Marek Gugała, Krystyna Zarzecka - IHAR

NR 251
BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN
2009
MAREK GUGAŁA
KRYSTYNA ZARZECKA
Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin
Akademia Podlaska, Siedlce
Ocena skuteczności herbicydów w uprawie
ziemniaka
Evaluation the effectiveness of herbicides in potato cultivation
Celem podjętych badań była ocena skuteczności chwastobójczej wybranych herbicydów i ich
mieszanin na plantacji ziemniaka. Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2002–2004
w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach.
Doświadczenie założono metodą losowanych podbloków (split-plot) w trzech powtórzeniach.
Badanymi czynnikami były: czynnik I — dwa sposoby uprawy roli (tradycyjna i uproszczona) oraz
czynnik II — siedem sposobów odchwaszczania (1. obiekt kontrolny — pielęgnacja mechaniczna
przed i po wschodach roślin ziemniaka, 2. Plateen 41,5 WG 2,0 kg.ha-1, 3. Plateen 41,5 WG 2,0
kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1 (mieszanina), 4. Plateen 41.5 WG 1,6 kg·ha-1 + Fusilade
Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1 (mieszanina), 5. Barox 460 SL 3,0
dm3ha-1, 6. Barox 460 SL 3,0 dm3ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1 (mieszanina), 7. Barox
460 SL 3,0 dm3ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1
(mieszanina). Na obiektach 2–7 do wschodów wykonano pielęgnację mechaniczną. Herbicydy
stosowano tuż przed wschodami ziemniakach (obiekty 2, 3, 4) i po wschodach przy wysokości roślin
ziemniaka 10-15 cm (obiekty 5, 6, 7). Procent zniszczenia masy chwastów przed zwarciem rzędów
ziemniaka był zróżnicowany w zależności od sposobów odchwaszczania i wynosił od 41,1 do 83,5%.
Największą skuteczność chwastobójczą stwierdzono na obiektach 3. (Plateen 41.5 WG 2,0 kg.ha-1 +
Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1) i 4. (Plateen 41.5 WG 1,6 kg.ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5
dm3ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1), tj. opryskiwanych mieszaninami herbicydowymi
oraz mieszaninami z dodatkiem adiuwanta.
Słowa kluczowe: plon, skuteczność chwastobójcza, sposoby odchwaszczania, świeża masa
chwastów, uprawa roli
The research was undertaken to evaluate the effectiveness of selected herbicides and their
mixtures in potato stands. A field experiment was conducted in the years 2002-2004 at the
Experimental Farm in Zawady owned by the University of Podlasie, Siedlce. The experimental design
was a split-plot design with three replications. The factors examined were as follows: factor I — two
soil tillage methods (traditional and simplified), factor II — seven weed control methods (1. control
treatment — mechanical weed control before and after potato emergence, 2. Plateen 41.5 WG 2.0
kg·ha-1, 3. Plateen 41.5 WG 2.0 kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2.5 dm3ha-1 (mixture), 4. Plateen
41.5 WG 1.6 kg.ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2.5 dm3ha-1 + adjuvant Atpolan 80 EC 1.5 dm3ha-1
(mixture), 5. Barox 460 SL 3.0 dm3ha-1, 6. Barox 460 SL 3.0 dm3ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2.5
225
Marek Gugała ...
dm3ha-1 (mixture), 7. Barox 460 SL 3.0 dm3ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2.5 dm3ha-1 + adjuvant
Atpolan 80 EC 1.5 dm3ha-1 (mixture). In treatments 2–7, pre-emergence mechanical weed control
was done. The herbicides were applied immediately before potato emergence (treatments 2, 3, 4) and
after emergence, when the plants were 10–15 cm high (treatments 5, 6, 7). The proportion of weeds
destroyed before closing of potato rows differed depending on the method of weed control, and
ranged from 41.1% to 83.5%. The highest effectiveness was provided by treatments 3 (Plateen 41.5
WG 2.0 kg.ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2.5 dm3ha-1) and 4 (Plateen 41.5 WG 1.6 kg.ha-1 + Fusilade
Forte 150 EC 2.5 dm3ha-1 + adjuvant Atpolan 80 EC 1.5 dm3ha-1), performed with the use of
herbicide mixtures and adjuvant-supplemented mixtures.
Key words: yield, weed control effectiveness, weed control methods, weed fresh matter, soil tillage
WSTĘP
Zagrożenie plantacji ziemniaka przez chwasty jest wyjątkowo duże, co wynika z powolnego początkowego rozwoju rośliny i braku konkurencji z jej strony w okresie od
posadzenia do wschodów a następnie do zwarcia rzędów. Intensywnie rozwijające się w
tym czasie chwasty stanowią duże zagrożenie (Gruczek, 2001 a, 2005).
