dockliknij tutaj aby pobrać darmową wersję numeru
download 
Reklamacja Transkrypt
kliknij tutaj aby pobrać darmową wersję numeru
odzysk ciepła z wentylacji audyty energetyczne przedsiębiorstw usprawnianie wentylacji grawitacyjnej ogrzewanie i chłodzenie płaszczyznowe 6/2016 rok XXIV Cena 15,50 zł (5% VAT) ISSN 1230-9540 SKANUJ KOD APLIKACJĄ Indeks 344079 I ZOBACZ WIĘCEJ! Nakład 10 tys. egz. GRUPA WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL REKLAMA Zbiorniki ciśnieniowe BEPIS S.A. idealnie skrojone do potrzeb klientów Optymalne dopasowanie urządzeń ciśnieniowych do konkretnego projektu instalacji to dla projektanta i wykonawcy sprawa kluczowa. Takie właśnie założenie jest podstawą naszej działalności produkcyjnej, która obejmuje, m.in. wytwarzanie stalowych zbiorników ciśnieniowych, grzejników Faviera oraz innych konstrukcji spawanych dostosowanych do wymagań projektowych klienta. Na rynku istniejemy już od ponad 60 lat. Zebrane w tym czasie doświadczenie, znakomicie wykwalifikowana kadra oraz świadomość potrzeb rynku ułatwiają nam dostosowanie produkcji do oczekiwań klientów. Co warte podkreślenia, jesteśmy w stanie przygotować konstrukcje spełniające nawet bardzo skomplikowane i niestandardowe wymagania. W naszej ofercie znaleźć można stalowe zbiorniki ciśnieniowe (z różnych gatunków stali – w tym nierdzewnej), przeznaczone do instalacji przemysłowych, wodnych, parowych, ciepłowniczych – m.in. zasobniki Ruthsa, wymienniki pojemnościowe WP, wymienniki płaszczowo-rurowe, zbiorniki buforowe i zasobniki ciepłej wody użytkowej (również z wężownicami). Produkujemy zbiorniki o pojemności 0,1 m3 do 30 m3. Zajmujemy się też produkcją grzejników Faviera oraz różnego rodzaju konstrukcji stalowych. Każdy wytwarzany przez nas wyrób możemy dostosować do założeń klienta. Wszystkie urządzenia, które tego wymagają są dostarczane do klienta wraz z pełną dokumentacją odbiorową UDT bądź TÜV. W ramach współpracy gwarantujemy pełne wsparcie naszego działu konstrukcyjnego, który może wykonać niezbędne obliczenia wytrzymałościowe i przygotować dokładny projekt urządzenia. W fazie projektowania i wytwarzania dokładamy wszelkich starań, aby konstrukcja w pełni spełniała wymagania przepisów polskich oraz norm europejskich, m.in. PN-EN 13445. Ze szczegółami naszej oferty można się zapoznać na stronie http://www.bepis.pl Zapytania ofertowe prosimy kierować pod adres [email protected] Serdecznie zapraszamy także do bezpośredniego kontaktu pod numerem telefonu 33 488 00 08 Z poważaniem Zespół BEPIS S.A. MIESIĘCZNIK INFORMACYJNO-TECHNICZNY ISSN 1230-9540, nakład 10 000 GRUPA Wydawca Grupa MEDIUM www.medium.media.pl Adres redakcji 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel./faks 22 512 60 75 e-mail: [email protected] www.rynekinstalacyjny.pl Redaktor naczelny Waldemar Joniec, tel. 502 042 518 [email protected] Sekretarz redakcji Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378 [email protected] Redaktor portalu internetowego Katarzyna Rybka [email protected] Redakcja Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny), Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy), Jacek Sawicki (red. tematyczny), Bogusława Wiewiórowska‑Paradowska (red. tematyczny) Reklama i marketing tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70 Dyrektor biura reklamy i marketingu Joanna Grabek, [email protected] Specjalista ds. reklamy w RI Ewa Zgutka, [email protected] Kierownik ds. promocji Marta Lesner-Wirkus, [email protected] Kolportaż i prenumerata tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24 Specjalista ds. prenumeraty Joanna Wątor, [email protected] Prenumerata realizowana przez RUCH S.A. Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Administracja Danuta Ciecierska (HR), Maria Królak (księgowość) Skład, łamanie [email protected] Druk Zakłady Graficzne TAURUS Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych. Za treść ogłoszeń redakcja ponosi odpowiedzialność w granicach wskazanych w ust. 2 art. 42 ustawy Prawo prasowe. Redakcja ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów bez zgody wydawcy jest zabronione. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW przyznaje jednostkom naukowym 6 punktów Wskazówki dla autorów, procedura recenzowania i lista recenzentów artykułów na www.rynekinstalacyjny.pl/redakcja Grupa MEDIUM jest członkiem Izby Wydawców Prasy N a rynku brakuje fachowców – instalatorów z wykształceniem technicznym, posiadających praktyczne umiejętności montażu i wiedzę dot. budowy oraz doboru urządzeń i instalacji. Problem ten od kilku lat zgłaszają organizacje pracodawców. To nie tylko efekt redukcji szkolnictwa zawodowego i niedopasowania do potrzeb rynku, ale też braku w szkołach odpowiednich narzędzi i urządzeń do nauczania oraz ograniczonych możliwości odbywania praktyk zawodowych. Potwierdzają to m.in. dane Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej – co siódmy nauczyciel zasadniczej szkoły zawodowej i technikum sygnalizuje, że nie ma odpowiedniego, opisanego w podstawie programowej pomieszczenia i wyposażenia do nauki zawodu. Producenci urządzeń mogą tu wiele zdziałać – nawet małymi krokami. Np. w czasie targów Instalacje Galmet promował akcję „Ciepło z klasą” – wyposaży trzy szkoły zawodowe w kompletne, nowoczesne hybrydowe systemy grzewcze. Wiele wskazuje, że podobne akcje podejmą kolejne przedsiębiorstwa, powstać nawet może stała inicjatywa grupy firm instalacyjnych. Na niedobory pracowników w branży instalacyjnej i budowlanej ma też wpływ migracja na Zachód oraz małe zainteresowanie pracą o charakterze produkcyjnym. Także firmy z branży budowlanej dostrzegają korzyści ze współpracy ze szkołami zawodowymi i technikami. Przy pozyskiwaniu dobrych pracowników coraz częściej sięgają po instrumenty pozapłacowe, takie jak np. stabilne zatrudnienie pomimo sezonowości prac budowlanych. Przykładowo jeden z potentatów na rynku robót budowlanych oferuje umowę o pracę oraz możliwość pracy przy projektach najbliższych miejscu zamieszkania, wysoki standard BHP, ubezpieczenie grupowe, opiekę medyczną, bony z okazji świąt i dofinansowanie wypoczynku, a także udział w szkoleniach na nowe uprawnienia budowlane i instalacyjne oraz z obsługi sprzętu. Taki pakiet świadczeń wiąże z firmą i motywuje do lepszej pracy oraz podnoszenia kwalifikacji. Wśród kwestii, które nurtują branżę instalacyjną i budowlaną, są też oczekiwane regulacje dot. odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej oraz redukcji emisji spalin. Kolejne doniesienia o projektach zmian ustaw regulujących te zagadnienia wprowadzają wręcz nerwowość inwestorów i producentów, którzy przez lata przygotowywali się i zainwestowali w rozwój OZE. Nie tylko w Polsce musimy ciągle kalkulować przyszłe inwestycje w OZE – analitycy rynku globalnego prognozują, że w ciągu 20 lat koszt produkcji energii elektrycznej z lądowych farm wiatrowych spadnie o 25%, a z dużych farm fotowoltaicznych o 40%. Czy energetyka węglowa wytrzyma taką konkurencję cenową? Mamy w Polsce blisko 14 mln mieszkań, ale ok. 5,5 mln obywateli nie ma dostępu do podstawowych instalacji (2,5 mln bez ciepłej wody) lub są one w złym stanie technicznym. Kiedy w UE średnio 17% mieszkań jest przeludnionych, w Polsce aż 46%. Mieszkanie Plus to ciekawa inicjatywa, lecz w budownictwie każdy program wymaga rozwagi oraz jasnych reguł i konsekwencji w ich realizacji przez dziesięciolecia. Pośpiech rozbudzi nadzieje, ale czy je zaspokoi? O tym, jak zapewnić efektywnie energetyczną eksploatację budynków i mieszkać komfortowo – jak zwykle wewnątrz numeru. SPIS TREŚCI AKTUALNOŚCI O Instalacjach 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 WOD-KAN 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Eurovent Summit w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Jakość materiałów budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Bezpieczeństwo pożarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Budmika 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 OSA – Odpady, Środowisko, Atmosfera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Inżynieria środowiska młodym okiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Wizyta PHI w Korado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Amerykańska przygoda z KLIMA-THERM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Zapraszamy na targi i konferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Nasz cel to efektywność energetyczna Rozmowa z M. Mijakowskim z Fundacji Poszanowania Energii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Audyty energetyczne przedsiębiorstw i procedura wg PN-EN 16247 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Maciej Robakiewicz, Michał Czarnecki . ENERGIA Obliczanie rocznej efektywności pomp ciepła powietrze/woda Krzysztof Piechurski, Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Komfort cieplny a system ogrzewania – przegląd aktualnych badań Beata Biernacka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Ogrzewanie płaszczyznowe – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Ogrzewanie i chłodzenie płaszczyznowe budynków biurowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Piotr Serafin . Kwestia równoważności kolektorów słonecznych w przetargach publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Jerzy Chodura . POWIETRZE Odzysk ciepła z wentylacji – luksus czy konieczność Katarzyna Rybka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Rekuperatory – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Efektywność działania wentylacji naturalnej i możliwości jej usprawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Szymon Firląg, Artur Miszczuk . . Jakość powietrza. Wymagania i klasyfikacje dotyczące zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych Małgorzata Basińska, Michał Michałkiewicz, Radosław Górzeński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 WODA Badanie współczynników oporów miejscowych ζ w trójnikach żeliwnych i PVC Marek Kalenik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 INFORMATOR Skorzystaj ze szkoleń ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Katalog firm ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Gdzie nas znaleźć ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������88 Indeks firm ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 6 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI O INSTALACJACH 2016 Firmy potwierdziły dobre przygotowanie do zmian już zachodzących na rynku oraz nadchodzących – wynikających wprost z regulacji unijnych jak i prawa krajowego dotyczącego efektywności energetycznej i wykorzystania OZE. W poprzednim numerze „Rynku” na gorąco informowaliśmy o wybranych nowościach targowych i laureatach konkursów – Złoty Medal MTP, Lider Instalacji, a także Mistrzostw Instalatorów. Przyszedł czas na szerszą relację z tegorocznych INSTALACJI. Mistrzostwa Instalatorów W czasie akcji Instalacje On Tour rozegrano w 2015 i 2016 r. w 13 miastach Polski, głównie w hurtowniach BIMs PLUS, zawody, w których wzięło udział łącznie 2169 osób, w tym 1360 instalatorów. Wyłoniono 39 finalistów z najlepszymi wynikami – po trzech Mistrz Instalatorów ze swoją nagrodą Fot. MTP z każdego miasta. W finale zwyciężył Adam Piotrowski z Poznania i to on został Mistrzem Polski Instalatorów 2016. Wykonał poprawnie 19 czynności konkursowych w czasie 2 min 45,79 s. Drugie miejsce zajął Krzysztof Francke z czasem 3 min 10,20 s, a trzecie Sebastian Rode z czasem 3 min 13,25 s. Poza podium znalazł się Dariusz Piotrowski – poprzedni mistrz i brat obecnego. Główną nagrodą mistrzostw był samochód Citroen Berlingo. W ostatnim dniu targów odbyły się też Mistrzostwa Polski Instalatorów dla Szkół – zwycięzcą z czasem 5 minut 10,10 s został Artur Wolański z Zespołu Szkół Ochrony Środowiska w Lesznie. W tym roku sponsorami Mistrzostw były firmy: Afriso, Brötje, Grundfos, TECE oraz Vogel&Noot, a sponsorami wpierającymi: Lechma oraz Citroen Labijak Auto Lama. w warsztatach i konkursach i korzystać z wielu atrakcji. Grupa SBS przygotowała m.in. specjalną strefę systemów fotowoltaicznych. Znalazły się tam nie tylko urządzenia – specjaliści opowiadali o podstawach działania ogniw PV, projektowaniu i doborze, uruchomieniu oraz konserwacji i serwisowaniu systemów fotowoltaicznych. Na scenie wszyscy chętni mogli zgrzać system polipropylenowy, tworząc z niego ciekawe formy (krzesło, rower, człowieka czy drzewo), i otrzymać cenne nagrody. Grupa SBS prezentowała też nowe grzejniki, kotły kondensacyjne, zasobniki c.w.u. oraz pompy ciepła. W Klubie Instalatora miały także swoje stoiska takie marki, jak: Aquaform, Armatura Kraków, Capricorn, Fitting, Fondital, Grohe, Hewalex, Idmar, IMI Hydronic Engineering, Immergas, Instal-Projekt, Jeremias, KAN, Kisan, Krzys-Pol, Odlewnia Żeliwa w Zawierciu, Purmo, Regulus, Saunier Duval, Siemens, Termo-Tech, Tweetop, Vaillant i Valsir. Na wielu stoiskach można było wziąć udział w konkursach z nagrodami, a na każdym doradcy techniczni odpowiadali na pytania dotyczące oferowanych produktów. Było też miejsce na odpoczynek i oderwanie się od techniki – występy cheerleaderek i Norbiego. Na lubiących rywalizację czekały zmagania sportowe i zręcznościowe, a nawet krzyżówki. Zwycięzcy – prawie 200 instalatorów – wracali do domu z atrakcyjnymi nagrodami. Targi Ciepła Systemowego Równolegle z INSTALACJAMI odbyły się Targi Ciepła Systemowego TCS, których współorganizatorem była Izba Gospodarcza Ciepłowni- Fot. MTP ctwo Polskie. W ramach targów odbyła się XII Konferencja Techniczna, w której udział wzięli przede wszystkim kierownicy oraz kadra techniczna i eksploatacyjna przedsiębiorstw ciepłowniczych, elektrociepłowni, ciepłowni, nauki polskiej i dostawców nowoczesnych technologii. Dyskutowano m.in. o unijnych i krajowych uwarunkowaniach prawnych wpływających na wdrażanie nowoczesnych technologii w ciepłownictwie systemowym, prezentowano nowe rozwiązania kogeneracyjne małej i średniej mocy z wykorzystaniem paliw odnawialnych i alternatywnych, techniczne i ekologiczne aspekty eksploatacji spalarni odpadów z produkcją skojarzoną energii elektrycznej i ciepła oraz najnowsze trendy w zastosowaniu pomp ciepła dużej mocy i kolektorów słonecznych w ciepłownictwie systemowym. III Konferencja Rynku Urządzeń Grzewczych Podczas otwarcia konferencji Janusz Starościk, prezes Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych, podsumował działalność SPIUG w latach 2014–2015. Sto- Klub Instalatora Inicjatywa Grupy SBS jak zwykle przyciągnęła setki instalatorów – mogli oni brać udział 8 czerwiec 2016 Hala Klubu Instalatora Fot. WJ rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI warzyszenie wspierało m.in. rozwój nowoczesnych rozwiązań dla branży grzewczej i wzrost poziomu jakości usług oraz uczestniczyło w opiniowaniu i tworzeniu nowych regulacji prawnych, m.in. dotyczących ustawy o OZE, ustawy o cieple czy Prawa budowlanego. Przy podejmowanych inicjatywach współpracowało z innymi organizacjami branżowymi – polskimi i międzynarodowymi. Prowadziło też stały monitoring rynku w segmencie urządzeń grzewczych i do przygotowania c.w.u. W planach SPIUG są m.in.: kontynuacja prac nad systemem wsparcia dla instalacji prosumenckich i OZE, współpraca z agendami rządowymi w sprawie transparentnych wymogów dla urządzeń grzewczych, działania na rzecz zmiany przepisów utrudniających rozwój rynku instalacji grzewczych (kominy, kotłownie, przepisy ppoż., przeglądy okresowe). Planowany jest też monitoring wdrażania projektu ustawy o wytwarzaniu ciepła z OZE i dokończenie Strategii Rozwoju Ciepła z OZE w Polsce oraz prace nad Krajowym Programem Rozwoju Domowych Instalacji do Wytwarzania Ciepła z OZE do 2030 roku, a także dalszy monitoring wdrażania dyrektywy ErP i ekoprojektu, podjęcie inicjatyw w sprawie zmian przepisów czy działania na rzecz czystego powietrza. Możliwe scenariusze dla rozwoju gospodarczego Polski zaprezentował dr Andrzej Malinowski, prezydent Pracodawców RP. Są one pozytywne, ale wiele będzie zależeć od najbliższych działań rządu m.in. w zakresie inwestycji w gospodarce i przemyśle oraz inwestycji w badania, innowacyjność i edukację, a także od tworzenia przyjaznego otoczenia dla biznesu. Sytuację i perspektywy zaopatrzenia Polski w gaz ziemny przedstawił Andrzej Schoeneich, dyrektor Izby Gospodarczej Gazownictwa. Są one optymistyczne dla konsumentów – na rynku globalnym prognozowana jest wysoka podaż, a ceny gazu w Polsce będą podążać za cenami w UE. Rozporządzenia LOT 1 i LOT 2 obejmujące ogrzewacze, podgrzewacze wody i zasobniki ciepłej wody użytkowej oraz wynikające z nich konsekwencje dla branży omówił Bogumił Sieczkowski. To przede wszystkim nowe wymagania w stosunku do producentów i dystrybucji, ale w trosce o interes klienta. O przyszłości systemów ciepłowniczych i wspólnych celach z producentami urządzeń grzewczych mówił Bogusław Regulski, wiceprezes zarządu Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie. Wskazywał, że ciepłownictwo się zmienia i dąży do osiągnięcia statusu „efektywnego energetycznie systemu ciepłow- 10 czerwiec 2016 niczego”. Oznacza to nie tylko przedsięwzięcia związane z poprawą sprawności i jakości produkcji ciepła, ale też z obniżeniem emisji i wzrostem wykorzystania OZE, a także tworzeniem instalacji kogeneracyjnych. Kolejny cel to wykorzystanie energii pierwotnej zawartej w odpadach komunalnych i kompleksowe uporządkowanie gospodarki odpadowej i energetycznej w dużych skupiskach ludzkich. Spory potencjał ma też zagospodarowanie ciepła odpadowego z obiektów przemysłowych i energetycznych. proszonych zaprezentował Grzegorz Wiśniewski (IEO). Omówił on zasady wsparcia dla energii z odnawialnych źródeł energii i podkreślał brak odrębnych rozwiązań prawnych dla wsparcia/regulacji ciepła z OZE – wymaga to nadal ustalenia na szczeblu międzyresortowym w Polsce. Z zaprezentowanych przez niego danych wynika, że ciepło z OZE ma kluczowe znaczenie w realizacji przez Polskę zobowiązań unijnych na 2020 rok (ponad połowa z 15% celu na OZE) oraz w zakresie ograniczania niskiej emisji. Ciepło rozproszone z OZE realizuje obecne zobowiązania w 85%, a ciepło systemowe w 15%. Ciepło z OZE jest dyskryminowane w systemie wsparcia OZE (preferowana energia elektryczna), a ciepło rozproszone niedoceniane w promocji ciepłownictwa. Konieczne są zatem nowe programy wsparcia wytwarzania ciepła rozproszonego z OZE. Instalatorze – bądź gotowy na zmiany! J. Starościk (SPIUG) i K. Osipowicz (SHI) po podpisaniu Kodeksu dobrych praktyk branży instalacyjno-grzewczej Fot. SPIUG Kodeks dobrych praktyk branży instalacyjno-grzewczej omówił Paweł Biśta (SPIUG). To inicjatywa wzorowana na kodeksie branży AGD – zobowiązanie do przestrzegania przez sygnatariusza zasad uczciwej konkurencji na rynku. Nie ma on charakteru restrykcyjnego – za jego złamanie nie są przewidziane kary. Kodeks nie ogranicza się do zawartych w nim zapisów i każdy z sygnatariuszy powinien sam ocenić, czy działanie, które podejmuje, nosi znamiona nieuczciwej konkurencji. Kodeks ma charakter otwarty i przyjęły go już firmy reprezentujące marki zrzeszone w SPIUG oraz Polski Związek Pracodawców Hurtowni Branży Grzewczej, Sanitarnej, Instalacyjnej, Klimatyzacji i Wentylacji SHI. Prezentacji SHI, jego celów i planów dokonał przewodniczący Związku Krzysztof Osipowicz (szerzej pisaliśmy o tym w majowym „Rynku” w relacji z I Konwencji SHI). SHI zostało partnerem strategicznym targów INSTALACJE. Z kolei Krzysztof Zadorecki (członek zarządu SHI) scharakteryzował rynek dystrybucji instalacji grzewczych, wentylacyjnych i sanitarnych wraz z wyposażeniem łazienek, a Paweł Biśta przedstawił dane SPIUG nt. rynku urządzeń grzewczych w Polsce w 2015 r. Mapę drogową rozwoju rynku instalacji do wytwarzania ciepła z OZE w systemach roz- Pod takim hasłem odbyła się drugiego dnia targów konferencja zorganizowana przez Polską Organizację Rozwoju Technologii Pomp Ciepła. Jej tematem przewodnim były zmiany w pracy instalatorów, w tym nowe wymagania dla instalacji grzewczych w budynkach, kwestie etykietowania produktów oraz wymagania dot. certyfikacji F-gazowej. Przedstawione zostały także perspektywy pozyskiwania dofinansowania do instalacji OZE i pomp ciepła. Ważna była też informacja, że PORT PC otworzył się na nowe grupy członków wspierających – m.in. na firmy instalatorskie, wykonawcze, architektoniczne, projektowe, wiertnicze, serwisowe, audytorskie i eksperckie oraz uczelnie techniczne i instytuty badawcze. Celem pozyskiwania nowych członków jest konsolidacja branży i rozwój technologii pomp ciepła. O tym, na co instalatorzy powinni zwrócić uwagę przy odczytywaniu etykiet energetycznych produktów i zestawów, zwłaszcza w kontekście stosowania pomp ciepła, mówił Paweł Lachman, prezes zarządu PORT PC. W kontakcie z klientem końcowym najważniejsza jest informacja o SCOP. Sporo uwagi poświęcono 4. i 5. części Wytycznych PORT PC dotyczących zapobiegania szkodom w systemach grzewczych, w których nośnikiem ciepła jest woda. W szczegóły wprowadził zebranych Adolf Mirowski, wiceprezes zarządu PORT PC. Zwracał m.in. uwagę na to, że kluczowy jest aspekt jakości wody w kontekście długoterminowej pracy instalacji i urządzeń grzewczych – ma to także istotne znacznie prawne, np. w odniesieniu do uzyskania świadczeń gwarancyjnych. Kolejne praktyczne warsztaty dotyczące jakości wody rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI instalacyjnej i powstawania kamienia kotłowego poprowadził Marcin Chmielewski (BWT). Nowe wymagania dla budynków i instalacji c.o. i c.w.u. w 2017 i 2021 roku omówił Piotr Jadwiszczak (Politechnika Wrocławska). Przepisy doprowadzą m.in. do istotnych przetasowań wśród możliwych do zastosowania technologii ogrzewania i przygotowania c.w.u. Instalatorzy powinni być na to przygotowani już dzisiaj, żeby móc za parę lat sprostać sytuacji na rynku. W praktyce nowe regulacje będą zachęcać do stosowania pomp ciepła i uniemożliwią stosowanie atmosferycznych kotłów gazowych czy kotłów węglowych w nowych budynkach jednorodzinnych. Konferencja PORT PC – od lewej: P. Lachman, A. Mirowski, M. Smuczyńska, R. Grejcz Fot. WJ O tym, do kogo kierowany jest system szkoleń i certyfikacji F-gazowej oraz jaki zakres prac związanych z montażem pomp ciepła wymaga tej certyfikacji, mówił Robert Grejcz, prezes Krajowego Forum Chłodnictwa. Z kolei możliwości pozyskiwania środków wsparcia inwestycji w instalacje wykorzystujące OZE przedstawiła Małgorzata Smuczyńska, sekretarz PORT PC. nia oraz odpowiadali na liczne pytania. Dyskutowano o instalacjach sanitarnych, gazowych, ogrzewczych, a także solarnych wykonywanych z miedzi. Sporo uwagi poświęcono zastosowaniu przewodów miedzianych w chłodnictwie i służbie zdrowia. Omówiono aspekt zdrowotny stosowania miedzi i jej wpływ na zapobieganie rozwojowi bakterii Legionella w instalacjach wody pitnej i ciepłej użytkowej. Organizatorzy wyróżnili również okolicznościowymi statuetkami dziesięć firm za długoletnią współpracę z Europejskim Instytutem Miedzi. Konferencja KFCh „Krajowa legislacja F-gazowa dla chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła – certyfikacja firmowa i personalna oraz aktualne obowiązki serwisanta i właściciela instalacji” to tytuł konferencji zorganizowanej przez Krajowe Forum Chłodnictwa. Wdrożono już do polskiego prawa rozporządzenia wykonawcze do ustawy F-gazowej. Obowiązkiem firm serwisowych stało się posiadanie F-gazowych certyfikatów firmowych oraz personalnych. Są one niezbędne do prowadzenia działalności polegającej na instalowaniu i serwisowaniu urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła. Wprowadzono także nowe, obowiązkowe dla firm systemy: centralny rejestr operatorów urządzeń (właścicieli) oraz elektronicznych kart urządzeń i raportowania on-line. O tych regulacjach i funkcjonowaniu nowych systemów dyskutowano na konferencji. Konferencja Europejskiego Instytutu Miedzi rynekinstalacyjny.pl Fot. MTP „Ciepło z klasą” To akcja społeczna powstała z myślą o polskich szkołach zawodowych w celu promocji urządzeń korzystających z OZE. Firma Galmet wyposaży w jej ramach trzy szkoły w kompletne, nowoczesne hybrydowe systemy grzewcze. Wiele wskazuje na to, że podobne akcje podejmą kolejne firmy, a nawet powstać może stała inicjatywa grupy przedsiębiorstw. Jubileusze ćwierćwiecza Stiebel Eltron na Targach INSTALACJE świętował 25-lecie firmy w Polsce oraz 40 lat produkcji pomp ciepła. Splendoru tym wydarzeniom dodał fakt, że powietrzna pompa WPL 25 została wyróżniona Złotym Medalem MTP. Klienci i partnerzy oraz kierownictwo firmy podsumowywali te lata na jubileuszowej gali, a wspierał ich z humorem satyryk Tadeusz Drozda – z wykształcenia inżynier elektryk. Stiebel Eltron – 25 lat w Polsce Instalacje z miedzi „Instalacje z miedzi – zastosowania uniwersalne z gwarancją niezawodności i trwałości” to motto konferencji zorganizowanej przez Europejski Instytut Miedzi w trzecim dniu targów. Prelegenci przedstawiali różne rozwiąza- w litrach na minutę. Produkty Ferro – armatura do łazienek i kuchni – klasyfikowne są w dwóch najbardziej oszczędnych, zielonych kategoriach. Dwa lata temu armatura VerdeLine Ferro uzyskała oznakowanie ekologiczne EU Ecolabel. Krajowa legislacja F-gazowa dla chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła Fot. WJ European Water Label W trakcie targów firma Ferro informowała, że jej armatura dołączyła do systemu klasyfikacji European Water Label – inicjatywy zrzeszającej producentów zaangażowanych w promowanie efektywnego zużycia wody poprzez poprawę wydajności produktów używanych w łazience. System oznakowania European Water Label informuje konsumenta o ich parametrach, a w szczególności o poziomie zużycia wody. Kolory oraz liczby umieszczone na etykiecie dołączonej do baterii lub natrysku mówią o rzeczywistym przepływie wody Fot. WJ Jubileusz 25-lecia obchodziło też czasopismo „Polski Instalator” – przy tej okazji SPIUG uhonorował je dyplomem za działania na rzecz rozwoju rynku instalacyjno-grzewczego, a PORT PC za informowanie o pompach ciepła i popularyzację dobrych praktyk. Również MTP nagrodziło redakcję jubileuszowym dyplomem i statuetką. Nowości firm O niektórych nowościach informowaliśmy już w poprzednim numerze, w relacji z wręczenia Złotych Medali MTP i statuetek Lider Instalacji. Taconova zaprezentowała m.in. nowy zawór równoważący TacoSetter Hyline z bezpośrednią kontrolą przepływu objętościowego – to nowy standard w grupie zaworów z tworzyw sztucznych. Jego główną zaletą jest czerwiec 2016 11 AKTUALNOŚCI połączenie trzech funkcji – odcinania, regulacji i łatwej kontroli przepływu – w jednym elemencie armatury. Wystarczy nastawienie przepływu i kontrola przez wziernik. Firma prezentowała też m.in. nowe odmulacze magnetyczne TacoVent, mieszkaniowe węzły cieplne TacoTherm Dual Nano oraz podgrzewacze wody. Oventrop pokazał na stoisku model instalacji hydraulicznej oraz armaturę do równoważenia, w tym nowe zawory Q z ogranicznikami przepływu z funkcją automatycznego równoważenia obiegu. Dobór zaworów i wyznaczenie prawidłowych nastaw stały się bardzo łatwe. Kolejne nowości to zawory termostatyczne AQ, moduły hydrauliczne z zawo- Konferencja Techniczna IGCP rami Cocon QTZ, a także centrale grzewcze Regucor WHS. Geberit zaprezentował m.in. elegancki system natynkowy Geberit Monolith, odpływy liniowe Geberit CleanLine umożliwiające stworzenie natrysku bezbrodzikowego oraz systemy pisuarowe i baterie elektroniczne. Koło pokazało m.in. kolekcję mebli łazienkowych Koło Twins nagrodzoną w tegorocznej edycji RedDot Award, a także produkty z serii Traffic, Ego by Antonio Citterio, Keramag Icon oraz innowacyjną kabinę Koło Ultra. Na stoisku TECE wśród nowości były m.in. nowe przyciski spłukujące TECEnow i TECEsquare II. Firma pokazała też nową toaletę myjącą TECEone – nie ma ona zbiornika na wodę, modułu zasilającego w energię elektryczną, zbędnej elektroniki czy podgrzewacza. Ciepła woda dostarczana jest bezpośrednio z instalacji c.w.u. Toaleta będzie dostępna od przyszłego roku. Zehnder prezentował m.in. Zmart – pierwszy na świecie grzejnik wykonany z tworzywa sztucznego oraz gruntowy wymiennik ciepła Zehnder ComfoFond-LQ dla systemów wentylacji (Złote Medale MTP). Nowe kotły na biomasę pokazała firma Herz: Pelletstar, Firestar, Pelletfire oraz Binder – ten ostatni przystosowany do spalania „brudnej biomasy”. Klimosz oferował m.in. 12 czerwiec 2016 kotły z automatycznym podawaniem paliwa Klimosz LE przystosowane do spalania groszku oraz pelet, które spełniają wymagania klasy 5 wg EN 303-5 oraz nowe grzejniki żeliwne Viadrus. Defro z kolei prezentowało automatyczny kocioł Kompakt Ekopell na pelety w klasie 5. z innowacyjnym wymiennikiem i konstrukcją kanału spalinowego (Złoty Medal MTP). Nowe automatyczne wielopaliwowe kotły EKO-KWPV+ na paliwa stałe (Złoty Medal MTP) pokazała firma Elektromet. Oferta targowa kotłów kondensacyjnych była bardzo bogata, wyróżniały się m.in. wiszący gazowy Vitodens 200-Wz wymiennikiem ze stali nierdzewnej Inox-Radial firmy Viessmann (Złoty Medal MTP) oraz kocioł EcoCon- Fot. MTP zakresie mocy i dla różnych kombinacji układów hybrydowych na różne paliwa oraz energię odnawialną. Rośnie też oferta instalacji fotowoltaicznych i jest to szansa dla wielu firm znanych z oferty kolektorów słonecznych. Instalatorzy i projektanci pogłębiali na targach swoją wiedzę nt. nowych technologii i wymagań. Naszym wkładem w propagowanie wiedzy, nowych technologii i dobrych praktyk było nie tylko stoisko z czasopismami i książkami, ale też dystrybuowany bezpłatnie i w wysokim nakładzie poradnik autorstwa P. Jadwiszczaka i A. Trząskiego pt. Wentylacja i ogrzewanie w nowych przepisach. