docPlik źródłowy - Urząd Gminy Strzyżewice
download 
Reklamacja Transkrypt
Plik źródłowy - Urząd Gminy Strzyżewice
Załącznik do uchwały Nr XLIII/198/13 Rady Gminy Strzyżewice z dnia 30 października 2013roku Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Strzyżewice na lata 2014-2020 Strzyżewice ‘’Włącz się w społeczną pomoc bliźnim. Otwórz się ku ubogim i chorym. Użyczaj ze swego’’ Kardynał Stefan Wyszyński Dokument po konsultacji społecznej przygotowała i opracowała Urszula Sawecka, Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzyżewicach 2 SPIS TREŚCI Wstęp………………………………………………………………………4 Rozdział I Charakterystyka Gminy Strzyżewice……………………….5 Rozdział II Analiza problemów społecznych w Gminie Strzyżewice….9 1. Ubóstwo……………………………………………………………..9 2. Bezrobocie...…………………………………………………….…12 3. Niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba……………...22 4. Alkoholizm i narkomania………………………………………......27 5. Problemy związane ze sprawowaniem prawidłowej opieki nad dziećmi……………………………………………………………..33 6. Zdarzenia losowe, sytuacje kryzysowe, klęska żywiołowa lub ekologiczna………………………………………………………...36 7. Problem starzejącego się społeczeństwa……………………..……37 8. Pozostałe problemy kwalifikujące się do pomocy społecznej……..40 Rozdział III Analiza SWOT Gminy Strzyżewice………………...........46 Rozdział IV Misja, cele strategiczne i cele operacyjne Strategii……...54 1. Misja Strategii………………………………………….……….….54 2. Cele nadrzędne i priorytety Strategii………………...………….…54 Zakończenie……………………………………………………………...60 Wykaz tabel, wykresów i rysunków……………………………………61 Wykaz aktów prawnych………………………………………………...62 Bibliografia……………………………………………………………….64 3 Wstęp Społeczeństwo to zbiorowość, w której więzi i stosunki społeczne tworzą w miarę uporządkowany i kompletny układ. W zbiorowości tej występują ogromne zróżnicowania pod względem materialnym, wiekowym, osiągniętego wykształcenia, wykonywanego zawodu czy pozycji społecznej. Różnice te mają wpływ na życie codzienne osób, ale też na stosunki międzyludzkie występujące w danej społeczności. Mogą one przybierać pozytywną postać i polepszać funkcjonowanie w środowisku, ale też mogą powodować działania dyskryminujące jednostki z różnych przyczyn. Gorsza sytuacja materialna i rozbieżności w funkcjonowaniu jednostki a reszty społeczeństwa prowadzi do izolacji, pogłębiania się problemów i niechęci do zmian polepszających byt. Przeciwdziałanie i rozwiązywanie problemów społecznych jest jednym z najważniejszych zadań administracji publicznej na wszystkich szczeblach. Rolą pomocy społecznej jest umiejętność rozpoznawania istniejących potrzeb i stworzenie długofalowego planu przeciwdziałania im. Dlatego też, tak ważne dla rozwoju gminy i pomocy społecznej jest stworzenie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, która to pozwala na precyzyjną diagnozę problemów w danej gminie i określa metody walki z nimi. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Strzyżewice na lata 2014-2020 została stworzona na podstawie konsultacji społecznych, wiedzy o lokalnym społeczeństwie i przeciwnościach z jakimi się boryka. 4 Rozdział I Charakterystyka Gminy Strzyżewice Rys. 1 Zgodnie z podziałem administracyjnym kraju gmina Strzyżewice położona jest w powiecie i województwie lubelskim. Jej powierzchnia wynosi 10 884 ha, czyli 108,8 km2. 82% tej powierzchni stanowią użytki rolne, natomiast 14 % to użytki leśne. Siedzibą gminy jest wieś Strzyżewice, która leży 22 km na południe od Lublina. Gmina stanowi 6,48 powierzchni powiatu i sąsiaduje z gminami Bychawa, Głusk, Jabłonna, Niedrzwica Duża, Wilkołaz i Zakrzówek. W skład gminy wchodzi 21 sołectw: Polanówka, Żabia Wola, Osmolice Pierwsze, Osmolice Drugie, Iżyce, Piotrowice, Bystrzyca Nowa, Bystrzyca Stara, Kajetanówka, Strzyżewice, Pawłówek, Pawłów, Franciszków, Dębina, Dębszczyzna, Kolonia Kiełczewice Dolne, Kiełczewice Dolne, Borkowizna, Kiełczewice Maryjskie, Kiełczewice Górne, Kiełczewice Pierwsze oraz miejscowość Pszczela Wola. Cały obszar gminy rozciąga się wzdłuż rzeki Bystrzycy od Borkowizny i Kiełczewic Górnych po Żabią Wolę, Polanówkę i dochodzi prawie do lasu Dąbrowa w okolicach Lublina. Obszar gminy Strzyżewice jest bogaty w walory przyrodnicze, pomimo że wskaźnik lesistości w naszej gminie jest bardzo niski, gdyż lasy stanowią jedynie ok. 14 % powierzchni. Przez teren gminy, na północ od Strzyżewic przebiega granica Czerniejowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Wzdłuż doliny Bystrzycy wyznaczony został korytarz ekologiczny. Warte uwagi są także parki podworskie, które w dobrym stanie przetrwały do dnia 5 dzisiejszego. W pobliżu doliny znajduje się wiele stanowisk rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Szczególnie duże bogactwo przyrodnicze znajduje się w południowej części gminy Strzyżewice. Bystrzyca na tym odcinku ma charakter naturalny, do ujścia Kosarzewki uznawana jest za rzekę czystą , a na odcinku przepływającym przez teren gminy zaliczona została do rzek krainy pstrąga i lipienia. W naszej gminie popularyzuje się działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego, dba się o edukację ekologiczną wśród dzieci i młodzieży, społeczności lokalnych oraz promuje rozwiązania mające istotny wpływ na poprawę stanu środowiska naturalnego ze szczególnym naciskiem na inwestycje proekologiczne. Gmina Strzyżewice jako pierwsza z terenu województwa lubelskiego w I edycji konkursu dnia 15 grudnia 1999 r. otrzymała statuetkę i certyfikat "Gminy Przyjaznej Środowisku". Decyzją Jury kolejnych edycji Konkursu Ekologicznego otrzymywaliśmy przez kolejne lata przedłużenie znaku w kategorii "Gmina Przyjazna Środowisku", ponadto w 2004 roku Gmina Strzyżewice otrzymała tytuł "Promotor Ekologii". Gmina Strzyżewice jest regionem niezwykle atrakcyjnym. Dominującym walorem przyrodniczo - krajobrazowym są doliny rzeczne Bystrzycy wraz z jej dopływami. Na obszarze gminy są pomniki przyrody podlegające szczególnej ochronie prawnej. Gmina Strzyżewice jest wymarzonym miejscem dla turystów, ludzi chcących odpocząć i zrelaksować się na łonie natury. Organizowane są wycieczki, spacery oraz zwiedzanie obiektów historycznych. Charakterystyczne położenie gminy na pograniczu trzech krain geograficznych: Wyniosłości Giełczewskiej, Wzniesień Urzędowskich oraz Równiny Bełżyckiej czyni z niej bardzo atrakcyjne przyrodniczo i turystycznie miejsce. Tereny te bogate są w malownicze wąwozy i wzniesienia pokryte 6 różnorodną roślinnością. O atrakcyjności tych obszarów może świadczyć fakt, iż są one często odwiedzane przez turystów jak i mieszkańców gminy. Do atrakcji turystycznych, poza walorami przyrodniczymi, należy zaliczyć wiele zespołów pałacowo-parkowych położonych m.in. w Piotrowicach (Dworek Kajetana Koźmiana), Osmolicach i Pszczelej Woli. Zespół parkowy w Tuszowie został wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego. Poza tym, dla zwiedzających dostępne są także zabytkowe kościoły czy młyny wodne, a od kilku lat spływy kajakowe organizowane przez ośrodki położone przy Zalewie Zembrzyckim i wycieczki rowerowe między innymi śladami Kajetana Koźmiana. Zainteresowanie budzą też liczne imprezy kulturalne organizowane przez Gminne Centrum Kultury i Promocji Gminy Strzyżewice, które ma swoją siedzibę w Piotrowicach. Ponadto Gminna Biblioteka Publiczna im. Ewy Kołaczkowskiej w Strzyżewicach prowadzi Świetlicę Środowiskową z dostępem do komputerów i Internetu oraz organizuje wystawy tematyczne i udostępnia pamiątki związane z gminą i patronem biblioteki. Gmina Strzyżewice ma charakter rolniczy. Głównym źródłem dochodów i zarobkowania mieszkańców jest prowadzenie gospodarstw rolnych, których średnia powierzchnia wynosi ok. 5 ha. Dominującym rodzajem gleb są lessy i są to w większości grunty II i III klasy zgodnie z bonitacyjną klasyfikacją gleb. Poza rolnictwem mieszkańcy znajdują zatrudnienie w kilku firmach i zakładach działających na terenie gminy. Są to branże związane przede wszystkim z przetwórstwem owoców i warzyw oraz świadczeniem usług czy działalnością prywatną. Dodatkowo miejsca pracy tworzone są przez szkoły, przedszkole czy zakłady opieki zdrowotnej. Mimo to znaczna część mieszkańców znajduje zatrudnienie na terenie Lublina i okolic. Atutem w położeniu naszej gminy jest stosunkowo niewielka odległość od dużego miasta jakim jest Lublin. Ma to znaczenie nie tylko dla pracujących, ale też uczących się osób, gdyż Lublin jest 7 miastem akademickim z pięcioma uczelniami państwowymi i dużą liczbą uczelni prywatnych. Oświatę w gminie Strzyżewice tworzą następujące szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa w Kiełczewicach Górnych, Publiczna Szkoła Podstawowa w Osmolicach Pierwszych, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Rechcie, Publiczna Szkoła Podstawowa w Żabiej Woli, Zespół Szkół Publicznych w Bystrzycy Starej, Zespół Szkół Techniki Rolniczej w Piotrowicach oraz Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Pszczelej Woli. Edukacją najmłodszych mieszkańców zajmuje się Samorządowe Przedszkole Publiczne w Piotrowicach. 8 Rozdział II Analiza problemów społecznych w Gminie Strzyżewice 1.Ubóstwo Największe problemy są ze sposobem przy formułowaniu określania poziomu definicji zaspokajania ubóstwa związane potrzeb uznanego za pożądany, czyli sposobem pojmowania ubóstwa. Początkowo pojęcie ubóstwa opierano na trzech podstawowych filarach: potrzeba żywności, potrzeba mieszkania i potrzeba odzieży. Zapewnienie tych trzech wymagań jednocześnie było jednoznaczne z zapewnieniem możliwości przeżycia. Z upływem lat zakres tych potrzeb ulegał jednak rozszerzeniu. Do zasobów ekonomicznych dodano aspekt społeczny, analizując możliwości osobiste i uwarunkowania społeczne niezbędne do prowadzenia wartościowego życia.1 Występujące w praktyce rozbieżności w ocenach zasięgu występowania oraz głębokości ubóstwa, a w następstwie rozbieżności co do koncepcji walki z ubóstwem, są spowodowane brakiem precyzyjnej i ogólnie akceptowanej definicji tego zjawiska. Ponadto kategoria ta jest zmienna w czasie i zróżnicowana terytorialnie. Sytuacja materialna gospodarstw domowych, która obecnie kwalifikuje je do sfery ubóstwa na pewno nie powodowałaby takiej kwalifikacji kilkadziesiąt lat temu. Jednocześnie, ci którzy uważani są za ubogich w krajach Europy Zachodniej posiadają wielokrotnie lepszy status materialny od przeciętnego statusu materialnego np. mieszkańca Indii . Kryteria pozwalające określić ubóstwo opierają się na dochodach i wydatkach, ale mając na uwadze, że ubóstwo jest zjawiskiem wielowymiarowym należy wziąć pod uwagę czynniki pozadochodowe. Pojęcie ubóstwa jest ściśle 1 Panek T., Ubóstwo i nierówności: dylematy pomiaru, Instytut Statystyki i Demografii SGH. 9 powiązane z biedą i bezrobociem. Występowanie jednego z nich niesie za sobą niebezpieczeństwo powstania innych. W gminie Strzyżewice zagadnienie ubóstwa jest częstym zjawiskiem kwalifikującym rodziny do pomocy. Analizując ten aspekt na przełomie lat 2007-2013 należy stwierdzić, że liczba rodzin uzyskujących pomoc z Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzyżewicach z każdym rokiem ulegała niewielkim wzrostom. W roku 2007 ze świadczeń socjalnych z tytułu ubóstwa skorzystało 119 rodzin, natomiast w roku 2012 już 165. Dokładna analiza roku 2013 będzie możliwa dopiero po jego zakończeniu. Szczegółowy obraz wykorzystanych świadczeń na przełomie lat przedstawia wykres 1: 180 160 140 120 119 124 2007 2008 148 153 2009 2010 160 165 2011 2012 100 80 60 40 20 0 świadczenia zrealizowane Wykres 1. Analiza zrealizowanych świadczeń na przełomie lat 2007-2012. Pomoc społeczna z tytułu ubóstwa w ostatnich pięciu latach opierała się między innymi na przyznaniu świadczeń w formie opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, świadczeń pieniężnych na zakup posiłku lub żywności, zasiłku stałego lub okresowego bądź zasiłku celowego. 