forum morskie - Akademia Morska w Gdyni

forum morskie - Akademia Morska w Gdyni

KAROLINA KROŚNICKA
Akademia Morska w Gdyni
Katedra Systemów Transportowych
FORUM MORSKIE
DEFINICJA ORAZ PODSTAWOWE TYPY FUNKCJONALNE
I MORFOGENETYCZNE
W miastach portowych, których struktura przestrzenna i funkcjonalna zostały ukształtowane
w oparciu o gospodarkę morską, najważniejsza przestrzeń publiczna wykształca się zwykle
w bezpośredniej bliskości wody, często na terenach powstałych w wyniku konwersji funkcjonalnej
portów. Przestrzeń taka charakteryzuje się specyficznymi cechami krajobrazowymi i funkcjonalnymi,
które ze zrozumiałych względów różnią się znacznie od rozwiązań spotykanych w miastach
położonych w głębi lądu.
Niniejszy artykuł poświęcono próbie zdefiniowania pojęcia „forum morskie”, charakterystyce
swoistości tych przestrzeni oraz ich klasyfikacji opartej na przykładowych, wybranych miastach
portowych Europy. Szczególne miejsce poświęcono Gdyni, dla której rozważano optymalny program
funkcjonalny i układ przestrzenny forum morskiego w kontekście aktualnych projektów prowadzonych przez władze miasta.
1. POJĘCIE „FORUM MORSKIE”
Słownik współczesnego języka polskiego1, objaśniając pojęcie „forum”,
podaje trzy znaczenia tego słowa. Pierwszym jest „spotkanie, zgromadzenie,
zebranie poświęcone otwartej dyskusji nad ważnymi problemami publicznymi”,
drugim – „miejsce takiego spotkania”, trzecie zaś odnosi się do „placów miast
starożytnego Rzymu, zwykle prostokątnych, na których odbywały się targi,
zebrania ludowe, sądy”. Obecnie jednak hasło „forum” kojarzy się raczej z „formą
grup dyskusyjnych, które służą wymianie informacji i poglądów między osobami
o podobnych zainteresowaniach na łamach Internetu”2. Jest to zatem jednocześnie
i miejsce (otwarta przestrzeń publiczna, jak plac, skwer, ulica) i czynność wymiany informacji, realizowana w przestrzeni rzeczywistej lub/i wirtualnej.
O tym, czy dany plac może być nazwany forum morskim, decyduje nie tylko
jego specyfika funkcjonalna i kompozycyjna, ale także symboliczne znaczenie dla
miasta i regionu. Forum morskie jest miejscem podkreślającym wagę gospodarki
morskiej dla regionu i/lub kraju. W związku z tym w mieście portowym obszar taki
pełni najczęściej jednocześnie rolę głównego, reprezentacyjnego placu miasta. Tak
1
2
Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996, s. 259.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Forum_dyskusyjne [dostęp: 12.02.2008].
K. Krośnicka, Forum morskie, definicja oraz podstawowe typy funkcjonalne…
63
więc place, które w innych miastach położone są centralnie, w miastach portowych
znajdują się przy ich wodnej krawędzi.
Forma architektoniczna budynków obudowujących fora nawiązuje z reguły do
wątków marynistycznych, ich wyposażenie zaś niejednokrotnie wykorzystuje
relikty poportowe czy postoczniowe w postaci dźwigów, kabestanów, pachołów
cumowniczych itp. W niektórych przypadkach wykorzystuje się także sylwety
statków jako ruchome pierzeje budujące plac. Takie podejście do kształtowania
przestrzeni forów podkreśla dodatkowo ich morską tożsamość.
2. TYPY MORFOGENETYCZNE FORÓW MORSKICH
W przypadku forum morskiego w jego kompozycji urbanistycznej bardzo
istotny jest walor krajobrazowy. Przestrzeń forum połączona jest widokowo
z morzem. W praktyce oznacza to, iż przynajmniej z jednej strony plac nie jest
obudowany pierzeją zabudowy, lecz jest otwarty na morze. Ze względu na różnorodne sposoby włączenia wody w kompozycję forów morskich można wyróżnić
ich dwa zasadnicze typy morfogenetyczne:
 nadwodne,
 wodne.
Place nadwodne to otwarte przestrzenie publiczne, najczęściej o monumentalnym charakterze, przylegające do akwatorium portowego lub akwenów morskich.