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki – wymagania 2017 i 2021. Po targach Klub Instalatora dens Gold Plus firmy Termet (Złoty Medal MTP), a także kondensacyjny kocioł VKK ecoVIT/5 firmy Vaillant. Również Beretta zaprezentowała nowy kocioł kondensacyjny Mynute Green i programator Kaskadowy Merlin sterujący pracą nawet ośmiu kotłów. Firmy oferowały także systemy sterowania ogrzewaniem, w tym z aplikacjami na smartfony i tablety. Szeroka była oferta zmodyfikowanych i nowych pomp ciepła – nie sposób ich tu wszystkich wymienić, ale w tej grupie widoczna jest coraz większa konkurencja i rozpiętość cenowa, wynikająca głównie z zastosowanych elementów dodatkowych, które poprawiają efektywność i ekonomiczność eksploatacji. Rynek gotowy na zmiany Jako podsumowanie targów należy podkreślić, że firmy potwierdziły swoje dobre przygotowanie do mających nastąpić w najbliższych latach zmian wynikających wprost z regulacji unijnych, ale także z prawa krajowego dotyczącego efektywności energetycznej i wykorzystania OZE w zakresie ogrzewania, przygotowania ciepłej wody i wentylacji w 2017 i 2021 roku. Wiele firm ma w ofercie coraz szerzy wachlarz urządzeń grzewczych i armatury – tak, że są w stanie zapewnić dostawy w szerokim Fot. MTP Stoisko „Rynku Instalacyjnego” Fot. RI jest on nadal dostępny – można go pobrać jako pdf ze strony rynekinstalacyjny.pl. Następne INSTALACJE za dwa lata. Bliskość i przenikanie się ofert na targach INSTALACJE i SECUREX (m.in. automatyka i sterowanie w budynkach) oraz majowych EXPOPOWER i GREENPOWER (m.in. energia elektryczna odnawialna) podpowiada, że ich spajanie mogłoby dać efekt synergii w obszarze BMS i inteligentnego budynku, sterowania instalacjami HVAC i zapewniania komfortu w obiektach mieszkalnych, biurowych i publicznych. Waldemar Joniec rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI WOD-KAN 2016 Targi WOD-KAN odbywały się w tym roku w nowej hali wystawienniczej i towarzyszyło im wiele wydarzeń – konferencji i seminariów. Klimatyzowana hala z możliwością wjazdu sprzętem i z pełnym zapleczem to wielkie wydarzenie w historii targów WOD-KAN, dobrze rokujące na przyszłość. N a Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN (10–12 maja br.) do Bydgoszczy przybyło 375 wystawców z Polski, Niemiec, Francji, Włoch, Szwajcarii, Litwy, Białorusi, Czech, Słowacji, Austrii, Portugalii, Irlandii, Turcji i Hiszpanii. Ich stoiska odwiedziło 10 tys. specjalistów od gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej – z samorządów, przedsiębiorstw komunalnych i firm wykonawczych, projektantów, eksploatatorów, przedstawicieli świata polityki i nauki. Bydgoskie Centrum Targowo-Wystawiennicze wzbogaciło się o nową halę o powierzchni wystawienniczej ponad 10 tys. m2, z zapleczem konferencyjnym, gastronomicznym i sanitarnym. Teraz upały i deszcze już niestraszne targom WOD-KAN. Nadal jednak prawie połowa powierzchni wystawienniczej targów znajduje się na zewnątrz – część to bardzo ciężki sprzęt, lepiej prezentujący się na zewnątrz, a dla części po prostu nie ma w hali tyle miejsca, ile potrzebują. Jednak klimatyzowana hala z możliwością wjazdu sprzętem i pełnym zapleczem to w historii targów WOD-KAN wielkie wydarzenie i dobrze rokujące na przyszłość. Do konkursu Grand Prix Targów WOD-KAN stanęło 35 firm, które zgłosiły 36 produktów. Jury nagrodziło trzy: zestawy wodomierzowe Duet Polskiej Fabryki Wodomierzy i Ciepłomierzy FILA, cienkościenne panele do bezwykopowej renowacji obiektów infrastruktury Fot. HVACR.pl 14 czerwiec 2016 Fot. RI podziemnej firmy Aquaren oraz napęd boczny zgarniacza obrotowego typ BZn firmy Ekolog. Specjalne wyróżnienie otrzymali studenci z Koła Naukowego Pojazdów i Robotów Mobilnych Politechniki Wrocławskiej za projekt i promocję Mobilnego Robota Inspekcyjnego. Podczas targów odbył się pierwszy Międzynarodowy Kongres ENVICON Water zorganizowany przez wydawnictwo Abrys i Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie”. Dyskutowano o aktualnych dla branży zagadnieniach dotyczących uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zagospodarowania osadów, a także o zarządzaniu i inteligentnych rozwiązaniach w eksploatacji. Pierwszy dzień kongresu zakończył się uroczystą galą, z koncertem Raya Wilsona Genesis Classic. Podczas gali przedstawiono Managera Roku 2015 Wod-Kan – został nim Janusz Dulik, prezes zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Piekarach Śląskich. Z kolei w konkursie Inwestycja Roku wyróżniono: w kategorii do 30 tys. mieszkańców – „Modernizację oczyszczalni ścieków oraz sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Połaniec”, w kategorii od 30 do 100 tys. mieszkańców – „Ochronę wód jeziora Miedwie poprzez budowę sieci kanalizacyjnych i przebudowę oczyszczalni ścieków na obszarze aglomeracji Stargard Szczeciński”, a w kategorii powyżej 100 tys. – „Budowę farmy fotowoltaicznej o łącznej mocy 1,45 MW – ZPW Miedwie” w Szczecinie. W trakcie targów odbyła się też Międzynarodowa Giełda Kooperacyjna, a w jej ramach 41 spotkań przedsiębiorców z Polski, Niemiec, Czech i Portugalii. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wod- nej prowadził stoisko konsultacyjne na temat możliwości uzyskania dofinansowania na działania związane z gospodarką wodno-ściekową. Konferencje i seminaria organizowały także firmy. Pomiar Serwis o kontroli sieci i billingu w oparciu o nowoczesne urządzenia pomiarowe, Alter o detekcji gazów toksycznych, wybuchowych oraz braku tlenu, Magellan o finansowaniu inwestycji wodno-kanalizacyjnych, Bentley Systems o modelowaniu sieci wodociągowej, a Uponor Infra aż cztery: o systemach kanalizacji deszczowej, o gospodarce wodami opadowymi, o zamówieniach publicznych po nowelizacji i o metodach budowy i renowacji wielkośrednicowych wodociągów i kanalizacji. Podczas targów obradowały także Związek Miast Polskich i Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych. Bieg Instalatora W weekend poprzedzający targi w Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku „Myślęcinek” w Bydgoszczy odbył się II Bieg Instalatora. Był to bieg przełajowy na dystansie 10 km. Wydarzeniu towarzyszyła Galopada Braci Mniejszych (canicross, czyli bieg z psami). W biegu wzięło udział 459 osób w różnym wieku – byli to zarówno doświadczeni biegacze, jak i ci, którzy swoją przygodę z tym sportem dopiero rozpoczynają. Zawodnicy wystartowali o godzinie 11, a limit czasu, w jakim należało dobiec do mety, wynosił 1 godz. 40 min. Organizatorem tego wydarzenia jest branżowy portal HVACR.pl, partnerem głównym imprezy – Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, a patronem tytularnym – firma Immergas Polska. rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Wysiłek biegaczy został nagrodzony na mecie oryginalnymi medalami w kształcie klucza francuskiego. Organizatorzy przygotowali też dla wszystkich uczestników regeneracyjny posiłek i napoje. Najlepsi otrzymali pamiątkowe puchary w kategoriach indywidualnych: open, wiekowych, debiutantów oraz branżowych: instalator, wod-kan i elektryk. W ostatnich trzech kategoriach nagrodzono także najlepsze drużyny. W „Biegu Instalatora” wyróżnia się nie tylko najlepszych, ale także tych, którzy nie są biegowymi mistrzami. W ręce szczęśliwców trafiły nagrody specjalne, m.in. pakiet startowy XIII Półmaratonu Unisławskiego, hamaki, wentylatory czy kamera sportowa. Patronem medialnym Biegu Instalatora były m.in. „Rynek Instalacyjny” oraz „elektro.in- fo”. Reprezentacjom obydwu tytułów udało się z sukcesem ukończyć bieg, a Anna Kuziemska z „elektro.info” zdobyła puchar dla najlepszej „pani elektryk”. Nagrody indywidualne oraz drużynowe dla reprezentantów poszczególnych branż otrzymali: wod-kan: mężczyźni: 1. Górczyński Zbigniew, Włocławek – 00:36:42, 2. Olszewski Adam, Nowy Kobrzyniec – 00:42:44, 3. Mickiewicz Jan, Grudziądz – 00:43:47; kobiety: 1. Jurczyk Ewa, Grudziądz – 00:48:54, 2. Gackowska Beata, Bydgoszcz – 00:51:02, 3. Goncerz Katarzyna, Czeladź – 00:58:16; drużyny: 1. WOD‑KAN S.A., 2. Hydro-Vacuum S.A., 3. Miejskie Wodociągi i Oczyszczalnia, Grudziądz; instalatorzy: mężczyźni: 1. Polański Tomasz, Bydgoszcz – 00:35:49, 2. Wojciechowski Dawid, Osielsko – 00:38:10, 3. Radowski Cezary, Bydgoszcz – 00:39:41; Kobiety: 1. Dering Hanna, Bydgoszcz – 00:48:24, 2. Sądej Małgorzata, Pruszcz Gdański – 00:51:31, 3. Rzepka Ewa, Wielki Głęboczek – 00:58:49; drużyny: 1. Tronik, 2. Klimat Solec, 3. Infracorr; elektrycy: mężczyźni: 1. Sarnecki Michał, Grudziądz – 00:42:33, 2. Romanowski Michał, Bydgoszcz – 00:44:19, 3. Las kowski Daniel, Bydgoszcz – 00:48:27; kobiety: 1. Kuziemska Anna, Skierniewice – 01:04:59, 2. Gil Magdalena, Konin – 01:17:20; drużyny: 1. ATI Systemy Elektroniczne i Kopel (ex aequo). wj, kr Eurovent Summit w Polsce K raków będzie gościł 27–30 września br. jedną z najważniejszych światowych imprez branżowych. EUROVENTSUMMIT zgromadzi ponad 400 wiodących producentów z Europy, Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki oraz innych części świata. Pojawią się tam kluczowi oferenci technologii dla kształtowania klimatu wewnętrznego w budynkach oraz technologii dla chłodnictwa. Przygotowano dla nich ponad 40 seminariów, spotkań i imprez specjalnych. W tym roku EUROVENTSUMMIT kładzie szczególny nacisk na region i zaprasza do udziału wszystkich uczestników polskiego rynku. Impreza jest organizowana co dwa lata przez Eurovent Association, Eurovent Certita Certification oraz Eurovent Market Intelligence we współpracy z takimi wiodącymi organizacjami, jak eurammon i REHVA, i krajowymi, jak Stowarzyszenie Polska Wentylacja, które jest oficjalnym partnerem tego szczytu. Za zorganizowaniem szczytu w Krakowie przemawiał fakt, że Polska to jeden z głównych europejskich rynków, o dużym potencjale i rozwijającej się gospodarce. Jednak wielu lokalnych producentów jest nieznanych poza granicami naszego kraju, a poprzez Eurovent mogą się stać bardziej widoczni w Europie i na świecie. Ponadto rynek kieruje się kryterium ceny, a priorytetem powinna być minimalizacja kosztu w cyklu życia i jakość. Szczyt Eurovent – Europe’s Industry Association for Indoor Climate (HVAC), Process Cooling and Food Cold Chain Technologies składa się z trzech niezależnych podmiotów. Pierwszy to Europejskie Stowarzyszenie Producentów Branży Wentylacyjnej i Klimatyzacyjnej (HVAC), chłodnictwa przemysłowego oraz technologii łańcucha chłodniczego przemysłu spożywczego. Eurovent reprezentuje główne europejskie stowarzyszenia branżowe i niemal 1000 producentów z ponad 30 krajów, w tym wiodące polskie firmy, takie jak Frapol, Proficool FANS i VBW Engineering. Stowarzyszenie działa na rzecz rozwoju prawodawstwa UE i tworzenia standardów technicznych i norm. Opracowuje też rekomendacje i poradniki. Monitoruje światowe trendy mogące mieć wpływ na rozwój branży i reprezentuje producentów na forum międzynarodowym. Drugi podmiot to Eurovent Certita Certification, który prowadzi ponad 40 programów certyfikacyjnych i jest znany ze znaku Eurovent Certified Performance. Trzecim jest Eurovent Market Intelligence (EMI) – biuro statystyczne europejskiego rynku HVACR. EMI dostarcza od 1994 r. informacje rynkowe i jest zaufanym partnerem ponad 300 producentów. w Krakowie ma być też platformą dostępu do informacji o aktualnych pracach nad regulacjami unijnymi i normami, a także do nawiązywania kontaktów z firmami z Europy i Bliskiego Wschodu. Specjalnie dla polskich uczestników przygotowano sympozjum Indoor Climate 2030 – skierowane do projektantów, producentów, architektów i instalatorów zainteresowanych trendami w technologiach klimatu wewnętrznego oraz nowymi regulacjami dotyczącymi efektywności energetycznej budynków i urządzeń wentylacyjnych. Będą też seminaria poświęcone jakości środowiska wewnętrznego (IEQ) i budynkom prawie zeroenergetycznym. Obecne wyzwania dla branży to konieczność zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza wewnętrznego w kontekście zdrowia ludzi, efektywność energetyczna i środowiskowa oraz „cyfryzacja” – inteligentne technologie. Przez wszystkie dni szczytu odbywać się będą sesje blisko 40 grup roboczych Eurovent association, Eurovent Certification, Eurovent Market Intelligence oraz REHVA. Uczestnicy będą mogli wziąć udział w każdym z tych spotkań, bez względu na to, do jakich grup roboczych należą. Każdy dzień szczytu zwieńczony będzie wieczorną imprezą z udziałem osobowości branży oraz osób zaangażowanych w rozwój rynku, polityki i prawodawstwa unijnego. Więcej na eurovent-summit.eu REHVA zrzesza w Europie ponad 100 tys. inżynierów i informuje ich na bieżąco o wszystkich nowościach w zakresie przepisów i regulacji normatywnych w sektorze HVACR. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 15 AKTUALNOŚCI Jakość materiałów budowlanych Związek Pracodawców – Producentów Materiałów dla Budownictwa zorganizował 1 czerwca panel dyskusyjny na temat problemów ocieplania budynków i przedstawił wyniki badania materiałów budowlanych. Udział w nim wzięli przedstawiciele Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego oraz Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych, producenci materiałów budowlanych i dziennikarze. W skazywano, że na rynku nadal występuje wiele nieprawidłowości dotyczących stosowanych materiałów i wykonawstwa ociepleń. W procederze tym nieuczciwi producenci i wykonawcy często wykorzystują brak znajomości zagadnień technicznych przez klienta – użytkownika systemu. Stosowanie tzw. składaków, czyli łączenie elementów ocieplenia niepochodzących z jednego systemu, jest obarczone wysokim ryzykiem. Ryzyko to jest duże nawet wtedy, gdy „składak” wykonano z wyrobów, które odrębnie spełniają wymogi wprowadzenia do obrotu i deklarowane parametry. Tylko ocieplenie wykonane na podstawie aprobowanych systemów gwarantuje, że zachowane są m.in. właściwości izolacji termicznej, akustycznej, palności, odporności na udar, a zwłaszcza skuteczności (jakości) i trwałości. Ponadto producent udziela gwarancji jedynie na ocieplenia wykonane w oparciu o konkretny system, a nie mieszankę systemów czy produktów. Wykonywanie „składaków” jest z punktu widzenia prawnego możliwe, ale pod warunkiem istnienia dokumentacji projektowej uwzględniającej zwłaszcza reakcje pomiędzy poszczególnymi elementami zastosowanymi w danej realizacji ocieplenia. Ale kto poniesie koszty takich badań dla jednostkowego zastosowania w danym budynku i który projektant podejmie takie ryzyko? Problem stosowania „składaków” zamiast aprobowanych systemów dotyczy nie tylko branży dociepleń, lecz całej branży budowlanej, w tym ppoż., wentylacji czy instalacji grzewczych. Znamienne, że koszt zakupu elementów na „składak” bywa niższy tylko o kilka procent od kosztu aprobowanego systemu i tych oszczędności nie widzi inwestor, ale głównie wykonawca. Kolejne negatywne zjawisko na rynku to błędy wykonawcze, wynikające z niewiedzy lub niedbalstwa, a nawet świadomego działania – czyli oszustwa. W drugiej części spotkania Związek Pracodawców – Producentów Materiałów dla Budownictwa przedstawił wyniki badań wyrobów budowlanych. Informacje zebrano w trybie dostępu do informacji publicznych z GUNB i od Wojewódzkich Inspektorów Nadzoru Budowlanego (kilku z nich nie udostępniło danych identyfikacyjnych). 16 czerwiec 2016 Dane nadzoru budowlanego wskazują, że na rynku jest nadal sporo wyrobów niespełniających deklarowanych przez producentów parametrów. Jednak tych danych nie można interpretować tak, że aż tyle wyrobów w danej grupie zostało zakwestionowanych, gdyż organy kontroli badają głównie te, wobec których mają uzasadnione podejrzenia, a materiały niewzbudzające wątpliwości bada się wyrywkowo. Wśród 361 pobranych w 2015 r. próbek wyrobów budowlanych aż 61% (219) nie spełniło deklarowanych przez producentów parametrów technicznych (właściwości użytkowych). Wyniki i ich ocena odnoszą się wyłącznie do badanej próbki. Badane wyroby zostały pogrupowane następująco: wyroby do izolacji cieplnej – na 105 badanych próbek 88 (ok. 84%) z wynikiem negatywnym, membrany i papy – na 60 badanych próbek 42 (70%) z wynikiem negatywnym, wyroby murarskie – na 42 badane próbki 17 (40%) z wynikiem negatywnym, drzwi i okna – na 22 badane próbki 13 (59%) z wynikiem negatywnym, cement i wapno budowlane – na 22 badane próbki 9 (41%) z wynikiem negatywnym inne – 110 badanych próbek, w tym 50 (45%) z wynikiem negatywnym. Przyczyny produkowania nieprawidłowych wyrobów można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to niedostateczna kontrola produkcji, brak badań surowców itd. Nie zwalnia to producenta z odpowiedzialności, ale można założyć, że nie zamierzał on wytworzyć nieprawidłowego wyrobu. Druga grupa to świadoma produkcja nieprawidłowych wyrobów jako efekt obniżania kosztów poprzez gorsze (tańsze) surowce czy uproszczenia technologiczne. Marek Kukuryka i Ryszard Kowalski ze Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa wskazywali, że skutkiem obniżania kosztów poprzez niższą jakość i braku ryzyka kary jest przewaga konkurencyjna producentów wprowadzających na rynek wyroby niespełniające deklarowanych właściwości i tym samym rzetelni (obiektywnie drożsi) producenci przegrywają na rynku. Nabywca – użytkownik końcowy – ma małe szanse uniknięcia kupna wyrobu o niewystarczających parametrach. Niektórzy inwestorzy bu- dujący na sprzedaż są świadomi nieprawidłowych parametrów wyrobu, ale ponieważ jest on tańszy i umożliwia im obniżenie kosztów budowy, akceptują to, „byle by papiery były w porządku”. Rzetelnym, uczciwym przedsiębiorcom ma być lepiej – takie stanowisko prezentuje Związek od początku swojego istnienia. Z jego inicjatywy w ustawie o wyrobach budowlanych znalazł się nowy przepis: Art. 36a. Producent albo importer, który wprowadza do obrotu wyrób budowlany nie nadający się do zamierzonego zastosowania w zakresie zadeklarowanych właściwości użytkowych, podlega karze pieniężnej w wysokości do 100.000 zł. Będzie on obowiązywał od stycznia 2017. Z kolei w przygotowywanej ustawie o zamówieniach publicznych jest zapis umożliwiający zamawiającemu postawienie wymogu dodatkowych badań, a podstawowym kryterium oceny oferty na zamówienia robót budowlanych będzie koszt cyklu życia obiektu. Związek postuluje też weryfikację parametrów wyrobów budowlanych w ramach branżowego znaku rzetelności przyznawanego na podstawie badania wyrobu pobranego w nieznanym dla producenta czasie i miejscu. Pozytywnym procesem jest zwiększenie częstotliwości pobierania i zlecania badań próbek wyrobów budowlanych przez organy nadzoru budowlanego. Jednak uzupełnieniem tych działań powinno być upowszechnianie uzyskanych wyników i działań, jakie podejmuje nadzór w przypadku wyników negatywnych. Kolejny aspekt to powszechny dostęp do informacji o wynikach badań. Od 1 stycznia 2016 obowiązuje przepis, który nakłada na GUNB obowiązek publikowania pozytywnych i negatywnych wyników badań próbek wyrobów budowlanych. Niestety informacje o podejmowanych przez organy nadzoru budowlanego działaniach (postanowieniach, decyzjach) w wyniku otrzymania negatywnych wyników badań są w zasadzie niedostępne. Dlatego Związek rozważa publikowanie (na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej) informacji o konkretnych działaniach organów nadzoru budowlanego. Niestety skuteczność usuwania z rynku nierzetelnych producentów i ich wyrobów jest zdecydowanie za niska. Waldemar Joniec rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Międzynarodowe Targi Systemów Grzewczych, Wentylacji, Klimatyzacji, Systemów Wodnych, Sanitarnych i Basenów. 16 - 18 listopada 2016 Expo XXI, Warszawa Więcej informacji na: www.aquatherm-warsaw.pl Opracowany przez: rynekinstalacyjny.pl Organizowany przez: czerwiec 2016 17 AKTUALNOŚCI Bezpieczeństwo pożarowe O tym, jak zwiększać bezpieczeństwo pożarowe i zapewnić skuteczne akcje ratownicze, dyskutowali specjaliści w kwietniu w Sarbinowie. Była to pierwsza platforma, która zgromadziła przedstawicieli wielu branż i specjalności i udowodniła, że potrzebne jest takie miejsce na prezentację innowacji, nowych doświadczeń oraz dyskusję. I Konferencję Naukowo-Techniczną pt. Systemy bezpieczeństwa oraz zaopatrzenie w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru zorganizowały Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie, Wydział Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji Politechniki Koszalińskiej oraz Komenda Miejska PSP w Koszalinie. Patronowali jej Komendant Główny PSP oraz rektorzy SGSP i Politechniki Koszalińskiej. Konferencja odbywała się 28–29 kwietnia 2016 r. w Ośrodku Wczasowym Politechniki Warszawskiej w Sarbinowie k. Koszalina. Uczestniczyło w niej kilkuset specjalistów – projektantów, rzeczoznawców, strażaków, wodociągowców i naukowców. Swoje technologie i produkty oraz doświadczenia w ich wdrażaniu i zastosowaniu prezentowały też firmy – m.in. D+H, Gazex, Hawle, Mercor, Mostostalex, Polon Alfa, Rockwool i Watra. Zaprezentowano blisko 40 prac z zakresu bezpieczeństwa pożarowego. Nie sposób wszystkich wymienić, dlatego ograniczę się do referatów dotyczących technik instalacyjnych. Wiejskie wodociągi grupowe jako źródło zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru to temat pracy zaprezentowanej przez dr. inż. T. Gruszeckigo (PK) i mł. bryg. mgr inż. A. Litwina (KM PSP w Koszalinie). Wskazywali oni m.in. na problemy związane z określaniem przepustowości sieci na terenach wiejskich, problem magazynowania dużych ilości wody i ryzyka pogarszania się jej jakości. Stan sieci wodociągowych w miejscowościach wiejskich pod kątem wymagań przeciwpożaro- Fot. WJ wych przedstawili inż. A. Imperowicz i dr inż. R. Nowak (PK). Problemy zasilania w wodę przeciwpożarowych instalacji wodociągowych w budynkach wysokich mieszkalnych omówili dr inż. S. Kieliszek, mgr inż. T. Drzymała, mgr inż. M. Szutkowski (SGSP). Zagrożenia wybuchowe w oczyszczalni ścieków – ich powstawanie i zapobieganie – scharakteryzował dr inż. M. Woliński (SGSP). Analizę porównawczą metod eksploatacji stałych wodnych urządzeń gaśniczych zaprezentowali mgr inż. G. Seryjko (PW) i prof. dr hab. inż. S. Denczew (SGSP). O tym, jakie znaczenie ma tworzenie scenariuszy pożarowych i jak je wykonywać, mówili st. bryg. dr inż. W. Wnęk, mł. bryg. dr inż. P. Kubica oraz mł. kpt. mgr inż. S. Boroń (SGSP). Sporo uwagi poświęcono także najnowszym badaniom z zakresu stałych urządzeń gaśniczych, systemów detekcji VI Konferencja Szkoleniowa OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W OBIEKTACH BUDOWLANYCH promocja 29 września, Katowice www.rynekinstalacyjny.pl/konferencja-ppoz 18 czerwiec 2016 SALA A (ELEKTROTECHNICZNA) i ostrzegawczych, konstrukcji i przegród budowlanych. Spotkanie podzielono na panele tematyczne. Pierwszym z nich była analiza oraz ocena obowiązujących przepisów ochrony przeciwpożarowej w zakresie warunków technicznych i eksploatacyjnych dla sieci wodociągowych. Zasady jej projektowania i doboru parame- Zebranych przywitał bryg. Mirosław Pender – przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Konferencji trów technicznych hydrantów są bardzo złożone. Zaprezentowano kilkanaście prac dot. wyników badań naukowych oraz opracowań technicznych w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego systemów zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. Sieci niekiedy nie są w stanie sprostać potrzebom ppoż. Z kolei nowe osady mogłyby korzystać w większym stopniu z zasobów naturalnych – wód powierzchniowych oraz sztucznych zbiorników ppoż. Uczestnicy w kilku referatach przedstawili także ocenę i analizę obowiązujących przepisów ochrony przeciwpożarowej w zakresie warunków technicznych oraz rynekinstalacyjny.pl eksploatacyjnych sieci wodociągowych w celu możliwości optymalizacji jej budowy i eksploatacji przy jednoczesnym zwiększeniu niezawodności w zakresie zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. Stawiano pytanie – czy możliwe jest opracowanie zintegrowanej metody optymalizacji warunków technicznych na sieci wodociągowej i oceny systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę w zakresie możliwości zapewnienia optymalnej ilości wody do zewnętrznego gaszenia pożaru oraz zwiększenia niezawodności działania infrastruktury technicznej, w szczególności hydrantów zewnętrznych, przy zagwarantowaniu wymaganych parametrów wody pitnej? Podano również przykłady współpracy wodociągowców ze strażakami, m.in. w Słupsku – mgr inż. K. Krzaczkowski (MPWiK Słupsk) oraz w Bielsku-Białej – mgr inż. L. Szpila (Aqua S.A.). W dyskusji, którą moderował prof. dr hab. inż. S. Denczew, opinie wyrażali zarówno strażacy, jak i wodociągowcy. Przedstawiali swoje racje – wodociągowcy są rozliczani w pierwszym rzędzie za dostawę wody o jak najwyższej jakości – do spożycia i celów sanitarnych. Strażacy oczekują zaś wody o odpowiednim ciśnieniu i wydajności. Każdy wodociąg to niepowtarzalna instalacja – zlepek odcinków budowanych często od końca XIX w. po dzień dzisiejszy, o różnej architekturze (nie zawsze pierścieniowej), z różnych średnic i materiałów przewodów, z różną armaturą, z ujęciami itd. Dlatego tak ważna jest współpraca wodociągowców i strażaków, żeby wspólnie ustalać warunki dla danych lokalizacji. W dyskusji wskazywano na potrzebę analizy przepisów pod kątem ich zmian w takim kierunku, by ułatwiały zapewnienie bezpieczeństwa z uwzględnieniem realnych warunków, a nie teoretycznych wymagań. Ich spełnienie w każdych warunkach jest nie tylko bardzo kosztowne, ale i niemożliwe technicznie. To, że kwestia ta ewoluuje od blisko wieku – wraz z rozwojem sieci i techniki pożarniczej – dobitnie przedstawił w rysie historycznym zmian prawa mgr inż. T. Łozowski. Drugi panel poświęcony był systemom bezpieczeństwa w obiektach budowlanych i przemyśle – biernym i czynnym. I te pierwsze, i drugie wymagają nie tylko dobrej koncepcji i projektu oraz wykonania, ale też modyfikacji w miarę zmian w obiektach budowlanych i przemysłowych. Podczas dyskusji, którą moderował st. bryg. dr inż. W. Wnęk, stawiono m.in. pytanie, czy jest możliwe kompleksowe projektowanie, integracja oraz zarządzanie systemami bezpieczeństwa w obiektach budowlanych i przemyśle na podstawie analiz za- rynekinstalacyjny.pl grożeń i oceny ryzyka? Podkreślano znaczenie doświadczenia projektantów i inżynierów w zakresie wdrażania systemów bezpieczeństwa i dbania o bezpieczeństwo pożarowego w trakcie eksploatacji. Poruszono kwestie wymagań dotyczących sporządzania dokumentacji i procedur bezpieczeństwa oraz metody oceny ryzyka w obiektach budowlanych i przemyśle, a także praktyki eksploatacji systemów sygnalizacji pożarowej. Wnioski z dyskusji są jednoznaczne – takie forum wymiany poglądów pozwala na lepszą współpracę wszystkich stron zaangażowanych w zapewnianie bezpieczeństwa pożarowego. O podsumowanie poprosiliśmy też organizatorów konferencji. q prof. Sławczo Denczew, wiceprzewodniczący Komitetu Naukowego Konferencji: Celem tej konferencji było m.in. wskazanie potrzeby rozmawiania o różnych kwestiach bezpieczeństwa pożarowego w szerokim gronie – naukowców i praktyków z różnych branż. Jest dużo innowacyjnych, nowych rozwiązań – nie tylko technicznych, ale też z zakresu współdziałania, organizacji. Warto o nich dyskutować i je wdrażać. Konferencja udowodniła, że to forum powinno być cykliczne – co dwa lata. q st. bryg. Waldemar Wnęk, Komitet Naukowy Konferencji: Ta konferencja to dobre miejsce łączenia nauki z praktyką oraz doświadczeń specjalistów wielu branż. Takie spotkania i dyskusja przyczyniają się do zmian przepisów, propagowania nowych rozwiązań i w efekcie do wzrostu bezpieczeństwa. Wiemy, jak duże jest to wyzwanie, gdyż prowadzimy studia podyplomowe dla przyszłych rzeczoznawców. Bezpieczeństwa nie da się zadekretować – trzeba działać na wielu płaszczyznach – tak prawnej, jak i naukowej, a zwłaszcza technicznej, i rozwijać współpracę pomiędzy różnymi ośrodkami i podmiotami. Wraz z Politechniką Koszalińską dostrzegliśmy na tej konferencji duży potencjał współdziałania na rzecz bezpieczeństwa pożarowego. q bryg. Mirosław Pender – przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Konferencji: Sukces akcji ratowniczych zależy od wielu czynników. Tutaj dyskutowaliśmy, co możemy wspólnie zrobić, aby zapewnić jak najwyższy poziom bezpieczeństwa mieszkańcom. Prezentowane były różne doświadczenia i badania. Wniosek jest taki – bezpieczeństwo ma być zapewnione, jak nie z wykorzystaniem sieci hydrantowych, to przy pomocy innych rozwiązań. Tę platformę prezentacji wiedzy i doświadczeń oraz dyskusji warto kontynuować. Waldemar Joniec reklama AKTUALNOŚCI czerwiec 2016 19 AKTUALNOŚCI Budmika 2016 B udmika to ogólnopolska konferencja budowlana młodych inżynierów organizowana przez Koło Naukowe Studentów Budownictwa z Politechniki Poznańskiej. Jej patronami są m.in.: Rektor Politechniki Poznańskiej, Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, a także Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W dniach 20–22 kwietnia 2016 młodzi inżynierowie i doktoranci prezentowali prace i nowe technologie z zakresu architektury, budownictwa i inżynierii środowiska. Spośród referatów dotyczących inżynierii środowiska wyróżniono: „Analizę kosztowo-technologiczną wybranych alternatywnych metod gospodarki ściekowej na obszarach wiejskich” Pauliny Mielniczuk, „Porównanie referencyjnej meto- Fot. PP dyki modelowania poziomów substancji w powietrzu stosowanej w Polsce i USA” Angeliki Zemełki i „Badanie doświadczalne modeli wymienników ciepła typu woda/woda” Klaudii Pirańskiej, Damiana Cybulskiego, Joanny Biedroń i Sary Urbańskiej, a także „Analizę emisji zanieczyszczeń do powietrza z pieców domowych i kotłów o mocy do 50 kW” Magdy Korabiowskiej. Wyróżnione referaty z dziedziny budownictwa to: „Projektowanie konstrukcji stalowych z uwzględnieniem imperfekcji obliczeniowych” Krystiana Młodzika i Pawła Bednarka, „Wymiarowanie geosyntetycznego zbrojenia nadpalonego – teoria a rzeczywistość” Michała Kościelskiego, „Ustalone drgania układów z wiskotycznymi tłumikami drgań” Anny Lenkowskiej oraz „Hempcrete – innovative natural composite” Sławomira Derewańko i Tatiany Agejewej. Nagrodzone zostały również prace doktorantów: „Teoretyczna oraz eksperymentalna analiza modalna sprężonej konstrukcji Kładki o. Bernatka w Krakowie” Tomasza Howiackiego i „Związek pomiędzy właściwościami cieplnymi oraz mechanicznymi lekkiego betonu z granulowanym szkłem piankowym” Damiana Stefaniuka. wj OSA – Odpady, Środowisko, Atmosfera O d 20 do 21 kwietnia 2016 na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej odbywała się II Ogólnopolska Konferencja Naukowa OSA – Odpady, Środowisko, Atmosfera, organizowana przez Studenckie Koło Naukowe Wentylacji, Klimatyzacji i Ogrzewnictwa „Equilibrium” oraz Studenckie Koło Naukowe Gospodarki Odpadami. Konferencji patronowali: Rektor Politechniki Krakowskiej, Dziekan Wydziału Inżynierii Środowiska i Dyrektor Instytutu Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza Politechniki Krakowskiej. W konferencji wzięło udział 42 prelegentów z 12 ośrodków naukowych z całej Polski, w tym z Katowic, Opola, Poznania, Warszawy oraz z wszystkich trzech krakowskich uczelni technicznych. Obrady podzielono na cztery sekcje tematyczne. Pierwszego dnia konferencji w ramach paneli „Wszystko płynie” i „Wpuszczony w kanał” poruszano tematy związane z gospodarką wodną i ściekową. Przedstawione zostały zagrożenia związane z różnego rodzaju zanieczyszczeniami, od metali ciężkich, poprzez koloidy chronione, aż po stosowany do uzdatniania wody chlor. Dyskutowano na te- 20 czerwiec 2016 Uczestnicy konferencji oraz członkowie komitetów organizacyjnego i naukowego rozpoczęli offset, sadząc pierwsze drzewo Fot. PK mat możliwości zmniejszania ryzyka, monitorowania i oczyszczania wód skażonych. Zaprezentowano także projekty zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi oraz analizy efektywności rozwiązań technicznych stosowanych w oczyszczaniu ścieków. Dzień drugi poświęcony był zagadnieniom gospodarki opadami w ramach panelu „Drugie życie odpadów” oraz szeroko pojętej inżynierii środowiska – od monitoringu zapory wodnej po rozwiązania projektowe produktu ekologicznego – w sesji „Zielono mi”. Część referatów poświęcono różnym zastosowaniom odnawialnych źródeł energii. Całe spotkanie zostało zorganizowane „w zielonym standardzie”, uzyskując Certy- rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Fot. PB Inżynieria środowiska młodym okiem 6 maja 2016 na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej odbyła się V Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Inżynieria środowiska – młodym okiem”. Jej celem jest doskonalenie warsztatu naukowego i sztuki prezentacji początkujących naukowców oraz przedstawienie prac z zakresu inżynierii i ochrony środowiska. Ta inicjatywa Wydziału oraz Koła Młodych PZITS i Koła Naukowego Inżynierii Środowiska przyciąga coraz szersze grono uczestników. W tym roku w wydarzeniu wzięło udział ponad 150 uczestników z 24 uczelni z Polski oraz 5 z zagranicy – 3 z Ukrainy i 2 z Turcji. Po raz trzeci podczas konferencji uroczyście fikat Zielonego Wydarzenia. Jego wpływ na środowisko naturalne był ograniczany m.in. poprzez: organizację konferencji w miejscu, do którego łatwo dojechać publicznymi środkami transportu; ograniczone wytwarzanie odpadów oraz poddanie ich zbiórce selektywnej; wydruk materiałów promocyjnych i konferencyjnych na papierze z recyklingu lub ze zrównoważenie prowadzonych lasów oraz ograniczenie liczby wydruków do minimum; zakup produktów serwowanych podczas przerw kawowych u lokalnych dostawców, w opakowaniach o dużych pojemnościach lub bez opakowań czy przygotowanie uroczystej kolacji z produktów lokalnych i sezonowych przez restaurację szanującą środowisko. Emisje CO2, których nie udało się uniknąć (w tym inne formy wpływu na środowisko w przeliczeniu na emisję CO2), dzięki współpracy z Fundacją Aeris Futuro zostaną zneutralizowane w postaci nasadzeń drzew, czyli tzw. offsetu. Już w trakcie trwania konferencji uczestnicy oraz członkowie komitetów organizacyjnego i naukowego zasadzili pierwsze drzewo, symbolicznie rozpoczynające offset: klon pospolity rośnie na kampusie Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej. Milena Makuchowska rynekinstalacyjny.pl rozstrzygnięto Konkurs na Najlepsze Prace Dyplomowe Absolwentów Kierunków Inżynieria i Ochrona Środowiska organizowany przez Zarząd Oddziału PZITS w Białymstoku i WBiIŚ PB. Komisja Konkursowa nagrodziła „Zagrożenia antropogeniczne wód wybranej zlewni” mgr inż. Agnieszki Wysmułek i wyróżniła sześć prac, autorstwa mgr. inż.: Rafała