spis treści - Urząd Gminy Główczyce

Transkrypt

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY GŁÓWCZYCE
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROJEKTU ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY GŁÓWCZYCE
AUTORZY OPRACOWANIA:
GRAŻYNA KUBICZ
MIROSŁAWA HAŁUZO
JOLANTA REKOWSKA
GRAFIKA:
BARBARA BROKOS
SŁUPSK 2011
WÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
WOJEWÓDZKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W SŁUPSKU * 2011
1
Spis treści
1. Podstawa prawna, zakres i metodyka sporządzanej prognozy.............................................................3
1.1. Podstawa prawna prognozy ...................................................................................................3
1.2. Cel prognozy ..........................................................................................................................3
1.3. Informacja o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy ......................................4
2. Informacje o zawartości projektu Studium, zawartych w nich celach i kierunkach oraz jego powiązania z
innymi dokumentami ......................................................................................................................6
3. Analiza i ocena istniejącego stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku
braku realizacji projektu Studium ....................................................................................................8
3.1. Charakterystyka istniejącego stanu środowiska .......................................................................8
3.2. Jakość i zagrożenia środowiska .......................................................................................... 15
3.3. Dotychczasowe zmiany w środowisku .................................................................................. 17
3.4. Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji projektu Studium .................... 18
4. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ................. 19
5. Charakterystyka i ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia
projektu Studium ze szczególnym uwzględnieniem obszarów objętych ochroną prawną .............. 26
5.1. Prawne formy ochrony przyrody ........................................................................................... 26
5.2. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektu .......................... 28
6. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
z których realizacją związany jest projekt dokumentu oraz sposoby, w jaki zostały one uwzględnione w projekcie Studium ............................................................................................................... 29
7. Analiza i ocena przewidywalnego znaczącego oddziaływania projektu Studium na środowisko...... 33
7.1. Analiza i ocena przewidywalnego oddziaływania na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura
2000 oraz integralność tych obszarów .................................................................................. 33
7.2. Ocena przewidywanych znaczących oddziaływań kierunków zagospodarowania przestrzennego projektu Studium na komponenty środowiska i zdrowie ludzi ........................................... 43
8. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektu Studium............... 53
9. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie Studium oraz wskazanie napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy ................. 61
10. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu .............................................................. 61
11. Propozycje dotyczące metod analizy skutków realizacji ustaleń planu oraz częstotliwości jej przeprowadzania ........................................................................................................................ ........62
12. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym .................................................... ........63
13. Materiały źródłowe .............................................................................................................. ........69
Załączniki graficzne nr 1-12
2
1. Podstawa prawna, zakres i metodyka sporządzanej prognozy
1.1. Podstawa prawna prognozy
Podstawą prawną sporządzenia niniejszej „Prognozy oddziaływania na środowisko do projektu
zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Główczyce,
zwanego dalej projektem Studium, jest art. 46 pkt 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199 poz.1227). Artykuł ten nakłada na organy administracji opracowujące projekty: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to z
przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001
roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
Inne przepisy prawa wykorzystane przy sporządzaniu prognozy:
Ustawa z dnia 27.04.2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.
717 z późn. zm.),
Ustawa z 27.04.2001 o ochronie środowiska (tj. Dz. U. z 2008, Nr 25, poz. 150 z późn. zm.),
Ustawa z 16.04.2004 o ochronie przyrody (tj. Dz. U. z 2009, nr 151, poz.1220),
Ustawa z 3.02.1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tj. Dz. U. z 2004, Nr 121, poz. 1266, z
późn. zm.),
Ustawa z 28.09.1991 o lasach (tj. Dz. U. z 2005 Nr 45, poz. 435 z późn. zm.),
Ustawa z 18.07.2001 Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2005 Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.),
Ustawa z 4.02.1994 Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz. U. z 2005 Nr 228, poz. 1947 z późn.
zm.)
Ustawa 23.07.2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z
późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2011 w sprawie obszarów specjalnej ochrony
ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 113);
Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010, Nr 213, poz. 1397);
Za sporządzenie prognozy odpowiada organ opracowujący projekt dokumentu lub wprowadzający zmiany do już przyjętego dokumentu.
1.2. Cel i zakres prognozy
Podstawowym celem Prognozy jest ustalenie, czy przyjęte w projekcie Studium, cele, zasady i
kierunki zagospodarowania przestrzennego sprzyjają ochronie środowiska i zrównoważonemu rozwojowi. Ma ona również doprowadzić do identyfikacji możliwych do określenia skutków środowiskowych
powodowanych realizacją postanowień ocenianego dokumentu oraz ocenić, czy przyjęte rozwiązania
w dostateczny sposób chronią przed powstawaniem konfliktów i zagrożeń w środowisku.
Zakres niniejszej Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko oraz uzgodnień dotyczących zakresu i szczegółowości informacji,
jakie powinny być zawarte w Prognozie, dokonanych przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku pismem z dnia 22 listopada 2010 r. znak: RDOŚ-22-PN.II-7041-15-64/10/ap i Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Słupsku pismem z dnia 20 października 2010 znak:
3
O.I.SZNS/01/28/10/4772. Zgodnie z ustalonym zakresem prognoza oddziaływania na środowisko powinna:
zawierać informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami,
określać, analizować i oceniać istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w
przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,
określać, analizować i oceniać stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
określać, analizować i oceniać istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych,
określać, analizować i oceniać cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym albo krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
określać, analizować i oceniać przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko oraz zabytki, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię
ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności
między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;
przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego
dokumentu,
przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie
wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru,
w tym także wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we
współczesnej wiedzy,
zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
zawierać informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień projektowanego
dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
zawierać streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym,
uwzględniać informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla
przyjętych dokumentów powiązanych z projektem dokumentu.
Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia
szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem (art. 52 ust. 1).
1.3. Informacja o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy
W trakcie opracowania prognozy oddziaływania na środowisko, analizę i ocenę istniejącego
stanu środowiska, stanowiące punkt wyjściowy do prognozowania przyszłych potencjalnych zmian,
wykonano poprzez określenie właściwości biologicznych poszczególnych elementów środowiska (różnorodność gatunków, zdolność produkcyjna, odporność ekosystemów itp.). Podstawą analiz i ocen
istniejącego stanu środowiska były informacje o środowisku, zawarte w opracowaniu ekofizjograficznym, sporządzonym na potrzeby projektu Studium, raporty z monitoringu awifauny i nietoperzy dla
planowanych farm wiatrowych, dostępne wyniki monitoringu a także wizja w terenie.
Prognozowanie oddziaływań środowiskowych przyjętych kierunków zagospodarowania przestrzennego w projekcie Studium, czyli wielkości i znaczenia skutków wywołanych realizacją i funkcjoWÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
4
nowaniem planowanego zagospodarowania na poszczególne komponenty środowiska, sporządzono
przy zastosowaniu metody jakościowej i ilościowej oraz metody niestandardowej, opartej na wiedzy i
doświadczeniu sporządzającego prognozę.
W części prognostycznej na podstawie dokonanej oceny stanu środowiska, zdefiniowano główne problemy w zakresie ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji zapisów projektu
Studium. Przeprowadzono analizę czy i w jakim zakresie przyjęte cele będą wspierały realizację celów
umieszczonych w dokumentach strategicznych odnoszących się do problematyki środowiska i zrównoważonego rozwoju zarówno na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym jak i krajowym. Następnie dokonano identyfikacji potencjalnych oddziaływań przyjętych kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów: powietrze i
klimat, woda, bioróżnorodność, zwierzęta i rośliny, powierzchnia ziemi, zasoby naturalne, krajobraz,
zabytki, zdrowie ludzi, dobra materialne. Syntetyczną charakterystykę oddziaływań zagregowanych
kierunków zagospodarowania przestrzennego przedstawiono w ujęciu tabelarycznym. Zaproponowano rozwiązania mające na celu minimalizację zidentyfikowanych, niekorzystnych oddziaływań kierunków zagospodarowania przestrzennego projektu Studium na środowisko. Prognoza wykonywana była
równolegle z pracami nad projektem Studium.