Do walki z chwastami należy przystąpić w początkowym okresie wzrostu roślin, gdy
młode taksony znajdują się w fazie siewki, mają słaby system korzeniowy i można je
łatwo zniszczyć. Jedną z metod ograniczania zachwaszczenia jest stosowanie herbicydów. Odpowiednio dobrane herbicydy zapewniają prawie całkowite zniszczenie większości gatunków chwastów występujących w łanie ziemniaka, ponadto są w pełni
selektywne dla rośliny chronionej. Herbicydy wykazują aktywność nie tylko w stosunku
do chwastów, ograniczają również rozwój chorób niszcząc źródła infekcji patogenów
(Giebel i in., 1992).
Korzystne działanie herbicydów wyraża się: wysoką skutecznością zwalczania
chwastów, ograniczeniem konkurencji chwastów, podniesieniem poziomu plonowania
roślin, obniżeniem nakładów na ich pielęgnację, zwiększeniem efektywności integrowanych metod ochrony roślin (Rola i Rola, 2001).
Celem podjętych badań była ocena skuteczności chwastobójczej wybranych herbicydów i ich mieszanin na plantacji ziemniaka.
MATERIAŁ I METODY
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2002–2004 w Rolniczej Stacji
Doświadczalnej Zawady należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Doświadczenie
założono metodą losowanych podbloków (split-plot) w trzech powtórzeniach.
W doświadczeniu badanymi czynnikami były:
I. dwa sposoby uprawy roli:
— uprawa tradycyjna (klasyczna) — jesienią obornik 25 t·ha-1 → orka odwrotka
(przykrywająca obornik i nawozy fosforowo-potasowe) → orka przedzimowa. Wiosną
— bronowanie → nawozy azotowe → kultywatorowanie → bronowanie.
— uprawa uproszczona — jesienią obornik 25 t·ha-1 → orka odwrotka (przykrywająca
obornik i nawozy fosforowo-potasowe). Wiosną — nawozy azotowe →
kultywatorowanie.
226
Marek Gugała ...
II. siedem sposobów odchwaszczania:
— 1. obiekt kontrolny — pielęgnacja mechaniczna do i po wschodach roślin ziemniaka,
— 2. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone
z bronowaniem a tuż przed wschodami herbicyd Plateen 41,5 WG 2,0 kgha-1,
— 3. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone
z bronowaniem a tuż przed wschodami opryskiwanie herbicydami Plateen 41,5 WG
2,0 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1,
— 4. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone
z bronowaniem a tuż przed wschodami opryskiwanie herbicydami Plateen 41,5 WG
1,6 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1,
— 5. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone
z bronowaniem, a po wschodach opryskiwanie herbicydem Barox 460 SL 3,0 dm3ha-1,
— 6. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone z
bronowaniem a po wschodach, opryskiwanie herbicydami Barox 460 SL 3,0 dm3ha-1
+ Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1,
— 7. pielęgnacja mechaniczno-chemiczna, tj. do wschodów obredlanie połączone z bronowaniem a po wschodach, opryskiwanie herbicydami Barox 460 SL 2,4 dm3ha-1 +
Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1.
Ziemniak uprawiano na stanowisku po zbożach. Jesienią każdego roku poprzedzającego sadzenie bulw stosowano nawożenie organiczne w postaci obornika w ilości
250 dtha-1 i nawożenie mineralne: fosforowo-potasowe w ilości P2O5 90 kgha-1 i K2O
135 kgha-1. Wiosną, przed sadzeniem bulw wysiewano nawozy azotowe w dawce N —
90 kgha-1. Bulwy ziemniaka we wszystkich latach badań sadzono ręcznie w trzeciej
dekadzie kwietnia. Zbioru bulw ziemniaka dokonywano w pierwszej dekadzie września,
po osiągnięciu dojrzałości technologicznej.
W celu porównania skuteczności badanych sposobów pielęgnacji określono stan
i stopień zachwaszczenia ziemniaka. Analizę zachwaszczenia poletek wykonano metodą
ilościowo wagową w dwóch terminach: 2–3 tygodnie po zastosowaniu herbicydów (przed
zwarciem rzędów) i pod koniec wegetacji ziemniaka (1–2 tygodnie przed zbiorem bulw).
