pobierz - Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

WOJEWODA LUBELSKI
PN-II.4131.166.2016
Lublin, dnia 4 maja 2016 r.
Rozstrzygnięcie nadzorcze
stwierdzające nieważność uchwały Nr XII/75/2016 Rady Gminy Rokitno z dnia
30 marca 2016 r. w sprawie zatwierdzenia taryfy za zbiorowe odprowadzanie
ścieków, w części obejmującej § 1 pkt 2 oraz § 4 uchwały.
Na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446)
stwierdzam nieważność
uchwały Nr XII/75/2016 Rady Gminy Rokitno z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie
zatwierdzenia taryfy za zbiorowe odprowadzanie ścieków, w części obejmującej § 1
pkt 2 oraz § 4 uchwały.
Uzasadnienie
Uchwała Nr XII/75/2016 Rady Gminy Rokitno została doręczona organowi
nadzoru w dniu 6 kwietnia 2016 r.
Przedmiotową uchwałą Rada Gminy zatwierdziła taryfy za zbiorowe
odprowadzanie ścieków.
W podstawie prawnej uchwały powołany został m.in. art. 24 ust. 1 ustawy
z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r. poz. 139).
Zgodnie z powołanym w podstawie prawnej uchwały art. 24 ust. 1 ww. ustawy,
taryfy podlegają zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy, z wyjątkiem taryf
zmienionych w związku ze zmianą stawki podatku od towarów i usług.
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, w terminie 70 dni przed
planowanym dniem wejścia taryf w życie, przedstawia wójtowi (burmistrzowi,
prezydentowi miasta) wniosek o ich zatwierdzenie (art. 24 ust. 2). Do wniosku
o zatwierdzenie taryf przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne dołącza
szczegółową kalkulację cen i stawek opłat oraz aktualny plan (art. 24 ust. 3).
Następnie, zgodnie z art. 24 ust. 4 ww. ustawy wójt (burmistrz, prezydent
miasta) sprawdza, czy taryfy i plan zostały opracowane zgodnie z przepisami ustawy
i weryfikuje koszty, o których mowa w art. 20 ust. 4 pkt 1, pod względem celowości
ich ponoszenia.
Kolejno, stosownie do art. 24 ust. 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, rada gminy podejmuje uchwałę o zatwierdzeniu
taryf, w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 2,
2
albo o odmowie zatwierdzenia taryf, jeżeli zostały one sporządzone niezgodnie
z przepisami.
W razie stwierdzenia przez organ nadzoru nieważności uchwały
o zatwierdzeniu taryf albo niestwierdzenia nieważności uchwały o odmowie
zatwierdzenia taryf, czas obowiązywania dotychczasowych taryf przedłuża się o 90
dni od dnia doręczenia przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu
rozstrzygnięcia nadzorczego. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio (art. 24 ust. 5a).
W razie stwierdzenia przez organ nadzoru nieważności uchwały o odmowie
zatwierdzenia taryf, taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia doręczenia przedsiębiorstwu
wodociągowo-kanalizacyjnemu rozstrzygnięcia nadzorczego (art. 24 ust. 5b).
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ogłasza zatwierdzone taryfy
w miejscowej prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w terminie do 7 dni od dnia
podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 1 (art. 24 ust. 7).
Jeżeli rada gminy nie podejmie uchwały w terminie, o którym mowa w ust. 5,
taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wchodzą w życie
po upływie 70 dni od dnia złożenia wniosku o zatwierdzenie taryf (art. 24 ust. 8).
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ogłasza w miejscowej prasie
lub w sposób zwyczajowo przyjęty taryfy, o których mowa w ust. 5b lub ust.8,
w terminie co najmniej 7 dni przed dniem wejścia ich w życie (art. 24 ust. 9).
Szczegółowy sposób określania taryf, a także wzór wniosku o zatwierdzenie
taryf oraz niezbędny zakres informacji zawartych w uzasadnieniu taryf określa
rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie
określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za
zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 127,
poz. 886).
Należy podkreślić, iż ustawodawca nie uzależnia stosowania przepisów
normujących wprowadzanie taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe
odprowadzanie ścieków w zależności od tego, czy w gminie działa wyodrębnione
przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Jeżeli takiego przedsiębiorstwa nie
ma, wniosek o zatwierdzenie taryf opracowuje urząd gminy.
Zatem w sytuacji, gdy gmina świadczy usługi w zakresie zbiorowego
zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, należy ją traktować jako
przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne.
Powyższe stanowisko potwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku
z dnia 21 lipca 2005 r., sygn. akt OSK 1741/04, stwierdzając, iż „prowadząc
faktycznie działalność usługową w zakresie dostarczania wody oraz odprowadzania
ścieków gmina, posiadająca osobowość prawną z mocy art. 2 ust. 2 ustawy
o samorządzie gminnym, usytuowała się w takiej samej sytuacji, jak każdy inny
dostawca prowadzący działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę
w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków”.