Tomaszewicza, Piotra Jakubowskiego, Agnieszki Andrzejewskiej, Bartosza Baranowskiego, Małgorza- Promotorzy i laureaci wyróżnionych prac ty Andruszkiewicz oraz Marty Niedźwieckiej. Na postawie niektórych z nich powstaną artykuły, które opublikujemy w „Rynku”. Konferencja miała cztery sesje tematyczne: wody powierzchniowe i podziemne, ścieki i osady ściekowe, gospodarka odpadami i ekoenergetyka, sieci i instalacje sanitarne oraz ochrona środowiska i ekoinżynieria. Przyszli naukowcy dyskutowali o problemach inżynierii środowiska na wielu płaszczyznach, proponując m.in. sposoby usprawnienia systemów kanalizacyjnych i wodociągowych, zwiększenia efektywności oczyszczania wody i ścieków oraz unieszkodliwiania osadów, wykorzystania nowych źródeł energii i ciepła, projektowania nowych urządzeń stosowanych w inżynierii środowiska oraz zwiększania świadomości ekologicznej społeczeństwa. Spośród prelegentów wyłoniono trzech autorów najlepszych referatów: Annę Dzimitro- wicz za pracę „Usuwanie szkodliwych jonów Cr(VI) z wód powierzchniowych za pomocą mikrowyładowania jarzeniowego generowanego pod ciśnieniem atmosferycznym w kontakcie z cieczą”, Macieja Cholewińskiego za „Koncepcję wykorzystania technologii biogazowych na potrzeby uzyskania samowystarczalności energetycznej gospodarstwa rolnego” oraz Artura Grotha za „Analizę zmienności opadów na obszarze zlewni Strzyży w Gdańsku”. Fot. WJ Przyznano też wyróżnienia: Aleksandrze Czylok – „Tworzenie siedlisk przyrodniczych w procesie rekultywacji wyrobisk żwiru na przykładzie kopalni kruszyw w Zabłociu”, Marcinowi A. Kruszewskiemu – „Zanieczyszczenia środowiska – zdrowie człowieka i pszczół”, Maciejowi Kamińskiemu – „Skład morfologiczny odpadów komunalnych i przemysłowych a możliwości ich energetycznego zagospodarowania”, Waldemarowi Studzińskiemu – „Modelowe biologiczne oczyszczanie ścieków zasobnych w filtry UV” oraz Błażejowi Smolińskiemu – „Zastosowanie technologii geotub w budownictwie hydrotechnicznym”. Wszystkie referaty prezentowane na konferencji zostały zebrane i opublikowane w formie artykułów w 10 tomach monografii z serii „Inżynieria Środowiska – Młodym Okiem”. Następna konferencja za rok. Waldemar Joniec czerwiec 2016 21 AKTUALNOŚCI Wizyta PHI w Korado W połowie maja przedstawiciele Grupy PHI (Polskie Hurtownie Instalacyjne) oraz prasy branżowej odwiedzili zakład produkcyjny firmy Korado w miejscowości Česká Třebová. Producent grzejników zaprezentował gościom aktualną ofertę oraz nowości. Organizatorzy chętnie odpowiadali na pytania i dzielili się doświadczeniami związanymi ze sprzedażą grzejników w Polsce. Goście mieli także możliwość zobaczyć linię produkcyjną podczas wycieczki po obiekcie. Zakład uruchomiono w 1997 r., zatrudnionych jest w nim ok. 400 osób, a produkowane są grzejniki Radik, Koralux i Koratherm. Fabryka ma obecnie cztery nowoczesne linie produkcyjne grzejników płytowych szwajcarskiego producenta Schlatter, o łącznej wydajności blisko 3 mln szt. rocznie. Zwiedzający mogli obejrzeć m.in., jak w praktyce wygląda technologia lutowania kapilarnego grzejników łazienkowych, która pozwala na uzyskanie połączeń wysokiej jakości. Firma Korado ma w ofercie grzejniki płytowe, łazienkowe, dekoracyjne i konwektorowe. Cechą szczególną jej grzejników płyto- Fot. Korado wych jest wysoka jakość ochrony przed korozją osiągana dzięki metodzie kataforezy, szeroki, kompletny asortyment oraz 10-letnia gwarancja. Oferta grzejników dekoracyjnych jest bogata, a latem firma planuje jej kolejne rozszerzenie. Oprócz zakładu produkcyjnego w Českiej Třebovej Grupa Korado ma również zakłady produkcyjne w Bułgarii, a dwa lata temu kupiła nowoczesną fabrykę grzejników konwektorowych w miejscowości Liberec (Czechy). Firma prowadzi sprzedaż do 50 krajów na świecie, poza Europą zaopatruje takie kraje, jak np. Australia (grzejniki dekoracyjne), Japonia (płytowe i konwektorowe) czy Chile (płytowe). – W ciągu ostatnich 10 lat sprzedaż grzejników Korado w Polsce stale rośnie. Spośród ponad 30 marek grzejników płytowych oferowanych na polskim rynku Korado zajmuje obecnie 8. miejsce pod względem wielkości sprzedaży i wyprzedza wielu innych znanych producentów – mówi Artur Pawlaczyk, dyrektor sprzedaży Korado Polska Sp. z o.o. – Nasze plany na najbliższe dwa lata to zajęcie miejsca w czołowej piątce. Poza grzejnikami od roku dostępne są także nawiewniki ścienne Koravent oraz Korasmart (z możliwością odzysku ciepła) wraz z inteligentnymi czujnikami jakości powietrza. Urządzenia te zapobiegają powstawaniu nadmiernej wilgotności i bakterii, chroniąc przed rozwojem pleśni. Są łatwe w montażu, filtrują powietrze z kurzu i pyłków, a także chronią przed emisją hałasu, co daje im przewagę nad otwieraniem okien. Organizatorzy zabrali gości również na wycieczkę po urokliwej Pradze, co pozwoliło im poznać czeskie tradycje, legendy i mentalność mieszkańców. Katarzyna Rybka Amerykańska przygoda z KLIMA-THERM W kwietniu firma KLIMA-THERM zaprosiła grupę Autoryzowanych Partnerów FUJITSU na tygodniową wyprawę marzeń na Zachodnie Wybrzeże USA. Amerykańska przygoda z takimi atrakcjami, jak przejazd Fordami Mustangami przez Wielki Kanion czy podziwianie panoramy Płaskowyżu Kolorado z helikoptera, była jedną z nagród głównych – obok wycieczki na grecką Kretę – w ubiegłorocznej 3. edycji programu wsparcia sprzedaży FUJITSU „Poznaj Klimat”. Wyprawę do Stanów Zjednoczonych zorganizowano 19–25 kwietnia, a udział w niej wzięli Autoryzowani Dystrybutorzy FUJITSU, którzy wykazali się największą aktywnością sprzedażową w 2015 roku. Przygodę rozpoczęli w Las Vegas – podczas wytwornej kolacji w restauracji mieszczącej się na 300-metrowej wieży Stratosphere Tower podziwiali niezapomnianą nocną panoramę miasta. Wieczór spędzono na grze w ruletkę, blackjacka i „jednorękiego bandytę” w kasynie hotelu Monte Carlo. Grupa partnerów FUJITSU zasiadła też 22 czerwiec 2016 za kierownicą legendarnych Mustangów i wyruszyła do Zapory Hoovera, a potem historyczną Route 66 do Wielkiego Kanionu, gdzie uczestnicy wyprawy mieli możliwość obejrzenia zachodu słońca – zjawiska uważanego za jeden z siedmiu cudów natury. Wycieczkę zwieńczył przelot helikopterami nad Płaskowyżem Kolorado, który większość uczestników podsumowała jako jedno z najpiękniejszych przeżyć w życiu. Kolejnym punktem podróży było Los Angeles. Goście dostali się tam autobusem, po drodze zwiedzając słynącą z dawnych kopalń srebra osadę Calico na pustyni Mojave – do dziś przypominającą miejscowość z westernu. Obejrzeli też m.in. park wytwórni filmowej Universal Studios oraz nadbrzeżne miasto Santa Monica, mieli także okazję przejechać się po Sunset Boulevard – słynnej ulicy pełnej sklepów, barów i restauracji. Tegoroczna edycja programu „Poznaj Klimat” przebiega pod hasłem „Viva Brasil!”, bo jej finał będzie miał miejsce w 2017 roku właśnie w Brazylii. mat. KLIMA-THERM rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI VI KONFERENCJA SZKOLENIOWA OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W OBIEKTACH BUDOWLANYCH INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE I GAŚNICZE – PROJEKTOWANIE, MONTAŻ I EKSPLOATACJA 29 WRZEŚNIA 2016, KATOWICE - Wpływ jakości energii na zagrożenie pożarowe oraz pracę urządzeń ppoż. - Zasilacze prądu przemiennego i stałego w instalacjach bezpieczeństwa ochrony przeciwpożarowej - Certyfikacja i dopuszczanie do eksploatacji urządzeń ppoż. - Wpływ DSO oraz SSP na warunki ewakuacji - Zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji - Wymagania stawiane oświetleniu awaryjnemu i ewakuacyjnemu - Gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem - Wpływ łuku elektrycznego na zagrożenie pożarowe oraz ludzi - Ochrona przed działaniem łuku elektrycznego - Ochrona ppoż. systemów PV oraz neutralizacja zagrożeń pożarowych stwarzanych przez generatory PV podczas pożaru - Wpływ braku lub błędnie wykonanej instalacji odgromowej na zagrożenie pożarowe budynków - Instalacje elektryczne w strefach zagrożonych wybuchem - Zagrożenia stwarzane przez palące się przewody i kable Cena udziału prenumeratorów w konferencji po wykorzystaniu bezpłatnych wejściówek: 250 zł brutto Cena regularna bez zniżek: 320 zł brutto SALA B (SANITARNOINSTALACYJNA) - Wentylacja pożarowa - systemy wentylacji pożarowej, zapobieganie zadymieniu, standardy projektowania i przykłady realizacji - Przykłady oceny poprawności wykonania i działania systemów wentylacji pożarowej - Wentylacja pożarowa garaży - projektowanie, ocena i odbiór - wytyczne ITB 493/2015 - Instalacje hydrantowe - stan prawny, projektowanie, wykonanie i odbiór - Stałe Urządzenia Gaśnicze - gazowe, zasady doboru gazu gaśniczego - Scenariusze pożarowe - podstawy prawne i zasady tworzenia - Systemy wentylacji strumieniowej - realizacja oddymiania i funkcji bytowych - Detekcja gazów wybuchowych i toksycznych UWAGA: SALA A (ELEKTROTECHNICZNA) - Źródła zasilania oraz ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach przeciwpożarowych Dla pierwszych 30 prenumeratorów „elektro.info” i dla pierwszych 30 prenumeratorów „Rynku Instalacyjnego” udział w konferencji jest bezpłatny CENA OBEJMUJE: • 12 godzin wykładów (2 równoległe sesje, możliwość dowolnego wyboru tematów) • materiały konferencyjne • lunch, kawę, herbatę • kupony rabatowe na książki w ksiegarniatechniczna.com.pl rynekinstalacyjny.pl Zgłoszenia: tel. 22 512 60 83, e-mail: [email protected] WIĘCEJ INFORMACJI NA RYNEKINSTALACYJNY.PL/KONFERENCJA-PPOZ czerwiec 2016 23 Konkurs im. im. Stanisława Staszica na najlepsze produkty innowacyjne Konkurs Stanisława Staszica na najlepsze produkty innowacyjne „LAUR INNOWACYJNOŚCI 2016” „LAUR INNOWACYJNOŚCI 2016” Celem szóstej edycji Konkursu im. Stanisława Staszica na najlepsze produkty innowacyjne Celem szóstej edycji Konkursu im. Stanisława Staszica na najlepsze produkty innowacyjne „Laur Innowacyjności 2016” jest innowacyjnych produktów, VI edycja Konkursu im.promocja Stanisława Staszica na najlepszetechnologii produktyi usług, innowacyjne „Laur Innowacyjności 2016” jest promocja innowacyjnych produktów, technologii i usług, „Laur Innowacyjności 2016” a także innych rozwiązań mających innowacyjny charakter. a także innych rozwiązań mających innowacyjny charakter. Celem Konkursu jest promocja innowacyjnych produktów, technologii i usług, a także innych Ideą zorganizowania tegorozwiązań mających nowatorski charakter. Konkursu jest przekonanie, że kluczem do rozwoju polskiej Ideą zorganizowania tego Konkursu jest przekonanie, że kluczem do rozwoju polskiej gospodarki jest rozwój innowacyjności w naszym kraju, promowanie produktów innowacyjnych Ideę Konkursu stanowi przekonanie, że kluczem do rozwoju polskiej gospodarki jest rozwój gospodarki jest rozwój innowacyjności w naszym kraju, promowanie produktów innowacyjnych i ich twórców oraz pomoc w przyspieszeniu aplikacji innowacyjnych rozwiązań, tak potrzebnych innowacyjności w naszym kraju, promowanie nowych technologii i ich twórców oraz pomoc i ich twórców oraz pomoc w przyspieszeniu aplikacji innowacyjnych rozwiązań, tak potrzebnych w przyspieszeniu aplikacji nowoczesnych rozwiązań w Polsce i na świecie. naszemu krajowi. naszemu krajowi. W Konkursie mogą brać udział polskie i zarejestrowane w Polsce podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne W Konkursie mogą uczestniczyć polskie i zarejestrowane w Polsce podmioty oraz osoby fizyczne z Polski i z krajów, w których działają polonijne z Polski i z krajów, w których działają polonijne stowarzyszenia naukowo-techniczne. Mogą także uczestniczyć W Konkursie mogą uczestniczyć polskie i zarejestrowane w Polsce podmioty oraz osoby fizyczne z Polski i z krajów, w których działają polonijne stowarzyszenia naukowo – techniczne, a także mogą uczestniczyć podmioty zagraniczne, których innowacyjnymi produktami może być podmioty zagraniczne, których innowacyjnymi produktami zainteresowana jest polska gospodarka. stowarzyszenia naukowo – techniczne, a także mogą uczestniczyć podmioty zagraniczne, których innowacyjnymi produktami może być zainteresowanaKapitułę Konkursu stanowią wybitne osobistości z Polski i z zagranicy reprezentujące różne dziedziny techniki polska gospodarka. Konkurs jest organizowany dla innowacyjnych produktów i rozwiązań w następujących kategoriach: zainteresowana polska gospodarka. Konkurs jest organizowany dla innowacyjnych produktów i rozwiązań w następujących kategoriach: i gospodarki. Konkurs obejmuje następujące kategorie nowatorskich 1. Budownictwo i obiekty użyteczności publicznej, bezpieczeństwo i pożarnictwo produktów i rozwiązań: 1. Budownictwo i obiekty użyteczności publicznej, bezpieczeństwo i pożarnictwo 1. Budownictwo i obiekty użyteczności publicznej, bezpieczeństwo i pożarnictwo; 2. Ekologia, geodezja, gospodarka wodna; 2. geodezja, Ekologia, geodezja, gospodarka wodna; 2. Ekologia, gospodarka wodna; 3. Energetyka, elektrotechnika; 3. Energetyka, elektrotechnika; 3. Energetyka, elektrotechnika; 4. Górnictwo i hutnictwo; 4. Górnictwo i hutnictwo; 4. Górnictwo i hutnictwo; 5. Informatyka, telekomunikacja, elektronika, automatyka; 5. Informatyka, telekomunikacja, elektronika, automatyka; 5. Informatyka, telekomunikacja, elektronika, automatyka; 6. Inżynieria materiałowa, nanotechnologie; Szczegółowe informacje na temat Konkursu znajdują 6. Inżynieria materiałowa, nanotechnologie; Szczegółowe informacje na temat Konkursu znajdują 7. Mechanika, maszyny i urządzenia; 6. Inżynieria materiałowa, nanotechnologie; się na stronie internetowej: www.laurinnowacyjnosci.pl 7. Mechanika, maszyny i urządzenia; 8. Technika medyczna, przemysł farmaceutyczny, chemia; się na stronie internetowej: www.laurinnowacyjnosci.pl 7. Mechanika, maszyny i urządzenia; Przemysł spożywczy, rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo; 8. Technika 9. medyczna, przemysł farmaceutyczny, chemia; 8. Technika medyczna, przemysł farmaceutyczny, chemia; 10. Technika wojskowa; 9. Przemysł spożywczy, rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo; 11. spożywczy, Transport, komunikacja; 9. Przemysł rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo; 10. Technika wojskowa 12. Włókiennictwo, papiernictwo, opakowania; 10. Technika wojskowa 11. Transport, komunikacja; 13. Usługi i inne rozwiązania innowacje o charakterze społeczno-gospodarczym. 11. Transport, komunikacja; 12. Włókiennictwo, papiernictwo, opakowania; 12. Włókiennictwo, papiernictwo, opakowania; Poprzednie edycje tego Konkursu spotkały się z wielkim zainteresowaniem podmiotów, które szczycą się 13. Usługi i inne rozwiązania innowacje o charakterze społeczno – gospodarczym. innowacyjnymi produktami bądź technologiami; a także zainteresowaniem ze strony administracji państwowej, 13. Usługi i inne rozwiązania innowacje o charakterze społeczno – gospodarczym. środowisk polonijnych na całym świecie oraz mediów. Poprzednie edycje tego Konkursu spotkały się z wielkim zainteresowaniem podmiotów, które mogą poszczycić się innowacyjnymi produktami bądź Termin tego składania aplikacji do zVI edycjizainteresowaniem Konkursu upływa w dniu 4 listopada 2016 r. Poprzednie Konkursu spotkały się wielkim podmiotów, które mogą się innowacyjnymi produktami bądź technologiami , a edycje także ze strony administracji państwowej , środowisk polonijnych na całym świecie oraz poszczycić mediów. Kapitułę Konkursu stanowią Do organizatorów napływają już pierwsze wnioski. technologiami także zzezagranicy strony administracji państwowej , środowisk polonijnych na całym świecie oraz mediów. Kapitułę Konkursu stanowią wybitne osobistości ,zaPolski reprezentujące różne dziedziny techniki i gospodarki. Rozstrzygnięcie Konkursu nastąpi w dniu 23 listopada 2016 r. podczas uroczystej Gali, która odbędzie się wybitne osobistości z Polski z zagranicy reprezentujące różne dziedziny techniki i gospodarki. VI edycja tego Konkursu już trwa. Do organizatorów napływają już pierwsze aplikacje, Finał jest przewidziany 23 listopada 2016 r. w Warszawskim Domu Technika NOT w Warszawie, przy ul. Czackiego 3/5. VI edycja tego Konkursu trwa. Do organizatorów już pierwsze aplikacje, Finał jest przewidziany na uroczystej Gali w Warszawskim Domujuż Technika NOT w Warszawienapływają ul. Czackiego 3/5 z atrakcyjnym programem artystycznym.23 listopada 2016 r. Gali będzie towarzyszyła wystawa produktów innowacyjnych. na uroczystej Gali wwystawa Warszawskim Domuinnowacyjnych. Technika NOT w Warszawie ul. Czackiego 3/5 z atrakcyjnym programem artystycznym. Gali będzie towarzyszyła produktów Gali będzie towarzyszyła wystawa produktów innowacyjnych. Zapraszamy do uczestnictwa w Konkursie AKTUALNOŚCI Zapraszamy na targi i konferencje WRZESIEÑ VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Ogrzewanie i wentylacja w przemyśle i rolnictwie”, 4–6 września 2016 r., Tleń‑Tuchola – Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi, tel. 52 559 20 22, [email protected], www.wszs.tuchola.pl XX Forum Ciepłowników Polskich, 11–14 września 2016 r., Międzyzdroje – Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, tel. 91 485 86 42, [email protected], www.fcp.org.pl Eurovent Summit 2016, 27–30 września 2016 r., Kraków – Eurovent, eurovent-summit.eu VI Konferencja Szkoleniowa „Ochrona przeciwpożarowa w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja”, 29 września 2016 r., Katowice – redakcje „Rynku Instalacyjnego” i „elektro.info”, tel. 22 512 60 83, [email protected], www.rynekinstalacyjny.pl/konferencja-ppoz PADZIERNIK Warsztaty pracy projektanta i rzeczoznawcy instalacji i sieci sanitarnych, 6–7 października 2016 r., Warszawa – PZITS Zarząd Główny, tel. 22 826 28 94, [email protected], www.pzits.pl/warsztaty2016 RENEXPO POLAND Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej, 19–21 października 2016 r., Warszawa – REECO, tel. 22 266 02 16, [email protected], www.renexpo-warsaw.com V Kongres PORT PC, 20 października 2016 r., Warszawa – Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, tel. 664 979 972, [email protected], www.portpc.pl 11. Dni Oszczędzania Energii „Poprawa efektywności energetycznej budynków objętych ochroną konserwatorską”, 26–27 października 2016 r., Wrocław – Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska, tel. 71 326 13 43, [email protected], www.doe.cieplej.pl patronat medialny RENEXPO ® Poland 19 - 21.10.2016 Centrum EXPO XXl, Warszawa www.renexpo-warsaw.com 6-te Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej RENEXPO Poland to jedno z najważniejszych wydarzeń branży OZE w Polsce! ® promocja » Miejsce spotkań projektantów, planistów i instalatorów aktywnych na polu OZE » Połaczenie wiedzy z praktyką » Profesjonalne konferencje » Bezpłatne fora branżowe » Spotkania kooperacyjne » i wiele więcej... A16-RI Z kodem RENW ą ę wystawiennicz ni ch rz ie pow 10% rabatu na Organizator Kontakt: Tel: +48-22-266-02-16; [email protected]; www.renexpo-warsaw.com rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 25 AKTUALNOŚCI Świecić jak gwiazda OSRAM LED Star to energooszczędne, trwałe, z wysokim wskaźnikiem oddawania barw lampy LED oferowane w szerokim zakresie wielkości strumienia świetlnego. O ile w klasycznych żarówkach liczyła się moc, to w energooszczędnych diodach ważny jest strumień świetlny podawany w lumenach – czyli ilość światła emitowanego przez źródło. Im więcej lumenów, tym więcej światła. I ma to coraz mniejszy związek ze zużywaną energią – z 9 W mamy ponad 1000 lumenów, co odpowiada klasycznej żarówce 100 W. Sporo zatem oszczędzamy. Kolejne atuty OSRAM LED Star to trwałość szacowana na 15 tys. godzin oraz wysoki współczynnik oddawania barw o różnych temperaturach barwowych – ciepłych i chłodnych. Nie emitują one promieni UV podczerwonych i nie zawierają rtęci. Po zastosowaniu odpowiednich opraw można je stosować także na zewnątrz – wytrzymują od –20 do 40°C. LED Star są oferowane w klasycznych wzorach (bańka z trzonkiem E27) jak tradycyjna żarówka oraz np. w kształcie świecy jako element dekoracyjny, a także jako zamienniki reflektorowych żarówek halogenowych m.in. z trzonkiem GU10 i GU5.3 oraz jako zamiennik żarówek MR16. mat. OSRAM Nić uszczelniająca Locker Nowe Firma Bisan oferuje nową nić do uszczelnień połączeń gwintowanych przewodów metalowych i z tworzyw w instalacjach wodnych, gazowych i sprężonego powietrza. Nić wytrzymuje zakres temperatur od –20 do 130°C oraz ciśnienie do 15 barów. Nie tylko uszczelnia, ale i zabezpiecza gwint przed korozją, jest odporna na pleśń oraz bakterie. Specjalnie zaprojektowane opakowanie ma ergonomiczny kształt i ułatwia nakładanie nici osobom prawo- i leworęcznym, a element pełniący funkcję hamulca zamontowany w górnej części opakowania pozwala na kontrolę naprężenia nici podczas jej nawijania na gwint. mat. Bisan Kompaktowy MCR Home To nowy kondensacyjny gazowy kocioł naścienny dwufunkcyjny firmy DeDietrich. Posiada klasę energetyczną A dla c.o. i c.w.u. Przy 30 proc. obciążenia osiąga sprawność do 108,6%, a przy pełnym obciążeniu do 97,8%. Ma niską emisję NOx i CO. Jest lekki – 26 kg – i ma kompaktową konstrukcję: 395×700×297 mm. Posiada toroidalny wymiennik ciepła ze stali nierdzewnej. Nowa konstrukcja palnika cylindrycznego zapewnia sprawną pracę i niski hałas, a jego pokrywa zaprojektowana jest wg koncepcji „zimnych drzwi” i tym samym straty ciepła są mniejsze zarówno w trybie czuwania, jak i podczas pracy. Wyposażono go w naczynie wzbiorcze o pojemności 7 l z dostępnym z zewnątrz zaworem do uzupełniania gazu oraz pompę o wysokiej sprawności. Dostępny jest z modulującymi i niemodulującymi termostatami pokojowymi z możliwością programowania tygodniowego, a także z czujnikiem zewnętrznym. mat. De Dietrich 26 czerwiec 2016 podgrzewanie c.w.u. Firma Taconova oferuje nowy kompaktowy węzeł TacoTherm Fresh Peta do podgrzewania c.w.u. o wydajności 60 l/min i szerokości 520 mm. Może on zasilać instalacje domów wielorodzinnych, małych i średnich hoteli czy domów opieki. Węzły są prefabrykowane w formie gotowej do montażu, ze wstępnym okablowaniem. Elementy hydrauliczne i elektroniczny układ regulacji zapewniają niski poziom strat ciśnienia i umożliwiają integrację z systemem sterowania instalacjami budynku. Opcjonalnie dostępny jest także węzeł z wbudowanym zaworem przełączającym dla dwustrefowego modułu ładowania warstwowego zasobnika buforowego po stronie instalacji. mat. Taconova Izolacja do poddaszy produkty PIR Termo Organika oferuje nowe płyty PIR o bardzo niskim współczynniku przewodzenia ciepła – 0,023 W/(m K). Dostępne są w kilku odmianach, w zależności od rodzaju użytej okładziny: AL – papier KRAFT pokryty aluminium, PK – papier KRAFT, WS – welon szklany, BT – okładzina bitumiczna oraz AGRO AL – aluminium 50 mikronów. Standardowo płyty produkowane są w wymiarach 600×1200 i 1200×2400 mm, na zamówienie istnieje możliwość wykonania produktu o długości nawet do 12 m. Boki płyt mogą być zakończone płasko (FIT) lub frezowane na zakładkę (LAP) albo pióro-wpust (TAG). Płyty PIR znajdują zastosowanie w izolacji fundamentów, dachów, balkonów i tarasów, ale mogą być wykorzystywane również jako ocieplenie niemal każdej części budynku. mat. Termo Organika Efektywne Renover – to nowe rozwiązanie do izolacji nakrokwiowej dachu skośnego. Składa się ze zmontowanych na dachu belek złożonych z wełny mineralnej szklanej, która znajduje się między dwiema deskami o odpowiedniej wytrzymałości konstrukcyjnej, wysokoparoprzepuszczalnej membrany wstępnego krycia ISOVER Draftex premium, paroizolacji Vario® XtraSafe i wkrętów Wkręt-met. Belki spięte taśmą można kupić wraz z odpowiednio przyciętą wełną mineralną lub złożyć je samodzielnie. Rozwiązanie to umożliwia prowadzenie prac tylko od zewnątrz budynku, co jest znacznym ułatwieniem dla mieszkańców. Renover ma taką konstrukcję, żeby zagwarantować termomodernizację bez liniowych mostków cieplnych od krokwi. Dużym udogodnieniem jest prosty montaż. Mniejsze fragmenty wełny ułatwiają transport na dach, a montaż jest uproszczony – do jednego rodzaju i kąta wkrętów. Po zmontowaniu belki stanowią stabilną platformę do dalszych prac. mat. Isover rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Nasz cel to efektywność energetyczna Rozmowa z Maciejem Mijakowskim, prezesem Fundacji Poszanowania Energii Czy jako nowy prezes Fundacji Poszanowania Energii planuje Pan jakąś zmianę w jej działalności? Nasza misja to poszanowanie energii – efektywność energetyczna. Działamy od 1992 r. Uczestniczyliśmy w tworzeniu systemu wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i stale bierzemy udział w jego rozszerzaniu i doskonaleniu. Prowadzimy szkolenia i doradztwo w zakresie efektywności energetycznej oraz działalność informacyjną za pośrednictwem mediów i internetu. Przygotowujemy opinie i dane dotyczące użytkowania energii dla władz państwowych i samorządowych oraz mediów. Działania te będziemy kontynuować i doskonalić, również z jeszcze większym wykorzystaniem synergii wynikającej ze współpracy z powiązanymi i zaprzyjaźnionymi jednostkami. Współpracujemy między innymi z takimi podmiotami, jak Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A. (NAPE), Centrum Przedsiębiorczości Racjonalnej – Fundacja Praktyków Biznesu (CPR), Zrzeszenie Audytorów Energetycznych (ZAE), SAPE-Polska, czyli Ogólnokrajowe Stowarzyszenie „Poszanowanie Energii i Środowiska”. Na przykład NAPE koncentruje się przede wszystkim na kwestiach technicznych – tworzy analizy, bilansuje energię, oblicza efektywność energetyczną. Natomiast CPR przygotowuje wnioski o finansowanie, pilotuje je i rozlicza, uzupełnia komplementarne know-how grupy w zakresie efektywności energetycznej o elementy związane z kwestiami finansowymi, prawnymi, marketingowymi. ZAE jest nieocenionym rezerwuarem nie tylko w zakresie audytorów energetycznych, ale również możliwości kon- rynekinstalacyjny.pl sultacyjnych dotyczących wielu problemów, z którymi stykają się inwestorzy sięgający po audyt i zamierzający optymalizować zarządzanie energią. Grupa ta się rozrasta i ma coraz większe zasoby. Chciałbym, żeby Fundacja Poszanowania Energii spinała te działania, nadawała im odpowiednie znaczenie, poziom i prestiż, budowała i wzmacniała te relacje. Duże znaczenie mają tu szkolenia, konferencje czy doradztwo. Nie jest to działalność przynosząca profity, ale konieczna – bez propagowania wiedzy niewiele zdziałamy. Oferujemy różne szkolenia i kursy, m.in. na audytora energetycznego w zakresie termomodernizacji, kurs przygotowujący do sporządzania świadectw energetycznych, szkolenia audytorów efektywności energetycznej, kursy doszkalające, a także szkolenia na zamówienie firm, które muszą rozwiązać konkretny problem. Od 10 lat angażujemy się jako partner merytoryczny w prowadzenie trzech kierunków studiów podyplomowych na Politechnice Warszawskiej. Prowadzimy również rozmowy z władzami innych uczelni technicznych. Nasz obszar działania obejmuje też doradztwo. Korzystamy z doświadczeń zdobytych w ramach prowadzonych projektów, m.in. Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Przeszkoliliśmy ponad 200 przedsiębiorców w małych i średnich firmach. Będziemy rozwijać i inne usługi, w tym weryfikowania izolacyjności termicznej i szczelności budynków, badań komfortu cieplnego, pomiarów intensywności wentylacji – mamy sprzęt i doświadczenie, a popyt na weryfikację prac budowlanych, remontowych oraz instalacyjnych będzie rósł. Fot. WJ To bardzo wymagająca misja, która nigdy się nie skończy. Rzeczywiście, misja Fundacji sformułowana jest bardzo szeroko i obejmuje taki zakres tematów, że nie sposób zajmować się wszystkimi w ramach naszych skromnych zasobów – konieczne jest dokonywanie wyborów. Istnieją różne koncepcje tego, na czym powinna się koncentrować Fundacja. Nie wszystkie udaje się rozwijać. Mamy na przykład różne doświadczenia we współpracy z urzędami centralnymi. Przypomnę choćby świadectwa energetyczne – ich rzeczywista rola jest znikoma, a miała być istotna. Godzi to w wiarygodność usług budowlanych i poziom wykonawstwa. Jako środowisko propagujące efektywność energetyczną traktujemy obecną niską rolę rynkową świadectw jako naszą narodową porażkę. FPE wykorzystała wszystkie przysługujące jej środki prawne, sugerując dziesiątki zmian. Niestety nie byliśmy na tym polu skuteczni. Będziemy zabiegać o kolejne zmiany prawne, które zwiększą rangę i oddziaływanie świadectw na rynek. Podobnie aktywnie będziemy uczestniczyć w opiniowaniu innych aktów prawnych. Ale jak pokazują przywołane doświadczenia z przeszłości, nie może to być ani jedyna, ani główna aktywność Fundacji. Dlatego będziemy się zawsze starali być blisko praktyki związanej z wdrażaniem wiodących technologii umożliwiających optymalizację gospodarowania energią w realnych sytuacjach. Przez lata zebrało się parę obiektów, które miały być wizytówką nowych technologii, a finał nie zawsze był taki, jak oczekiwano. czerwiec 2016 27 AKTUALNOŚCI Problemy są dwa. Pierwszy jest systemowy: zdarza się, że od razu widać, iż projekt jest nietrafiony, jednak to, czy można go naprawić, zależy od stopnia zaawansowania jego realizacji. Najlepiej od samego początku projekt konsultować – nie pojawiają się potem niepotrzebne koszty dużych zmian. Drugi problem dotyczy kwestii realizacyjnych: najczęściej diabeł tkwi w szczegółach, w wykonawstwie, kiedy dobry projekt jest nieświadomie psuty na budowie. Po prostu często działa się tam jak zawsze, a nie według instrukcji – efektem są nieszczelności i mostki. Test ciśnieniowy obnaża takie błędy, a kaucja gwarancyjna zachęca do dobrej roboty. Czy inwestor ma się obstawiać armią prawników, specjalistów i nadzorować każdy etap wykonania? Indywidualnemu inwestorowi trudno nadzorować. Dlatego w Fundacji chcemy wdrożyć taką usługę na zasadzie doradztwa – roboczo nazywamy to konsultacją. Można skonsultować swój projekt, znaleźć rozwiązania na etapie wykonawstwa i zyskać wsparcie przy odbiorze. Widzimy, że drobni inwestorzy prowadzą inwestycję swojego życia, a brakuje im wiedzy i fachowego wsparcia. Wiedza ta powinna obejmować zarówno kwestie technologiczne, jak i strategiczne, finansowe, prawne, metodykę prowadzenia projektów, zagadnienia dotyczące transferu informacji z sektora nauki i techniki do praktyki budowlanej i gospodarczej. Właśnie dlatego poszerzamy zakres współpracujących podmiotów o jednostki o komplementarnej do FPE wiedzy i doświadczeniu, takie jak wspomniany CPR. Jak wspomagacie projektantów? Fachowe wsparcie w przypadku większych projektów to zadanie dla NAPE, która ma już doświadczenie w takich działaniach – można zgłaszać się z projektami do weryfikacji, a nawet konsultować samą koncepcję projektu. Chcielibyśmy uruchomić forum konsultacji dla audytorów energetycznych – platformę tylko dla fachowców, a mamy ich w ZAE blisko dwa tysiące. Myślimy też o wprowadzeniu mechanizmu weryfikacji wiarygodności i kompetencji zawodowych. Przykładowo w ZAE funkcjonują dwie listy – członków oraz audytorów ze zweryfikowanymi audytami i ta ostatnia ma już dużą wartość rynkową. Niedługo pojawią się też audyty przedsiębiorstw. Energia nie jest tylko po to, żeby ją oszczędzać, ale też żeby zapewniała komfort albo ciągłość procesów produkcyjnych. Pojawia się 28 czerwiec 2016 coraz więcej projektów, w których trzeba ograniczyć przegrzewanie, zagospodarować ciepło odpadowe. Są różne drogi dochodzenia do celu i tym samym różne koszty, a inwestor ma silną motywację, jeśli widzi sens tego działania. To powinien być audyt, który nie pozostanie tylko na papierze, ale skłoni do działania. Podam prosty przykład – jeśli w biurowcu przeanalizuje się wydajność pracowników i koszt energii, to absolutnie nie opłaca się oszczędzać na komforcie, warto przeanalizować różne rozwiązania i dobrać te, które efektywnie wykorzystują energię – oczywiście pod warunkiem, że to użytkownik ponosi jej bezpośrednie koszty. Inny przykład to półki chłodnicze w sklepach spożywczych – coraz częściej są one zamykane, mimo że początkowo raczej zniechęcało to klientów. W tej chwili nikogo już ta praktyka nie zraża, a produkt jest lepiej przechowywany, przy niższych kosztach. Z drugiej strony: nikt nie będzie w sklepie oszczędzał na świetle, które ma wyeksponować towar, ale jeśli taki sklep ma działać