Pomiary gwintów

Y
RT
U
PO
LI
W
DZ
I
HNIKA ŚL
KA
ĄS
C
TE
O
AŁ
T RANSP
Temat ćwiczenia
Pomiary gwintów
I. Cel ćwiczenia
Zapoznanie się studentów z metodami pomiarów gwintów
II. Wprowadzenie
Pojęcia ogólne dotyczące gwintów metrycznych przedstawione są w normach:
PN-85/M-02001 Terminologia, PN-78/M-02041 Wymiary, PN-83/M-02113 Tolerancje.
Zarys nominalnego złącza gwintowego przedstawiony jest na rysunku nr 1.
Rys. 1. Zarys nominalny złącza gwintowego.
Podstawowe wymiary gwintów są następujące:
Średnica zewnętrzna:
Gwintu zewnętrznego, np. śruby: - d
Gwintu wewnętrznego, np. nakrętki – D
Średnica podziałowa:
Gwintu zewnętrznego, np. śruby: - d2
Gwintu wewnętrznego, np. nakrętki – D2
Średnica wewnętrzna:
Skok gwintu:
Kąt nachylenia
gwintu
Rdzenia, np. śruby – d1
Otworu, np. nakrętki – D1
- P (gdy gwint jest wielozwojowy, literą P oznacza się
podziałkę określoną jako odległość między sąsiednimi,
jednoimiennymi bokami zarysu mierzoną równolegle do osi
gwintu)
boku - α kąt zawarty między bokiem zarysu i prostopadłą do osi
gwintu
W gwintach zewnętrznych (śrubach) tolerowana jest średnica podziałowa d2 i
średnica zewnętrzna d, a w gwintach wewnętrznych (nakrętkach) średnica
podziałowa D2 i średnica otworu D1. Kąt zarysu i skok gwintu nie są tolerowane, ich
błędy uwzględniane są w tolerancjach średnic podziałowych. W szczególnych
przypadkach mogą być one tolerowane, np. w gwintach narzędzi pomiarowych lub
skrawających.
Oznaczenie gwintu składa się:
- z symbolu określającego gwint metryczny M,
- średnicy znamionowej d lub D,
- skoku (jeśli gwint jest drobnozwojowy)
- symboli określających szeregi tolerancji i połoŜenia pól poszczególnych
tolerowanych średnic oraz wartości długości skręcania (jeśli jest ona inna niŜ
średnia)
III Zadanie pomiarowe
W ćwiczeniu naleŜy zmierzyć następujące parametry trzpienia gwintowanego o
zarysie gwintu metrycznego:
1. krotność gwintu, ilość zwojów lub długość gwintu oraz określić czy gwint jest
prawozwojowy czy lewozwojowy.
2. średnicę zewnętrzną d za pomocą mikrometru cięŜkiego.
3. średnicę wewnętrzną za pomocą mikrometru cięŜkiego i nakładki
pryzmatycznej.
4. skok gwintu (przy pomocy wzorców zarysu gwintu).
5. średnicę podziałową d2 przy pomocy mikrometru do gwintów.
Ad.2. Pomiaru dokonujemy mikrometrem cięŜkim MMZc w przynajmniej trzech
przekrojach na długości trzpienia w róŜnych ustawieniach kątowych trzpienia.
Niedokładność pomiaru:
∆d = ± ( |∆W| + |∆R| )
Gdzie:
∆W – błąd wskazań mikrometru,
∆R – błąd odczytu (0,1 działki elementarnej)
Ad. 3. Schemat pomiaru przedstawiony jest na rys. 2. NaleŜy zmierzyć mikrometrem:
średnicę zewnętrzną gwintu d, wysokość nakładki stoŜkowej p oraz wymiar
obejmujący M1.
Średnicę wewnętrzną obliczamy z zaleŜności:
p + 0,5d1 + 0,5d = M1
stąd
d1 = 2M1 - 2p – d
rys. 2. Schemat pomiaru średnicy wewnętrznej.
Ad. 4. Pomiar polega na porównaniu skoku gwintu z wzorcem zarysu gwintu MMGa
(rys. 3.) przeznaczonym do rozpoznawania gwintów metrycznych o skokach od 0,4
do 6 mm.
rys. 3. Wzorce zarysu gwintu
Ad. 5. Pomiaru dokonujemy przy pomocy mikrometru do pomiaru średnic
podziałowych gwintów zewnętrznych. (rys .4. )
rys. 4. Mikrometr do gwintów
Mikrometr ten wyposaŜony jest w wymienne końcówki stoŜkowe 2 i pryzmatyczne 1
Pomiaru średnicy podziałowej dokonujemy po wyzerowania mikrometru z załoŜonymi
końcówkami pomiarowymi. Sposób pomiaru przedstawia rys. 5.
Rys. 5. Pomiar średnicy podziałowej d2 mikrometrem do gwintów.
Po określeniu rodzaju gwintu naleŜy wybrać odpowiednie końcówki pomiarowe.
Następnie po zamocowaniu ich w mikrometrze naleŜy ustalić wskazanie zerowe
przyrządu. Pomiaru średnicy podziałowej naleŜy dokonać trzykrotnie na całej
długości mierzonego trzpienia gwintowego.
IV. Wytyczne do sprawozdania
1.
2.
3.
4.
Wykonać szkic mierzonej części
Przedstawić tabelarycznie uzyskane wyniki.
Określić klasę dokładności gwintu oraz pełny symbol gwintu.
Wnioski na temat wykonanych pomiarów.