Problemy energetyczno -surowcowe Polski i świata

nych badań. Głównymi beneficjantami zawartej
umowy będą studenci Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH oraz Górnictwa i Geoinżynierii. „Zawarcie tej umowy jest dla nas bardzo
ważne. Chcemy kształcić studentów i prowadzić
badania razem z firmami, dla których przecież
przygotowujemy kadry. Polityka uczelni od pewnego czasu skupia się na utrzymywaniu bliskich
kontaktów z przemysłem, tak byśmy mogli
kształcić zgodnie ze zmianami, które w nim zachodzą” – mówił podczas uroczystości podpisania umowy Rektor AGH prof. Antoni Tajduś..
Posiedzenia Senatu AGH
Na podstawie materiałów dostarczonych przez Dział
Kadrowo-Płacowy
w dniach 31 maja i 7 czerwca 2006 r.
Informacje Kadrowe
Bardzo pracowicie Senat spędza końcówkę roku akademickiego.
Dwa ostatnie posiedzenia Senatu tzn. na koniec maja i tzw. budżetowo-statutowy siódmego czerwca, chociaż przebiegały sprawnie, to obfitowały w ważkie dla Uczelni decyzje. W maju najwięcej dyskusji wzbudziła
propozycja uchwały o pensum dydaktycznym dla nauczycieli akademickich, ale po przedstawieniu wszystkich argumentów jednak ją uchwalono.
Ponadto ustalone zostały zasady podziału Funduszu zasadniczego na
rok bieżący. Podjęto cały szereg uchwał tzw. dydaktycznych to znaczy zaplanowano wielkości przyjęć na nowy rok akademicki, ustalono tryb rekrutacji na przyszły rok akademicki tzn. 2007/2008, a na Wydziale Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej utworzono nową specjalność „informatyka w hutnictwie” na kierunku Informatyka stosowana. Dokonano także dwóch zmian w składzie Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej to znaczy
przedstawicieli Wydziału Metali Nieżelaznych i Wydziału Nauk Społecznych Stosowanych. Tradycyjnie pozytywnie zaopiniowano trzy wnioski
personalne oraz bardzo pozytywnie przyjęto recenzje prof. T. Uhla do
wniosku Politechniki Poznańskiej w sprawie nadania tytułu Doktora Honoris Causa prof. Krzysztofowi Marchelkowi. Również pozytywnie zaopiniowano wniosek Wydziału Odlewnictwa o nadanie tytułu Doktora Honoris
Causa naszej Uczelni prof. Janowi Lechowi Lewandowskiemu i jak się
okazało 7 czerwca, będzie to prawdopodobnie ostatni taki tytuł dla „naszego” pracownika, gdyż w nowym Statucie, który będzie obowiązywał
od 1 września br. taki tytuł jest przewidziany tylko dla wybitnych uczonych,
twórców techniki oraz innym zasłużonym dla AGH, ale nie będącym jej
pracownikami lub emerytami.
W dniu 7 czerwca podjęto natomiast dwie bardzo ważne uchwały to
znaczy wspomniany już nowy Statut Uczelni, który mimo długiej dyskusji
na temat umieszczenia w nim – bądź nie – wykazu wydziałów, uchwalono
jednogłośnie, co moim zdaniem świadczy o niezwykłej odpowiedzialności Senatorów. Druga ważna uchwała to Plan rzeczowo-finansowy Uczelni na najbliższy rok, który uchwalono przy 1 głosie wstrzymującym się.
Ponadto uruchomiono nowy Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny, tym razem Wydział Górnictwa i Geoinżynierii wraz z Wydziałami: Fizyki i Informatyki Stosowanej, Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska oraz Wiertnictwa Nafty i Gazu ulokował przyczółek AGH w Jastrzębiu Zdroju. Ta
uchwała jest z resztą też niezwykle ważna, gdyż jak Rektor za każdym razem przy takich okazjach powtarza – Uczelnia musi się starać wszelkimi
sposobami o nowych, dobrych kandydatów. Na zakończenie czerwcowych obrad utworzono kolejny kierunek, mianowicie Wydział Zarządzania
niebawem rozpocznie kształcenie na kierunku „Informatyka i ekonometria” oraz zgodnie z nową ustawą ustalono zasady przyjęć na studia doktoranckie.