W prognozie wykorzystano informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko
sporządzonych dla dokumentów powiązanych z projektem Studium, w tym:
Prognozie oddziaływania na środowisko projektu programu wodno-ściekowego kraju (2009);
Prognozie oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły (2009);
Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania
Ścieków Komunalnych (2008);
Prognoza oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020,
Prognoza oddziaływania na środowisko Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Pomorskiego (2007)
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnej strategii energetyki ze szczególnym
uwzględnieniem źródeł odnawialnych (2008);
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014, którego część stanowi projekt Planu Gospodarki Odpadami (2007);
Prognoza oddziaływania na środowisko przyrodnicze projektu zmiany planu zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego (2008);
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowości Główczyce (2002);
Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości Izbica (2003);
Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu działki nr 374/5 w miejscowości Rzuszcze (2003);
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy Główczyce w obrębie ewidencyjnym Wykosowo (2003);
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości Główczyce (działki nr 79, 80/1, 80/2, 81, cz. 71) (2008);
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce dla terenu w miejscowości Główczyce (2009);
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy Główczyce w obrębach Drzeżewo-Lipno, Żoruchowo, Zgojewo, Żelkowo,
Przebędowo (2003);
Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego (2009);
5
Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod projektowany gazociąg Dn 700 wraz z towarzyszącymi urządzeniami infrastruktury technicznej (2009);
2. Informacja o zawartości projektu Studium, zawartych w nim celach i kierunkach oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce,
zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, określa politykę przestrzenną gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego.
Do zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce przystąpiono na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 2003 r., Nr 80, poz. 717 ze zm.) oraz na podstawie uchwały Nr 433/2010
Rady Gminy Główczyce z dnia 20 września 2010 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce w jej granicach.
W ramach prac nad zmianą Studium zaktualizowano uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r.
w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy (Dz. U. Nr 118 poz.1233). Przy zmianie Studium uwzględniono i zachowano fragmenty, które
zachowały swoją aktualność (fragmenty wyróżnione czcionka pochyłą).
Zmiana studium zawiera uwarunkowania stanowiące część I oraz kierunki rozwoju - część II
wraz z załącznikami graficznymi. W części - Kierunki zagospodarowania przestrzennego zawarto
szczegółowe cele rozwoju przestrzennego gminy, którymi są:
Cele gospodarcze
1) tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi gospodarki żywnościowej;
2) kontynuacja procesu restrukturyzacji rolnictwa, w tym przekształceń własnościowych na terenach
byłych jednostek rolnictwa uspołecznionego;
3) tworzenie warunków rozwoju innych funkcji gospodarczych, przede wszystkim gospodarki turystycznej, rekreacji, małej i średniej przedsiębiorczości;
4) ochrona atrakcyjności środowiska jako podstawy działalności gospodarczej;
5) realizacja przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej.
Cele ekologiczne
ochrona unikatowych wartości środowiska przyrodniczego;
utrzymanie ciągłości ekosystemów w czasie i w przestrzeni;
ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych, kopalin;
przeciwdziałanie zagrożeniom dla środowiska i zdrowia ludzi;
ochrona unikatowych wartości środowiska kulturowego oraz ochrona i eksponowanie wartości
krajobrazowych gminy;
6) ochrona elementów historycznie ukształtowanej sieci osadniczej.
1)
2)
3)
4)
5)
Cele społeczne
1) kształtowanie wysokiej jakości środowiska życia mieszkańców;
2) przygotowanie zasobu gruntów niezbędnego do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców gminy i realizacji zadań własnych samorządu gminy
3) zapewnienie mieszkańcom podstawowego standardu dostępu do usług;
4) poprawa sieci drogowej;
5) rozbudowa systemów infrastruktury technicznej, szczególnie w zakresie zaopatrzenia w wodę
oraz odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków,
Narzędziem realizacji przyjętych celów zagospodarowania przestrzennego są m.in. określone w projekcie Studium kierunki kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej na obszarze gminy, w
ramach których wyznaczono trzy strefy funkcjonalno-przestrzenne:
6
I Strefa Zachodnia - wielofunkcyjnego rozwoju;
II Strefa Centralna - rolnicza, z podpodziałem na:
II.A. Podstrefa Centralna Północ – rolnicza obejmująca główne pasmo koncentracji procesów
rozwojowych,
II.B. Podstrefa Centralna Południe - rolnicza z funkcjami komplementarnymi;
III Strefa Północno-Wschodnia zrównoważonego rozwoju i ochrony przyrody, z podpodziałem na:
III.A. Podstrefa Wschodnia /Dolina Łeby/,
III.B. Podstrefa Północna /Słowiński Park Narodowy wraz z otoczeniem/.
W strefach funkcjonalno-przestrzennych wskazuje się obszary koncentracji i rozwoju zabudowy
i zainwestowania. Obszary wyznacza i aktualizuje się w oparciu o istniejącą sieć osadniczą, istniejące
zainwestowanie i zagospodarowanie, układ komunikacji drogowej i infrastruktury technicznej, z
uwzględnieniem uwarunkowań środowiska przyrodniczego i kulturowego. W wyznaczonych obszarach
przewiduje się możliwość rozwoju urbanistycznego, spójnie z kierunkami i zasadami rozwoju, w tym
wskazanymi dla stref funkcjonalno-przestrzennych i w zapisach dotyczących kierunków rozwoju poszczególnych funkcji.
W projekcie Studium wskazano również kierunki rozwoju sieci ośrodków osadniczych wraz z infrastrukturą społeczną, kierunki rozwoju funkcji mieszkaniowych i gospodarczych, turystyki, sportu i
rekreacji. Określano kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania i użytkowania terenów oraz
tereny wyłączone z zabudowy. Przedstawiono zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony
przyrody oraz krajobrazu kulturowego, środowiska kulturowego oraz środowiska archeologicznego. W
kierunkach rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej przedstawiono zasady i kierunki
zagospodarowania przestrzennego dotyczące m.in. rozwoju, modernizacji układów komunikacyjnych,
systemu dróg rowerowych, zaopatrzenia w wodę, odprowadzenia i oczyszczania ścieków, gospodarki
odpadami, rozwoju telekomunikacji i systemu elektroenergetycznego. Określono także zagadnienia
dotyczące kierunków i zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej.
Wskazano obszary przewidywanych inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, w tym zgodnie z ustaleniami planu województwa, obszary obowiązkowego sporządzenia
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i obszary, dla których gmina zamierza sporządzić plany, obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2, obszary przestrzeni
publicznej, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi.
Projekt Studium poprzez przyjęte cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego spójny jest
z następującymi dokumentami na szczeblu krajowym: Polityką ekologiczną państwa w latach 20092012 z perspektywą do roku 2016 (2009), Planem gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza
Wisły (2008), Krajowym program oczyszczania ścieków komunalnych (aktualizacja 2009), Programem
rozwoju obszarów wiejskich 2007-2013.
Na szczeblu regionalnym dokument spójny jest z: Planem zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego (zmieniony 2009) przyjętym Uchwałą nr 1004/XXXIX/2009 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009, Strategią rozwoju województwa pomorskiego do
roku 202018 lipca 2005 roku przyjętą uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego Nr 587/XXXV/05,
Regionalnym Programem Operacyjnym dla WP na lata 2007-201306 podpisanym 6 września 2007
przez Komisarza ds. polityki regionalnej UE. Ponadto w projekcie Studium uwzględniono zapisy: Strategii rozwoju energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych (Uchwała Nr
1098/LII/06 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 23 października 2006), Programu ochrony
środowiska województwa pomorskiego z planem gospodarki odpadami (Uchwała Nr 191/XII/07 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2007 r.), Strategii rozwoju turystyki województwa
pomorskiego na lata 2004-2013 (Uchwała Nr 327/XIII/04 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia
17 maja 2004 r.), Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa w woj. pomorskim (Uchwała Nr
558/XXXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dn. 18 lipca 2005 r., Programu udrażniania rzek
województwa pomorskiego (Uchwała Nr 355/24/04 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 14
czerwca 2004 r.), Regionalnej strategii rozwoju transportu w woj. pomorskim (Uchwała Nr
7
604/XXVI/08 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 29 września 2008 r.), Programu opieki nad
zabytkami województwa pomorskiego na lata 2007-2010 (Uchwała Nr 72/VI/07 Sejmiku Województwa
Pomorskiego z dnia 26 lutego 2007 r.) i wiele innych. Na szczeblu lokalnym dokument powiązany jest
z: Strategią zrównoważonego rozwoju gminy Główczyce przyjętą uchwałą Nr 38/232/2000 z dnia 12
lipca 2000 r., Projektem założeń do planu zaopatrzenia Gminy Główczyce w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe przyjętym Uchwałą Nr 16/355/2006 Rady Gminy Główczyce z dnia 28 marca 2006
r., projektem Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Główczyce na lata 2008-2012 z perspektywą
2012-2016. Aktualizacja, projektem Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Główczyce 2012. Aktualizacja.
3. Analiza i ocena istniejącego stanu środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektu Studium
3.1 Charakterystyka istniejącego stanu środowiska
Gmina Główczyce położona jest w północno zachodniej części województwa pomorskim, w północno – wschodniej części powiatu słupskiego. Graniczy:
od wschodu z gminami powiatu lęborskiego: Wicko i Nowa Wieś Lęborska,
od południa z gminami powiatu słupskiego: Potęgowo i Damnica,
od strony zachodniej z gminą powiatu słupskiego - Słupsk,
od północy z gminą powiatu słupskiego - Smołdzino.
