Kontrapunkt

Kod przedmiotu/modułu
K1-14/2012
K1-07/2013
Nazwa przedmiotu
Kontrapunkt
Kierunek
Kompozycja i Teoria Muzyki
Specjalność
Kompozycja
Typ studiów
I stopnia
Wymagania wstępne
Dla I roku nauczania:
Bardzo dobre opanowanie zasad muzyki, znajomość
problematyki harmoniki dur- moll na poziomie wymaganym w
ramach
kursu szkoły muzycznej II stopnia, wiedza
z zakresu form muzycznych- techniki i formy polifoniczne,
elementarna wiedza z zakresu historycznego rozwoju technik i form
polifonicznych.
Dla II roku nauczania:
Bardzo dobre opanowanie zasad muzyki, znajomość
problematyki harmoniki dur- moll na poziomie wymaganym w
ramach
kursu szkoły muzycznej II stopnia, wiedza
z zakresu form muzycznych- techniki i formy polifoniczne,
elementarna wiedza z zakresu historycznego rozwoju technik i form
polifonicznych oraz opanowanie wiedzy i umiejętności
przewidzianych dla I roku nauczania.
Wymagania końcowe
Po semestrze I i III przeprowadzane jest zaliczenie bez
stopnia, po semestrze II zaliczenie ze stopniem, natomiast po
semestrze IV studenci przystępują do egzaminu końcowego.
Po semestrze I, II i III zaliczenie następuje na podstawie
oceny prac przedłożonych przez studenta.
Po semestrze IV, a więc na zakończenie całego kursu
kontrapunktu, przeprowadzany jest egzamin końcowy, sprawdzający
opanowanie nabytej wiedzy oraz zdolność praktycznego
zastosowania przyswojonych wiadomości. Studenci zobowiązani są
przedstawić do oceny komplet prac pisemnych z całego kursu
kontrapunktu (semestry I- IV), wykazać się znajomością w zakresie
wiedzy teoretycznej o zasadach technik polifonicznych (formy,
środki) oraz analityczną znajomością ważnych w literaturze
muzycznej dzieł polifonicznych.
Cele przedmiotu/modułu
1. Teoretyczne
i praktyczne opanowanie zasad techniki
polifonicznej.
2. Wykształcenie
umiejętności
tworzenia
wielogłosowych
konstrukcji polifonicznych, w tym z wykorzystaniem różnorodnych
sposobów imitacji ścisłej i swobodnej.
3. Praktyczne wykorzystanie technik polifonicznych w próbach
kompozytorskich.
1
4. Wyposażenie studentów w aparat pojęciowy niezbędny w opisie,
Treści kształcenia
analizie i interpretacji środków, technik i form polifonicznych.
5. Nabycie i doskonalenie umiejętności analizy środków i form
polifonicznych.
6. Poznanie ważnych w literaturze muzycznej dzieł polifonicznych.
7. Rozwój
wrażliwości
i
wyobraźni
muzycznej,
”wielopoziomowego” myślenia i słyszenia muzycznego.
8. Przygotowanie studentów do samodzielnej realizacji zadań
praktycznych np. opracowania utworów czy aranżacji z
wykorzystaniem środków, technik i form polifonicznych.
9. Zapoznanie studentów z podstawową literaturą teoretyczną i
praktyczną traktującą o zagadnieniach układów horyzontalnych,
środków, technik i form polifonicznych wykorzystywanych na
przestrzeni dziejów muzyki, z uwzględnieniem problematyki wieku
XX i czasów nam współczesnych.
ROK I
SEMESTR I
KONSTRUKCJA DWUGŁOSOWA
a. WPROWADZENIE DO NAUKI KONTRAPUNKTU
1. Pojęcia podstawowe.
2. Styl ścisły i swobodny.
3. Podział nauki kontrapunktu.
(4 godziny dydaktyczne)
b. GATUNKI KONTRAPUNKTYCZNE
1. Gatunek nuta przeciw nucie w stylu ścisłym.
2. Gatunek nuta przeciw nucie w stylu swobodnym.
3. Gatunek dwie nuty przeciw nucie w stylu swobodnym.
4. Kontrapunkt podwójny w kwintdecymie i w oktawie.
5. Gatunek trzy nuty przeciw nucie w stylu swobodnym.
6. Gatunek cztery nuty przeciw nucie w stylu swobodnym.
7. Kontrapunkt synkopowany.
8. Gatunek floridus – kontrapunkt ozdobny.
(14 godzin dydaktycznych)
c. KANONY
1. Imitacja ścisła i jej rodzaje.
2. Kanon – wiadomości ogólne. Systematyka kanonów.
3. Kanon w ruchu prostym w oktawie i w prymie.
4. Kanon w ruchu prostym w kwincie (duodecymie).
5. Kanon w ruchu prostym w tercji (decymie).
6. Kanon w ruchu prostym w sekundzie (nonie).
7. Kanon w ruchu przeciwnym z zachowaniem I stopnia skali.
8. Kanon w ruchu przeciwnym z zachowaniem pozostałych
stopni skali.
