certyfikacja prawniczego języka angielskiego w świetle

certyfikacja prawniczego języka angielskiego w świetle

Halina SIEROCKA, WyŜsza Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
CERTYFIKACJA PRAWNICZEGO JĘZYKA ANGIELSKIEGO
W ŚWIETLE EUROPEJSKIEGO SYSTEM OPISU KSZTAŁCENIA
JĘZYKOWEGO (COMMON EUROPEAN FRAMEWORK
OF REFERENCE)
Streszczenie Przedmiotem referatu będzie prezentacja dwóch egzaminów z
prawniczego języka angielskiego: ILEC (International Legal English Certificate) i
TOLES (Test of Legal English Skills) w świetle Europejskiego Systemu Opisu
Kształcenia Językowego (dalej ESOKJ). Po przedstawieniu załoŜeń i roli ESOKJ,
omówione zostaną poziomy biegłości językowej wraz ze wskaźnikami biegłości
językowej ALTE, (Association of Language Testers in Europe). Następnie
zaprezentowane zostaną wcześniej wspomniane egzaminy z prawniczego języka
angielskiego (ILEC i TOLES) w odniesieniu do testowanych umiejętności,
technik egzaminacyjnych czy ich relacji do ustaleń przyjętych przez ESOKJ.
1. EUROPEJSKI SYSTEM OPISU KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO (COMMON
EUROPEAN FRAMEWORK OF REFERENCE –CEFR DALEJ ESOKJ)
1.1 Europejski System Opisu Kształcenia Językowego – główne załoŜenia i zadania
−
−
−
−
−
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego powstał w wyniku doświadczeń
i przekonania, ze wspólna zjednoczona Europa moŜe istnieć tylko wtedy, kiedy
porozumiewanie się Europejczyków będzie lepsze. Ze względu na międzynarodowy
charakter rynku pracy nieodzownym stało się stworzenie systemu i instrumentu, który w
sposób jednoznaczny opisywałby i klasyfikował kompetencje językowe w Ŝyciu
codziennym i pracy.
Do głównych zadań ESOKJ naleŜą:
szczegółowe określenie, czego muszą się nauczyć uczący się, aby mogli posługiwać
się językiem obcym do celów komunikacyjnych oraz jakie sprawności i umiejętności
muszą nabyć, aby komunikacja przebiegała w sposób prawidłowy i kończyła się sukcesem,
zdefiniowanie poziomów kompetencji językowych, które pozwalają na stałą ocenę
postępów w nauce języka, na kaŜdym poziomie nauczania,
przedstawienie szczegółowego opisu celów, treści i metod prowadzenia zajęć z języka
obcego, a przez to zwiększenie przejrzystości prowadzonych kursów językowych,
oferowanych programów nauczania i certyfikatów,
usprawnienie wzajemnej uznawalności certyfikatów, dyplomów i zaświadczeń
wydawanych przez róŜne instytucje w róŜnych krajach, a więc zwiększanie przez to
mobilności w europejskim obszarze edukacyjnym i na rynku pracy,
określenie nie tylko ogólnych kompetencji językowych, ale równieŜ opisanie i
podkreślenie znaczenia umiejętności cząstkowych, które są wystarczające, jeŜeli
wymagane jest na przykład wypowiadanie się w jednym języku, a rozumienie w innym lub
Certyfikacja prawniczego języka angielskiego w świetle europejskiego system opisu...
185
jeŜeli uczący się ma ograniczoną ilość czasu, aby nauczyć się trzeciego lub czwartego
języka obcego.
