docopisowa wnętrza
download 
Reklamacja Transkrypt
opisowa wnętrza
PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU REMONT , RENOWACJA I ADAPTACJA ZABYTKOWEGO BUDYNKU KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU ( KOLEGIATY ŁASKIEJ ) PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ WRAZ Z WYPOSAŻENIEM PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA I. DANE OGÓLNE II. STAN ZACHOWANIA ELEWACJI I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ III. WNIOSKI IV. ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH VI. BADANIA ODKRYWKOWE VII. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA STANU ZACHOWANIA WNĘTRZ PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU I. DANE OGÓLNE 1.1 Czas powstania obiektu: I ćw. XVIw. 1.2 Materiał i technika: budynek murowany z cegły pełnej na fundamentach kamiennych (?), częściowo tynkowany 1.3 Właściciel: Parafia rzymsko-katolicka Nawiedzenia NMP i św. Michała Archanioła 1.4 Lokalizacja: Łask 1.5 Stadium projektu Dokumentacja niniejsza obejmuje remont konserwatorski wnętrz oraz zabytków ruchomych kościoła. 1.6 Materiały wyjściowe do projektowania - inwentaryzacja obiektu wykonana przez Pracownię Marciniak&Witasiak - wizje lokalne obiektu - wstępne uzgodnienia z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu - dokumentacja fotograficzna stanu zachowania - Dokumentacja historyczno-architektoniczna wykonana przez Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Warszawie z 1974r. 1.7 Cel i zakres opracowania Celem niniejszego opracowania jest remont konserwatorski wnętrz kolegiaty obejmujący swym zakresem wyprawy tynkarskie ścian i sklepień wraz z polichromiami, detale sztukatorskie oraz zabytki ruchome - ołtarze, ambonę, prospekt organowy, stalle. Zakres opracowania obejmuje wszystkie proponowane prace dla całego obiektu wraz z tymi, które nie są objęte zamówieniem w związku z realizacją projektu (stalle i ambona) współfinansowanego ze środków RPO WŁ przez Archidiecezję Łódzką. Należy również pamiętać, że wskazane w dokumencie symbole materiałów lub urządzeń, nazwy ich producentów i dystrybutorów, nazwy własne produktów, pochodzenie urządzeń itd. mają charakter przykładowy. Zostały one bowiem określone jedynie w celu sprecyzowania parametrów i wymogów techniczno-użytkowych przedmiotu zamówienia. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU II. STAN ZACHOWANIA Tynki Stan zachowania partii tynkowanych należy uznać za stosunkowo dobry. W ich obrębie wyróżnić możemy miejsca, gdzie występują spękania i odspojenia od podłoża (fot.) oraz osypywania i pudrowania wypraw tynkarskich (fot. 24,25), głównie nie w strefach przyziemia naw bocznych. Brak izalacji murów spowodował kapilarne podciąganie wody przez mur oraz dodatkowo Pokrycie soli krystalizację nałożeniem tynków na powłok powierzchniach farb olejnych nieprzepuszczalną warstwą tynków. (wys. Spotęgowane 1,5m) olejną na to wszystkich spowodowało zjawisko ścianach powstrzymanie zostało kościoła. procesów dyfuzyjnych, co doprowadziło w wielu miejscach do łuszczenia i odpadania tynków i farb (fot. 25,29,30,). Na powierzchniach tynków występują liczne powłoki malarskie, pochodzące z różnych okresów, kiedy kościół podlegał naprawom i wielokrotnemu malowaniu. Wielokrotne „odświeżanie” wnętrza kolegiaty doprowadziło do unieczytelnienia formy rzeźbiarskiej detali i ich całkowitej zmiany odbioru estetycznego (fot.32,33). Chronologię nawarstwień będzie można określić po wykonaniu badań stratygraficznych tynków i farb w postaci odkrywek pasmowych oraz po wykonaniu analizy spoiw i pigmentów. W obrębie gzymsów, detali sztukatorskich zaobserwowano występowanie wykruszeń, drobnych ubytków, odspojeń (fot. 29). Na ścianach prezbiterium znajdują się cztery malowidła ścienne ze scenami z życia Chrystusa. Są to polichromie póżniejsze z XXw. i ich stan zachowania można uznać za