kilka lat, warto przyjrzeć się oświetleniu energooszczędnemu. Kolejna kwestia to ciepło odpadowe – jest go sporo, ale nie zawsze o takich parametrach, jakie byśmy chcieli. Przygotowaliśmy takie opracowanie dla dużej serwerowni – prawie 1 MW na dachu non stop oddawany do otoczenia, na poziomie 30–40°C, a obok basen. To wrzucić to ciepło do basenu… Okazało się to nieopłacalne. Pomysł pojawił się za późno, większość instalacji była już wykonana, w związku z czym należało podnieść temperaturę do 55–60°C, czyli dodać pompę ciepła. Analiza wykazała nieopłacalność tej inwestycji. Sukces zapewnia rozpatrywanie różnych wariantów, ale już na etapie koncepcji. Poddam kolejny przykład: badania pokazują, że można w łatwy sposób – za pomocą odpowiedniej jakości środowiska wewnętrznego, optymalnej temperatury i dobrej wentylacji – o 10% zwiększyć skuteczność nauczania. Można zatem zapytać wójta lub burmistrza, jaka jest średnia z testów w szkole, i wskazać mu, jak może ją zwiększyć o 1/10. A może zapytać dzieci, czy nie chciałyby trzech miesięcy wakacji zamiast dwóch? W komfortowych warunkach opanują ten sam materiał w 9, a nie 10 miesięcy. Inny przykład: w czasie upałów w jednej z fabryk nie tylko dramatycznie spadała wydajność i jakość prac, dochodziło także do omdleń pracowników. Kiedy porównano koszty pracy kilkuset pracowników oraz koszty za- pewnienia optymalnej temperatury, inwestor szybko przeprowadził konieczne prace. Co z audytami termomodernizacyjnymi? To domena NAPE, która dobrze sobie z tym radzi. Procedura jest na tyle dopracowana, że praktycznie nie ma negatywnych weryfikacji tych audytów i inwestycje te otrzymują wymierne wsparcie – premia termomodernizacyjna wynosi ok. 15%. Pojawiają się również inne źródła dofinansowania, ale nie są one tak stabilne i praktycznie z roku na rok zmieniają się zasady ich przyznawania. Oczywiście staramy się za tymi przepisami nadążać, między innymi organizując szkolenia aktualizujące czy uzupełniając materiały pomocnicze dla audytorów. A certyfikacja budynków? Z budynkami jest taki problem, że można złożyć system tylko z urządzeń A+++, a budynek wyjdzie D. Przyjrzeliśmy się temu i zrobiliśmy rekomendacje NAPE. Pomysł jest następujący – mamy budynki referencyjne, jedno- i wielorodzinny, które są opisane bardzo dokładnie. Do tych budynków wprowadzamy konkretne, kompletne systemy wentylacji i je badamy. Symulujemy przepływy, różnice ciśnienia itd. Sprawdzamy, czy spełnia ona wymagania przynajmniej na minimalnym poziomie. Jeżeli tak, idziemy dalej – analizujemy zapotrzebowanie na energię. Wynik możemy przypisać do klasy energetycznej NAPE od A do G – jest to bardziej przemawiające niż suwak. Jeśli uzyskujemy powyżej B2, system jest rekomendowany przez NAPE do stosowania w budynku danego typu. Stosunkowo łatwo to wykonać w przypadku budynków mieszkalnych i jest to wartościowa informacja dla inwestora, projektanta i mieszkańca. Dla obiektów komercyjnych, biurowych i przemysłowych nie jest to już takie proste – co system to budynek referencyjny. Dla tego typu budynków coraz bardziej popularne stają się inne certyfikaty, np. BREEAM. Jak zatem projektować? Wniosek jest następujący – zmieniają się wymagania i należy projektować w perspektywie przepisów, które będą obowiązywały za kilka lat. Po pierwsze, proces budowy – od projektu do zamknięcia formalności – nie jest krótki i można „wejść” w nowe wymagania. Po drugie, możemy te coraz wyższe wymagania traktować nie jako źródło komplikacji, ale jako bodziec do budowania coraz bardziej komfortowych, zdrowszych i efektywniejszych energetycznie budynków. Rozmawiał Waldemar Joniec rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI dr inż. Maciej Robakiewicz Fundacja Poszanowania Energii mgr Michał Czarnecki Fundacja HR Support Audyty energetyczne przedsiębiorstw i procedura wg PN-EN 16247 Energy audits of companies and proceeding according to PN-EN 1624 Duże przedsiębiorstwa mają obowiązek przeprowadzenia raz na 4 lata audytu energetycznego. Z tego obowiązku zwolnione są przedsiębiorstwa posiadające wdrożony i certyfikowany system zarządzania energią określony we właściwych normach lub system zarządzania środowiskowego, jeżeli w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny. A udyty energetyczne, będące szczególnym rodzajem ekspertyzy techniczno-ekonomicznej, zaczęto w Polsce sporządzać na początku lat dziewięćdziesiątych. Ich szerokie zastosowanie było następstwem uchwalenia ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych [1] i wydanego na jej podstawie rozporządzenia z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego [2]. W dokumentach tych określono szczegółowy cel, treść i sposób opracowania audytu. Inny rodzaj audytów, określonych jako audyty efektywności energetycznej, wprowadzony został na podstawie ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej [3] i towarzyszącego jej rozporządzenia z 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru karty audytu efektywności energetycznej oraz metody obliczania oszczędności energii [4]. Audyty sporządzane zgodnie z przepisami przytoczonych regulacji związane są z przygotowaniem przedsięwzięć dotyczących poprawy efektywności energetycznej w wybranych obiektach lub instalacjach i są podstawą do uzyskania dofinansowania realizacji przedsięwzięć w ramach konkretnych programów. Realizacja przedsięwzięć modernizacyjnych jest bardzo istotna, ale dla pełnej poprawy efektywności energetycznej przedsiębiorstw potrzebne są nie tylko jednostkowe przedsięwzięcia, ale stałe, systematyczne działania na rzecz efektywności energetycznej. Niezbędnym elementem przygotowania takiego działania powinien być audyt energetyczny przedsiębiorstwa odejmujący przegląd całej gospodarki energetycznej firmy, diagnozę Streszczenie ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Audyt energetyczny przedsiębiorstw odejmuje przegląd całej gospodarki energetycznej firmy, diagnozę stanu użytkowania energii, wskazanie środków poprawy efektywności jej wykorzystania, a także wskazania dotyczące przygotowania i wdrożenia systemu zarządzania energią. Sporządzenia audytu wymaga dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Wymaganie to implementuje do prawa krajowego nowa ustawa o efektywności energetycznej, lecz nie określa ona szczegółowo formy i treści audytu przedsiębiorstwa i nie zawiera delegacji do wydania rozporządzenia. W przeprowadzaniu audytów w przedsiębiorstwach pomocna jest norma PN-EN 16247. Abstract ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Energy audit of companies includes an overview of the entire energy management, diagnosis of energy use, identification of measures to improve the efficiency of its use and indications concerning the preparation and implementation of proper energy management system. Preparation of an audit is required by Directive 2012/27/EU on energy efficiency. This requirement is implemented into Polish law by a new law on energy efficiency, but it does not specify in details the form and content of the audit and does not include an authorisation to issue a regulation. In carrying out audits in enterprises standard PN-EN 16247 is helpful. 30 czerwiec 2016 stanu użytkowania energii, wskazanie środków poprawy efektywności jej wykorzystania, a także wskazania dotyczące przygotowania i wdrożenia systemu zarządzania energią. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa powinien obejmować wszystkie aspekty użytkowania energii, a więc; 1.zaopatrzenie w energię, tj. źródła i sieci, nośniki, źródła odnawialne; 2.zastosowanie energii w obiektach i systemach technicznych, ich modernizację lub wymianę; 3.eksploatację, tj. monitoring, przeglądy, konserwację, organizację obsługi; taryfy i umowy z dostawcami, zachowanie użytkowników, ich instruowanie i szkolenie. Taki kierunek działań został wytyczony w dyrektywie 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (która zastępuje dyrektywę 2006/32/WE) [7]. Wprowadzono w niej zasady wykonywania audytów energetycznych, które powinny pomagać przedsiębiorstwom i instytucjom w ocenie ich gospodarki energetycznej i ustalaniu środków poprawy efektywności. Dyrektywa nakazuje krajom członkowskim UE utworzenie programu zachęt i wsparcia finansowego dla małych i średnich przedsiębiorstw do poddawania się audytom energetycznym, a także wdrażania zaleceń z nich wynikających. Dla dużych przedsiębiorstw i innych podmiotów wprowadzony ma zostać obowiązek sporządzania audytu energetycznego co cztery lata. Realizacją tych ustaleń UE są krajowe przepisy nowej ustawy o efektywności energetycznej z 20 maja 2016 r., która zastępuje dotychczas obowiązującą ustawę z 2011 r. Nowa ustawa zawiera m.in. rozdział Zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa. rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej [6] jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą (art. 4.1). Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto poniżej 2 mln euro (art. 104). Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto poniżej 10 mln euro (art. 105). Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: 1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz 2) osiągnął roczny obrót netto poniżej 50 mln euro (art. 106). Zasady przeprowadzania audytu promocja Zasady przeprowadzenia audytów energetycznych przedsiębiorstw określają art. 36 i 37 nowej ustawy o efektywności energetycznej [5]. W myśl art. 36 ust. ustawy [5] przedsiębiorca w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej [6], z wyjątkiem mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy w rozumieniu art. 104−106 tej ustawy, przeprowadza co 4 lata audyt energetyczny przedsiębiorstwa lub zleca jego przeprowadzenie. Wymóg ten nie dotyczy przedsiębiorcy posiadającego system zarządzania energią określony we właściwych normach lub system zarządzania środowiskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS) [8], jeżeli w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny przedsiębiorstwa (art. 36 ust. 2). To zwolnienie z obowiązku sporządzania audytu przez przedsiębiorstwa, które mają system zarządzania energią lub system zarządzania środowiskowego, stanowi pośrednio zachętę do utworzenia takich systemów w firmach. Należy zwrócić uwagę, że wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia audytu w przedsiębiorstwie i wykazania możliwych do uzyskania oszczędności energetycznych nie jest związane z obowiązkiem realizacji przedsięwzięć, które pozwolą na praktyczne uzyskanie tych oszczędności. Audyt ma na celu jedynie uświadomienie przedsiębiorcy, że ma możliwe do wykorzystania środki służące zaoszczędzeniu energii i zmniejszeniu kosztów. W ustawie [5] w art. 36 ust. 3 sprecyzowano, że audyt jest przeprowadzany przez: 1.podmiot niezależny od audytowanego przedsiębiorcy, posiadający wiedzę oraz doświadczenie zawodowe w przeprowadzaniu audytu tego rodzaju lub; 2.eksperta audytowanego przedsiębiorcy, jeżeli nie jest on bezpośrednio zaangażowany w audytowaną działalność tego przedsiębiorcy. W art. 37 ust. 1 tej ustawy wskazano, że audyt energetyczny przedsiębiorstwa jest procedurą mającą na celu przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń dotyczących proponowanych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz dostarczenie informacji o potencjalnych oszczędnościach energii. W myśl kolejnego ustępu audyt energetyczny przedsiębiorstwa: 1.należy przeprowadzać na podstawie aktualnych, reprezentatywnych, mierzonych i możliwych do zidentyfikowania danych dotyczących zużycia energii oraz, w przypadku energii elektrycznej, zapotrzebowania na moc; 2.powinien zawierać szczegółowy przegląd zużycia energii w budynkach lub zespołach budynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie, odpowiadających łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez to przedsiębiorstwo; 3.powinien się opierać, o ile to możliwe, na analizie kosztowej cyklu życia budynku lub zespołu budynków oraz instalacji przemysłowych, a nie na okresie zwrotu nakładów, tak aby uwzględnić oszczędności energii w dłuższym okresie czasu, wartości rezydualne inwestycji długoterminowych oraz stopy dyskonta. Wprowadzono również obowiązek przechowywania do celów kontrolnych danych dotyczących audytu energetycznego przedsiębiorstwa przez 5 lat (art. 37 ust. 3). W kolejnych artykułach omówiono obowiązek przekazywania audytu do URE, kary rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 31 AKTUALNOŚCI za niewykonanie obowiązku sporządzenia audytu (art. 39 ust. 1, pkt 7 oraz art. 40 ust. 1, pkt 3) oraz ustalenie terminu sporządzenia pierwszego audytu – 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (art. 51 ust. 1), przy czym audyt energetyczny przedsiębiorstwa przeprowadzony przed dniem wejścia w życie ustawy, ale nie wcześniej niż przed 5 grudnia 2012 r., i spełniający wymagania ustawy – uznaje się za audyt energetyczny w rozumieniu tej ustawy. O przeprowadzeniu takiego audytu przedsiębiorstwo zawiadamia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy (art. 51 ust. 2). Zgodnie z art. 40 ust. 1, pkt 3 ustawy wysokość kary w przypadku niedopełnienia obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego nie może być wyższa niż 5% przychodu ukaranego przedsiębiorcy osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, przy czym ustalając jej wysokość, Prezes URE uwzględnia zakres naruszeń, powtarzalność naruszeń oraz możliwości finansowe ukaranego podmiotu (art. 40 ust. 2). Prezes URE może również odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim Prezes URE powziął o tym wiadomość (art. 41). Ustawodawca przewidział więc karę pieniężną w przypadku niedopełnienia obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego, ale nie przewidział żadnych sankcji za przeprowadzenie go wbrew regułom sformułowanym w ustawie, jak również naruszenie obowiązku przechowywania danych dotyczących audytu. Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie: 1) ustawa określa audyt energetyczny przedsiębiorstwa jako procedurę, a nie dokument, jak określono audyt energetyczny i audyt efektywności energetycznej w przytoczonych powyżej wcześniejszych aktach prawnych; 2) audyt energetyczny przedsiębiorstwa, który jest przeprowadzany na podstawie ustawy, różni się od znanych od wielu lat audytów energetycznych wykonywanych według zasad ustawy o wspierania termomodernizacji i remontów, a także od audytów efektywności energetycznej wykonywanych zgodnie z zasadami ustawy o efektywności energetycznej, gdyż: a)nie dotyczy oceny jednostkowego obiektu, ale wszystkich dziedzin użytkowania energii w przedsiębiorstwie, b)nie jest związany z realizacją określonego programu czy pozyskaniem finansowego 32 czerwiec 2016 wsparcia przedsięwzięcia, ale z poszukiwaniem potencjalnych oszczędności w gospodarce energetycznej przedsiębiorstwa, c)dotyczy wszystkich możliwych do zastosowania środków, które mogą ograniczyć zużycie i koszty energii, a wiec nie tylko przedsięwzięć inwestycyjnych, ale także nieinwestycyjnych (w tym organizacyjnych); 3) ustawa ustala, że audyt powinien się opierać na analizie kosztowej cyklu życia obiektu, a nie na okresie zwrotu nakładów. Oznacza to, że dla rozpatrywanych możliwych przedsięwzięć modernizacyjnych należy wyznaczać wartość bieżącą netto NPV i wewnętrzną stopę zwrotu IRR. Ta metoda oceny umożliwia uwzględnienie zmian cen energii, inflację i inne okoliczności występujące w czasie użytkowania obiektu, ale jednocześnie wyniki analiz wykonanych tą metodą są bardzo „czułe” na przyjęte założenia, a zwłaszcza na przyjęcie wartości stopy dyskonta. W związku z czym w wielu przypadkach konieczne będzie przeprowadzenie analizy wrażliwości wyników na zmiany przyjętych założeń; 4) ustawa nie określa szczegółowo formy i treści audytu przedsiębiorstwa i nie zawiera delegacji do wydania rozporządzenia w tej sprawie. Jest to uzasadnione, gdyż: a)nie jest możliwe ustalenie szczegółowych zasad sporządzenia audytu dla tak różnych podmiotów, jak np. huta, fabryka samochodów, port lotniczy czy hipermarket, b)istnieje dokument, który zawiera ogólne zasady przeprowadzania audytu energetycznego. Dokumentem tym jest norma PN-EN 16247 [9], która dotyczy wszystkich audytów, a więc może być wykorzystana także w przypadku audytu energetycznego przedsiębiorstwa, co jest przewidziane w preambule do dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. PN-EN 16247 Audyty energetyczne Po raz pierwszy przedmiotem Polskiej Normy są audyty energetyczne. Norma wprowadza szereg ustaleń odmiennych od przyjętych dotychczas w przepisach obowiązujących w Polsce. Norma ta – jak każda – nie jest prawem, ale może się stać dokumentem obowiązującym przez przywołanie w przepisach lub przyjęcie w warunkach przetargu, konkursu czy programu. Zalecenie stosowania tej normy zawiera dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, a więc zapewne będzie ona w przyszłości przywoływana w przepisach polskich. Opublikowana w 2015 r. PN-EN 16247 wprowadza ogólne zasady opracowania audytów energetycznych, które mają powszechne zastosowanie do wszystkich audytów niezależnie od celu ich opracowania. Norma dotyczy ogólnej oceny stanu użytkowania energii w obiekcie czy przedsiębiorstwie, niekoniecznie w związku z przygotowaniem modernizacji. Zgodnie z normą celem audytu może być np. ogólna ocena stanu zużycia energii, poszukiwanie możliwości obniżenia zużycia energii, ocena celowości zmiany systemu zaopatrzenia w energię, zmiany w systemie eksploatacji, przygotowanie systemu zarządzania energią, a jego przedmiotem może być budynek, instalacja, system techniczny, proces produkcyjny lub gospodarka energetyczna przedsiębiorstwa. Norma PN-EN 16247 Audity energetyczne składa się z pięciu części: 1. Wymagania ogólne; 2. Budynki; 3. Procesy; 4. Transport i 5. Kompetencje auditorów energetycznych. Pomiędzy normą i obowiązującymi przepisami występuje niezgodność dotycząca użytych określeń. W normie użyte są określenia audit i auditor , a nie audyt i audytor jak przyjęto w ww. ustawach i rozporządzeniach. Według wyjaśnień Polskiego Komitetu Normalizacyjnego na temat używania terminów audit/audyt zdania są podzielone, a termin audit jest konsekwentnie stosowany w polskich normach z zakresu systemów zarządzania. Trudno się z tym zgodzić, gdyż słowo audytor, a nie auditor, występuje powszechnie w słownikach języka polskiego, a encyklopedie stwierdzają, że jest to słowo używane w Polsce od kilkuset lat. Zmiana definicji Norma posługuje się inną definicją audytu energetycznego niż w obowiązujących w Polsce aktach prawnych, co ma bardzo konkretne konsekwencje. W ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów i ustawie o efektywności energetycznej audyt energetyczny określa się jako dokument zawierający ocenę stanu istniejącego oraz opis i ocenę proponowanych działań poprawiających efektywność energetyczną obiektu. W rozporządzeniach wydanych na podstawie tych ustaw omawiana jest głównie wymagana treść tego dokumentu oraz dane i metody obliczeń. Natomiast wg definicji w normie PN-EN 16247 audyt energetyczny to: systematyczna kontrola i analiza wykorzystania i zużycia energii przez obiekt, budynek, system lub organizację, mająca na celu identyfikację przepływów energii i potencjał poprawy efektywności energetycznej, a także ich raportowanie. W normie przyjmuje się więc, że audytem rynekinstalacyjny.pl AKTUALNOŚCI Dane do audytu Metody obliczeń ↓ Audyt energetyczny (dokument) Rys. 1. Schemat wykonania audytu wg rozporządzeń Wizyta wstępna ↓ Spotkanie rozpoczynające ↓ Zbieranie danych ↓ Praca w terenie ↓ Analiza ↓ Raport ↓ Spotkanie końcowe Rys. 2. Schemat wykonania audytu wg PN-EN 16247 energetycznej. Czynności te są rozszerzone i bardziej sformalizowane w porównaniu do czynności przygotowujących opracowanie audytu według obu rozporządzeń. Różnice występujące pomiędzy przepisami prawnymi i normą wyjaśniają dodatkowo rys. 1 i 2. Norma bardzo precyzyjnie, nawet drobiazgowo, opisuje wszystkie czynności, które należy wykonać w ramach audytu. Bardzo duże znaczenie przywiązuje się w niej do współpracy ze zleceniodawcą i jego pracownikami, ustalając i szczegółowo opisując: wizytę wstępną, spotkanie rozpoczynające i spotkanie końcowe. rynekinstalacyjny.pl Wykonanie audytu Norma szczegółowo opisuje wymagane czynności związane z wykonaniem audytu. Poniżej omówiono je w dużym skrócie. Początkiem działania powinna być wizyta wstępna, w ramach której audytor powinien uzgodnić ze zleceniodawcą podstawowe warunki wykonania audytu, a więc jego cel, okres realizacji, powinien też uzyskać informacje o ewentualnych ograniczeniach wpływających na zakres lub sposób wykonania audytu, o istniejącym systemie zarządzania energią, a także o opiniach i pomysłach odnoszących się do ewentualnych środków poprawy efektywności energetycznej i oczekiwanych rezultatach audytu. Kolejną fazą (po podpisaniu umowy) powinno być spotkanie rozpoczynające. W jego ramach audytor uzgadnia ze zleceniodawcą dane, które ma otrzymać, harmonogram prac, pomoc i sprzęt potrzebny przy wykonywaniu pomiarów i badaniach. Audytor powinien zwrócić się do zleceniodawcy o wyznaczenie osoby współpracującej z nim w czasie wykonywania audytu oraz poinformowanie o audycie pracowników, których on dotyczy. Zbieranie danych (od zleceniodawcy) powinno obejmować między innymi: wykaz systemów, procesów i wyposażenia zużywających energię; szczegółowe charakterystyki obiektu audytowanego; zużycie energii; projekty oraz dokumenty dotyczące utrzymania i eksploatacji; aktualne i planowane taryfy i ceny; stan systemu zarządzania energią (gospodarki energetycznej). Praca w terenie – to własne badania i obserwacje audytora, który powinien skontrolować obiekty przewidziane do audytu, ocenić istniejące wykorzystanie energii w obiekcie, zbadać procedury operacyjne oraz zachowania użytkowników mające wpływ na zużycie i efektywność energetyczną. Na tej podstawie powinien opracować wstępne koncepcje możliwości poprawy efektywności energetycznej. Kolejną fazą powinna być analiza istniejącego stanu zużycia energii i możliwości poprawy. Audytor powinien określić możliwe środki poprawy efektywności energetycznej na podstawie własnego doświadczenia, porównania wskaźników ocenianego obiektu i wskaźników wzorcowych, oceny stanu i wieku obiektu, oceny systemów technicznych oraz sposobu ich obsługi i utrzymania, a także najlepszych dostępnych technologii. Poszczególne środki poprawy powinny być ocenione pod względem kosztu, niezbędnych inwestycji, opłacalności oraz wpływu na inne środki poprawy. Raport – to dokument końcowy przeznaczony dla zleceniodawcy, zawierający syntetyczną reklama energetycznym jest cały proces (procedura) obejmujący wszystkie czynności związane z diagnostyką gospodarki energetycznej, w tym badania, analizy i oceny, natomiast opracowaniem zawierającym syntetyczną ocenę i proponowane działania usprawniające jest raport z audytu. Ta definicja audytu jest zgodna z podaną w dyrektywie 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Powyższa różnica definicji jest bardzo istotna, gdyż nadaje inne znaczenie poszczególnym działaniom związanym z wykonywaniem audytu. Definicja według normy zbliża określenie audyt energetyczny do określenia audyt stosowanego w kontroli finansowej lub organizacyjnej. Przyjęta definicja związana jest także z wyraźnym zwiększeniem znaczenia czynności związanych z diagnostyką gospodarki czerwiec 2016 33 AKTUALNOŚCI Pozycja Miejsca wizji lokalnych Obudowa budynku Sprawdzenie Dach Ściany Okna Piwnice System ogrzewczy Kotłownia Pomieszczenie dystrybucji ciepła Kanały dystrybucji System ciepłej wody Kotłownia Zasobnik Pojedyncza instalacja System oświetlenia Przykładowe pomieszczenie Pomieszczenia wspólne Oświetlenie zewnętrzne Tabela 1. Lista kontrolna wizytacji budynku ocenę, wnioski i zalecenia. Raport powinien zawierać: a)streszczenie: zestawienie możliwych środków poprawy efektywności energetycznej i program ich wdrożenia, b)tło: ogólne informacje o obiekcie, audytorze, metodologii audytu oraz istotnych przepisach i wymaganiach, c)opis audytu: cel, zakres, czas realizacji, informacje o zebranych danych (w tym które pochodzą z pomiarów, a które z szacunków), analiza zużycia energii, kryteria przyjęte do wyznaczania środków poprawy efektywności energetycznej, d)możliwości poprawy efektywności: proponowane działania, zalecenia i harmonogram wdrożenia, założenia przyjęte do obliczania oszczędności, analizy ekonomiczne, informacje na temat dostępnych subwencji i dotacji, metody oceny efektów wprowadzanych zmian. Proponowane działania dotyczące oszczędności energii mogą obejmować następujące kategorie: środki kosztowne – inwestycje modernizacyjne, środki tanie – zmiana trybu pracy, dodanie lub poprawa sterowania itp., środki bezkosztowe – motywacja do zmiany zachowań użytkowników, zmiana wymagań w zakresie komfortu (poziom temperatury, wilgotności). Norma bardzo wyraźnie podkreśla, że dla poprawy efektywności energetycznej audytorzy powinni zalecać nie tylko środki inwestycyjne, ale i środki związane z użytkowaniem budynku lub systemu technicznego, a więc np. poprawę utrzymania wyposażenia w jego najlepszej sprawności (np. wytyczne dla personelu, regulacja parametrów sterowania), 34 czerwiec 2016 poprawę zarządzania energią (np. poprawa pomiarów i monitorowania, wdrożenie systemu zarządzania energią). Zakończeniem audytu jest spotkanie końcowe, w czasie którego audytor przekazuje zleceniodawcy raport z audytu, omawia zawarte tam zalecenia i udziela niezbędnych wyjaśnień. Metody ułatwiające działania W załączniku do normy przedstawiono proponowane metody ułatwiające realizację audytu energetycznego. Ułatwienia te polegają na uporządkowaniu czynności, które mają być wykonane przez audytora, służą temu odpowiednie listy kontrolne. Załącznik zawiera przykładowe listy kontrolne: prac audytora w terenie; wizytacji budynku; środków oszczędności energii (usprawnień). Poprzez utworzenie takich list dla audytu, a następnie za ich pomocą kontrolowanie jego wykonywania zapewniona jest pełna realizacja niezbędnych czynności. Ten sposób działania wyjaśnia lista kontrolna wizytacji budynku podana w tabeli 1. Norma ujednolica sposób przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa dla wszystkich przypadków, natomiast raporty z audytów mogą się bardzo różnić co do treści, formy, zakresu i objętości, gdyż jest to uzależnione od rodzaju i wielkości audytowanego przedsiębiorstwa. Najważniejsze zawarte w normie ustalenia zmieniające dotychczasowe zasady są następujące: 1.w normie posłużono się inną definicją audytu (procedura, a nie dokument), zbieżną z definicją zwartą w nowej ustawie o efektywności energetycznej; 2.bardzo ważna jest rola współpracy ze zleceniodawcą, w tym znaczenie spotkań wstępnych i końcowych; 3.bardzo istotne są czynności przeprowadzane w terenie, w tym badania i pomiary; 4.zaleca się rozpatrywanie i polecanie usprawnień nie tylko inwestycyjnych, ale i bezinwestycyjnych, w tym zachowań użytkowników; 5.zaleca się korzystanie z list kontrolnych czynności i list kontrolnych usprawnień. Wnioski Wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia audytów energetycznych w dużych przedsiębiorstwach jest ważne dla działania tych firm, ale ma także znaczenie dla całej gospodarki w kraju, gdyż powinno się przyczynić do upowszechnienia tej formy oceny gospodarki energetycznej we wszystkich rodzajach przedsiębiorstw, w obiektach użyteczności publicznej, obiektach administracji państwowej i samorządowej oraz wszystkich innych, w których występuje znaczne zużycie energii. Audyt stanowi bowiem istotny i niezbędny element procesu poprawy efektywności energetycznej u wszystkich tych użytkowników energii. Norma PN-EN 16247 stanowi z kolei ważne narzędzie ułatwiające upowszechnienie przeprowadzania audytów energetycznych. Literatura 1. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (tekst jedn. DzU 2014, poz. 712, z późn. zm.). 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego (DzU nr 43, poz. 346, z poźn. zm.). 3. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (tekst jedn. DzU 2015 r., poz. 2167, z późn. zm.). 4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru karty audytu efektywności energetycznej oraz metody obliczania oszczędności energii (DzU 2012, poz. 962). 5. Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (DzU 2016, poz. 831). 6. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU 2015, poz. 584, z późn. zm.) 7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/ UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (DzU UE L315/1 z 14.11.2012). 8. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/ WE i 2006/193/WE (DzU UE L342/1 z 22.12.2009). 9. PN-EN 16247 Audity energetyczne. rynekinstalacyjny.pl ENERGIA inż. Krzysztof Piechurski, dr inż. Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Wrocławska Obliczanie rocznej efektywności pomp ciepła powietrze/woda Calculation of the annual efficiency of air-to-water heat pumps Norma PN-EN 14825 podaje szereg informacji niezbędnych w procesie oceny efektywności pomp ciepła wszystkich typów, w tym podstawy do tworzenia etykiet energetycznych tych urządzeń. Zawarta w niej metoda obliczania SCOPon może znaleźć zastosowanie również w praktyce projektowej. P ompy ciepła powietrze/woda mogą być stosowane do ogrzewania budynków. Dobierając je jako urządzenia grzewcze, uwzględnić należy ich charakterystyczną cechę, jaką jest zależność mocy grzewczej oraz współczynnika efektywności energetycznej od temperatury zewnętrznej. Niespójność potrzeb grzewczych budynku i dostępnej mocy grzewczej pomp ciepła powietrze/woda budzi niekiedy wątpliwości co do efektywności energetycznej tych urządzeń. Jednak w praktyce prawidłowo dobrane urządzenie doskonale sprawdzi się jako system grzewczy dla budynku, szczególnie niskoenergetycznego, również w naszej strefie klimatycznej. Dobierając pompę ciepła powietrze/woda, należy każdorazowo przeprowadzić analizę współpracy urządzenia z ogrzewanym obiektem, m.in. dla obliczenia rocznego wskaźnika efektywności energetycznej SCOP. Żeby umożliwić poprawny dobór pompy ciepła, producenci mają obowiązek dostarczyć dane o wartościach współczynnika efektywności COP oraz mocy grzewczej dla określonych normą PN-EN 14511 [1] temperatur zasilania po stronie grzewczej (górne źródło pompy ciepła) i temperatur powietrza zewnętrznego (dolne źródło pompy ciepła). Dodatkowo od września 2015 dla urządzeń grzewczych, również pomp ciepła, należy podawać etykietę energetyczną, wymaga tego dyrektywa 2009/125/WE [2]. Pompa ciepła jest badana i oceniana za pomocą metody podanej w normie PN-EN 14825 [3]. Na podstawie obliczonego według tej normy wskaźnika SCOP urządzenia nadawana jest mu klasa efektywności energetycznej (oznaczana literami od G do A+++). Zauważyć należy, że przeliczenie COP na SCOP na potrzeby etykiet odbywa się dla narzuconych odgórnie warunków klimatycznych oraz deklarowanego przez producenta obliczeniowego zapotrzebowania na moc grzewczą wynikającego z przyjętego do obliczeń punktu biwalentnego. W związku z tym podawana na rynekinstalacyjny.pl etykiecie klasa energetyczna jest wskaźnikiem pozwalającym w pewnym stopniu porównać różne urządzenia grzewcze, ale nie zastąpi analizy i rzetelnego doboru urządzenia do potrzeb grzewczych konkretnego budynku. Jednym ze sposobów przeprowadzenia takiej analizy może być metoda szacowania proponowana właśnie przez PN-EN 14825 [3]. Pozwala ona dokonać oceny SCOP pompy ciepła zasilającej w ciepło budynek o dowolnej lokalizacji i znanym zapotrzebowaniu na moc grzewczą. Analizy prezentowane w pracach [4, 5], jak i zapisy samej normy [3] wskazują, że wykorzystanie tej metody nie tylko jako procedury przypisanej do certyfikowania urządzeń jest jak najbardziej możliwe. W artykule wykorzystano model obliczania SCOP według wytycznych normy [3] do analizy wpływu danych klimatycznych wybranych miejscowości w Polsce oraz przyjętego punktu biwalentnego na roczny wskaźnik efektywności energetycznej przykładowej pompy ciepła powietrze/ woda, zasilającej dom jednorodzinny o projektowym obciążeniu cieplnym 9,5 kW. Obliczanie SCOP pomp ciepła powietrze/woda wg PN-EN 14825 Norma PN-EN 14825 podaje zasady testowania oraz obliczania efektywności energetycznej różnych typów pomp ciepła pracujących jako urządzenia grzewcze oraz jako urządzenia chłodnicze w warunkach obciążenia częściowego. W artykule opisano aspekty związane z analizą pracy pomp ciepła powietrze/woda pracujących w trybie grzewczym. Efektywność według [3] może być wyrażona poprzez szacowany sezonowy współczynnik: SCOPon, SCOPnet i SCOP. Wartość SCOPon odzwierciedla pracę pompy ciepła w trybie grzewczym z uwzględnieniem pracy grzałki wspomagającej. Wartość SCOPnet uwzględnia jedynie energię elektryczną zużytą na potrzeby działania pompy ciepła i obiegu czynnika przepływającego przez dolne źródło Streszczenie ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� W artykule zaprezentowano metodę obliczania rocznego współczynnika efektywności energetycznej pomp ciepła powietrze/woda proponowaną w normie PN-EN 14825, która jest m.in. podstawą do wyznaczenia klasy energetycznej podawanej na etykiecie energetycznej urządzenia. Omówiono założenia metody, sposób określania danych wejściowych i zasadę prowadzenia obliczeń. Porównano warunki klimatyczne w naszym kraju do warunków, jakie przewiduje PN-EN 14825 dla różnych regionów Europy, w tym Polski. W celu pokazania efektów zastosowania metody obliczeniowej wykorzystano ją do oceny wpływu przyjętych danych klimatycznych oraz punktu biwalentnego na roczną efektywność energetyczną wybranej pompy ciepła powietrze/woda zasilającej przykładowy dom jednorodzinny. Abstract ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� The article presents the calculation method of the annual performance coefficient of an air-to-water heat pump, proposed in the PN-EN 14825. This regulation is a basis for calculating the class of energy efficiency, which is then presented on devices’ energy labels. The following aspects were discussed: assumptions of the method, the procedure of the input data choice and the calculation procedure. Additionally, the climatic conditions in our country were compared to the conditions provided by the PN-EN 14825 for different regions of Europe, including Poland. In order to show the results of the adopted calculation method application, it was used to evaluate the impact of the climate data and the point of bivalence on the annual energy efficiency of the chosen air-to-water heat pump (supplying a sample single-family house). czerwiec 2016 35 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 36 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 37 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 38 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 40 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA dr inż. Beata Biernacka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka Komfort cieplny a system ogrzewania Przegląd aktualnych badań Thermal comfort and heating systems. Overview of recent studies Spędzamy obecnie większość czasu w zamkniętych pomieszczeniach, zatem konieczne jest zapewnienie w nich optymalnego mikroklimatu. W artykule przedstawiono przykłady badań komfortu cieplnego w zależności od zastosowanego sposobu ogrzewania pomieszczenia. Badania przeprowadzono za pomocą metod pomiarowych lub z wykorzystaniem symulacji komputerowych. K omfort cieplny to stan zadowolenia z warunków termicznych otoczenia, w jakim znajduje się człowiek. Jest to możliwe w przypadku, kiedy ilość ciepła wytwarzanego w wyniku metabolizmu przez organizm jest równa ilości ciepła oddawanego do otoczenia. Na odczucie komfortu cieplnego wpływają: aktywność fizyczna człowieka, opór cieplny odzieży oraz czynniki mikroklimatyczne, tj. temperatura powietrza, średnia temperatura promieniowania, prędkość przepływu po- wietrza, wilgotność powietrza. Utrzymanie odpowiednich parametrów mikroklimatu daje gwarancję dobrego samopoczucia przebywających w pomieszczeniu ludzi, a w przypadku wykonywanej pracy zwiększenie jej efektywności. W artykule przedstawiono przykłady badań komfortu cieplnego w zależności od zastosowanego sposobu ogrzewania pomieszczenia. Streszczenie ����������������������������������������������������� Parametry komfortu cieplnego podzielone zostały na [9]: globalne – uwzględniające odczucia cieplne człowieka w sposób całościowy, lokalne – opisujące niekorzystne odczucia związane z oddziaływaniem poszczególnych Badania systemów ogrzewania obejmują określenie ich wpływu na globalne i lokalne wskaźniki komfortu cieplnego osób przebywających w pomieszczeniu. Badania wykazują, że wskaźniki komfortu cieplnego znacząco różnią się w zależności od zastosowanego systemu. W artykule przedstawiono przykłady badań komfortu cieplnego w ogrzewanych pomieszczeniach wykonanych metodami pomiarowymi i z wykorzystaniem symulacji komputerowych w oparciu o przegląd wybranej literatury światowej. Analizie porównawczej poddano systemy ogrzewania konwekcyjnego i płaszczyznowego. Abstract ������������������������������������������������������������� The research of heating systems include determination of their impact on global and local indicators of the thermal comfort of people in buildings. Studies showed that thermal comfort parameters vary depending on the system that was used. The paper presents examples of studies on the thermal comfort in heated rooms that were conducted by measuring and computer simulations, based on a review of selected world literature. Comparative analysis were conducted on convection and surface systems. rynekinstalacyjny.pl Wskaźniki komfortu cieplnego Aktywność parametrów mikroklimatu pomieszczenia na poszczególne części ciała. Podstawowymi i powszechnie stosowanymi wskaźnikami komfortu globalnego są zaproponowane przez Fangera [2]: PMV (Predictive Mean Vote) – przewidywana średnia ocena komfortu cieplnego oraz PPD (Predicted Percentage of Dissatisfied) – przewidywany odsetek niezadowolonych. Posługiwanie się wskaźnikiem PMV i PPD jest zalecane wówczas, gdy spełnione są następujące warunki: temperatura powietrza w pomieszczeniu: 10–30°C, średnia temperatura promieniowania przegród: 10–40°C, prędkość powietrza: 0–1 m/s, wydatek energetyczny osób przebywających w pomieszczeniu (tabela 1): 0,8–4,0 met, Wytwarzanie energii metabolicznej W/m2 Met Wypoczynek w pozycji półleżącej 46 0,8 Wypoczynek w pozycji siedzącej 58 1,0 Praca w pozycji siedzącej 70 1,2 Praca lekka w pozycji stojącej 93 1,6 Praca średnia w pozycji stojącej 116 2,0 Praca ciężka w pozycji stojącej 174 3,0 Marsz po płaskim terenie 2 km/h 5 km/h 110 200 1,9 3,4 Tabela 1. Wydatek energetyczny [9] Zestaw odzieży Icl m2K/W clo Typowy zestaw odzieży tropikalnej 0,045 0,3 Lekka odzież letnia 0,03 0,5 Lekka odzież robocza 0,11 0,7 Zestaw typowej odzieży zimowej noszonej w domu 0,16 1,0 Tradycyjna odzież europejska 0,23 1,5 Tabela 2. Przykłady wartości oporów cieplnych typowych zestawów odzieży [8] czerwiec 2016 41 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 42 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 44 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 45 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata ZAJRZYJ NA relacje komentarze blogi katalog firm promocja artykuły 46 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA reklama ogrzewanie płaszczyznowe REHAU SP. Z O.O. 62-081 Przeźmierowo, Baranowo, ul. Poznańska 1a [email protected] www.rehau.pl System ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego RAUTHERM S zastosowanie: ogrzewanie i chłodzenie płaszczyznowe stosowane w budownictwie mieszkaniowym jednoi wielorodzinnym, a także w obiektach przemysłowych i użyteczności publicznej; rodzaje rur: PE-Xa z warstwą antydyfuzyjną; średnice: 10,1×1,1; 14×1,5; 17×2,0; 20×2,0; 25×2,3 mm; długość zwojów: 120, 240, 500 i 600 m; maks. ciśnienie: 6 barów; rozstaw: ustalony od 5×30 cm, w odstępach co 5 cm; maks. długość pętli: ok. 120 m dla rury 17×2,0 mm; złączki: mosiądz ocynkowany – system zaciskowy; sposób mocowania rur: w zależności od płyty montażowej: szpilki, wypustki na płycie; rozdzielacze: od 2 do 12 obwodów z rury nierdzewnej, wyposażone w przepływomierze 0–5 l/min na zasilaniu, zawory dla siłowników termicznych na belce powrotu, końcówka rozdzielacza z zaworem odpowietrzająco-spustowym, ocynkowane uchwyty z izolacją akustyczną, 2 nyple podwójne GZ 1”; mieszacze: stałowartościowe z ustawieniem ręcznym, z zestawem pompowym WILO, z czujką zanurzeniową i termometrem; automatyka: regulatory elektroniczne z funkcją optymalizacji fazy nagrzewania, np. regulator Nea HT. Regulator z funkcją optymalizacji fazy nagrzewania będzie się uczył i optymalizował czas przejścia z fazy temperatury zredukowanej do fazy temperatury standardowej, np. 20°C, tak aby o zadanej godzinie wynosiła ona rzeczywiście 20°C, regulator Nea HTC przeznaczony również do regulacji chłodzenia płaszczyznowego; programy do projektowania: REHAU Instal HCR, OZC, SAN; cechy szczególne: –– wysoka odporność na warunki budowlane i dyfuzję, –– łatwość i szybkość montażu, –– odporność na procesy starzenia, –– odporność na wysokie i niskie temperatury; gwarancja: 10 lat, uwzględniająca pokrycie kosztów niezbędnych do odtworzenia stanu sprzed awarii. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 47 ENERGIA ogrzewanie płaszczyznowe reklama COMAP POLSKA SP. Z O.O. 03-236 Warszawa, ul. Annopol 4A tel. 22 679 00 25, faks 22 679 18 48 [email protected] www.comap.pl BIOfloor – system ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego rodzaje rur: wielowarstwowe PE-RT/Al/PE-RT, PEX/Al/PEX i jednorodne PEX; średnice: 14×2, 16×2, 18×2 i 20×2 mm; maks. ciśnienie: 10 barów; maks. temperatura zasilania: 95°C; rozstaw: ustalony od 10 do 30 cm, w odstępach co 5 cm; maks. długość pętli: np. dla rury 16×2 – 120 m; złączki: zaprasowywane SkinPress i SkinPress PPSU; sposób mocowania rur: płyta systemowa styropianowa płaska z folią – rura mocowana za pomocą klipsów, płyta systemowa styropianowa profilowana oraz płyta systemowa profilowana bez izolacji styropianowej – rura montowana na wcisk; rozdzielacze: mosiężne z uchwytami, skręcone, od 2 do 12 obwodów z przepływomierzami, odpowietrznikiem ręcznym i spustem; rozdzielacze poliamidowe modułowe w pełni wyposażone: zawory odcinające kulowe 1", przepływomierze, termometry na wejściu i powrocie do rozdzielacza, odpowietrznik automatyczny, spust – napełnianie; mieszacze: dwa typy do rozdzielaczy mosiężnych i rozdzielaczy modułowych montowane bezpośrednio przy rozdzielaczu, sterowanie za pomocą głowicy termostatycznej z kapilarą; automatyka: dwa rozwiązania kablowe 230 lub 24 V oraz jedno radiowe; w skład systemu wchodzi listwa sterująca pracą układu, termostaty pokojowe w różnych wariantach (np. z zegarem sterującym), siłowniki i moduły rozszerzeniowe do listwy sterującej zapewniające realizację różnych dodatkowych funkcji, np. sterowanie pompy obiegowej itp.; programy do projektowania: oprogramowanie firm Instalsoft i Sankom; gwarancja: 10 lat, ubezpieczona; cechy szczególne: 10 lat gwarancji na system oraz doradztwo techniczne i projektowe. reklama KAN SP. Z O.O. 16-001 Białystok-Kleosin, ul. Zdrojowa 51 tel./faks 85 74 99 200, 85 74 99 201 [email protected] www.kan-therm.com System KAN-therm Rail WALL – metoda mokra zastosowanie: ogrzewanie ścienne w budownictwie jedno- i wielorodzinnym, użyteczności publicznej oraz przemysłowym; rodzaje rur: PB, PE-RT, PE-Xc z osłoną antydyfuzyjną lub PE-RT/Al/PE-RT; średnice rur: 8×1 mm, 12×2 mm, 14×2 mm; łuk tworzywowy prowadzący do rur; listwy montażowe KAN-therm Rail dla rur o średnicy 8, 12 lub 14 mm; prowadnice 90° tworzywowe lub metalowe dla rur o średnicach 12–14 mm; rury osłonowe (peszel) dla rur o średnicach 12–14 mm; taśma przyścienna dylatacyjna; minimalna grubość tynku nad powierzchnię rury: 15 mm, całkowita grubość tynku: ok. 30–35 mm; maksymalna szerokość pola grzewczego: 4 m, wysokość: do 2 m, orientacyjna powierzchnia pola: maks. od 6 do 8 m2/obwód grzewczy; rozstaw szyn: maks. 50 cm; sposób montażu: mocowane do izolacji termicznej lub bezpośrednio do ściany kołkami rozporowymi, metalowymi szpilkami lub taśmą przyścienną; tynk może być malowany, pokrywany tapetą, farbą strukturalną i okładzinami ceramicznymi; cechy szczególne: wysoka energooszczędność, współpraca z „ekologicznymi” źródłami ciepła, komfort użytkowania, szybki zwrot nakładów inwestycyjnych, dowolna aranżacja pomieszczeń, wysoka estetyka, korzystne dla alergików, niezawodność i trwałość, kompleksowa oferta; gwarancja: 10 lat, ubezpieczona na kwotę 30 mln zł. System KAN-therm WALL – metoda sucha zastosowanie: ogrzewanie ścienne w budownictwie jedno- i wielorodzinnym, użyteczności publicznej oraz przemysłowym; rodzaje rur: PB, PE-RT; średnica rury: 8×1 mm; rodzaje płyt: płyty gipsowo-włóknowe o wymiarach 2000×625, 2000×310, 1000×625 mm; 625×1250 mm ze zróżnicowanym wypełnieniem (100%, 75%, bez rury), grubość: 15 mm; maks. długość pętli w połączeniu szeregowym: 40 m, w przypadku dłuższych odcinków zaleca się łączenie płyt lub zestawu płyt przy wykorzystaniu układu Tichelmanna; sumaryczna moc jednego obiegu Tichelmanna: maks. 1200 W; specjalne złączki typu Press/Click dostępne w ofercie KAN-therm WALL do łączenia płyt grzewczych oraz spięcia ich w układ Tichelmanna; maks. ciśnienie: 6 barów, maks. temp. zasilania/powrotu: 50/45°C (zalecany spadek temperatury: 5°C); minimalna prędkość wody warunkująca skuteczne odpowietrzanie instalacji: 0,15 m/s (maks. 0,3 m/s); zasady i elementy regulacji hydraulicznej są takie same, jak w przypadku ogrzewania podłogowego KAN-therm; płyty o szerokości 625 mm – rozstaw rury 62,5 mm, płyty o szerokości 310 mm – rozstaw 77,5 mm; sposób montażu płyt: montaż do specjalnej konstrukcji nośnej wykonanej z metalu lub drewna, w przypadku równych powierzchni – bezpośrednio do ściany poprzez ich przyklejenie; możliwość montażu wkrętami lub klamrami przy krawędziach płyty (ok. 10 mm) bez efektu ich pękania; wykonanie miejsc połączeń płyt jako spoiny klejonej lub szpachlowanej; położenie rur grzewczych na wykończonej powierzchni można określić np. za pomocą folii termicznej; cechy szczególne: wysoka energooszczędność, współpraca z „ekologicznymi” źródłami ciepła, komfort użytkowania, szybki zwrot nakładów inwestycyjnych, dowolna aranżacja pomieszczeń, wysoka estetyka, korzystne dla alergików, niezawodność i trwałość, kompleksowa oferta; gwarancja: 10 lat, ubezpieczona na kwotę 30 mln zł. 48 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA reklama ogrzewanie płaszczyznowe ROTH INDUSTRIES GMBH & CO. KG/ROTH POLSKA SP. Z O.O. 65-785 Zielona Góra, ul. Osadnicza 26 tel. 68 453 91 02, faks 68 453 91 02 [email protected] www.roth-polska.com System Tacker w mokrej zabudowie zastosowanie: ogrzewanie podstawowe lub uzupełniające, grzejniki podłogowe stosowane są głównie h min System Quick-Energy Tacker w mokrej zabudowie zastosowanie: ogrzewanie podstawowe lub uzupełniające, w szczególności w obiektach po termomodernizacji ze względu na niewielką całkowitą wysokość zabudowy, tj. min. 60 mm; średnice rur: 14 mm; materiał rur i wykonanie: PE-RT/EVOH/PE-RT metodą koekstruzji, rura pięciowarstwowa X-Pert S5+; maksymalne parametry pracy: temperatura 90°C, ciśnienie 6 barów; sposób mocowania rur do podłoża: spinki do mocowania rur na płytach styropianowych; izolacja cieplna: materiał − płyta izolacyjna styropianowa EPS 100 gr. 25 mm z folią oraz zakładką z taśmą samoprzylepną do łączenia płyt; akcesoria: śrubunek przyłączeniowy do rozdzielaczy 14×¾”; atesty, certyfikaty: HK/W/0026/01/2014, HK/W/0956/01/2011, PN-EN ISO 22391-2; informacje dodatkowe: niewielka grubość systemowego jastrychu najnowszej generacji Roth QE 20 mm nad rurą; mała bezwładność termiczna, bowiem aby osiągnąć temperaturę 32°C, potrzeba tylko ok. 1 h; dla porównania systemy ogrzewania podłogowego z tradycyjnym jastrychem cementowym osiągają wartość wspomnianej temperatury dopiero po ok. 4 h; w przypadku pól grzewczych do 200 m2 w regularnej bryle, jastrych Roth QE ma właściwości bezskurczowe, które eliminują konieczność stosowania w systemie dylatacji. Cechy wspólne obu systemów regulacja i sterowanie: w jakości PREMIUM – siłownik zaworu rozdzielacza 24 V przeznaczony do montażu na zaworach odcinających na kolektorze powrotnym; radiowy termostat TOUCHLINE dostępny w trzech modelach: na baterie, zasilany 230 V i z czujnikiem IR temperatury podłogi; moduł przyłączeniowy TOUCHLINE z transformatorem dla 6, 12 i 18 siłowników; w klasie EKONOMICZNEJ – siłownik zaworu rozdzielacza 230 i 24 V przeznaczony do montażu na zaworach odcinających na kolektorze powrotnym; termostat pokojowy Basicline H montowany w połączeniu z siłownikiem zaworu rozdzielacza, posiada funkcję nocnego obniżenia o stałą temp. 2°C, temperatura w pomieszczeniu regulowana w zakresie 5–30°C; termostat zegarowy Basicline T umożliwia programowanie czasów grzania i temperatury pomieszczeń przez 7 dni w tygodniu, może być łączony z termostatami pokojowymi, umożliwia regulację temperatury w pomieszczeniu w zakresie 5–30°C, obniżenie nocne 2–10°C; moduł przyłączeniowy Basicline umożliwia proste połączenie maks. 16 siłowników zaworów rozdzielacza, 6 termostatów pokojowych lub termostatów zegarowych; układy mieszające: pompowo-mieszający z pompą Wilo Yonos Para RS 15/6 z zaworem trójdrogowym, przeznaczony do utrzymania stałej temperatury dopływu wody do rozdzielacza w ogrzewaniu podłogowym w zakresie 27–50°C. Bezpośredni montaż po lewej lub prawej stronie rozdzielacza, zawiera elektronicznie regulowaną pompę, termostatyczny trójdrogowy zawór mieszający z głowicą, zawór by-passowy z blokadą ciśnienia, ogranicznik temperatury, termometr, 2 zawory kulowe; mały zestaw mieszający dla maks. 2 obwodów grzewczych: do bezpośredniego podłączenia jednej lub dwóch pętli ogrzewania podłogowego do instalacji grzejnikowej (nie wymaga rozdzielacza); rozdzielacze: mosiężne, obsługa od 2 do 12 obiegów, wyposażone w zawory z wkładkami termostatycznymi, przepływomierze (skala 0,1–4,0 l/min), odrębna regulacja każdego obiegu; dodatkowe akcesoria: końcówki osobno na zasilaniu i powrocie do napełniania i opróżniania oraz manualnego odpowietrzania obwodów grzewczych. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 49 60 mm w budownictwie mieszkaniowym jedno- i wielorodzinnym, chociaż z powodzeniem mogą być również montowane w obiektach przemysłowych i użyteczności publicznej; średnice rur: 16, 17, 20, 25 i 32 mm; materiał rur i wykonanie: PE-RT/EVOH/PE-RT metodą koekstruzji, rura pięciowarstwowa X-Pert S5+; maksymalne parametry pracy: temperatura 90°C, ciśnienie 6 barów; sposób mocowania rur do podłoża: spinki do mocowania rur na płytach styropianowych, dostępne również w magazynkach do tackera; izolacja cieplna: materiał − płyta izolacyjna styropianowa EPS 100 gr. 25, 30 lub 50 mm z folią oraz zakładką z taśmą samoprzylepną do łączenia płyt; akcesoria: śrubunek przyłączeniowy do rozdzielaczy 17×¾", 16×¾", 20×¾", PPSU – złączka prosta 17×17, 16×16 i 20×20; atesty, certyfikaty: HK/W/0026/01/2014, HK/W/0956/01/2011, PN-EN ISO 22391-2; informacje dodatkowe: metoda wytwarzania rur systemowych X-Pert S5+ polegająca na jednoczesnym wytłaczaniu wszystkich warstw rury (metoda koekstruzji) sprawia, że w polietylenie zachodzi proces zagęszczania struktury molekularnej, przez co następuje polepszenie jakości otrzymanego tworzywa. ENERGIA A R T Y K U Ł S P O N S O R O W A N Y Piotr Serafin Ogrzewanie i chłodzenie płaszczyznowe budynków biurowych Od budynków biurowych wymaga się zapewnienia wysokiego komfortu i właściwego mikroklimatu w pomieszczeniach. Czynniki te wpływają bowiem na wydajność pracy osób przebywających w tych obiektach. Stawiany jest też wymóg energooszczędnej eksploatacji instalacji oraz małego wpływu na środowisko. W budynkach biurowych istotne znacznie ma też wielkość powierzchni, jaką zajmują instalacje i urządzenia. Są to często obiekty wysokie i w drogich lokalizacjach, zatem każdy metr ich powierzchni ma wysoką cenę. Kolejny aspekt eksploatacyjny to serwis instalacji oraz urządzeń grzewczych i chłodzących. Z tych względów w obiektach biurowych i przemysłowych stosuje się systemy ogrzewania i chłodzenia płaszczyznowego, a instalacje są praktycznie niewidoczne do użytkowników i nie powodują hałasu. Wentylacja ma zaś za zadanie zapewnienie wymaganej jakości powietrza, a nie przetłaczanie dużych mas w celu obniżania lub podnoszenia temperatury. Tym samym instalacja ta zajmuje znacz- Rys. 1. Wydajność pracowników w zależności od temperatury wewnętrznej w pomieszczeniu (wg Rehva, 2006) nie mniej miejsca i pochłania mniej energii. Nie mniej ważny aspekt to rosnące wymagania dla budynków w zakresie korzystania z odnawialnych źródeł energii. Zaletą chłodzenia i ogrzewania płaszczyznowego jest możliwość wykorzystania ich dużych powierzchni do zasilania instalacji medium (woda) o temperaturach zbliżonych do temperatury wewnętrznej pomieszczeń. Oznacza to, że można łatwo wykorzystać energię odnawialną z gruntu, wody, powietrza oraz słońca. Można korzystać np. z gruntowych pomp ciepła, a nawet zasobów wód gruntowych i powierzchniowych. Niskotemperaturowe ogrzewanie płaszczyznowe pozwala na większą wydajność pomp ciepła w porównaniu z tradycyjnymi systemami wysokotempe- 50 czerwiec 2016 raturowymi i ogrzewaniem nawiewowym. Wydajność pomp ciepła zależy bowiem od temperatury zasilania instalacji. Im bardziej zbliżone są temperatury zasilania instalacji i temperatura wewnętrzna pomieszczeń, tym większa wydajność pomp ciepła i tańsza eksploatacja. Dzięki zastosowaniu systemów płaszczyznowych koszty inwestycyjne można obniżyć o 10–30%, a utrzymania i obsługi nawet do 30% w porównaniu z konwencjonalnymi systemami klimatyzacyjnymi. Kolejne zalety to szybki montaż i zwiększona kontrola jakości dzięki technologii produkcji z prefabrykowanych modułów, a także zmniejszenie wysokości kondygnacji i ilości zużytych materiałów dzięki wykluczeniu konieczności montowania sufitów podwieszanych. Na rynku dostępne są różne systemy ogrzewania/chłodzenia płaszczyznowego – zarówno do nowych, jak i remontowanych budynków – w postaci instalacji stropowych, ściennych i podłogowych wraz z kompletnymi systemami instalacyjnymi i armaturą. Oferowane są do nich regulacja i sterowanie, które pozwalają na dokładne sterowanie temperaturami w poszczególnych strefach budynku. Systemy regulacji mają możliwość zintegrowania z systemami zarządzania budynkiem, umożliwiając tym samym automatyczne kontrolowanie systemu grzewczego i chłodzącego z tego samego miejsca co pozostałe systemy budynku. Systemy instalacyjne Uponor Uponor TABS Contec to stropy chłodzące/ grzewcze, które wykorzystują masę termiczną betonowej konstrukcji budynku dzięki wbudowanym rurom transportującym wodę grzewczą lub chłodzącą – jest to rozwiązanie dla nowych budynków. Ich moc chłodnicza wynosi 40–60 W/m². Uponor TABS Contec ON jest szybko reagującym, ułożonym blisko dolnej krawędzi stropu systemem TAB o dużej wydajności chłodniczej i grzewczej. Może służyć również do wyrównywania wahań i pokrywania ob- Rys. 2. Uponor TABS Contec – stropy chłodzące/grzewcze wykorzystują masę termiczną betonowej konstrukcji budynku ciążeń szczytowych. Kolejny system to podwieszane sufity chłodzące z blachy stalowej, aluminiowej i płyt gipsowo-kartonowych. Są to termicznie panele mocowane do systemu stelaży sufitów podwieszanych, przeznaczone do nowych i remontowanych budynków biurowych. W ofercie jest też system sufitowy Uponor Spectra – metalowe panele chłodzące/ grzewcze o dużej wydajności chłodzenia. Kolejny system to ogrzewanie/chłodzenie płaszczyznowe podłóg, ścian i sufitów dla nowych budynków. Jest to wysokowydajny układ umożliwiający indywidualne sterowanie temperaturą w poszczególnych pomieszczeniach. Systemy ogrzewania/chłodzenia wspomagane są przez akcesoria instalacyjne oraz układy regulacji. Uponor Ecoflex to elastyczne rury preizolowane przeznaczone do dystrybucji ciepła i chłodu oraz wody pitnej. Podłączanie dodatkowych jednostek grzewczych lub chłodniczych do stropu chłodząco/grzewczego w celu wyrównania szczytowego obciążenia umożliwiają puszki termiczne Uponor Contec TS. W ofercie jest też system automatyki pokojowej dla regulacji temperatury w każdym pomieszczeniu osobno, obejmujący dynamiczne zarządzanie energią oraz wiele innych funkcji, który czuwa nad efektywnym działaniem powierzchni chłodzących i grzewczych. Do budowy instalacji wodociągowych i grzewczych służą systemy przewodów z rur wielowarstwowych MLC lub z rur PE-Xa wykorzystujących technologię łączenia Quick & Easy oraz podłączenia grzejników. Z kolei do pozyskiwania energii z gruntu przeznaczone rynekinstalacyjny.pl ENERGIA PIERWSZE W POLSCE TARGI BRANŻY ZARZĄDZANIA NIERUCHOMOŚCIAMI A R T Y K U Ł S P O N S O R O W A N Y Kielce, 18–20 października 2016 www.lokum-expo.eu www.lokumexpo.pl a) W programie imprez towarzyszących m.in.: b) Fot. 1. Budynek w Sosnowcu (a) i Berlinie (b) Konferencja Spółdzielczości Mieszkaniowej są kolektory gruntowe Uponor Geo – jako źródło energii dla pomp ciepła lub chłodzenia pasywnego. Oferowane są jako wymienniki pionowe i poziome, kolektory palowe oraz jako klatki energetyczne. Gala Konkursu 7 Złotych Zasad SM Forum dla Zarządców LOKUM-EXPO odbywa się równocześnie z Międzynarodowymi Targami Dźwigów EURO-LIFT Realizacje Systemy płaszczyznowe Uponor wykorzystano w kilkuset budynkach w Europie i na świecie, w tym w salonie wystawienniczym Mercedes World w Berlinie oraz w nowej siedzibie grupy mediowej Spiegel w Hamburgu. W Polsce to m.in. obiekt biurowy z przeszklonymi ścianami zewnętrznymi Media Centrum w Sosnowcu z niewidocznym systemem stropów chłodzących/grzewczych Uponor TABS i ogrzewaniem podłogowym Uponor oraz budynek biurowy Depenbrock w Komornikach. Patroni targów: Uponor Sp. z o.o. Pass 20, Budynek K, 05-870 Błonie Infolinia: 801 000 425, 22 266 82 00 [email protected], www.uponor.pl promocja rynekinstalacyjny.pl Patroni medialni: czerwiec 2016 51 ENERGIA dr inż. Jerzy Chodura Kwestia równoważności Sun Engineering kolektorów słonecznych w przetargach publicznych W procedurze przetargowej przy zamówieniach publicznych spotkać się można często z wymaganiem zastosowania kolektora o parametrach podanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub równoważnego. Do parametrów tych należą najczęściej: rodzaj, sprawność optyczna kolektora słonecznego, współczynnik liniowy i kwadratowy strat cieplnych kolektora, wymiary, masa kolektora nienapełnionego cieczą, układ hydrauliczny czy rodzaj ramy. Jak ocenić, czy dany kolektor słoneczny można uznać za równoważny i spełniający wymagania specyfikacji? Parametry cieplne kolektora słonecznego Zdecydowana większość przetargów dotyczy instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynkach indywidualnych. Przetargi takie organizowane są przede wszystkim przez gminy. Wyboru dokonuje się głównie pomiędzy kolektorami słonecznymi płaskimi i rurowymi (próżniowymi), płaskie kolektory próżniowe wybierane są bardzo rzadko. W ogłoszeniach przetargowych oraz specyfikacjach istotnych warunków zamówienia wyraźne jest preferowanie przez zamawiającego konkretnego rodzaju kolektora słonecznego. Przetarg ogłaszany jest albo na kolektory płaskie, albo na rurowe (próżniowe). Czy ograniczanie liczby konkurentów z uwagi na rodzaj zastosowanego kolektora słonecznego jest słuszne? Gmina, zakładając zastosowanie kolektorów płaskich, nie dopuszcza oferentów mających w swojej ofercie kolektory rurowe (próżniowe), i odwrotnie – preferując kolektory rurowe, odrzuca płaskie. Czy takie postępowanie nie narusza zasady dopuszczalności zastosowania kolektorów równoważnych? Zadaniem kolektora słonecznego jest przetworzenie energii promieniowania słonecznego na energię cieplną czynnika grzewczego w instalacji solarnej. Dobierać więc należy kolektor, który w określonej lokalizacji na terenie naszego kraju osiąga najwyższą wydajność cieplną. Dzięki wprowadzeniu do załącznika do certyfikatu Solar Keymark karty osiągów energetycznych kolektora słonecznego (rys. 1) istnieje możliwość porównania wydajności energetycznej tych urządzeń. Z karty odczytać można uzyski energetyczne kolektora słonecznego dla wybranych czterech miejscowości położonych w różnych strefach geograficznych. Umożliwia to porównanie wydajności energetycznej kolektorów słonecznych i wybranie urządzenia mającego najwyższą wartość tego parametru. Należy przy tym zauważyć, że podane w karcie uzyski określane są dla identycznych warunków, to znaczy dla takich samych podzespołów instalacji solarnej oraz rozbiorów ciepłej wody użytkowej. Tym Rys. 1. Karta osiągów energetycznych wybranego kolektora słonecznego nr 1 z załącznika do certyfikatu Solar Keymark 52 czerwiec 2016 samym ocenia się jedynie same kolektory słoneczne, a nie całe zestawy solarne. Czy w związku z tym należy automatycznie uznać, że kolektor słoneczny mający najwyższą wydajność w wymienionej karcie należy uznać za najlepszy? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy po pierwsze sprawdzić, czy wchodzące w grę kolektory słoneczne badane były w identycznych warunkach. Dane zawarte w karcie uzysków energetycznych otrzymano, wykorzystując charakterystykę cieplną kolektora słonecznego uzyskaną w trakcie jego badań w autoryzowanym laboratorium. A badania te mogą być prowadzone na zewnątrz, przy wykorzystaniu naturalnego promieniowania słonecznego, lub w zamkniętym pomieszczeniu laboratorium podczas naświetlania zespołem lamp (tak zwanym sztucznym słońcem). Ponieważ badania prowadzone są przez autoryzowane laboratoria, może się wydawać, że taka możliwość porównania istnieje i wybrać należy kolektor słoneczny mający najlepszą charakterystykę cieplną pozwalającą na uzyskanie najwyższej wydajności cieplnej. Tymczasem badania kolektorów w autoryzowanych laboratoriach prowadzi się w „różnych warunkach słonecznych”. Co to oznacza? Kolektory słoneczne badane są zgodnie z normą PN-EN 12975-1:2007 Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy. Kolektory słoneczne. Cz. 2. Metody badań. Norma stawia wymóg badania kolektorów słonecznych przy określonej globalnej wartości natężenia promieniowania słonecznego, nie precyzując, jaki powinien być udział promieniowania rozproszonego w promieniowaniu całkowitym. Dochodzi więc do sytuacji, gdy kolektory słoneczne badane w laboratorium poddane są działaniu praktycznie w całości promieniowania bezpośredniego, a kolektory badane na zewnątrz testowane są co praw- rynekinstalacyjny.pl A A A+ A+ A ++ A ++ A +++ A +++ ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 54 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej reklama www.rynekinstalacyjny.pl/ prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 55 ENERGIA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata KATALOG FIRM promocja s. 86 56 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Katarzyna Rybka Odzysk ciepła PRODUKCJA PROJEKT MONTAŻ z wentylacji – luksus czy konieczność Zapraszamy do współpracy Klientów indywidualnych oraz firmy kominiarskie. Gwarantujemy najwyższą jakość, niskie ceny i szybką dostawę. Nowe wymagania dla budynków w zakresie efektywności energetycznej wymagają od projektantów stosowania energooszczędnych rozwiązań ogrzewania, wentylacji, a także chłodzenia. Odzysk ciepła w systemach wentylacji mechanicznej jest obecnie praktycznie niezbędny, a wymagania w tym zakresie będą coraz wyższe. ejście w życie wymagań zawartych w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2], wiąże się z obowiązkiem zapewnienia nowego poziomu EP w nowo budowanych obiektach. Według ekspertów, po 2021 r. praktycznie niemożliwie będzie uzyskanie wskaźnika EP na wymaganym poziomie bez zastosowania rekuperacji. W przypadku wielu budynków konieczne będzie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii [3]. Zapewnienie odpowiedniego wskaźnika zapotrzebowania na energię pierwotną gwarantuje wysoką energooszczędność i relatywnie niskie koszty eksploatacji obiektu. W nowych i docieplanych budynkach z wentylacją grawitacyjną większość strat ciepła związana jest z wentylacją. Najlepszym sposobem ograniczenia niekontrolowanego przepływu powietrza w budynku jest zastosowanie wentylacji mechanicznej lub hybrydowej. W dużych obiektach centrale wentylacyjno-klimatyzacyjne stosowane są już od dawna. W budownictwie mieszkaniowym i jednorodzinnym małe centrale wentylacyjne, czyli rekuperatory, wciąż kojarzone są z luksusem, ale w perspektywie wymagań zawartych w WT 2021 staną się standardem. Jednak zastosowanie wentylacji mechanicznej w budynku to nie tylko spełnienie wymagań, ale także dodatkowe korzyści, np. zapewnienie komfortu i czystego powietrza. Z drugiej strony są także wymagania dotyczące obowiązku stosowania odzysku ciepła zawarte w rozporządzeniu nr 1253/2014 [1] dotyczącym wymogów ekoprojektu dla systemów (urządzeń) wentylacyjnych. Podzielono je na dwa etapy. Pierwszy już obowiązuje (od 1 stycznia 2016), a kolejne wymagania wprowadzone zostaną w 2018 r. Rozporządzenie rynekinstalacyjny.pl 1253/2014 jako systemy przeznaczone do stosowania w budownictwie mieszkaniowym klasyfikuje te, w których maksymalna wartość natężenia przepływu wynosi 1000 m3/h, natomiast do stosowania w pozostałych obiektach – powyżej 250 m3/h [1]. Od 1 stycznia 2016 r. we wszystkich systemach nawiewno-wywiewnych obowiązkowe jest zastosowanie układu do odzysku ciepła. Urządzenie stosowane do wentylacji, tutaj centrala wentylacyjna, powinny być wyposażone w: obudowę, minimum dwa wentylatory z płynną regulacją prędkości obrotowej, odzysk ciepła oraz filtr – bardzo dokładny na nawiewie i dokładny na wywiewie. Dodatkowo wprowadzono obowiązek stosowania regulacji sprawności wymiennika ciepła poprzez np. zmianę prędkości rotora czy zastosowanie obejścia. Minimalna sprawność odzysku ciepła powinna wynosić 67% (63%, jeśli zastosowano wymiennik z cieczą pośredniczącą). Od 1 stycznia br. obowiązkowe jest też etykietowanie urządzeń przeznaczonych do budynków mieszkalnych z informacją o ich efektywności energetycznej. Podstawą ich zaliczenia do poszczególnych klas energetycznych jest jednostkowe zużycie energii JZE. Rozporządzenie zobowiązuje producentów do podawania szczegółowych informacji dotyczących urządzeń, które są istotne z punktu widzenia eksploatacji. Dla inwestora jest to bardzo korzystne, może bowiem dokonać świadomego wyboru. WENTYLACJA REKUPERACJA Wentylacja grawitacyjna Wentylację grawitacyjną trudno kontrolować (patrz s. 68) i nie gwarantuje ona odpowiedniego strumienia powietrza. Tym samym jakość powietrza w budynkach z taką wentylacją jest reklama W Odwiedź nasz skład: 05-806 Sokołów ul. Sokołowska 38 tel. 606 250 762 e-mail: [email protected] lub zrób zakupy przez internet czerwiec 2016 57 www.prodmax-sklep.