Zasady zatrudnienia na umowy cywilnoprawne

Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
Zasady zatrudnienia na umowy cywilnoprawne
Umowy cywilnoprawne - zasady prawidłowego sporządzania
Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania
pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym
przez niego, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Zatrudnienie w warunkach określonych powyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na
nazwę zawartej przez strony umowy.
Dodatkowo nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków
wykonywania pracy określonych powyżej.
Zasady zawierania umów cywilnoprawnych, do których zaliczane są umowa zlecenia oraz umowa o dzieło,
uregulowane są przepisami Kodeksu cywilnego. Decydujący wpływ na to, czy mamy do czynienia ze stosunkiem
pracy, ma nie nazwa umowy zawartej między stronami, lecz warunki w jakich faktycznie jest świadczona praca.
Najważniejszą cechą odróżniającą umowy cywilnoprawne od umowy o pracę jest brak podporządkowania
wykonawcy powierzającemu pracę. To oznacza, że osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia nie może
pracować w godzinach i miejscu ściśle wyznaczonych przez pracodawcę i podlegać przełożonym tak, jak pracownik.
Pracodawca zawierający umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę,
może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Jest
to zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Charakterystyka umowy zlecenia
Umowa zlecenie jest umową zawieraną na czas określony. Określa ona konkretny produkt czy usługę, którą
pracownik musi wykonać. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się, zgodnie z art. 734-751 Kodeksu cywilnego, do
dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie, za których efekt ostatecznie nie jest odpowiedzialny.
Cechą charakterystyczną umowy zlecenie jest to, że może być - zależnie od woli stron - umową odpłatną lub
nieodpłatną. Jeśli z umowy ani z jej okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie ma je wykonać nieodpłatnie,
wówczas za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
Co do zasady wykonawca zlecenia musi wykonać osobiście wszelkie czynności, do których się zobowiązał w
umowie. W przypadku umowy zlecenia dopuszcza się też wykonanie zlecenia przez osobę trzecią, czyli
zastępcę. Umowa zlecenia może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron. Jeżeli wynika to z woli
zleceniodawcy, powinien on zwrócić poniesione przez drugą stronę wydatki, a w razie odpłatnego zlecenia uiścić
odpowiednią część wynagrodzenia. Jeżeli umowę wypowiada przyjmujący zlecenie odpłatne, odpowiada wobec
drugiej strony za powstałą z tego tytułu szkodę.
Umowa zlecenia powinna być zawarta w formie pisemnej (po jednym egzemplarzu dla każdej ze stron) i określać
co najmniej:
rodzaj umowy,
datę jej rozpoczęcia i zakończenia,
08-03-2017
1/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
charakterystykę pracy,
wartość wynagrodzenia,
informację o tym, czy zleceniobiorca będzie korzystał z praw autorskich, przy których zastosowane są 50%
koszty uzyskania przychodu.
Umowa zlecenia charakteryzuje się przede wszystkim tym, że:
brak jest podporządkowania pracodawcy,
pracę może świadczyć nie tylko osoba fizyczna, lecz także podmiot gospodarczy,
nie obejmuje jej ustawowe minimum wynagrodzenia,
wynagrodzenie jest wypłacane po wykonaniu pracy,
nie ma ograniczeń w liczbie kolejnych umów,
zleceniobiorca ma ograniczone prawa (brak urlopu, odpraw, chorobowego, wypowiedzenia itp.),
w przypadku np. studentów nie ma obowiązku oskładkowania umowy zlecenia składkami ZUS.
W praktyce często zdarza się, że zatrudnia się w oparciu o umowę zlecenia tam, gdzie powinna zostać zawarta
umowa o pracę. Pracodawcy, modyfikując klasyczne cechy zlecenia, starają się osiągnąć ten sam cel
społeczno-gospodarczy, jaki jest związany ze stosunkiem pracy, bez ponoszenia dodatkowych kosztów
(finansowych i społecznych) z nim związanych. Zawarcie umowy zlecenia nie pociąga za sobą obowiązku
odprowadzania składek na fundusz pracy, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych, fundusz rehabilitacji
osób niepełnosprawnych, czy dokonywania odpisów rocznych na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Również samo rozwiązanie umowy jest w przypadku umowy zlecenia bardziej korzystne dla podmiotu
zatrudniającego.