O czym uprzejmie donosi A.K.D.
Stanisław Pytko, Paweł Pytko
Problemy energetyczno-surowcowe Polski i świata
Wiele osób, jak też autorzy pomimo wykształcenia technicznego, nie
wiedziało, że np. elektrownia „Turów” o mocy zainstalowanej 2000 MW
(Mega Watt), spala dziennie ponad 50 tyś. ton węgla brunatnego a elektrownia „Kozienice” o mocy 2400 MW ponad 20 tyś. ton węgla kamiennego. W obu przypadkach, aby ten węgiel był spalony, musimy go po dostarczeniu do elektrowni zemleć i po spaleniu, oczyszczeniu spalin, musimy wywieź setki ton popiołu.
W roku 2005 odbyła się w AGH Konferencja pt. „Rola inżynierów
w tworzeniu bezpieczeństwa energetycznego Polski”, w czasie której wygłosili referaty, profesorowie naszej uczelni: Jakub Siemek, Jerzy Niewod-
BIP 154/155 – czerwiec/lipiec 2006 r.
Na stanowisko profesora zwyczajnego zostali mianowani:
• prof. dr hab. inż. Janusz Łuksza
Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej
• prof. dr hab. inż. Stefan Szczepanik
Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej
• prof. dr hab. inż. Ryszard Ślusarczyk
Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska
Na stanowisko profesora nadzwyczajnego – na stałe zostali mianowani:
• prof. dr hab. inż. Antoni Ligęza
Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki
• prof. dr hab. inż. Marian Mazur
Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
• prof. dr hab. inż. Władysław Kubiak
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
• prof. dr hab. inż. Anna Ślósarczyk
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
• prof. dr hab. Leszek Turczynowicz-Suszycki
Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej
Na stanowisko profesora nadzwyczajnego – na czas nieokreślony zostali mianowani:
• dr hab. inż. Zygfryd Głowacz
Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki
Na stanowisko profesora nadzwyczajnego – na 5 lat zostali mianowani:
• dr hab. inż. Witold Krajewski – Wydział Odlewnictwa
• dr hab. Wanda Gumowska – Wydział Metali Nieżelaznych
• dr hab. inż. Piotr Łebkowski – Wydział Zarządzania
Tytuł profesora nauk technicznych otrzymali:
• dr hab. inż. Antoni Ligęza
Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki
• dr hab. inż. Marian Mazur
Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
• dr hab. inż. Anna Ślósarczyk
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
Tytuł profesora nauk chemicznych otrzymała:
• dr hab. inż. Władysław Kubiak
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
Tytuł profesora nauk fizycznych otrzymał:
• dr hab. Leszek Turczynowicz-Suszycki
Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej
Stopień doktora habilitowanego otrzymała:
• dr hab. inż. Barbara Małecka
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki
niczański, Stanisław Słupek i Stanisław Pytko. Wiele zawartego materiału
w tym artykule pochodzi z tych referatów.
Problemy demograficzne świata i Polski. Zapotrzebowanie na surowce i surowce energetyczne wzrasta nie tylko z rozwojem techniki lecz
także z przyrostem ludzi na świecie. A. Smith w książce pt.: „The Body”
(rok wyd. 1970) podał, że:
– na początku naszej ery żyło na świecie prawdopodobnie 250 tys. ludzi,
– w roku 1850 było już 1 mld,
– w roku 1900 było 1,5 mld. a w roku 1960 kiedy pisał tę rozprawę było
3 mld. i przewidywał, że w 2000 r. będzie ponad 6 mld., co się sprawdziło prawie dokładnie.
Po II Wojnie Światowej w Polsce było 23,895 mln. a w 2001 r. już
38,254 mln., a więc przybyło ponad 15 mln. w ciągu 55 lat. Tak duży przyrost był wynikiem nie tylko pokoju, ale z każdym rokiem wzrostem dobro-
15
bytu, a szczególnie dzięki opiece lekarskiej i wzroście higieny. Dużą rolę
odegrała, tak w Polsce jak też w świecie, pomoc rozwijającej się nauki
i techniki. Zauważyć to można, np. przy operacjach z udziałem wielu nowoczesnych urządzeń inżynierskich, światła laserowego, jak też farmacji.