zadowalający (fot.20). W ich obrębie nie zauważono większych zniszczeń, jedynie znaczne zabrudzenie powierzchniowe. Podobny zachowały się malowane ornamenty na gurtach nawy głównej i naw bocznych (fot.21). Zabytki ruchome Na zabytkowy wystrój wnętrz kolegiaty wyposażenia: - ołtarz główny św. Michała Archanioła - ołtarz św. Rodziny - ołtarz NMP Różańcowej i św. Walentego - ołtarz NMP z Dzieciątkiem - stalle w prezbiterium - ambona - prospekt organowy w Łasku składają się następujące elementy PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Ze względu na podobny charakter zniszczeń wszystkie w/w elementy będą opisywane razem. Opracowanie nie obejmuje ołtarza z kaplicy Matki Boskiej, który został poddany pracom konserwatorskim kilka lat temu i jego stan zachowania jest zadowalający. W obrębie zachowanych zabytków ruchomych wyróżnić możemy następujące zniszczenia: - wszystkie ołtarze, stalle, ambona i organy zostały wielokrotnia przemalowane farbami olejnymi i emulsyjnymi(?) (fot.3,13,17,28) - wykonane przez autora odkrywki sondażowe ukazują ilości warstw wtórnych odkrywkowe z na pierwotnych Kolegiaty najpoważniejszych zabytków w Łasku); zniszczeń ruchomych; warstwach grube wydaje malarskich (fot. się, przemalowania wyposażenia, warstwy farb że gdyż olejnych 2 patrz - całkowicie załącznik te zmieniły unieczytelniły także Badania stanowią jedne estetyczny odbiór detale rzeźbiarskie (fot.2,3) - w wielu miejscach odpadające fragmenty farb olejnych spowodowały całkowite osypywanie się oryginalnej zaprawy oraz polichromii (fot. 12) - w obrębie tynkowanych partii ołtarzy widać liczne wysolenia, złuszczenia i osypujące się fragmenty tynków i farb (emulsyjnych?) (fot.15,18); - w miejscach złoceń występują liczne przetarcia, złuszczenia i spękania zapraw (fot.5,6); - w miejscach łączenia elementów drewnianych, na skutek pracy drewna wystąpiły liczne spękania, które spowodowały odpadanie warstw zaprawy i polichromii - odkrywki sondażowe polichromowane, warstw wykazały, że najprawdopobniej malarskich będzie ołtarze, były można to prospekt organowy marmoryzacje określić dopiero po - i ambona stan były pierwotnie zachowania oryginalnych usunięciu przemalowań całkowitym olejnych (fot. 2,3,4,8 - patrz załącznik Badania odkrywkowe Kolegiaty w Łasku) - na elementach drewnianych nie zaobserwowano ataku owadów, jednak nie można jednoznacznie wykluczyć obecności owadów w drewnie; - w obrębie werniksów, obrazów drobne w ubytki ołtarzach warstw zaobserwowano malarskich (fot.23) znaczne - zżółknięcie ostateczny stan i pociemnienie podobrazi, zapraw i warstw malarskich będzie można określić po demontażu obrazów; III. WNIOSKI Poniższy program konserwatorski jest programem ramowym opartym na analizie wizualnej oraz odkrywkach ujęte w sondażowych, dokumentacji wykonanych mogą ulec przez zmianie autora po dokumentacji. wykonaniu badań Założenia i konserwatorskie całkowitym rozpoznaniu obiektu. Przed przystąpieniem do prac należy wykonać następujące badania, które pozwolą na wybór ostatecznych rozwiązań konserwatorskich i restauratorskich, które należy uzgodnić przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu: z PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU - badania zasolenia stref przyziemia - w celu doboru odpowiedniego tynku renowacyjnego; - ścianach, sklepieniach prezbiterium, nawy głównej, badania odkrywkowe, pasmowe na naw bocznych oraz kaplicy św. Anny - pomoże to w określeniu stratygrafii nawarstwień i określi miejsca występowania oryginalnych polichromii; - analiza chemiczna spoiw i pigmentów ewentualnie zachowanych oryginalnych polichromii; - analiza chemiczna spoiw i pigmentów zachowanych wtórnych malowideł w prezbiterium i ornamentów na gurtach; - odkrywki stratygraficzne na zabytkach ruchomych (ołtarzach, organach, ambonie, stallach) ; - analiza chemiczna spoiw i pigmentów polichromii