Charakterystyka umowy o dzieło
Umowa o dzieło (zwana też umową rezultatu) dotyczy jednorazowego wykonania dzieła, będącego osiągnięciem
określonego z góry rezultatu.
Umowa o dzieło może być zawarta ustnie lub pisemnie. Ważne jednak, żeby obie strony ustaliły:
strony umowy,
przedmiot umowy,
charakter dzieła w sposób uściślony (odwołanie się do wzoru, rysunku, opisu z użyciem jednostek wagi itp.),
czas wykonania dzieła,
sposób rozliczenia z użytych materiałów,
wynagrodzenie,
reguły reklamacji,
kwestię praw autorskich (w przypadku utworów).
08-03-2017
2/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
Osoba przyjmująca dzieło do wykonania nie musi wykonać go osobiście, odpowiada jednak za działania osób
trzecich. Dodatkowo przyjmujący zamówienie ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady wykonanego dzieła.
Co do zasady umowa o dzieło nie stanowi samodzielnego tytułu do ubezpieczeń społecznych, jednak czasem
zdarza się tak, że pracodawca zobowiązany jest do potrącenia i rozliczenia składek na ubezpieczenie społeczne i
zdrowotne od wynagrodzenia, które wypłacił przyjmującemu zamówienie. Dotyczy to tylko pracodawcy zlecającego
wykonanie dzieła swojemu stałemu pracownikowi, wówczas potrąca się składki od sumy przychodów z umowy o
pracę i umowy o dzieło. Oczywiście sytuacja ta nie jest wolna od odstępstw. Pracodawca nie musi płacić składek
na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne na rzecz swojego stałego pracownika, gdy podpisuje z nim umowę o
dzieło, a ten jest na urlopie bezpłatnym, macierzyńskim lub wychowawczym.
Prawa i obowiązki stron
Umowa o dzieło
Z punktu widzenia wykonawcy
wykonawca odpowiada tylko za rezultat końcowy;
wykonawca dzieła nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego czy wychowawczego;
kiedy umowa o dzieło zawarta jest z własnym pracodawcą, składki odprowadzane są tak jak w przypadku
umowy o pracę;
w przypadku stwierdzenia oszustwa ze strony pracodawcy, wykonawca może go skarżyć jedynie na drodze
cywilnej, czyli musi wynająć adwokata i przygotować się na długą drogę po sądach.
Z punktu widzenia zamawiającego
nie zobowiązuje do udzielania urlopów czy świadczeń takich jak odprawy, zasiłki itp.;
brak konieczności odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne (chyba że umowa jest
zawarta przez firmę z własnym pracownikiem).
Umowa zlecenie
Z punktu widzenia zleceniobiorcy
ma prawo do ubezpieczeń emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych i zdrowotnych;
nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego ani wychowawczego;
nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego;
w przypadku stwierdzenia oszustwa ze strony pracodawcy, zleceniobiorca może go skarżyć jedynie na
drodze cywilnej, czyli musi wynająć adwokata i przygotować się na długą drogę po sądach.
Z punktu widzenia zleceniodawcy
08-03-2017
3/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
finansuje połowę kosztów ponoszonych przez zleceniobiorcę na składkę rentową i emerytalną,
jeśli zleceniobiorca to uczeń lub student do 26. roku życia to pracodawca nie musi opłacać składek na
ubezpieczenie społeczne;
zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci chorobowego.
Delegowanie zatrudnionych na umowy cywilnoprawne
W przypadku umów cywilnoprawnych nie można mówić o delegacji. Zwrot kosztów wyjazdów nie będzie
obejmował wypłat świadczeń przewidzianych w przepisach dotyczących podróży służbowych pracowników z racji
tego, że zleceniobiorca/wykonawca usługi nie jest pracownikiem zleceniodawcy (w rozumieniu Kodeksu pracy).