Jak wynika z wyżej przytoczonych przepisów, złożenie przez przedsiębiorstwo
czy też urząd gminy wniosku o zatwierdzenie taryf wszczyna postępowanie, które
powinno być zakończone podjęciem przez radę gminy stosownej uchwały.
Taryfy zatwierdzone przez radę gminy w uchwale, są określane na 1 rok
(art. 20 ust. 1 ustawy) i mogą zostać przedłużone na uzasadniony wniosek
przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, lecz nie dłużej niż o 1 rok (art. 24
ust. 9a).
3
Rada Gminy Rokitno w celu prawidłowego wypełnienia upoważnienia z art. 24
ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę (…) winna podjąć uchwałę
w sprawie zatwierdzenia taryf za zbiorowe odprowadzanie ścieków, zgodnie
z procedurą określoną w ustawie. Zatwierdzone taryfy winny zaś zostać sporządzone
zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności przepisami ustawy
o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
oraz ww. rozporządzenia Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006r.
W § 1 uchwały Rada Gminy Rokitno postanowiła, że „zatwierdza się taryfę
(łącznie z podatkiem VAT) za zbiorowe odprowadzanie ścieków w Gminie Rokitno do
oczyszczalni ścieków w Cieleśnicy w następujących wysokościach:
1) za ścieki komunalne z terenu Gminy Rokitno – 7,00 zł za 1m3,
2) za ścieki bytowe:
a) dowożone z terenu Gminy Rokitno – 7,00 zł za 1m3,
b) dowożone spoza terenu Gminy Rokitno – 13,00 zł za 1m3.
Z przytoczonej wyżej regulacji uchwały Nr XII/75/2016 wynika, iż przyjęta
przez Radę Gminy Rokitno taryfa za zbiorowe odprowadzanie ścieków została
ustalona dla odbiorców usług zarówno z terenu Gminy Rokitno, jak i spoza terenu tej
Gminy.
Zdaniem organu nadzoru przyjęcie przez Radę Gminy Rokitno takiego
zróżnicowania wysokości taryf nie znajduje podstaw prawnych.
Jak wywiedziono w orzecznictwie sądowym, określone na podstawie art. 24
ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków stawki taryfowe mogą odnosić się wyłącznie do odbiorców
usług wodociągowo – kanalizacyjnych z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę
i zbiorowego odprowadzania ścieków z terenu danej gminy (wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt II OSK 385/05, ONSAiWSA
2006/4/118).
Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowego odprowadzania ścieków, zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe
odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Gmina wykonuje więc to
zadanie w sposób określony w tej ustawie na własnym obszarze.
Z wykonywaniem zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków
ściśle wiąże się kwestia ustalenia cen za wodę i odprowadzanie ścieków w formie
taryf w trybie określonym ustawą. Aby umożliwić organom gminy kontrolę wysokości
stosowanych cen i opłat za usługi świadczone przez przedsiębiorstwa wodociągowo
- kanalizacyjne na terenie gminy, ustawodawca powierzył tym organom kompetencje
do zatwierdzania taryf stosowanych przez te przedsiębiorstwa. Unormowania art. 24
ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę (...), stanowiące o trybie zatwierdzania
taryf przez radę gminy, mają chronić interes odbiorców usług świadczonych przez
przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne na terenie gminy.
Zatwierdzana przez radę gminy taryfa ma zatem charakter terytorialny
i związana jest z obszarem gminy.
Zgodnie z treścią przepisu art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, "do
zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,
nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów". Z kolei przepis art. 7 ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że "do zadań własnych gminy należy
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty", wymieniając w katalogu spraw
zastrzeżonych dla gminy również zaopatrzenie w wodę. Pojęcie wspólnoty zostało
zdefiniowane w art. 1 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie ustawodawca
ustalił, że wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy danej gminy. Dodatkowo
4
w art. 1 ust. 2 ustawodawca stwierdził, iż "ilekroć w ustawie jest mowa o gminie,
należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową i odpowiednie terytorium". Gmina
sprawuje zatem władztwo publiczne wyłącznie na swoim terytorium, a akty prawne
stanowione przez organy gminy mogą odnosić się jedynie do terytorium danej gminy.
Przenosząc powyższe na płaszczyznę badanej uchwały należy stwierdzić, że
Rada Gminy Rokitno, zatwierdzając taryfę za zbiorowe odprowadzanie ścieków, nie
jest upoważniona do zatwierdzenia taryfy i stawki opłat dla odbiorców usług spoza
terenu gminy, albowiem wszelkie akty uchwalane przez Radę Gminy Rokitno mogą
dotyczyć jedynie obszaru tej gminy.