Obserwacje przeprowadzono na powierzchni 0,5 m2 określonej przez ramkę o wymiarach
33,4 × 150 cm. Skuteczność chwastobójczą wyrażono w procentach, w stosunku do
obiektu kontrolnego, odchwaszczanego wyłącznie mechanicznie.
Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy wariancji. Istotność źródeł
zmienności testowano testem ‘F’ Fischera-Snedecora, a ocenę istotności różnic przy
poziomie istotności P = 0,05 pomiędzy porównywanymi średnimi za pomocą wielokrotnych przedziałów Tukeya.
Warunki pogodowe w latach prowadzenia badań były zróżnicowane i przedstawiono
je w tabeli 1. Rok 2002 był najkorzystniejszy dla gromadzenia plonu. Opady były zbliżone do średniej sumy z okresu wieloletniego, a temperatura była wyższa niż w wieloleciu. Sezon wegetacyjny 2003 roku charakteryzował się dużym niedoborem opadów
i wyższą temperaturą niż średnia z wielolecia. W 2004 roku opady były zbliżone do
227
Marek Gugała ...
wieloletnich, ale rok był najchłodniejszy w porównaniu do dwóch poprzednich sezonów
wegetacyjnych.
Tabela 1
Charakterystyka warunków pogodowych w okresie wegetacji ziemniaka w latach 2002–2004 (Stacja
Meteorologiczna Zawady)
Characteristics of weather conditions in the vegetation period in the years 2002–2004 (Zawady
Meteorological Station)
Lata — Years
2002
2003
2004
Średnia z wielolecia
Multiyear average
(1981–1995)
2002
2003
2004
Średnia z wielolecia
Multiyear average
(1981–1995)
IV
V
12,9
13,6
35,9
51,3
37,2
97,0
52,3
50,0
9,0
7,1
8,0
17,0
15,6
11,7
7,7
10,0
Miesiące — Months
VI
VII
Opady
Rainfall (mm)
61,1
99,6
26,6
26,1
52,8
49,0
68,2
45,7
Temperatura powietrza
Air temperature (°C)
17,2
21,0
18,4
20,0
16,1
19,3
16,1
19,3
VIII
IX
IV–IX
Suma -— Sum
66,5
4,7
66,7
18,7
24,3
19,5
310,1
132,5
320,9
66,8
60,7
343,7
Średnia — Mean
20,2
18,4
18,0
12,9
13,5
13,0
16,2
15,5
14,1
18,0
13,0
14,0
Współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa
Sielianinov’s hydrothermic coefficients*
2002
1,5
1,0
1,2
1,5
2,1
2003
0,6
0,8
0,5
0,4
0,1
2004
1,5
2,7
1,1
0,9
1,1
*Wartość współczynnika; Value of coefficient (Bac i in., 1998)
< 0,5 Silna posucha; Strong mild drought
0,51–0,69 Posucha; Mild drought
0,70–0,99 Słaba posucha; Weak mild drought
≥ 1 Brak posuchy; Fault mild drought
Średnia — Mean
1,5
0,6
0,5
1,1
0,4
1,2
WYNIKI BADAŃ
Świeża masa chwastów przed zwarciem rzędów ziemniaka zależała istotnie od
sposobów uprawy, sposobów odchwaszczania i lat badań. Porównywane sposoby uprawy
roli miały istotny wpływ na świeżą masę chwastów. Najmniejsze zachwaszczenie plantacji ziemniaka przed zwarciem rzędów ziemniaka zanotowano przy uprawie tradycyjnej,
świeża masa chwastów w tym wariancie wynosiła średnio 34,7 gm-2, natomiast w uprawie uproszczonej — 50,2 gm-2 (tab. 2).
Analizując zachwaszczenie w pierwszym terminie badań stwierdzono istotne różnice
pomiędzy obiektem kontrolnym a pozostałymi sposobami odchwaszczania. Najmniejszą
średnią wartość omawianej cechy (15,4 gm-2) zanotowano na obiekcie 3. (pielęgnowanym do wschodów mechanicznie, a tuż przed wschodami opryskiwanym herbicydami Plateen 41,5 WG 2,0 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1) i 4.
228
Marek Gugała ...
(pielęgnowanym do wschodów mechanicznie, a tuż przed wschodami opryskiwanym
herbicydami Plateen 41,5 WG 1,6 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + Atpolan
80 EC 1,5 dm3ha-1), natomiast największą świeżą masę chwastów przed zwarciem rzędów ziemniaka odnotowano na obiektach 2. i 5. odpowiednio 44,9 i 53,7 gm-2. Ponadto
analizując omawianą cechę istotne różnice zanotowano pomiędzy obiektami 2.