Aby rozliczenia stron, związane z wyjazdami służbowymi, obejmowały np. wypłatę diet, takie zapisy muszą być
zawarte w umowie. Umowa może przy tym przewidywać świadczenia wyższe, jak i niższe od przewidzianych
ustawowo w przypadku podróży służbowych pracowników, jak również może pomijać w ogóle takie świadczenia.
W sytuacji, kiedy obie strony umowy zdecydują się zastosować w umowie informacje dotyczące rozliczania podróży
służbowych, należy pamiętać, że wyjazd powinien bezpośrednio wynikać z zakresu, rodzaju wykonywanych w
ramach umowy czynności. Dodatkowo konieczne jest uregulowanie obowiązków stron w taki sposób, aby nie budziło
wątpliwości, że wykonawca nie podlega kierownictwu zlecającego. Obowiązek wyjazdu powinien wynikać wyłącznie
z konieczności prawidłowego wykonania przedmiotu umowy.
BHP przy umowach cywilnoprawnych
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym
pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a
także osobom prowadzącym na własny rachunek działalność gospodarczą w zakładzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę.
Przepisy nie wskazują jednoznacznie, w jaki sposób ten obowiązek ma być zrealizowany. Jeżeli rodzaj wykonywanej
pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane
jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane
wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę
cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Należy ponadto stwierdzić, że
osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę, mają obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bhp na równi z pracownikami w zakresie ustalonym przez pracodawcę. Nie ma natomiast podstaw do traktowania osób wykonujących pracę na
innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, tak jak
pracowników. W tym nie ma obowiązku kierowania ich na badania lekarskie i organizowania szkoleń bhp.
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przy umowach zlecenia i o dzieło
Wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do
której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, może rodzić skutki prawne w sferze
ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.
Poniższa tabela przedstawia rodzaje składek, którym podlega osoba wykonująca pracę zarobkową na
podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło.
1 stycznia 2016 roku weszły w życie duże zmiany, które dotyczą obowiązków odprowadzania składek na
ubezpieczenia społeczne z tytułu umów cywilnoprawnych. Mianowicie do końca 2015 roku, było tak, że jeżeli
pracownik wykonywał prace na podstawie kilku umów zleceń, to obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń
08-03-2017
4/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
społecznych była umowa podpisana najwcześniej. Na wniosek pracownika pozostałe umowy również mogły zostać
oskładkowane lub pracownik sam określał, z której umowy chce odprowadzać składki. W rzeczywistości najczęściej
podpisywano z pracownikiem dwie umowy - pierwszą na niska kwotę, która była objęta składkami oraz drugą z
wyższym wynagrodzeniem, która oskładkowana już nie była. Nowelizacja przepisów wprowadziła obowiązek
odprowadzania składek na wszystkie ubezpieczenia społeczne, od każdej z umów zleceń, których wynagrodzenie
nie przekracza wynagrodzenia minimalnego. Oznacza to, że jeżeli zleceniobiorca wykonuje kilka umów zleceń na
niższe kwoty, np. 500 zł, to zwolniona ze składek będzie dopiero kolejna umowa po przekroczeniu progu
wynagrodzenia minimalnego. Jednak, aby pracownik mógł zostać zwolniony z opłacania składek z kolejnych umów
zleceń, będzie musiał udowodnić zleceniodawcy, że ma do tego prawo. Nie wystarczy już jedynie oświadczenie.
Potwierdzeniem może być przedstawienie umowy zlecenia potwierdzającego zatrudnienie lub otrzymywany co
miesiąc dokument ZUS RMUA. Przepisy nie obejmują jedynie pracowników wykonujących pracę tylko na
podstawie umowy zlecenia. Jeśli pracownik zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę, a jego wynagrodzenie
jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, wynagrodzenie z umowy zlecenia również będzie podlegało
oskładkowaniu. Podobnie w przypadku przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - jeśli
z tytułu prowadzenia działalności mają prawo do opłacania składek na preferencyjnych warunkach, czyli od
podstawy 555 zł w 2016 roku, to wszystkie umowy zlecenia będą podlegały składkom, dopóki suma wszystkich
tytułów nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia.