Zapotrzebowanie na surowce energetyczne. Gdyby wszystkie kraje
świata posiadały odpowiednią procentową ilość surowców dla zabezpieczenia energetycznego, mielibyśmy duży ich deficyt. Podaje się w różnych raportach, że 25% populacji świata – to jest w krajach rozwiniętych
zużywa 75% energii a 75% populacji w krajach biednych, zużywa tylko
25% tej energii.
Na świecie w ostatnich latach jest bardzo zwiększono wydobycie surowców a szczególnie surowców energetycznych. Bardzo istotną role odgrywa obecnie energia jądrowa. Pozostałe źródła energetyczne, jakimi
mogą być tak zwane źró
r dła
ró
łła odnawialne, takie, jak; strumienie wodne
(elektrownie wodne), promienie słoneczne (baterie słoneczne), ogniwa
paliwowe, wiatr (wiatraki), źródła ciepła ziemi (geotermia) oraz biogazy
stanowią obecnie parę procent w całości produkcji energii. Polskie zobowiązania rządowe spełniające zalecenia EWG Nr 2001/77/WE są następujące: w roku 2006 udział energii ze źródeł odnawialnych ma wynosić
w Polsce 3,6%, a już w roku 2010 – 7,5%.To są początki tej bardzo ważnej
działalności nauki i techniki dla wykorzystania odnawialnych źródeł energetycznych. Światowa Rada Energetyczna przewiduje, że za 50 lat będziemy z tych źródeł mieli 50–60% energii potrzebnej na świecie. Te odnawialne źródła energii bardzo łatwo można wykorzystać w budownictwie, wprowadzając tak zwaną architekturę
architektur słoneczn
ł
łoneczn
ą, co czyni się np.
w Szwecji. W Europie budownictwo pochłania, ze względu na klimat około 50% energii.
Przy planowaniu zapotrzebowania na surowce energetyczne musimy
wiedzieć, że są następujące energetyczne przeliczniki w stosunku do węgla kamiennego i tak:
– 1 tona węgla brunatnego = 0,385 t węgla kamiennego,
– 1 tona ropy naftowej = 1,454 t węgla kamiennego,
– 1 tyś m3 gazu ziemnego = 1,332 t węgla kamiennego,
– 1 tona uranu naturalnego = 21500 t węgla kamiennego.
W giel. Najważniejszym surowcem energetycznym Polski jest węgiel.
Wę
Obecnie roczne wydobycie węgla kamiennego jest ponad 110 mln. ton,
a węgla brunatnego ponad 60 mln. ton. Zasoby węgla w Polsce i na świecie przedstawiono w tabeli.
Tabela. Wydobycie węgla w latach oraz stan zasobów w Polsce i w świecie
Węgiel
Polska – Kamienny
Polska – Brunatny
Świat – Przeliczony na kamienny
Zasoby udok.
mld. ton
1946 r.
mln. ton
1980 r.
mln. ton
2003 r.
mln. ton
43,122
13,685
400,5
47,3
1,4
bd
193,2
36,8
2620
103,0
60,9
3618
Można zatem określić, jeżeli dane są dokładne, że w świecie wystarczy węgla na około 115 lat, przy wydobyciu 3,5 mld. ton/rok, natomiast
w Polsce na ponad 400 lat przy zapotrzebowaniu 110 mln. ton/rok.
W przyszłości nie powinniśmy węgla zużywać jako surowca energetycznego, ale jako surowiec dla różnej produkcji chemicznej, ze względów tak
ekonomicznych jak i ekologicznych. Wiele można zaoszczędzenia energii
zawartej w węglu usprawniając jego spalanie oraz zwiększając sprawności urządzeń napędzanych prądem elektrowni węglowych. A to pozwoli
zaoszczędzić w skali świata miliardy ton węgla.