1.2 Poziomy biegłości językowej
Jednym z celów opracowania CEFR było przedstawienie takiego sposobu określania
poziomów biegłości językowej wymaganej przez przyjęte standardy, stosowane testy i
systemy egzaminowania, aby moŜna je było łatwo porównać. Cel ten osiągnięto
opracowując za pomocą parametrów i kryteriów schemat opisywania kształcenia
językowego (Descriptive Scheme) oraz skale poziomów biegłości językowej (Common
Reference Levels)
Europejski System Opisu Kształcenia Językowego (dalej ESOKJ) dzieli znajomość
języka obcego na trzy poziomy: poziom A (podstawowy), poziom B (samodzielności) i
poziom C (biegłości). Taki podział dla kaŜdego nauczyciela języka obcego będzie
wydawał się zbyt ogólny, bo tak naprawdę pewny jest tylko poziom studenta
zaczynającego naukę, czyli zerowy. W języku angielskim polskie określenie „średnio
zaawansowany” odpowiada trzem róŜnym poziomom zaawansowania (pre-intermediate,
intermediate, upper-intermediate), dlatego teŜ określenie słowne kaŜdego poziomu
mogłoby być nieprecyzyjne i nie zawsze moŜna by było znaleźć właściwy odpowiednik w
róŜnych językach. Tu pomocny okazał się system wskaźników biegłości językowych
opracowany przez The Association of Language Testers in Europe (ALTE) w postaci
zbioru wypowiedzi „Potrafię”, dostosowany do ESOKJ, stanowiący nieocenioną pomoc w
określaniu poziomu biegłości językowej. W rezultacie w obrębie wymienionych poziomów
A,B, i C wyróŜnia się jeszcze podpoziomy (A1, A2, B1, B2, C1, C2) umoŜliwiające
precyzyjne określenie znajomości języka obcego. Podane standardy są na tyle elastyczne i
szczegółowe, Ŝe pozwalają na dokładne określenie poziomu wszystkich sprawności
językowych (czytanie, słuchanie, pisanie i mówienie), co - jak pokazuje praktyka znajduje odzwierciedlenie m.in. w określaniu treści egzaminów nie tylko z języka
ogólnego, ale takŜe ze specjalistycznego.
2. TEST OF LEGAL ENGLISH SKILLS (DALEJ TOLES)
2.1 Informacje ogólne
TOLES to pierwszy międzynarodowy egzamin z prawniczego języka angielskiego,
który powstał na skutek oczekiwań firm prawniczych, korporacji, instytucji związanych z
prawem, jak równieŜ studentów prawa. TOLES został stworzony przez grupę ekspertów
specjalizujących się nauczaniu prawniczego języka angielskiego, po wieloletnich
konsultacjach z prawnikami – praktykami. Egzamin TOLES stanowi wiarygodne narzędzie
do oceny znajomości prawniczego języka angielskiego – nie sprawdza znajomości prawa,
a jedynie umiejętności zrozumienia tekstu prawniczego. Ponadto, jest „przyjazny”
kaŜdemu zdającemu - kaŜdy kandydat otrzymuje certyfikat z wyjaśnieniem, jaki poziom
wiedzy z prawniczego języka angielskiego reprezentuje a nie informację czy zdał.
TOLES jest nieustannie aktualizowany, aby sprostać oczekiwaniom i zmianom
zachodzącym w środowisku prawniczym. W ciągu tych kilku lat istnienia na rynku
(powstał w 2002) egzaminy TOLES zdobyły międzynarodowe uznanie w branŜy
prawniczej. The Law Society of England & Wales, Europejski Bank Centralny, Europejski
Trybunał Sprawiedliwości, PricewaterhouseCoopers czy Daimler Chrysler – to przykłady
instytucji wykorzystujących TOLES przy weryfikacji znajomości prawniczego języka
angielskiego swoich pracowników.
186
H. Sierocka
2.2 Poziomy zaawansowania
Do 2006 roku dostępne były tylko dwa poziomy egzaminu: TOLES Foundation i
TOLES Advanced. Potencjalni kandydaci juŜ po egzaminach próbnych mogli zorientować
się, który poziom zaawansowania bardziej odpowiada ich umiejętnościom. Wychodząc
naprzeciw zmianom i aktualnym potrzebom, twórcy TOLES unowocześnili i rozbudowali
system egzaminów, uwzględniając wskaźniki biegłości językowej ALTE (w postaci zbioru
wypowiedzi „Potrafię”) dostosowane do ESOKJ.
Obecnie dostępne są trzy rodzaje egzaminów TOLES:
−
TOLES Foundation odpowiadający poziomowi A2-B1 według ESOKJ,
−
TOLES Higher odpowiadający poziomowi B1-B2 według ESOKJ,
−
TOLES Advanced odpowiadający poziomowi B2-C1 według ESOKJ.
2.2.1 TOLES Foundation – to egzamin dla tych, którzy posiadają juŜ dobrą znajomość
języka angielskiego i uczą się prawniczego języka angielskiego. Egzamin skupia się na
zastosowaniu podstawowego słownictwa prawniczego we właściwym kontekście.
Testowane są tylko dwie umiejętności: pisanie i czytanie. Twórcy egzaminu argumentują
brak słuchania i mówienia tym, Ŝe te pominięte umiejętności są lepiej sprawdzane przez
egzaminy z ogólnego języka angielskiego. Wiedza testowana jest przy uŜyciu róŜnych
technik egzaminacyjnych m.in.: test wielokrotnego wyboru (multiple choice), „prawdafałsz” (True-False), czy uzupełnianie luk (gap –filling).