9. Kanon w augmentacji i diminucji.
10. Kanon rakowy i zwierciadlany.
(14 godzin dydaktycznych)
SEMESTR II
2
d. FUGA
1. Fuga – wiadomości ogólne. Systematyka fug. Elementy
fugi.
2. Tworzenie fug jednotematowych.
(28 godzin dydaktycznych)
ROK II
SEMESTR III
KONSTRUKCJA TRZYGŁOSOWA
a. GATUNKI KONTRAPUNKTYCZNE
1. Gatunek nuta przeciw nucie w stylu swobodnym.
1. Gatunek dwie nuty przeciw nucie w stylu swobodnym.
2. Kontrapunkt potrójny w oktawie.
(6 godzin dydaktycznych)
b. KANON
1. Rodzaje kanonu trzygłosowego.
2. Trzygłosowy kanon chorałowy.
(4 godziny dydaktyczne)
c. FUGA
1. Tworzenie fug jedno tematowych.
(22 godziny dydaktyczne)
SEMESTR IV
KONSTRUKCJA CZTEROGŁOSOWA
a. GATUNKI KONTRAPUNKTYCZNE
1. Prawa konstrukcji czterogłosowej.
2. Grupy gatunków kontrapunktycznych
czterogłosowej.
3. Kontrapunkt poczwórny w oktawie.
(4 godziny dydaktyczne)
w
konstrukcji
b. KANON
1. Rodzaje kanonu czterogłosowego.
2. Wprowadzenie do problematyki kanonu podwójnego.
(4 godziny dydaktyczne)
c. FUGA
1. Tworzenie fug jedno tematowych.
2. Tworzenie fugi podwójnej.
(20 godzin dydaktycznych)
Zamierzone efekty kształcenia
w zakresie wiedzy:
- posiada umiejętność analizy formalnej, zna elementy dzieła
muzycznego oraz rozumie ich wzajemne relacje w oparciu o
tradycyjne formy,
-posiada umiejętność szeroko rozumianej analizy utworów ze
3
szczególnym uwzględnieniem dzieł wykorzystujących techniki,
środki i formy polifoniczne,
-zna style muzyczne oraz związane z nimi techniki kompozytorskie
oraz tradycje wykonawcze,
- na podstawie samodzielnie realizowanych konstrukcji
polifonicznych różnego typu- gatunków kontrapunktycznych,
kanonów, fug (etapami) oraz analizowanych utworów literatury
muzycznej zna style muzyczne oraz związane z nimi techniki
kompozytorskie oraz tradycje wykonawcze,
- zna powiązania i zależności pomiędzy praktycznymi elementami
studiowanego kierunku studiów,
- na podstawie samodzielnie realizowanych konstrukcji
polifonicznych różnego typu- gatunków kontrapunktycznych,
kanonów, fug (etapami) rozumie i potrafi wykorzystać wiadomości i
umiejętności praktyczne związane z nauką kontrapunktu,
- posiada podstawowe wiadomości w zakresie kontrapunktu,
- posiada wiadomości z zakresu kontrapunktu oraz problematyki
form polifonicznych w aspekcie teoretycznym, praktycznym i
historycznym,
- zna i rozumie właściwy zakres wzorców, leżących u podstaw
treningu wyobraźni muzycznej,
- na podstawie ćwiczeń realizowanych samodzielnie i w grupie oraz
analizowanych utworów literatury muzycznej zna, rozumie i potrafi
wykorzystać praktycznie właściwy zakres wzorców, leżący u
podstaw treningu wyobraźni muzycznej oraz twórczości
indywidualnej.