(pielęgnowanym do wschodów mechanicznie, a tuż przed wschodami opryskiwanym
herbicydem Plateen 41,5 WG 2,0 kgha-1) a obiektami 3. i 4., gdzie zastosowano
mieszaninę herbicydów lub mieszaninę herbicydów z dodatkiem adiuwtanta. Istotne
różnice zanotowano również pomiędzy obiektem 5. (pielęgnowanym do wschodów
mechanicznie, a po wschodach opryskiwanym herbicydem Barox 460 SL 3,0 dm3ha-1) a
7. (pielęgnowanym do wschodów mechanicznie, a po wschodach opryskiwanym
herbicydami Barox 460 SL 2,4 dm3ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + Atpolan
80 EC 1,5 dm3ha-1).
Tabela 2
Zachwaszczenie łanu ziemniaka (g·m-2)
Weed infestation of potato canopy (g·m-2)
Świeża masa chwastów (g·m-2)
Fresh matter of weeds (g·m-2)
Sposoby odchwaszczania
sposoby uprawy
lata — years
Methods of weed control
tillage system
średnio
mean
tradycyjna
uproszczona
2002
2003
2004
traditional
simplified
przed zwarciem rzędów ziemniaka — before closing of potato rows
Obiekt kontrolny – pielęgnacja mechaniczna
1.
73,2
109,5
45,8
43,2
185,0
91,3
Control object – mechanical weeding
2. Plateen 41,5 WG
40,2
49,2
10,0
15,0
109,7
44,9
3. Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC
13,1
20,7
8,0
9,4
33,3
15,4
Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC +
4.
11,0
19,8
7,0
9,1
30,0
15,4
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
5. Barox 460 SL
44,0
63,3
41,7
6,0
113,4
53,7
6. Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC
33,6
45,1
34,2
3,1
80,8
39,4
Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC +
7.
27,8
43,5
31,7
2,1
73,2
35,7
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
Średnio — Mean
34,7
50,2
25,5
12,6
89,3
42,5
NIR0,05 dla: LSD0,05 for: sposobów uprawy — tillage system = 11,9; sposobów odchwaszczania - weed control methods = 17,3; lat
– years = 18,3; interakcji sposoby odchwaszania × lata — weed control methods × years = 29,9;
przed zbiorem bulw – before tubers harvest
Obiekt kontrolny – pielęgnacja mechaniczna
1.
345,6
380,0
260,0
161,7
666,7
362,8
Control object – mechanical weeding
2. Plateen 41,5 WG
225,8
297,7
165,0
70,2
550,0
261,7
3. Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC
176,1
198,3
140,0
65,0
356,7
187,2
Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC +
4.
144,4
161,6
81,7
62,5
315,0
153,1
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
5. Barox 460 SL
253,9
281,1
231,7
42,5
528,4
267,5
6. Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC
218,3
240,0
198,3
32,4
456,7
229,1
Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC +
7.
183,4
207,8
176,7
21,4
388,4
195,5
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
Średnio — Mean
221,1
252,4
179,1
65,1
466,0
236,7
NIR0,05 dla: LSD0,05 for: sposobów odchwaszczania — weed control methods = 71,8; lat – years = 63,6; interakcji sposoby
odchwaszania × lata – weed control methods × years = 124,4
229
Marek Gugała ...
Istotne różnice w świeżej masie chwastów zanotowano także między latami. Najwyższą wartość omawianej cechy (89,3 g·m-2) odnotowano w 2004 roku, w którym miesiące
maj i kwiecień były wilgotne i chłodne, natomiast najniższą (12,6 g·m-2) w posusznym
2003 roku.
Stwierdzono również istotną interakcję pomiędzy latami a sposobami odchwaszczania, która wynika z faktu ścisłego współdziałania stosowanych herbicydów z warunkami
meteorologicznymi panującymi w latach prowadzenia badań. Oznacza to że te same
herbicydy stosowane przy zmiennych warunkach pogodowych w poszczególnych latach
badań wpływają na ograniczenie zachwaszczenia w różnym stopniu.