Gaz ziemny. Drugim paliwem energetycznym jest gaz ziemny a światowe zasoby (wg J. Siemka) są następujące:
Zasoby potwierdzone – 161 500 × 109 m3
Zasoby perspektywiczne – 332 400 × 109 m3
Zużycie roczne – 2464 × 109 m3/rok
Jak z tych danych wynika zasoby gazu są na około 200 lat. Największymi dostarczycielami gazu na świecie są według ilości wydobycia: 1) Rosja,
2) Stany Zjednoczone, 3) Wielka Brytania, 4) Norwegia, 5) Holandia, 6)
Niemcy. Polska jest krajem posiadającym złoża gazu ziemnego o zasobach około 110 miliardów m3. Zasoby perspektywiczne wynoszą od 400–
–800 mld. m3. Gazu rocznie wydobywamy około 5 mld. m3 a to stanowi ponad 40% zapotrzebowania krajowego. Resztę gazu importujemy z Rosji.
16
Ropa naftowa. Trzecim bardzo ważnym surowcem energetycznym
jest ropa naftowa, bez której nie można eksploatować miliony pojazdów,
tysiące lokomotyw i innych urządzeń z silnikami spalinowymi, której cena
za baryłkę stale rośnie. Cena ropy naftowej za baryłkę wynosiła:
– w roku 1950 – 1,71 $, (oczywiście wartość $ była wyższa jak dzisiaj)
– w roku 1985 – 28,8 $, – w roku 2005 – ponad 60$ i dalej rośnie.
Wystarczy podać, że obniżenie produkcji ropy naftowej w latach 1973–
–1974 oraz wzrost ceny za baryłkę z 5,86 $ do 19,12 $ spowodowało kryzys światowy. Po tym kryzysie Japonia, która nie ma surowców energetycznych musiała całkowicie przebudować profil produkcji, z chłonnego
energetycznie na bardzo oszczędny. W Polsce mamy w eksploatacji około 13 mln. samochodów osobowych, 2,3 mil. samochodów ciężarowych,
ponad 800 tys. autobusów i około 2000 lokomotyw spalinowych. Do tego
dochodzą traktory i inne urządzenia posiadające silniki spalinowe. Dla napędu wyżej wymienionych pojazdów potrzebujemy: 4.580 mln. ton benzyny, oraz 4.564 mln. ton oleju napędowego.
Roczne wydobycie ropy w Polsce wynosi 0,765 mln. ton, co stanowi
mniej niż 5% zapotrzebowania.
Na świecie całkowite zasoby ropy naftowej wynoszą 404 mld. ton zaś
udokumentowane na styczeń 2003 ponad 170 mld. ton. Roczne wydobycie w ostatnim roku (2005) wynosiło 3,62 mld. ton, czyli przy takim dalszym
podobnym rocznym zużyciu wystarczy ropy naftowej na ponad 40 lat. Z tej
ropy naftowej powstaje ponad 40% paliw dla silników, które spalając wydalają rurą wydechową tlenek i dwutlenek węgla oraz inne trujące substancje.
Istotnym jest też to, że auta osobowe w miastach mają tylko 18% efektywności, co wynika, że przeważnie zamiast 4 czy 5 osób jedzie tylko jedna,
stoją nie jadąc przed światłami a więc w czasie pracy silnika tylko w jego
części poruszają się. Tak z ekonomicznego punktu widzenia, jak też ekologicznego transport samochodowy w miastach jest niewłaściwie dobrany.
Po przestudiowaniu zapotrzebowania na węgiel, gaz, ropę naftową
i oceniając stan zasobów, można przewidzieć, że w najbliższym czasie
w większym stopniu niż to jest dziś, będzie wytwarzana energia elektryczna oparta o elektrownie jądrowe, które dzięki nauce stają się coraz bezpieczniejsze a ich układy sterujące będą w przyszłości w odpowiednich
momentach awarii same przerywały proces reakcji jądrowych (wg J. Niewodniczańskiego).
Obecnie na świecie pracuje 440 reaktorów energetycznych o łącznej
mocy 366.000 MW, które dostarczają 16% energii elektrycznej świata.
Przewiduje się wzrost produkcji energii elektrycznej z elektrowni jądrowych o 86% do 2030 roku, w stosunku do roku 2003. Prognozuje się, że
w Polsce może powstać elektrownia jądrowa w Bełchatowie, po zakończenia eksploatacji węgla brunatnego.