Granica gminy Główczyce w części północnej wyznaczona jest przez brzeg jeziora Łebsko, w
części wschodniej przez koryto rzeki Łeby. Północno – zachodnią granicę wyznacza rzeka Pustynka
wpadająca do jeziora Łebsko. Natomiast granica południowa i zachodnia przebiega głównie przez
tereny rolne, pola uprawne i łąki.
W podziale na regiony fizycznogeograficzne (wg J. Kondrackiego) gmina Główczyce leży w
podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich w centralnej części makroregionu Pobrzeże Koszalińskie. W granicach gminy znajdują się fragmenty trzech mezoregionów: Wybrzeże Słowińskie (na północnym wschodzie wokół jeziora Łebsko), Wysoczyzna Damnicka (centrum) i skraj Pradoliny Redy Łeby na wschodnim obrzeżu.
Gmina Główczyce posiada zróżnicowaną budową geomorfologiczną. Północna część gminy
obejmuje fragment Niziny Gardnieńsko-Łebskiej, zajmującej płaskie, nisko położone rozległe równiny
torfowe pochodzenia holoceńskiego, otaczające jezioro Łebsko i dolny odcinek doliny Łeby. Powierzchnie te są nieznacznie wyniesione ponad poziom morza (od 0,1 m do 5,0 m n.p.m.). Spadki
terenu są tu niewielkie od 0,1% do 0,5%. Nizinę urozmaicają wyżej wyniesione formy postglacjalne
(holoceńskie), zaliczające się do starszych nadmorskich form eolicznych. Są to: pola piasków przewianych w okolicach Gaci i ostaniec sandrowy w rejonie wsi Izbica.
Południową granicę Niziny Gardnieńsko-Łebskiej, na linii Zgierz – Rzuski Las – Następowo –
Gatka – Cecenowo, wyznacza ciąg wzniesień moren czołowych subfazy gardnieńskiej zlodowacenia
pomorskiego, w postaci wałów i garbów moreny czołowej, o dużych wysokościach względnych do 5060 m i dużych spadkach terenu. Na przedpolu ciągu wzniesień moren czołowych występują równinne
formy akumulacyjne związane z działalnością wód lodowcowych (równiny sandrowe, ostańce sandrowe i stożki napływowe). Z kolei na południe od ciągu wzniesień czołowo morenowych, rozciąga się
Wysoczyzny Damnicka. W pasie na południe od Żelkowa aż do Rumska oraz na południe od miejscowości Drzeżewo, Wielka Wieś, Wykosowo, Przebędowo, a także na zachód od Główczyc i na południe od Ciemina, Rzuszcza i Pobłocia aż po Cecenowo, tworzą ją powierzchnie płaskiej wysoczyzny
dennomorenowej, o wysokościach sięgających do 60 m n.p.m., z niewielkim udziałem terenów o deniwelacji do 10 m i nachyleniu terenu do 7%. Na południowy - zachód od Wykosowa i Stowięcina powierzchnię stanowi wysoczyzna morenowa falista. Jest to obszar o wysokościach względnych sięgających 60 - 70 m n.p.m. z niewielkim udziałem terenów o deniwelacji do 10 m i nachyleniu terenu do
10%. Płaskie i faliste powierzchnie wysoczyzn dennomorenowych urozmaicają formy wypukłe: wzniesienia moren czołowych akumulacyjnych i spiętrzonych oraz formy wklęsłe: wytopiska i zagłębienia
8
wypełnione wodą bądź zatorfione. Ponadto południową, wysoczyznową część gminy rozcinają mniejsze doliny rzeczno - denudacyjne: Rzechcinki i Strumienia Główczyckiego (Strugi Główczyckiej), a
także dolinki denudacyjne Skórzynki i Warblinki. Rozcięciom erozyjnym i dolinkom rzecznym towarzyszą strome zbocza, o wysokościach dochodzących do 10 - 20 m i nachyleniu ~10%, w tym wzdłuż
lewego zbocza doliny rzeki Łupawy oraz wzdłuż doliny rzeki Warblinki. Dolina Łupawy rozcinająca
wysoczyznę w południowej części gminy jest stosunkowo wąska, jej dno rozszerza się rejonie Żelkowa.
Wschodnia część gminy to fragment Pradoliny Łeby, stanowiącej rozległą, polodowcową formę
dolinną, wypełnioną utworami holoceńskimi, o szerokości dna 2-3 km, odwadnianą przez rzekę Łebę.
Na styku Pradoliny i obszaru wysoczyzny morenowej, wzdłuż linii Wolinia – Podole, zaznaczają się
krawędzie erozyjne w postaci stromych zboczy wysoczyzny, których wysokość sięga niekiedy 30 - 50
m, a stoki nachylone są nawet do ponad 15%. Dolinie Łeby towarzyszą piaszczyste terasy położone
na wysokości do ~10 m nad poziom rzeki. Niewielkie tarasy dolinne spotkać można także w dolinie
rzeki Pustynki, na północny - zachód od Równa.
Powierzchniowe formy antropogeniczne na terenie gminy związane są z dawnymi miejscami
składowania odpadów (Wykosowo, Izbica, Stowięcino, Żelkowo i Cecenowo - obiekty poddane rekultywacji), kopalnią torfu Krakulice – Gace i wyrobiskami po nielegalnym pozyskiwaniu kopalin, w tym
surowców ilastych (Wolinia – Dargoleza), kruszywa naturalnego (Główczyce, Żelkowo) oraz torfów.
Największe antropogeniczne przekształcenia rzeźby związane są z regulacją stosunków wodnych,
(kanały, rowy melioracyjne, wały przeciwpowodziowe, głównie w północnej części gminy, ponadto
progi piętrzące wody dla celów energetycznych w dolinie rzeki Łupawy w Drzeżewie, Żelkowie oraz na
Strumieniu Główczyckim w Główczycach, stawy rybne, w tym w dolinie Łupawy koło Żelkowa). Czytelne formy stanowią nasypy oraz wykopy drogowe i kolejowe oraz przekształcone antropogenicznie
powierzchnie w obrębie terenów zabudowy.
Powierzchniową warstwę ziemi budują utwory czwartorzędowe, w tym plejstoceńskie osady lodowcowe i wodnolodowcowe oraz holoceńskie osady rzeczne, jeziorne i bagienne, a także eoliczne.
Zalegają one na bardzo zróżnicowanej powierzchni utworów podczwartorzędowych – trzeciorzędu i
kredy. Trzeciorzędowe piaski, piaski pylaste i mułki występują najpłycej w okolicach Wolini – pod 12 –
17 metrową pokrywą czwartorzędu. Miąższość czwartorzędu waha się najczęściej od 40 do 120 m. Na
południu i w centrum są to przeważnie słabo przepuszczalne gliny i piaski gliniaste. Osady piaszczyste
towarzyszą dolinie rzeki Łupawy. W paśmie Żoruchowo – Żelkowo - Rumsko są to przede wszystkim
piaski wodnolodowcowe. Natomiast w dolinie Łupawy i jej dopływów głównie piaski i żwiry rzeczne.
Wzgórza moreny czołowej zbudowane są również z osadów piaszczystych. Na podmokłej nizinie
nadmorskiej wokół jeziora Łebsko oraz w dolinie Łeby przeważają młodsze holoceńskie osady organiczne. Są nimi głównie torfy i muły o zróżnicowanej miąższości. Piaski eoliczne budują wał wydmowy
na linii Izbica – Gać
Powierzchnia geodezyjna gminy Główczyce wynosi 32 197 ha, co stanowi 1,76% powierzchni
województwa pomorskiego (wg stanu na 1.01.2010 r.)1. Duża powierzchnia użytków rolnych – 18 911
ha (58,7% powierzchni całkowitej) determinuje rolniczy charakter gminy. Lasy i grunty leśne zajmują –
9 682 ha, co kształtuje wskaźnik lesistości gminy na poziomie 30,1% (średnio w woj. 37,0%). Użytki
ekologiczne pokrywają 1,9% powierzchni gminy.
W grupie użytków rolnych – grunty orne zajmują 64,7%, sady - 0,2%, trwałe użytki zielone - 32,2%
powierzchni UR. W porównaniu z województwem gmina charakteryzuje się większym udziałem trwałych
użytków zielonych, nieużytków oraz użytków ekologicznych, mniejszym zaś – lasów, wód oraz terenów
zabudowanych i zurbanizowanych. Grunty zabudowane i zurbanizowane zajmują niewielki obszar – 1
040 ha (3,2%), w tym tereny mieszkaniowe – 0,4%, drogi – 2,3%, użytki kopalne – 0,2%).