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 58 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl www.pro-vent.pl Pro-Vent Systemy Wentylacyjne, Dąbrówka Górna ul. Posiłkowa 4A, 47-300 Krapkowice, tel. 77 44 044 98 fax 77 44 044 92, e-mail: [email protected] Mamy sposób na wentylację! Szeroki zakres wydajności Produkujemy ponad 50 typów central wentylacyjnych do wentylacji domów, biur, magazynów, basenów itp. o wydajności od 200 do 6000 m3/h, spośród których każdy może znaleźć odpowiedni model dopasowany do swoich potrzeb • stojące, z wyprowadzeniem kanałów z boku i od góry • podwieszane - przystosowane do zabudowy w wąskich MISTRAL P 400 - podwieszana centrala przystosowana do • z wymiennikami krzyżowymi i przeciwprądowymi Optymalne rozwiązania • nowoczesne, energooszczędne wentylatory • przemyślana automatyka dostosowana do potrzeb klienta • swobodnie programowalne, współpraca z czujnikami CO2, higrometrami, presostatami itp. • dodatkowo możliwość zarządzania strefami • komunikacja Modbus RTU dla „budynków inteligentnych” • autorskie rozwiązania z pompami ciepła • opcjonalnie zdalne monitorowanie pracy central MISTRAL PRO 600 - centrala z przeciwprądowym wymiennikiem ciepła do domów energooszczędnych i pasywnych Centrale z wymiennikami przeciwprądowymi posiadają: • wysoki realny odzysk ciepła 85–95% • niski pobór energii elektrycznej – SfP = 0,22 W/(m3/h) • niewielki poziom hałasu • wyposażone w przeciwprądowy wymiennik ciepła o specjalnej konstrukcji ograniczającej negatywne zjawiska zachodzące przy wysokim odzysku ciepła, • szczelny by-pass wymiennika • przystosowane do współpracy z płytowym wymiennikiem gruntowym Provent-GEO WENTYLACJA OGRZEWANIE KLIMATYZACJA MISTRAL MAX 400 - centrala z przeciwprądowym wymiennikiem ciepła i wbudowaną pompą ciepła Nasza pasja, Twój komfort POWIETRZE rekuperatory reklama ALNOR SYSTEMY WENTYLACJI SP. Z O.O. 05-552 Wola Mrokowska, al. Krakowska 10 tel. 22 737 40 00, faks 22 737 40 04 [email protected] www.alnor.com.pl Rekuperator HRU-MinistAir-W-450 zastosowanie: domy mieszkalne o pow. do ok. 200 m2; odzysk ciepła do 95% (przy 50 Pa 90,5% zgodnie z dyrektywą ErP); wymiennik przeciwprądowy z tworzywa sztucznego o dobrej szczelności i wysokiej odporności na starzenie; funkcja przeciwzamrożeniowa zabezpiecza wymiennik przed zamarzaniem, utrzymując w jego wnętrzu temperaturę dodatnią; funkcja kontrolująca pracę zewnętrznej nagrzewnicy elektrycznej wstępnej i wtórnej pozwala na odpowiednie sterowanie pracą nagrzewnicy wstępnej, gwarantuje zaciąganie powietrza z zewnątrz o odpowiedniej temperaturze, chroniąc tym samym wymiennik przed zamarznięciem. Nagrzewnica wtórna w razie potrzeby dogrzewa powietrze nawiewane do pomieszczeń; funkcja kontroli filtrów sygnalizuje konieczność ich wymiany w zależności od stopnia zanieczyszczenia; możliwość podłączenia króćców w różnej konfiguracji. Dzięki temu można dostosować indywidualnie konstrukcję rekuperatora do miejsca i sposobu montażu; zegar tygodniowy umożliwia ustawienie cyklu pracy rekuperatora według kolejnych dni tygodnia; energooszczędne wentylatory EBM pozwalają na oszczędność energii elektrycznej; nowość: dostępna aplikacja do zdalnego sterowania rekuperatorem za pomocą Wi-Fi. Rekuperator HRU-ERGO rekuperator podwieszany z odzyskiem ciepła i wilgoci z wymiennikiem przeciwprądowym; typoszereg rekuperatorów o zakresie wydajności 250–1000 m3/h; wyposażony w sterownik z tygodniowym programatorem, możliwość sterowania nagrzewnicą elektryczną; nowoczesny wymiennik przeciwprądowy z odzyskiem 84,5% zgodnie z normą EN 308 wykonany z celulozy o wysokiej przepuszczalności wilgoci, dobrej szczelności oraz dużej odporności na starzenie; brak skroplin umożliwia montaż w dowolnej pozycji; odzyskana wilgoć eliminuje suchość w gardle i problemy skórne, zwłaszcza w okresie zimowym; brak dodatkowych kosztów nawilżaczy i związanej z nimi obsługi; prosta konstrukcja umożliwia samodzielny serwis; cicha praca ogranicza koszty wytłumienia instalacji i umożliwia montaż niekoniecznie w kotłowni lub wydzielonym pomieszczeniu; automatyczna funkcja odszraniania eliminuje koszty dodatkowej nagrzewnicy. Rekuperator wewnątrzścienny HRU-WALL zastosowanie: budynki istniejące, w szczególności bloki mieszkalne; wymiennik: ceramiczny o odzysku ciepła do 82%; energooszczędny wentylator EC działa rewersyjnie, co 70 s nawiewając i wyciągając powietrze z pomieszczenia; działa w 3 szybkościach w zależności od potrzeb i wielkości pomieszczenia, możliwość włączenia by-passu w momencie, gdy powietrze na zewnątrz ma podobną temperaturę do powietrza w pomieszczeniu; zestaw dwóch rekuperatorów wewnątrzściennych dostarcza do 120 m3/h świeżego powietrza, taka ilość zapewnia komfort 4 osobom przebywającym w wentylowanych pomieszczeniach; bezawaryjna praca w szerokim zakresie temperatury, od –20 do 50°C; cechy szczególne: prosta instalacja i konserwacja, niskie zużycie energii oraz cicha praca. 60 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama rekuperatory ALTERNATYWNE SYSTEMY KOMFORTU SP. Z O.O. 34-114 Brzeźnica, ul. Wiślana 12 tel. 33 879 20 30, faks 33 879 20 30 [email protected] www.ask-polska.pl Rekuperator bezkanałowy podsufitowy TX 250–1000 zastosowanie: biura, szkoły, przedszkola, sklepy, salony, restauracje, kluby fitness, siłownie; wydatek: 250, 500, 750 i 1000 m3/h; przeciwprądowy wymiennik ciepła o sprawności 84,5%; możliwość podłączenia nagrzewnicy elektrycznej lub wodnej; sterowanie: programowalny kontroler; produkty z tej serii są całkowicie automatyczne. Wymiana powietrza dostosowana jest do potrzeb wentylacyjnych, co sprawia, że w pomieszczeniu panują zawsze komfortowe warunki; czujnik ruchu oraz czujnik wilgotności jako opcja; automatyczny by-pass o dużej wydajności; cechy szczególne: łatwość instalacji i obsługi, ciche i energooszczędne wentylatory prądu stałego EBM-Papst, estetycznie wykonana centrala wkomponowuje się w każde pomieszczenie, możliwość podłączenia czujnika CO2. Rekuperator bezkanałowy dachowy TX 3100 zastosowanie: zarówno w nowym budownictwie, jak i projektach renowacji budynków i pomieszczeń, takich jak: sklepy, markety, salony samochodowe, sale sprzedaży, hale sportowe, restauracje, puby, sale weselne; dane techniczne: wydajność wentylacyjna 1400–3000 m3/h, odzysk ciepła 75%, masa 200 kg, zasilanie 230 V, 50 Hz, wymiary (dł.×szer.×wys.) 3393×1300×870 mm, średnica otworu dachowego 870 mm; mogą działać całkowicie automatycznie, np. poprzez zastosowanie czujnika CO2. Wymiana powietrza dostosowana jest do potrzeb wentylacyjnych, co zapewnia komfort; sterowanie przy zastosowaniu czujnika ruchu oraz czujnika wilgoci; energooszczędność wspomaga automatyczny by-pass wykorzystywany w okresach przejściowych. Podczas ciepłych dni system wentylacyjny doprowadza w nocy chłodne powietrze, które jest zatrzymywane w ciągu dnia w pomieszczeniu tak długo, jak to możliwe. Rozwiązanie zapewnia komfort bez udziału systemów wentylacyjnych; zalety: silniki prądu stałego EBM-Papst, cicha praca, montaż w jeden dzień, montaż w istniejących obiektach, oszczędność czasu i pieniędzy. Rekuperator kanałowy ORCON HRC 300/400 zastosowanie: przeznaczony do wentylacji obiektów użyteczności publicznej i domów jednorodzinnych; centrala wyposażona w system inteligentnego sterowania z czytelnym wyświetlaczem, by-pass i system przeciwzamrożeniowy z 4 czujnikami temperatury i 1 wilgotności. Syfon kondensatu dostępny jest w standardzie; wymiennik przeciwprądowy wykonany z tworzywa sztucznego. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest odzyskanie ponad 95% ciepła, a w sprzyjających warunkach nawet 97%; urządzenie proste w obsłudze i montażu. Składa się z trzech elementów, z których każdy waży poniżej 25 kg. Moc znamionowa: 18–169 W; filtry G3 (G7 opcjonalnie); posiada wbudowany czujnik wilgotności; opcjonalnie dostępny jest również w wersji z bezprzewodowym sterownikiem; wyposażony w wysoko wydajne i bardzo ciche wentylatory EC. Po ustawieniu wentylatory utrzymują wymaganą wydajność niezależnie od zmiany oporów systemu. Posiada inteligentny sterownik, który umożliwia ciągły pomiar temperatury zewnętrznej oraz rozróżnienie pomiędzy warunkami dziennymi a nocnymi. Informacje te są przechowywane w pamięci urządzenia w postaci biorytmu; dostosowany do montażu lewo- i prawostronnego za pomocą wygodnego w obsłudze modułu odwracalnego; urządzenie umożliwia znaczne oszczędności energii. Wymiana ciepła następuje poprzez przeciwprądowy wymiennik ciepła wykonany z tworzywa sztucznego. Rekuperator kanałowy ORCON WTU zastosowanie: markety, sklepy, salony samochodowe, domy jednorodzinne, pomieszczenia biurowe, hale produkcyjne i magazynowe; centrale z wymiennikiem entalpicznym o wydatkach: 250, 600, 800, 1000, 1500 i 2000 m3/h; centrale z wymiennikiem przeciwprądowym o wydatkach: 600, 800 i 1000 m3/h; sprawność urządzenia: od 77% (z wymiennikiem entalpicznym) do 85% (z wymiennikiem przeciwprądowym); filtry G3; jednostka WTU zapewnia w każdym pomieszczeniu przyjemny i zdrowy klimat. Dzięki zastosowaniu kontroli CO2 system wentylacji zużywa energię tylko wtedy, gdy jest ona potrzebna. WTU-E wyposażony jest w entalpiczny wymiennik ciepła, który pozwala na utrzymanie wilgotności względnej na komfortowym poziomie. Nie jest wymagane zastosowanie odpływu kondensatu. WTU-TA ma wymiennik przeciwprądowy; niski poziom hałasu – urządzenie ma ciche i wydajne silniki prądu stałego oraz automatyczny by-pass. Jego montaż jest bardzo prosty (montuje się go ponad sufitem podwieszanym); zapewnia duże oszczędności energii (rocznie ok. 50%); urządzenie można wyposażyć w nagrzewnicę elektryczną lub wodną. Producent posiada również w ofercie rekuperatory miejscowe przeznaczone do wentylowania pomieszczeń o niewielkiej powierzchni: TX 64 i Tempero. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 61 POWIETRZE rekuperatory reklama APO S.C. 62-834 Ceków, Ceków 37B tel. 530 263 646 [email protected] www.apowent.pl Centrale wentylacyjne serii APOwent rodzaj: rekuperatory przeznaczone dla budynków mieszkalnych, biurowych i obiektów przemysłowych; typoszereg: 300–1200 m3/h, większe modele dostępne na indywidualne zamówienie; wersje: pozioma i pionowa; niskie zużycie energii elektrycznej dzięki nowoczesnym wentylatorom EC; wymienniki przeciwprądowe aluminiowe lub tworzywowe o sprawności odzysku ciepła do 93%; wbudowany automatyczny by-pass; duże kasetowe filtry w klasie M5 (dostępne również F7); obudowa z profili aluminiowych, przegrody z płyt z wypełnieniem pianką XPS, niski poziom hałasu; kolorowy dotykowy wyświetlacz zapewnia intuicyjną i łatwą obsługę zarówno użytkownikowi, jak i instalatorowi; funkcje sterownika: pełen tygodniowy harmonogram z podziałem na dni i godziny, płynna regulacja mocy wentylatorów (od 0 do 100%), obsługa gruntowego wymiennika ciepła, osobna korelacja wydajności dla GWC i dla czerpni zewnętrznej, dodatkowe wejścia do wykorzystania dla instalacji ppoż., alarmu, higrostatu, czujnika c.o. czy sygnału wietrzenia na żądanie, obsługa nagrzewnicy wstępnej i wtórnej wodnej oraz elektrycznej (ustawienie temperatury nawiewu); sterownik dostępny również z obsługą poprzez Wi-Fi; centrala przystosowana do współpracy z dedykowanym systemem dystrybucji powietrza APOflex; gwarancja: 2 lata. NOWOŚĆ! reklama BARBOR SP. Z O.O. 83-032 Skowarcz, ul. Klimatyczna 4 tel. 58 741 88 03, faks 58 741 88 94 [email protected] www.barbor.biz Centrale wentylacyjne AMBER 1 zastosowanie: domy jedno- i wielorodzinne, rezydencje, siłownie, biura, kawiarnie, szkoły, przedszkola, budynki użyteczności publicznej; cztery wielkości w typoszeregu: 300, 500, 800 i 1200 m3/h; wersje: stojąca oraz podwieszana, dla każdej wersji dostępne trzy typy wymiennika do odzysku ciepła – krzyżowy, przeciwprądowy oraz obrotowy; wersje wykonania: prawa lub lewa; akcesoria dodatkowe: sekcje kanałowe filtrów, nagrzewnic wodnych, chłodnic wodnych, chłodnic freonowych, nagrzewnic elektrycznych, przepustnicy wymiennika gruntowego, przepustnicy odcinającej, skrzyżowania kanałów; obudowa: samonośna konstrukcja typu sandwich z blachy alucynk lub ocynk, grubość izolacji – 30 mm, izolacja – wełna mineralna; zespoły wentylatorowe typu plug-in: energooszczędne silniki wentylatorów typu EC, maksymalne wykorzystanie mocy silnika przez wysoko zaawansowany technicznie kształt łopatek i obudowy wentylatora, płynna regulacja, cicha praca; filtry: klasa G4/M5, wymienna włóknina; automatyka: układ zintegrowany z konstrukcją urządzenia, możliwość rozbudowy układu, intuicyjny interfejs, łatwa integracja urządzeń peryferyjnych, tygodniowy harmonogram czasowy, tryb manual indywidualnych nastaw użytkownika, tryb maks. wietrzenia pomieszczenia, sterowanie opcjonalną nagrzewnicą wodną wtórną lub chłodnicą, odczyt wszystkich czujników i przetworników; wyposażenie standardowe: nagrzewnica elektryczna wtórna, kompletne wyposażenie i fabryczne okablowanie, rozbudowany harmonogram czasowy pracy urządzenia, płynne sterowanie wydatkiem wentylatorów (niezależnie nawiewu i wywiewu), realizacja funkcji przeciwzamrożeniowej wymiennika przez zmienny wydatek wentylatorów, regulacja temperatury nawiewu lub pomieszczenia poprzez płynne sterowanie podstawową nagrzewnicą wtórną, przypominanie o okresowej wymianie filtrów powietrza – współpraca z gruntowym wymiennikiem ciepła, przepustnicami odcinającymi i systemem BMS; funkcje opcjonalne: automatyka WEB-SERVER, umożliwiająca kontrolę pracy urządzenia z poziomu telefonu, komputera bądź tabletu, wyzwalanie maks. wydajności wentylatorów przy użyciu czujników: CO, CO2 i higrostatu, by-pass sterowany automatycznie, możliwość podłączenia dodatkowych wentylatorów, np. WC; centrale spełniają wymagania dyrektywy ws. ekoprojektu (ErP). 62 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE rekuperatory reklama EKOKLIMAX-PROJEKT SP.J. 85-055 Bydgoszcz, ul. Podolska 13 tel. 52 321 24 53, faks 52 349 51 35 w. 15 [email protected] www.ekozefir.pl Centrala wentylacyjna RO-500-SPE-2R rodzaj: centrala podwieszana; centrala spełnia wymagania dyrektywy ws. ekoprojektu (ErP) zgodnie z rozporządzeniem KE nr 1253/2014; nominalna wydajność: 500 m3/h, nominalny spręż dyspozycyjny: 405 Pa; wymiennik odzysku ciepła: obrotowy; temperaturowa sprawność odzysku (tz –20°C, tw 20°C, jw 40%): 79,1%; wg rozporządzenia KE 1253/2014: 79,4%; wymiary (szer.×wys.×gł.): 1410×410×875 mm; filtry: nawiew M5, wywiew M5; sterowanie: Digital-O – wspólna dla nawiewu i wywiewu regulacja procentowa wydajności, sterownik umożliwiający m.in. zadawanie wydajności w m3/h lub w Pa przy zastosowaniu regulatorów stałego wydatku lub ciśnienia, zadanie temperatury dodatkowo na czujnik wywiewny lub sterownik pomieszczeniowy, zaprogramowanie dwóch styków zewnętrznej zmiany punktu pracy, włączenie funkcji kominek (nadciśnienie podczas rozpalania), automatyczny wybór czerpni, możliwość recyrkulacji; cechy szczególne: minimalna wysokość, poziomy układ króćców i wymiennik obrotowy, urządzenie przystosowane do zawieszenia pod sufitem; możliwość podłączenia sterownika Ekozefir Mobile, aplikacji do zdalnej kontroli pracy urządzenia poprzez www oraz urządzenia mobilne; cena katalogowa urządzenia: 12 420 zł netto. Centrala wentylacyjna RK-3000-KPE-2.5 rodzaj urządzenia: klasyczna centrala wentylacyjna z rekuperatorem krzyżowym do postawienia lub powieszenia, z króćcami po bokach; centrala spełnia wymagania dyrektywy ws. ekoprojektu (ErP) zgodnie z rozporządzeniem KE nr 1253/2014; nominalna wydajność: 3000 m3/h, nominalny spręż dyspozycyjny: 425 Pa; wymiennik odzysku ciepła: krzyżowy; temperaturowa sprawność odzysku (tz –20°C, tw 20°C, jw 40%): 76%, wg rozporządzenia KE 1253/2014: 68%; wymiary (szer.×wys. (z ramą)×gł.): 2300×1150 (1290)×960 mm; filtry: nawiew M5, wywiew M5; sterowanie: Digital-E – sterownik umożliwiający m.in. niezależną regulację nawiewu i wywiewu, zadawanie wydajności w m3/h lub w Pa przy zastosowaniu regulatorów stałego wydatku lub ciśnienia, zadanie temperatury dodatkowo na czujnik wywiewny lub sterownik pomieszczeniowy, zaprogramowanie trzech styków zewnętrznej zmiany punktu pracy, włączenie funkcji kominek (nadciśnienie podczas rozpalania), automatyczny wybór czerpni, możliwość recyrkulacji i zastosowania obejścia; możliwość podłączenia sterownika Ekozefir Mobile, aplikacji do zdalnej kontroli pracy urządzenia poprzez www oraz urządzenia mobilne; cena katalogowa urządzenia: 32 670 zł netto. reklama ISTPOL SP. Z O.O. 03-565 Warszawa, ul. Borzymowska 32 tel. 22 663 48 15, 22 639 86 48, 22 743 69 79 faks 22 743 69 77 [email protected], www.istpol.pl PPUH EL-TEAM SP. Z O.O. 41-106 Siemianowice Śląskie, Aleja Młodych 26–28 tel. 32 204 36 28, 32 229 03 71, 32 220 00 04, faks 32 220 00 05 [email protected] www.el-team.com.pl Centrale wentylacyjne KWL z odzyskiem ciepła przeznaczenie: domy jednorodzinne, budynki biurowe, mieszkalne oraz użyteczności publicznej; wydajność: od 50 do 2600 m3/h; wersje: naścienne, sufitowe i stojące; w standardzie sterownik easyControls ze zintegrowaną przeglądarką internetową oraz przyłączem LAN, pozwala na łatwą obsługę z poziomu każdej przeglądarki internetowej za pomocą PC, laptopa, tabletu lub smartfona, te ostatnie można traktować jak piloty do obsługi centralek; bogaty asortyment urządzeń dodatkowych: GWC powietrzny i glikolowy, nawilżacz; nowoczesne systemy rozprowadzania powietrza, w tym kanały owalne o wysokości 51 mm. Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła i wilgoci centrale wentylacyjne z wymiennikami entalpicznymi poza wymianą ciepła są w stanie odzyskać do 65% wilgoci z powietrza. Wilgotność ta wzbogaca powietrze z zewnątrz, które po ogrzaniu zapewnia komfort w pomieszczeniu; energia zawarta w parze wodnej poprawia bilans energetyczny procesu odzyskiwania energii w porównaniu z systemami niewykorzystującymi wymiany wilgoci; systemy wentylacyjne mające entalpiczne wymienniki firmy Helios osiągają parametry sprawności odzysku ciepła (badane przez TÜV do 116% według DIBt). Systemy te dostępne są w wielkościach KWL EC 200 W do 500 W; komfortowy poziom wilgotności pomieszczeń bez zastosowania nawilżacza, często drogiego i energochłonnego; w standardzie sterownik easyControls ze zintegrowaną przeglądarką internetową oraz przyłączem LAN, pozwala na łatwą obsługę z poziomu każdej przeglądarki internetowej za pomocą PC, laptopa, tabletu lub smartfona, te ostatnie można traktować jak piloty do obsługi centralek; bogaty asortyment urządzeń dodatkowych: GWC powietrzny i glikolowy, nawilżacz; nowoczesne systemy rozprowadzania powietrza, w tym kanały owalne o wysokości 51 mm. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 63 POWIETRZE rekuperatory reklama KLIMA-THERM SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SP. K. 80-298 Gdańsk, ul. Budowlanych 48 tel. 58 768 03 33, faks 58 768 03 00 [email protected] www.klima-therm.pl Kompaktowe centrale rekuperacyjne KCX przeznaczenie: wentylacja z odzyskiem ciepła dla pomieszczeń typu: sklepy, restauracje i szatnie oraz dla magazynów, budynków mieszkalnych, domów jednorodzinnych i innych; wydajność: 300, 500, 800 i 1200 m3/h – 4 wielkości w typoszeregu; pobór mocy wentylatorów: 133–1000 W; typ wymiennika: krzyżowy przeciwprądowy; odzysk energii: odzysk ciepła do 91% na wysokosprawnym wymienniku krzyżowym przeciwprądowym, z by-passem pełniącym funkcję zabezpieczającą i pozwalającym na pracę w sezonie letnim bez demontażu wymiennika; funkcje: odzysk ciepła, wentylacja, filtracja, ogrzewanie, chłodzenie, sterowanie GWC; budowa: nowoczesna i kompaktowa konstrukcja, do montażu w pozycji stojącej i podwieszanej, masa 37–112 kg, przyłącza instalacji powietrznej ø 125–250; sterowanie: wbudowana automatyka, sterowanie z panelu z wyświetlaczem, programowanie stref czasowych, komunikacja ModBus RTU; cechy szczególne: urządzenie typu plug & play, wysoka skuteczność odzysku energii, sterowane płynnie obrotami w zakresie wydajności 50–100%, niski poziom hałasu; gwarancja: 2 lata. Kompaktowe centrale rekuperacyjne KCO przeznaczenie: wentylacja z odzyskiem ciepła dla pomieszczeń typu: sklepy, restauracje i szatnie oraz dla magazynów, budynków mieszkalnych, domów jednorodzinnych i innych; wydajność: 300, 500, 800 i 1200 m3/h – 4 wielkości w typoszeregu; pobór mocy wentylatorów: 116–1000 W; typ wymiennika: obrotowy; odzysk energii: odzysk ciepła do 88% na wymienniku obrotowym; funkcje: odzysk ciepła, wentylacja, filtracja, ogrzewanie, chłodzenie, sterowanie GWC; budowa: nowoczesna i kompaktowa konstrukcja, przystosowana do montażu w pozycji stojącej i podwieszanej, masa 44–141 kg, przyłącza instalacji powietrznej ø 125–250; sterowanie: wbudowana automatyka, sterowanie z panelu z wyświetlaczem, programowanie stref czasowych, komunikacja ModBus RTU; cechy szczególne: urządzenie typu plug & play, wysoka skuteczność odzysku energii, sterowane płynnie obrotami w zakresie wydajności 50–100%, niski poziom hałasu; gwarancja: 2 lata. ZARZĄD GŁÓWNY POLSKIEGO ZWIĄZKU INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW SANITARNYCH zaprasza na WARSZTATY PRACY PROJEKTANTA I RZECZOZNAWCY INSTALACJI I SIECI SANITARNYCH 6–7 października 2016 r., Warszawa, Dom Technika-NOT, ul. Czackiego 3/5 Celem Warsztatów jest stworzenie warunków do rozwoju zawodowego projektantów, rzeczoznawców oraz innych specjalistów poprzez umożliwienie im zapoznania się z najnowszymi trendami branży sanitarnej oraz wspomagania projektowego. Zakres Warsztatów będzie obejmować następujące dziedziny: ciepłownictwo i ogrzewnictwo, gazownictwo, wentylacja i klimatyzacja, wodociągi i kanalizacja. Podczas Warsztatów omawiane będą m.in. następujące zagadnienia: promocja • Projekt budowlany w kontekście regulacji związanych z prawem autorskim i ochroną danych osobowych • Przegląd obowiązującego ustawodawstwa oraz norm z zakresu projektowania • Projektowanie instalacji z użyciem technologii BIM 64 • Wspomaganie komputerowe w procesie projektowania • Zastosowanie nowoczesnych materiałów i technologii w projektowaniu sieci i instalacji • Projektowanie instalacji w budynkach prawie zeroenergetycznych • Charakterystyka energetyczna budynków Partner Strategiczny Armstrong Fluid Technology Polska - wyłączny przedstawiciel firmy Armstrong w Polsce Partner Platynowy Patronat honorowy Polska Izba Inżynierów Budownictwa Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie Izba Gospodarcza Gazownictwa WIĘCEJ INFORMACJI: www.pzits.pl/warsztaty2016 oraz https://pl.linkedin.com/in/warsztatypzits czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama rekuperatory LINDAB SP. Z O.O. 05-850 Ożarów Mazowiecki, Wieruchów, ul. Sochaczewska 144 tel. 22 250 50 50, faks 22 250 50 60 [email protected] www.salda.centrumklima.pl Centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła SMARTY 2X P wydajność: 210 m3/h; przeznaczenie: pomieszczenia mieszkalne i biurowe; funkcje wersji podstawowej: wentylator nawiewny, filtry G4, nagrzewnica elektryczna/wodna, wielofunkcyjny układ sterowania zintegrowany z centralą w cenie urządzenia, przepustnica powietrza zintegrowana z siłownikiem, zainstalowany presostat; silniki wentylatorów EC (wirnik zewnętrzny), automatyka i sterowanie w standardzie; opcje dodatkowe: sterownik naścienny PTOUCH lub STOUCH; budowa: konstrukcja kompaktowa/jednomodułowa, panele zewnętrzne malowane proszkowo; wykonanie: poziome, 3 możliwe położenia montażu; cechy szczególne: klasa szczelności A1/A1, niski poziom hałasu, izolacja 20 mm, energooszczędne i ciche wentylatory EC, atest higieniczny, certyfikat CE, zgodne z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP); gwarancja: 2 lata (możliwość wykupienia dodatkowego roku). Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła SMARTY 3X VER wydajność: 375 m3/h; przeznaczenie: budynki biurowe, przemysłowe, handlowe, mieszkalne, użyteczności publicznej; funkcje wersji podstawowej: wentylatory EC EMB Radical, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, regulacja temperatury powietrza nawiewanego, zintegrowana nagrzewnica elektryczna; opcje dodatkowe: sterownik naścienny FLEX, STOUCH i PTOUCH, przetwornik CO2; odzysk energii: wymiennik przeciwprądowy – do 92% odzysku ciepła; automatyka, sterowanie: w standardzie zaawansowana automatyka, BMS; budowa: konstrukcja kompaktowa, wykonanie pionowe, obudowa malowana proszkowo; cechy szczególne: klasa szczelności A1/A1 < 2%, bardzo niski poziom hałasu, izolacja 30 mm, energooszczędne i ciche wentylatory EC EMB Radical, atest higieniczny, certyfikat CE, certyfikat DIBt, by-pass 100%, zgodne z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP); gwarancja: 2 lata (możliwość wykupienia dodatkowego roku). Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła RIRS H EKO 3.0 wydajność: od 400 do 6000 m3/h, 7 wielkości w typoszeregu; przeznaczenie: budynki biurowe, przemysłowe, handlowe, mieszkalne, użyteczności publicznej; wyposażenie wersji podstawowej: wentylatory EC, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, zintegrowana nagrzewnica elektryczna, regulacja temperatury powietrza nawiewanego; opcje dodatkowe: sterownik naścienny FLEX i STOUCH, przetwornik CO2, zestaw zasilająco-sterujący do nagrzewnicy wodnej, nagrzewnica wodna; odzysk energii: wymiennik obrotowy – do 80% odzysku ciepła; automatyka, sterowanie: w standardzie zaawansowana automatyka, BMS; budowa: konstrukcja kompaktowa, wykonanie poziome, obudowa malowana proszkowo; cechy szczególne: wykonanie zewnętrzne/wewnętrzne, możliwość użytkowania w pomieszczeniach nieogrzewanych, np. na poddaszach, izolacja 50 mm, niski poziom hałasu, energooszczędne i ciche wentylatory EC, zmienne strony obsługi, atest higieniczny, certyfikat CE, zgodne z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP); gwarancja: 2 lata. Centrale wentylacyjne z odzyskiem ciepła RIRS V EKO 3.0 wydajność: od 200 do 6400 m3/h, 9 wielkości w typoszeregu; przeznaczenie: budynki biurowe, przemysłowe, handlowe, mieszkalne, użyteczności publicznej; wyposażenie wersji podstawowej: wentylatory EC, filtry klasy M5/F7, kompletna automatyka, zintegrowana nagrzewnica elektryczna, regulacja temperatury powietrza nawiewanego; opcje dodatkowe: sterownik naścienny FLEX i STOUCH, przetwornik CO2, zestaw zasilająco-sterujący do nagrzewnicy wodnej, nagrzewnica wodna; odzysk energii: wymiennik obrotowy – do 80% odzysku ciepła; automatyka, sterowanie: w standardzie zaawansowana automatyka, BMS; budowa: konstrukcja kompaktowa, wykonanie pionowe, obudowa malowana proszkowo; cechy szczególne: wykonanie zewnętrzne/wewnętrzne, możliwość użytkowania w pomieszczeniach nieogrzewanych, np. na poddaszach, izolacja 50 mm, niski poziom hałasu, energooszczędne i ciche wentylatory EC, atest higieniczny, certyfikat CE, zgodne z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP); gwarancja: 2 lata. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 65 POWIETRZE rekuperatory reklama MITSUBISHI ELECTRIC ODDZIAŁ W POLSCE SP. Z O.O. 02-232 Warszawa, ul. Łopuszańska 38 C tel. 22 468 27 50 [email protected] www.mitsubishi-les.com Rekuperatory Lossnay – seria LGH RVX – jednostki kanałowe do zabudowy przeznaczenie: do wentylacji domów, mieszkań i powierzchni biurowych o pow. do 700 m2; wydajność: 38–2000 m3/h – 9 wielkości w typoszeregu; typ wymiennika: krzyżowy, entalpiczny; efektywność cieplna: do 80%; sprawność: do 89,5%; możliwość zewnętrznego sterowania funkcją swobodnego chłodzenia, funkcja ta przydatna jest do dostarczania do pomieszczeń chłodniejszego powietrza zewnętrznego w porze nocnej, co dodatkowo zmniejsza zapotrzebowanie klimatyzacji na energię; urządzenie w zależności od potrzeb schładza lub ogrzewa powietrze; minimalne wymagania serwisowe; nowa elektronika sterowania umożliwia bezpośrednie podłączenie do klimatyzatorów serii Mr. Slim ze sterownikiem A oraz systemów City Multi; wyposażone standardowo w przyłącze montowanego we własnym zakresie czujnika CO2 służącego do dostosowywania ilości świeżego powietrza do warunków w pomieszczeniu; nowe energooszczędne silniki wentylatorów z regulacją inwerterową; nawilżają lub osuszają świeże powietrze do wskazanego przez użytkownika poziomu; standardowo z wejściem 0–10 V do zewnętrznego ustawiania strumienia powietrza. NILAN POLSKA 94-104 Łódź, ul. Obywatelska 100 tel. 42 298 76 03 [email protected] www.nilan-polska.pl reklama Rekuperatory Lossnay – model VL-100U5-E – urządzenie ścienne przeznaczenie: do wentylacji domów i mieszkań; wydajność: do 105 m3; typ wymiennika: krzyżowy, entalpiczny; poziom hałasu: 25–37 dB(A); pobór mocy: 15–31 W; sprawność: 73–80%; łatwy montaż jednostki ściennej, wymaga jedynie wywiercenia dwóch otworów o ø 90 mm; urządzenie pracuje bardzo cicho; wentylację można ustawić na dwa biegi (wysoki/niski); łatwe włączanie i wyłączanie; komplet zawiera przewody wymagane do instalacji oraz osłony przeciwdeszczowe; nowy design z zamkniętym panelem czołowym i białą obudową; dostępne akcesoria: filtr klasy EU–F7. Rekuperatory serii Comfort Wyposażenie rekuperatorów serii Comfort 250–450: przeciwprądowy wymiennik rekuperatora o efektywności temperaturowej > 85%, automatyczny by-pass 100%, dwa energooszczędne wentylatory, filtry G4, sterownik CTS 602, wbudowany czujnik wilgotności, nagrzewnica wstępna w wersji Polar. zastosowanie: w domach jednorodzinnych, mieszkaniach i apartamentach, ale także w biurach i pomieszczeniach użyteczności publicznej, gdzie ważny jest dopływ świeżego powietrza oraz łatwa instalacja; Comfort CT150: wydajność 175 m3/h, efektywność wymiennika do 95%, wymiary (dł.