Obliczenia statystyczne wykazały istotny wpływ sposobów odchwaszczania i warunków pogodowych w latach badań na świeżą masę chwastów oznaczoną przed zbiorem
bulw ziemniaka (tab. 2). Największą wartość omawianej cechy oznaczono na obiektach,
na których stosowano wyłącznie pielęgnację mechaniczną (obiekt 1) oraz pielęgnację
mechaniczną z zastosowaniem pojedynczych herbicydów Plateen 41,5 WG 2,0 kgha-1
(obiekt 2.) bądź Barox 460 SL 3,0 dm3ha-1 (obiekt 5.). Istotnie niższą świeżą masę
chwastów odnotowano na obiektach, na których stosowano pielęgnację mechaniczną do
wschodów, a po wschodach mieszaniny herbicydów lub mieszaniny herbicydów z dodatkiem adjuwanta: obiekt 3. (pielęgnacja mechaniczna do wschodów, a tuż przed
wschodami Plateen 41,5 WG 2,0 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3ha-1), 4.
(odchwaszczanie mechaniczne do wschodów, a tuż przed wschodami Plateen 41,5 WG
1,6 kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1)
i 7. ( pielęgnacja mechaniczna do wschodów, po wschodach Barox 460 SL 2,4 dm3ha-1 +
Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3ha-1).
Czynnik pogodowy istotnie modyfikował wartość badanej cechy. Największe zachwaszczenie odnotowano w 2004 roku, w którym miesiące lipiec i sierpień obfitowały
w opady, natomiast najniższe w 2003 roku, który był rokiem posusznym.
Stopień zniszczenia masy chwastów przed zwarciem rzędów ziemniaka był zróżnicowany w zależności od sposobów odchwaszczania i wynosił od 41,1 do 83,5% (tab. 3).
Największą skuteczność chwastobójczą stwierdzono na obiektach: 3. i 4., tj. opryskiwanych mieszaninami herbicydowymi oraz mieszaninami z dodatkiem adiuwanta.
Zniszczenie chwastów przed zbiorem bulw było zróżnicowane i wynosiło od 26,3 do
84,4 % (tab. 3). Najlepszą skuteczność chwastobójczą uzyskano na obiektach: 3., 4., i 7.,
stosując zabiegi mechaniczne do wschodów, a przed wschodami lub po wschodach aplikując mieszaninę herbicydów (Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC) oraz mieszaniny herbicydów z adiuwantem (Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC + adiuwant
Atpolan 80 EC lub Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC + adiuwant Atpolan 80 EC) .
Skuteczna eliminacja zachwaszczenia ziemniaka miała szczególny wpływ na wielkość
i jakość plonu.
Obliczenia statystyczne udowodniły istotny wpływ sposobów uprawy roli, sposobów
odchwaszczania oraz warunków klimatycznych panujących w poszczególnych sezonach
wegetacyjnych na plon ogólny bulw ziemniaka (tab. 4).
230
Marek Gugała ...
Tabela 3
Udział zniszczonej masy chwastów, w stosunku do obiektu kontrolnego (2002–2004) (%)
Proportion of destroyed weeds in relation to control object (2002–2004) (%)
Procent zniszczonych chwastów — Weed control (%)
przed zwarciem rzędów
przed zbiorem bulw
before row closing
before tubers harvest
sposoby uprawy
sposoby uprawy
tillage system
tillage system
średnio
średnio
tradycyjna uproszczona mean
tradycyjna uproszczona mean
traditional simplified
traditional
simplified
Sposoby odchwaszczania
Methods of weed control
Obiekt kontrolny – pielęgnacja mechaniczna
Control object – mechanical weeding
2. Plateen 41,5 WG
3. Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC
Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC +
4.
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
5. Barox 460 SL
6. Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC
Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC +
7.
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
Średnio dla 2–7
Mean for 2–7
1.
0
0
0
0
0
0
45,1
82,1
54,7
81,1
49,9
81,6
34,7
49,0
21,7
47,8
28,2
84,4
85,0
81,9
83,5
58,2
57,5
57,9
39,9
54,1
42,2
58,8
41,1
56,5
26,5
36,8
26,0
36,8
26,3
36,8
62,0
60,3
61,2
46,9
45,3
46,1
61,4
63,2
62,3
42,0
39,2
40,6
Tabela 4
Plon ogólny bulw ziemniaka (dt.ha-1)
Total yield of potato tubers (dt.ha-1)
Sposoby odchwaszczania
Methods of weed control
Plon ogólny bulw ziemniaka (dt.ha-1)
Total yield (dt.ha-1)
sposoby uprawy
lata — years
tillage system
tradycyjna
uproszczona
2002
2003
2004
traditional
simplified
średnio
mean
Obiekt kontrolny – pielęgnacja mechaniczna
297,5
271,2
363,4
222,0
267,9
284,4
Control object – mechanical weeding
2. Plateen 41,5 WG
320,6
297,1
391,7
237,3
297,7
308,9
3. Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC
340,6
315,6
420,4
243,9
317,0
327,1
Plateen 41,5 WG + Fusilade Forte 150 EC +
4.
