Z dziejów Miastkowa - Szkoła Podstawowa w Miastkowie

Z dziejów Miastkowa - Szkoła Podstawowa w Miastkowie

KRONIKA
MIASTKOWA
Opracowała:
mgr Grażyna Nadrowska
Z dziejów Miastkowa
Pierwsza wzmianka o Miastkowie znajduje się w aktach nadań książąt mazowieckich z 1413
roku1. Była to wieś książęcą, która po 1526 roku przeszła na własność królów polskich. Należała do
starostwa łomżyńskiego i często była dawana w dzierżawę. W dzierżawę oddawano również wójtostwo miastkowskie, które na początku XVI wieku trzymali dwaj bracia: Boruta i Stanisław Czartoryscy. W 1538 roku król Zygmunt zezwolił Piotrowi i Mikołajowi synom Stanisława Arcichowskiego. chorążego lozańskiego, na wykup wójtostwa z rąk spadkobierców Czartoryskich: wdowy Anny
z synem Piotrem, a po drugim Czartoryskim dwóch córek Zofii i Małgorzaty. W 1565 roku Miastkowo graniczyło ze wsiami szlacheckimi: Zaruzie, Tarnowem, Czartorią Wydżgi lub Czartorią
Krzyki oraz Korytkami. Wioska była położona nad rzeczką Ruż lub Rusz i dworna zbiornikami
wodnymi zwanymi stawami.2 Posiadała pięćdziesiąt dwie włóki ziemi, między którymi było wydzielonych pięć włók wójtowskich, jedna włóka młynarska i dwie włóki poświętnego. Zamieszkiwało w niej siedemdziesięciu pięciu kmieci, w tym ośmiu karczmarzy i siedmiu ogrodników.
Z każdej włóki pracowali 4 dni w tygodniu a z półwłóki 2 dni. Do wsi należały łąki na uroczysku
zwanym Lubia. Do obowiązków mieszkańców należały: stróża nocna i praca na grobli u dwóch
młynów zwanych: u Jarki i u Chociowskiego, Zobowiązani byli również do dostarczenia podwód
na odległość- siedmiu mil od wsi oraz uczestnictwa w tłokach. Posiadali prawo zbierania drewna w
puszczy zwanej Zagajnica. Na rzecze Rusz były dwa młyny zwane: Jakubowy i Jankowskich. Oba
posiadały dwa koła: jedno mączne, drugie foluszowe3. 13 lipca 1565 roku Jan Koniecki, dworzanin
i podskarbi Anny Jagiellonki otrzymał Miastkowo w dzierżawę 4. Od 1595 roku kolejnym dzierżawcą był Adam Pilchowski, podczaszy królowej Anny Jagiellonki, wraz małżonką Katarzyną Szczepicką.
W 1617 r. dzierżawę posiadał Wojciech Baranowski dworzanin Zygmunta II Wazy. Uzyskał
zezwolenie królewskie na cesję wsi Miastkowa i Giełczyna łącznie z wójtostwem dla syna Stanisława5. Do 1651 roku dzierżawcą był Zygmunt Lanckoroński, który cedował Miastków Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu6. Od 1652 roku Miastkowo dzierżawił Wojciech Sucharzewski z małżonką
Dorotą z Lenoffów7.
1
Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk (dalej: IH PAN), Zakład Atlasu Historycznego zbioryprof. A. Wołffa nr
16629; W. Smoleński, Szkice z dziejów .szlachty mazowieckiej, Kraków 1908. s.20.
2
Archiwum Diecezjalne w Płocku (dalej: ADP), Akta Wizytacji (dalej: A W), nr 47, k. 641. Dziękuję ks. T. Żebrowskiemu za pomoc przy przeprowadzaniu kwerendy archiwalnej.
3
Lustracja województwa mazowieckiego 1565, wyd. I. Gieysztar, A. Źaboklieka, Warszawa 1967, cz. II, s. 99-101.
4
A. Boniedci, Herbiarz Polski, t.l I, Warszawa 1907, s.72-73; Dokumentacja historyczno - konserwatorska katedry Michała Archanioła w Łomży, pod red. M. Przytockiej, Olsztyn 2000, mps. w zbiorach autorki.
5
Lustracje województwa mazowieckiego ZHT wieku 1617-1620, wyd. A, Wawrzyńczuk, Wrocław 1968, cz. I s. 104 106.
6
A. Boniecki, Herbarz, 1.13, s.348 otrzymał w 1652 r., starostwo łomżyńskie i przasnyskie. Katalog zabytków, sztuki,
seria. nowa, t. 9: województwo łomżyńskie, z. 1: Łomża i okolice, Warszawa 1982, s. 45.
7
S. Uruski, Rodzina Herbarz szlachty polskiej, t. 8, Warszawa 1911, s. 61.
Po rezygnacji Jana Bonawentury Krasińskiego w 1660 roku że starostwa łomżyńskiego,
dzierżawcą Miastkowa w 1673 był Jakub Krępski regent ziemski i grodzki różański . Kolejnym
dzierżawcą został Stanisław Józef Kisielnicki herbu Topór, wojski wiski. W 1698 roku otrzymał
konsens królewski na przekazanie Miastkowa i Kuł synowi Michałowi8. W początku XVII w. nowym dzierżawcą został Benedykt Staniszewski łowczy łomżyński a następnie jego syn Michał, chorąży łomżyński. Do nich należała majętność Tarnów w parafii miastkowskiej.
W czasie III zaboru Polski, ziemie te przyłączono do Prus. Starostwo i wójtostwo zostały zajęte na skarb państwa pruskiego. Przeprowadzono nowy podział tworząc amty i landy, które oddano
w administrację kamer9. W 1817 roku właścicielem dzierżawy miastkowskiej był Adam Narzymski10. W łatach dwudziestych XIX wieku, Miastkowo stało się wsią rządową11
W tym samym okresie rozpoczęto budowę traktu warszawsko - petersburskiego, Została
wytyczona nowa trasa łączącą Ostrołękę z Łomżą przez Miastków. Oddanie nowej drogi nastąpiło
po 1828 roku12. Droga i oddanie stacji pocztowych miało niewątpliwie wpływ na rozwój wsi a także
zmianę w usytuowaniu nowo stawianych budynków mieszkalnych. W 1885 roku w Miastkowie
mieścił się urząd gminny, szkoła, sąd gminnym okręgu. Wieś liczyła 487 mieszkańców i posiadała
3754 morgi ziemi13.