Największe, zwarte powierzchnie leśne występują w zachodniej i wschodniej części gminy. Zagospodarowanie lasów, poza obszarem SPN, odbywa się zgodnie z planami urządzania lasów poszczególnych nadleśnictw. W lasach administrowanych przez Nadleśnictwo Damnica część powierzchni leśnych oraz śródleśnych torfowisk bagien objęto ochroną wraz z ustaleniem zasad w zakresie ich
użytkowania i wykorzystania.
1
W wyniku nowych pomiarów powierzchnia geodezyjna gminy została zweryfikowana, w obecnej wielkości obowiązuje od
1.01. 2006 r.
9
W granicach gminy Główczyce znajduje się jedno udokumentowane i eksploatowane złoże torfu
(Krakulice – Gace) o zasobach ogółem 3053,6 m3 (2720,6 Mg) i powierzchni około 136 ha. Potencjalnie,
istnieje możliwość udokumentowania zasobów i podjęcia eksploatacji kopalin w rejonie Żelkowa, gdzie
wcześniej udokumentowano i eksploatowano złoże piasków ze żwirem (złoże Żelkowo w roku sprawozdawczym 2009 skreślone z bilansu zasobów) oraz w rejonie Dargolezy i Wolini.
Warunki glebowe na terenie gminy są zróżnicowane, znacznie korzystniejsze w południowej części gminy (Wysoczyzna Damnicka). W pokrywie glebowej dominują gleby wytworzone z glin zwałowych, wśród których najczęściej spotyka się gliny lekkie i piaski gliniaste. Stanowią one skałę macierzystą dość dobrych gleb brunatnych, w zależności od stopnia przemycia i spiaszczenia górnych
warstw zaliczanych do klasy bonitacyjnej IIIa, IIIb i IVa i kompleksu glebowo – rolniczego: 2 - pszennego dobrego oraz 4 - pszenno-żytniego. Te najżyźniejsze kompleksy stanowią około 60% gruntów
ornych gminy.
Najlepsze dla rolnictwa gleby występują w południowej części gminy. Tworzą one dwa obszary:
jeden rozciągający się na południe od miejscowości: Żoruchowo - Zgojewo - Drzeżewo do granicy z
gminą Damnica, drugi wokół miejscowości: Wielka Wieś, Dochowo, Szczypkowice. Tworzą je rozległe
areały gleb brunatnych kwaśnych i wyługowanych wytworzonych z glin lekkich i lekkich pylastych oraz
piasków gliniastych mocnych podścielonych gliną. Uformowały się na nich kompleksy przydatności
rolniczej: 2 pszenny dobry i 4 pszenno-żytni. Miejscem występowania żyznych gleb jest także położone bardziej na północy pasmo ciągnące się wzdłuż drogi wojewódzkiej DW 213. Obejmuje ono obszary użytków rolnych wokół miejscowości: Choćmirówko, Klęcino, Główczyce, Święcino, Wykosowo,
Rzuszcze, Pobłocie i Cecenowo - do granicy z gminą Wicko oraz bardziej na południe rejon Wolini,
Cecenowa i Podola Wielkiego. Pod względem typologicznym gleby te przypominają pasma południowe, ale większy jest w nich udział kompleksu 4.
Czarne ziemie, powstałe na skutek nadmiernego uwilgotnienia, występują najczęściej na obrzeżach gleb bagiennych lub w okresowo podmokłych obniżeniach terenowych. Tworzą one niewielkie
kompleksy użytków zielonych średniej jakości w sąsiedztwie łąk torfowych, na północ od wsi Choćmirówko. Mady średnie, płytko podścielone piaskiem zajmują fragment doliny Łupawy między Żelkowem
a Zgojewem, tworząc słabe łąki kompleksu 3z.
Pozostałe obszary gruntów ornych wytworzyły się w większości z utworów piaszczysto - gliniastych i piaszczystych. Najczęściej są to lekkie gleby pseudobielicowe zaliczane do klasy IVb, V i VI,
oraz do słabszych kompleksów żytnich: 5, 6 i 7. Zalegają głównie w północnej części gminy: przy granicy z gminą Smołdzino oraz w rejonie Izbicy.
Dużą obszarowo grupę stanowią gleby wytworzone z substancji organicznej – gleby torfowe i
mułowo-torfowe. Rozległe obszarowo kompleksy tych gleb wypełniają dolinę rzeki Łeby. Wytworzyły
się tu głównie torfy różnych typów: wysokie, niskie i przejściowe. W użytkowaniu rolniczym znalazły
się torfowiska niskie i gleby mułowo-torfowe tworzące trwałe użytki zielone średniej jakości – kompleksu 2z. Mniejsze obszary gleb organogenicznych zalegają w dolinach Cieku spod Dargolezy, Łupawy i
jej dopływów oraz dopływów rzeki Łeby. Użytki kompleksu 2z stanowią około 70% użytków zielonych
w gminie.
Obszar gminy Główczyce zawiera się w granicach dwóch zlewni przymorskich, przy czym większość obszaru gminy odwadniana jest przez rzekę Łebę i przymorskie, przepływowe jezioro Łebsko.
Wprost do leżącego poza granicą gminy jeziora Łebsko odprowadza wody ciek spod Dargolezy (Warblinka) o całkowitej długości 23,3 km wraz z dopływem Główczyckim Strumykiem. Dopływ Łeby Rzechcinka o długości około 10 km (odcinek źródłowy poza gminą), odwadnia południowo wschodnią
część gminy. Rzeka Łeba wyznaczająca wschodnią granicę gminy płynie uregulowanym korytem
przez podmokłe i zatorfione obszary z licznymi polderami. Przed ujściem do jeziora Łebsko rozwidla
się. Jedno ramię tzw. Stara Łeba wpływa do jeziora we wsi Izbica, natomiast drugie ramię – właściwe
koryto rzeki – uchodzi do jeziora w okolicach wsi Gać. Rzeka charakteryzuje się dużą zasobnością
wody w ciągu całego roku, posiada spokojny ustabilizowany przepływ.
Natomiast południowo zachodni fragment gminy należy do zlewni rzeki Łupawy. Ważniejszym
dopływem Łupawy z terenu gm. Główczyce jest ciek spod Wielkiej Wsi. Wąską głęboką dolinę Łupawy
wykorzystano spiętrzając wody rzeczne dla celów hydroenergetycznych w Drzeżewie i Żelkowie.
10
W granicach gminy brak jest dużych zbiorników wodnych, dość liczne są natomiast małe oczka
wodne. Tylko cztery spośród nich posiadają powierzchnię większą od 1 ha. Bardzo istotną rolę w hydrografii terenu odgrywają torfowiska, retencjonujące ogromne ilości wody. Grupują się one zwłaszcza
na nizinie wokół Łebska oraz w dolinie Łeby. Największe z nich to Ciemińskie Bagno, Bagna Izbickie,
Torfowisko Pobłockie, Rzuszcze Łąki, Wielkie Łąki – Gać.
Sieć hydrograficzną obszaru gminy wzbogacają liczne w części północnej i wschodniej, kanały i rowy,
w związku z rozwiniętym systemem melioracyjnym w obrębie równiny aluwialnej oraz doliny rzeki Łeby. Znajdują się tu rozległe tereny urządzeń melioracji podstawowych (poldery) i szczegółowych.
Gmina Główczyce leży na obszarze trzech podregionów hydrogeologicznych: Przymorskiego
(IV 2), Słupskiego (IV 3) i Kaszubskiego (IV 1- Rejon Pradoliny Redy - Łeby i Rejon Wolini). W Podregionie Przymorskim obejmującym północną część obszaru gminy główny użytkowy poziom wodonośny związany jest utworami czwartorzędowymi. Głębokość do stropu wynosi przeważnie 10 – 60 m,
miąższość utworów wodonośnych w granicach 15 – 40m, wydajność studni 10 – 70m3/h. W Podregionie Słupskim obejmującym m.in. centralną i południową część gminy, główny użytkowy poziom wodonośny jest również związany z utworami czwartorzędowymi. Głębokość poziomu wodonośnego jest
zmienna w zależności od konfiguracji terenu - od 20 do 100m. Jest zazwyczaj dobrze izolowany od
3
powierzchni terenu. Wydajność studni wynosi od 10 do 100 m /h.
W rejonie Pradoliny Redy - Łeby rozpoznano bardzo zasobną strukturę wodonośną. Udokumentowany został tu Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 107 „Pradolina Łeby” o powierzchni całkowitej
195 km2. Na obszarze gminy Główczyce znajduje się 12% jego ogólnej powierzchni. Zasoby dyspozycyjne zbiornika zostały oszacowane na 6700 m3/h. Ponadto w rejonie Nowej Wsi i Dochowa znajduje
się ponadto północny skraj udokumentowanego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 115 „Łupawa”. Jego całkowita powierzchnia liczy 118 km 2 (w granicach gminy tylko 8,2% jego całkowitej powierzchni). Głównym poziomem użytkowym są czwartorzędowe międzymorenowe piaski wodonośne.