10 Kryterium kwalifikujące do pomocy z tytułu ubóstwa wynosi na 2013 rok 456 zł na członka rodziny bądź 542 zł na osobę samotnie gospodarującą. 2. Bezrobocie Zgodnie z Ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu2 bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy. Takiej osobie przysługuje status bezrobotnego jeżeli spełnia następujące przesłanki: ukończyła 18 lat z wyjątkiem młodocianych absolwentów, kobieta nie ukończyła 60, a mężczyzna 65 lat, nie nabyła prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, chorobowego, świadczenia macierzyńskiego, lub wychowawczego, nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako domownik w gospodarstwie rolnym, jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjecie zatrudnienia co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru pracy, nie jest osobą tymczasowo aresztowaną, lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowy najniższego wynagrodzenia. 2 Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, Dz. U. Nr 25, poz. 128 z 1997 roku z późn. zm. 11 Zgodnie z teorią ekonomii bezrobocie jest normalnym zjawiskiem polegającym na tym, że na rynku pracy są osoby chcące pracować, ale pozostające bez zajęcia. Zjawisko to podlega podstawowym prawom ekonomii popytowo (ludzie szukający pracy) podażowej (pracodawcy poszukujący pracy)3. W Polsce utrata pracy była i jest bardzo dotkliwa, ponieważ ubożenie bezrobotnych dokonuje się gwałtownie, startując z niższego poziomu zamożności niż w krajach bardziej rozwiniętych. Dlatego też, osoby bezrobotne tracąc prawo do zasiłku stają się automatycznie klientami systemu pomocy społecznej. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Samorządowe Przedszkole Publiczne w Piotrowicach bezrobocie i niższe dochody rodzin uwydatniają się w większej liczbie dzieci korzystających z dożywiania w tamtejszej stołówce. Dla przykładu z tej formy pomocy w 2008 roku korzystało tylko 8% ogółu dzieci, natomiast już w 2012 roku- 24%. Pomoc osobom bezrobotnym wiąże się często ze wsparciem w rozwiązywaniu innych problemów. Jeszcze kilka lat temu poradnictwo specjalistyczne dla bezrobotnych nie było w praktyce wykorzystywane, a praca socjalna ograniczała się w większości przypadków do kierowania klientów do urzędu pracy i monitorowania statusu bezrobotnego. Osobę bezrobotną postrzegano jednowymiarowo i zakładano, że jej jedynym problemem jest brak pracy, nie biorąc pod uwagę innych uwarunkowań. Z czasem jednak pomoc społeczna dostrzegła niewystarczalność zgłaszania się bezrobotnych najczęściej co trzy miesiące do urzędu pracy bez wyraźnych dowodów poszukiwania pracy. Dlatego też, pracownicy socjalni by przeciwdziałać zjawiskowi bezrobocia stosują techniki pracy socjalnej w formie mobilizowania do zmiany sytuacji, informowanie o uprawnieniach, zasadach i możliwościach bezrobotnych, udzielanie wsparcia podopiecznym, udzielanie informacji o działaniach innych instytucji, monitorowanie działań klienta, wspólne nakreślanie trudności 3 http://www.pedagogika.dsw.edu.pl/fileadmin/user_upload/iped/materialy_dydaktyczne/Praca_socjalana_z_grup _/Bezrobocie_-__atwe.pdf 12 w znalezieniu pracy oraz wpływanie na bezrobotnych przy użyciu autorytetu4. Formą aktywizacji bezrobotnych, która łączy sferę społeczną ze sferą zawodową są prace społecznie użyteczne i roboty publiczne, które tworzą istotną formę aktywizacji zawodowej. Ważną kwestię w gminie Strzyżewice stanowi tzw. utajone bezrobocie, które polega na tym, że rolnicy posiadający niewielkie gospodarstwa rolne nie są w stanie utrzymać się z uzyskiwanych dochodów, a także nie mogą podjąć zatrudnienia zawodowego bądź są zatrudnieni bez umowy o pracę (tzw. na czarno). Przyczyn takiego zjawiska jak bezrobocie jest wiele, zaczynając od likwidacji wielu gałęzi przemysłu, a kończąc na mentalności danego społeczeństwa. Dodatkowo można zwrócić uwagę na brak odpowiedniego przepływu informacji na temat wolnych miejsc pracy, zmniejszenie popytu na niektóre zawody, przemieszczanie się zakładów pracy w rejony, gdzie siła robocza nie wymaga tak dużych nakładów finansowych, brak odpowiednich kwalifikacji czy wykształcenia osób ubiegających się o zatrudnienie. Skutkiem bezrobocia jest pogłębiający się kryzys w danym kraju i rosnące niezadowolenie jego mieszkańców. Jak zostało wspomniane wcześniej bezrobocie jest ściśle skorelowane z ubóstwem. Brak pracy skutkuje często gorszym samopoczuciem, może prowadzić do pogłębiających się kryzysów emocjonalnych i depresji, a nawet do narkomanii i alkoholizmu. Ponadto niesie za sobą negatywne skutki dla rodziny bezrobotnego w postaci przemocy rodzinnej, spadku jakości życia rodziny i w konsekwencji do wykluczenia społecznego5. Walka z tym zjawiskiem powinna być oparta na ścisłej współpracy organów rządowych, samorządowych i samych bezrobotnych, bowiem bez odpowiedniej 4 Pod red. Szarfenberg R., Krajowy Raport Badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grupdiagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, Warszawa 2011, s. 67-77. 5 Chodorowski S., Bezrobocie, Wrocław 2006. 13 motywacji to pojęcia zatrudnienia nawet najlepsze programy aktywizacyjne nie są w stanie przynieść oczekiwanych efektów. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Powiatowy Urząd Pracy w Lublinie od 2009 roku w Gminie Strzyżewice liczba osób bezrobotnych ulega niewielkim wzrostom i utrzymuje się na poziomie od 200 do ponad 400 w każdym kwartale roku. Rozpoczynając od roku 2009 charakteryzował się on najniższą liczbą bezrobotnych w stosunku do kolejnych lat. W następnych latach w Gminie Strzyżewice liczba bezrobotnych będzie się ciągle zwiększać. Dane z roku 2009 z podziałem na kwartały przedstawiają się następująco: I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał Bezrobotni ogółem 294 237 237 308 W tym bezrobotne 129 110 110 138 Uprawnieni do zasiłku 38 25 25 37 Uprawnione do zasiłku 10 10 10 15 54 45 45 54 75 58 58 77 4 9 9 10 27 31 31 26 65 35 35 68 68 30 30 59 36 60 60 52 30 25 25 43 68 56 56 60 kobiety kobiety Bezrobotni pow. 50. roku życia Bezrobotni do 25. roku życia Osoby, które ukończyły szkołę wyższą, do 27. roku życia Staż bezrobocia do 1 miesiąca Staż bezrobocia 1-3 miesięcy Staż bezrobocia 3-6 miesięcy Staż bezrobocia 6-12 miesięcy Staż bezrobocia 12-24 miesięcy Bezrobotni pow. 24 miesięcy 14 Bezrobotni zwolnieni z 13 12 12 17 winy zakładu pracy Tabela 1. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 20096. Zestawienie danych dotyczących bezrobotnych w roku 2010 I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał Bezrobotni ogółem 347 291 291 354 W tym bezrobotne 148 140 140 169 Uprawnieni do zasiłku 44 23 23 35 Uprawnione do zasiłku 17 13 13 18 60 52 52 70 83 79 79 86 5 6 6 8 21 39 39 52 61 49 49 77 70 42 42 62 70 79 79 63 61 42 42 59 64 40 40 41 22 1 1 7 kobiety kobiety Bezrobotni pow. 50. roku życia Bezrobotni do 25. roku życia Osoby, które ukończyły szkołę wyższą, do 27. roku życia Staż bezrobocia do 1 miesiąca Staż bezrobocia 1-3 miesięcy Staż bezrobocia 3-6 miesięcy Staż bezrobocia 6-12 miesięcy Staż bezrobocia 12-24 miesięcy Bezrobotni pow. 24 miesięcy Bezrobotni zwolnieni z winy zakładu pracy 6 Tabela na podstawie danych zawartych na stronie internetowej www.puplublin.pl 15 Tabela 2. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 20107. Zestawienie danych dotyczących bezrobotnych w roku 2011 I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał Bezrobotni ogółem 402 362 354 381 W tym bezrobotne 178 175 165 174 Uprawnieni do zasiłku 39 24 25 31 Uprawnione do zasiłku 23 16 12 14 73 69 66 71 102 86 78 88 13 12 10 9 22 25 42 32 72 30 47 64 112 57 42 66 79 123 93 67 68 72 74 88 49 55 56 64 11 12 13 12 kobiety kobiety Bezrobotni pow. 50. roku życia Bezrobotni do 25. roku życia Osoby, które ukończyły szkołę wyższą, do 27. roku życia Staż bezrobocia do 1 miesiąca Staż bezrobocia 1-3 miesięcy Staż bezrobocia 3-6 miesięcy Staż bezrobocia 6-12 miesięcy Staż bezrobocia 12-24 miesięcy Bezrobotni pow. 24 miesięcy Bezrobotni zwolnieni z winy zakładu pracy Tabela 3. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 20118. 7 8 Tabela na podstawie danych zawartych na stronie internetowej www.puplublin.pl Tabela na podstawie danych zawartych na stronie internetowej www.puplublin.pl 16 Zestawienie danych dotyczących bezrobotnych w roku 2012 I kwartał II kwartał III kwartał Bezrobotni ogółem 414 368 358 W tym bezrobotne kobiety 193 177 183 Uprawnieni do zasiłku 35 29 21 Uprawnione do zasiłku kobiety 18 20 14 Bezrobotni pow. 50. roku życia 68 62 63 Bezrobotni do 25. roku życia 99 89 81 5 4 9 Staż bezrobocia do 1 miesiąca 32 17 31 Staż bezrobocia 1-3 miesięcy 62 28 48 Staż bezrobocia 3-6 miesięcy 79 72 27 Staż bezrobocia 6-12 miesięcy 77 88 81 Staż bezrobocia 12-24 miesięcy 93 87 82 Bezrobotni pow. 24 miesięcy 71 76 89 Bezrobotni zwolnieni z winy 13 11 15 Osoby, które ukończyły szkołę wyższą, do 27. roku życia zakładu pracy Tabela 4. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 2012. Brak opracowania danych za czwarty kwartał 20129. Na podstawie przedstawionych danych można zauważyć wzrost liczby osób bezrobotnych w poprzednich latach. Tendencja ta nie zmienia się, a brak 9 Tabela na podstawie danych zawartych na stronie internetowej www.puplublin.pl 17 odpowiedniej polityki aktywizacyjnej utrzyma ten problem na najbliższe kilka lat. Analizując przedstawione lata można stwierdzić, że zawsze w pierwszym i ostatnim kwartale roku liczba bezrobotnych jest większa niż na koniec marca czy na koniec czerwca. Sytuacja ta jest uzasadniona zwiększoną możliwością zarobkowania w sezonie letnim. Prace dorywcze czy zawody wykonywane tylko wiosną i latem stanowią istotne źródło dochodu mieszkańców gminy Strzyżewice. Liczba kobiet bezrobotnych względem ogółu stanowi około połowę. W stosunku do liczby bezrobotnych niewielka jest liczba osób uprawnionych do zasiłku w naszej gminie. Liczba uprawnionych do zasiłku kobiet także waha się w okolicach połowy ogółu. Wśród bezrobotnych najmniej jest osób, które ukończyły szkołę wyższą, ale nie przekroczyły 27. roku życia. Ich liczba najczęściej jest jednocyfrowa i z biegiem lat ulega nieznacznym zmianom. Istotny problem w ostatnich latach w Gminie Strzyżewice stanowią bezrobotni powyżej 50. roku życia, których najwięcej było w pierwszym kwartale 2011 roku, czyli 73 osoby. Nie mniej jest też młodych bezrobotnych do 25. roku życia, których liczba wzrosła od 2009 roku z 58 osób na koniec września do 81 osób na koniec III kwartału 2012 roku. Wśród zarejestrowanych bezrobotnych różnie kształtuje się ich stan względem stażu bezrobocia. W latach 2009-2012 najmniej było bezrobotnych ze stażem bezrobocia nie dłuższym niż 1 miesiąc. Liczba osób bezrobotnych powyżej 24 miesięcy nie uległa większym wzrostom w ostatnich latach, aczkolwiek też nie jest niska. W Gminie Strzyżewice od 2009 roku istnieje kilka osób bezrobotnych zwolnionych z winy zakładu pracy. Najbardziej niekorzystna sytuacja była w pierwszym kwartale 2010 r., ponieważ zwolnionych zostało 22 osoby. W kolejnych latach takich osób było mniej i liczba ta wahała się w okolicach 12 osób w każdym kwartale. Mieszkańcy Gminy Strzyżewice w większości 18 przypadków zmuszeni są do szukania zatrudnienia w okolicznych gminach, przede wszystkim w najbliższym większym mieście, czyli Lublinie. Obawy budzi też fakt tak małej liczby osób uprawnionych do zasiłku. Prawo do zasiłku przysługuje osobie bezrobotnej za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się w Powiatowym Urzędzie Pracy jeżeli nie ma dla niej odpowiedniej pracy, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 365 dni: była zatrudniona i osiągała wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągała z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, świadczyła usługi na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, albo współpracowała przy wykonywaniu tych umów, opłacała składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, wykonywała pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, wykonywała pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie 19 społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, opłacała składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego, była zatrudniona za granicą przez okres co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem się w Urzędzie Pracy, i przyjechał do Polski jako repatriant, była zatrudniona, pełniła służbę lub wykonywała inną pracę zarobkową i osiągała wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. Większość z bezrobotnych pracuje dorywczo lub jest zatrudniona na krótkie okresy czasu, co powoduje brak możliwości uzyskania zasiłku. Mała liczba uprawnionych pokazuje jaka jest sytuacja na rynku pracy i w jaki sposób pracodawcy zatrudniają pracowników. Chodzi tu głównie o tzw. „umowy śmieciowe” czy zatrudnianie na niższą liczbę godzin niż faktycznie dana osoba pracuje. Ciągłe przyzwolenie na tego typu działania nie poprawia sytuacji na rynku pracy, przez co wielu bezrobotnych po wygaśnięciu zatrudnienia pozostaje bez środków do życia. Wynikają z tego negatywne konsekwencje nie tylko dla tej osoby, ale dla całej jego rodziny. Osoby mające prawo do zasiłku mogą go pobierać przez okres 6 miesięcy jeżeli w powiecie, w którym zamieszkują stopa bezrobocia na dzień 30 czerwca roku poprzedzającego rok przyznania prawa do zasiłku nie przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. Natomiast w sytuacji gdy stopa bezrobocia przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, lub jest to osoba powyżej 50 roku życia i posiada co najmniej 20 letni okres uprawniający do zasiłku bądź bezrobotny posiada na swoim utrzymaniu dziecko 20 do lat 15, a jego małżonek także jest bezrobotny bez prawa do zasiłku, wtedy zasiłek ten przysługuje przez okres 12 miesięcy. 3. Niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba Analizę problemu niepełnosprawności należy rozpocząć od wyjaśnienia tego pojęcia. Niepełnosprawność jest to długotrwały stan, w którym występuje obniżenie sprawności funkcji fizycznych, psychicznych, intelektualnych czy sensorycznych, które na skutek barier istniejących w środowisku życia osoby z niepełnosprawnością uniemożliwiają na równi z osobami sprawnymi na pełny udział w życiu społecznym10. Niepełnosprawność nie ma jednej konkretnej przyczyny. Powoduje ją wiele czynników fizycznych jak i psychicznych. Może to być przebyta choroba, wypadek, wada wrodzona czy inny uraz prowadzący do różnego rodzaju upośledzeń. Na tej podstawie można dokonać wyróżnienia rodzajów niepełnosprawności. Wyróżniamy osoby z obniżoną sprawnością sensoryczną, do których należą jednostki z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej, z obniżoną sprawnością intelektualną (upośledzenie umysłowe), z obniżoną sprawnością funkcjonowania społecznego (zaburzenia emocjonalne), z obniżoną sprawnością komunikowania się (zaburzenia mowy, autyzm), z obniżoną sprawnością ruchową, z mózgowym porażeniem dziecięcym oraz z obniżoną sprawnością psychofizyczną z powodu chorób somatycznych. Osoby niepełnosprawne napotykają na swojej drodze wiele barier o różnym charakterze, które to uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie w środowisku. Wyróżniamy bariery: FIZYCZNE Do nich zaliczymy bariery architektoniczne, urbanistyczne, transportowe czy komunikacyjne. Są one dotkliwe dla osób z upośledzeniem narządu ruchu, 10 Strumiłło P., Rodzaje, klasyfikacja i przyczyny niepełnosprawności, Zakład Elektroniki Medycznej, Politechnika Łódzka, s 5. 21 wzroku, słuchu, aparatu mowy czy w sytuacji niepełnosprawności intelektualnej. MENTALNE Te bariery można podzielić na intelektualne i psychiczne. Bariery intelektualne objawiają się trudnościami w rozumieniu, uczeniu się czy komunikowaniu i dotyczą głównie niepełnosprawnych intelektualnie i z uszkodzonym narządem słuchu. Natomiast bariery psychiczne polegają na zaburzonej samoocenie, wycofaniu się, nieśmiałości, trudnościach w radzeniu sobie ze stresem, zaburzonymi relacjami osobowymi i trudnościami w kontaktach i komunikacji. Dotyka to osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, w szczególności osób chorych psychicznie. SPOŁECZNO-KULTUROWE Te bariery objawiają się w odmiennym rozumieniu deklarowanej pomocy a realizowanej w praktyce, złej konstrukcji prawa, braku woli politycznej i obowiązującym stereotypom osób niepełnosprawnych, które prowadzą do lęku, niechęci, izolacji, braku akceptacji czy poczucia niższości. Problemem jest też postawa państwa względem chorych, która ma na celu poczynienie oszczędności ich kosztem, a realizowane wydatki należą do tych niezbędnych i koniecznych. Ten problem wiąże się ściśle z dostępem do rehabilitacji, bowiem ta zagwarantowana i refundowana przez państwo często jest niewystarczająca dla dalszego rozwoju osoby niepełnosprawnej, która musi pokryć dalsze jej koszty ze środków własnych. Przeszkodami społeczno - kulturalnymi są także braki w odpowiednim pośrednictwie pracy, dostępie do sprzętu rehabilitacyjnego, urządzeń ortopedycznych zaawansowanych technologicznie czy braki w służbach środowiskowych dla osób najciężej niepełnosprawnych. Te bariery dotyczą osób z wszelkimi rodzajami niepełnosprawności w różnym stopniu. EKONOMICZNE 22 Bariery ekonomiczne wiążą się ze społecznymi, gdyż zaliczymy tu brak ofert pracy dla niepełnosprawnych, a co za tym idzie brak możliwości samodzielnego utrzymania się, niskie świadczenia finansowe dla tych, którzy nie są w stanie samodzielnie zarobkować oraz brak dostatecznego wsparcia dla osób rozpoczynających samodzielne życie. SKUMULOWANE Skumulowanie się barier ma miejsce wtedy, gdy następuje połączenie się kilku rodzajów niepełnosprawności. Szczególnie dotkliwe jest to wtedy, gdy ulegają sprzężeniu niepełnosprawność intelektualna i ruchowa11. Problemy osób niepełnosprawnych obejmują wiele obszarów życia społecznego. Przeprowadzone badania wśród niepełnosprawnych wykazały, że w obszarze rodzina 78% badanych zadeklarowało mieszkanie z rodzicami, brak stałego partnera i brak dzieci, przeważnie ich partnerem życiowym jest matka. Drugim obszarem jest samodzielność w czynnościach domowych, i tu badani w większości zadeklarowali, że czynności domowe wykonują w pełni samodzielne. Kolejnym obszarem życia społecznego istotnym dla niepełnosprawnych są relacje przyjacielskie i towarzyskie, w przypadku których 87,8% badanych zadeklarowało, że ma przyjaciół, ale relacje z nimi są bardzo powierzchowne oraz że nie mogą liczyć na ich pomoc czy wspólne wyjścia. Istotnym zagadnieniem objętym badaniem jest obszar sytuacji materialnej. Niepełnosprawni materialną, w związku z w czym większości nie deklarują korzystali trudną z wielu sytuację udogodnień, nie wyjeżdżają na urlopy, a czas wolny spędzają głównie w domu. Ostatnim zagadnieniem poddanym badaniom jest samoocena niepełnosprawnych. W jej wyniku ¼ badanych zgodziła się ze stwierdzeniem, że czasami czują się bezużyteczni. Około 30% badanych miało niską samoocenę12. 11 12 Pod red. Szarfenberg R., Krajowy Raport Badawczy…, Warszawa 2011, s. 112-114. Pod red. Szarfenberg R., Krajowy Raport Badawczy…, Warszawa 2011, s. 110. 23 Pomoc społeczna dla osób niepełnosprawnych i cierpiących na ciężkie czy długotrwałe choroby opiera się na przeciwdziałaniu przyczynom powstawania niepełnej sprawności i pomocy osobom już nią dotkniętym, by mogła jak najlepiej funkcjonować w swoim środowisku13. Zadaniem pracowników socjalnych jest właściwe rozpoznanie potrzeb takich osób, udzielenie im wsparcia nie tylko finansowego ale też psychologicznego, poprzez motywowanie do większej aktywizacji ze społeczeństwem czy do pracy nad polepszeniem swojego stanu. Oczywiście zadania te nie powinny należeć jedynie do kompetencji pomocy społecznej, ale do wszystkich osób, bowiem odpowiedzialność i wsparcie słabszych należy do obowiązków. Oczekiwania osób niepełnosprawnych względem pracowników socjalnych w większości przypadków opierają się na zapewnieniu opieki psychologicznej, pomoc w ustaleniu wsparcia finansowego, ułatwienie dostępu do grup terapeutycznych, pomoc dzieciom w nauce, wskazanie innych instytucji pomocowych, pomoc w uzyskaniu różnych świadczeń rentowych, alimentacyjnych czy zasiłków. O ile jest to możliwe osoby niepełnosprawne nie powinny rezygnować z kariery zawodowej i w miarę swoich możliwości poszerzać kwalifikacje. Ustawodawstwo polskie przewiduje w tej kwestii możliwość tworzenia tzw. zakładów pracy chronionej, które dzięki zatrudnianiu osób niepełnosprawnych uzyskują odpowiednie są też wsparcia na ulgi podatkowe czy dofinansowania. Istotne rozpoczęcie własnej działalności, likwidacja barier architektonicznych czy zapewnienie odpowiednich środków transportu. Są to tylko nieliczne z wielu potrzeb niepełnosprawnych, spora część zadań kierowana jest do instytucji promujących pomoc niepełnosprawnym za pomocą 13 Raport o sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce, Centrum Badań i Rozwoju Kształcenia, www.bezuprzedzen.org, s 4-5. 