W obrębie tej grupy można wymienić 3 podtypy, które skrótowo można określić
hasłami: plac, aleja, molo. Fora nadwodne typu „plac” zwykle mają regularny
kształt obudowany z trzech stron pierzejami budynków i są funkcjonalnie oddzielone od wody arterią transportową (rys. 1a). W takim przypadku zbliżenie się do
krawędzi wody powoduje, że przed oczami obserwatora otwiera się widok na
rozległą panoramę powierzchni wody. Za przykład mogą tu służyć Plac Św. Marka
w Wenecji, Praca do Comercio w Lizbonie, Piazza Unita w Trieście czy Forum
Morskie w Osace.
Innym rozwiązaniem jest założenie urbanistyczne w kształcie szerokiego
bulwaru spacerowego lub rzadziej pieszo-jezdnego (rys. 1b), którego oś kieruje
wzrok obserwatora na obszar morza lub portu. Podobnie jak w poprzednim
przypadku, przestrzeń forum otoczona jest z trzech stron budynkami, a na linii
styku ląd-woda znajduje się najczęściej arteria komunikacyjna. Przykładem forum
alei jest La Rambla w Barcelonie.
Trzecim rozwiązaniem, najkorzystniejszym z funkcjonalnego punktu
widzenia, bo pozwalającym na znaczne wyeliminowanie ruchu samochodowego
z reprezentacyjnego obszaru forum, jest nadanie forum kształtu mola wybiegającego w morze, zlokalizowanego często na przedłużeniu osiowego założenia ulicy
(rys. 1c). Taka przestrzeń nie jest obudowana pierzejami budynków (ewentualnie
z jednej, odlądowej strony), przez co z powierzchni forum otwiera się szeroka
64
PRACE WYDZIAŁU NAWIGACYJNEGO AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, nr 23, 2009
panorama na otaczające akweny oraz widoczna jest z niej sylweta miasta. Jako
sztandarowy przykład takiej koncepcji może posłużyć tu Molo Południowe
w Gdyni.
a.
d.
b.
e.
c.
f.
Rys. 1. Typy morfogenetyczne forów morskich. Opracowanie własne
Bardzo szczególnym przypadkiem tego typu morfologicznego są fora
posadowione na tarasowym dachu budynku, jak to ma miejsce np. w Amsterdamie
(muzeum NeMo).
Place wodne są przestrzeniami publicznymi, których trzon kompozycyjny
stanowią akweny (doki, baseny, kanały, zatoczki). W przypadku, gdy obszary
wodne są zaadoptowanymi hydrotechnicznymi obiektami poportowymi lub
postoczniowymi, a także wtedy, gdy są przestrzeniami świadomie zaprojektowa-
K. Krośnicka, Forum morskie, definicja oraz podstawowe typy funkcjonalne…
65
nymi „od jednego rzutu”, fora mają dość regularną i z reguły wydłużoną formę. Ich
główna oś jest w przybliżeniu albo równoległa (jak w przypadku Canale Grande
w Trieście, Expo w Lizbonie), albo prostopadła (Columbus Center w Bremerhaven) do pozostałej części akwatorium portowego lub morza (rys. 1d i e).
Place wodne stanowiące obudowę naturalnych zatok mają kształt nieregularny,
zbliżony do kolistego lub półkolistego (rys. 1f). Place tego typu są wyjątkowo
atrakcyjnym rozwiązaniem z punktu widzenia formy urbanistycznej. Są one jednak
trudne w aranżacji funkcjonalnej ze względu na utrudnienia w komunikacji pieszej
w poprzek powierzchni wodnych. Egzemplifikacją tego rodzaju forów są South
Harbour w Helsinkach i Inner Harbour w Genui.
3. FORA MORSKIE - PROGRAM FUNKCJONALNY
Dobór typu morfogenetycznego, a tym samym i charakteru przestrzennego
forów morskich uzależniony jest od rodzaju działalności planowanej na ich
obszarze. Fora morskie świata są miejscem realizacji trzech zasadniczych
programów funkcjonalnych: gospodarczo-administracyjnego, gospodarczo-transportowego oraz kulturalno-rekreacyjnego.
W przypadku, gdy fora pełnią funkcję gospodarczo-administracyjną, w ich
obrębie lokalizuje się:
 siedziby administracji morskiej (w tym: zarządy portów, urzędy morskie),
 siedziby urzędu miejskiego,
 siedziby admiralicji marynarki wojennej,
 siedziby instytucji związanych z gospodarką morską (morskie instytuty
badawcze),
 uczelnie morskie,
 siedziby firm bazujących na gospodarce morskiej (w tym siedziby armatorów,
spedytorów, firm crewingowych, firm ubezpieczeń morskich, banków itd.).
