Abstract - Instytut Anglistyki

Jacek Tadeusz Waliński
Instytut Anglistyki, Uniwersytet Łódzki
Warunek instrumentu w wyrażeniach ruchu fiktywnego
Trajektorie ekstensji (ang. coextension paths) (Talmy, 1996; 2000, Ch. 2; Waliński, w
druku) są specyficzną kategorią wyrażeń ruchu fiktywnego (ang. fictive motion)
(Langacker, 1986, 2005, 2008) używaną powszechnie w języku do opisu nieruchomych
obiektów przestrzennych za pomocą zdań przestawiających wyimaginowany ruch
wzdłuż ich konfiguracji przestrzennej, np. „droga biegnie wśród lasów”.
Dotychczasowe prace z zakresu językoznawstwa kognitywnego wskazały, że dobór
czasowników w wyrażeniach tego typu jest motywowany konceptualnie (Matsumoto,
1996; Matlock, 2004). Wiadomo również, że dla czasowników opisujących ruch
niełatwo jest rozdzielić od siebie semantyczne aspekty instrumentu (ang. instrument) i
sposobu (ang. manner) (Mari, 2006; Goddard & Wierzbicka, 2009). Niniejszy referat
przedstawia zastosowanie metodologii językoznawstwa korpusowego do wskazania, że
konceptualizacje ruchu fiktywnego podlegają warunkowi instrumentu, który wpływa na
dobór czasowników w wyrażeniach trajektorii ekstensji w taki sposób, żeby nie
wskazywały na korzystanie z instrumentów, których przedmioty nieożywione nie są w
stanie używać. Warunek instrumentu wyjaśnia dlaczego drogi zazwyczaj „biegną” lecz
nie „jadą” do celu.
Bibliografia
Goddard, C., & Wierzbicka, A. (2009). Contrastive semantics of physical activity verbs:
“Cutting” and “chopping” in English, Polish, and Japanese. Language Sciences, 31(1), 60–
96.
Langacker, R. W. (1986). Abstract Motion. In Proceedings of the Twelfth Annual Meeting of the
Berkeley Linguistics Society (pp. 455–471). Berkeley, CA: Berkeley Linguistics Society.
Langacker, R. W. (2005). Dynamicity, fictivity, and scanning: The imaginative basis of logic
and linguistic meaning. In D. Pecher & R. A. Zwaan (Eds.), Grounding Cognition: The Role
of Perception and Action in Memory, Language, and Thinking (pp. 164–197). Cambridge:
Cambridge University Press.
Langacker, R. W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: Oxford
University Press.
Mari, A. (2006). What do the notions of instrumentality and of manner have in common? In P.
Saint-Dizier (Ed.), Syntax and Semantics of Prepositions (pp. 263–287). Dordrecht: Springer
Netherlands.
Matlock, T. (2004). The conceptual motivation of fictive motion. In G. Radden & K.-U. Panther
(Eds.), Studies in Linguistic Motivation (pp. 221–248). Berlin: Mouton de Gruyter.
Matsumoto, Y. (1996). Subjective motion and English and Japanese verbs. Cognitive
Linguistics, 7(2), 183–226.
Talmy, L. (1996). Fictive Motion in Language and “Ception.” In P. Bloom, M. A. Peterson, L.
Nadel, & M. F. Garrett (Eds.), Language and Space (pp. 211–276). Cambridge, MA: MIT
Press.
Talmy, L. (2000). Toward a Cognitive Semantics, Vol. II: Typology and Process in Concept
Structuring. Cambridge, MA: MIT Press.
Waliński, J. T. (w druku). Atemporality of coextension paths. In B. Lewandowska-Tomaszczyk
& K. Kosecki (Eds.), Time and Temporality in Language and Human Experience. Frankfurt
am Main: Peter Lang.