Duże zniszczenia w zabudowie wsi spowodowały wydarzenia pierwszej wojny światowej 4
sierpnia 1915 roku część wsi została spalona przez wycofujące się wojska rosyjskie. Dalsze zniszczenia spowodowało wojsko niemieckie, które zatrzymało się w Miastkowie na kwaterę 14. W 1918
roku po utworzenia Rzeczypospolitej Miastkowo przyłączono do województwa białostockiego. We
wrześniu 1939 roku na ziemie te wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Dalsze zniszczenia przyniósł okres terroru hitlerowskiego. Po 1945 r., Miastkowo zostało ponownie włączone do województwa białostockiego. Reformą z 1975 roku zostało utworzone województwo łomżyńskie.
W jego granicach było Miastkowo do nowej reformy administracyjnej w 1998 r. Na mocy jej rozporządzenia Miastkowo jest w województwie podlaskim.
8
A. Boniecki, Herbarz Polski, 1.10, s. 84.
W. Smoleński, Rządy pruskie na ziemiach polskich, Warszawa 1903, s. 49.
10
Archiwum Diecezjalne w Łomży (dalej: ArŁm), sygi. I 315A, s. 9.
11
IH PAN, Tabetia Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożono w Biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, Warszawa 1827, t. 2, s. 15.
12
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (dalej: AG AD) Protokoły Rady Administracji Królestwa Polskiego,
t 16, s. 185.
13
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego t 6, Warszawa 1885, s. 289.
14
Adm. Akta parafii Miastkowo, pismo Do proboszcza z 20. IV 1920 r.
9
SZKOŁA PODSTAWOWA W MIASTKOWIE
Początki szkoły w Miastkowie sięgają czasów Królestwa Polskiego. Pierwsze wzmianki
o tym, że szkoła istniała, sięgają roku 1870. Była to elementarna szkoła publiczna, utrzymywana
przez gminę. Mieściła się w osobnym drewnianym budynku. Znajdowała się w nim jedna izba lekcyjna i mieszkanie dla nauczyciela. Szkoła była jednoklasowa i uczył w niej tylko jeden nauczyciel.
Wykaz nauczycieli w szkole elementarnej w Miastkowie w latach 1870 - 1914:
1870
Wojciech Wądołowski
1870 - 71
Romuald Zubrzycki
1872
Wincenty Karpiński
1872
Wawrzyniec Sobok
1872 - 74
Hipolit Kurpiewski
1874 - 76
Eustachy Mioduszewski
1876 - 79
Michał Kieturajtis
1880
Michał Stanikowski
1879 - 83
Włodzimierz Pawłów
1883 - 87
Anastazja Aszerowa
1886
ks. Leon Potocki
1887
Roch Tomczak
1887 - 89
Zofia Hermanowska
1891
Józef Bielecki
1891 - 92
Hipolit Rykowski
1893 - 99
Stanisław Meller
1900 - 08
Teofil Szabłowski
1908 - 14
Zygmunt Rozmysłowicz
Na przestrzeni 44 lat w szkole elementarnej w Miastkowie uczyło 18 nauczycieli. Wśród
nich byli Polacy, Rosjanie a nawet ksiądz. Nauczyciele często się zmieniali, czasami co rok. Najdłużej uczyli: Teofil Szabłowski - osiem lat, Stanisław Meller - sześć lat i Zygmunt Rozmysłowicz
- sześć lat.
Oświata i szkolnictwo w okresie 20 - lecia międzywojennego.
Gminy łomżyńskiego w pierwszych latach niepodległości państwowej legitymowały się wysokim
rozmiarem analfabetyzmu. Spis powszechny z 1921 r. wykazał, że w wieku 10 lat i więcej umiejętność czytania i pisania wykazywało 69% ludności, 31% to analfabeci Wskaźnik ten był zróżnicowany w odniesieniu do poszczególnych powiatów, miast i gmin regionu.. W czteroklasowej szkole
w Miastkowie oddziały V VI i VII uczyły .w tej samej sali. czas przeznaczony na naukę religii, pol-
skiego, rachunków z geometrią, przyrody, historii i geografii tak dzielono pomiędzy te trzy oddziały, by każdy z osobna miał zapewnioną dla siebie część czasu do pracy pod bezpośrednim kierownictwem nauczyciela (nauka głośna). Pozostały czas trwały zajęcia ciche. Przy nauce rysunku, robót, śpiewu i gimnastyki zajęć cichych nie było, a wszyscy uczniowie pracowali równocześnie pod
kierunkiem nauczyciela. W jednej sali uczyły się także oddziały III i IV. Czas przeznaczony na poszczególne przedmioty, z wyjątkiem rysunków, robót, śpiewu i gimnastyki rozdzielono dla obu tych
oddziałów po połowie na naukę głośną i zajęcia ciche. Oddział III posiadał jedną godzinę nauki głośnej o przyrodzie. Struktura szkolnictwa na terenie gminy Miastkowo uległa zmianie w latach trzydziestych. W latach dwudziestych szkoła powszechna w Miastkowie mieściła się w budynku sądu
powiatowego. Był to drewniany budynek, w którym znajdowały się 2 izby lekcyjne
i mieszkanie dla kierownika szkoły. Oprócz tego wynajmowano jeszcze izby u gospodarzy Miastkowa, m. in. u Mariana Chojnowskiego, Piotra Sadowskiego, Spiżarnego, Stefana Wiśniewskiego
i Zduńczyka.
Dawny budynek szkoły została zbudowany 1900 roku. Do 1925 roku znajdowały się tam
urzędy miejskie takie jak: sad poczta urząd gminy. Od 1926 roku wydział oświaty w Łomży wyraził
zgodę na założenie szkoły, która była kierowana przez Stanisława Ogarka. Szkoła istniała tam do
1935 roku. Kształceniem uczniów zajmowali się: Iwanicka, Szwabo, Kontrymowa, Marchutowa,
oraz dyrektor Ogarek - nauczyciel j. niemieckiego. (Informacje uzyskano od najstarszej mieszkanki
Miastkowa P. Heleny Błachnio 2000 r.).
W 1932 roku rozpoczęto budowę nowego budynku szkolnego. Był on murowany, piętrowy
na rzucie litery L. Usytuowano go przy szosie w centrum wsi. Znajdowało się w nim pięć izb lekcyjnych, gabinet kierownika, pokój nauczycielski, biblioteka, szatnia oraz mieszkanie woźnego w
suterenie. Niestety nie założono kanalizacji, lokale ogrzewano za pomocą pieców kaflowych, na zewnątrz budynku znajdowały się wygódki. Jak na tamte czasy były to warunki bardzo dobre.
W myśl reformy jędrzejewiczowskiej po 1932 ,oku w Miastkowie funkcjonowała szkoła III stopnia.