Jak wiemy w 1984 r. rozpoczęto budowę elektrowni jądrowej w Żarnowcu z 4 blokami energetycznymi o mocy 440 MW każdy, wykonanymi
w ZSRR. Po awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu i po przemianach
ustrojowych w 1989 r., 4 września 1990 r. Rząd Polski podejmuje decyzje
o przerwaniu tej budowy, co zostaje zatwierdzone przez Sejm . Część dostarczonych urządzeń dla elektrowni w Żarnowcu, zostaje odsprzedana
elektrowni „Paks” na Węgrzech. Przybliżone straty z powodu przerwania
budowy obliczane są na 1 mld. dolarów.
Inne Surowce. Świat potrzebuje nie tylko surowców energetycznych
ale też innych dla wytwarzania dóbr, z których niektóre już się wyczerpały
i nie są wydobywane. Wg K.H. Klossa z Politechniki w Darmstadt, i danych o zasobach światowych: żelaza ma starczyć na 150 lat, aluminium
na 170, miedzi na 40, chromu na 175, manganu na 17, niklu na 50, tytanu
na 275, cynku na 25, platyny na 85, wolframu na 20, wanadu na 285, ołowiu na 25, niobu na 275, kobaltu na 53. Analizując stan surowców na
świecie stwierdzić można, że obecnie już nie wydobywamy rud cyny
a znajdującą się na rynku cynę mamy z recyklingu. Oczywiście musimy
mieć i to na uwadze, że dalej są poszukiwania surowców i wiele krajów
nie ma dokładnie zbadanych zasobów naturalnych. Należy zatem informacje wyżej podane uważać za informacje przybliżone.
Możliwości wyczerpania się surowców na świecie. Na świecie
opracowuje się różne raporty dotyczące wyczerpania się surowców i przy
nie ograniczanym przyroście ludności może to według tych raportów spowodować katastrofę. Pogląd na ten temat przedstawiono w tak zwanym
raporcie Klubu Rzymskiego, w którym stwierdza się, że jeżeli dalej będą
dotychczasowe intensywne wydobycia surowców ziemi to doprowadzi
się ludzkość do katastrofy, na skutek wyczerpania się ich. Patrząc na pro-
BIP 154/155 – czerwiec/lipiec 2006 r.
blem z naukowego punktu widzenia, co przedstawione jest w pracy J. Dębowskiego: „Zarys ogólnej teorii zasobów naturalnych”, są 3 koncepcje
związane z zasobami naturalnymi:
– zasoby naturalne wyczerpią się (teoria statyczna),
– zasoby naturalne nie wyczerpią się i ich ilość jest nieograniczona,(podejście filozoficzne bardzo uznające wiedzę człowieka),
– zasoby naturalne nie wyczerpią się, ale musi być pewne ograniczenie
wydobycia (teoria dynamiczna)
Pierwsza koncepcja związana jest z uznaniem teorii końca świata i że
nastąpi taki moment, że zasoby ziemi wyczerpią się. Przy tym podejściu
należy – to co wyżej powiedziano– racjonalnie korzystać z dóbr ziemi i dobrze nimi gospodarować. Druga koncepcja jest jasna i nie wywołuje
obaw. Możemy tak ją interpretować, że dzięki badaniom naukowym i odkryciom znajdzie się możliwości zastąpienia jednych surowców innymi
tak, aby one spełniały rolę w życiu człowieka właściwie. Przykładem może
być wykorzystanie uranu. A przecież w tym zakresie naukowcy nie odkryli jeszcze wszystkiego. Nie są dokładnie znane, zasoby energetyczne
np. w wodzie morskiej, gdzie znajdują się olbrzymie ilości deuteru (deuter
– ciężki wodór, trwały izotop wodoru), który podobnie jak uran może spełniać rolę paliwa elektrowni jądrowych. W jednym litrze wody morskiej (jeżeli informacje oparte na obecnych badaniach są prawdziwe) jest zawarta taka zawartość energetyczna, jak w 215 litrach ropy naftowej. Podawane jest, że energetyczna zawartość deuteru w wodzie morskiej jest pół
miliona razy większa niż wartość energetyczna wszystkich paliw kopalnianych na kuli ziemskiej.
