Przysłówki

KŁOPOTLIWE
OPOTLIWE WYRAZY
Opracowała Elżbieta Anioła
Klasyfikacja wyrazów – części mowy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
rzeczowniki,
przymiotniki,
liczebniki,
czasowniki,
przysłówki,
zaimki,
przyimki,
spójniki,
partykuły,
wykrzykniki,
Co brać pod uwagę przy
klasyfikowaniu wyrazów?
• znaczenie wyrazu,
• forma (czy jest odmienny, czy nieodmienny),
• funkcja w zdaniu,
Wyrazy sprawiające trudności przy
klasyfikowaniu
• przysłówki,
• przyimki,
• spójniki,
• partykuły,
Przysłówki
• proste – rano, jutro, raz, wcześnie…
• złożone – do dnia, od rana, w poprzek,
u góry, nadzwyczaj, do szczętu…(są
najczęściej wyrażeniami przyimkowymi,
odpowiadają na pytania przysłówka: jak?,
gdzie?, kiedy?),
Przyimki
• proste – bez, do nad, w, z, po, przez…
• złożone – pochodzące od przysłówków
i wyrażeń przyimkowych, np. wzdłuż,
naprzeciw, naokoło…; przyimki w postaci
wyrażeń złożonych z przyimka
i rzeczownika, np. na rzecz, ze względu na
to…
Przyimki jako przyimki i przyimki
jako przysłówki
• naokoło klombu -przyimek
• latać naokoło – przysłówek
• naprzeciw domu - przyimek
• wyjść naprzeciw – przysłówek
• wzdłuż rzeki - przyimek
• rozciąć wzdłuż - przysłówek
Spójniki
• proste – a, bo, i, ni, że, gdy, jak, to…
• złożone – ani, dlatego, jakby, gdyby, toteż,
przeto…
Partykuły
•
•
•
•
•
pytające – czy, li,
twierdzące – wszak, tak,
przeczące – nie, wcale,
przypuszczające – bym, byś, by,
wątpiące – chyba, może,
•
•
•
•
•
rozkazujące – niech, oby,
wzmacniające – ci, tam też,
ograniczające – tylko, jedynie,
mnożne – kroć, razy,
nieokreślone – bądź, tyle,
Jakie to części mowy?
• onegdaj
Widziałam go onegdaj.
• ongiś (ongi)
Ongiś bywało lepiej.
• pode
Byłem tak ciężki, że schody ugięły się pode mną.
• podług
Sądził ludzi podług siebie.
• po stokroć
Po stokroć prosił go, by zaprzestał sportu wyczynowego.
Jakie to części mowy?
•
•
•
•
onegdaj – przysłówek (przedwczoraj);
ongiś (ongi) – przysłówek (dawniej, kiedyś);
pode – przyimek;
podług – przyimek (tworzy wyrażenia
przyimkowe o znaczeniu przysłówków;
stosownie do czego, zależnie od czego);
• po stokroć – przysłówek (wiele razy);
Jakie to części mowy?
• skądinąd
Dowiedział się o tym skądinąd.
• w bród
Rzekę zamierzał przejść w bród.
• w przód
Wysunął nogę w przód.
• wprzód
Wprzód zjadł śniadanie, potem poszedł do pracy.
• ze wszech miar
Ze wszech miar zadowoliły go bory sosnowe.
Jakie to części mowy?
• skądinąd – przysłówek (oznacza miejsce,
źródło czegoś, inne, niż to, o którym mowa);
• w bród – przysłówek (oznacza w porę, na
czas; dużo, obficie);
• w przód – przysłówek (do przodu);
• wprzód – przysłówek (najpierw);
• ze wszech miar – przysłówek (pod każdym
względem; w najwyższym stopniu)
Jakie to części mowy?
•
•
•
•
•
•
•
sponad
co najmniej
cośkolwiek
spode
żleb
certa
brzana
Jakie to części mowy? Co oznaczają?
• sponad – przyimek złożony
Sponad gór świeciło słońce.
(Z ponad dziesięciu kandydatów wyłoniono trzech do
finału.)
• co najmniej –przysłówek
Miał co najmniej osiem lat.
• cośkolwiek – zaimek
Zjem cośkolwiek i będę pisać.
• spode – przyimek
Patrzył na wszystkich spode łba.
Jakie to części mowy? Co oznaczają?
• żleb – rzeczownik (wąska rozpadlina w zboczu,
strome wgłębienie wyżłobione przez wodę);
• certa – rzeczownik (ryba);
• brzana - rzeczownik (ryba);
Bibliografia
• „Nowy słownik ortograficzny PWN
z zasadami pisowni i interpunkcji”,
Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1999.
• Halina Makówczyńska-Góźdź, „Podręczny
słownik kłopotliwych części mowy”,
Kielce 2002.