Nauka odbywała się w 7 klasach jednorocznych. Rok szkolny dzielił się na dwa półrocza. Pierwsze
trwało od 1 września do 30 stycznia, drugie od 3 lutego do końca czerwca. Każde półrocze dzieliło
się na dwa okresy. W pierwszym półroczu okresy te obejmowały: czas od 1 IX do 15 XI i od 15 XI
do 30 l. W drugim półroczu odpowiednio od 3 II do 15 IV i od 16 IV do końca czerwca. Ferie Bożego Narodzenia trwały od 22 XII do 2 I, zaś wielkanocne od wielkiej środy do poniedziałku niedzieli przewodniej włącznie. W szkole obowiązywały przedmioty nauczania: religia, język polski,
język obcy - niemiecki, rachunki z geometrią, przyroda, geografia, historia, roboty, śpiew, gra
i gimnastyka (jako jeden przedmiot nauczania) Od pierwszej klasy uczono religii, języka polskiego,
rachunków z geometrią oraz przedmiotów praktycznych: śpiewu, rysunków, robót, gier i gimnastyki. Historii, przyrody i geometrii nauczano od klasy trzeciej, a od piątej klasy języka obcego.
W szkole powszechnej w Miastkowie naukę pobierali uczniowie z Miastkowa, Zaruzia, Korytk Leśnych, Lub Kurek i Lub Kiertan. W okresie międzywojennym w omawianej placówce uczyli:
H. Iwanicka, Anna Ogarek, Marian Ogarek. Walena Antosiewiczówna, Halina Marchutowa, Zygmunt Kontrym i jego żona, Kuleszowa. Marian Ogarek (1931 r.)
Dalszy rozwój placówki przerwał wybuch II wojny światowej
1 września 1939 roku nie rozpoczęto nowego roku szkolnego. Na ziemie polskie wkroczyły
wojska hitlerowskie. Po zakończeniu kampanii wrześniowej i wkroczeniu na ziemie łomżyńskiego
Rosjan (na mocy traktatu z 23 VIII 1939 r.) w październiku przystąpiono do uruchomiania szkół.
Otwarta szkoła w pierwszych miesiącach funkcjonowała w strukturach przedwojennych. Jedynie
z programu nauczania wyeliminowano historię Polski, geografię i religię. Uczyli w niej jeszcze nauczyciele przedwojenni. W styczniu 1940 roku rozpoczął się proces rugowania polskich nauczycieli, często byli wywożeni w głąb Rosji. Z nauczycieli pracujących w Miastkowie zesłano do Rosji
żonę kierownika szkoły Annę Ogarek z dziećmi. Jemu samemu udało się uciec. Marian Ogarek
działał w szeregach AK. Władze radzieckie w miejsce polskich pedagogów zatrudniały Rosjan oraz
osoby legitymujące się niskimi kwalifikacjami zawodowymi. W Miastkowie uczyła jedna Rosjanka. Nauczano w języku rosyjskim. Radzieckie władze oświatowe dążyły do rusyfikacji młodego pokolenia oraz dominacji wpływów wschodniego sąsiada. Po najeździe Niemiec na ZSRR 22 VI 1941
r. Miastkowo znalazło sił w okręgu "Bezirk Białystok". W tym okresie szkoła nie funkcjonowała.
W budynku szkolnym znajdował sił urząd komisarza Lencheita. Przetrzymywano w nim osoby,
które miały być wywiezione na roboty do Rzeszy. Okupanci rozbudowali budynek, nadając mu
kwadratowy kształt oraz zmienili dach. Taki wygląd szkoła zachowała do dziś. Jeden z mieszkańców Miastkowa wspomina: "U nas w domu kierownik szkoły Marian Ogarek jadał obiady. Pod
przykrywką stołowania się uczył mnie i moich kolegów języka polskiego, rachunków, geografii, historii".
Po zakończeniu działań wojennych Marian Ogarek przystąpił do reaktywowania szkoły.
SZKOŁA PO 1945 ROKU
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku przystąpiono do reaktywowania szkoły
w Miastkowie. Prace nad organizacją szkoły powszechnej (później podstawowej) podjął były kierownik szkoły z okresu przedwojennego Marian Ogarek. Miastkowo znalazło sił i tak w dobrym
położeniu, bo ocalał przedwojenny, murowany budynek szkoły. Okupanci jeszcze go rozbudowali
i wymienili dach. Wprawdzie budynek ocalał, ale wszystkie sprzęty szkolne i pomoce naukowe uległy zniszczeniu. Rejon szkoły obejmował gromady. Miastkowo, Zaruzie, Korytki Leśne.i część
Gałkówki, Luby Kurki i Luby Kiertany przysyłały dzieci do kl. V. W budynku szkolnym wygospodarowano 5 izb lekcyjnych. Szkoła była słabo wyposażona w niezbędny sprzęt szkolny. Brakowało
ławek, stolików, krzeseł, tablic. Każde dziecko przynosiło ze sobą stołeczek i na nim pracowało.
Warunki nauczania były złe. Pracy szkoły nie sprzyjały ciągłe zmiany na stanowisku kierowniczym
i w gronie nauczycielskim. W maju 1945 r. zginął Marian Ogarek. Jego miejsce zajął Stanisław
Ogrodnik, ale nie na długo. Później organizacją szkoły zajęła sił Cecylia Tarnacka, a w 1947 roku
kwalifikowana nauczycielka Eugenia Łapińska. W owym czasie brakowało nauczycieli z pedagogicznym przygotowaniem. Zatrudniono więc nauczycieli niekwalifikowanych. Zaraz po wojnie
w omawianej placówce bez kwalifikacji pedagogicznych uczyli: Stefan Serlikowski, Cecylia Angier. Władysław Łukasiewicz i trochę później Zygmunt Cmak. Wznowione szkolnictwo funkcjonowało według zasad przedwojennego ustroju szkolnego. Zlikwidowano szkoły I i II stopnia. Szkoła
powszechna w Miastkowie, która była przed wojną szkołą III stopnia, została przekształcona na 7
letnią i siedmioklasową szkolę powszechną i przyjęła nazwę: Publiczna Szkoła Powszechna
w Miastkowie. Jednym z najważniejszych problemów oświatowych w powojennej Polsce była walka z pogłębionym wojną analfabetyzmem.
W 1949 roku przystąpiono w tutejszej gminie do pracy nad likwidacją analfabetyzmu. W tej
pracy aktywny udział wzięli nauczyciele. Kierownik szkoły w Miastkowie Mieczysław Jadacki został instruktorem do walki z analfabetyzmem. Po zarejestrowaniu analfabetów i półanalfabetów
przystąpiono do konkretnej pracy organizując w każdej szkole w gminie kursy nauki początkowej.
W 1951 roku zlikwidowano na terenie gminy analfabetyzm, jako zjawisko masowe. Szkoły prowadziły kursy dla analfabetów. Ukończyło je 265 osób, 31 osób ukończyło kursy indywidualne.