357,2
322,8
422,5
247,4
350,2
340,0
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
5. Barox 460 SL
321,4
291,0
369,6
254,0
294,7
306,1
6. Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC
329,8
296,1
371,3
257,9
309,7
312,9
Barox 460 SL + Fusilade Forte 150 EC +
7.
338,5
302,7
373,3
273,6
314,9
320,6
adiuwant (adjuvant) Atpolan 80 EC
Średnio
329,4
299,2
387,5
248,0
307,4
–
Mean
NIR0,05 dla: LSD0,05 for: sposobów uprawy —- tillage system = 7,1; sposobów odchwaszczania — weed control methods =
22,2; lat – years = 11,4; interakcji sposoby odchwaszania × lata – weed control methods years = 38,5
1.
Analizując sposoby uprawy roli uzyskano istotnie większe plony przy tradycyjnym
sposobie uprawy roli — 329,4 dt·ha-1, natomiast przy metodzie uproszczonej plony te
były niższe i wynosiły — 299,2 dt·ha-1.
Na wielkość omawianej cechy miały również istotny wpływ stosowane sposoby odchwaszczania. Uzyskane dane liczbowe wskazują na wysoką plonochronną rolę herbi231
Marek Gugała ...
cydów wskutek usunięcia konkurencji chwastów. Istotne różnice uzyskano pomiędzy
obiektem kontrolnym a pozostałymi sposobami odchwaszczania (warianty 2–7) na
obiektach tych stwierdzono wzrost plonu ogólnego bulw ziemniaka średnio o 21,7 dt·ha-1
do 55,6 dt·ha-1.
Analizując poszczególne warianty odchwaszczania z użyciem herbicydów i ich
mieszanin uzyskano istotne różnice pomiędzy obiektem 4. (pielęgnacja mechaniczna do
wschodów, a tuż przed wschodami opryskiwanie mieszaniną herbicydów Plateen 41,5
WG 1,6 kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3·ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5
dm3·ha-1, plon ogólny na tym obiekcie był największy i wyniósł 340,0 dt·ha-1), a obiektami 2. i 5., na których zastosowano pojedynczy herbicyd, a plony kształtowały się na
poziomie 308,9 i 306,1 dt·ha-1.
Warunki pogodowe panujące w poszczególnych sezonach wegetacyjnych prowadzenia badań w istotny sposób modyfikowały wartość uzyskanego plonu ogólnego bulw
ziemniaka. Najwyższy plon zebrano w 2002 roku średnio 387,5 dt·ha-1. Był to rok o
najkorzystniejszym rozkładzie temperatur i opadów w początkowej fazie wzrostu i
rozwoju ziemniaka, jak również w okresie kwitnienia i zawiązywania bulw. Najniższe
plony 248,0 dt·ha-1 zebrano w posusznym 2003 roku.
Analiza wariancji wykazała istotną interakcję pomiędzy latami i sposobami
odchwaszczania, co wskazuje, że działanie stosowanych herbicydów było zależne od
warunków meteorologicznych w czasie wegetacji.
DYSKUSJA
Badania własne dowiodły, że sposoby uprawy roli były czynnikami modyfikującymi
zachwaszczenie plantacji ziemniaka, co znalazło potwierdzenie w badaniach Sekutowskiego i Roli (2006), którzy stwierdzili, że obecne tendencje wprowadzania uproszczonych technologii uprawy roli są powodem wzrostu zachwaszczenia.
Obliczenia statystyczne dowiodły, że zabiegi mechaniczno-chemiczne w porównaniu
z mechanicznymi w istotny sposób wpłynęły na zmniejszenie świeżej masy chwastów w
obu terminach oznaczeń. Zarówno przed zwarciem rzędów jak i zbiorem bulw ziemniaka
najefektywniejszym sposobem odchwaszczania okazał się wariant 4. (do wschodów
pielęgnacja mechaniczna, a tuż przed wschodami opryskiwanie herbicydami Plateen 41,5
WG 1,6 kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3·ha-1 + Atpolan 80 EC 1,5 dm3·ha-1), co
znalazło potwierdzenie w badaniach Gruczka (2004), Gruczka i Pastusiak (1999),
Rymaszewskiego i wsp. (1996), Gugały i Zarzeckiej (2006) oraz Zarzeckiej (2002),
którzy dowiedli, że pielęgnacja mechaniczna nie daje zadawalających efektów, gdyż
niszczy najczęściej 60%–70%.