zabytków ruchomych oraz warstw malarskich na badania oryginalnych złoceń; - analiza chemiczna spoiw i pigmentów, werniksów obrazach z ołtarzy; ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE IV. Proponuje się wykonanie pełnego zakresu prac konserwatorskich i restauratorskich zabytkowych wnętrz wraz z konserwacją zabytków ruchomych. Głównym założeniem prac będzie w sposób maksymalny przywrócenie pierwotnego wystroju wnętrz przez usunięcie wtórnych nawarstwień z powierzchni ścian i sklepień oraz przywrócenie pierwotnej kolorystyki polichromii zakłada rekonstrukcję, w wnętrz się kolegiaty. określenie przypadku braku W ich przypadku stanu jakichkolwiek odkrycia zachowania, malowideł na ścianach ewentualną pod oryginalnych konserwację wartstwami farb i należy zachować i poddać konserwacji malowidła XX-wieczne. Decyzje takie należy podjąć na etapie wykonawstwa i uzgodnić z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu. Kolejnym ważnym (ołtarzy, prospektu założeniem będzie organowego, stalli, poddanie ambony) pracom oraz konserwatorskim w sposób zabytków maksymalny ruchomych przywrócenie pierwotnego wystroju malarskiego i złoceń. Dzisiejszy stan zachowania tych elementów wpływa na negatywny odbiór estetyczny wnętrz świątyni. Opracowanie niniejsze stanowi przedmiot praw autorskich i nie może być rozpowszechniane w jakikolwiek sposób tak w części jak w całości bez zezwolenia autora (ust. z 4 lutego 1994 o prawie autorskim Dz. U. Nr 24 poz. 83 z późniejszymi zmianami). PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH ŚCIANY I SKLEPIENIA - usunięcie wszystkich luźnych, odpadających tynków - zwłaszcza w strefie cokołowej - usunięcie farb olejnych w strefie przyziemia - wspomagać można ten zabieg preparatami typu Skansol - wszystkie wtórne uzupełnienia cementowe należy usunąć metodą mechaniczną - ostrożne usunięcie wtórnych powłok malarskich na ścianach i sklepieniach, tak aby nie zniszczyć ewentualnie występujących polichromii - wykonać tynki renowacyjne wg proponowanego schematu (przyjęto średni stopień obciążenia solami): Wymiana spoin StoMurisol GP > 20mm Obrzutka StoMurisol VS < 5mm tynk podkładowy StoMurisol GP > 10mm tynk renowacyjny StoMurisol SP weiss > 15mm Powyższy układ tynków jest jedynie propozycją i może być skorygowany po wykonaniu badań zasolenia oraz zawilgocenia, które określą klasyfikację obciążeń solami. - pozostawione stare wyprawy tynkarskie wzmocnić przed nałożeniem kolejnych warstw materiałem StoPrim Grundex - przekrycie drobnych rys na pozostawianych starych tynkach materiałem StoPrep Miral. - wykonać uzupełnienia tynków tynkiem z zaprawy StoTrass HM 01 - wykonać kruszyw i tynki faktury nawierzchniowe tynku StoTrass Filzputz nawierzchniowego należy lub Feinputz uzgodnić - stateczny komisyjnie z wybór frakcji przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu po wykonaniu prób - wykonać reprofilowanie ubytków materiałami StoDeco Plan grob - do większych ubytków jako podkładową warstwę oraz StoDeco Plan fein - do warstw 2-25mm - cyzelowanie gzymsów i profili materiałem StoPrep Miral - malowanie tynków i detali architektonicznych ze względu na możliwość wysokiej kondensacji pary wodnej proponowaną proponuje kolorystykę się wykonać ujęto w wysokodyfuzyjnymi części farbami architektonicznej silikatowymi projektu, StoSil ostateczny kolorystyki należy dokonać po wykonaniu badań stratygraficznych tynków i po wykonaniu prób i In - wybór PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU zatwierdzić z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu - w przypadku konserwacji odkrycia opracować polichromii program na ścianach konserwatorski i i sklepieniach i zatwierdzić podjęciu w decyzji Wojewódzkim o ich Urzędzie Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatura w Sieradzu KONSERWACJA ZABYTKÓW RUCHOMYCH (OŁTARZE, AMBONA, PROSPEKT ORGANOWY, STALLE) Ze względu program na działań podobny stan zachowania konserwatorskich. Odpowiednie elementów wyposażenia badania poszczególnych opracowano wspólny elementów pozwolą na szczegółowe rozwiązania i mogą spowodować ewentualne zmiany w przyjętych założeniach konserwatorskich. 