W likwidacji zjawiska analfabetyzmu duże zaangażowanie wykazali nauczyciele, min. Mieczysław
Jadacki i Ryszard Truszkowski. 1 września 1948 kierownikiem szkoły został Mieczysław Jadacki.
W tym czasie przeprowadzono wiele prac remontowych. Odnowiono budynek szkolny, wstawiono
nowe szyby, oczyszczono sutereny, strychy, wymieniono podłogi w niektórych izbach lekcyjnych.
Rok szkolny 1953/54 przynosi zmianę na stanowisku kierowniczym. Organizację placówki powierzono Antoninie Zach. Nowy kierownik zorganizował przy pomocy Wydziału Oświaty i Komitetu
Rodzicielskiego dożywianie dzieci. Objęto nim wszystkich uczniów. Od pierwszych lat funkcjonowania szkoły po wojnie działały organizacje młodzieżowe: Szkolne Koło Odbudowy Warszawy,
Samorząd Uczniowski, Drużyna Harcerska, PCK, TPZR, SFSFBS, SKO. Kolejny remont szkoły
przeprowadzono w 1955 r. Odnowiono wewnątrz budynek szkolny, wymieniono na dachu dachówkę oraz zakupiono sprzęt szkolny. Warunki nauczania znacznie sił poprawiły. Na parterze znajdowały sił trzy izby lekcyjne, kancelaria, magazyn, kuchnia i korytarz. Na piętrze było mieszkanie
kierownika, korytarz i jeszcze dwie klasy. Pod koniec 1956 r. szkoła została zelektryfikowana. Kapitalny remont szkoły przeprowadzono jeszcze w roku szkolnym 1957/58. Wstawiono wtedy 5 nowych pieców. W 1959 r. kierownictwo szkoły przejmuje Eugeniusz Nalewajko. W tymże roku poczyniono starania przy budowie budynku gospodarczego przy szkole. Z funduszu komitetu rodzicielskiego zakupiono adapter. Wydarzeniem kulturalnym w życiu szkoły było spotkanie z pisarką
mazurską Marią Zentarą-Malewską i wybitnym działaczem oświatowym Władysławem Gębskim.
W związku z tym, że klasy były przeładowane liczebnie w roku szkol. 1959/60 wzrosła liczba oddziałów. Utworzono 10 oddziałów a rok później 11. Liczba oddziałów w późniejszych latach jeszcze wzrosła. 1961 roku pobudowano budynek gospodarczy, gdzie urządzono salę (pracownię) do
prac ręcznych. Materiał na budynek otrzymano z Powiatowego Zarządu ZNP w Łomży. Przez cały
okres swojej działalności szkoła brała czynny udział w organizowaniu różnorodnych imprez kulturalno-oświatowych na rzecz środowiska. W związku z przypadającymi uroczystościami i rocznicami organizowano w sali miejscowego kina występy, wieczorki dla miejscowej ludności. Za tę działalność placówka otrzymała telewizor. Przy szkole organizowano kurs dokształcający w zakresie kl.
IV szkoły podstawowej. Działała także Szkoła Przysposobienia Rolniczego. W tym okresie omawiana placówka osiągnęła nie notowane dotąd bardzo dobre wyniki nauczania. W dużym stopniu
była to zasługa nauczycieli oraz samych uczniów. Bardzo dobrze układała sił współpraca z komitetem rodzicielskim, który pomagał w organizowaniu różnorodnych uroczystości szkolnych oraz starał sił stworzyć lepsze warunki pracy szkoły. W roku szkol. 1964/65 zapadł projekt rozbudowy
szkoły w związku z tym, że wkrótce miał być realizowany program szkoły 8 - klasowej. Społeczeństwo podjęło zobowiązanie wpłacenia na konto rozbudowy szkoły funduszu w wysokości 198000
zł. Rodzice zobowiązali sił pomóc w budowie szkoły w postaci robocizny. Wzmożoną aktywność
wykazywały także organizacje uczniowskie, działające w szkole. Harcerze brali udział w alertach
organizowanych przez Komendę Główną ZHP, opiekowali sił grobami poległych podczas II wojny
światowej. Spółdzielnia Uczniowska osiągnęła 1000 zł dochodu. Ożywioną działalność prowadziło
SKS, uczniowie uczestniczyli w zawodach sportowych na szczeblu wojewódzkim. TPPR nawiązało
ścisły kontakt z ZSRR. Konkursy czystości i dyżury dzieci na korytarzu organizowało koło PCK.
Systematyczne oszczędzanie propagowało SKO. W poszukiwaniu nowoczesnych metod kształcących w 1965/66 roku szkoła sięga w organizowanym procesie dydaktyczno-wychowawczym po radio i telewizję.
Od 1 września 1966 roku szkoła rozpoczyna po raz pierwszy pracę w szkole ośmioklasowej.
Tego też roku 14 X 1966r. uchwalono Statut Szkoły Podstawowej w Miastkowie, który określił
cele, zadania, założenia organizacyjne szkoły. W nowym roku szkolnym 1968/69 kierownictwo
szkoły obejmuje Janusz Zbrożek. Warunki lokalowe, w jakich przebiegała praca dydaktyczno-wychowawcza były nie najlepsze. Po przedłużeniu obowiązku szkolnego, wzrosła liczba oddziałów.
Zaczynało brakować klas i pracowni. W szkole uczono na dwie zmiany. Dlatego też podjęto starania, aby pobudować nowy budynek szkolny. Kierownictwo, nauczyciele, rodzice podjęli starania,
aby wprowadzić w czyn projekt budowy. 20 października 1971 roku powołano Fundusz Budowy
Szkół.
Po kilku latach zabiegów i licznych wyjazdach delegacji ze szkoły do nadrzędnych władz
administracyjnych i oświatowych pobudowano nowy budynek szkolny. Szkołę wybudowano przy
ulicy Łomżyńskiej naprzeciw starej. Oddano ją do użytku 1 września 1973r.
Wewnątrz są sale lekcyjne. Oprócz nich znajduje sił gabinet dyrektora, pokój nauczycielski, pomieszczenia administracji, świetlica, szatnia. Budynek przeznaczony jest dla uczniów klas młodszych. Znajdują się w nim klasopracownię do nauczania początkowego i od 1998 r. pracownia komputerowa. Szkoła Podstawowa w Miastkowie przekształcona została w roku szkolnym 1973/74 w
Zbiorczą Szkołę Gminną. W skład niej weszły: oddziały przedszkolne i szkoły podstawowe
z terenu całej gminy, klasa uzawodowiona o kierunku rolnym oraz klasa specjalna na poziomie kl.