24 wielu publikacji czy akcji reklamowych skierowanych do pełnosprawnej części społeczeństwa. Na terenie Gminy Strzyżewice działa Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci w Kiełczewicach Maryjskich, w którym przebywa 6514 kobiet i dziewcząt z niepełnosprawnością intelektualną. Liczba ta z każdym rokiem ulega zwiększeniu, dla porównania w 2007 pod opieką znajdowało się 60 osób. Ośrodek ten zapewnia całodobową opiekę wraz z rehabilitacją, pomocą psychologiczną i wychowaniem. Podopieczni ośrodka biorą udział w wielu imprezach gminnych, sami przygotowują także repertuar artystyczny. Tereny gminy Strzyżewice sprzyjają aktywnemu wypoczynkowi i efektywnej rehabilitacji. Kontakt z pełnosprawnymi rówieśnikami zapewnia świetlica, gdzie młodzież wspólnie spędza czas na pracach terapeutycznych czy zajęciach integracyjnych. Gminne Ośrodki Zdrowia zapewniają podopiecznym stałą i kompleksową opiekę medyczną, aczkolwiek problemem jest utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów. Ośrodek Pomocy Społecznej w Strzyżewicach w latach 2007-2012 udzielał pomocy społecznej z tytułu niepełnosprawności w formie świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Liczba rodzin korzystających z pomocy na przełomie tych lat ulegała niewielkim zmianom. Szczegółowy wykaz pomocy przestawia wykres 2: 14 Dane na dzień 31 marca 2013 roku. 25 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 świadczenia zrealizowane Wykres 2. Analiza zrealizowanych świadczeń z tytułu niepełnosprawności czy długotrwałej lub ciężkiej choroby w latach 2007-2012. Przedstawiony wykres obrazuje liczbę potrzebujących z terenu naszej gminy. Na jego podstawie można uznać, że liczba potrzebujących nie zmienia się zbyt diametralnie, co jest wynikiem objęcia ich stałą pomocą na czas w jakim jej potrzebują. Ciągła opieka pozwala na bieżąco monitorować sytuację tych rodzin i odpowiednio dostosowywać pomoc do ich potrzeb. 4. Alkoholizm i narkomania Zagadnienie alkoholizmu czy narkomanii istniało od wieków. Jednostki uwikłane w tego typu problemy były zauważane przez społeczeństwo od dawna. Mimo to dopiero czasy współczesne przez rozwój nauki i większą świadomość społeczną pozwalają lepiej im przeciwdziałać i diagnozować. 26 Pojęć alkoholizmu jest wiele, ale można stwierdzić, że alkoholizm to choroba polegająca na kontynuowaniu konsumpcji alkoholu przez daną osobę, pomimo iż powoduje to komplikacje w jakiejkolwiek dziedzinie życia15. Alkoholizm jest w Polsce dość sporym problemem i stanowi nie lada zadanie dla jednostek samorządu terytorialnego. Szkodliwość działania alkoholu przejawia się nie tylko w stanie zdrowia osoby spożywającej go, ale także ma swoje negatywne odbicie w rodzinie, pracy i najbliższym otoczeniu osoby uzależnionej. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą, a nie leczenie jej prowadzi do śmierci. Całkowite wyleczenie nie jest możliwe, natomiast można zahamować jej dalszy postęp. U osób dotkniętych tym problemem występują różne zjawiska psychologiczne o działaniu destrukcyjnym. Należą do nich m.in. niskie poczucie własnej wartości, myśli i skłonności samobójcze, dręczenie i poniżanie siebie, utrwalone poczucie wstydu, winy i krzywdy, oraz agresywność i konfliktowość, brak zaufania do otoczenia, postawa antyspołeczna i izolacja. Uzależniony nie uznaje powszechnie przyjętego systemu wartości i norm, nie wierzy we własny rozwój i możliwość wyjścia z problemów i często nie akceptuje oferowanej mu pomocy16. Narkomania jest zagadnieniem bardzo zbliżonym do alkoholizmu. Tak samo prowadzi do destrukcji organizmu i rozpadu więzi ze środowiskiem, w którym dana osoba funkcjonuje. Pojęcie to ma wiele definicji z różnych punktów widzenia, takich jak medyczne, prawne czy potoczne. Uogólniając, narkomania jest chorobą powstałą w wyniku zażywania narkotyków i oznacza trwałe i dobrowolne przyjmowanie środków odurzających i psychotropowych przez daną osobę i wywołujących skutki w obrębie psychiki, objawiające się ostrym, krótkotrwałym lub długotrwałym 15 zatruciem organizmu, Tomczyk A., Alkohol i jego miejsce w społeczeństwie, Zakład Poprawczy i schronisko dla Nieletnich w Raciborzu, s 13. 16 Woronowicz B.T., Alkoholizm jest chorobą, PARPA, Warszawa 1998, s 9-10. 27 wpływającym na system nerwowy jednostki, a w przypadku ich długotrwałego stosowania do uzależnienia się od tych środków. Długotrwałe i nie leczone uzależnienie może prowadzić, podobnie jak alkoholizm, do śmierci17. W odpowiedzi na rozszerzający się problem narkomanii, szczególnie wśród coraz to młodszych osób, utworzono plan przeciwdziałania narkomanii na różnych szczeblach samorządowych. Ustawa18 regulująca tę kwestię powołuje na szczeblu ogólnopolskim Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii, a na szczeblu wojewódzkim i gminnym odpowiednio: Wojewódzki Pogram Przeciwdziałania Narkomanii i Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii, tworzone przez sejmik województwa i radę gminy. W Gminie Strzyżewice została powołana Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii, która pomaga w diagnozie tych chorób i kieruje na odpowiednie leczenie. Na przełomie lat 20072013 do leczenia skierowano wyrokiem sądu chorych w liczbie: w 2007 roku – 7 osób w 2008 roku – 5 osób w 2009 roku – 6 osób w 2010 roku – 4 osoby w 2011 roku – 2 osoby w 2012 roku – 4 osoby w 2013 roku – 7 osób Z podopiecznymi Gminnej Komisji przeprowadzane są rozmowy, mające na celu uświadomienie im, że uzależnienie od alkoholu jest chorobą, a chęć przyjęcia pomocy jest niezbędna do prawidłowego toku leczenia. Na przełomie lat 2007-2013 podczas posiedzeń Komisji przeprowadzono rozmowy z chorymi w liczbie: 17 Miesięcznik REMEDIUM, Polityka Wobec Narkomanii, Trudności w diagnozowaniu problemu narkotykowego wśród młodzieży szkolnej, Gryniuk -Toruń I., listopad 2005, s 20-21. 18 Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r., Dz. U. 2005 z nr.179, poz. 1485. 28 w 2007 roku – 29 osób w 2008 roku – 24 osoby w 2009 roku – 100 osób w 2010 roku – 105 osób w 2011 roku – 106 osób w 2012 roku – 67 osób od początku 2013 roku – z 10 osobami19. Przeciwdziałanie narkomanii realizowane jest przez działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i zapobiegawczą. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej odgrywa tu istotną rolę w szerzeniu informacji wśród młodzieży i rodziców, współpracując ze szkołami i ośrodkami wychowawczymi oraz rodzinami. Odpowiednia edukacja na poziomie szkolnym pozwala uniknąć uzależnienia młodzieży w przyszłości. Również zwiększona świadomość wśród rodziców umożliwia lepszą diagnozę problemu i szybsze jego leczenie. Współczesny świat pozwala korzystać ze środków uzależniających bez żadnych ograniczeń wiekowych. Na szczęście, gmina Strzyżewice nie boryka się z tym problemem na ogromną skalę, a liczba rodzin objęta pomocą z tytułu narkomanii czy alkoholizmu stanowi mniejszość. Dokładny obraz liczby tych świadczeń przedstawia tabela 1: 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zrealizowane świadczenia z tytułu alkoholizmu czy 1 3 4 3 2 5 narkomanii Tabela 5. Liczba rodzin objętych świadczeniami z tytułu alkoholizmu czy narkomanii w latach 2007-2012. 19 Dane przekazane przez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii. 29 Bezpośrednio powiązana z narkomanią i alkoholizmem jest przemoc w rodzinie, inaczej przemoc domowa. W sytuacji, gdzie jedno z domowników, często rodzic, jest dotknięty tą chorobą dochodzi do wieku odchyleń i patologii w jego najbliższym otoczeniu, czyli rodzinie. Najczęściej to dzieci i słabszy małżonek doświadczają przemocy nie tylko fizycznej, ale także psychicznej czy seksualnej. Jest to niezwykle trudne zjawisko, bowiem dla sporej części społeczeństwa stanowi temat tabu, a sięganie po pomoc wciąż jest wstydliwą kwestią, pomimo że dom rodzinny powinien być azylem i bezpiecznym miejscem, a nie kojarzyć się z cierpieniem, terrorem i strachem. Świadomość społeczna z biegiem lat ulega pozytywnym zmianom, mimo to instytucje zajmujące się przeciwdziałaniu temu zjawiskowi nie powinny spocząć na laurach. Dużą rolę odgrywają tu środowiska znanych artystów i celebrytów, które coraz śmielej wyznają o problemach w swoich rodzinach, często zamożnych, dobrze wykształconych i obytych. To pozwala na śmielsze wychodzenie z cienia ofiar z rodzin znajdujących się na niższym szczeblu społecznym. Podstawę prawną pomocy ofiarom przemocy stanowi ustawa z 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie20. Na jej podstawie działa też Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Kształtuje ona podstawowe ścieżki działania opierające się na działaniach uprzedzających (diagnostyka, informacja, edukacja skierowane do całego społeczeństwa), działaniach interwencyjnych (opieka i terapia skierowana do osób dotkniętych przemocą domową i ich oprawców), działaniach wspierających (skierowanie do ofiar wsparcia psychologicznego, pedagogicznego i terapeutycznego) i działaniach korekcyjno-edukacyjnych skierowanych jedynie do sprawców przemocy. 20 Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1495. 30 Należy zaznaczyć, że przemoc w rodzinie jest przestępstwem, ujętym w kodeksie karnym i zagrożonym karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 521. Przemoc w rodzinie nie jest działaniem jednorazowym, a składa się z cyklu czynności powtarzanych często przez kilka lat. Ofiara początkowo nie decyduje się na sięgnięcie po pomoc ze względu na nadzieję poprawy ukochanej osoby. Wyróżniamy 3 fazy przemocy domowej: faza narastającego napięcia- jest to początkowa faza cyklu, w której to dochodzi do wielu sytuacji konfliktowych, przejawów zazdrości, gniewu, poniżania i obrażania. Fazę tę charakteryzuje wzrost napięcia i natężenia sytuacji konfliktowych. Ofiara na tym etapie stara się załagodzić sytuację, a często sama obarcza się winą za taki stan. Przyczyny fazy pierwszej leżą często poza rodziną i mogą być błahostkami. faza ostrej przemocy- w niej następuje wybuch gniewu i wyładowanie agresji. Sprawca wpada w szał i nie kontroluje swoich czynów, dlatego też właśnie w tej fazie dochodzi do najbardziej dramatycznych zachowań: uszkodzeń ciała a nawet śmierci. Na tym etapie najczęściej ofiary zgłaszają swoją sytuację i proszą o pomoc. Faza miesiąca miodowego- sprawca wyraża skruchę i żal za swoje czyny. Próbuje na nowo odzyskać zaufanie ofiary przez dobroć i okazywanie miłości. Ofiara wierząc w poprawę swojego oprawcy rzadko decyduje się zgłosić fakt stosowania przemocy odpowiednim organom. Natomiast jeżeli poprawa zachowania nie będzie podparta odpowiednim leczeniem i pomocą z zewnątrz jest wysoce prawdopodobne, że narastające napięcie u oprawcy znajdzie swoje ujście w ponownym ataku na ofiarę i cykl rozpoczyna się na nowo. 21 Art. 207 Ustawy Kodeks Karny z 6 czerwca 1997 r., Dz. U. z 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm. 31 Opisaną sytuację najlepiej obrazuje wykres 3: Wykres 3. Opracowanie na podstawie materiałów ROPS Kraków pt.: Przemoc w rodzinie. Poradnik dla osób doznających przemocy w rodzinie. W gminie Strzyżewice liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w tytułu przemocy w rodzinie jest niska i na przełomie lat 2007-2013 wynosiła kolejno: w 2007, 2008 i 2009 były to trzy rodziny, w 2010 - 2 rodziny, w 2011 i 2012 już tylko jedna rodzina. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Komisariat Policji w Bychawie od 2008 roku do końca 2012 roku na terenie gminy Strzyżewice zanotowano 1430 interwencji. Liczba ta zawiera przestępstwa kradzieży, włamania, uszkodzenia mienia i ciała (200 czynów), zatrzymania nietrzeźwych kierowców (140 osób), a pozostała liczba to przestępstwa z kategorii znęcania, gróźb karalnych, interwencje domowe i w miejscach publicznych, które są ściśle powiązane z szeroko pojętą przemocą wobec słabszych. Spadek liczby rodzin objętych pomocą wykazany na podstawie analizy przyznanych świadczeń świadczy o właściwych działaniach pracowników socjalnych, którzy przez odpowiednią interwencję i stosowanie właściwych środków, nie tylko udzielają wsparcia w formach pieniężnych, ale 32 też motywują do poprawy postępowania i niepowtarzalności takich zjawisk w przyszłości. 5. Problemy związane ze sprawowaniem prawidłowej opieki nad dziećmi Do tej grupy problemów wymagających wsparcia ze strony pomocy społecznej bezradność należy w potrzeba sprawach ochrony macierzyństwa opiekuńczo-wychowawczych (wielodzietność), i prowadzeniu gospodarstwa domowego, sieroctwo czy też rodziny niepełne. Rodzina jest podstawową komórką wychowawczą w społeczeństwie, nośnikiem wszystkich najważniejszych wartości potrzebnych do samodzielnego funkcjonowania w świecie. To, jak proces wychowania będzie przebiegał w domu rodzinnym ma wpływ na nasze dorosłe życie i zdolność postrzegania i współdziałania z innymi ludźmi. Do czynników kształtujących środowisko rodzinne zaliczamy strukturę rodziny, jej sytuację materialną i zdrowotną, stopień wykształcenia rodziców i ogólną atmosferę panującą w domu. W momencie, gdy którykolwiek z czynników nie funkcjonuje należycie, w rodzinie pojawiają się przeróżne problemy, początkowo nie zauważalne nawet dla jej członków. Problemy mają swój negatywny wpływ nie tylko na dorosłych, ale przede wszystkim na dzieci. Mając przed oczami obraz nieprawidłowego funkcjonowania rodziców i brak wzorców, dzieci zaczynają postępować wbrew temu co narzuca im szkoła i nauczyciele. Takie postępowanie prowadzi do problemów z nauką, ucieczkę w alkohol czy inne używki, a często też problemy z prawem. Rodzice nie okazują wtedy wsparcia, nie rzadko pogłębiając tylko problem czy konflikty. Sami borykając się z brakiem środków do życia, żyjąc w związkach nieformalnych lub często zmieniając partnerów, bez pracy potrzebują wsparcia ze strony innych. Nie okazując zainteresowania i swojej uwagi dzieciom przyczyniają się pośrednio do ich demoralizacji. Dzieci 33 wychowujące się w niepełnych bądź nieprawidłowo funkcjonujących rodzinach sprawiają większe problemy wychowawcze, nie są nastawione na osiąganie sukcesu w życiu na wielu płaszczyznach, gorzej też radzą sobie z trudnymi sytuacjami. Gdy rodzina nie jest wsparciem, dziecko szuka akceptacji w innych środowiskach, często nie działających zgodnie z normami społecznymi i prawem. Rozwiązaniem problemów wychowawczych jest skierowanie nieletnich i małoletnich do domów dziecka czy ośrodków poprawczych, ale w niewielu przypadkach przynosi to oczekiwany rezultat. Najczęściej młodzi ludzie opuszczający takie miejsca spotykają się z dyskryminacją ze strony wielu środowisk w późniejszym życiu co nie wpływa na prawidłowe ich funkcjonowanie. W gminie Strzyżewice pomoc społeczna udziela wsparcia rodzinom, które mają problemy z prawidłowym funkcjonowaniem. Dokładne dane o liczbie korzystających z pomocy rodzin w latach 2007-2012 przedstawia wykres 4: 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 liczba rodzin korzystających ze świadczeń Wykres 4. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń z tytułu problemów w sprawowaniu opieki nad dziećmi spowodowanymi różną strukturą rodzin Pomoc organów państwowych i samorządowych jest niezbędna do przeciwdziałania pogłębianiu się kryzysu w rodzinach. Odpowiednia edukacja w szkołach, poszerzanie kwalifikacji przez pracowników społecznych i 34 nauczycieli pozwoli lepiej diagnozować sytuacje rodzinne i pomagać je rozwiązać. Młodzież bez odpowiedniego nakierowania nie jest w stanie sama odpowiedzialnie wejść w dorosłość, co szkodzi nie tylko im ale całemu społeczeństwu, które winno pokładać swoją przyszłość w rękach młodych. 35 6. Zdarzenia losowe, sytuacje kryzysowe, klęska żywiołowa lub ekologiczna Nagłe sytuacje kryzysowe zdarzają się bez względu na sytuację materialną, wiek, płeć, poziom wykształcenia czy wykonywaną pracę. Mają charakter nagły i niespodziewany, powodują u osób ich doświadczających niekorzystne zmiany utrudniające prawidłowe funkcjonowanie. Zdarzenie losowe rozumiane jest jako zdarzenie przyszłe i pozbawione cech pewności wystąpienia, powstałe bez jakiegokolwiek wpływu osoby dotkniętej tym zdarzeniem22. Do zdarzeń losowych czy sytuacji kryzysowych mogą należeć takie wydarzenia jak nagła utrata pracy, śmierć bliskiej osoby, pożar czy choroba. Pomoc uzyskają też te rodziny, które ucierpią w wyniku klęski żywiołowej czy ekologicznej. Przyczyny zdarzeń losowych czy innych kryzysowych sytuacji leżą najczęściej nie po stronie rodziny tylko na zewnątrz i nie można się przed nimi uchronić. Gmina Strzyżewice jest gmina rolniczą, a co wiąże się z tym rolnicy w dużej mierze zależni są od aury pogodowej. Huragany, nawałnice czy przymrozki wiosenne to tylko niektóre z nich. W momencie, gdy zniszczeniu ulega znaczna część upraw, a gospodarstwo rolne jest jedynym bądź głównym źródłem utrzymania rodziny wtedy dochody ulegają znacznemu uszczupleniu i sytuacja domowników pogarsza się. Zadaniem pomocy społecznej jest udzielenie wsparcia, chociażby częściowego, na pokrycie kosztów związanych z codzienną egzystencją. W takich sytuacjach istnieje możliwość udzielenia jednorazowego zasiłku celowego na zaspokojenie podstawowych potrzeb23. Na przełomie lat 2007-2013 liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej z tytułu zdarzeń losowych, sytuacji kryzysowych, klęsk żywiołowych czy 22 Ustawa z dnia 22 maja 2003 r., o działalności ubezpieczeniowej, Dz. U. z 2010 r., Nr 11, poz. 66. Pomoc dla rodzin rolniczych w związku ze szkodami spowodowanymi zjawiskami atmosferycznymi w 2011 roku, Pracownik Socjalny, Nr 9/2011 Wrzesień. 23 36 ekologicznych jest niewielka i w żadnym z tych lat nie wyniosła więcej niż 7 rodzin. 7. Problem starzejącego się społeczeństwa Zmiany w strukturze demograficznej ludności są naturalnym procesem występującym w każdym państwie. Starzejące się społeczeństwo jest wynikiem obniżenia się wskaźnika dzietności, który stale ulega zmniejszeniu oraz wydłużenie się przeciętnego trwania życia. Zwiększająca się liczba osób starszych budzi wiele pytań na przyszłość. Dotyczy to głównie problemu opieki nad nimi czy też zapewnienia im odpowiednich usług medycznych, zgodnych z rozwojem współczesnej medycyny. Brak młodych w wieku produkcyjnym jest zagrożeniem dla systemów emerytalno-rentowych działających w krajach nawet wysoko rozwiniętych. Dodatkowym problemem jest kwestia zatrudnienia wśród osób w wieku powyżej 50 lat. Pomimo wielu programów aktywizacyjnych mnóstwo takich ludzi nie może znaleźć pracy przez brak odpowiednich kwalifikacji i uprzedzenia pracodawców przed zatrudnianiem, w ich opinii, mniej wydajnych i mobilnych pracowników. Przyczyną niskiego wskaźnika dzietności jest dłuższa edukacja kobiet, odkładanie planów rodzinnych i macierzyńskich na koszt rozwijającej się kariery zawodowej czy zwiększenie się problemów z płodnością młodych małżeństw. Obecnie coraz bardziej społecznie akceptowalny jest model rodziny 2+1, istnieje większe przyzwolenie dla związków pozamałżeńskich bądź świadomego rezygnowania z rodzicielstwa. Problem starości jest ściśle powiązany z niepełnosprawnością, przez co osoby te wymagają jeszcze większej uwagi i zaangażowania różnych instytucji w pomoc. Wzrost kosztów opieki zdrowotnej związany jest z coraz częstszym występowaniem takich chorób jak cukrzyca, choroby nowotworowe, układu kostnego czy choroby układy krwionośnego. Wiąże się to z większymi 37 nakładami finansowymi na służbę zdrowia oraz kurczeniem się liczby siły roboczej zdolnej do pracy. Bowiem im społeczność dłużej cieszy się dobrym zdrowiem fizycznym i psychicznym, tym dłużej może pozostawać aktywna na rynku pracy. Wydłużenie wieku emerytalnego do 67 lat jest sygnałem wydłużającej się sprawności osób starszych, a z drugiej strony istnienie wielu programów aktywizacyjnych daje obraz złożoności problemów z jakimi borykają się osoby starsze na rynku pracy. Można pokusić się o stwierdzenie, że wydłużenie aktywności zawodowej Polaków jest jedynie zabiegiem politycznym, nastawionym na konkretne korzyści nie mające nic wspólnego z dobrem osób w podeszłym wieku. Starsi pracownicy doświadczają też przejawów dyskryminacji ze względu na wiek i płeć. Jest im trudniej zdobyć zatrudnienie, a jeżeli już je zdobędą to ciężej im je utrzymać. Programy aktywizacyjne nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty pomimo długotrwałości ich realizacji. Problem starości nasuwa pytanie o opiekę nad zwiększającą się liczbą emerytów. W Polsce tradycją jest, że to rodzina spełnia funkcje opiekuńcze wobec swoich starszych, niepełnosprawnych czy chorych członków. Aczkolwiek obecnie ta tendencja się zmienia, a pracownicy socjalni sygnalizują problem zaniedbań opiekuńczych w rodzinach, gdzie znajdują się osoby starsze. Wzrost liczby rozwodów, większa pogoń za karierą młodych ludzi, brak poczucia więzi z rodziną przyczyniają się do braku zainteresowania losem starzejących się rodziców czy dziadków. Również obecne trendy w wychowaniu najmłodszych pokazują jak słabe są więzi międzypokoleniowe. Działania podejmowane przez służby społeczne względem osób starszych opierają się na zapewnieniu usług w zakresie ochrony zdrowia, terapii, profilaktyki, rehabilitacji oraz pielęgnacji osób niepełnosprawnych, pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego i zachowaniu samodzielności w podstawowych czynnościach, pomocy w utrzymywaniu kontaktów społecznych 38 oraz prowadzeniu poradnictwa i udzielaniu informacji o innych formach wsparcia. Podstawową formą stosowaną w większości przypadków są usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania osoby potrzebującej. Odgrywają istotną rolę w życiu osoby chorej czy starszej, gdyż umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie na co dzień, a kontakt z opiekunem działa mobilizująco i może przerodzić się w relację przyjacielską. W Polsce, jak i w całej Europie z upływem lat będzie przybywać osób starszych, a brak skutecznej polityki prorodzinnej jeszcze bardziej pogłębia ten kryzys. W obecnym czasie widoczne jest to w służbie zdrowia, gdzie masowo likwidowane są szpitale dziecięce na rzecz geriatrycznych. Również rośnie zapotrzebowanie na rehabilitantów, asystentów rodzin i opiekunów osób starszych. Przybywa domów pomocy społecznej zakładanych nie tylko przez instytucje państwowe, ale też przez osoby prywatne. Starzejące się społeczeństwo dostrzeże każdy, kto przechadzając się ulicami jakiegokolwiek miasta w Polsce rozejrzy się dookoła i zobaczy, że większość przechodniów to osoby starsze, a młodzież dominuje jedynie w ośrodkach edukacyjnych czy akademickich. Gmina Strzyżewice nie jest wyjątkiem wśród gmin dotkniętych starzejącym się społeczeństwem. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Urząd Stanu Cywilnego w Strzyżewicach od 2007 roku liczba urodzeń konsekwentnie spada w stosunku do liczby zgonów. Szczegółowe dane przedstawiają się następująco: Liczba urodzeń Liczba zgonów 2007 72 95 2008 79 106 2009 88 81 2010 88 66 2011 70 88 2012 76 90 I kwartał 2013 23 18 Rok 39 Razem: 496 544 Tabela 6. Liczba zgonów i urodzeń w gminie Strzyżewice w latach 2007-2012. Analizując powyższe dane należy stwierdzić, że w prawie każdym z tych lat liczba zgonów jest większa niż liczba urodzeń. Potwierdza to ogólną sytuację w kraju, gdzie mamy do czynienia z niżem demograficznym. Jedynie w latach 2009-2010 w gminie Strzyżewice liczba urodzeń była nieco wyższa niż liczba zgonów, ale jest to nieznaczna zmiana w stosunku do wszystkich lat. 8. Pozostałe problemy kwalifikujące się do pomocy społecznej W tym podrozdziale znajdują się sytuacje najrzadziej występujące w gminie Strzyżewice bądź też wcale. Należą do nich: bezdomność, potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego bądź opuszczeniu placówki opiekuńczowychowawczej lub też trudności w integracji osób, które otrzymały w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Ten katalog nie oznacza oczywiście, że przedstawione problemy są najmniej ważne. W przypadku innych gmin przedstawione problemy mogą mieć fundamentalne znaczenie. Przykładem może być status uchodźcy w gminach przygranicznych czy bezdomność w stolicy RP Warszawie. Z przestawionych zjawisk, na terenie gminy Strzyżewice w latach 20072013 wystąpił jedynie problem bezdomności i trudności w przystosowaniu po zwolnieniu z zakładu karnego. Bezdomność to stan trudny do zrozumienia dla osób, które go nigdy nie doświadczyły. Bezdomni wpisani są w obraz współczesnej rzeczywistości, 40 spotykamy ich na ulicach każdego dnia. Ich sytuacja jest często wynikiem dramatycznych zdarzeń. Encyklopedia socjologii definiuje bezdomność jako względnie trwałą sytuację człowieka, nie posiadającego własnego mieszkania, albo w ogóle pozbawionego dachu nad głową. Może być rozpatrywana jako element sytuacji życiowej konkretnej osoby, jako zjawisko społeczne, przejaw patologii społecznej lub indywidualnej, a także jako problem społeczny. Może być efektem dobrowolnie wybranego stylu życia, desperackich decyzji własnych, cudzych zachowań dewiacyjnych, zdarzeń losowych, wadliwej polityki społecznej24. Bezdomność nie polega tylko na braku mieszkania, ale głównie utracie domu jako sposobu bycia, poczucia więzi z miejscem czy ludźmi25. Wrogiem bezdomności jest uzależnienie od alkoholu czy narkotyków, które jeszcze bardziej przytłacza osoby bezdomne i tak znajdujące się już w ciężkiej sytuacji. Warunkiem podjęcia jakiejkolwiek aktywizacji bezdomnych jest wyjście z uzależnień. Osoby te nie różnią się niczym od innych, poza tym że sytuacja życiowa zmusiła ich do wybrania takiej a nie innej drogi. Tak samo tęsknią za normalnością, poczuciem bezpieczeństwa, akceptacją i ciepłem rodzinnego ogniska. Przyczyn bezdomności jest wiele i można do nich zaliczyć rozpad rodziny, problemy finansowe prowadzące do eksmisji, wyjścia z zakładów karnych bez możliwości powrotu do mieszkania, problemy z zatrudnieniem i osiąganiem stałych dochodów, uzależnienia i co za tym idzie zaciąganie długów i brak kontroli nad nimi, przemoc w rodzinie, uchodźstwo czy opuszczenie domu dziecka. Oczywiście przyczyny są bardzo indywidualne i zależne od stylu życia człowieka. Różny jest bowiem sposób radzenia sobie z problemami. Wsparcie rodziny nie jest tu bez znaczenia, gdyż w sytuacjach kryzysowych stanowią oparcie i ewentualną pomoc w przezwyciężeniu trudności. Na sytuację 24 Encyklopedia Socjologii, Warszawa 1996, s.60-61. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, Dz. U. z 2004r. Nr 64, poz. 593, art. 6 pkt. 8. 25 41 bezdomnych negatywny wpływ ma też aktualny stan gospodarki w kraju, rosnące bezrobocie, coraz wyższe koszty życia w stosunku to niskich wynagrodzeń. Trudności w pomocy bezdomnym stwarza fakt ich ciągłego przemieszczania się, co utrudnia ewidencjonowanie. Bezdomność nie jest przypisana jedynie do grup o niższym statusie społecznym. Dotyka osoby bez względu na ich wiek, poziom wykształcenia, czy stan posiadania. Można podzielić ich na dwie grupy: bezdomnych schroniskowych i poza schroniskowych. Ci pierwsi przebywają w dobrych warunkach a ich podstawowe potrzeby są zaspokojone. Natomiast druga grupa często cierpi głód, zimno, nie ma dostępu do bieżącej wody czy noclegu. Tacy bezdomni śpią na klatkach schodowych lub gdy jest cieplej w parkach czy na chodnikach. Bezdomni przebywający w schroniskach mają też lepszy dostęp do programów pomocowych wychodzenia z bezdomności, mają też możliwość ciągłego kontaktu z osobami kompetentnymi do udzielenia im niezbędnego wsparcia psychologicznego czy materialnego. Pomoc społeczna w gminie Strzyżewice w latach 2007-2013 udzielała wsparcia osobom opuszczającym zakłady karne. To drugi po bezdomności problem dotyczący niewielkiej liczby rodzin. Dotyczy on kłopotów emocjonalnych, ale też stricte egzystencjonalnych. Pomoc ma za zadanie utrwalić wyniki resocjalizacyjne i ułatwić powrót do środowiska. Już podczas odbywania kary pozbawienia wolności pracownik socjalny na wniosek skazanego może objąć pracą socjalną jego rodzinę. W okresie przygotowania się do opuszczenia zakładu karnego, skazani najczęściej kontaktują się z pracownikiem socjalnym w sprawach porad rodzinnych. Bezpośrednio po zwolnieniu, przysługuje im natomiast prawo do innych świadczeń, które udzielane są po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, stosownie do zastanej sytuacji ekonomicznej i rodzinnej oraz możliwości danego ośrodka. Obejmują one w szczególności: 42 świadczenia pieniężne (zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy) świadczenia rzeczowe (bilet kredytowany, posiłek, odzież, usługi opiekuńcze, interwencja kryzysowa, poradnictwo specjalistyczne)26. Powrót do normalnego życia ułatwia podjęcie pracy zarobkowej, jednak i tu opuszczający zakłady karne napotykają na trudności. Ich trudna przeszłość rzutuje negatywnie na możliwości znalezienia pracy. Pracodawcy obawiają się zatrudniać takich osób mając na uwadze dobro firmy. Poza tym, niekorzystnie wpływa też sytuacja na rynku pracy, gdzie opuszczający zakłady karne, często nie mając odpowiedniego wykształcenia mają trudności ze znalezieniem właściwego stanowiska. Praca pełni też zadanie resocjalizacyjne, pozwala odbudować dawne relacje z bliskimi i uchronić od popełnienia przestępstwa na nowo. W gminie Strzyżewice liczba rodzin, które korzystały z pomocy społecznej z tytułu bezdomności czy trudności po opuszczeniu zakładu karnego w latach 2007-2013 jest niewielka. I tak w roku 2007 były to 2 rodziny, w roku 2008 jedna, w roku 2009 – trzy rodziny, w roku 2010 także trzy, w roku 2011 żadna z rodzin nie korzystała z pomocy z tego tytułu, a w roku 2012 korzystały dwie rodziny. Tak mała liczba korzystających rodzin z tych dwóch tytułów jest sukcesem dla Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzyżewicach i pozostaje wierzyć, że liczba ta nigdy nie wzrośnie. Problemy dorosłych przekładają się na problemy dzieci i młodzieży w środowisku szkolnym i poza nim. Na podstawie konsultacji społecznych przeprowadzonych w szkołach z naszej gminy jest wiele trudności z jakimi borykają się osoby młode. Problemy te mają swoje podłoże w środowisku rodzinnym, ale też w samej postawie młodzieży. Do kwestii, w których to 26 Formy pomocy dla osób opuszczających zakłady karne, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2011, s.3. 43 rodzina stanowi problematyczne podłoże należy zaliczyć trudne warunki materialne w postaci niskich zarobków czy bezrobocia rodziców, ciasnoty mieszkaniowej, niepełne rodziny, sieroctwo, euro-sieroctwo, półsieroctwo, ale też rozwód rodziców czy wychowanie przez macochę lub ojczyma. Ponadto zły wpływ na rozwój młodych ludzi ma atmosfera panująca wewnątrz rodziny. Ciągłe konflikty, kłótnie, awantury czy też dystans uczuciowy względem dzieci działają na ich psychikę destrukcyjnie. Poza tym coraz częściej mamy do czynienia z błędami wychowawczymi w postaci nadmiernego zabiegania o wyniki w nauce, niejednakowego traktowania rodzeństwa, niedocenianie wysiłków podejmowanych przez dzieci czy podejmowanie za nich decyzji. Problemy, z jakimi spotykają się młodzi ludzie często tkwią bezpośrednio w nich. Młodzież prowadzi niezdrowy styl życia, nadużywa alkoholu i korzysta z gotowych i niezdrowych dań (co przejawia się w coraz większej skali otyłości), brakuje im szacunku i poszanowania dla mienia publicznego, a czas wolny wolą spędzić przed telewizorem czy komputerem zamiast z przyjaciółmi. Niskie dochody rodziców skutkują zwiększoną liczbą dzieci korzystających z pomocy społecznej w formie dożywiania w stołówkach szkolnych. Szkoły w naszej gminie organizują także wyprawki szkolne dla najbardziej potrzebujących dzieci. Wszystko to składa się na niekorzystny obraz dorastającej młodzieży, a poczucie wartości ich samych i budowanie swojej przyszłości znacznie odbiega od standardów obowiązujących jeszcze kilkanaście lat temu. 44 Rozdział III. Analiza SWOT gminy Strzyżewice Analiza SWOT (ang. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) oznacza segregację posiadanych informacji o danym problemie na cztery grupy: mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia. Grupy te można nazwać czynnikami strategicznymi. Informacja strategiczna, posegregowana według opisanych kryteriów na cztery grupy, jest następnie zapisywana w czterodzielnej macierzy strategicznej, w której lewa połowa zawiera dwie kategorie czynników pozytywnych a prawa dwie kategorie czynników negatywnych. Wewnętrzne (cechy organizacji) Zewnętrzne (cechy otoczenia) Schemat Analizy SWOT Pozytywne Negatywne MOCNE SŁABE STRONY STRONY SZANSE ZAGROŻENIA Analizie podlegają lata 2007- 2013, a rezultaty będą miały zastosowanie na lata 2014-2020. Przestawienie mocnych i słabych stron otoczenia, w którym działa pomoc społeczna pozwoli na lepszą 45 diagnozę potrzeb i problemów występujących w gminie Strzyżewice. Jest to istotne dla poprawnego kierowania wsparcia do grup potrzebujących i oceny własnych możliwości. Analiza ta zostanie dokonana na czterech obszarach strategicznych analizy: Zasoby ludzkie (społeczeństwo) Gospodarka Rozwój obszarów wiejskich Infrastruktura i środowisko Zasoby Ludzkie MOCNE STRONY SŁABE STRONY Dobrze rozwinięta sieć szkolnictwa, czyli liczne szkoły podstawowe i gimnazja nowocześnie wyposażone w sprzęt niezbędny dla prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży Odpowiednio rozbudowana sieć zakładów opieki zdrowotnej i aptek Wysoko rozwinięta sieć wsparcia dla osób bezrobotnych Prawidłowe korzystanie z funduszy europejskich Odpowiednio wykwalifikowana kadra pracowników socjalnych Wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego Transport zbiorowy na dobrym poziomie, łatwy dostęp do miasta Lublin Dostępność do bibliotek publicznych Szeroko rozwinięta działalność kulturalna, koordynowana przez Centrum Kultury i Promocji Gminy Strzyżewice w Piotrowicach Dostęp do aktualnych informacji o gminie Strzyżewice dzięki Niski przyrost naturalny Emigracja młodych osób do krajów Unii Europejskiej i innych regionów Polski w celach zarobkowych Wysoki poziom bezrobocia Niewielka liczba zakładów pracy Bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych Brak mieszkań komunalnych i środków transportu dla osób niepełnosprawnych Istnienie tylko jednego przedszkola publicznego na obszar całej gminy Niski poziom dochodów mieszkańców gminy Brak form aktywizacji osób starszych i samotnych brak całodobowej opieki lekarskiej 46 wydawanej gazetce gminnej „KOMPRES” Różne formy aktywizacji dla młodzieży Rozwinięta baza sportowa bogata w sale gimnastyczne, siłownie, boiska sportowe Organizacja zajęć sportowych w ramach takich działów jak: podnoszenie ciężarów, koszykówka, piłka nożna i siatkówka. Istnienie Gminnego Ludowego Klubu Sportowego „POM-ISKRA” Piotrowice Punkt Konsultacyjny przy Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 47 SZANSE ZAGROŻENIA Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych z terenu gminy Zachęcanie przedsiębiorców do inwestowania na terenie gminy Strzyżewice co pozwoli pozyskać nowe miejsca pracy Wzrost demograficzny Powrót młodych osób z państw europejskich Wykorzystanie środków unijnych na rozwój lokalny Budowa przedszkola publicznego umożliwiającego dostęp do edukacji większej liczbie dzieci Poszerzanie kwalifikacji przez pracowników socjalnych Zakup samochodu przystosowanego do transportu osób niepełnosprawnych Wzrost świadomości społecznej dotyczącej bezpieczeństwa lokalnego i umiejętności reagowania w sytuacjach zagrożenia życia czy mienia Zachęcanie młodzieży do działań na rzecz mieszkańców w formie wolontariatu Wzrost akceptacji osób niepełnosprawnych i osób z problemami Rozluźnienie się więzi osób wyjeżdżających za granicę ze środowiskiem lokalnym Brak współpracy szkół w tworzeniu profili edukacyjnych z faktycznym zapotrzebowaniem na określone zawody Odpływ wykształconych mieszkańców gminy do dużych miast Starzejące się społeczeństwo Duże koszty remontów placówek dydaktycznych i kulturalnych W wyniku braku stanowisk pracy wzrost bezrobocia i pracujących „na czarno” Spadek jakości życia mieszkańców ze względów materialnych 48 Gospodarka MOCNE STRONY SŁABE STRONY Dobrze rozbudowana sieć dróg z łatwym dostępem do większych miast Lubelszczyzny Brak istotnego zagrożenia powodziowego Korzystne położenie geograficzne sprzyjające rozwojowi turystyki i agroturystyki Gmina aktywna rolniczo z różnorodnymi gospodarstwami rolnymi Korzystne warunki do rozpoczynania działalności gospodarczych Bardzo dobre warunki do wytwarzania żywności ekologicznej Łatwy dostęp do szeroko pojętych usług Istnienie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Promocja produktów lokalnych na rynku krajowym i zagranicznym SZANSE Małe zainteresowanie mieszkańców zmianami w produkcji rolniczej Wiele rodzin utrzymuje się tylko z prowadzenia gospodarstwa rolnego przez co ich dochody są niskie Niewielka liczba mikro i małych przedsiębiorstw Brak zainteresowania przedsiębiorców inwestowaniem w gminie Strzyżewice Zbyt duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych i niechęć do zrzeszania się w grupy producentów rolnych Mała opłacalność produkcji rolniczej przy niskim areale Jako gmina znajdująca się blisko granicy kraju mamy możliwość rozwijania współpracy z krajami ościennymi Wykorzystanie walorów przyrodniczych do rozwoju gminy Inwestycje zagraniczne Wzrost gospodarczy całego obszaru Lubelszczyzny Niska współpraca gminnych przedsiębiorców z samorządem Likwidacja połączeń komunikacyjnych z miastami w województwie i całej Polsce Spadek inwestycji w gminie ZAGROŻENIA 49 Rozwój Obszarów Wiejskich MOCNE STRONY SŁABE STRONY Obszar gminy jest obszarem rolniczym z dużą liczbą gospodarstw rolnych Dobra wilgotność gleb Grunty orne zajmują 74,70% ogólnej powierzchni Gleby nie są skażone środkami chemicznymi co umożliwia produkcję ekologiczną Malownicze tereny sprzyjają rozwojowi agroturystyki Rolnicy otrzymują dopłaty bezpośrednie do prowadzonej produkcji rolniczej Zbyt duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego to 5 ha Słaba klasa bonitacyjna gleb (dominują gleby o klasie bonitacyjnej II i III) Mała elastyczność rolników pod względem zmiany profilu działalności Słaba modernizacja zaplecza technicznego gospodarstw rolnych SZANSE ZAGROŻENIA Pozyskiwanie środków na rozwój obszarów wiejskich z Unii Europejskiej Zmiana profilu produkcji rolniczej Zachęcanie młodych i wykształconych mieszkańców do pozostawania na wsi i prowadzenia gospodarstw rolnych Poszerzanie świadomości społecznej na temat uroków życia na wsi Wzrost popytu na produkty regionalne, ekologiczne czy na rękodzieło. Brak elastyczności w dostosowaniu produkcji do potrzeb rynku lokalnego i krajowego Starzejące się społeczeństwo nie jest w stanie prowadzić efektywnej produkcji rolnej Słaby postęp w rozbudowie przetwórstwa rolnospożywczego 50 Infrastruktura i środowisko MOCNE STRONY SŁABE STRONY Gęsta sieć połączeń drogowych Dobry stan dróg często remontowanych Bogactwo flory i fauny Dolina rzeki Bystrzycy została objęta korytarzem ekologicznym Na terenie gminy znajduje się mnóstwo rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt Występuje bogactwo podworskich parków połączonych z obiektami pałacowo- dworkowymi Nowoczesna oczyszczalnia ścieków i system kanalizacyjny w Piotrowicach i części Bystrzycy Starej Zorganizowana zbiórka odpadów Istnienie dużej sieci oświetleniowej wzdłuż dróg Większa część gminy objęta jest siecią gazową Dobrze rozwinięta sieć telekomunikacyjna i informatyczna Niski wskaźnik lesistości (14% powierzchni gminy) Brak kanalizacji na pozostałym terenie gminy Słabo rozwinięta infrastruktura dla prowadzenia działalności turystycznej Większość dachów na terenie gminy pokryta jest szkodliwym eternitem (azbestem) Brak miejsca składowania śmieci Niski poziom wykorzystania energii odnawialnej Duża emisja zanieczyszczeń z domowych pieców SZANSE ZAGROŻENIA Poprawa miejsc atrakcyjnych turystycznie w celu podniesienia ich walorów Uruchomienie programów ułatwiających rolnikom Niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód powierzchniowych i poziemnych przez nieodpowiednio zbudowane lub 51 wymianę pokrycia dachów Utworzenie gminnego wysypiska śmieci Objęcie kanalizacją całego obszaru gminy Poszerzanie świadomości społecznej na temat szkodliwości spalania w piecach niedozwolonych materiałów Pokrycie nawierzchniami bitumicznymi pozostałych dróg gminnych nie remontowane przydomowe kanalizacje Wysokie koszty segregacji odpadów mogą spowodować ich nielegalny wywóz przez mieszkańców Niebezpieczeństwo zanieczyszczenia środowiska przez większe zakłady przetwórcze Przedstawiona powyżej Analiza SWOT na czterech płaszczyznach istotnych dla gminy Strzyżewice pozwala określić mocne strony tego regionu wraz ze środkami jego wspierania oraz punkty wymagające pomocy i dalszej pracy nad nimi. Na tym etapie można stwierdzić że gmina Strzyżewice jest regionem o wielu zaletach i ogromnym potencjale do rozwoju na wielu płaszczyznach. Zasoby przyrodnicze pozwalają rozwijać różnorodne produkcje nakierowane na potrzeby rynku. Wykwalifikowana kadra urzędnicza stanowi niezbędne zaplecze doradcze i organizacyjne w każdej dziedzinie działalności gminy. Istotne znaczenie ma też wykorzystanie środków unijnych, które pozwalają na uruchomienie wielu inwestycji. Problemem wciąż aktualnym w gminie Strzyżewice jest bezrobocie, ubóstwo, pogarszająca się sytuacja demograficzna, brak odpowiedniego wykształcenia szczególnie u osób starszych, ale bezrobotnych, brak stałego zatrudnienia lub utrzymywanie się tylko z prac dorywczych, z uwagi na starzejące się społeczeństwo potrzeba świadczenia usług opiekuńczych oraz bierność wielu osób w poprawie swojej sytuacji bytowej. Problemem są też braki środków finansowych na realizację wszystkich potrzeb z jakimi borykają się mieszkańcy. 52 Rozdział IV. Misja, cele strategiczne i cele operacyjne Strategii 1. Misja Strategii Podstawową misją Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jest poprawa jakości życia mieszkańców Gminy Strzyżewice przez działania niwelujące wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu osób i rodzin. Czynności te podejmowane są z wykorzystaniem wszystkich zasobów środowiska i osób za to odpowiedzialnych, a strategia ma za zadanie na bieżąco zdiagnozować istniejące problemy. 