Przy takich w przyszłości możliwościach otrzymywania olbrzymich ilościach energii oraz opracowań technologicznych, będzie może łatwo rozłożyć wodę na tlen i wodór. Wodór jest bardzo dobrym paliwem dla
wszystkich silników spalinowych, których dotychczas paliwem były pochodne ropy naftowej. Z punktu widzenia ekologicznego wodór będzie
nie tylko bardzo dobrym paliwem, ale i ekologicznym dlatego, że z rury
wydechowej wypływać będzie para wodna, zamiast tlenków węgla i gazów toksycznych, co jest obecnie. A więc spełnione będą tu dwie funkcje
ekologiczna i energetyczna.
Zwolennicy budowy elektrowni jądrowych stwierdzają, że przy wykorzystaniu uranu będziemy uzyskiwać bardzo dobre energetyczne efekty, gdyż:
– 1 kg uranu równoważy 20 tonom węgla kamiennego i z tego wynikają
minimalne koszty związane z transportem tego surowca, stosunku do
transportu węgla (dla przykładu – do elektrowni „Kozienice” przychodzi dziennie 13 pociągów węgla),
– jest lepsza ochrona środowiska i według oceny fizyków, obecne elektrownie jądrowe są elektrowniami ekologicznie przyjaznymi środowisku,
– ekonomicznie są lepsze od węglowych, przy założeniu 60 lat pracy
elektrowni koszt energii z nich stanowi około 35% kosztów produkcji
energii elektrowni konwencjonalnych.
Jedynym zagrożeniem elektrowni jądrowych jest to, że w przypadku wykradzenia odpadów zawierających długo życiowe izotopy promieniotwórcze poza elektrownie przez niepowołane osoby, może być napromienienie
ludzi. W związku z tym musi być ścisła ochrona tak w samej elektrowni, jak
też transportu odpadów do miejsc składowania. Należy wiedzieć, że jednym z krajów w Europie, które nie mają pracującej elektrowni jądrowej jest
Polska. Wszystkie kraje wokół Polski mają elektrownie jądrowe.
Drugim źródłem energii, może być w niedługim czasie energia słoł
łoneczna. Oczywiście tej energii można więcej uzyskać w obszarach o dużym nasłonecznieniu a więc w Afryce. Zdziwić może fakt, że w Szwecji
o chłodnym klimacie są całe dzielnice miast (np. Malme) z odpowiednio
zbudowanymi domami, gdzie bateriami słonecznymi podgrzewa się
przez cały rok wodę do mycia i kąpania się (wg S. Wehle-Strzeleckiej
z Politechniki Krakowskiej). Dalej należy pracować nad jeszcze bardziej
efektywnymi bateriami słonecznymi. Nie jest wykluczone, że przy wydajnych bateriach słonecznych będzie można dużo energii wykorzystać na
pływających statkach po oceanach w obszarach o dużym nasłonecznieniu. A gdy opracuje się technologie łatwego rozbicia wody na tlen i wodór
wówczas, takie jednostki będą mogły pływać bez paliwa pochodzącego
z ropy naftowej przewożonego w zbiornikach w dziesiątkach ton.
Dla lepszego wykorzystania węgla, dalej pozostaje problem upłynnieł
łynnienia węgla. Obecne znane metody są jeszcze bardzo pracochłonne
i z ekonomicznego punktu widzenia niemożliwe do stosowania. Już są in-
BIP 154/155 – czerwiec/lipiec 2006 r.
formacje, że w Zakładach Chemicznych Kędzierzyn-Koźle rozpoczyna się
budowę pilotowych instalacji.
Należy się liczyć, że w niedalekiej przyszłości uda się opracować technologie otrzymywania dobrych paliw silnikowych z olejów roślinnych, biomas, które będą paliwami ze źródeł odnawialnych.
Pozostaje też do szerszego wykorzystania siła
łła wiatru, która chodź
obecnie jeszcze nie jest ekonomicznie wszędzie opłacalna, ale po dalszych usprawnieniach urządzeń i wzroście ceny za inne nośniki energii,
może być bardzo przydatna. Tymi problemami zajmuje się prof. S. Gumuła z AGH. Zwiększonego wykorzystania wymagają górskie rzeczki, które
mogą opadającą woda poruszać małe turbiny, które będą napędzać generatory wytwarzające prąd elektryczny. Małe elektrownie wodne powinny być budowane szczególnie w tych miejscach, gdzie doprowadzenie
elektrycznych linii przesyłowych jest nieopłacalne.