Za tym, że zatwierdzona taryfa może dotyczyć wyłącznie odbiorców usług
przemawiają także przepisy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków.
Wskazana ustawa określa relacje pomiędzy przedsiębiorstwem wodociągowo
– kanalizacyjnym na terenie gminy a odbiorcami usług w tej gminie. Powołana
ustawa nie reguluje zatem stosunków między odbiorcami usług a przedsiębiorstwami
wodociągowo – kanalizacyjnymi w różnych gminach, zaś art. 24 tej ustawy nie daje
podstaw do tego, aby rada gminy na mocy tego przepisu zatwierdzała taryfy opłat
w odniesieniu do usług z tego zakresu świadczonych na terenie innej gminy (zob.
wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30 października 2008 r., sygn. akt II SA/Gl 683/08).
Ponadto, jak wskazują przepisy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (art. 2 pkt 3 w związku z art. 6 ust. 2 i 4)
odbiorcą usług jest osoba, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która
wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy oraz z osobą, która posiada
tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, do której ma być dostarczana woda
lub z której mają być odprowadzane ścieki, albo z osobą, która korzysta
z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.
Powyższe nie oznacza jednak, że zatwierdzana przez organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy taryfa może
dotyczyć wszystkich podmiotów korzystających z usług przedsiębiorstwa
wodociągowo – kanalizacyjnego.
W myśl art. 20 ust. 2 i 3 ustawy, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne
określa taryfę na podstawie niezbędnych przychodów po dokonaniu ich alokacji na
poszczególne taryfowe grupy odbiorców usług. Ceny i stawki opłat określone
w taryfie są różnicowane dla poszczególnych grup odbiorców usług na podstawie
udokumentowanych różnic kosztów zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego
odprowadzania ścieków.
Z art. 2 pkt 13 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę wynika, iż określenie
"taryfowa grupa odbiorców" oznacza "odbiorców wyodrębnionych na podstawie
charakterystyki zużycia wody lub odprowadzanych ścieków, warunków zbiorowego
zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, a także na podstawie
sposobu rozliczeń za świadczone usługi".
Wśród wskazanych w powyższym przepisie kryteriów wyodrębnienia
taryfowych grup odbiorców nie mieści się kryterium miejsca siedziby
lub zamieszkania odbiorcy.
Podstaw do takiego różnicowania nie zawierają także przepisy rozporządzenia
Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określenia taryf, wzoru
wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie
w wodę i zbiorowe odprowadzenie ścieków.
5
Reasumując, brak jest podstaw prawnych do zatwierdzenia w trybie art. 24
ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę (…) taryf obowiązujących
dostawców ścieków z terenów spoza gminy.
Pobocznie należy wskazać, iż wykonywanie zadań związanych ze zbiorowym
zaopatrzeniem w wodę lub zbiorowym odprowadzaniem ścieków w odniesieniu do
innych gmin lub podmiotów zewnętrznych nie jest wykluczone.
Wykonywanie tego zadania na podstawie powołanej ustawy w odniesieniu do
innych gmin jest możliwe bowiem w razie wspólnego wykonywania zadania przez
gminy w formie związku międzygminnego lub porozumienia międzygminnego (art. 3
ust. 2 ustawy).
Niezależnie od powyższego należy także stwierdzić, iż podstawę prawną do
ustalania przez radę gminy wysokości opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego, w tym oczyszczalni
ścieków stanowi art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce
komunalnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236, ze zm.).
Stosownie do tego przepisu, rada gminy postanawia o wysokości cen i opłat
za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie
z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.
Mając na uwadze powyższe, w przypadku gdy oczyszczalnia ścieków należy
do jednostki samorządu terytorialnego, wysokość opłat za korzystanie z usług
świadczonych przez tę oczyszczalnię może zostać ustalona przez radę gminy
jedynie w oparciu o art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej.
Z treści analizowanej uchwały Rady Gminy Rokitno nie wynika jednak, że
przedmiotem regulacji w niej zawartych jest ustalenie wysokości opłat za korzystanie
z urządzeń użyteczności publicznej stosownie do upoważnienia z art. 4 ust. 1 pkt 2
ustawy o gospodarce komunalnej. Przeciwnie, zarówno powołana podstawa prawna,
jak i postanowienia uchwały świadczą jednoznacznie, że wolą Rady było
zatwierdzenie taryf za zbiorowe odprowadzanie ścieków.
Przepisy regulujące tryb i zasady wprowadzania taryf za zbiorowe
odprowadzanie ścieków nie przewidują kompetencji Rady Gminy do zatwierdzania
taryfy obowiązującej dostawców ścieków z terenu innej gminy ani też do
różnicowania wysokości taryf ze względu na siedzibę dostawcy ścieków na terenie
albo poza terenem danej gminy.