Problematyka samozatrudnienia
Samozatrudnienie jest to otworzenie własnej działalności gospodarczej, która będzie działalnością zarobkową:
usługową, handlową, wytwórczą, budowlaną, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze
złóż oraz na pobieraniu pożytków z rzeczy oraz z wartości niematerialnych i prawnych. Taka działalność
prowadzona jest w sposób zorganizowany i ciągły oraz we własnym imieniu bez względu na jej efekt. Poniżej
przedstawiono najważniejsze różnice pomiędzy stosunkiem pracy a samozatrudnieniem:
pracownik ograniczony stosunkiem pracy zobowiązuje się w czasie i miejscu wyznaczonym przez
pracodawcę do wykonywania zadań określonego rodzaju na rzecz pracodawcy; samozatrudniony ma
swobodę w wyborze miejsca i godzin pracy;
pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika ograniczonego stosunkiem
wynagrodzenie; osoba samozatrudniona nie ma gwarancji minimalnego poziomu płacy;
pracy
za
do stosunku pracy odnoszą się przepisy prawa pracy (szczególnie Kodeksu pracy); osoby samozatrudnione
współpracują ze swoimi kontrahentami na podstawie umów cywilnoprawnych;
ryzyko w stosunku pracy spoczywa na pracodawcy; w przypadku samozatrudnienia ryzyko spada na
samozatrudnionego przedsiębiorcę;
samozatrudnienie gwarantuje płacenie niższych składek ZUS niż ma to miejsce w przypadku osób
zatrudnionych na etat;
w przeciwieństwie do zatrudnienia na etat samozatrudnienie cechuje się małą stabilnością zatrudnienia;
osoba samozatrudniona zobowiązana jest do samodzielnego prowadzenia księgowości, uiszczania składek
ubezpieczeniowych i podatków;
samozatrudnionemu nie przysługuje prawo do urlopu;
odpowiedzialność pracownika etatowego określa Kodeks pracy; w przypadku samozatrudnionego można w
umowie ograniczyć jego odpowiedzialność do określonej kwoty, np. tytułem kar umownych, bez możliwości
dochodzenia pełnego odszkodowania;
zatrudniający może w każdej chwili rozwiązać umowę z samozatrudnionym;
samozatrudnionych w przeciwieństwie do pracowników etatowych nie dotyczą funkcjonujące okresy ochronne
08-03-2017
5/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
lub wyższa
niżwynagro
dzenie
minimalne)
Umowa
zlecenie
(przy
opłacanych
składkachz
tytułu
prowadzonej
działalności
wwysokości
min. 60%
przeciętnego
D
D
D
D
O
Umowa
zlecenie
(przy
opłacanych
O
O
D
O
O
Osoba
pobierająca
zasiłek
Umowa
zlecenie
D
D
N
D
O
Osoba
Umowa
zlecenie
O
O
D
O
O
Schematy oskładkowania umów o dzieło, ze względu na podmiot ubezpieczenia
08-03-2017
7/9
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
Data:
Autor:
2016-03-30
Zespół wfirma.pl
rencista
zatrudniony
naumowęo
pracę
dzieło
zawarta z
własnym
pracodawcą
lub
wykonywana
na
jego
rzecz
Emeryt,
rencista
zatrudniony
naumowęo
pracę
Umowa o
dzieło
zawarta nie
z własnym
pracodawcą
iniewykony
wana na
jego rzecz
N
N
N
N
N
Osoba
pobierająca
zasiłek
Umowa
dzieło
N
N
N
N
N
o
Użyte w tabeli symbole oznaczają:
1. O - ubezpieczenie obowiązkowe
2. D - ubezpieczenie dobrowolne
3. N - ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniu
© Copyright | Wszystkie prawa zastrzeżone 2006-2017 Web INnovative Software Sp. z o.o., Bolesława Krzywoustego 105/21
51-166 Wrocław, [email protected] KRS 0000342082, NIP 8982167294, Kapitał 60 000zł
08-03-2017
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
9/9