w zakresie umiejętności:
- realizuje własne koncepcje i działania artystyczne oparte na
zróżnicowanej stylistyce, wynikającej z niezależnego wykorzystania
wyobraźni, ekspresji i intuicji,
- realizuje wynikające z niezależnego wykorzystania wyobraźni,
ekspresji i intuicji zindywidualizowane konstrukcje polifoniczne
różnego typu- gatunki kontrapunktyczne, kanony oraz fugi (etapami)
ujęte w rozmaite ćwiczenia i miniatury wykorzystujące środki
techniki polifonicznej,
- dysponuje umiejętnościami potrzebnymi do ich wyrażania,
- na podstawie ćwiczeń i zadań realizowanych samodzielnie i w
grupie dysponuje umiejętnościami potrzebnymi do ich wyrażania,
- zna i komponuje ściśle określone formy,
- zna i tworzy konstrukcje polifoniczne różnego typu- gatunki
kontrapunktyczne, kanony oraz fugi (etapami), ujęte w ściśle
określone formy,
- posiada podstawowe umiejętności w zakresie analizy i interpretacji
utworów reprezentujących różne style muzyczne,
- na podstawie analizowanych dzieł literatury muzycznej oraz
rozmaitych ćwiczeń i zadań realizowanych samodzielnie i w grupie
potrafi dokonać prawidłowej analizy oraz interpretacji utworów
reprezentujących różne style muzyczne, wykorzystujących techniki,
środki i formy polifoniczne,
- posiada umiejętność prawidłowej i logicznej notacji muzycznej,
- na podstawie realizowanych samodzielnie i w grupie różnorodnych
konstrukcji polifonicznych pogłębia umiejętność prawidłowej i
logicznej notacji muzycznej,
- posiada umiejętności umożliwiające skomponowanie dzieła
4
muzycznego w zakresie formy, struktury i zawartej w niej idei,
- na podstawie realizowanych samodzielnie i w grupie konstrukcji
polifonicznych różnego typu- gatunków kontrapunktycznych,
kanonów oraz fug (etapami) potrafi tworzyć utwory w zakresie
formy, struktury i zawartej w niej idei,
- posiada podstawowe umiejętności w zakresie kontrapunktu,
- posiada umiejętności w zakresie realizacji, analizy i interpretacji
rozmaitych konstrukcji polifonicznych różnego typu- gatunków
kontrapunktycznych, kanonów oraz fug (etapami).
w zakresie kompetencji społecznych:
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie,
- jest zdolny do efektywnego wykorzystania: wyobraźni, intuicji,
emocjonalności, zdolności twórczego myślenia i twórczej pracy w
trakcie rozwiązywania problemów, zdolności elastycznego myślenia,
adaptowania się do nowych i zmieniających się okoliczności.
Formy kształcenia
(np. wykład/ćwiczenia/inne)
Zasadniczą formą kształcenia stosowaną podczas zajęć kontrapunktu
jest forma seminaryjna. W trakcie zajęć studenci, pod kontrolą
pedagoga, tworzą konstrukcje polifoniczne różnego typu- gatunki
kontrapunktyczne, kanony, fugi (etapami). W ramach prac
domowych tworzą omawiane konstrukcje samodzielnie. Na każdych
zajęciach następuje poprawa prac domowych wraz z objaśnieniem i
analizą popełnionych błędów.
Obok metody seminaryjnej stosowana jest także metoda wykładowa,
w celu omówienia zasad teoretycznych, wprowadzenia prawideł
poprawnościowych, których znajomość jest niezbędna dla tworzenia
konstrukcji polifonicznych omawianego typu.
Metodę seminaryjną stosuje się także w celu podsumowania
wiadomości teoretycznych, praktycznych i analitycznych, po
zakończeniu zamkniętego działu nauczania.
Aktywnie uczestnicząc w realizacji programu nauczania studenci
prezentują, w tym wykonują na fortepianie, własne prace tworzone
w trakcie zajęć i samodzielnie jako praca domowa.
Rok
Semestr
Punkty ECTS (nakład pracy
studenta
niezbędny
do Punkty ECTS
osiągnięcia
zamierzonych
Tok 2012
efektów kształcenia)
Tok 2013
I
II
III
1
2
3
4
2
2
2
2
2
2
2
2
Tok 2012
2
2
2
2
Tok 2013
2
2
2
2
Rodzaj
zaliczenia
Tok 2012
zal
zst
zal
egz
Tok 2013
zal
zst
zal
egz
5
6
Ilość godzin w
tygodniu
5
Legenda
Kryteria oceny i sposoby
weryfikacji
Literatura
zal – zaliczenie; zst – zaliczenie ze stopniem; egz
– egzamin; ekm – egzamin komisyjny
Po semestrze I i III przeprowadzane jest zaliczenie bez stopnia, po
semestrze
II zaliczenie ze stopniem, natomiast po semestrze IV studenci
przystępują do egzaminu końcowego.