W takim przypadku fora mają najczęściej charakter monumentalnych placów
i stanowią obszar reprezentacyjny, który jest miejscem odbywania wielkich,
sformalizowanych imprez morskich, takich jak: zloty żaglowców, defilady, parady
morskie i wojskowe, święta państwowe, apele. Przykładami tego typu forów są
Praca do Comercio w Lizbonie, Piazza Unita w Trieście.
Funkcja gospodarczo-transportowa realizowana w ramach forów wiąże się
z posadowieniem na ich terenie obiektów związanych z obsługą turystyki morskiej.
Wyróżnić tu można zwłaszcza:
 terminale promowe (tzw. dworce morskie),
 terminale obsługi jednostek wycieczkowych,
 przystanie białej żeglugi.
Tego typu fora mają charakter zintegrowanego węzła transportowego,
łączącego środki transportu morskiego z komunikacją miejską (autobusy,
tramwaje, metro, szybka kolej miejska), komunikacją kolejową dalekobieżną oraz
transportem samochodowym. Przez wzgląd na pełnione funkcje fora gospodarczo-
66
PRACE WYDZIAŁU NAWIGACYJNEGO AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, nr 23, 2009
transportowe często są placami wodnymi. Za reprezentantów takich forów służyć
mogą South Harbour w Helsinkach i Inner Harbour w Genui.
Najczęściej spotykaną formą forum morskiego są przestrzenie publiczne,
w obrębie których dominuje funkcja kulturalno-rekreacyjna. Tworzą one zazwyczaj centra kulturalne miast portowych, a ich specyficzną cechą jest oferowanie
szeroko pojętej edukacji morskiej realizowanej przez wypoczynek i rekreację. Na
ich obszarze najczęściej znajdują się:
 muzea morskie, które obecnie mają często charakter interaktywny i działają
w połączeniu z bibliotekami lub mediatekami,
 oceanaria,
 statki muzea,
 morskie centra kongresowe (służące odbywaniu cyklicznych lub okazjonalnych
imprez dedykowanych tematyce morskiej; często w połączeniu z budynkami
muzeów lub oceanariów),
 mariny żeglarskie z zapleczem,
 rozległe tereny spacerowe i place spotkań,
 obiekty uzupełniającej oferty kulturowej (kina, teatry, hale koncertowe i widowiskowe),
 obiekty uzupełniającej oferty handlowej i gastronomicznej.
Na terenie forów o funkcji kulturalno-rekreacyjnej odbywają się z reguły
imprezy o charakterze komercyjnym (np. koncerty muzyczne, spektakle teatralne,
jarmarki, festyny) oraz zgromadzenia nieformalne (np. marsze tematyczne,
spontaniczne wiece itp.). Przykładami takich przestrzeni są Forum Morskie
w Osace, Columbus Center w Bremerhaven czy główne place Expo w Lizbonie.
Morfogenetycznie fora te przybierać mogą różne formy.
4. FORUM MORSKIE W GDYNI
Niewątpliwie funkcję forum morskiego w Gdyni pełni obecnie Molo
Południowe wraz ze Skwerem Kościuszki. Jest to przestrzeń publiczna o charakterze reprezentacyjnym i symbolicznym, tak dla mieszkańców Gdyni, jak i całej
Polski, widokowo powiązana z morzem i portem (morfogenetycznie jest to plac
nadwodny typu molo), w otoczeniu której realizowany jest bardzo bogaty „morski”
program funkcjonalny. Wyróżnić tu można funkcje:
 gospodarczo-administracyjną (m.in. Akademia Morska, Polski Związek
Żeglarski, Morski Instytut Rybacki, obiekty Marynarki Wojennej RP),
 gospodarczo-transportową (przystań białej żeglugi i stanowiska sezonowej
obsługi jednostek wycieczkowych),
 kulturalno-rekreacyjną
(oceanarium, obsługa jednostek muzealnych,
sportowych oraz pływających restauracji, a także kina, bary, restauracje itd.).
Jednocześnie na terenie Mola odbywają się imprezy morskie o charakterze
formalnym (apele, parady, regaty, zaprzysiężenia studentów Akademii Morskiej),
nieformalnym (ulubione miejsce spacerów, spotkań, treningów) i komercyjnym
K. Krośnicka, Forum morskie, definicja oraz podstawowe typy funkcjonalne…
67
(koncerty rockowe). Wciąż jednak można odnieść wrażenie, że wykorzystanie tej
przestrzeni, zwłaszcza poza czasem trwania sezonu turystycznego, mogłoby być
bardziej intensywne.