Zasoby dyspozycyjne GZWP oszacowano na 1193 m3/h. Stopień wykorzystania jego zasobów wynosi
około 2%.
Położenie gminy Główczyce na pograniczu Wybrzeża Słowińskiego i Wysoczyzny Damnickiej
jest przyczyną znacznego zróżnicowania jej środowiska przyrodniczego abiotycznego i biotycznego
oraz odmiennego sposobu zagospodarowania przestrzeni. Charakterystyczną cechą terenu gminy
jest występowanie rozległych, zatorfionych obszarów zajmujących północną i wschodnią jej część.
Wykształciły się tu złoża torfowe trzech głównych typów: niskie, przejściowe oraz najcenniejsze - wysokie. Otaczają one jezioro Łebsko oraz zajmują dno doliny Łeby. Z obszarami tymi związane są
fragmenty unikalnych w skali kraju i Europy, zróżnicowanych zbiorowisk organogenicznych siedlisk
leśnych, jak: zabagnione, niżowe łęgi olszowe i jesionowo-olszowe, brzeziny bagienne, kontynentalne
bory bagienne oraz nieleśnych: wilgotnych wrzosowisk atlantyckich z mszarnikami wrzoścowymi. Są
to obszary Ciemińskich Bagien, Rzuszcze Bagna, Izbickich Bagien, Torfowisk Pobłocia, Wielkich Bagien – Gać.
Na obszarach torfowisk zachowały się licznie gatunki, których występowanie ograniczone jest
wyłącznie do tego typu siedlisk. Większość z nich jest chroniona ściśle lub częściowo, a ponadto należą do gatunków rzadkich, zagrożonych lub ginących, umieszczonych na “czerwonych listach” Pomorza i Polski. Należą do nich przede wszystkim: rosiczka okrągłolistna i długolistna, wrzosiec bagienny,
woskownica europejska, modrzewnica zwyczajna, bobrek trójlistkowy, bagno zwyczajne, borówka
bagienna, przygiełka biała i inne oraz wiele gatunków mszaków.
Na terenach bagien poza fragmentami lasów występują otwarte powierzchnie kopułowych torfowisk wysokich typu bałtyckiego, z udziałem zbiorowisk mszarnych, wrzosowiskowych i zaroślowych.
Zbiorowiska te zachowały się w wielu miejscach, lecz większość obszarów mokradeł - zmeliorowana
od blisko stulecia - posiada już roślinność zastępczą. Na torfach niskich i przejściowych są to zbiorowiska łąkowe, głównie tzw. eutroficzne łąki wilgotne (rdestowo-ostrożeniowe). Łąki te, traktowane jako
użytki zielone, są zwykle eksploatowane albo jako łąki kośne, albo jako pastwiska. Obok łąk, występują zbiorowiska zaroślowe: łozowiska. Wyróżniają się w przestrzeni mokradeł wokół Łebska i w dolinie
Łeby jako kępy krzewiastych wierzb (przede wszystkim: wierzby szarej), lub jako skupiska nadrzecznych
wiklin. Płaty wikliny (wierzby wiciowej) rozciągają się na długich odcinkach wzdłuż brzegu koryta Łeby
oraz gęstej sieci rowów melioracyjnych.
11
Torfowiska wysokie z kolei podlegały eksploatacji torfu, stąd obecność regenerujących się lub
całkowicie zniszczonych potorfi. Zachowane jeszcze fragmenty zbiorowisk wysokotorfowiskowych są
ostoją wielu rzadkich, zagrożonych i ginących gatunków.
Obszary leśne gminy charakteryzują się znacznym udziałem siedlisk żyznych: lasu mieszanego
świeżego oraz lasu świeżego – 49% oraz średnio żyznych: boru mieszanego świeżego – 26%. Charakterystyczny dla obszarów leśnych gminy jest znaczny udział trudnodostępnych siedlisk hydrogenicznych (ols, ols jesionowy, las wilgotny, las bagienny, bór mieszany wilgotny i bagienny), wynoszący
ok. 25% powierzchni siedlisk.
Głównym gatunkiem lasotwórczym na terenie gminy jest sosna, jako gatunek panujący występuje na powierzchni ok. 52% drzewostanów. Tworzy drzewostany lite lub mieszane z brzozą, bukiem
dębem, świerkiem. Drzewostany starszych klas wieku z dominacją sosny zajmują 23% powierzchni
wszystkich drzewostanów gminy.
Udział buka w drzewostanach zaznacza się głównie na siedliskach lasowych i wynosi ok.
10,5%. Większy udział ma brzoza zajmująca powierzchnię ok. 12% drzewostanów. Dominują starsze
(ok.60 lat) drzewostany brzozowe, powstałe z samosiewu. W strukturze drzewostanów gminy zaznacza się również udział dęba – ok. 8%, tworzącego głównie drzewostany mieszane. Prawie 95% powierzchni drzewostanów to drzewostany jednopiętrowe.
Znaczne powierzchnie – ok. 24% zajmują w gminie drzewostany niezgodne z siedliskiem. Powstały w wyniku zalesiania żyznych siedlisk lasowych gatunkami szpilkowymi; przede wszystkim sosną.
Kompleksy leśne gminy charakteryzują się znacznym rozdrobnieniem. Najwięcej jest kompleksów
małych o powierzchni do 20 ha oraz średnich - od 20 do 100 ha. Wynika to głównie ze struktury powierzchniowej gruntów zalesianych zarówno w przeszłości, jak i w ostatnich latach.
W lasach gminy występują żyzne lasy olszowe na zalewanych lub podtopionych glebach organogenicznych (torfowych lub torfowo-mineralnych), niżowe lęgi olszowe lub olszowo jesionowe, średnio żyzne oraz acidofilne lasy bukowe, bory i brzeziny bagienne.
Płaty olsów rozwinięte są w postaci enklaw w obrębie innych lasów liściastych, w najniżej położonych nieckach i zagłębieniach w okolicach jeziora Łebsko i na terasach zalewowych Łeby, a więc w miejscach, w których woda utrzymuje się na powierzchni gruntu długo lub nawet przez cały rok.
Łęgi jesionowo-olszowe są wykształcone znacznie częściej niż zbiorowiska omówione wyżej,
utrzymują się jednak na stosunkowo niewielkich powierzchniach. Wiążą się z siedliskami hydrogenicznymi o powolnym przepływie i niższym poziomie wód gruntowych, a ich podłożem są niemal wyłącznie murszejące torfy niskie. Płaty zespołu można spotkać zarówno w podstokowych partiach doliny Łeby oraz Łupawy i innych rzek, jak i przy ciekach w rynnach erozyjnych oraz na terenie innych
zatorfionych zagłębień. W łęgach występuje wawrzynek wiczełyko, okazałe gatunki paproci z rodzaju
narecznica, byliny: podagrycznik, jaskier owłosiony i pnącza: chmiel i wiciokrzew pomorski.
Brzeziny i bory bagienne są zbiorowiskami zbliżonymi pod względem siedliskowym oraz florystycznym. Fragmenty subatlantyckiej brzeziny bagiennej związane są z torfowiskami przejściowymi w
dolinie Łeby oraz na południe od Łebska. Bór bagienny rozwija się w obszarach torfowisk wysokich
kopułowych o zahamowanym wzroście, w tych samych rejonach gminy.
W rzekach Łupawa i Łeba spotykany jest pstrąg potokowy, lipień, kleń, certa, strzebla potokowa
(chroniona), minóg strumieniowy – chroniony (na całej długości rzeki). W strefie brzegowej jeziora
Łebsko pojawiają się liczne gatunki entomofauny wodnej - skąposzczety, mięczaki, nicienie, wieloszczety, larwy ważek i chruścików, kiełże.
W zachowanych, podmokłych zagłębieniach terenu, w oczkach wodnych, na zadrzewionych,
wilgotnych obrzeżach niewielkich cieków oraz rowów melioracyjnych występują licznie gatunki płazów,
jak np. żaby: wodna, jeziorkowa, moczarowa, śmieszka, ropuchy: paskówka i szara, grzebiuszka
ziemna oraz traszka zwyczajna i grzebieniasta.
W granicach gminy występują tereny ważne dla ptaków, związane głównie ze strefą brzegową
jeziora Łebsko oraz łąkami okalającymi je od południa, a także w pradolinie Łeby. Część z nich jest
chroniona w obrębie Słowińskiego Parku Narodowego. Do najważniejszych obszarów położonych
poza granicami Słowińskiego Parku Narodowego, należą łąki nad Łebą k/Cecenowa, stanowiące żeWÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
12
rowisko najliczniejszej na Pomorzu i w Polsce kolonii lęgowej bociana białego, gniazdującej w Cecenowie. Są to również tereny łowieckie kani rdzawej, czarnej, błotniaka łąkowego.