×gł.×wys.) 1000×526×333 mm, waga 30 kg, klasa energetyczna A+ (82 kWh/m2 rok); Comfort 252 TOP: wydajność 253 m3/h, efektywność wymiennika do 94%, wymiary (dł.×gł.×wys.) 562×575×1120 mm, waga 59 kg, klasa efektywności A+ (81,4 kWh/m2 rok) – NOWOŚĆ; Comfort CT 300: wydajność 400 m3/h, efektywność wymiennika do 94%, wymiary (dł.×gł.×wys.) 715×583×1000 mm, waga 59 kg, klasa efektywności A (78,1 kWh/m2 rok); Comfort 302 Top: wydajność 345 m3/h, efektywność wymiennika do 94%, wymiary (dł.×gł.×wys.) 562×574×1120 mm, waga 41 kg, klasa efektywności A (78,9 kWh/m2 rok) – NOWOŚĆ; Comfort 450: wydajność 525 m3/h, efektywność wymiennika do 95%, wymiary (dł.×gł.×wys.) 1100×650×640 mm, waga 70 kg, klasa efektywności A (77,7 kWh/m2 rok); Comfort 600: wentylacja z rekuperacją pasywną (powietrze/powietrze), wydajność 800 m3/h, wymiary (dł.×gł.×wys.) 1200×950×630 mm, waga 90 kg. COMBI 300 POLAR W urządzeniu zastosowano dwie technologie odzysku ciepła – rekuperację pasywną z przeciwprądowym wymiennikiem krzyżowym oraz aktywną, która odbywa się poprzez zastosowanie w jednostce pompy ciepła o współczynniku COP > 4. Pompa ciepła zamontowana na zasilaniu i wyrzucie powietrza pozwala na efektywne wykorzystanie energii z powietrza po wymianie w wymienniku przeciwprądowym z dodatkową funkcją chłodzenia powietrza. wymiennik przeciwprądowy o sprawności odzysku ciepła od 85 do 95%; wydajność: maks. 400 m3/h; nagrzewnica wstępna o mocy 1,4 kW; wymiary: 1300×580×700 mm, waga: 83 kg; filtr: wygodny dostęp do filtrów poprzez osobne drzwi dostępu pozwala na ich wymianę bez konieczności ingerencji w część wentylatorową i pompy ciepła urządzenia; sterowanie: sterownik CTS 602, możliwość komunikacji Modbus, inteligentny czujnik wilgotności do regulowania ilości świeżego powietrza oparty na średniej wilgotności w układzie wentylacyjnym, czujnik CO2 (jako wyposażenie dodatkowe); cechy szczególne: przeciwprądowy wymiennik ciepła wykonany z polistyrenu, co daje wysoką wydajność temperaturową; przepustnica automatycznego by-passu (100%), energooszczędne wentylatory EC. NOWOŚĆ! 66 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE reklama rekuperatory VENTIA SP. Z O.O. 02-234 Warszawa, ul. Działkowa 121A tel. 22 841 11 65 [email protected], www.ventia.pl Centrala wentylacyjna Domekt RHP 600 U rodzaj wymiennika: obrotowy ze zintegrowaną pompą ciepła; przepływ powietrza: 650 m3/h; sprawność odzysku ciepła: 83%; spręż dyspozycyjny: 100 Pa; poziom hałasu: 29 dB(A); pobór mocy (wentylatory, pompa, rotor, nagrzewnica): 250 + 400 + 20 + 1000 W; izolacja: 50 mm; rewersyjna pompa ciepła (grzanie, chłodzenie, wentylacja); fabrycznie zintegrowana i w pełni okablowana automatyka plug & play; nowoczesne, energooszczędne wentylatory EC; zintegrowany web server; sterowanie wydajnością w zależności od czujników powietrza; certyfikat Eurovent na wymiennik ciepła, atest PZH. Centrala wentylacyjna Domekt CF 250 V przepływ powietrza: 270 m3/h; rodzaj wymiennika: przeciwprądowy; sprawność odzysku: 90%; spręż dyspozycyjny: 100 Pa; poziom hałasu: 26 dB(A); pobór mocy (wentylatory): 170 W; izolacja: 30 mm; fabrycznie zintegrowana i w pełni okablowana automatyka plug & play; nowoczesne, energooszczędne wentylatory EC; sterowanie wydajnością w zależności od czujników powietrza; zgodność z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP), certyfikat Eurovent na wymiennik ciepła, atest PZH. Centrala wentylacyjna Verso R 2500 U (Standard) rodzaj wymiennika: obrotowy; przepływ powietrza: 2400 m3/h; sprawność odzysku: 86%; spręż dyspozycyjny: 100 Pa; poziom hałasu: 37 dB(A); pobór mocy (wentylatory, rotor, nagrzewnica): 1320 + 30 + 7500 W; izolacja: 50 mm; fabrycznie zintegrowana i w pełni okablowana automatyka plug & play; nowoczesne, energooszczędne wentylatory EC; zintegrowany moduł sieciowy, możliwość sterowania za pomocą urządzeń mobilnych; sterowanie wydajnością w zależności od czujników powietrza; zgodność z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP), certyfikat Eurovent, atest PZH, TÜV, RLT. Centrala wentylacyjna Verso CF 1500 F (Standard) rodzaj wymiennika: przeciwprądowy; przepływ powietrza: 1500 m3/h; sprawność odzysku: 84%; spręż dyspozycyjny: 120 Pa; poziom hałasu: 35 dB(A); pobór mocy (wentylatory, nagrzewnica): 940 + 4500 W; izolacja: 50 mm; fabrycznie zintegrowana i w pełni okablowana automatyka plug & play; nowoczesne, energooszczędne wentylatory EC; zintegrowany moduł sieciowy, możliwość sterowania za pomocą urządzeń mobilnych; sterowanie wydajnością w zależności od czujników powietrza; zgodność z dyrektywą ws. ekoprojektu (ErP), certyfikat Eurovent, atest PZH, TÜV, RLT. rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 67 POWIETRZE dr inż. Szymon Firląg mgr inż. Artur Miszczuk Efektywność działania Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Warszawska wentylacji naturalnej i możliwości jej usprawnienia The effectiveness of natural ventilation and the potential for improvement Wyniki badań wentylacji naturalnej w nowych budynkach wskazują, że nie działa ona poprawnie. Różnice między wymaganym strumieniem wentylacyjnym a rzeczywistym sięgają niejednokrotnie 100% – czyli praktycznie nie ma żadnej wentylacji. W obecnie projektowanych i wznoszonych budynkach należy odchodzić od wentylacji grawitacyjnej na rzecz hybrydowej lub mechanicznej. J ednym z podstawowych kryteriów komfortu użytkowania lokali mieszkalnych są warunki wewnętrzne. Decydują o nich przede wszystkim właściwie zaprojektowane i wykonane przegrody budowlane (w tym stolarka okienna) czy odpowiednio dobrana i wykonana instalacja grzewcza i wentylacyjna. We wznoszonych budynkach mieszkalnych stosuje się najczęściej wentylację grawitacyjną. Prawidłowo zaprojektowana oraz wykonana [1] powinna zapewniać ciągłą wymianę powietrza. Przepływ powietrza wywoływany jest różnicą ciśnień powstającą na skutek różnicy temperatury na zewnątrz i wewnątrz budynku oraz działania wiatru. Niestety coraz częściej w nowych budynkach Streszczenie ����������������������������������������������������� Wentylacja naturalna (grawitacyjna) w nowych budynkach mieszkalnych bardzo często działa nieprawidłowo. W artykule porównano wymagane, obliczeniowe i zmierzone strumienie powietrza wentylacyjnego dla 75 mieszkań w pięciu budynkach wielorodzinnych. Zidentyfikowano główne błędy popełnione na etapie projektowym oraz w trakcie eksploatacji. Niestety wentylacja grawitacyjna nie pozwoliła zapewnić odpowiedniej krotności wymian powietrza. mieszkalnych wentylacja grawitacyjna nie działa prawidłowo. Konsekwencją są takie zjawiska, jak kondensacja powierzchniowa i pleśń, niekorzystnie wpływające na komfort życia i zdrowie mieszkańców. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o przyczynę tej sytuacji oraz możliwości rozwiązania problemu. Analizie poddano zespół mieszkalnych budynków komunalno-socjalnych z funkcją usługowo-handlową zaprojektowany w 2009 roku. W jego skład wchodzi pięć obiektów zaprojektowanych w tej samej technologii (oznaczonych na potrzeby artykułu jako F, G, H, J i K). Wszystkie budynki są podpiwniczone. Każdy ma cztery kondygnacje nadziemne (parter i trzy pietra). Na parterze, piętrach pierwszym, trzecim i czwartym znajdują się cztery lokale mieszkalne, a na drugim piętrze – trzy. Większość lokali ma balkony. Przegrody zewnętrzne budynków zostały wykonane z bloczków silikatowych ocieplonych styropianem. Niewielkie fragmenty ścian zewnętrznych mają konstrukcję żelbetową, także ocieploną styropianem. Analiza skarg mieszkańców Przed wykonaniem badań przeprowadzono analizę zgłaszanych przez mieszkańców skarg. Głównym problemem jest parowanie szyb w oknach oraz obecność w mieszkaniu pleśni spowodowana dużą wilgocią. Zgłaszane problemy oraz liczba skarg w danym budynku zostały przedstawione na wykresie (rys. 1). Po pojawieniu się skarg w lokalach zamontowano nawiewniki okienne, których wcześniej nie było. Niestety opinie kominiarskie potwierdziły, że wentylacja grawitacyjna nadal nie działa prawidłowo pomimo zastosowania tych urządzeń. Ocena dokumentacji projektowej Ocena zgodności zastosowanych rozwiązań z obowiązującymi w roku 2009 przepisami przeprowadzona została na podstawie udostępnionej dokumentacji. Stwierdzono, że zarówno projekt wykonawczy, jak i dokumentacja powykonawcza nie zawierają projektu wentylacji, pomimo że obowiązek projektowania wentylacji grawitacyjnej został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Abstract ������������������������������������������������������������� Natural ventilation often does not work correctly in new residential buildings. The paper compares the required, calculated and measured air flow rates for 75 apartments in 5 multi-family buildings. The major mistakes made at the design stage and during operation were identified. Unfortunately, the natural ventilation is not able to provide adequate air exchange. 68 czerwiec 2016 Rys. 1. Najczęściej zgłaszane przez mieszkańców lokali skargi rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej C M Y CM MY CY www.rynekinstalacyjny.pl/ prenumerata CMY reklama K rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 69 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata ENERGIA ENERGIA zmiany w charakterystyce energetycznej mgr inż. Piotr Skowroński etapy projektowania zintegrowanego szkoła w budynku pasywnym gospodarowanie wodami opadowymi z energii odnawialnej? 10/2014 Cena 15,50 zł (5% VAT) ISSN 1230-9540 SKANUJ KOD APLIKACJĄ Indeks 344079 I ZOBACZ WIĘCEJ! Nakład 10 tys. egz. Does the air-water heat pump in Polish conditions use renewable energy? ompa ciep�a powietrze/woda jest urz�dzeniem umo�liwiaj�cym konwersj� energii z powietrza zewn�trznego (energii aerotermalnej) i wykorzystanie jej do ogrzewania lub ch�odzenia budynku. Proces ten realizowany jest za po�rednictwem trzech obiegów: obiegu czynnika dolnego �ród�a, w którym energia cieplna pozyskiwana jest z otoczenia i transportowana do pompy ciep�a; obiegu czynnika ch�odniczego, gdzie pompa zwi�ksza temperatur� pozyskanego ciep�a; obiegu czynnika grzewczego rozprowadzaj�cego ciep�o po budynku. Powietrze zewn�trzne zasysane jest przez wentylator do parownika pompy ciep�a, gdzie oddaje energi� ciepln� do czynnika ch�odniczego – powoduje to obni�enie temperatury powietrza. Zimne powietrze zostaje usuni�te z pompy. Czynnik ch�odniczy – gaz (najcz��ciej R404A, R407C, R410A) – kr��y w obiegu zamkni�tym, równie� przep�ywaj�c przez parownik. Czynnik ch�odniczy odznacza si� bardzo nisk� temperatur� wrzenia, odbieraj�c energi� ciepln� z powietrza, zaczyna wrze�. Gaz, który powstaje podczas wrzenia, kierowany jest do spr��arki zasilanej energi� elektryczn�. W wyniku spr��ania gazu ro�nie ci�nienie, a wraz z nim znacznie wzrasta temperatura gazu (np. z 5 do ok. 70–80°C). Ze spr��arki gaz jest wt�aczany do wymiennika ciep�a (skraplacza), gdzie oddaje energi� ciepln� do systemu grzewczego, po czym ulega sch�odzeniu i si� skrapla. Poniewa� ci�nienie jest nadal wysokie, czynnik ch�odniczy zostaje przet�oczony przez zawór rozpr��ny, gdzie dochodzi do spadku ci�nienia i powrotu czynnika do temperatury pierwotnej. W tym czasie w obiegu czynnika grzewczego energia cieplna wytwarzana przez czynnik ch�odniczy w skraplaczu jest zmiany w charakterystyce energetycznej szkoła w budynku pasywnym gospodarowanie wodami opadowymi 10/2014 rok XXII Cena 15,50 zł (5% VAT) ISSN 1230-9540 SKANUJ KOD APLIKACJĄ Indeks 344079 I ZOBACZ WIĘCEJ! Nakład 10 tys. egz. GRUPA WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL REKLAMA promocja 54 70 GRUPA WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL REKLAMA P rok XXII Cena 15,50 zł (5% VAT) ISSN 1230-9540 SKANUJ KOD APLIKACJĄ Indeks 344079 I ZOBACZ WIĘCEJ! Nakład 10 tys. egz. Pompy ciep�a powietrze/woda bazuj� na najta�szym i naj�atwiejszym do pozyskania �ródle ciep�a. Bior�c pod uwag� koszty wykonania instalacji, wypadaj� du�o korzystniej ni� np. gruntowe pompy ciep�a. Jednak czy takie urz�dzenia pracuj�ce w Polsce mog� zgodnie z przepisami UE zosta� zaklasyfikowane jako wykorzystuj�ce energi� z zasobów odnawialnych? GRUPA REKLAMA etapy projektowania zintegrowanego 10/2014 gospodarowanie wodami opadowymi rok XXII WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL Wydzia� In�ynierii Produkcji Szko�a G�ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie etapy projektowania stycze�/luty 2015 odbierana przez wod� w systemie grzewczym (czynnik grzewczy). Zostaje ona podgrzana w celu uzyskania wymaganej temperatury zasilania (tabela 1). Czynnik grzewczy kr��y w obiegu zamkni�tym i przenosi energi� ciepln� podgrzanej wody do ogrzewacza c.w.u. i systemu ogrzewania budynku (np. grzejniki, ogrzewanie pod�ogowe czy klimakonwektory) [11]. Sprawno�� pompy ciep�a w znacznym stopniu zale�y od ró�nicy temperatury pomi�dzy dolnym �ród�em ciep�a a odbiornikiem ciep�a. W przypadku pomp powietrznych obni�enie temperatury w sezonie grzewczym wp�ywa na obni�enie �redniej sprawno�ci tego typu urz�dze� w ci�gu roku. Przy okre�lonej temperaturze otoczenia, w której koszty jednostkowe pozyskanego ciep�a b�d� wy�sze ni� referencyjnego rozwi�zania (np. kot�a gazowego), zastosowanie pompy ciep�a mo�e si� okaza� nieop�acalne ekonomicznie. Temperatura ta wynosi ok. 0°C dla tradycyjnych rozwi�za� z pomp� ciep�a typu powietrze/woda lub ok. –10°C dla bardziej zaawansowanych konstrukcji, wykorzystuj�cych spr��arki z mo�liwo�ci� bezpo�redniego wtrysku par czynnika oraz eko- Rodzaj ogrzewania, którego �ród�em ciep�a jest pompa ciep�a Ogrzewanie p�aszczyznowe Orientacyjne parametry wody grzewczej na zasilaniu 25–35°C Ogrzewanie z wykorzystaniem klimakonwektorów 35–50°C Ogrzewanie z wykorzystaniem grzejników 50–60°C Tabela 1. Orientacyjne temperatury wody grzewczej dla ró�nych systemów ogrzewania wg [14] Streszczenie .................................................................................. Znacz�cy wp�yw na stworzenie finansowych systemów wsparcia pomp ciep�a jako odnawialnych �róde� energii w UE b�dzie mie� ich wydajno��, wyra�ona za pomoc� warto�ci sezonowego wspó�czynnika wydajno�ci grzejnej (SPF). Warto�� tego wspó�czynnika przek�ada si� na ilo�� przekazanej energii odnawialnej i mo�liwo�� zakwalifikowania danego typu pompy ciep�a do instalacji OZE. Ustawodawstwo europejskie podaje wytyczne pozwalaj�ce krajom cz�onkowskim na oszacowanie, jaka cz��� urz�dze� mo�e zosta� zaliczona do takich w�a�nie �róde�. Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A significant influence upon the development of the financial support systems for heat pumps as the renewable energy sources in the European Union will be exerted by the level of efficiency expressed in the form of the seasonal performance factor (SPF). The value of that factor finds its reflection in the quantity of the transferred renewable energy, and in the possibility of qualifying the heat pump of a given type as the installation of the type using renewable energy sources. The European legislation sets forth the guidelines making it possible for the member states to estimate what part of the devices may be included in the group of these very sources. rynekinstalacyjny.pl nomizer (urz�dzenie s�u��ce do monitorowania zu�ycia czynnika roboczego) [13]. Sprawno�� powietrznych pomp ciep�a okre�la si� podobnie jak dla wszystkich innych pomp, wyznaczaj�c wspó�czynnik COP (Coefcient of Performance). Wspó�czynnik ten opisuje stosunek wydajno�ci grzewczej uzyskiwanej w skraplaczu )g do mocy elektrycznej pobieranej przez silnik spr��arki oraz inne urz�dzenia niezb�dne do jego pracy Pel [15], czyli stosunek u�ytecznej mocy cieplnej do pobranej elektrycznej mocy nap�dowej. Wspó�czynnik efektywno�ci wyznaczany jest w ustalonych, laboratoryjnych warunkach pracy na podstawie normy PN-EN 14511 [8]. Poniewa� wspó�czynnik ten odzwierciedla jedynie stan chwilowy w �ci�le okre�lonych warunkach, uzupe�nia si� go, podaj�c sezonowy wspó�czynnik efektywno�ci energetycznej SPF (Seasonal Performance Factor), który w wi�kszym stopniu mo�e pokaza� rzeczywist� wydajno�� pracy pompy ciep�a [11]. Poniewa� odnotowujemy obecnie znaczny wzrost sprzeda�y pomp typu powietrze/woda na terenie Polski (rys. 1), zagadnienie to mo�na uzna� za istotne. Wymagany poziom SPF Sezonowy wspó�czynnik wydajno�ci grzejnej SPF to podstawowa wielko�� u�ywana w analizach efektywno�ci energetycznej pomp ciep�a. Wspó�czynnik ten jest okre�lany równie� jako sezonowy wspó�czynnik efektywno�ci energetycznej SCOP (Seasonal Coefficient of Performance), a w literaturze niemieckiej jako JAZ (Jahresarbeitszahl). SPF definiowany jest zazwyczaj jako stosunek ilo�ci u�ytecznego ciep�a wytworzonego przez pomp� do ilo�ci zu�ytej energii elektrycznej [1]. W praktyce wspó�czynnik ten okre�la efektywno�� energetyczn� podczas eksploatacji pompy ciep�a w konkretnej instalacji w czasie zmiennych warunków temperaturowych sezonu grzewczego [2]. Na warunki te sk�adaj� si� takie czynniki, jak obliczeniowa temperatura zewn�trzna, d�ugo�� trwania sezonu grzewczego, liczba stopniodni ogrzewania oraz charakterystyka cieplna budynku (izolacyjno�� przegród, wielko�� zysków ciep�a itd.) [1]. Istotne znaczenie dla rozwoju rynku pomp ciep�a w Polsce ma prawo Unii Europejskiej, a szczególnie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy [9]. Zgodnie z dyrektyw� 2009/28/WE dotycz�c� promowania odnawialnych �róde� energii warto�� SPF definiuje si� jako udzia� energii ze �róde� odnawialnych przekazywanej do instalacji grzewczej. Stan obecny, na podstawie decyzji KE 2013/114/UE z 1.03.2013 r. [10], przedstawiono na rys. 2. rynekinstalacyjny.pl Zgodnie z t� decyzj� udzia� energii odnawialnej przekazywanej przez spr��arkowe pompy ciep�a do instalacji grzewczej powinien si�ga� od 60 do ponad 80%. Dane dotycz�ce wymaganej warto�ci wspó�czynnika SPF dla pomp ciep�a powietrze/ woda mo�na znale�� w kilku �ród�ach. Wed�ug wspomnianej ju� dyrektywy 2009/28/WE warto�ci wspó�czynnika wydajno�ci podaje si� z uwzgl�dnieniem warunków klimatycznych dziel�cych terytorium UE na trzy strefy (rys. 3). Definicja jest zgodna z rozporz�dzeniem delegowanym Komisji w sprawie etykietowania energetycznego urz�dze� grzewczych, gdzie „warunki klimatu umiarkowanego”, „warunki klimatu ch�odnego” i „warunki klimatu ciep�ego” oznaczaj� warunki temperaturowe w�a�ciwe odpowiednio dla nast�puj�cych europejskich miast: Strasburga, Helsinek i Aten [2]. Terytorium Polski zosta�o zakwalifikowane do strefy klimatu ch�odnego. Charakterystyczne dla naszego klimatu s� krótkie okresy wyst�powania ekstremalnie niskich i wysokich temperatur powietrza zewn�trznego. Wszelkie obliczenia zapotrzebowania na ciep�o budynku s� dokonywane dla niekorzystnych warunków, które mog� wyst�pi� w obiekcie podczas pracy systemu grzewczego. W zale�no�ci od strefy klimatycznej przyjmowane s� obliczenio- we temperatury powietrza zewn�trznego, dla których dokonuje si� szczegó�owych oblicze� strat ciep�a budynku [16]. Wydajno�� systemu opartego na pompie ciep�a powietrze/woda maleje wraz z obni�aj�c� si� temperatur� �ród�a dolnego (powietrza), w przeciwie�stwie do potrzeb grzewczych budynku [15]. Powoduje to konieczno�� wy- Helsinki Strasburg Ateny Rys. 3. Mapa Europy z poszczególnymi strefami klimatycznymi [9] 4000 3500 3500 3000 2600 2500 2119 2000 1680 1500 1500 1300 1000 500 0 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. Prognoza 2015 r. Rys. 1. Liczba nowych instalacji pomp ciep�a powietrze/woda w Polsce [9] 100 Udział energii odnawialnej, % zintegrowanego Czy pompa ciep�a powietrze/woda szkoła w budynku korzysta w warunkach polskich pasywnym zmiany w charakterystyce energetycznej 90 80 72% 60% 70 60 SPF < 2,5 50 Dla SPF <2,5 zgodnie z dyrektywą OZE pompa ciepła nie jest traktowana jako korzystająca z OZE 40 30 20 1 0 2,0 2,5 SPF = 2,5 SPFmin. = 2,5 SPF > 2,5 3,0 3,5 4,0 Sezonowy współczynnik efektywności SPF 4,5 5,0 Rys. 2. Minimalna warto�� wspó�czynnika SPF i udzia� energii odnawialnej przekazywany przez pompy ciep�a do instalacji grzewczej [9] stycze�/luty 2015 55 Czytaj, jak chcesz czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 71 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 72 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE dr inż. Małgorzata Basińska, dr Michał Michałkiewicz, dr inż. Radosław Górzeński Instytut Inżynierii Środowiska, Politechnika Poznańska Jakość powietrza Wymagania i klasyfikacje dotyczące zanieczyszczeń chemicznych i mikrobiologicznych Air quality. The rules and requirements for the chemical pollution and microbiological contaminations Przepisy dotyczące mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza nie zostały jeszcze w pełni znowelizowane. Dlatego wyniki badań powietrza interpretowane są zazwyczaj jedynie na podstawie starych, już wycofanych norm. W powietrzu występują liczne drobnoustroje, których źródłem są zarówno organizmy wyższe, jak i naturalne środowisko zewnętrzne. Rodzaj i ilość drobnoustrojów występujących w powietrzu w postaci tzw. bioaerozolu zależy m.in. od warunków mikroklimatycznych (temperatura, wilgotność, prędkość wiatru), stanu zdrowotnego ludzi, zwierząt i roślin, a także od możliwości wymiany (oczyszczania) powietrza. W przypadku powietrza środowisk wewnętrznych ważną rolę odgrywa częstotliwość i intensywność wietrzenia pomieszczeń, sprawność działania systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz liczba osób przebywających w pomieszczeniach. Żeby ocenić jakość powietrza pod względem mikrobiologicznym, należy zgodnie z polskimi Streszczenie ����������������������������������������������������� W artykule przedstawiono metody oceny jakości powietrza wewnętrznego w budynkach zgodnie z obowiązującymi przepisami zawartymi w normach i rozporządzeniach. Przedstawiono klasyfikację zanieczyszczeń chemicznych oraz przepisy dotyczące mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza, które omawiają zarówno sposób poboru próbek powietrza do badań, metody hodowli, jak i interpretację wyników. Abstract ������������������������������������������������������������� In the article indoor air quality assessment methods in accordance with the provisions contained in the standards and regulations are presented. The classification of chemical pollutants and provisions for microbial contamination of air are shown, which includes the way of sampling the air for research, culture methods and interpretation of results. 74 czerwiec 2016 normami badać powietrze na obecność tzw. drobnoustrojów wskaźnikowych, do których należą wybrane bakterie i grzyby mikroskopowe. Ich liczebność w 1 m3 powietrza jest podstawą do sklasyfikowania powietrza jako czystego bądź silnie zanieczyszczonego. Klasyfikacja zanieczyszczeń chemicznych W 2002 roku do systemu polskich norm wprowadzono normę europejską PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Wartości dopuszczalne [1]. Zgodnie z definicją zawartą w tej normie wartością odniesienia dla stężenia czynnika chemicznego w powietrzu jest wartość dopuszczalna, zwana również normatywem higienicznym. W praktyce stosowane są dwa typy normatywów higienicznych: dotyczące całej zmiany roboczej i całego okresu aktywności zawodowej pracownika; dotyczące krótszych odcinków czasu, mające na celu ochronę przed działaniem drażniącym, a także przewlekłym lub nieodwracalnym uszkodzeniem tkanek w wyniku wystąpienia w krótkim okresie wysokich stężeń substancji w warunkach, gdy stężenie średnie ważone nie przekracza wartości dopuszczalnej dla całej zmiany roboczej. Światowa Organizacja Zdrowia w 1993 roku wyróżniła stężenia: B1 – podstawowe, akceptowane przez co najmniej 80% populacji, B2 – bardziej bezpieczne, akceptowane przez ponad 80% populacji. W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej [2] zamieszczono wykaz wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników chemicznych w powietrzu na sta- nowiskach pracy obejmujący 524 pozycje. W rozporządzeniu tym zawarto i zdefiniowano trzy typy wartości dopuszczalnych: najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinna spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń, najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina (dodatkowy, uzupełniający normatyw higieniczny dla tych substancji chemicznych), najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie (ustanawiane są najczęściej dla substancji o działaniu drażniącym, blokującym mechanizm oddychania, i innych substancji szczególnie niebezpiecznych). Zanieczyszczenia mikrobiologiczne Główne mikroorganizmy występujące w powietrzu w postaci bioaerozolu zostały przedstawione w normie PN-89/Z-04111/01 (wycofana bez zastąpienia 25 sierpnia 2015) [3]. Reprezentowane są one m.in. przez bakterie mezofilne, Pseudomonas fluorescens, gronkowce (Staphylococcus), promieniowce (Acti- rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 76 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej reklama www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata konwektor_1_2A4.indd 1 rynekinstalacyjny.pl 2015-10-20 10:59:19 czerwiec 2016 77 POWIETRZE Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata VI Konferencja Naukowo-Techniczna „Ogrzewanie i wentylacja w przemyśle i rolnictwie” promocja 4–6 września 2016 Tuchola-Tleń 78 Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi tel. 52 559 20 22 [email protected] http://www.wszs.tuchola.pl czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl ul. Annopol 4A, 03-236 Warszawa, tel. +48 22 675 78 19, +48 22 676 95 87, e-mail: [email protected], www.ebmpapst.pl WODA dr inż. Marek Kalenik Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW Katedra Inżynierii Budowlanej, Zakład Wodociągów i Kanalizacji Badanie współczynników oporów miejscowych ζ w trójnikach żeliwnych i PVC Research of the coefficients of local resistance ζ in cast iron and PVC three-way-pipes Do obliczania strat hydraulicznych w kształtkach niezbędna jest znajomość wartości liczbowej współczynników oporów miejscowych ζ, które zostały podane w normie PN-76/M-34034 [13] oraz w licznych publikacjach [1–3, 5, 9–12, 16–17]. W zależności od tego, z jakich źródeł literatury korzystamy przy dobieraniu współczynników oporów miejscowych i obliczaniu strat hydraulicznych w rurociągach wodociągowych – otrzymujemy różne wyniki. N a wzrost oporów hydraulicznych w kształtce wpływa szorstkość wewnętrznej ścianki, kąt wygięcia kształtki i wielkość średnicy. W związku z tym układy wodociągowe, w których występują duże opory hydrauliczne, generują większe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne, ponieważ należy dla nich dobrać większe pompy i silniki elektryczne o większej mocy. Celem artykułu jest przedstawienie analizy wyników badań współczynników oporów miejscowych obliczonych wg PN-76/M-34034 [13] i wyznaczonych z pomiarów wykonanych na stanowisku pomiarowym. Zakres artykułu obejmuje badania współczynników oporów miejscowych w trójnikach żeliwnych i PVC, których średnica wynosiła 0,02 m. Budowa instalacji wodociągowej w budynkach mieszkalnych Instalacja wodociągowa w budynkach mieszkalnych wyposażana jest w podstawową armaturę czerpalną i przybory sanitarne. Najczęściej stosowaną armaturą są baterie czerpalne z ruchomą wylewką do zlewu i umywalki, bateria czerpalna natryskowa oraz zawór prosty do miski ustępowej i pralki (rys. 1). Do podgrzewania wody ciepłej stosuje się gazowe albo elektryczne przepływowe lub zbiornikowe podgrzewacze wody. Instalację wodociągową wykonuje się z rur stalowych ocynkowanych, miedzianych lub z tworzywa sztucznego PVC, PE, PP, PB. Popularne są też rury warstwowe PEX-AL-PE, łączone zaciskowo. Na przykład przy zastosowaniu rur stalowych podłączenie do sieci wodociągowej pojedynczego budynku mieszkalnego dwukondygnacyjnego wykonuje się z rur o średnicy wewnętrznej 40 mm, a piony wodociągowe z rur o średnicy 32 mm [8], 80 czerwiec 2016 natomiast do podłączenia armatury czerpalnej stosuje się rury o średnicach: 15 mm – dla końcowych odcinków podłączeń lub podłączenia pojedynczych zaworów i baterii czerpalnych do pionu wodociągowego, 20 mm – dla końcowych odcinków pionu wodociągowego, który jest obciążony jednym punktem czerpalnym, oraz dla podłączeń do pionu wodociągowego obciążonych co najmniej dwoma punktami czerpalnymi, 25 mm – dla środkowych odcinków pionów oraz podłączenia do punktów czerpalnych o dużej wydajności (np. zawór spłukujący ciśnieniowy przy misce ustępowej, zawór w hydrancie ogrodowym). Wszystkie materiały stosowane w instalacjach wodociągowych, łącznie z materiałami zespołów zabezpieczających, które mają kontakt z wodą pitną, powinny spełniać wymagania norm europejskich i kryteria krajowych dopuszczeń, jak również powinny być wzajemnie nieagresywne w środowisku przepływającej wody oraz innych płynów i substancji, z którymi mogą mieć kontakt. Stagnacja wody w instalacji wodociągowej może spowodować obniżenie jej jakości w wyniku znacznego stężenia substancji rozpuszczonych lub substancji w zawiesinie oraz rozwoju bakterii. Stopień pogorszenia jakości zależy od zastosowanych materiałów do jej budowy, temperatury otoczenia i czasu trwania wody w bezruchu. Ze względów higienicznych konieczne jest płukanie instalacji wodociągowych po okresach bezruchu wody. Fragmenty instalacji wodociągowej, z których korzysta się rzadko lub przez krótki okres, powinny być po wykorzystaniu odizolowane oraz przepłukane przed ich ponownym wprowadzeniem do eksploatacji. Rurociągi niewykorzystywane należy odłączyć od instalacji wodociągowej. W celu utrzymania wody w instalacji wodociągowej w stanie zdatnym do picia powinno się ją zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem Streszczenie ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� W artykule przedstawiono wyniki badań współczynników oporów miejscowych w nieocynkowanych i ocynkowanych trójnikach żeliwnych i PVC. Badania przeprowadzono na wybudowanym w laboratorium stanowisku pomiarowym. Pomiary wykonano dla kształtek o kącie nachylenia 90°, wyprodukowanych przez dwóch producentów kształtek żeliwnych i dwóch producentów kształtek PVC. Wyznaczone współczynniki oporów miejscowych z badań porównano ze współczynnikami oporów miejscowych wyznaczonymi według obowiązującej normy PN-76-M-34034 [13]. Abstract ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� The paper contains results of research of the coefficients of local resistance in not galvanized and galvanized cast iron three-way-pipes and PVC three-way-pipes. Research, were carried out on the measuring stand built in the laboratory. Measurements were made for fittings about the angle of 90° inclination, produced by two producers, cast iron fittings and two producers, PVC fittings. Determined coefficients of local resistance of research, they compared with coefficients of local resistance determined according to the applying PN-76-M-34034 norm [13]. rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 81 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 82 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 83 WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata 84 czerwiec 2016 rynekinstalacyjny.pl WODA Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej reklama www.rynekinstalacyjny.pl/ prenumerata rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 85 INFORMATOR SZKOLENIA Skorzystaj ze szkoleń Beretta tel. 56 657 16 00, faks 56 657 16 57, e-mail: [email protected] Itron Polska (dawniej Actaris) tel. 12 257 10 28 w. 143, e-mail: [email protected] Szkolenia dla projektantów – nowoczesne systemy opomiarowania wody i energii cieplnej Szkolenia dla instalatorów, serwisantów – Toruń, w terenie do uzgodnienia Centralny Ośrodek Chłodnictwa tel. 12 637 09 33 w. 105, 212, [email protected], www.coch.pl F-gazy urządzenia stacjonarne Klimatyzacja samochodowa Certyfikacja kompetencji B Budowa, obsługa i eksploatacja klimatyzatorów typu split Kurs początkowy i uzupełniający dla ubiegających się o świadectwo kwalifikacji w zakresie postępowania z substancjami kontrolowanymi Agregaty wody lodowej Układy termodynamiczne w pompach ciepła w teorii i praktyce Clima Komfort tel. 507 017 354, e-mail: [email protected] Szkolenia dla instalatorów instalacji grzewczych z pompami ciepła z bezpośrednim odparowaniem oraz z pompami typu powietrze/woda, solanka/woda i woda/woda. Terminy do uzgodnienia Comap Polska tel. 22 679 00 25, e-mail: [email protected], www.comap.pl Szkolenia dla instalatorów i projektantów w zakresie instalacji ogrzewania podłogowego BIOfloor oraz instalacji dystrybucji wody sanitarnej i grzewczej SKINsystem – na terenie całego kraju Danfoss Poland – Ciepłownictwo tel. 58 51 29 134 Danfoss Poland – Ogrzewnictwo i Wentylacja tel. 22 755 06 01 Szkolenia i warsztaty techniczne dla instalatorów i projektantów – na terenie całego kraju De Dietrich www.dedietrich.pl Szkolenia dla instalatorów we Wrocławiu: T1A „Urządzenia grzewcze o mocy do 50 kW” – kotły De Dietrich małych mocy w technice domowej: kotły atmosferyczne DTG, kotły naścienne gazowe MS ZENA, kotły gazowe kondensacyjne AGC, EGC, MCR II, MCA, kotły olejowe GT 120, technika solarna T1B „Kotły żeliwne średnich i dużych mocy” – atmosferyczne DTG 230/330, olejowo-gazowe GT 220 do GT 530, palniki nadmuchowe olejowe/gazowe, automatyka i kaskady kotłów T2A „Kotły kondensacyjne” – kotły MCR II, MCA z Diematic i-System, GTU C 120, AGC, EGC, MCA PRO 45-115, C 230, C310/610 T4A „Pompy ciepła” – pompy ciepła PAC Możliwość odbycia dodatkowego szkolenia przy hurtowniach partnerskich w ramach trasy mobilnego laboratorium De Dietrich z zakresu: typoszereg gazowych kotłów kondensacyjnych MCR i Ecodens (warunkiem uczestnictwa jest wcześniejsze odbycie szkolenia T2A w siedzibie firmy De Dietrich we Wrocławiu) pompy ciepła ROE ll i ROE+ – montaż i uruchamianie (warunkiem uczestnictwa jest wcześniejsze odbycie szkoleń T1A lub T2A w siedzibie firmy) zestawy Dietrisol PRO i Dietrisol Light (warunkiem uczestnictwa jest wcześniejsze odbycie szkolenia T1A w siedzibie firmy) Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska tel. 71 326 13 43, e-mail: [email protected] Szkolenia z wykorzystania termowizji w diagnostyce budowlanej: ocena energetyczna budynku, ocena stanu technicznego przegród budowlanych, samodzielne wykonanie ekspertyz budowlanych. Szkolenia z wykorzystania termowizji w diagnostyce energetycznej: ocena stanu technicznego urządzeń i sieci energetycznych, samodzielne wykonanie ekspertyz termowizyjnych. Szkolenia obejmują praktyczne ćwiczenia z użyciem kamer termowizyjnych i obsługą specjalistycznych programów do interpretacji zdjęć Dwudniowe szkolenia ze sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej oraz audytów Flowair tel. 58 669 82 20, faks 58 627 57 21, e-mail: [email protected], www.flowair.com Szkolenia dla projektantów i instalatorów z zakresu ogrzewania nadmuchowego: nagrzewnic wodnych (LEO), nagrzewnic gazowych (ROBUR), kurtyno-nagrzewnic i kurtyn powietrznych (ELiS) Fujitsu Szkolenie dla instalatorów, projektantów, studentów: systemy klimatyzacji ze zmiennym przepływem VRF AIRSTAGE – Warszawa, tel. 22 517 36 00; Gdańsk, tel. 58 768 03 33; Wrocław, tel. 71 785 49 67; Kraków, tel. 12 341 47 07; Rzeszów, tel. 17 854 73 10; Lublin, tel. 609 690 998; Katowice, tel. 32 209 49 26; Łódź, tel. 42 685 52 94; Poznań, tel. 61 852 54 90; Białystok, tel. 605 886 475; Bydgoszcz, tel. 607 800 395 Glen Dimplex Polska e-mail: [email protected] Cykliczne szkolenia dla projektantów i wykonawców instalacji grzewczych z pompami ciepła typu powietrze/woda, solanka/woda oraz woda/woda o mocach 1,87–125,8 kW. Przekazywane informacje są też przydatne handlowcom chcącym poszerzyć swoją wiedzę z zakresu oferowanych produktów. Miejsce szkolenia – Poznań. Terminy oraz formularz zgłoszeniowy na www.dimplex.pl Grundfos www.grundfos.pl Całoroczne szkolenia online: Grundfos Professional/Grundfos Ecademy dla instalatorów, projektantów – ponad 10 modułów szkoleniowych, m.in. o pompach Grundfos ALPHA2, MAGNA, SOLOLIFT2, dyrektywie EuP, regulacji AUTOADAPT oraz nowych pompach cyrkulacyjnych COMFORT PM i in. Thinking Buildings Universe/Grundfos CBS e-learning dla projektantów – aplikacje w Budownictwie Użyteczności Publicznej: m.in. Koszty Cyklu Życia (LCC), obiegi mieszające, klimatyzacja, dezynfekcja wody, ścieki i wiele innych czerwiec 2016 ciepła – co drugi piątek w siedzibie firmy (Czechowice-Dziedzice) KAN sekretariat: tel. 85 74 99 200, faks 85 74 99 201 Szkolenia dla projektantów – Białystok, Gdynia, Poznań, Tychy, Warszawa – w każdej lokalizacji raz w miesiącu Szkolenia dla wykonawców – Białystok, Gdynia, Poznań, Tychy, Warszawa – w każdej lokalizacji raz w miesiącu Szczegóły i terminy na www.kan.com.pl Kessel tel. 71 774 67 60, e-mail: [email protected] Szkolenia dla instalatorów z zakresu urządzeń przeciwzalewowych – typy urządzeń, czynniki doboru, zasada działania, prawidłowy montaż, konserwacja. Pytania i zgłoszenia – drogą telefoniczną lub mailową Kisan tel. 22 701 71 30, 22 701 71 34 Warsztaty komputerowe dla projektantów: Instal-op – program wspomagający projektowanie instalacji ogrzewania podłogowego oraz Instal-san – wspomagający instalacje c.w. i z.w. Klimosz tel. 32 475 21 77 w. 11 – Żory, 61 436 24 74 – Września k. Poznania, www.klimosz.pl Szkolenie praktyczne z zakresu kotłów na węgiel, drewno, pelety i ziarno – pierwszy i ostatni czwartek roboczy miesiąca w Żorach i raz w miesiącu we Wrześni Makroterm tel. 12 37 93 781, 603 979 292, inż. Dominik Litwiński, e-mail: [email protected] Cykl szkoleń dla instalatorów, handlowców, serwisantów i projektantów z zakresu Zintegrowanego Oprogramowania: Turbokominki z płaszczem wodnym; kolektory słoneczne Turbosolar; Integratory; projektowanie systemów ZO w domach jednorodzinnych Warsztaty dla instalatorów: podłączanie Integratora Terminy do uzgodnienia Nibco tel. 42 677 56 00 Szkolenie z zakresu instalacji sanitarnych PVC-C/PVC-U NIBCO dla instalatorów, projektantów i inwestorów Nibe-Biawar www.biawar.com.pl Szkolenia z zakresu pomp ciepła i systemów solarnych, obejmujące m.in. budowę i zasadę działania pomp ciepła i systemów solarnych, zasady doboru poszczególnych urządzeń, praktyczne wskazówki i przykładowe problemy Cena egzemplarza RI w prenumeracie Prandelli Polska tel. 58 762 84 60, 604 29 25 50, e-mail: [email protected] Szkolenia cykliczne dla projektantów i instalatorów w siedzibie firmy: Podstawowe zasady projektowania i wykonawstwa w systemach instalacji sanitarnych firmy Prandelli; Gdańsk – pierwszy wtorek m-ca, w terenie – do uzgodnienia niższa o Sanha Polska tel. 76 857 32 02 e-mail: [email protected] Szkolenia dla instalatorów i projektantów na terenie całego kraju – techniki połączeń zaciskowych z miedzi, stali i tworzyw sztucznych; dobór i montaż ściennych paneli grzewczych Sanit tel. 32 332 67 43 Szkolenie dot. zgrzewaczy rur PP i PE do wody i gazu, dające uprawnienia IGNiG-u oraz certyfikat na zgrzewanie systemu ELGEF+ firmy GEORG FISCHER Termet tel. 74 854 70 50, 74 854 04 46 www.termet.com.pl Szkolenia dla serwisantów, instalatorów, projektantów, handlowców w zakresie oferty produkcyjnej Termet w ośrodkach szkoleniowych w: Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku, Bielsku-Białej, Aleksandrowie Łódzkim, Kielcach, Rzeszowie, Orońsku, Pile, Olsztynie, Białymstoku i Świebodzicach Uponor Polska tel. 801 000 425, 22 266 82 00 Szkolenia dla instalatorów w zakresie montażu systemów do zimnej i ciepłej wody, c.o. i ogrzewania/chłodzenia płaszczyznowego firmy Uponor Szkolenia dla projektantów z wykorzystaniem programów Instalsoft lub Audytor, w zakresie montażu systemów do zimnej i ciepłej wody, c.o. i ogrzewania/chłodzenia płaszczyznowego firmy Uponor Viessmann tel. 71 360 71 00, www.viessmann.pl, e-mail: [email protected] Dla projektantów – aspekty projektowania nowoczesnych systemów grzewczych z zastosowaniem kotłów kondensacyjnych i niskotemperaturowych, kolektorów słonecznych i pomp ciepła Dla instalatorów – montaż, uruchomienie, serwis pomp ciepła, kolektorów słonecznych, kotłów wiszących oraz stojących małej i średniej mocy 2-letnia Szkoła Policealna Nowoczesnych Technik Grzewczych Akademii Viessmann Wavin Metalplast-Buk www.wavin.pl, e-mail: [email protected], bezpłatna infolinia: 800 161 555 Szkolenia online dla firm: Materiały elastyczne a materiały sztywne w systemach kanalizacji grawitacyjnej na podstawie porównania systemu z PVC-U z systemem z kamionki Zehnder tel. 605 885 886 Sławomir Duda (koordynator serwisu), e-mail: [email protected] Szkolenia dla wykonawców/serwisantów: COMFOBOX, CSY 21% od ceny detalicznej „ R y n k u I n s t a l a c y j n e g o” typu powietrze-woda, termodynamicznych ogrzewaczy wody z wbudowaną pompą ciepła i kolektorów słonecznych 86 Hewalex tel. 32 214 17 10 wew. 376, infolinia 801 000 810, e-mail: [email protected] Cykl szkoleń technicznych z zakresu instalacji kolektorów słonecznych i pomp P R E N U M E R ATA e-mail: [email protected] promocja Atlantic tel. 22 487 50 76, Sławomir Rostkowski (Dział Techniczny) Bezpłatne szkolenie z odnawialnych źródeł energii dotyczące: pomp ciepła przyprenumeracierocznej(10numerów) i półrocznej (5 numerów) koszty wysyłki pokrywa wydawnictwo do studentów skierowana jest specjalna oferta edukacyjna (wymagana jest kserokopia aktualnej legitymacji studenckiej) prenumeratę można zamówić od dowolnego numeru Cena prenumeraty: – próbna (kolejne 3 numery): – – – – bezpłatna edukacyjna: półroczna: roczna: dwuletnia: 90 90 130 240 zł zł zł zł Zamówienia można składać: – telefonicznie: 22 810 21 24 lub 22 512 60 82 – faksem: 22 810 27 42 – e-mailem: [email protected] lub [email protected] – przez internet: www.rynekinstalacyjny.pl lub ksiegarniatechniczna.com.pl rynekinstalacyjny.pl INFORMATOR KATALOG FIRM ADAM Sp. z o.o. Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych 84-230 Rumia, ul. Morska 9A tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35 e-mail: [email protected], www.adam.com.pl ...sprawdzone w każdym detalu stożkowo-membranowy zwrotny zawór antyskażeniowy EWE MegaCAD – CAD-Projekt 05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B tel. 22 465 59 29, 601 206 403 e-mail: [email protected] www.megacad.pl Przedsiębiorstwo MPJ Marek Jastrzębski 20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15 tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00 e-mail: [email protected], www.mpj.pl ROCKWOOL Sp. z o.o. 66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14 infolinia: 801 660 036, 601 660 033 e-mail: [email protected] www.rockwool.pl oferuje: bezwłazowe studzienki wodomierzowe dla wodomierzy od Qn 2,5 do Qn 6 zestawy wodomierzowe od 1/2" do 2" i ich elementy zawory kulowe oraz skośne grzybkowe od 1/2" do 2" zawory antyskażeniowe typu EA i EB od 3/4" do 2" (połączenia gwintowe) oraz od DN 50 do DN 200 (połączenia kołnierzowe) stojaki hydrantowe i ich elementy hydranty i zawory ogrodowe nawiertki do rur wszelkich typów przejścia przez mury EWE Armatura Polska Sp. z o.o. reklama ul. Partynicka 15 53-031 Wrocław Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49 Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74 www.ewe-armaturen.pl rynekinstalacyjny.pl steinbacher izoterm sp. z o.o. 05-152 Czosnów, ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89 www.steinbacher.pl, [email protected] steinonorm® 300 otuliny z miękkiej pianki poliuretanowej Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych steinwool® otulina izolacyjna z wełny mineralnej Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych steinonorm® 700 otulina z twardej pianki poliuretanowej Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów i urządzeń w sieciach napowietrznych steinothan® 107 płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie podłogowe steinodur® PSN płyty termoizolacyjno-drenażowe Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady steinodur® UKD płyty termoizolacyjne z polistyrenu Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy, patio, parkingi, podłogi, ściany piwnic czerwiec 2016 87 87 INFORMATOR GDZIE NAS ZNALEŹĆ Gdzie nas znaleźć Wpisz RYNEK INSTALACYJNY na: www.e-kiosk.pl, www.publio.pl, www.nexto.pl, www.egazety.pl Pobierz aplikację GRUPA MEDIUM na Android i iOS Salony sprzedaży prasy EKO-INSTAL Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77 FAMEL Kępno, ul. Świerczewskiego 41 tel. 62 782 85 95 Kluczbork, ul. Gazowa 2 tel. 77 425 01 00 Namysłów, ul. Reymonta 72 tel. 77 410 48 30 Olesno, ul. Kluczborkska 9a tel. 34 359 78 51 Oława, ul. 3 Maja 20/22 tel. 71 313 98 79 Wieluń, ul. Ciepłownicza 23 tel. 43 843 91 20 HEATING-INSTGAZ Rzeszów, ul. Przemysłowa 13 tel. 17 854 70 10 MIEDZIK Szczecin, ul. Mieszka I 80 tel. 91 482 65 66 PAMAR Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19 tel. 33 810 05 88, -89 Dystrybutorzy AES Jasło, ul. Kopernika 18 tel. 13 446 35 00 ASPOL-FV Łódź, ul. Helska 39/45 tel. 42 650 09 82 BARTOSZ Sp.j. Białystok, ul. Sejneńska 7 tel. 85 745 57 12 BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce Kielce, ul. Ściegiennego 35A tel. 41 361 31 74 BAUSERVICE Warszawa, ul. Berensona 29P tel. 22 424 90 90 Warszawa, ul. Albatrosów 10 tel. 22 644 84 21 Szczecin, ul. Pomorska 141/143 tel. 91 469 05 93 BOSAN Warszawa, ul. Płowiecka 103 tel. 22 812 70 72 CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej Piaseczno, ul. Julianowska 24 tel. 22 737 08 35 faks 22 737 08 28 FEMAX Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25 tel. 58 326 29 00 [email protected] Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1 tel. 52 381 39 50 [email protected] GRUPA INSTAL-KONSORCJUM ANGUS Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a tel. 22 613 38 60, 812 41 45 B&B Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112 tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76 88 czerwiec 2016 POL-PLUS Zielona Góra, ul. Objazdowa 6 tel. 68 453 55 55 PROMOGAZ-KPIS Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7 tel. 12 653 03 45, 653 15 02 SANET Gdynia, ul. Opata Hackiego 12 tel. 58 623 41 05, 623 10 96 TERMECO Lublin, ul. Długa 5 tel. 81 744 22 23 WILGA Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65 tel. 34 370 90 40, -41 GRUPA SBS www.grupa-sbs.pl AND-BUD Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32 tel. 15 823 01 48 APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl Garwolin, ul. Targowa 2 tel. 25 782 27 00 Łosice, ul. 11 Listopada 6 tel. 83 359 06 67 Łuków, Aleje Kościuszki 17 tel. 25 798 29 48 Siedlce, ul. Torowa 15a tel. 25 632 71 02 AQUA Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26 tel. 95 720 67 20 Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13 tel. 95 728 17 20 Legnica, ul. Działkowa 4 tel. 76 822 94 20 Wałcz, ul. Budowlanych 10b tel. 67 387 01 00 Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A tel. 71 341 94 67 Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25 tel. 68 324 08 98 ARMET Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11 tel. 32 241 12 39 Katowice, ul. Opolska 23-25 tel. 32 205 01 84 BEHRENDT www.behrendt.com.pl Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24 tel. 56 697 25 06 Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e tel. 56 472 59 02 Rypin, ul. Mławska 46f tel. 54 280 72 68 [email protected] BORKOWSKI Swarzędz, ul. Zapłocie 4 tel. 61 818 17 24, 818 17 25 BUD-INSTAL CHEM-PK Opoczno, ul. Partyzantów 6 tel. 44 755 28 25 BUDEX Wieluń, ul. Warszawska 22 tel. 43 843 11 60 CUPRUM-BIS Toruń, ul. Lubicka 32 tel. 56 658 60 73 ELTECH Częstochowa, ul. Kalwia 13/15 tel. 34 366 84 00 FILA Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43 tel. 58 520 22 06 GRAMBET Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78 tel. 61 814 37 70 GROSS Kielce, ul. Zagnańska 145 tel. 41 340 58 10, -15 HYDRASKŁAD Koło, ul. Sienkiewicza 30 tel. 63 261 00 29 Łask, ul. 9 Maja 90 tel. 43 675 53 11 Pabianice, ul. Lutomierska 42 tel. 42 215 71 60 Sieradz, ul. POW 23 tel. 43 822 49 27 Turek, ul. Wyszyńskiego 2A tel. 63 214 12 12 Warta, Proboszczowice tel. 43 829 47 51 Zduńska Wola ul. Getta Żydowskiego 24c tel. 43 825 57 33 HYDRO-SAN Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2 tel. 55 279 42 26 INSTALATOR Ełk, ul. T. Kościuszki 24 tel. 87 610 59 30 Łomża, ul. Zjazd 2 tel. 82 216 56 47 Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8 tel. 29 760 67 37, 760 67 38 INSTALBUD Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48 tel. 44 646 46 48 MESAN Wejherowo, ul. Gdańska 13G tel. 58 677 08 28, 677 90 90 METALEX Włocławek, Planty 38a tel. 54 235 17 93 MIEDŹ Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7 tel. 42 632 24 53 Pabianice, ul. Tkacka 23b tel. 42 215 76 23 rynekinstalacyjny.pl INFORMATOR GDZIE NAS ZNALEŹĆ NOWBUD Radomsko, ul. Młodzowska 4 tel. 44 682 22 17 HYDRO-INSTAL Gniew, ul. Krasickiego 8 tel. 58 535 38 16 PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a tel. 24 268 81 82 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI Rzeszów, ul. Reja 10 tel. 17 853 28 74 RADIATOR Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a tel. 74 842 36 04 REMBOR Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144 tel. 44 734 00 61 do -65 ROMEX Płońsk, ul. Młodzieżowa 28 tel. 23 662 87 25 RPW SANNY Radom, ul. Limanowskiego 95e tel. 48 360 87 96 SANITER Płock, ul. Dworcowa 42 tel. 24 367 49 56 Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120 tel. 22 607 99 51 SAN-TERM Łódź, ul. Warecka 10 tel. 42 611 07 81 SANTERM Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74 tel. 81 743 89 11 SAUNOPOL Łódź, ul. Inflacka 37 tel. 42 616 06 56 SAWO Zielona Góra, ul. Osadnicza 24 tel. 68 320 46 16 Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82 tel. 41 368 37 11 ZBI WACHELKA INERGIS Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B tel. 34 366 91 18 ISKO Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82 tel. 32 473 82 40 Konin, ul. Kleczewska 41 tel. 63 245 70 10 Koszalin, ul. Lniana 9B tel. 94 341 86 20-21 Kraków, ul. Centralna tel. 12 410 12 00 Kraków, ul. Zawiła 56 tel. 12 262 53 54 Legnica, ul. Poznańska 12 tel. 76 852 57 56, 58 Leszno, ul. Okrzei 2 tel. 655 252 912 MAKROTERM Zakopane, ul. Sienkiewicza 22 tel. 18 20 20 740 Lublin, ul. Olszewskiego 11 tel. 81 710 40 80 PRANDELLI POLSKA Gdańsk, ul. Budowlanych 40 tel. 58 762 84 50 Łódź, ul. Duńska 3/5 tel. 42 613 23 60 RESPOL EXPORT-IMPORT Czeladź, ul. Wiejska 44 tel. 32 265 95 34 Warszawa, ul. Burakowska 15 tel. 22 531 58 58 Michałowice-Reguły Al. Jerozolimskie 333 tel. 22 738 73 00 Wrocław, ul. Krakowska 13 tel. 71 343 52 34 www.respol.pl Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1 tel. 668 355 763 Nowy Targ, ul. Krakowska 21A tel. 12 262 53 54 Olsztyn, ul. Cementowa 3 tel. 89 539 15 38 Opole, ul. Cygana 1 tel. 77 423 21 40 TADMAR – sieć hurtowni Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218 ® tel. 61 827 24 00 faks 61 827 24 10 [email protected] TADMAR Ostrowiec Św., ul. Kilińskiego 59 tel. 41 265 50 10 Piła, ul. Jana Styki 8 tel. 67 352 67 01–09 Piotrków, ul. 1-go Maja 21 tel. 44 645 26 70 Bełchatów, ul. Czyżewskiego 52K tel. 44 633 81 40–42 Płock, ul. Targowa 20A tel. 24 367 10 87 Będzin, ul. Kościuszki 46–50 tel. 32 294 41 41 Poznań, ul. Lutycka 11 tel. 61 849 68 04 Białystok, ul. Przędzalniana 60 tel. 85 664 32 48-49 Poznań Torowa, ul. Torowa 2/4 tel. 61 873 32 13 Bielsko-Biała, ul. Piekarska 74 tel. 33 818 15 21 Puławy, ul. Lubelska 55 tel. 81 889 05 80 Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35 tel. 52 581 22 60 Radom, ul. Słowackiego 100 tel. 48 344 30 65 Częstochowa, ul. Bór 159/163 tel. 34 365 91 07 Rybnik, ul. Podmiejska 95 tel. 32 422 62 52 Elbląg, ul. Kazimierzowo 3A tel. 55 237 61 40 Rzeszów, ul. Instalatorów 3 tel. 17 863 24 13 Ełk, ul. Suwalska 84 tel. 87 621 84 84 Sieradz, ul. Organizacji Katyń 11 43 826 78 00 Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71 tel. 58 342 13 22 Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32 tel. 91 469 90 63 Gdynia, ul. Hutnicza 18 tel. 58 667 37 30 Szczecin, ul. Pomorska 61-65 tel. 91 469 90 63 THERMEX Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81 tel. 42 684 78 37 Gliwice, ul. Tarnogórska 215 tel. 32 339 30 70 Tarnobrzeg, ul. Skłodowskiej 2 tel. 15 822 97 80 THERMO-STAN Głowno, ul. Bielawska 17 tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15 [email protected], www.thermostan.pl Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93 Gniezno, ul. Orcholska 42 tel. 61 424 87 01 lub 03 Tarnów, ul. Tuchowska 23 tel. 14 626 83 23, 24 Gorzów, ul. Podmiejska 24 tel. 95 725 60 02 Toruń, ul. Mazowiecka 52-68 tel. 56 611 63 43-45 Grudziądz, ul. Jeziorna 4 tel. 56 461 03 38 Tychy, ul. Przemysłowa 55 tel. 728 427 640 Jelenia Góra, ul. Wolności 127 tel. 75 752 12 36 Wałbrzych, ul. Topolowa 23a tel. 74 842 24 29 Kalisz, ul. Wrocławska 192/204 tel. 62 736 41 49 Warszawa, ul. Działkowa 121B tel. 22 868 81 28-30 Katowice, ul. Leopolda 31 tel. 609 804 599 Włocławek, ul. Płocka 26 tel. 54 412 35 20 SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI Kutno, ul. Słowackiego 7 tel. 24 355 44 19 Łęczyca, ul. Ozorkowska 27, tel. 24 721 55 75 TERMER – MCM Bełchatów, ul. Cegielniana 76 tel. 44 635 08 71 TERMET Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61 tel. 43 823 64 31 TERMOPOL 2 Kraków, ul. Wodna 23 tel. 12 265 06 35 TERWO Łódź, ul. Pogonowskiego 69 tel. 42 636 66 02 THERM-INSTAL Łódź, al. Piłsudskiego 143 tel. 42 677 39 60 Łódź, ul. Kopcińskiego 41 tel. 42 677 39 00 TIBEX Łódź, ul. Inflancka 29 tel. 42 640 61 22 GRUPA TG CENTRUM Węgorzewo, ul. Warmińska 16 tel. 87 427 22 53 rynekinstalacyjny.pl czerwiec 2016 89 89 INFORMATOR INDEKS FIRM Wrocław, ul. Długosza 41/47 tel. 71 326 72 20-22 Wrocław, ul. Karmelkowa 29 tel. 71 346 37 07 Zamość, ul. Namysłowskiego 2 tel. 84 627 16 14 Zawiercie, ul. Władysława Żyły 16 tel. 32 671 03 10 Zielona Góra, ul. Zimna 1 tel. 68 324 18 28 TG INSTALACJE TG Instalacje – Centrala Sp. z o.o. 62-070 Dąbrowa k. Poznania, ul. Bukowska 49 tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17 [email protected] Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31 tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50 [email protected] Dąbrowa k. Poznania, ul. Bukowska 49 tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00 Katowice, ul. Porcelanowa 68 tel./faks 32 730 32 10 [email protected] Łódź, ul. Brukowa 14 bud. F tel./faks 42 659 96 76, [email protected] Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28 tel./faks 22 644 91 37, [email protected] Siedlce, ul. Karowa 18 tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65 [email protected] Warszawa, ul. Białołęcka 233 A tel. kom. 600 207 551, [email protected] Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5 tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24 [email protected] Zielona Góra, ul. Lisia 10 B tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06 [email protected] Księgarnie FERT Księgarnia Budowlana Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a GEPRO Księgarnia Techniczna Lublin, ul. Narutowicza 18 Główna Księgarnia Techniczna Warszawa, ul. Świętokrzyska 14 tel. 22 626 63 38 Księgarnia Budowlana ZAMPEX Kraków, ul. Długa 52 Księgarnia INFO-PANDA Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50 Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5 tel. 89 533 34 37 Księgarnia Techniczna NOT Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a tel. 42 632 09 68 Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c. Kraków, ul. Podwale 4 Księgarnia Piastowska Cieszyn, ul. Głębocka 6 P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b tel. 32 231 28 81 Księgarnia Techniczna Anna Dyl Kraków, ul. Karmelicka 36 90 czerwiec 2016 Indeks firm ADAM ���������������������������������� 1, 87 AERECO ���������������������������������� 73 AES ������������������������������������������ 88 AFRISO �������������������������������������� 8 ALNOR ������������������������������������ 60 AND-BUD �������������������������������� 88 APIS ���������������������������������������� 88 APO ������������������������������������������ 62 AQUA �������������������������������������� 88 AQUAFORM ������������������������������ 8 ARMACELL ������������������������������ 19 ARMATURA KRAKÓW �������������� 8 ARMET ������������������������������������ 88 ASK ������������������������������������������ 61 ASPOL-FV �������������������������������� 88 ATLANTIC �������������������������������� 86 BARBOR ���������������������������������� 62 BARTOSZ �������������������������������� 88 BAUSERVICE �������������������������� 88 BEHRENDT ������������������������������ 88 BEPIS ���������������������������������������� 3 BERETTA ���������������������������� 12, 86 BIMS PLUS �������������������������������� 8 BISAN �������������������������������������� 26 BMETERS ���������������������������������� 5 BORKOWSKI ���������������������������� 88 BOSAN ������������������������������������ 88 BRÖTJE �������������������������������������� 8 BUD-INSTAL CHEM-PK ���������� 88 BUDEX ������������������������������������ 88 CAD-PROJEKT ������������������������ 87 CAPRICORN ������������������������������ 8 CENTRALNY OŚRODEK CHŁODNICTWA ���������������������� 86 CENTROSAN ���������������������������� 88 CENTRUM �������������������������������� 88 CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI �������������������������� 88 CLIMA KOMFORT �������������������� 86 COMAP ������������������������������ 48, 86 CUPRUM-BIS �������������������������� 88 DANFOSS �������������������������������� 86 DE DIETRICH �������������� 26, 53, 86, DEFRO �������������������������������������� 12 DOLNOŚLĄSKA AGENCJA ENERGII I ŚRODOWISKA �������� 86 EBM-PAPST ���������������������������� 79 EKO-INSTAL ���������������������������� 88 EKOKLIMAX-PROJEKT ������������ 63 EL-TEAM ���������������������������������� 63 ELEKTROMET �������������������������� 12 ELTECH ������������������������������������ 88 EWE ARMATURA �������������������� 87 FAMEL ������������������������������������ 88 FEMAX ������������������������������������ 88 FERRO �������������������������������������� 11 FERT ���������������������������������������� 90 FILA ����������������������������������������� 88 FITTING �������������������������������������� 8 FLÄKT BOVENT ���������������� 29, 86 FLÄKT WOODS ������������������ 29, 86 FONDITAL ���������������������������������� 8 FUJITSU ���������������������������� 22, 86 GALMET ������������������������������ 4, 11 GEBERIT ���������������������������������� 12 GEPRO �������������������������������������� 90 GLEN DIMPLEX ������������������ 39, 86 GRAMBET �������������������������������� 88 GROHE �������������������������������������� 8 GROSS ������������������������������������ 88 GRUNDFOS �������������������������� 8, 86 GRUPA BOSCH ������������������������ 69 GRUPA INSTAL KONSORCJUM ������������������������ 88 GRUPA SBS ���������������������������� 88 GRUPA TG �������������������������������� 88 HEATING-INSTGAZ ���������������� 88 HERZ ���������������������������������������� 12 HEWALEX ���������������������������� 8, 86 HYDRASKŁAD ������������������������ 88 HYDRO-INSTAL ����������������������� 89 HYDRO-SAN ���������������������������� 88 HYUNDAI ���������������������������������� 2 IDMAR ������������������� 8, 33, 55, 85 IMI HYDRONIC ENGINEERING ���������������������������� 8 IMMERGAS �������������������������� 8, 14 INFO-PANDA �������������������������� 90 INSTAL-PROJEKT ���������������������� 8 INSTALATOR �������������������������� 88 INSTALBUD ���������������������������� 88 ISKO ���������������������������������������� 89 ISOVER ������������������������������ 13, 26 ISTPOL ������������������������������������ 63 ITRON �������������������������������������� 86 JEREMIAS �������������������������������� 8 JUNKERS �������������������������������� 69 KAN ����������������������� 8, 43, 48, 86 KESSEL ������������������������������ 86, 91 KIRA ������������������������������������������ 2 KISAN ���������������������������������� 8, 86 KLIMA-THERM ������������������ 22, 64 KLIMOSZ ���������������������������� 12, 86 KOŁO ���������������������������������������� 12 KONWEKTOR �������������������� 77, 87 KORADO ���������������������������������� 22 KRZYS-POL �������������������������������� 8 LG ELECTRONICS ���������������������� 7 LINDAB ������������������������������ 65, 75 LOGOS �������������������������������������� 90 MERCURJUS �������������������������� 90 MESAN ������������������������������������ 88 METALEX �������������������������������� 88 MIEDZIK ���������������������������������� 88 MIEDŹ �������������������������������������� 88 MITSUBISHI ELECTRIC ����������� 66 MPJ ������������������������������������������ 87 NIBCO �������������������������������������� 86 NIBE-BIAWAR ������������������������ 86 NILAN �������������������������������������� 66 NOWBUD �������������������������������� 88 ODLEWNIA ŻELIWA ������������������ 8 OSRAM �������������������������������� 9, 26 OVENTROP ������������������������������ 12 PAMAR ������������������������������������ 88 PAROC ������������������������������������ 87 POL-PLUS �������������������������������� 88 PRO-VENT �������������������������������� 59 PRODMAX ������������������������������ 57 PROMOGAZ-KPIS �������������������� 88 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI ������������������ 89 PURMO �������������������������������������� 8 RADIATOR ������������������������������ 88 REGULUS ���������������������������������� 8 REHAU ������������������������������������ 47 REMBOR ���������������������������������� 88 RESPOL ������������������������������������ 89 ROCKWOOL ���������������������������� 87 ROMEX ������������������������������������ 88 ROTH ���������������������������������������� 49 RPW SANNY �������������������������� 88 SALDA ������������������������������������ 65 SAMSUNG ������������������������������ 92 SAN-TERM ������������������������������ 88 SANET ������������������������������������ 88 SANIT �������������������������������������� 86 SANITER ���������������������������������� 88 SANTERM �������������������������������� 89 SAUNIER DUVAL ���������������������� 8 SAUNOPOL ������������������������������ 89 SAWO �������������������������������������� 89 SIEMENS ���������������������������������� 8 STEINBACHER IZOTERM �������� 87 STIEBEL ELTRON �������������������� 11 SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI �������������������� 89 TACONOVA ������������������������ 11, 26 TADMAR ���������������������������������� 89 TECE ������������������������������������ 8, 12 TERMECO �������������������������������� 88 TERMER – MCM ���������������������� 89 TERMET ���������������������������������� 12 TERMO ORGANIKA ���������������� 26 TERMO-TECH ���������������������������� 8 TERMOPOL 2 �������������������������� 89 TERWO ������������������������������������ 89 TG INSTALACJE ���������������������� 90 THERM-INSTAL ���������������������� 89 THERMEX �������������������������������� 89 THERMO-STAN ������������������������ 89 TIBEX �������������������������������������� 89 TWEETOP ���������������������������������� 8 UPONOR ���������������������������������� 50 VAILLANT ���������������������������� 8, 12 VALSIR �������������������������������������� 8 VENTIA ������������������������������������ 67 VIESSMANN ���������������������� 12, 86 VOGEL&NOOT ���������������������������� 8 WACHELKA INERGIS �������������� 89 WILGA ������������������������������������ 88 ZAMPEX ���������������������������������� 90 ZEHNDER �������������������������� 12, 86 rynekinstalacyjny.pl Szybki i skuteczny Nowy pomporozdrabniacz Minilift F Przepompownia z niezwykle wydajnym mechanizmem rozdrabniającym SharkTwister www.kessel.pl Przyjemny chłód na okrągło Klimatyzator kasetonowy 360 Okrągły klimatyzator kasetonowy podkreśli nowoczesność każdego hotelu, restauracji czy punktu usługowego. Jego rewolucyjny kształt powoduje, że powietrze rozprowadzane jest w zakresie 360°, równomiernie w całym pomieszczeniu. Zastosowanie unikatowej konstrukcji i zaawansowanych technologii zmieniło kierunek przepływu powietrza, co zapobiega powstawaniu silnych zimnych podmuchów powietrza. Więcej informacji znajdziesz na www.klimatyzacja.samsung.pl Ceiling design by