W ostatnich latach sąsiadujące z Molem Południowym obszary – od południa
Park Rady Europy i od północy Basen Prezydenta wraz z pirsem Dalmoru –
zaczęły podlegać poważnej metamorfozie, zarówno przestrzennej, jak i funkcjonalnej. W związku z koniecznością reorganizacji przyległych do Molo Południowego obszarów należy zadać pytanie, czy redefinicji nie powinny ulec także
kształt, znaczenie oraz funkcje obecnego forum morskiego w Gdyni?
Z chwilą gdy Przedsiębiorstwo Połowów Przetwórstwa i Handlu „Dalmor”
znacznie ograniczyło działalność połowową, zrezygnowało z utrzymywania
własnej floty i zaczęło realizować swoją działalność eksploatacyjną statków na
zasadzie time-charteru,3 obszar pirsu dalmorowskiego przestał pełnić funkcję
portu-bazy obsługi rybołówstwa dalekomorskiego. Co prawda, wciąż obsługuje
jeszcze sporadyczne przeładunki, np. kruszyw, owoców południowych, wykorzystując przy tym chłodnie, magazyny i place składowe znajdujące się na pirsie,
a także dzierżawi stanowiska cumownicze na potrzeby postoju, remontów
i zaopatrzenia jednostek. PPPH „Dalmor”, wycofując się z funkcji portowej,
skoncentrowało się na działalności lądowej, polegającej głównie na wynajmie
powierzchni magazynowej, biurowej, a także działalności deweloperskiej (Sea
Towers – zespół apartamentowy z częścią usługowo-biurową oraz Gemini –
centrum kultury i rozrywki). Te ostatnie inwestycje ostatecznie zadecydowały
o niemożności kontynuacji na obszarze „Dalmoru” funkcji portu rybackiego
i znacznie ograniczyły możliwości rozwoju działalności portowej w tym rejonie,
nadając tym samym nową specyfikę otoczeniu Basenu Prezydenta.
Jednocześnie, na terenie Parku Rady Europy oraz terenach przyległych do
gdyńskiej mariny Urząd Miasta w Gdyni prowadzi zaawansowane prace nad
utworzeniem przestrzeni publicznej nazywanej, nomen omen, „Forum Morskim”.
W założeniu Forum ma pełnić rolę centrum kulturalnego złożonego z obiektów
teatru, biblioteki, mediateki, galerii sztuki współczesnej, połączonych ze sobą
przestrzenią placu będącego sceną plenerowych wydarzeń kulturalnych. W toku
międzynarodowego konkursu urbanistycznego ogłoszonego przez władze miasta
wyłoniono projekt autorstwa studia Fiszer Atelier41 z Warszawy.4
Wyżej opisane okoliczności sprawiły, iż forum morskie w Gdyni ma obecnie
szanse uzyskać nowy kształt przestrzenny i zostać wzbogacone funkcjonalnie, pod
warunkiem rozpatrywania jego rozwoju w sposób kompleksowy. Powinno ono być
bowiem postrzegane nie wyłącznie jako Molo Południowe czy też aktualnie
projektowane Forum Morskie, lecz jako sekwencja połączonych ze sobą
3
4
http://www.dalmor.pl/spolki/go.php?lang=&action=dkpdalmor [dostęp: 17.10.2008].
Szerzej kwestie zalet i mankamentów projektu Fiszer Atelier41 dyskutowano w ramach seminarium
naukowego „Forum Morskie w Gdyni. Funkcje i perspektywy rozwoju”, zorganizowanego przez
Katedrę Systemów Transportowych WN AM w Gdyni i Towarzystwo Urbanistów Polskich,
Oddział Gdańsk, w dniu 29 lutego 2008 roku w Gdyni.
68
PRACE WYDZIAŁU NAWIGACYJNEGO AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, nr 23, 2009
przestrzeni publicznych o zróżnicowanym charakterze przestrzennym i funkcjonalnym. Trzy zasadnicze strefy nowego, wieloczłonowego forum to (rys. 2):
 Molo Południowe,
 otoczenie Basenu Prezydenta,
 obszar obecnego Parku Rady Europy.