Po semestrze I, II i III zaliczenie następuje na podstawie oceny prac
przedłożonych przez studenta.
Po semestrze IV, a więc na zakończenie całego kursu kontrapunktu,
przeprowadzany jest egzamin końcowy, sprawdzający opanowanie
nabytej
wiedzy,
zdolność
praktycznego
zastosowania
przyswojonych wiadomości. Studenci zobowiązani są przedstawić
do oceny komplet prac pisemnych z całego kursu kontrapunktu
(semestry I- IV), wykazać się znajomością w zakresie wiedzy
teoretycznej o zasadach technik polifonicznych (formy, środki) oraz
analityczną znajomością ważnych w literaturze muzycznej dzieł
polifonicznych.
Ocenie podlega zakres nabytej wiedzy teoretycznej, dotyczącej
problematyki poruszanej na zajęciach oraz umiejętności
praktycznych, mierzalnych poprawnością wykonanych zadań,
poziomem ich zaawansowania oraz stopniem biegłości w
posługiwaniu się określonymi środkami polifonicznymi przez
studenta. Poza tym ocenie podlega systematyka pracy oraz
zaangażowanie studenta w pracę i problematykę przedmiotu.
- Apfel E., Diskant und Kontrapunkt in der Musiktheorie des 12.
bis 15. Jahrhunderts, Wilhelmshaven 1982,
- Braun W. “Deutsche Musiktheorie des 15. bis 17. Jahrhunderts,
ii: von Calvisius bis Mattheson”, Vom Magister und Schulkantor
zum vollkommenen Kapellmeister, Geschichte der Musiktheorie,
red. F. Zaminer, Darmstadt 1994,
- Bukofzer M.F., Geschichte des englischen Diskants und des
Fauxbourdons nach den theoretischen Quellen, Strasbourg 1936,
- Chomiński J. M., Formy muzyczne, t. I – Forma polifoniczna,
Kraków 1956,
- Chomiński J. M., Historia harmonii i kontrapunktu, t. I – III,
Kraków 1958 – 1990,
- Feicht H., Polifonia renesansu, Kraków 1965,
- Feicht H., Studia nad muzyką polskiego średniowiecza, Kraków
1979,
- Gawlas J., Kontrapunkt. Podstawowe zasady, Kraków 1979,
- Heering K., Próba analizy strukturalnej dzieła muzycznego, w: Ze
studiów nad metodami etnomuzykologii, Wrocław 1975,
- Kaczyński T., Rozmowy z Witoldem Lutosławskim, Kraków 1972,
- Krenek E., Tonal Counterpoint, New York 1958,
- Krenek E., A Discussion of the Treatment of Dissonances in
Ockeghem's Masses as Compared with the Contrapuntal Theory
of Johannes Tinctoris, St Paul, MN 1947,
- Krukowski S., Problemy wykonawcze muzyki dawnej, Warszawa
1972,
- Lester J., History of Compositional Theory in the 18th Century,
Cambridge, MA 1992,
6
- Pociej B., Idea, dźwięk, forma, Kraków 1972,
- Sikorski K., Kontrapunkt, t. I- III, Kraków 1953 – 1957,
- Sachs K.J., “Die Contrapunctus-Lehre im 14. und 15.
Jahrhundert”, Die mittelalterliche Lehre von der Mehrstimmigkeit,
Geschichte der Musiktheorie, red. F. Zaminer, Darmstadt 1984, s.
161–256,
- Scare H., Twentieth Century Counterpoint, London 1954,
- Schäffer B., Nowa muzyka, Kraków 1969,
- Seidel E., “Zur Kontrapunktlehre von Heinrich Bellermann”,
Palestrina und die Idee der klassischen Vokalpolyphonie im 19.
Jahrhundert, Frankfurt 1987, s. 231- 41,
- Wright F., The Essentials of Strict Counterpoint, Brooklyn, NY
1935.
Język wykładowy
polski, niemiecki
Prowadzący
prof. AM dr hab. K. Kiełb
as. K. Dziewiątkowska-Mleczko
Uwagi
7