1. Demontaż ołtarzy, ambony, prospektu, stalli i przewiezienie do pracowni konserwatorskiej - demontaż konstrukcji powinien być przeprowadzony z poszanowaniem integralności zabytku roztworem wodnym mechaniczne, miękkie w jego warstwie dekoracyjnej i konstrukcyjnej - demontaż rozpocząć od rzeźb pełnych i dekoracji snycerskiej 2. Dezynsekcja i odgrzybianie profilaktycznie, - pędzlowanie odwroci 3% Strinolu lub 2% roztworem alkoholowym Aseptiny 3. Wstępne oczyszczenie powierzchni zabytków z zabrudzeń: metody pędzle oraz delikatne środki czyszczące 4. Wykonać stolarskie reperacje drewnianej konstrukcji, fleki drewniane z drewna sezonowanego, sklejenie spękanych elementów drewnianych na klej Osakryl 5. Impregnacja osłabionych elementów drewnianych - pędzlowanie i zanurzenie w roztworze żywicy akrylowej Paraloid B-72 (10-15%) 6. Usunięcie przemalowań z partii polichromii i złoceń (mechanicznie - skalpele oraz chemicznie - środek chemiczny konsolidacja warstw dostosowany polichromii do cech przez warstwy, pędzlowanie wyselekcjonowany roztworem po żywicy wykonaniu Paraloid prób); B -72 w rozpuszczalnikach organicznych 7. Podklejenie odspojonych od podłoża fragmentów polichromii, złoceń - modyfikowany klej glutynowy typu „coletta” lub kleje akrylowe 8. Uzupełnienie zaprawy - kit klejowo-kredowy na bazie kleju króliczego 9. Retusz retuszowania powierzchni warstw marmoryzacji malarskich uzgodnić - sposób z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony farbami temperowymi lub akrylowymi Zabytków w Łodzi, Delegatury w Sieradzu. 10. Uzupełnienie ubytków na powierzchniach złoconych spoiwo żywiczne oraz wykonanie nowych złoceń na pulment. - proszek złoty firmy Schmincke, PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU 11. Położenie warstwy izolacyjnej na partiach marmoryzowanych - półmatowy werniks akrylowy, rozcieńczony w benzynie ekstrakcyjnej 12. Położenie warstwy izolacyjnej na partie złocone - szelak, żywica Paraloid B-72 10-15% 13. Montaż elementów w kościele z zastosowaniem oryginalnych typów łączeń Dokumentacja konserwatorska Prace konserwatorskie muszą być dokumentowane opisowo i fotograficznie i przedstawiać wszystkie etapy. Jakiekolwiek ewentualne zmiany w programie prac konserwatorskich (zmiany w technologii Urzędu czy Ochrony sposobie Zabytków uzyskania akceptacji. wykonania) w Łodzi, należy Delegatury uzgadniać w z Sieradzu przedstawicielem oraz autorem Wojewódzkiego projektu w celu PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU VI. BADANIA ODKRYWKOWE Fot. 1. Odkrywka na filarze nawy głównej - widoczna oryginalna brunatnoczarna warstwa malarska Fot. 2. Odkrywka na stallach - widoczna oryginalna jasnobłękitna warstwa malarska PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Fot. 3. Odkrywka na emporze - widoczna oryginalna jasnozielona warstwa malarska (marmoryzacje?) Fot. 4. Odkrywka na bazie kolumny ołtarza głównego - widoczna oryginalna ciemnazielona warstwa malarska oraz pozostałości złoceń PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Fot. 6. Odkrywka na części tynkowanej ołtarza w kaplicy św. Anny - widoczna oryginalna ciemna warstwa malarska PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH WNĘTRZ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. NIEPOKALANE GO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY I ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W LASKU Fot. 7. Odkrywka na części drewnianej ołtarza w kaplicy św. Anny - widoczna oryginalna ugrowa warstwa malarska Fot. 8. Odkrywka na prospekcie organowym - widoczna oryginalna jasnobłękitna warstwa malarska