Obszary te nie mogą ze sobą konkurować, lecz muszą uzupełniać się
wzajemnie funkcjonalnie i krajobrazowo.
Monumentalna oś Mola Południowego (Al. Jana Pawła II – Skwer Kościuszki
– i ulica 10 Lutego) powinna zachować swój reprezentacyjny, czy wręcz
monumentalny charakter. Przestrzeń ta wymaga jednak doinwestowania, głównie
w ramach funkcji administracyjno-gospodarczej, oraz pewnych przeobrażeń natury
estetycznej, zwłaszcza w zakresie reorganizacji obiektów należących do PZŻ i tzw.
małej gastronomii, które powinny uzyskać zwartą i atrakcyjną formę architektoniczną.
Basen Prezydenta (w tym molo Kutrowe) wraz z otoczeniem
predestynowane są do utworzenia placu wodnego. Zasadniczą część placu
tworzyłby wydzielony z basenu pirsem akwen, obudowany zabudową o funkcji
kulturowo-rekreacyjnej i mieszkaniowej, kontynuującą realizowaną obecnie
tendencję (Sea Towers i centrum Gemini). W tej części basenu cumować także
powinny jednostki muzealne – Dar Pomorza i Błyskawica oraz ewentualnie inne,
mniejsze statki zabytkowe. Zewnętrzna część Basenu Prezydenta, przez wzgląd na
lepsze warunki nawigacyjne, z powodzeniem służyć mogłaby jako rejon obsługi
mniejszych i średnich jednostek wycieczkowych, jak też jednostek białej żeglugi.
Obudowa basenu zabudową na tym odcinku powinna dotyczyć tylko mola
Kutrowego i pełnić funkcję dzielnicy biznesowej, dedykowanej szeroko pojętej
gospodarce morskiej. Ruchomą pierzeję południową placu utworzą przy takim
sposobie zagospodarowania kadłuby cumujących statków. Podobną koncepcję
(rys. 3) opracowano w 2003 roku w trakcie warsztatów urbanistycznych MILU5.
Jak wspomniano wyżej, na obszarze obecnego Parku Rady Europy planuje
się budowę zespołu obiektów kultury wysokiej (teatr, biblioteka, galeria sztuki
współczesnej), obudowujących plac nadwodny, którego wschodnia pierzeja
w założeniu otwarta ma być na marinę jachtową. Istnieje jednak niebezpieczeństwo
braku spójności wizualnej projektowanego placu z morzem i niemożności pełnego
wyeksponowania wątków marynistycznych miejsca ze względu na konieczność
rozciągnięcia obszaru potencjalnej inwestycji na teren będący własnością
Marynarki Wojennej (Klub Kotwica) i Polskiego Związku Żeglarskiego (PZŻ).
Taka sytuacja nie pozwala władzom miejskim na swobodne kreślenie kształtu
przestrzennego i funkcjonalnego znajdujących się na tym terenie obiektów.
Dodatkową trudnością jest znaczna odległość dzieląca plac od mariny,
wymuszająca wykonanie dodatkowych zabiegów urbanistycznych, które
pozwaliłyby na odsłonięcie obrazu morza zza przesłaniających go dziś alei drzew,
5
Warsztaty urbanistyczne międzynarodowej grupy roboczej MILU IFHP (grupa robocza
„Multifunctional and Intensive Land Use”, działająca pod auspicjami International Federation for
Housing and Planning), Gdynia, 4–6 czerwca 2003.
K. Krośnicka, Forum morskie, definicja oraz podstawowe typy funkcjonalne…
69
zieleni oraz budynków. Nawet po ewentualnym usunięciu przeszkód wizualnych
(alei topolowej i lipowej oraz wątpliwej jakości architektonicznej budynku
jachtklubu Kotwica) niezwykle trudne będzie w takich warunkach wykształcenie
proporcjonalnego, przyjaznego dla użytkowników placu nadwodnego – w takim
układzie plac ten może być zbyt duży i trudny do zagospodarowania.
Istnieje wprawdzie możliwość rezygnacji z powiązania krajobrazowego Forum
Morskiego z mariną jachtową i skręcenia osi założenia w stronę południowowschodnią, przez co uzyskać można widok na plażę i morze, lub też w stronę
północno-wschodnią, dzięki czemu plac uzyskałby połączenie z nasadą mola
Południowego. Takie rozwiązanie mogłoby jednak poważnie naruszyć klarowny
układ urbanistyczny Gdyni i wymaga głębszych analiz.