2. Cele nadrzędne i priorytety Strategii A. Likwidacja zjawiska ubóstwa wśród mieszkańców i poprawa jakości ich życia Realizacja tego celu będzie możliwa dzięki wsparciu ze strony Ośrodka Pomocy Społecznej w formie udostępnienia osobom potrzebującym środków materialnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych w formie pomocy materialnej, rzeczowej i usługowej. Pomoc ta dostosowywana jest do indywidualnych potrzeb osób i rodzin. Mogą one uzyskać wsparcie w formie świadczeń rodzinnych, realizacji obowiązku alimentacyjnego, zapewnienia dzieciom posiłków w placówkach dydaktycznych, wsparcia dla osób samotnych i chorych nie mogących samodzielnie funkcjonować przez umieszczenie ich w domu pomocy społecznej, czy w konsekwencji zapewnienie godnego pochówku dla nich. B. Tworzenie planu przeciwdziałania bezrobociu Walka z bezrobociem opiera się na: Realizacji programów aktywizacji osób bezrobotnych i przeciwdziałaniu zjawiskowi długotrwałego bezrobocia Poradach psychologicznych i wsparciu w zakresie radzenia sobie z tym problemem 53 Współdziałaniu z wieloma instytucjami zajmującymi się problemem bezrobocia, szczególnie z Powiatowym Urzędem Pracy w Lublinie Filia w Bychawie, stowarzyszeniami i fundacjami oraz władzami samorządowymi Zachęcanie osób starszych do podejmowania zatrudnienia, rozwijania własnych pasji, zainteresowań i poszerzania kwalifikacji Zachęcanie kobiet do powrotu na rynek pracy po okresie opieki nad dzieckiem Aktywizacja młodych osób nie posiadających odpowiedniego wykształcenia Organizacja kursów i szkoleń poszerzających kwalifikacje Nawiązanie współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami w celu promocji mieszkańców gminy w zatrudnieniu Pomoc osobom bezrobotnym w korzystaniu ze środków unijnych Zachęcanie do rozpoczynania własnej działalności gospodarczej jako formy zarobkowania Propagowanie świadomości społecznej o negatywnych skutkach bezrobocia dla najbliższego otoczenia Praca socjalna i rozmowa zachęcająca do podejmowania zatrudnienia W walce z bezrobociem nadrzędną kwestię stanowi ochrona rodzin, a szczególnie dzieci przed skutkami bezrobocia rodziców. Chodzi o zapewnienie podstawowych potrzeb rodziny w momencie, gdy nie jest ona w stanie sama prawidłowo funkcjonować. Pomoc opiera się na właściwym wyposażeniu dzieci w materiały dydaktyczne, odzież, ciepłe posiłki, możliwość uczestniczenia w zajęciach pozaszkolnych i organizację wypoczynku letniego. 54 C. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych Pomoc osobom niepełnosprawnym i przewlekle chorym opiera się na okazaniu wsparcia materialnego i psychologicznego. Głównymi celami pomocy społecznej są: Pomoc finansowa dla tych osób, które ze względu na zły stan zdrowia nie są w stanie podjąć zatrudnienia Dążenie do zwiększenia aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych i pomoc w znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia Propagowanie pomocy sąsiedzkiej i wolontariatu jako istotnych form wsparcia Podkreślanie roli rodziny w rehabilitacji niepełnosprawnych i lepszym kontakcie ze środowiskiem. Priorytetem w instytucjonalnych i wsparcie w pomocy form osobom wsparcia, prawidłowym niepełnosprawnym likwidacja funkcjonowaniu barier w jest tworzenie architektonicznych środowisku ludzi pełnosprawnych. D. Walka z uzależnieniami - alkoholizm i narkomania. Propagowanie zdrowego stylu życia wolnego od uzależnień wśród dzieci i młodzieży. Zmniejszenie aktualnie istniejących problemów alkoholowych. Realizacja zadań Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzyżewicach w zakresie pomocy osobom uzależnionym nakierowana jest na: Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i psychologicznej dla osób uzależnionych od alkoholu Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej Promocja zdrowego stylu życia wolnego od uzależnień 55 Pomoc rodzinom w sposobach reagowania na uzależnienie najbliższych i metodach pomocy Dążenie do likwidacji przyzwolenia społecznego na wypijanie niewielkich ilości alkoholu oraz na prowadzenie pojazdów w stanie po spożyciu alkoholu Wspieranie osób, które podjęły leczenie Pomoc dla nauczycieli i wychowawców w rozpoznawaniu uzależnienia u dzieci i młodzieży Wsparcie dzieci osób uzależnionych przez organizację czasu wolnego Walka z uzależnieniami nie opiera się tylko na działaniu OPS, ale na współdziałaniu wielu instytucji, takich jak Policja, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, szkół i pedagogów oraz samorządu lokalnego i stowarzyszeń przeciwdziałające problemom uzależnień. E. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie Przemoc domowa jest ściśle powiązana z nadużywaniem alkoholu. Wykrycie przemocy w rodzinie jest bardzo trudne ze względu na brak współpracy ofiar przemocy, które często muszą obciążyć zeznaniami najbliższe osoby. Główne kierunki działań realizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej we współdziałaniu z innymi organizacjami i instytucjami zajmującymi się tym problemem to: Poszerzanie świadomości społecznej na temat przemocy w rodzinie, jej skutkach i sposobach reagowania Wspieranie rodzin, kobiet i dzieci dotkniętych przemocą domową Zachęcanie sprawców przemocy do pojęcia leczenia i wspieranie ich po jego zakończeniu 56 Zachęcanie kobiet dotkniętych przemocą do działania i nie pozostawania biernym wobec zagrożenia Współpraca z Policją, która często jest pierwszym organem diagnozującym przemoc domową Funkcjonowanie systemu zakładania Niebieskiej Karty stanowiącej dowód istnienia przemocy w rodzinie Udzielanie porad prawnych i informacji o innych formach szukania pomocy ofiarom przemocy Priorytetem w sytuacji przemocy w rodzinie jest szerzenie świadomości wśród młodzieży o wysokiej szkodliwości takiego działania i umiejętności rozpoznawania przemocy, tak by młodzi ludzie wchodząc w dorosłość mieli pełną świadomość istnienia tego problemu i form jego zwalczania, oraz by nie powielali błędów rodziców, jeżeli sami byli świadkami lub ofiarami przemocy w rodzinie. F. Wspieranie rozwoju rodziny, poszanowania jej praw do samodzielności ekonomicznej i wychowania dzieci zgodnie z własnymi poglądami i przekonaniami Ten cel realizowany jest przez wsparcie rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji rodzinnej z jakiejkolwiek przyczyny, przy pomocy organizacji zajęć pozalekcyjnych i środowiskowych dla dzieci, stosowanie skutecznych form pracy z rodzinami dysfunkcyjnymi, niwelowanie różnic między rodzinami funkcjonującymi prawidłowo a tymi z różnymi problemami społecznymi, udzielanie pomocy materialnej w formie zasiłków, dożywiania dzieci czy organizowania wyprawek szkolnych, organizacja zajęć świetlicowych w szkołach, pomoc rodzinom niepełnym, wielodzietnym i niewydolnym wychowawczo z terenu gminy Strzyżewice. Priorytetem w walce z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu rodzin jest utworzenie mieszkania socjalnego na terenie gminy (?) oraz wspieranie 57 rodziców w wychowaniu dzieci przez informowanie o zagrożeniach czyhających na młodzież w obecnym świecie i sposobach reagowania na nie. 58 Zakończenie Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Strzyżewice na lata 2014-2020 analizuje problemy istniejące na terenie naszej gminy na przestrzeni ostatnich kilku lat. Dokładna diagnoza możliwa jest dzięki licznym konsultacjom społecznym z wieloma instytucjami, organizacjami i osobami zaangażowanymi w pomoc potrzebującym. Jedynie precyzyjne opracowanie tego dokumentu pozwala w pełni sprawnie kontynuować i odpowiednio nakierować wsparcie oferowane przez samorząd i pomoc społeczną. Również dzięki pomocy mieszkańców gminy jesteśmy w stanie interweniować zawsze tam, gdzie istnieje taka potrzeba. Strategia ukierunkowana jest na minimalizowanie negatywnych zjawisk społecznych oraz pogłębianie integracji społecznej i zawodowej społeczności wykluczonej lub dyskryminowanej. Miejmy nadzieję, że Strategia pomoże jeszcze skuteczniej przeciwdziałać istniejącym problemom społecznym, wspomóc organy w ich działaniach i sprawić, że mieszkańcy gminy Strzyżewice odczują poprawę w jakości życia codziennego. 59 Wykaz tabel, wykresów i rysunków 1. Położenie Gminy Strzyżewice na mapie Polski – rysunek 1…………………5 2. Analiza zrealizowanych świadczeń na przełomie lat 2007-2012wykres 1….…………...……………………………………….……….….....10 3. Analiza zrealizowanych świadczeń z tytułu niepełnosprawności czy długotrwałej lub ciężkiej choroby w latach 2007-2013 – wykres 2………….27 4. Cykl przemocy – wykres 3…………………………………………………...32 5. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń z tytułu problemów w sprawowaniu opieki nad dziećmi spowodowanymi różną strukturą rodzin – wykres 4……………………….………………………...…………………...35 6. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 2009 – tabela 1……………………………………………………….15 7. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 2010 – tabela 2……………………………………………………….16 8. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 2011 – tabela 3……………………………………………………….17 9. Zestawienie liczby osób bezrobotnych z podziałem na poszczególne kategorie w roku 2012 – tabela 4……………………………………………………….18 10. Liczba rodzin objętych świadczeniami z tytułu alkoholizmu czy narkomanii w latach 2007-2012 – tabela 5…………………………………………………30 60 Wykaz aktów prawnych 1. Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, Dz. U. z 1997r. Nr 25, poz. 128 z późn. zm. 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, Dz. U. z 2005r. Nr 179, poz. 1485. 3. Ustawa z 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1495. 4. Ustawa kodeks karny z 6 czerwca 1997 roku, Dz. U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm. 5. Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej, Dz. U. z 2010r. Nr 11, poz. 66. 6. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku pomocy społecznej, Dz. U. z 2004r. Nr 64, poz. 593. 61 Bibliografia 1. Chodorowski Stanisław, Bezrobocie, Wrocław 2006. 2. Formy pomocy dla osób opuszczających zakłady karne, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2011. 3. Gryniuk-Toruń Iwona, Polityka wobec narkomanii. Trudności w diagnozowaniu problemu narkotykowego wśród młodzieży szkolnej, Miesięcznik REMEDIUM, listopad 2005. 4. Panek Tomasz, Ubóstwo i nierówności, w: Statystyka społeczna, Praca zbiorowa, PWE, Warszawa 2007. 5. Panek Tomasz, Ubóstwo i nierówności: dylematy pomiaru. Instytut Statystyki i Demografii SGH. 6. Pracownik socjalny, Nr 9/2011 Wrzesień. 7. Raport o sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce, Centrum Badań i Rozwoju Kształcenia, www.bezuprzedzen.org 8. Strumiłło Paweł, Rodzaje, klasyfikacja i przyczyny niepełnosprawności, Zakład Elektroniki Medycznej, Politechnika Łódzka. 9. Szarfenberg Ryszard pod red., Krajowy Raport Badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup-diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, Warszawa 2011. 10.Szarfenberg Ryszard, Ubóstwo, marginalność i wykluczenie społeczne, Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2006. 11.Tomczyk Andrzej, Alkohol i jego miejsce w społeczeństwie, Zakład Poprawczy i Schronisko dla Nieletnich w Raciborzu. 12.Woronowicz Bohdan T. Alkoholizm jest chorobą, PARPA, Warszawa 1998. 13.www.pedagogika.dsw.edu.pl, materiały dydaktyczne, praca socjalna z grup: Bezrobocie (pdf). 62