Natomiast odmiennego zdania są Adamiak i wsp. (1982) oraz Pytlarz-Kozicka (2002),
którzy stwierdzili, że jeśli istnieją warunki do przeprowadzenia systematycznej, starannej
pielęgnacji mechanicznej, użycie herbicydów w agrotechnice ziemniaka jest zbędne, a
zabiegi mechaniczne mogą być skutecznie stosowane na polach w wysokiej kulturze i o
małym zachwaszczeniu.
232
Marek Gugała ...
Uzyskane wyniki badań własnych wskazują na wysoką skuteczność chwastobójczą
pielęgnacji mechaniczno-chemicznej w porównaniu z mechaniczną. Zarówno przed
zwarciem rzędów, jak i przed zbiorem bulw najskuteczniejszymi sposobami odchwaszczania okazały się warianty: 3., 4. i 7., na których zastosowano mieszaniny herbicydów.
O wysokiej skuteczności zabiegów pielęgnacyjnych z udziałem herbicydów donoszą
publikacje Eberlaina i wsp. (1997), Gruczka (2004), Rennera (1998), Sawickiej
i Skalskiego (1996), oraz Wilsona i wsp. (2002). Autorzy ci największy procent zniszczenia chwastów odnotowali stosując, co najmniej dwa herbicydy lub ich mieszaniny.
Stosowane w doświadczeniu sposoby uprawy roli i odchwaszczania istotnie różnicowały zachwaszczenie, co znalazło odzwierciedlenie w wielkości plonu.
Zastosowanie uproszczonej uprawy roli przyczyniło się do zmniejszenia plonu
ogólnego bulw ziemniaka o 9,2% w porównaniu do uprawy tradycyjnej, co znalazło
potwierdzenie w badaniach Deryły i Szymankiewicza (2003) oraz Boligłowy i Gleń
(2003), autorzy ci zanotowali po wyeliminowaniu niektórych zabiegów uprawowych
obniżenie plonu odpowiednio o 11,4% i 6,9%.
Analizując sposoby odchwaszczania zanotowano wzrost plonu ogólnego bulw od 21,7
do 55,6 dt·ha-1 w stosunku do obiektu kontrolnego odchwaszczanego wyłącznie mechanicznie, o wzroście plonu po zastosowaniu herbicydów i ich mieszanin donoszą w swoich
badaniach Ciberkis i wsp. (2007), Gruczk (2001 b) oraz Zarzecka (2004)
WNIOSKI
1. Mniejszemu zachwaszczeniu plantacji ziemniaka sprzyjał tradycyjny sposób uprawy
roli w porównaniu z uproszczonym.
2. Spośród badanych sposobów odchwaszczania największą skutecznością w ograniczaniu masy chwastów odznaczała się mieszanina herbicydów (Plateen 41,5 WG 2,0
kgha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,5 dm3·ha-1) oraz mieszaniny tych herbicydów z
dodatkiem adiuwanta (Plateen 41,5 WG 1,6 kg·ha-1 + Fusilade Forte 150 EC 2,0
dm3·ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3·ha-1) i (Barox 460 SL 2,4 dm3·ha-1 +
Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm3·ha-1 + adiuwant Atpolan 80 EC 1,5 dm3·ha-1).
3. Herbicydy i ich mieszaniny zastosowane w uprawie ziemniaka w wyniku usunięcia
konkurencji chwastów, przyczyniły się do wzrostu plonu ogólnego Największe plony
uzyskano na obiektach najmniej zachwaszczonych, tj. 4., 3. i 7. Średnie plony na tych
obiektach wynosiły odpowiednio 340,0; 327,1 oraz 320,6 dt·ha-1.
LITERATURA
Adamiak J., Zawiślak K., Janczak D. 1982. Wpływ sposobów pielęgnacji na właściwości fizyczne gleby,
zachwaszczenie i plonowanie ziemniaka. Zesz. Nauk. ART w Olsztynie, Rol. 33: 65 — 75.
Bac S., Koźmiński Cz., Rojek M. 1998. Agrometeorologia. Wyd. PWN, Warszawa: 274 s.
Boligłowa E., Gleń K. 2003. Yielding and quality of potato tubers depending on the kind of organic fertilization and
tillage method. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, S. Agronomy, Vol. 6, Issue 1.
www.ejpau.media.pl/sereis/volu mne6/issue/agronomy/art-03.html.
233
Marek Gugała ...