Kolejne zagrożenie niesie za sobą specyfika użytkowania mariny, która to, ze
względów funkcjonalnych, wymaga w określonych sytuacjach czasowego ograniczenia dostępności. Należałoby rozważyć między innymi rozwiązania dwupoziomowe, dające możliwości tworzenia powiązań widokowych miasta z mariną przy
jednoczesnym ograniczeniu penetracji portu jachtowego. Niezwykle istotną
kwestią przy zagospodarowaniu Forum Morskiego jest przeprowadzenie
organizacji ruchu samochodowego w sposób niekolidujący ze strefą pieszą placu.
Bez względu jednak na formę urbanistyczną omawianej przestrzeni, obiekty
w założeniu budujące Forum Morskie są absolutnie niezbędne do ukształtowania
pełnowartościowego programu funkcjonalnego tego obszaru.
Rys. 2. Trzy główne strefy potencjalnego wieloczłonowego forum morskiego w Gdyni (4):
Molo Południowe (2), otoczenie Basenu Prezydenta (3) i obszar obecnego Parku Rady
Europy (1). Opracowanie własne
70
PRACE WYDZIAŁU NAWIGACYJNEGO AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI, nr 23, 2009
Rys. 3. Koncepcja zagospodarowania otoczenia basenu Prezydenta opracowana w ramach
warsztatów urbanistycznych IFHP Working Party Multifuctional and Intensive Land Use
(MILU), Gdynia 2003
5. PODSUMOWANIE
Forum morskie (w znaczeniu fizycznym) zdefiniowano jako otwartą
przestrzeń publiczną, będącą miejscem zgromadzeń i odbywania imprez morskich
o oficjalnym lub/i nieformalnym charakterze, której przynajmniej jedna z pierzei
otwarta jest krajobrazowo na morze lub port, natomiast funkcjonalnie,
architektonicznie i symbolicznie związana jest z gospodarką i edukacją morską.
Z punktu widzenia kompozycji urbanistycznej wyróżniamy place nadwodne
typu „plac”, „bulwar”, „molo” oraz place wodne o „kształcie regularnym i osi
prostopadłej do akwenu wodnego”, „kształcie regularnym i osi równoległej do
akwenu wodnego”, „kształcie nieregularnym”.
Funkcjonalnie fora morskie dzieli się na: gospodarczo-administracyjne,
gospodarczo-transportowe oraz kulturalno-rekreacyjne. Dominujące funkcje forów
K. Krośnicka, Forum morskie, definicja oraz podstawowe typy funkcjonalne…
71
morskich rzutują na charakter ich przestrzeni i decydują o wyborze typu
morfogenetycznego przy ich projektowaniu.
Aktualnie istnieje szansa rozciągnięcia forum morskiego w Gdyni z obszaru
Molo Południowego na przyległe obszary i stworzenia atrakcyjnej sekwencji
uzupełniających się funkcjonalnie przestrzeni publicznych o zróżnicowanym
charakterze przestrzennym.
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
Forum Morskie w Gdyni. Funkcje i perspektywy rozwoju, Materiały z seminarium naukowego
zorganizowanego przez Katedrę Systemów Transportowych WN AM w Gdyni i Towarzystwo
Urbanistów Polskich, Oddział Gdańsk, 29 lutego 2008 roku, Gdynia.
Krośnicka K., IFHP Working Party Multifuctional and Intensive Land Use (MILU) Gdynia Meeting
Report, June 4-6, red. Jain A., Krośnicka K., International Federation for Housing and Planning
(IFHP), Haga 2003.
Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Wilga 1996,
ISBN 83-7156-068- 0.
http://www.dalmor.pl/spolki/go.php?lang=&action=dkpdalmor [dostęp: 17.10.2008].
http://pl.wikipedia.org/wiki/Forum_dyskusyjne [dostęp: 12.02.2008].
MARITIME FORUM
DEFINITION, BASIC FUNCTIONAL AND SPATIAL TYPES
Summary
The most important public space of port cities, the spatial structure of which is shaped by maritime
economy, is usually situated in vicinity of water - very often on a post-port areas. Such a space is
characterized by specific landscape and functional features, which, what is fully understandable,
differ a lot from these typical for inlands squares.
The paper tries to define the idea of „maritime forum‟ and it‟s qualities, as well as aims to create
typology of this kind of public spaces in some of European port cities. Special attention is given to
Gdynia, where at the background of last projects led by municipality, the optimal functional
programme and spatial configuration is analyzed.