IV. Dotychczasowy dyrektor szkoły pełnił dwie funkcje, tzn. kierował Zbiorczą Szkołą Gminną,
a jednocześnie jako Gminny Dyrektor Szkół rozszerzał funkcje nadzoru pedagogicznego w stosunku do szkół i przedszkoli w gminie. Gminnym Dyrektorem Szkół, jednocześnie Dyrektorem Zbiorczej Szkoły Gminnej w Miastkowie został Tadeusz Koziatek. Zastępcą Gminnego Dyrektora Szkół
do Spraw Wychowawczych został Janusz Zbrożek, a Zastępcą Dyrektora Zbiorczej Szkoły Gminnej
zosta) Antoni Arciszewski, który zajmował sił sprawami wyłącznie tej szkoły. Zreformowana szkoła liczyła 408 uczniów, naukę prowadzono w 14 oddziałach Do pracy w szkole przybywają nowi
nauczyciele ze szkół o obniżonym stopniu organizacyjnym. Mimo to, że szkoła mieściła sił w
dwóch budynkach, jeszcze za mało było sal lekcyjnych. W związku z tym nauka odbywała sił na
dwie zmiany. Dzieci z terenu dowożone były autobusem liniowym i przystosowaną do przewozu
przyczepą traktorową. Czas oczekiwania na lekcję uczniowie spędzali w świetlicy szkolnej.
W okresie funkcjonowania zbiorczej szkoły gminnej zachodziły zmiany na stanowiskach kierowniczych. W 1978 roku stanowisko zastępcy Gminnego Dyrektora Szkół do Spraw Wychowawczych
obejmuje Lidia Grzejka, która w 1983 roku zostaje zastępcą Gminnego Dyrektora Szkół. W tymże
roku zastępca Dyrektora Zbiorczej Szkoły Gminnej zostaje Teresa Bućko, która rok później zostaje
Dyrektorem Szkoły, a jej zastępcą Lidia Grzejka. Tadeusz Koziatek zostaje Inspektorem Gminnym
Oświaty i Wychowania. Przemiany społeczno-polityczne zachodzące w kraju na początku lat
osiemdziesiątych objęły również szkolnictwo. Od 1 września 1982 roku wprowadzono 5-cią dniowy tydzień pracy. Wskutek tego zniesiono plany nauczania w szkołach. Uległ zmianie system oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów. Promocję do klasy programowo wyższej uzyskiwał
uczeń, który ze wszystkich przedmiotów obowiązkowych objętych planem nauczania otrzymał
roczne oceny co najmniej dostateczne. Uczeń, który otrzymał roczną ocenę niedostateczną
z przedmiotu, powtarzał naukę w tej samej klasie w roku następnym.
Szkołę odwiedzili: 9 kwietnia 1980 r. poeta kurpiowski-mazurski poeta Jan Nadolny oraz
Griegorij Iwanów - uczestnik walk o Miastkowo w 1944 r., żołnierz 51 Strzeleckiej Dywizji Armii
Radzieckiej. W 1987 roku uległa likwidacji Zbiorcza Szkoła Gminna w Miastkowie i została przemianowana na Szkołę Podstawową.
Działalność placówki w latach dziewięćdziesiątych.
Rok szkolny 1991/92 przyniósł wiele zmian programowych. Wprowadzono minimum sześciostopniową skalę oceniania oraz mieniono nazwy ocen z zachowania.. Skala ocen: celujący (cel), bardzo
dobry (bdb), dobry (db), dostateczny (dst), mierny (mrn) oraz niedostateczny (ndst). Oceny z zachowania: wzorowe (wz), bardzo dobre (bdb), odpowiednie (odp), nieodpowiednie (ndp), naganne
(ng). W klasie pierwszej wprowadzono ocenę opisową z przedmiotów nauczania za pierwsze półrocze. Przykład oceny opisowej przedstawia aneks nr. 4. Wiodącym zadaniem w ostatnich latach było
rozwijanie demokratycznego stylu pracy w szkole. Od lat organizowane są w dni kultury uczniowskiej, dni samorządności, święto sportu szkolnego, Dzień Edukacji, Dzień Dziecka. Podczas tygodnia kultury uczniowskiej władzę w szkole sprawuje samorząd uczniowski. Młodzież wykazuje
wielkie zaangażowanie i ogromny zasób bardzo ciekawych pomysłów i umiejętności w ich realizacji. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela biblioteki samodzielnie redagują szkolną gazetkę pod
tytułem "Echo". Pierwszy jej numer ukazał sił w 1992 roku. Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły
było odsłonięcie 3 kwietnia 1993 roku tablicy pamiątkowej poświęconej pamięci nauczycieli okresu
przedwojennego - państwa Anny i Mariana Ogarków. Wmurowano ją w stary budynek szkoły. Tablicę ufundowała miejscowa ludność. W uroczystości wzięli udział byli uczniowie państwa Ogarków oraz zaproszeni goście. Całość uświetnił program artystyczny przygotowany przez młodzież
szkolną. W 1994 roku rozpoczęto rozbudowę szkoły z funduszy gminy. Uzyskane pomieszczenie
miało być łącznikiem do przyszłej sali gimnastycznej. W tymże roku szkolnym szkoła była wizytowana przez wizytator Elżbietę Sójko. Celem wizytacji była ocena działalności dyrektora szkoły
w zakresie sprawowania nadzoru i wypełniania funkcji pracodawcy. Pani wizytator wysoko oceniła
pracę szkoły i odstąpiła od formułowania zaleceń powizytacyjnych. Przy szkole istnieje Rada Szkoły, która uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych placówki. Działa ona w oparciu
o roczny plan pracy i plan finansowy. W związku z trudną sytuacją finansową oświaty, dyrekcja
wiąże szkołę w działaniu z rodzicami. Rozwijane jest współdziałanie z rodzicami o bardzo szerokim zakresie, z pokaźną przewagą na rzecz finansowego i rzeczowego wsparcia szkoły.
W ostatnich latach szkołę odwiedza biskup diecezji łomżyńskiej. W bieżącym roku szkolnym
z nauczycielami z całej gminy spotkał sił ks. biskup Stanisław Stefanek. W ubiegłym roku został
powołany Rzecznik Praw Dziecka.
Aktualnie szkoła liczy 292 uczniów w 15 oddziałach przy 24 nauczycielach. Mieści sił
w dwóch budynkach. Stary budynek jest wpisany do rejestru zabytków konserwatora powiatowego.
Ze względu na bezpieczeństwo dzieci po obu stronach ulicy wmurowano barierki oraz w jednym
budynku umieszczono dzieci z klas I-III, w drugim IV-VIII. Szkoła ma 12 sal lekcyjnych. W tym
siedem pracowni (komputerowa, fizyczno-chemiczna, biologiczna, do techniki i trzy do nauczania
początkowego) oraz klasopracownię do języka polskiego rosyjskiego, matematyki, geografii i historii.
