Page pour l`impression

Poszukiwania za pomocą pomiarów prędkości
radialnych
Projekty badań wykorzystujące pomiary prędkości
radialnej są bardzo liczne. Między innymi są to:
Elodie : Ten program, który narodził się ze
współpracy francusko-szwajcarskiej,
realizowany jest za pomocą teleskopu o
średnicy 193 cm w Obserwatorium Haute
Provence. To rozszerzenie programu, który
pozwolił w 1995 roku odkryć pierwszą
egzoplanetę wokół gwiazdy podobnej do Słońca
(51 Pegasi). Elodie odkrył 19 egzoplanet
http://www.obshp.fr/www/nouvelles/elodie.html
Euler-Coralie : ta sama ekipa, co przy
powyższym programie, pracuje w Australijskim
Obserwatorium ESO. Śledzi 1650 gwiazd za
pomocą teleskopu o średnicy 1,2 m. Mają na
swoim koncie 40 odkryć
Spektrograf Elodie
Podziękowania : CNRS / OHP
http://obswww.unige.ch/~udry/planet/coralie.html.
W 1992 roku rozpoczęto "przegląd" California and Carnegie Planet Search wykonywany za
pomocą teleskopu o średnicy 2,4 m w Obserwatorium Licka: dokładność tamtych pomiarów wynosi 3
m/s, przebadano 120 gwiazd. Odkryto 27 egzoplanet. http://exoplanets.org/
Program Anglo-Australian Planets Search śledzi 200 do 300 gwiazd podobnych do Słońca o
jasnościach poniżej 8 magnitudo, za pomocą teleskopu o średnicy 3,9 m. Odkrył 17 planet.
http://www.aao.gov.au/local/www/cgt/planet/aat.html
Advanced Fiber-Optic Echelle to program amerykański wykorzystujący teleskop o średnicy 1,5 m.
Odkrył 20 planet. http://cfa-www.harvard.edu/afoe/espd.html
Ekipa planetologów z Uniwersytetu w Teksasie odkryła wiele egzoplanet za pomocą Teleskopu HobbyEberly w McDonald Observatory : http://www.as.utexas.edu/astronomy/research/ss.html
HARPS : Ten program pomiaru prędkości radialnych prowadzony jest przy wykorzystaniu teleskopiu
ESO 3,6 m. Pozwala osiągać dokładność 1 m/s. Ambicją HARPS jest, śledząc 2000 gwiazd, wykrycie
planet bardzo mało masywnych, planet o długich okresach (jak Jowisz) jak również planet wokół
gwiazd bardzo chłodnych, czy gwiazd ubogich w metale.
http://obswww.unige.ch/Instruments/harps/Welcome.html
Inne programy naziemne
Wiele projektów wykorzystuje inne niż prędkość
radialna techniki:
MPS (Microlensing planet search) używa
techniki soczewkowania grawitacyjnego,
szukając chwilowego wzmocnienia światła
gwiazdy, przed którą przesuwa się masywny,
ciemny (niewykrywalny inaczej)obiekt.
http://www.nd.edu/~srhie/MPS/
PLANET (Probing Lensing Anomalies NETwork)
to międzynarodowa współpraca polegająca na
połączeniu sił i obserwowaniu w sposób ciągły
zjawisk grawitacyjnego mikrosoczewkowania,
co trwa typowo około miesiąca.
http://planet.iap.fr/
Badanie planet wokół szczególnych obiektów,
jakimi są pulsary, zostało podjęte dzięki
rozwojowi techniki chronometrii.
Tennessee State/Smithsonian 0.80m Automatic
Photoelectric Telescope
Podziękowania : TSU / SAO
http://www.astro.psu.edu/users/alex/pulsar_planets.htm
Obserwacje fotometryczne ogromnej liczby gwiazd są wykorzystywane do poszukiwania tranzytów
planet w amerykańskim projekcie używającym teleskop APT (Automatic Photoelectric Telescope) o
średnicy 0,8 m. http://schwab.tsuniv.edu/t8.html
Przyszłość
Przyszłość badań egzoplanet opiera się na koncepcji montowania instrumentów, przeznaczonych do tego
celu, na wielkich teleskopach (CAI, VLT/Planet Finder) oraz na satelitach (Kepler, Darwin czy TPF). Badania
egzoplanet będą też wykorzystywać instrumenty nowej generacji (ELT, VLTI, ALMA) czy wielkie projekty
kosmiczne (Gaia, JWST).
Zauważyć można, że wiele projektowanych instrumentów obserwacyjnych jest pomyślanych jako sieć
instrumentów, których wiązki będą łączone w koherentny sposób dzięki technikom interferometrii (VLTI,
ALMA).
Projekty poświęcone poszukiwaniu egzoplanet
CAI : Le Coronographe Interférentiel Achromatique jest instrumentem, który pozwala wyeliminować
wkład światła gwiazdy, aby badać mniej jasne szczegóły gwiezdnego otoczenia http://www.obsnice.fr/baudoz/coro/coro.html#ObjectSci
VLT/Planet Finder : To projekt instrumentu, który ma być zamontowany przy Very Large
Telescope w ESO. Zacznie pracować w 2009 roku. Jego głównym celem będzie uzyskiwanie obrazów
układów planetarnych. Będzie mógł odkrywać planety olbrzymie wokół gwiazd bliskich Słońca. To
instrument optyki adaptacyjnej ( który umożliwia uwalnianie otrzymywanych obrazów od zaburzeń
wywoływanych wpływami atmosfery), zupełnie nadzwyczajny, bo pozwoli na "wyczyny" nigdy
wcześniej nie uzyskane.