Do gatunków objętych ochroną ścisłą na terenie gminy należą ptaki: perkoz dwuczuby, bąk, bocian czarny, bocian biały, łabędź niemy, gągoł, orzeł bielik, błotniak stawowy, myszołów, przepiórka,
żuraw, brodziec piskliwy, sieweczka rzeczna, rybitwa rzeczna, śmieszka, sierpówka, kukułka, puchacz, jerzyk, zimorodek, dzięcioły czarny, średni i duży, sowy, skowronek, brzegówka, dymówka,
oknówka, świergotek polny, świergotek łąkowy, świergotek drzewny, pliszka siwa i górska, strzyżyk,
pokrzywnica, rudzik, słowik szary, kopciuszek, pleszka, pokląskwa, białorzytka, kos, drozd śpiewak,
paszkot, trzciniak, piegża, pierwiosnek, piecuszek, mysikrólik, muchołówka szara, muchołówka żałobna, sikora uboga, modraszka, bogatka, czubatka, sosnówka, remiz, wilga, dzierzba gąsiorek, sójka,
kruk, szpak, wróbel, mazurek, zięba, grubodziób, trznadel, potrzos.
Ochrona gatunkowa realizowana na podstawie Rozporządzenia Wojewody Słupskiego nr 1 z
dnia 30 lipca 1990 r. i dotyczy również chronionych gatunków ptaków drapieżnych, dla których wyznacza
się strefę ochronną (ochrony ścisłej i częściowej) w celu ochrony ich lęgowisk (puchacz, orlik krzykliwy).
W lasach na terenie gminy wyznaczono strefy ochronne dla 4 stanowisk orlika krzykliwego.
Licznie reprezentowanym rzędem ssaków są gryzonie. Na skrajach lasów oraz w zadrzewieniach wiejskich często widywano wiewiórkę. Ze środowiskiem wodnym związane jest występowanie
piżmaka i karczownika ziemnowodnego. Agrocenozy licznie zasiedlają: polnik zwyczajny, polnik północny i mysz polna, mniej licznie badylarka i polnik bury. Z siedzibami ludzkimi związane jest występowanie myszy domowej i szczura wędrownego. W lasach i zadrzewieniach stwierdzono nornicę rudą,
mysz zaroślową i mysz leśną. Na terenie gminy Główczyce występuje również popielica. Wzdłuż koryta rzeki Łeby i brzegów jeziora Łebsko spotkać można bobry (jest to gatunek objęty ochroną częściową). Drugim gatunkiem ziemno-wodnym jest wydra europejska Lutra lutra bytująca m.in. na rzece
Łupawa i Łeba, jeziorze Łebsko, na Bagnach Izbickich.
Występowanie jeża związane było z terenami zadrzewionymi natomiast kret, który należał do
gatunków pospolitych, preferował tereny otwarte jak pola, łąki, tereny ruderalne, ogrody, luźne zadrzewienia. Na terenie gminy spotykano również inne gatunki owadożernych: ryjówki malutkiej i aksamitnej, rzęsorka rzeczka i rzęsorka mniejszego.
Z rzędu drapieżnych najczęściej spotykano lisa Vulpes vulpes. Dosyć liczną populację tworzy
występujący w rozproszeniu borsuk Meles meles. Podobnie jak w innych rejonach Pomorza, również
w gminie Główczyce obserwuje się ekspansję terytorialną jenota Nyctereutes procyonoides i norki
amerykańskiej Mustela vision, połączoną ze znacznym wzrostem liczebności. W dolinie rzeki Łupawy
widziano też kunę leśną Martes martes. Listę gatunków ssaków drapieżnych uzupełniają: kuna domowa Martes foina, tchórz Mustela putorius, gronostaj i łasica.
Rząd parzystokopytnych reprezentowany jest przez trzy gatunki: dzika Sus scrofa, sarnę Capreolus capreolus, jelenia Cervus elaphus, daniela Dama dama. Dzik występuje w lasach, jak też na
polach, które wykorzystuje na miejsce żeru odbywanego od zmierzchu. Z wymienionych gatunków
najpospolitsza jest sarna, która oprócz kompleksów leśnych często spotykana była na polach, łąkach,
zadrzewieniach śródpolnych i łąkowych. Najrzadziej widywano jelenia i daniela, które trzymały się
większych kompleksów leśnych, zwykle w pobliżu cieków wodnych.
Z nietoperzy stwierdzano: nocka Natterera, nocka rudego, mroczka późnego, karlika malutkiego, karlika większego, borowca i gacka brunatnego. Według Cyzmana nocek Natterera, nocek rudy,
karlik większy i borowiec spotykane są głównie w lasach, natomiast mroczek późny, gacek brunatny i
karlik malutki w agrocenozach i przy siedzibach ludzkich.
Największa liczba chronionych gatunków roślin i zwierząt występuje na terenach objętych formami ochrony: w Słowińskim Parku Narodowym, rezerwatach przyrody oraz użytkach ekologicznych.
Należą do nich przede wszystkim gatunki związane z rozległymi obszarami torfowisk różnych typów
występującymi wokół południowych brzegów jeziora Łebsko oraz w pradolinie Łeby, ze strefami krawędziowymi rzek Łeby i Łupawy. Należą do nich:
starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne (Nymphaeion, Potamogetonion),
mokre łąki użytkowane ekstensywnie (Cirsio-Polygonetum),
13
torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) oraz zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji (Sphagnetalia magellanici, Rhynchosporion albae),
szuwary wielkoturzycowe,
kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum),
acidofilne dąbrowy (Fago-Quercetum),
wilgotne wrzosowiska atlantyckie, z wrzoścem bagiennym (Erico Sphagnetalia),
brzezina bagienna (Betuletum pubescentis),
kontynentalny bór bagienny,
łęg olszowo-jesionowy (Circaeo-Alnetum),
olsy i łozowiska (Alnetea glutinosae),
Lasy ochronne, to lasy wielofunkcyjne, zaliczone przede wszystkim do lasów wodochronnych i
glebochronnych, jednocześnie stanowią ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej.
Północne rejony gminy objęte granicami Słowińskiego Parku Narodowego, poza dwoma niewielkimi miejscowościami: Izbicą i Gacią stanowią przestrzeń wolną od zabudowy, zagospodarowaną
jako łąki i pastwiska. Łąki te wraz z jeziorem Łebsko tworzą krajobraz jeziorny przybrzeżny, podnoszący walory turystyczno – wypoczynkowe obszaru i miejscowości. Niska roślinność łąkowo – torfowiskowa oraz mało urozmaicona rzeźba terenu przyczyniają się do tego, że w pogodne dni m.in. z miejscowości Zagórze, Zgierz, Rzuski Las, Następowo, Gatka, położonych u podnóża pagórów morenowych rozciąga się widok na Słowiński Park Narodowy wraz z wydmami Mierzei Łebskiej. Północną
część gminy charakteryzują doskonałe warunki widokowe do obserwacji ptactwa oraz zwierząt zamieszkujących tereny chronione. Obszar ten posiada wysokie walory krajobrazowe.
Gmina wyróżnia się przebiegiem korytarzy ekologicznych o zasięgu regionalnym: doliny Łupawy
i Pradoliny Łeby. Cześć północna pozostaje w zasięgu korytarza ponadregionalnego Przymorskiego
Południowobałtyckiego.
Gmina Główczyce jest niezwykle bogata w obiekty dziedzictwa kulturowego. Są to głównie historyczne założenia pałacowe bądź dworskie z parkami, zabudowaniami gospodarczymi, folwarkami.
Mniej liczne są przykłady historycznej zabudowy zagrodowej. Formami ochrony zabytków są: wpis do
rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo we właściwych decyzjach lokalizacyjnych.
Najcenniejsze obiekty zabytkowe na terenie gminy Główczyce podlegają ochronie w formie wpisu do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Są to głównie założenia pałacowo- i dworskoparkowe pochodzące z XIX w., związane z wielką własnością ziemską.
W rejestrze zabytków znajduje się 6 zespołów pałacowo-parkowych (Wolinia, Skórzyno, Wykosowo, Gorzyno, Wielka Wieś, Główczyce), 5 zespołów dworsko-parkowych (Cecenowo, Szczypkowice, Żoruchowo, Podole Wielkie, Stowięcino – dwór nie istnieje i 2 parki (Równo, Żelkowo). Rejestrem
zabytków objętych jest kilka obiektów sakralnych na terenie gminy: kościoły w Cecenowie, Stowięcinie
i Żelkowie oraz cały zespół kościelny w Główczycach.
Obiekty o walorach historycznych poza rejestrem (w ewidencji WKZ i pozostałe) to:
historyczne cmentarze - są to cmentarze ewangelickie, najczęściej z drugiej połowy XIX wieku.