2.2.2 TOLES Higher – sprawdza natomiast umiejętność kandydata w zakresie
wykorzystania nabytego słownictwa prawniczego we właściwy sposób. Składa się z dwóch
części. Pierwsza część sprawdza właściwe stosowanie kolokacji, przyimków, podstawowe
umiejętności w zakresie pisania listów. Druga część to test ze słuchania. TOLES Higher
równieŜ nie sprawdza mówienia. Tak jak w TOLES Foundation wiedza testowana jest za
pomocą róŜnorodnych technik egzaminacyjnych.
2.2.3 TOLES Advanced – testuje umiejętności kandydata w zakresie wykorzystania
autentycznego języka prawniczego, wymaganego przez międzynarodowe firmy prawnicze.
Egzamin sprawdza wiedzę kandydata w zakresie dokładnego i naleŜytego wykorzystania
słownictwa, wraz ze sprawdzeniem umiejętności będących częścią codziennej pracy
prawnika, takich jak pisanie listów, czy zrozumienie i interpretacja skomplikowanych
dokumentów prawniczych. Podobnie jak w przypadku TOLES Foundation egzamin nie
testuje umiejętności mówienia i słuchania zostawiając to w kompetencji egzaminów z
ogólnego języka angielskiego. Oprócz wcześniej wspomnianych technik egzaminacyjnych
kandydat musi przeredagować list, czy napisać wyjaśnienie do podanego w egzaminie
tekstu.
3.
ILEC (INTERNATIONAL LEGAL ENGLISH CERTIFICATE)
3.1 Informacje ogólne
Podobnie jak TOLES, został stworzony, aby sprostać oczekiwaniom pracodawców,
studentów prawa, czy prawników - praktyków. Od dawna brakowało na rynku takiego
narzędzia, które potwierdzałoby znajomość w zakresie prawniczego języka angielskiego,
niezbędnego do komunikowania się z ludźmi z branŜy.
Certyfikacja prawniczego języka angielskiego w świetle europejskiego system opisu...
−
−
−
−
−
187
Celem ILEC jest:
ocena umiejętności kandydatów w zakresie funkcjonowania w międzynarodowym
środowisku prawniczym,
potwierdzenie pracodawcom kompetencji kandydatów w sferze komunikowania
się po angielsku z klientami i współpracownikami,
wywarcie pozytywnego i korzystnego wpływu na jakość i zawartość kursów o
profilu prawniczym,
przełoŜenie egzaminu, który będzie sprawiedliwym dla wszystkich kandydatów i
przeprowadzony zgodnie z międzynarodowymi standardami,
umoŜliwienie kandydatom porównania wyników ILEC z innymi kwalifikacjami
związanymi z ESOKJ.
O jakości egzaminu mogą świadczyć instytucje, które przyczyniły się do jego
powstania i wzięły udział w jego promowaniu. Oprócz tak znamienitych w dziedzinie
tworzenia, promowania i przeprowadzania egzaminów instytucji, jak: British Council i
University of Cambridge ESOL (English foe Speakers of Other Languages) jest to
stosunkowo nieznana firma Translegal. Jest to jednak wiodąca firma prawników
lingwistów, która bezsprzecznie potwierdza profesjonalną jakość egzaminu ILEC. ILEC
zdobył teŜ uznanie takich organizacji i stowarzyszeń prawniczych, jak: the European
Company Lawyers Association, the European Law Students Association, the International
Association of Young Lawyers oraz the European Young Bar Association.
3.2 Poziomy zaawansowania a ESOKJ
Tak jak przy większości egzaminów międzynarodowych, egzaminy ILEC przypisane
są do określonego poziomu biegłości językowej CEFR. Minęły juŜ bowiem czasy, kiedy
istniejący na rynku egzamin dopasowywano do poziomu CEF - obecnie egzaminy tworzy
się na podstawie CEFR i wskaźników biegłości językowej ALTE. Miało to z pewnością
miejsce w przypadku ILEC. Egzamin ILEC dostępny jest na dwóch poziomach
zaawansowania - ocenia on kompetencje językowe kandydatów w zakresie prawniczego
języka angielskiego na poziomie B2 oraz C1 ESOKJ. Autorzy porównują je teŜ do
ogólnych egzaminów językowych przeprowadzanych przez Cambridge University Press:
B2 odpowiadałby FCE (First Certificate Examination), a C1 - CAE. (Certifcate of
Advanced English).
3.3 Specyfika egzaminu
Egzamin ILEC testuje wszystkie cztery umiejętności: mówienie, słuchanie, czytanie i
pisanie.