(Dane z roku 1998/1999)
POCZTA
Dom dróżnika tzw. Dróżniczówka
W XIX w. W Miastkowie istniała stacja pocztowa przy trakcie Warszawsko - Petersburskim
z poprzęgiem koni. Zachował się klasycystyczny domek dróżnika stojący przy szosie Łomża Ostrołęka zbudowany w latach 1826 - 28. Murowany z cegły tynkowany. Na planie prostokąta
z płytkim ryzalitem od frontu, dwutraktowy. Parterowy nakryty dachem czterospadowym. Ryzalit
i naroże barwione, gzyms koronujący, kostkowy. Elewacja frontowa symetryczna, 3 - osiowa, oś
główna zaakcentowana ryzalitem z wnęką półkolami toskańskimi, we wnęce wejście. Elewacje
boczne o podziale ramowym. Obiekt reprezentuje wartość artystyczną i historyczną.
CMENTARZ
Cmentarz przykościelny
Nie wiemy obecnie jaka była powierzchnia terenu przylegającego do kościoła, a przeznaczonego na pochówek zmarłych. Według później szych wizytacji miała to być działka poła. 15 Na
niej prócz kościoła, w pewnej odległości od niego, została wystawiona drewniana dzwonnica
w której zawieszono trzy dzwony. Kostnicą także drewnianą wybudowano w pewnej odległości od
kościoła, od którego oddzielały ją drzewa16. Stan tych budowli nie był najlepszy skoro przed 1680
rokiem została wystawiona nowa, drewniana dzwonnica, kryta gontem. W czasie przeprowadzania
wizytacji wisiały w niej dwa dzwony. Natomiast kostnica, używana jako skład wydobytych kości,
była bardzo stara. Teren całego cmentarza został ogrodzony płotem drewnianym, w którym umieszczono dwie bramy umożliwiające wejście17. Steń tych budowli nie uległ większej zmianie w ciągu
15 lat. W dzwonnicy wystawionej w pewnej odległości od kościoła znajdowały się dwa dzwony,
15
ADP,AV/,nr47,k.641.
Tamże, A W, nr 10, k. 113.
17
AAWO, AK, Yaria 10, s. 30.
16
które według wizytatora byty miernej wielkości. Jeden mniejszy pęknięty, wydawał tony i był ciągle używany. Po stronie południowej kościoła stała kostnica dobrze zamknięta i zabezpieczona.
Cały cmentarz przykościelny ogradzał płot18. Staraniem proboszcza i okolicznej szlachty został
przeprowadzony remont kostnicy, którą podbito na nowo dranicami. Stan dzwonnicy i zawieszonych w niej dzwonów nie poprawił się. W trakcie realizowanych prac wyremontowano także ogrodzenie cmentarza. Wejście na jego teren prowadziło przez trzy bramki19.
Początek XVI II wieku to liczne wojny i związane z tym przemarsze wojsk szwedzkich, rosyjskich. Lata te okres niszczenia wielu budowli, a zarazem uniemożliwienie realizacji większych
prac remontowych. Przeprowadzona lalka lat później wizytacja stwierdziła zły stan dzwonnicy, która była stara i uszkodzona. Znajdowały się w niej dwa dzwony, z tego tylko jeden był dobry. Drugi
mniejszy był stłuczony, pęknięty. Brak było kostnicy, która została rozebrana na materiał do
ognisk. Ogrodzenie samego cmentarza było zniszczone, tylko częściowo zostały zachowane słupy
i dyle, które byty jednak spróchniałe20. Przy wsparciu finansowym Staniszewskiego, podczaszego
łomżyńskiego, właściciela Tamowa, i Smolińskiej, starościny ostrołęckiej, ksiądz proboszcz przeprowadził prace remontowe przy dzwonnicy i ogrodzeniu cmentarnym. Pożar, który wybuchł
w 1731 roku, zniszczył całkowicie kościół. Odprawianie mszy świętych przeniesiono do dzwonnicy, którą po przeprowadzeniu remontu zamieniono na kaplicę. Dwa dzwony w celu zabezpieczenia
wiernych zdjęto i zawieszono na zewnątrz na czterech kolumnach. Całość została ogrodzona płotem
drewnianym, w którym znajdowały się dwie bramki21. Prace budowlane przy wznoszeniu nowego,
drewnianego kościoła trwały kilka lat. Po ich zakończeniu wyremontowano dzwonnicę, kostnicę
i mur okalający cmentarz przykościelny. Sama dzwonnica zbudowana była z drzewa stawianego
w węgieł, kryta tarcicami. Postawiona na rzucie kwadratu 25 x 25 łokci. Ponowne zniszczenia zostały spowodowane przez wojska rosyjskie, pruskie i francuskie stacjonujące w Miastkowie na
przełomie XIX i XX wieku. Z późniejszej, przeprowadzonej w 1817 roku wizytacji dowiadujemy
się, że kościół razem z cmentarzem oparkaniony był już "po raz dwa, po oparkanieniu przed Rewolucją opalany ale i to z czasem zreperowałoby się chociaż za kupione drzewo, jeżeli będzie fundusz
na to". W ogrodzeniu tym mieściła się jedna brama. Jednocześnie na rozkaz władz pruskich wytyczono nowy cmentarz, którego powierzchnia wynosiła 100×100 łokci. Został usytuowany na odkupionych gruntach dworskich, położonych za wsią w kierunku pomocnym. Na nowym cmentarzu
wystawiono kosztem proboszcza Zembrzuskiego cztery krzyże i kaplicę z drewna tartego, okrytą
słomą. Całość obwiedzione rowem i murem kamiennym. Mocą zarządzenia rządowego nie wolno
18
ADP, A W, nr 47, k. 644.
Tamże, AW, nr 46, k. 54 - 54v.
20
Tamże, AW, nr 46. k. 394. ADP.
21
AW, nr 263, k. 402-402v.
19
było wybierać kości do kostnicy22. 6 stycznia 1820 roku komisarz delegowany do obwodu łomżyńskiego wystosował pismo do Dozoru kościelnego w Miastkowie. Dozór zgodnie z restryktem z 21
grudnia 1819 roku miał podać czy fundusz pokładany wypłacany na reperację ogrodzenia został zużyty zgodnie z wytycznymi. Z korespondencji dowiadujemy się, że kwota 138 złotych 18 groszy
została całkowicie zużyta, reszta kwoty pochodziła ze składek parafialnych. Dokładny stan zabudowy cmentarza zawarto w protokole przejęcia probostwa w 1820 roku. Czytamy w nim, że cmentarz
przykościelny oparkaniony był z trzech stron płotem z bal tartych stawianych w słupy.