Tym samym uznać należy, że § 1 pkt 2 przedmiotowej uchwały został podjęty
z istotnym naruszeniem art. 24 ust. 1 i 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Zgodnie z § 4 uchwały Nr XII/75/2016 Rady Gminy Rokitno traci moc uchwała
Nr XIV/78/2012 Rady Gminy Rokitno z dnia 20 marca 2012 r. w sprawie
zatwierdzenia taryfy ceny za zbiorowe odprowadzanie ścieków.
W ocenie organu nadzoru powyższy zapis Programu narusza obowiązujący
prządek prawny, w szczególności art. 20 ust. 1 i art. 24 ust. 10 ustawy o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Jak wynika z przywołanych przepisów ustawowych przedsiębiorstwo
wodociągowo-kanalizacyjne określa taryfę na 1 rok (art. 20 ust. 1), taryfy obowiązują
przez 1 rok, z zastrzeżeniem ust. 5a, 5b i 9a (art. 24 ust. 10).
Określone ustawowo reguły wprowadzania w życie taryf obejmują
systematyczną (co do zasady dokonywaną co roku) kontrolę przez organy gminy
taryf określanych przez przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne,
a mianowicie dokonanie przez wójta sprawdzenia, czy taryfy zostały sporządzone
6
zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz weryfikacji kosztów związanych
ze świadczeniem usług, poniesionych w poprzednim roku obrachunkowym przez
przedsiębiorstwo, a także dokonywanie przez radę gminy kontroli, czy taryfy zostały
sporządzone zgodnie z przepisami prawa (art. 24 ust. 4 i 5 ustawy).
Przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne ma natomiast obowiązek
określania taryfy na 1 rok, na podstawie niezbędnych przychodów po dokonaniu ich
alokacji na poszczególne taryfowe grupy odbiorców usług (art. 20 ust. 1 i 2 ustawy),
zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca
2006r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz
warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie
ścieków. Jedyny wyjątek od określonych ustawowo zasad wprowadzania taryf
w życie ustawodawca wprowadził w art. 24 ust. 9a ustawy, uzależniając
dopuszczalność jego zastosowania od dwóch przesłanek – po pierwsze odstępstwo
to może mieć miejsce wyłącznie na uzasadniony wniosek przedsiębiorstwa
wodociągowo – kanalizacyjnego, po drugie zaś przedłużenie czasu obowiązywania
dotychczasowych taryf, tj. taryf ustalonych zgodnie z zasadami określonymi
w ustawie i przepisach wykonawczych do ustawy, nie może trwać dłużej niż 1 rok
(por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 2 października
2014r., sygn. akt II SA/Lu 667/14).
Z powyższych przepisów prawa jednoznacznie wynika, że brak jest podstaw
prawnych do stanowienia w uchwale Nr XII/75/2016 Rady Gminy Rokitno z dnia 30
marca 2016 r. w sprawie zatwierdzenia taryfy za zbiorowe odprowadzanie ścieków
o utracie mocy uchwały Nr XIV/78/2012 Rady Gminy Rokitno z dnia 20 marca 2012 r.
w sprawie zatwierdzenia taryfy ceny za zbiorowe odprowadzanie ścieków.
W tym stanie rzeczy stwierdzenie nieważności uchwały Nr XII/75/2016 Rady
Gminy Rokitno, we wskazanym zakresie, jest uzasadnione.
Na niniejsze rozstrzygnięcie nadzorcze przysługuje skarga do Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego w Lublinie, złożona za moim pośrednictwem, w terminie 30
dni od daty jego doręczenia.
w/z WOJEWODY LUBELSKIEGO
Robert Gmitruczuk
WICEWOJEWODA
/podpisano elektronicznie/
Otrzymują:
1. Wójt Gminy Rokitno
2. Przewodniczący Rady Gminy Rokitno
Potwierdzam zgodność kopii z dokumentem elektronicznym:
Identyfikator dokumentu
Nazwa dokumentu
Tytuł dokumentu
Sygnatura dokumentu
1085799.2092834.1818407
RN RG Rokitno - zatwierdzenie taryf.pdf
RN RG Rokitno - zatwierdzenie taryf.doc
PN-II.4131.166.2016
7
Data dokumentu 2016-05-04 13:47:02
464784D1D980132C3EE38F9C5C5B8B782C6
Skrót dokumentu
D2BA4
Wersja dokumentu 1.4
Data podpisu 2016-05-04 13:46:27
Podpisane przez Robert Gmitruczuk wicewojewoda lubelski
EZD 3.17.1457.1936.6022
Data wydruku:
Autor wydruku:
2016-05-16 11:23:44
Staroch Marta inspektor wojewódzki