3.3.1 Czytanie:
Składa się z sześciu części, które na bazie tekstów z podręczników prawniczych,
prawniczych pism specjalistycznych, korespondencji urzędowej, czy raportów sprawdzają
zrozumienie słownictwa i fraz w zakresie prawniczego języka angielskiego. Umiejętności
te testowane są za pomocą róŜnych technik egzaminacyjnych, takich jak: test
wielokrotnego wyboru (multiple choice), uzupełnienie luk (gap filling), czy
przekształcanie wyrazów (word formation).
3.3.2 Pisanie
Umiejętność pisania sprawdzana jest w formie dwóch zadań. Kandydaci muszą napisać
list, notatkę, czy memorandum jako odpowiedź na sytuację zamieszczoną w zadaniu.
188
H. Sierocka
Muszą wykazać się umiejętnością przedstawiania argumentów, właściwym słownictwem i
strukturami gramatycznymi.
3.3.3. Słuchanie
Test ten składa się z czterech zadań, które na podstawie prezentacji, wykładów,
nagranych fragmentów spotkań, negocjacji i konsultacji sprawdzają umiejętności
kandydatów w zakresie słuchania. Jest to słuchanie dla ogólnego zrozumienia,
wychwytywania głównych argumentów, czy teŜ innych szczegółów rozmowy, czy
prezentacji. Egzamin ze słuchania przebiega m.in. w formie testu wielokrotnego wyboru
(multiple choice), uzupełniania zdań (sentence completion), czy łączenia fraz (multiple
matching).
3.3.4 Mówienie
Test ten składa się z czterech części. Kładzie nacisk na umiejętność wymieniania się
informacjami o sobie, wyraŜania uczuć i poglądów. Ta część przebiega w formie rozmowy
prowadzonej przez egzaminatora, który albo zadaje pytania kandydatom, albo poddaje
zagadnienia do dyskusji.
4
WNIOSKI
W Europie dokonało się wiele rewolucyjnych zmian w sferze uczenia się i nauczania
języków obcych. Przełamują się stereotypy, Ŝe języka moŜna uczyć się tylko w szkole, bo
potem jest się na to za starym. Działalność Unii Europejskiej, powstawanie takich
przedsięwzięć jak ESOKJ, czy stworzenie systemu wskaźników biegłości językowych
przez The Association of Language Testers in Europe (ALTE) w postaci zbioru
wypowiedzi „Potrafię”, przyczynia się z kolei do rozwoju systemów kształcenia
językowego i testowania. Nie wystarczy juŜ znać jeden język obcy, trzeba znać ich więcej i
to na poziomie komunikacyjnym, czyli przynajmniej B1. Obecnie nikt nie kwestionuje juŜ
potrzeby dalszej nauki języków obcych, o czym świadczą liczne projekty językowe
współfinansowane przez Unię Europejską. Ale w dobie rozszerzania się Unii Europejskiej
i zwiększonej mobilności grup aktywnych zawodowo znajomość ogólnego języka obcego
staje się niezadowalająca. Priorytet ma język specjalistyczny, poniewaŜ istnieje
konieczność współpracy i porozumiewania się z ludźmi z branŜy. Coraz więcej osób uczy
się prawniczego języka angielskiego. Coraz więcej uczących się chciałoby zweryfikować
te kompetencje językowe. Wynikiem spełnienia tych oczekiwań są dwa egzaminy z
prawniczego języka angielskiego TOLES i ILEC.
Ciekawe, jakie zmiany czekają nas jeszcze w przyszłości?
LITERATURA
1. Europejski System Opisu Kształcenia Językowego: uczenie się, nauczania, ocenianie.
Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr. Warszawa 2003
2. International Legal English Certificate Handbook for Teachers University of
Cambridge ESOL Examinations 2006
3. http://linguaporta.de/pl/referenzrahmen.htm
4. http://www.legalenglishtest.org/
5. http://www.toles.co.uk/
Certyfikacja prawniczego języka angielskiego w świetle europejskiego system opisu...
LEGAL ENGLISH CERTIFICATES IN THE LIGHT OF COMMON
EUROPEAN FRAMEWORK OF REFERENCE
Summary. This paper endeavours to present Legal English examinations: Test of
Legal English Skills (TOLES) and International Legal English Certificate (ILEC)
in the light of Common European Framework of Reference (CEFR). Firstly, the
aims and role of CEFR are demonstrated then language descriptors created by the
Association of Language Testers in Europe (ALTE) are shown. After that ILEC
and TOLES examinations are presented with the reference to the skills tested,
examination techniques and their relationships to CEFR.
189