Z czwartej strony, od ogrodu, wystawiony został płot pleciony, W ogrodzeniu znajdowała się od
strony gościńca bramka z drzwiczkami na drewnianym biegunie. Po prawej stronie kościoła, raczej
w wielkich drzwiach stała dzwonnica. Została, zbudowana z drewna kostkowego w węgieł, wejście
do niej prowadziło poprzez drzwi stolarskiej roboty na dwóch hakach i zawiasach żelaznych, z skoblem łańcuchowym i probojami. Zawieszono niej trzy dzwony, z których jeden był większy, a dwa
mniejsze. Przed wizytacją przeprowadzono przy dzwonnicy prace remontowe, w trakcie których
wykonano podbicie dachu nowymi tarcicami. W sprawie realizacji prac remontowych przy ogrodzeniu obu cmentarzy rozpoczęła się pomiędzy księdzem Filipkowskim, a holowniczym obwodu
łomżyńskiego długotrwała korespondencja. Pismem z 9 czerwca 1830 roku skierowanym do komisji obwodowej ksiądz proboszcz poinformował o potrzebie zreperowania oparkanienia cmentarza
przykościelnego i remontu kaplicy na cmentarzu grzebalnym. Komisja wezwała budowniczego do
wykonania kosztorysu przyszłych prac. Według budowniczego możliwe było wykonanie obmurowania cmentarza grzebalnego w polu i parkanu byłego cmentarza przykościelnego. Co do prac przy
kaplicy, to według budowniczego jej stan był zły i nie nadawała się już do dalszej reperacji. Uważał, że drewno uzyskane z rozbiórki można było zużyć na reperację szpitala lub sprzedać. Na realizację przyszłych piać przy ogrodzeniu miano przeznaczyć sumy pochodzące z pokładnego. W czasie wojny polsko - rosyjskiej 1831 roku kaplica na cmentarzu została częściowo rozebrana przez
wojsko. Resztę rozebrał proboszcz Filipkowski23. Sprawa ogrodzenia cmentarzy ponownie stała się
sprawą aktualną. 30 sierpnia 1832 roku został zatwierdzony projekt przyszłego oparkanienia cmentarza. Koszt przyszłych prac miał wynosić 1800 złotych 24. Zachowane pismo z 8 czerwca 1833 roku
zawiera spis materiałów potrzebnych na realizację przyszłych prac remontowych. W Drogoszewie
miano zakupić potrzebną cegłę, jedną furę gliny i jedną farę darniny i wapna. W lasach laskowskich
miano nabyć: jedną sztukę wielkiego budulca długości 20 łokci i grubości 12 cali, jedną sztukę
średniego budulca długości 18 łokci i grubości 9 - 10 cali i jedną sztukę kloców do rznięcia długości 12 łokci, grubości 15 - 16 cali. W lasach rządowych miastkowskich miano zakupić jeden sążeń
kubiczny kamienia i jedną furę mchu borowego. 20 sierpnia, 1833 roku zostało wystosowane pismo
22
ArŁm, sygn. I 315A. s. 3.
Tamże, sygn, I 317H, s, 6.
24
Tamże, sygn. I 317B, s.67.
23
do naddzierżawcy ekonomii nowogrodzkiej w sprawie potrzebnego drewna. Pismem z 27 kwietnia
1834 roku, skierowanym do Dozoru kościelnego w Miastkowie, komisarz obwodu łomżyńskiego
poinformował, że 27 maja o godzinie 11 rano w pomieszczeniu biura odbędzie się licytacja na wykonanie oparkanienia i obmurowania cmentarza25.
W 1839 roku została przeprowadzona wizytacja kościoła. Dowiadujemy się z niej, że po
stronie zachodniej kościoła stała dzwonnica drewniana z drzewa kostkowego, stawiana w węgieł,
kryta tarcicami. Wisiały w niej trzy dzwony średniej wielkości. Jeden z nich był spękany. Cały
cmentarz przykościelny oparkaniony był balami stawianymi w słupy. Zamontowano w nim dwie
furtki i bramę podwójną, szalowana na zawiasach i hakach ze skoblem i kłódką do zamykania.
Cmentarz w polu został oparkaniony murem kamiennym26.
Do ponownych prac remontowych miano przystąpić w 1847 roku. Jednak pismo z 24 lutego
(7 marca) 1848 roku informuje, że prace nie zostały podjęte, a cały cmentarz grzebalny potrzebował
powiększenia i nowego obmurowania27. Kolejna wizytacja przeprowadzona 1851 roku informuje
o złym stanie ogrodzenia cmentarza przykościelnego. Słupy i podwaliny były według wizytującego
już spróchniałe. Natomiast ogrodzenie, kamienne łączone mchem leśnym, cmentarza grzebalnego
zostało częściowo rozwalone28.
Po rozebraniu w 1862 r starego, drewnianego kościoła msza święta odbywała się w dzwonnicy zamienionej na kaplicę, 25 sierpnia 1864 roku proboszcz miastkowski wystosował pismo do
dziekana łomżyńskiego, w którym poruszył sprawę zawieszenia obrazu w kaplicy uczynionej
z dzwonnicy. Obraz ten był darem naczelnika wojskowego w Miastkowie29.
W trakcie budowy nowego kościoła postawiono nowe ogrodzenie terenu przykościelnego
i cmentarza grzebalnego w polu30. W protokóle z przeprowadzonej w 1887 roku wizytacji zapisano,
że mur przy kościele kryty był darniną która w wielu miejscach pospadała. Całość wymagała nowego pokrycia i reperacji. Natomiast cmentarz grzebalny wymagał powiększenia W tym celu dokupiono gruntu i przygotowano 25 korcy wapna na przyszłe prace budowlane. W nowym murze miano
zamontować bramę z furtkami. Remontu wymagało również ogrodzenie starego cmentarza przykościelnego31.
Braki w dokumentach uniemożliwiają poznanie nazwiska twórcy figury Matki Boskiej ustawionej nad główną bramą, od pomocy, ogrodzenia terenu przykościelnego. Jej istnienie potwierdza
protokół z wizytacji 1903 roku. Sam mur otaczający kościół został wystawiony z kamienia. Cmentarz grzebalny znajdował się w kierunku północnym od nowo wystawionego kościoła, za skrzyżo25
Tamże, sygn. I 317D.
ArŁm, sygn. I 317H, s. 6.
27
Tamże, sygn, I 317M, s, 6
28
Tamże, sygn. I 317E, s. 84.
29
Tamże, sygn. I 317E, s. 84.
30
Tamże, sygn. I 317 G.
31
ArŁm, sygn. I 315, s. 433.