Ciuberkis S., Bernotas S., Raudonius S., Felix J. 2007. Effect of weed emergence time and intervals of weed and crop
competition on potato yield. Weed Technology 21 (1): 213 — 218.
Deryło. S., Szymankiewicz K. 2003. Plonowanie i zachwaszczenie ziemniaka w warunkach zróżnicowanego
poziomu agrotechniki na glebie lekkiej. Annales UMCS, Sec. E, 58: 247 — 255.
Enerlein C. V., Petersom P. E., Guttieri M. J., Stark J. C. 1997. Efficacy and economics of cultivation weed
control in potato. Weed Technology 11 (2): 257 — 264.
Giebel J., Wnękowski S., Słomińska R., Dziedzic M. 1992. Effect of Sencor (metribuzin) on the inoculum
activity of potato gangrene (Phoma exiqua var. foreata). Materiały 32. Sesji Nauk. Inst. Ochr. Roślin,
Cz. II.: 28 — 32.
Gruczek T. 2001 a: System pielęgnowania ziemniaka a jakość plonu. Fragm. Agronom., 2 (70): 37 — 50.
Gruczek T. 2001 b: Efektywne sposoby walki z chwastami i ich wpływ na jakość bulw ziemniaka. Biul. IHAR 217:
221 — 231.
Gruczek T. 2004. Chemiczne i mechaniczne zwalczanie chwastów w ziemniakach oraz wpływ na jakość
plonu. Prog. Plant Protection /Post. Ochr. Roślin, 44 (2): 715 — 717.
Gruczek T. 2005. Wykorzystanie herbicydu Roundup 360 SL w pielęgnowaniu ziemniaka. Prog. Plant
Protection /Post. Ochr. Roślin, 45 (2) : 697 — 700.
Gruczek T., Pastusiak A. 1999. Efektywne sposoby walki z chwastami i ich wpływ na jakość produkowanych
bulw. Mat. Konf. Nauk. nt. Ziemniak jadalny i dla przetwórstwa spożywczego — czynniki
agrotechniczne i przechowalnicze warunkujące jakość. Radzików, 23–25 luty: 72 — 75.
Gugała M., Zarzecka K. 2006. Efektywność ekonomiczna ochrony ziemniaka przed chwastami. Mat. IV
Konf. Nauk. nt. „Ziemniak spożywczy i przemysłowy oraz jego przetwarzanie”. Szklarska Poręba, 8–11
maja: 169 — 170.
Pytlarz-Kozicka M. 2002. Wpływ sposobów pielęgnowania na wysokość i jakość plonów ziemniaka. Zesz.
Probl. Post. Nauk Rol. 489: 147 — 155.
Renner K. A. 1998. Weed control in potato with rimsulfuron and metibuzin. Weed Technol. 12, (2): 406 —
409.
Rola H., Rola J. 2001. Pozytywne i negatywne stosowanie herbicydów w uprawach rolniczych w Polsce w
latach 1950–2000. Prog. Plant Protection /Post. Ochr. Roślin, 41 (1): 47 — 57.
Rymaszewski J., Sobiech S., Więckowski A. 1996. Przydatność herbicydów i ich mieszanek do przed i
powschodowego zwalczania chwastów w ziemniakach. Prog. Plant Protection/ Post. Ochr. Roślin, 36
(2): 314 — 316.
Sawicka B., Skalski J. 1996. Zachwaszczenie ziemniaka w warunkach stosowania herbicydu Sencor 70 WP.
Cz. I. Skuteczność chwastobójcza herbicydu. Rocz. Nauk Rol. 112-A-1–2: 169 — 182.
Sekutowski T., Rola H. 2006. Oddziaływanie różnych systemów uprawy i zabiegów herbicydowych na zapas
diaspor chwastów w glebie. Mat. XLVI Sesji Nauk. Inst. Ochr. Roślin. Streszczenia, Poznań, 16–17 luty:
304 — 305.
Wilson D. E., Nissan S. J., Thompson A. 2002. Potato (Solanum tuberosum) variety and weed response to
sulfentrazone and flumioxazin. Weed Technology 16 (3): 567 — 574.
Zarzecka K. 2002. Ekonomiczna ocena ochrony ziemniaka przed chwastami. Zesz. Nauk. AP Siedlce, Rol.,
61: 40 — 48.
Zarzecka K. 2004. Ocena różnych sposobów odchwaszczania ziemniaka. Cz. II. Zależność pomiędzy
zachwaszczeniem a plonowaniem. Acta Sci. Pol., Agricultura, 3 (2): 195 — 202.
234