Dwa z nich, we wsiach Główczyce i Izbica, są aktualnie czynnymi cmentarzami rzymskokatolickimi. Część historycznych cmentarzy uległa zniszczeniom, ich układ nie zawsze jest czytelny, brak jest nagrobków. W granicach niektórych założeń cmentarnych zachowały się pomniki,
najczęściej poświęcone ofiarom I wojny światowej. Na 34 zaewidencjonowane cmentarzy historycznych 28 z nich objętych jest ewidencją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków;
parki - w wielu miejscowościach gminy Główczyce zachowały się parki, stanowiące część dawnych założeń dworsko- i pałacowo-parkowych, pochodzących z XIX w. Najcenniejsze zostały objęte rejestrem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, pozostałe znajdują się w ewidencji WKZ. W
ewidencji pozostają parki w Będziechowie, Choćmirowie, Choćmirówku, Cieminie, Izbicy, Klęcinie,
Pobłociu, Przebędowie, Rumsku, Rzuszczach i Warblinie. Są to najczęściej parki krajobrazowe,
14
czasem parki leśne, jak w Wykosowie. Granice historycznych założeń parkowych nie zawsze są
czytelne;
zespoły zabudowy i budynki - dla większości wsi w granicach gminy Główczyce charakterystyczna
jest historyczna zabudowa związana z wielkimi majątkami dawnych właścicieli ziemskich. W zespołach tej zabudowy wyróżnia się część rezydencjonalną, którą tworzą pałace i dwory wraz z
parkami (w tym objęte rejestrem WKZ, jak wyżej) oraz część folwarczną z budynkami gospodarczymi i domami pracowników folwarcznych. We wsiach, poza zespołami dworsko-folwarcznymi,
obecna jest zabudowa zagrodowa – reprezentowana stosunkowo mało licznie, z budynkami mieszalnymi i gospodarczymi o konstrukcji szachulcowej.
W wyniku badań dotyczących szczególnych walorów krajobrazowych województwa pomorskie2
go wytypowano w gminie Główczyce obszary, które wyróżniają się wybitnymi walorami zarówno krajobrazowymi jak i kulturowymi. Dal wskazanych obszarów proponuje się ich ochronę w formie np.
utworzenia „Parku Kulturowego systemu agrarnego majątków rolnych Równo, Rumsko oraz Choćmirowo, Choćmirówko i Będziechowo” oraz „Rezerwatu Kulturowego zespołu pałacowo-parkowego w
miejscowości Wolinia”.
Na obszarze gminy zarejestrowano ponad 770 stanowisk archeologicznych udokumentowanych
materiałem źródłowym, z których do ochrony konserwatorskiej wytypowano 248 obiektów (stanowiska
w rejestrze i ewidencji konserwatorskiej). Ochroną prawną objętych jest dziesięć stanowisk, są one
wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego i usytuowane: na północ od Cecenowa, w
sąsiedztwie terenów zabudowanych Główczyc, w pobliżu Rówienka, w okolicy Równa, przy drodze
wojewódzkiej między Wykosowem i Rzuszczem, w lesie położonym na zachód od Żoruchowa, między
Choćmirowem i Rumskiem, na wschód od Siodłonia.
Z kolei 238 obiektów ujętych jest w wojewódzkiej ewidencji zabytków archeologicznych województwa pomorskiego. Zostały one zwaloryzowane w niniejszym Studium, przez objęcie ich trzema
strefami ochrony archeologiczno-konserwatorskiej:
1. strefa W.I pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej – obejmuje 35 obiektów, obejmuje o
znaczących regionalnych i ponadregionalnych wartościach kulturowych, w tym o własnej formie
krajobrazowej, nieobjętych wpisem do rejestru zabytków;
2. strefa W.II częściowej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej – obejmuje 32 obiekty posiadające istotne wartości dla dziedzictwa kulturowego gminy i budujące jej lokalną tożsamość;
3. strefa W.III ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej – obejmuje 171 obiektów o
mniejszej lub nierozpoznanej wartości kulturowej.
3.2 Jakość i zagrożenia środowiska
Według danych „Raportu o stanie środowiska w woj. pomorskim w 2009 r.”, wody Łeby, badane
w przekroju Cecenowo, charakteryzowały się dobrym stanem biologicznym, fizykochemicznym, chemicznym i ekologicznym. Natomiast w punkcie pomiarowym w Izbicy odnotowano stan fizykochemiczny
poniżej dobrego. O ocenie fizykochemicznej w obu punktach pomiarowych zdecydował wzrost koncentracji związków organicznych i biogennych, a także spadek natlenienia obserwowany latem. Niemniej w
ocenie ogólnej stan wód w obu przekrojach pomiarowo-kontrolnych oceniono jako zły.
Wody rzeki Łupawy na terenie gminy Główczyce nie były badane. Niemniej w przekroju pomiarowo-kontrolnym w Smołdzinie stan biologiczny, fizykochemiczny i ekologiczny w 2009 r. oceniono jako
dobry. Poniżej dobrego oceniono stan chemiczny wód z uwagi na ponadnormatywną zawartość związków rtęci. W ocenie ogólnej stan wód rzeki Łupawy w przekroju pomiarowo-kontrolnym w Smołdzinie
oceniono jako zły.
Wody obu rzek nie były przydatne do bytowania zarówno ryb łososiowatych jak i karpiowatych z
uwagi na zbyt wysoki poziom substancji organicznych, fosforu ogólnego i azotynów oraz nieprawidłowy odczyn. Nie spełniały wymogów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002
roku, w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia
2
Kistowski M., Lipińska B., Korwel-Lejkowska B., 2005, Studium Ochrony Krajobrazu Województwa Pomorskiego, Gdańsk,
15
rym w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Jakość wód w okresie ostatnich 8 lat w obu
rzekach nie uległa zasadniczym zmianom.
Wody podziemne na terenie gminy, to wody stosunkowo wysokiej jakości (I bądź II klasa czystości), nieznacznie zanieczyszczone, o naturalnym chemizmie kwalifikującym je do spożycia i celów
gospodarczych, przy zastosowaniu prostych procesów uzdatniających. W wyznaczonych na terenie
gminy punktach badawczych, krajowej i regionalnej sieci monitoringu wód podziemnych, stwierdzono
w 2005 r. bardzo dobrą (Główczyce - poziom trzeciorzędowy) i dobrą (Pobłocie – poziom czwartorzędowy) jakość wód.
Zgromadzone w obrębie GZWP Nr 107 wody podziemne podatne są na zanieczyszczenia. Niska odporność na degradację wynika przede wszystkim z niedostatecznej (a punktowo – z braku)
naturalnej izolacji od powierzchni terenu (niekiedy teren częściowo izolują pokłady torfu), a także występujących w okolicy punktowych ognisk zanieczyszczeń (zakłady przemysłu spożywczego, lokalne
oczyszczalnie ścieków oraz gospodarstwa rolne).
Niskim stopniem zagrożenia, w granicach gminy Główczyce charakteryzują się wody podziemne w zasięgu GZWP Nr 115. Wysoka odporność poziomu wodonośnego uwarunkowana jest dobrą
izolacją utworami słabo przepuszczalnymi.
Zagrożeniem dla jakości wód podziemnych w obszarze gminy jest intensywna uprawa ziemniaka w rejonie wsi Dochowo. Analiza danych raportu z monitoringu lokalnego obszaru upraw ziemniaka
za rok 2002 dla kompleksu rolnego Dochowo wykazała tendencję do obniżenia jakości wód podziemnych zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. W wodach podziemnych stwierdzono podwyższoną
zawartość azotu azotynowego (0,081mg N/dm3), co kwalifikuje je do III, klasy, a z uwagi na przewodność elektrolityczną (444 S/cm) do II klasy. Analiza porównawcza wyników badań z wiosny i jesieni
2002 roku wykazała wzrost zawartości chlorków i siarczanów. Przeprowadzone badania wykazały
również wzrost zawartości azotanów na ujęciu wiejskim w Wielkiej Wsi do wartości 13,5 mg N/dm 3.
Przebiegająca z zachodu na wschód w południowej części gminy linia wysokiego napięcia 400
kV jest źródłem promieniowania elektromagnetycznego przekraczającego wartość 1 kV/m, stanowi
więc ograniczenie dla lokalizacji obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
Duża powierzchnia użytków rolnych (~60% powierzchni gminy) determinuje rolniczy charakter
gminy Główczyce. Ponad 70% obszaru użytków rolnych stanowią gleby III i IV klasy bonitacyjnej.
