Historia Kalisk Kościerskich

Kaliska Kościerskie - Plan Odnowy Miejscowości
Mieszkańcy Kalisk Kościerskich pracują nad Planem Odnowy Miejscowości Kaliska
Kościerskie na lata 2011-2016. Jedno z pierwszych ciekawych opracowań w ramach ww.
Planu to rys historyczny przygotowany przy wsparciu nauczycieli Szkoły Podstawowej w
Kaliskach. Poniżej urywek historii Kalisk Kościerskich:
Pierwsze informacje o wsi Kaliska zwanej wcześniej Bucholtz, a następnie Beek pochodzą z
1620 roku z treści przywileju lokacyjnego wystawionego przez starostę kościerskiego
Dymitra Weyhera.
Nazwa wsi pochodzi od słowa kalsko, kalesko co oznacza błoto na drogach. Kaliska
kościerskie powstały w 1612 roku za sprawą osadnictwa przeprowadzonego w tym czasie
przez Demetriusza Wejhera. Położone były (i są do dziś) przy trakcie kościersko – gdańskim.
Pierwsze zasiedlenie trwało tylko 8 lat. W 1664 r. we wsi na 18 włókach było osadzonych 10
gospodarzy ( 2 szewców, 5 chłopów i 2 zagrodników i karczmarz). W 1686 r. szewcy mają
razem 3 włóki, karczmarz i 14 chłopów po jednej. Wieś nosiła też w czasach królewskich
nazwę Bucholtz, a pomimo tego, że mieszkali tu ewangelicy płaciła daninę proboszczowi
kościerskiemu.
Do 1772 roku Kaliska Kościerskie zaliczały się jako jedna z najliczniej zaludnionych wsi w
okolicy. W osadzie szacowano 22 domy ze 129 mieszkańcami. W 1778 roku zaczęła działać
szkoła. W 1864 r. wieś zajmowała obszar 3 708 morgów. W drugiej połowie XIX wieku
mieszkało tu 21 katolików i 332 ewangelików. We wsi była karczma i szkoła ewangelicka. W
1927 roku w Kaliskach Kościerskich mieszkało 325 osób, z czego 56 było katolikami, a 269
należało do wyznania ewangelickiego.
W czasie kiedy wieś była pod zaborem pruskim, Niemcy rozpoczęli w 1893 r. budowę szkoły
podstawowej. Zakończono prace rok później w 1894 roku. Koszty budowy opłacała
,,Rejencja”– tzn. bank starostwa. Inspektorem nadzoru był Franciszek Bławat. Majstrami na
budowie byli Niemcy: Milkar i Gulka – murarze, Terna – cieśla, Hinc – zdun. Polacy byli
jedynie siłą roboczą. Pracowano w dni robocze od 5.00 rano do 20.00 wieczorem. Materiał
wożono furmankami z Kościerzyny. Poprzednio na miejscu szkoły stał drewniany budynek,
była to najprawdopodobniej szkoła. Ciekawostką jest to, że cegły do budowy obmywano w
kwasie solnym dla nadania im połysku i twardości. Informacje pochodzą z 1966 roku od
żyjącego wówczas świadka budowy – murarza Franciszka Pawelskiego, który mieszkał w
Kościerzynie na ul. Bieruta 19.
W centrum wsi znajdował się krzyż postawiony w roku 1946. Fundatorami pierwszego krzyża
byli mieszkańcy wsi – drzewo z własnego lasu ofiarowali państwo Cybulscy, a miejscowy
cieśla Franciszek Zaborowski podjął się jego wykonania.
30 grudnia 1964 roku otwarto w Kaliskach Kościerskich klubo-kawiarnię, ,,Dom Chłopa” w
budynku Spółdzielni. Klub wyposażony był w krzesła, stoliki oraz aparaturę radiowotelewizyjną. Można było w nim kupić prasę, słodycze, papierosy i napoje bezalkoholowe.
Klub był ośrodkiem życia kulturalnego wsi i miejscem zebrań wiejskich.
7 marca 1965 roku odbyła się wieczornica z okazji 20-lecia PRL z danych wynika, że w 1965
roku we wsi były 73 gospodarstwa posiadające ogółem 43 aparaty radiowe, 3 telewizory, 11
siewników, 28 motocykli, 12 silników elektrycznych, 11 pralek, 2 samochody osobowe, 1
aparat telefoniczny oraz pompę strażacką. Jako pierwszy samochód posiadał p. Jerzy Pluto,
jako drugi - ówczesny dyr. szkoły p. Antoni Piaskowski. ,,Skoda” dyr. Piaskowskiego była
pierwszym samochodem należącym do nauczyciela w powiecie.
W czasach PRL działały we wsi następujące organizacje:








Klub Rolnika
Koło Gospodyń Wiejskich
Związek Młodzieży Wiejskiej
Ochotnicza Straż Pożarna
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
Komitet Rodzicielski
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
Komitet Sklepowy
14 lipca 1983 roku o godz. 17.15 wybuchł pożar w Kaliskach. Jego przyczyną było zwarcie
instalacji elektrycznej. Pożar objął 6 gospodarstw w centrum wsi. Spłonęły budynki
gospodarcze i mieszkalne Augustyna Kerlin, Stanisława Worzały, budynek mieszkalny
Michała Zaborowskiego oraz budynki gospodarcze kryte słomą A. Pluty, B. Czechy,
B.Felskowskiego. Takiego pożaru nie było o Kaliskach od czasu II wojny światowej.