regulaminu, określającego zasady organizacji i tryb działania samorządu, w tym rodzaje
organów kolegialnych i jednoosobowych, sposób ich wyłaniania oraz kompetencje. Samorząd
studencki działa zgodnie ze statutem uczelni. (...)”
Organem nadzorczym w stosunku do samorządu studenckiego jest rektor, który ma
uprawnienia do uchylenia uchwały organu samorządu studenckiego niezgodnej z przepisami
prawa, statutem uczelni, regulaminem studiów lub regulaminem samorządu.
art. 202 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „(...) 7. Rektor uchyla uchwałę organu
samorządu studenckiego niezgodną z przepisami prawa, statutem uczelni, regulaminem
studiów lub regulaminem samorządu. (...)”
Parlament Studentów tworzą przedstawiciele wszystkich uczelnianych samorządów
studenckich. Parlament Studentów ma prawo do wyrażania opinii i przedstawiania wniosków
w sprawach dotyczących ogółu studentów (są to jednak tylko kompetencje opiniodawcze).
art. 203 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „1. Przedstawiciele uczelnianych
samorządów studenckich tworzą Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej
„Parlamentem Studentów”, reprezentujący ogół studentów w kraju. 2. Parlament Studentów
ma prawo do wyrażania opinii i przedstawiania wniosków w sprawach dotyczących ogółu
studentów, w tym do opiniowania aktów normatywnych dotyczących studentów. (...)”
Studenci mają prawo zrzeszać się w uczelnianych organizacjach studenckich,
w szczególności kołach naukowych oraz zespołach artystycznych i sportowych
art. 204 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „1. Studenci mają prawo zrzeszania się
w uczelnianych organizacjach studenckich, w szczególności w kołach naukowych oraz
zespołach artystycznych i sportowych, na zasadach określonych w ustawie. (...)”
Uczelniane organizacje studenckie mają kompetencję do występowania z wnioskami
w sprawach dotyczących studentów uczelni.
art. 204 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „(...) 2. Uczelniane organizacje
studenckie, a także działające w uczelni stowarzyszenia zrzeszające wyłącznie studentów lub
studentów i nauczycieli akademickich, mają prawo występowania z wnioskami do organów
uczelni lub do organów samorządu studenckiego w sprawach dotyczących studentów uczelni.
(...)”
Uczelniane organizacje studenckie podlegają rejestracji, a dokonuje rejestracji rektor. Aby
zarejestrować uczelnianą organizację studencką musi istnieć zgodność jej statutu z przepisami
prawa i statutem uczelni.
art. 205 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „1. Uczelniane organizacje studenckie
podlegają rejestracji, z wyłączeniem organizacji studenckich działających na podstawie
ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach. (...) 2. Organem rejestrującym
i prowadzącym rejestr uczelnianych organizacji studenckich jest rektor. (...) 3. Warunkiem
rejestracji uczelnianej organizacji studenckiej jest zgodność jej statutu (regulaminu,
deklaracji założycielskiej) z przepisami prawa i statutem uczelni. (...)”
Rektor jest organem nadzorczym w stosunku do uczelnianych jednostek organizacyjnych.
Główną kompetencją rektora jest uchylanie uchwał organu uczelnianej organizacji
studenckiej niezgodnych z przepisami prawa, statutem uczelni lub statutem tej organizacji.
art. 205 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym: „(...) 4. Rektor uchyla uchwałę organu
uczelnianej organizacji studenckiej niezgodną z przepisami prawa, statutem uczelni lub
statutem (regulaminem, deklaracją założycielską) tej organizacji. (...)”