Przyszłe projekty kosmiczne przeznaczone do
poszukiwań egzoplanet
Podobnie jak francuska misja CoRoT, tak misja
amerykańska (NASA) Kepler będzie
obserwować fotometrycznie, z ogromną
dokładnością, pola gwiazd (60 000 CoRoT i 100
000 Kepler) aby wykryć setki tranzytów planet,
w tym planet ziemiopodobnych. Wystrzelenie
jest planowane na 2008.
http://www.kepler.arc.nasa.gov/
Darwin : Misja ESA Darwin to flotylla 8
statków kosmicznych przeznaczonych do
odkrywania planet porównywalnych z Ziemią i
do analizowania ich atmosfer ( by tam
ewentualnie wykryć chemiczne oznaki życia).
Teleskop Kepler
Podziękowania : NASA
Sześć z tych ośmiu statków będzie miało na
pokładach teleskopy o średnicy minimum 1,5
m. Siódmy będzie zbierał światło od sześciu pierwszych i będzie symulował zwierciadło oznacznie
większej średnicy niż średnica pojedynczego teleskopu. Ósmy będzie się komunikował z Ziemią i z
resztą flotylli. Ich wystrzelenie jest przewidziane na około 2014.
http://www.esa.int/esaSC/120382_index_0_m.html
TPF : projekt NASA Terrestrial Planet Finder to projekt wielu satelitów pracujących w "sieci"
przewidziany do wystrzelenia w 2020 http://planetquest.jpl.nasa.gov/TPF/tpf_index.html
Projekty kosmiczne nie przeznaczone jedynie
do poszukiwań egzoplanet
Wiele projektów kosmicznych będzie miało nowe
możliwości, prowadzące do postępów w badaniach
planet pozasłonecznych :
GAIA : ta europejska misja, która ma być
wystrzelona w 2011, ma za zadanie zrobić
kompletny inwentarz sąsiedztwa Słońca (
łącznie z brązowymi karłami i planetami
pozasłonecznymi). W tym celu ma obserwować
w sposób powtarzalny, bez selekcji, wszystkie
obiekty jaśniejsze niż 20 magnitudo, oraz
mierzyć ich położenia, prędkości w
płaszczyżnie nieba i ich kolor.Misja będzie
mogła wykryć planety w okolicach Słońca.
http://wwwhip.obspm.fr/gaia/
GAIA robiąca "mapę" Galaktyki ( wizja artysty)
Amerykański projekt NASA SIM ma podobne
ambicje. Jego wystrzelenie planuje się także na 2011
http://planetquest.jpl.nasa.gov/SIM/sim_index.html
Podziękowania : ESA / Medialab
Następca Teleskopu Kosmicznego Hubble'a będzie JWST : ten kosmiczny instrument będzie miał
zwierciadło o średnicy 6,5 m i powinien być wystrzelony w 2013 roku. http://www.jwst.nasa.gov/
Przyszłe wielkie instrumenty naziemne
Wielkie instrumenty naziemne przyszłych generacji
będą także uczestniczyć w badaniu egzoplanet:
VLTI : Ta sieć zostanie oddana w 2006. Będzie
łączyć 4 teleskopy VLT o średnicy 8,2 m z 4
teleskopami pomocniczymi o średnicach 1,8
m : wiązki z 8 teleskopów będą łączone w
koherentny sposób. Zostanie uruchomiona
najlepsza na świecie interferometria. Pozwoli
to astronomom badać szczegóły powierzchni
gwiazdowych, zgłębiać protoplanetarne dyski.
Pozwoli także wykryć "prawdziwe
odpowiedniki" Jowisza wokół gwiazd bliższych
niż 200 pc. http://www.eso.org/projects/vlti/
Atacama Large Millimeter Array (ALMA) , sieć
radioteleskopów pracujących na falach
milimetrowych, powstaje we współpracy
europejsko-amerykańskiej. Pozwoli wykonywać
precyzyjne obserwacje astrometryczne, a być
może nawet wykrywać egzoatmosfery
Sieć VLTI
Podziękowania : ESO
http://www.eso.org/projects/alma/science/planets.html
ELT-Owl : projekt Extremely Large Telescope z ESO nazywa się OWL. To teleskop o średnicy 100 m,
który będzie pracował w dziedzinie optycznej i w bliskiej podczerwieni.
http://www.eso.org/projects/owl/
Aktualny bilans odkryć
Aktualny bilans odkryć jest bardzo niezrównoważony: metoda prędkości radialnych jest, na oko,
najbardziej owocna. Bilans powinien jednak ewoluować w latach przyszłych, wraz z nowymi technikami,
zwłaszcza interferometrycznymi.
prędkość radialna: ponad 150 odkryć
fotometria: 7 odkryć/potwierdzeń
astrometria: 2 potwierdzenia (HST)
pulsary: 1(2) układy
mikrosoczewkowanie: 1 przypadek
Wyczerpująca i stale aktualizowana lista planet, obejmująca wyniki wszystkich obecnych i przyszłych
programów badawczych, jest dostępna na stronie: http://vo.obspm.fr/exoplanetes/encyclo/searches.php