Istnieją też inne metody, nie pozyskiwania surowców energetycznych,
ale ograniczanie ich zużycia przez usprawnienia silników. Utarło się nawet
powiedzenie, że przyszłościowy silnik spalinowy o pojemności 2 litra będzie spalał tylko 2 litra paliwa na sto kilometrów. Osoby, które eksploatują
samochody od wielu lat, mogą stwierdzić, jak obniża się z każdym rokiem
zużycie paliwa przy przejechaniu 100 km. Jest to zasługa szerokich badań naukowych. Będzie się także rozpowszechniać samochody o napędach hybrydowych, po usprawnieniu i zwiększeniu pojemności akumulatorów. Pozostaje jeszcze problem nowych generacji silników na różne paliwa. Do takich już produkowanych silników należy silnik Stirlinga. Silnik
tego typu o małych mocach znalazł zastosowanie w kosmosie. Trwają jego badania w wielu krajach światach w tym także i w Polsce. Silnik ten
wykorzystuje ciepło spalania dowolnego paliwa.
Uwagi końcowe. Po przedstawieniu powyższych informacji – postawmy pytanie: Czy należy tragizować i oczekiwać katastroficznych sytuacji
na świecie? Czy też poddanie świata rozumnemu człowiekowi, może zapobiec tym sytuacjom i tych apokaliptycznych sytuacji nie będzie. Częściowa odpowiedź została już wyżej podana. Naukowcy świata będą:
– poszukiwali nowych surowców mogących być surowcami energetycznymi, jak chociażby poznane własności deuterów w końcu XX wieku,
– tworzyli nowe kompozyty, jak chociażby też w XX w., wyprodukowane
włókna węglowe bardzo wytrzymałe na duże obciążenia,
– opracowywali nowe technologie, które przyczynią się do zwiększenia
trwałości elementów maszyn i urządzeń, co można już dziś stwierdzić
w przypadku eksploatacji niektórych typów samochodów np. Volvo –
przejeżdżają bez kapitalnych remontów ponad 500 tyś. km.
Istotnym problemem przy tych wszystkich przedsięwzięciach jest,
z punktu widzenia etycznego równoczesne zagwarantowanie człowiekowi
zdrowego środowiska naturalnego. Dlatego wszystkie obecne badania
wprowadzające nowe technologie, czy też nowe substancje i materiały
muszą nie niszczyć środowiska lub być degradowalnymi. Przykładem
mogą być. opracowane nowe receptury olejów do smarowania maszyn
rolniczych, na bazie olejów roślinnych, nie skażających gleby w razie ich
wypływu z traktorów i maszyn rolniczych.
Na świecie w sprawie ochrony i zabezpieczenia środowiska przed
skutkami cywilizacji było kilka opracowań i odbyło się kilka międzynarodowych konferencji, na których ustalano „Prawa regulujące wyżej wymienionymi problemami” Wymienić tu należy między innymi:
1) Światową Konferencję pt. Środowisko i rozwój
ó w 1992 r. w Rio de Jaój
neiro, gdzie sformułowano Kartę Ziemi,
2) Konferencja w Kioto w 1997 r., na temat efektu cieplarnianego.
Stany Zjednoczone nie podpisały ustaleń na wymienionych 2 Konferencjach, ponieważ ilość wyrzucanego przez krajowy przemysł tlenku
i dwutlenku węgla przewyższa znacznie te ilości, jakie są dla tego kraju
dozwolone, a które przewyższają ilości, jakie wyrzuca przemysł Indii, kraj
mający 3 razy więcej ludności, jak USA W wytycznych tych konferencji były podane ograniczenia, ażeby ograniczyć tak zwane efekty cieplarniane.
Ostatnio tak w Europie, jak też w Polsce mieliśmy susze a w Ameryce potworne Tornada.
Także Jan Paweł II doktor honoris causa AGH, zwrócił uwagę na skażenie środowiska naturalnego w encyklice Redemptor hominis. Można
zatem stwierdzić, że człowiek, który powoduje niszczenie przyrody musi
ją odbudować i korzystając z niej jest odpowiedzialny za prawidłowe jej
funkcjonowanie.
17