26
waniem na odległość czterech staj. Otoczony był płotem kamiennym, który zabezpieczono w połowie dachówką holenderką, a w połowie deskami, W czasie wizytacji były już zniszczone,
W ogrodzeniu znajdowała się brama z furtkami po obu stronach, zamocowanymi na ceglanych
słupkach. Pośrodku cmentarza znajdowała się kaplica rodziny Grochowskich. Została zbudowana z
cegły w stylu gotyckim. Dach budowli zabezpieczono blachą żelazną. W środku znajdował się ołtarz z portatylem, organy, komoda do przechowywania uposażenia i ubioru pogrzebowego. Prace
remontowe były realizowane nakładem Stanisława Grochowskiego, syna fundatora. W czasie I wojny na cmentarzu pochowano zmarłych żołnierzy niemieckich32.
Proboszcz, którym był do 1928 roku Julian Brzostkowski, a później jego następca Feliks
Tyszka, przeprowadzali prace remontowe przy ogrodzeniu kościoła i cmentarza. Ze względu na
szczupłość miejsca starali się o zakup potrzebnej ziemi. Teren cmentarza grzebalnego na początku
lat trzydziestych XX wieku wynosił 12707 ha. W 1931 roku parafianie razem z proboszczem wystąpili do kurii łomżyńskiej z pismem o postawieniu pomnika na cmentarzu. Według załączonego
rysunku miał zostać zbudowany z kamienia z orłem i krzyżem na szczycie. Jako miejsce jego usytuowania wyznaczono mogiły poległych w czasie wojny 1920 roku33.
Działania wojenne w czasie wojny światowej nie spowodowały większych zniszczeń
w ogrodzeniu cmentarnym. Proboszcz Wiesław Majewski w lipcu 1948 roku przeprowadził remont
kaplicy na cmentarzu. Do 1950 roku zakończono remont, w czasie którego w obu murach: przykościelnym i cmentarnym uzupełniono ubytki kamienia, a całość pokryto płytami cementowymi.
W ogrodzeniu przykościelnym nad bramą od strony północnej stała statua Matki Boskiej. Wejście
na teren cmentarza grzebalnego prowadziło od wschodu poprzez bramę i furtki żelazne. Kaplica
wystawiona na cmentarzu była w dobrym stanie. Przed przystąpieniem do prac remontowych przy
kościele, staraniem proboszcza został uporządkowany teren przykościelny. W lipcu 1979 roku został wyasfaltowany plac przed kościołem. W 1981 roku potomkowie rodziny Grochowskich przekazali pisemnie prawa do kaplicy wybudowanej na cmentarzu grzebalnym księdzu proboszczowi Marianowi Filipkowskiemu. Już w 1983 roku staraniem aktualnego proboszcza wymieniono blachę na
dachu kaplicy. Na zakończenie remontu przy kościele w 1988 roku wyremontowano mur a filary
pokryto blachą34. Staraniem obecnego proboszcza Kazimierza Dochoda figurę Matki Boskiej znad
bramy w ogrodzeniu oddano do konserwacji. Po zakończeniu prac została ustawiona na swoim
miejscu.
32
33
34
ArŁm, Akta parafii i Miastkowo, wizytacje z 1903 r. i 1919 r.
Tamże, pisma luźne.
AP w Mastkowie, Księga inwentarzowa kościoła i probostwa.
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY
Kościół par. p. w. Matki Boskiej Różańcowej35. Parafia erygowana 1451 z fundacji książąt mazowieckich przez bpa płockiego Pawła Giżyckiego, p. w. św. Jakuba Apostoła i 10 Tysięcy Męczenników. Pierwotny kościół drewniany wzmiankowany 1458 i 1475 oraz 1565. Kolejny drewniany konsekrowany 1767, zamknięty 1859 z uwagi na zły stan techniczny. Obecny murowany, wzniesiony 1862-3 wg projektu arch. Karola Majewskiego z 1861 (zachowanego w archiwum parafialnym). Poświęcony 1865. Remontowany1947, 1979. Zwrócony prezbiterium na pd. Murowany
z cegły, tynkowany. Nawa na rzucie prostokąta, z czworoboczną wieżą od frontu; prezbiterium
węższe, zamknięte trójbocznie; po jego bokach prostokątne skarbczyk i zakrystia. Wewnątrz strop,
tęcza o łuku półkolistym. Okna i otwory drzwiowe zamknięte półkoliście. Zewnątrz podziały lize35
Maria Kołamyjska - Saeed Łomża i okolice, PAN, Warszawa 1992, s. 44-45.
nowo - ramowe. Dwuspadowe dachy oraz namiotowy hełm wieży kryte blachą. Ołtarz główny późnobarokowy 3. ćw. w. XVIII, odnawiany 1874, z rzeźbami Boga Ojca i aniołów w zwieńczeniu;
w polu głównym obraz Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i Katarzyną Sieneńską, wykonany po 1895w miejsce dawnego, względnie restaurowany 1909, przeniesiony z bocznego ołtarza poprzedniego kościoła drewnianego; przysłonięty drewnianymi złoconymi sukienkami koniec
w. XIX (po 1895), zasuwany obrazem Przemienienia Pańskiego, mai. zapewne Ignacy Stelmaski;
tabernakulum kopułowe koniec w. XVIII, antependium mai. 1895 w Zakładzie św. Łukasza w Warszawie. Dwa ołtarze boczne neobarokowe 1874: 1. z obrazem św. Rodziny sygn. Ignacy Stelmaski
1890, na zasuwie obraz św. Piotra i Pawła z tegoż roku, w zwieńczeniu nowszy Serca Jezusowego;
2. z obrazami: Immaculaty wg Murilla sygn. Ignacy Stelmaski 1889, na zasuwie Ukrzyżowania,
w zwieńczeniu św. Kazimierza, oba z 1874. Ambona neobarokowa 1863. Obrazy św. Piotra i św.
Pawła, oba sygn. Ignacy Stelmaski 1899. Rzeźba ludowa św. Jana Nepomucena w. XIX (na strychu). Epitafia: 1. Wojciecha Seweryna Grochowskiego, sędziego pokoju, właściciela Drogoszewa
(zm. 1855), klasycystyczne, z herbem Lubicz, fundacji syna; 2. Cecylii Zaleskiej, 1866; 3. Juliana
Grochowskiego (1833-93), z portretowym medalionem z białego marmuru sygn. Teodor Skonieczny 1895; 4. proboszcza Leona Lubicz Potockiego (zm. 1886); 5. Romualda Ciemniewskiego (zm.
1908), właściciela Tarnowa. Organy neobarokowe wyk. Jan Szymański w Warszawie 1895. Pacyfikał klasycystyczny, fundowany 1836 przez Leopolda Staniszewskiego, pochodzący z prywatnej kaplicy dworskiej w Tarnowie. Trzy krzyże ołtarzowe platerowe, koniec w. XIX, firmy Fraget
w Warszawie. Dwanaście lichtarzy w. XIX/XX firmy Norblin, bracia Buch i T. Werner.