Głównym zagrożeniem dla gleb o dobrej i bardzo dobrej jakości, jest: nadmierna chemizacja (nawożenie mineralne) prowadząca do zmian fizyczno – chemicznych oraz zachwiania równowagi biologicznej. Przenawożenie gleby obniża jej żyzność oraz jakość produkowanej żywności i paszy dla zwierząt
hodowlanych. Niedostateczne wapnowanie gruntów ornych, prowadzi do nadmiernego zakwaszenia
gleb uprawnych i spadku potencjału produkcyjnego. Ponadto niewłaściwie ukierunkowana orka na
obszarach o nachyleniu terenu powyżej 3% uruchamia procesy erozyjne.
Dla gleb niekorzystne jest także zaorywanie trwałych użytków zielonych znajdujących się na
glebach torfowych i torfowo-murszowych. Sprzyja to, bowiem mineralizacji torfu i jego erozji, hamując
jednocześnie procesy torfotwórcze i prowadzi ostatecznie do degradacji gleby. Zaprzestanie modernizacji urządzeń i obiektów melioracyjnych wiedzie do zmian właściwości gleb, a niekiedy również do ich
wtórnego zabagnienia.
Gmina Główczyce leży w strefie lęborsko-słupskiej, w której w 2009 roku nie stwierdzono
3
przekroczeń poziomów dopuszczalnych poszczególnych zanieczyszczeń powietrza . Od lat jej obszar
zaliczany jest niezmiennie do strefy klasy „A” pod względem poziomu stężeń substancji szkodliwych
dla zdrowia ludzi. Na dobrą jakość powietrza gminy, wpływa znaczne oddalenie od dużych źródeł
emisji zanieczyszczeń oraz sposób zagospodarowania jej terenu.
Z racji położenia i uwarunkowań fizjograficzno – hydrologicznych niektóre z rejonów gminy należą do obszarów o wysokim zagrożeniu powodziowym. Występują tu, co najmniej dwa typy powodzi:
sztormowe i opadowe lub sztormowe i roztopowe. Do obszarów szczególnie zagrożonych powodzią
należą:
- dolina rzeki Łeby od 95 km do jeziora Łebsko,
3
Ocena roczna jakości powietrza w woj. pomorskim za 2009 rok, PWIOŚ Gdańsk 20010
16
-
tereny przyległe do jeziora Łebsko,
dolina rzeki Łupawy.
Niektóre z zagrożonych powodzią obszarów chronione są wałami i obwałowanymi polderami. I
tak:
- obszar przy jeziorze Łebsko chroniony jest w formie obwałowanych polderów Lisia Góra, Izbica,
Gać ze stacjami pomp odwadniających na każdym z polderów,
- obszar w rejonie rzeki Pustynki chroniony jest w formie obwałowanego polderu Skórzyno ze stacją
pomp odwadniających;
- obszar w rejonie Cecenowa chroniony jest formie polderu Cecenowo ze stacją pomp odwadniających.
Natomiast zagrożenia dla obiektów archeologicznych, z uwagi na ryzyko ich naruszenia bądź
zniszczenia, wiążą się z pracami ziemnymi, w szczególności towarzyszącymi procesowi inwestycyjnemu, zabiegom melioracyjnym oraz gospodarce leśnej. Dla obiektów wyróżniających się własną
formą krajobrazową (grodziska, cmentarzyska), zagrożenie stanowi ingerencja w krajobraz, poprzez
zabudowę terenów w ich otoczeniu.
3.3 Dotychczasowe zmiany w środowisku
Zmiany stanu środowiska obserwowane na terenie gminy w ostatnich latach były stosunkowo
niewielkie. Miały charakter lokalny, związany głównie z działalnością człowieka (zmiany antropogeniczne). Zmianom podlegała głównie bioróżnorodność, a w mniejszym stopniu warunki wodne i glebowe oraz krajobraz.
Zmiany bioróżnorodności na terenie gminy spowodowane są obniżeniem poziomu wód gruntowych przez melioracje oraz gospodarcze rolniczo-leśne wykorzystywanie terenów. W wyniku trwałego
obniżenia poziomu wód gruntowych postępuje mineralizacja złóż torfowych, a pierwotne zbiorowiska
bagienne stopniowo przekształcają się w zbiorowiska zastępcze. Na przesuszone torfy niskie wkraczają zbiorowiska zubożałe florystycznie, pozbawione najcenniejszych składników. Ich degeneracji
sprzyja okresowy wypas i podsiewanie gatunków traw uznanych za cenne pasze. Przyczyną zanikania
siedlisk wilgotnych łąk, jest obok osuszenia, również zaprzestanie ich koszenia. Na nieużytkowane
wilgotne łąki wkraczają wysokie byliny dwuliścienne, upodabniając je do naturalnych zbiorowisk ziołoroślowych, występujących wzdłuż cieków wodnych. Na siedliskach silniej uwodnionych, zaniedbane
łąki opanowują szuwary, a czasami zarośla. Do zaprzestania użytkowania kośno-pastwiskowego części trwałych użytków zielonych przyczynił się również spadek pogłowia zwierząt w gospodarstwach
rolnych. W rezultacie postępują niekorzystne zmiany w składzie gatunkowym runi - wypieranie roślin
szlachetnych przez małowartościowe trawy i chwasty dwuliścienne oraz rośliny lasotwórcze. Zły stan
urządzeń melioracyjnych na dużej części użytków powoduje pogorszenie stosunków wodnopowietrznych w glebach. W efekcie ubożenia bioróżnorodności zmienia się również krajobraz, przybywa zarośli i lasów.
W obrębie gruntów ornych zanika związana z uprawami roślinność segetalna, roślinność miedz
i przydroży, natomiast rozwija się spontaniczna roślinność odłogów, lub przejściowo, w związku z zabudową, powstają obszary całkowicie pozbawione szaty roślinnej. Zwiększają się jednocześnie powierzchnie siedlisk sztucznych, opanowywane przez fragmentarycznie wykształcone, zubożałe zbiorowiska roślinności ruderalnej opanowującej nasypy, wyrobiska, pobocza dróg. Przybywa również
powierzchni zagospodarowanych komponowanymi celowo układami roślinności ogrodów, żywopłotów,
rabat i trawników.
Obserwowane niekorzystne zmiany w środowisku wodnym gminy związane są z zanieczyszczeniem wód zrzutami do cieków, rzek, rowów i ziemi niedostatecznie oczyszczonych lub nieoczyszczonych ścieków. To negatywne zjawisko w ostatnich latach ulega poprawie w związku ze stopniowym kanalizowaniem terenów istniejącej zabudowy i wyłączaniem z eksploatacji zbiorników bezodpływowych. Obserwuje się też ograniczenie spływu zanieczyszczeń tzw. wielkoobszarowych, z uwagi
na sytuację gospodarczą wymuszającą racjonalne nawożenie.
Niewielkie zmiany nastąpiły w strukturze funkcjonalnej gminy. Uwidoczniły się one przede
wszystkim w strukturze użytkowania gruntów. Zmniejszyła się powierzchnia użytków rolnych - o 483
17
ha (2,5 %), w tym głównie pastwisk trwałych - o 196 ha (13,5%). Wzrosła powierzchnia lasów - o 331
ha (tj. 3,5%). Wśród gruntów zabudowanych i zurbanizowanych wzrosła powierzchnia terenów mieszkaniowych (z 43 ha do 112 ha), terenów przemysłowych i innych terenów zabudowanych (z 9 do 18
ha) a także terenów kopalnych (z 25 do 51 ha). W następstwie tych przeobrażeń uwidoczniły się istotne zmiany w strukturze użytkowania gruntów
Zmiany, jakie zaszły w użytkowaniu gruntów są w większości korzystne dla ochrony walorów
środowiska przyrodniczego gminy oraz zrównoważonego rozwoju. Zanotowany ubytek przestrzeni
rolniczej związany był przede wszystkim z zalesieniami gruntów rolnych marginalnych oraz powiększeniem obszarów przyrodniczo cennych, a jednocześnie - z rozwojem funkcji komplementarnych,
głównie mieszkaniowej, przemysłowej i związanej z wydobyciem kopalin.
Zmiany dotyczą również powierzchni ziemi i wiążą się z powstaniem antropogenicznych form
“rzeźby” terenu, jak: wyrobiska, zwałowiska, przekopy i nasypy. Związane to jest z wydobyciem kopalin, przebiegiem tras komunikacyjnych, rowów melioracyjnych, wałów przeciwpowodziowych. Największe przekształcenia rzeźby związane są z poborem torfu oraz nielegalnym ukopem kruszyw naturalnych. W skali gminy nie są jednak zmiany mocno odczuwalne, ponieważ obejmują łącznie obszar
kilkunastu hektarów w okolicach: Krakulic i Gacu, gdzie trwa wydobycie torfu, Żelkowie, gdzie pozostały zarastające wyrobiska po zakończonej eksploatacji surowców mineralnych oraz Główczyc i Wolini, nielegalnych miejsc poboru kruszyw naturalnych.
Znacznym przeobrażeniom podlega współczesny dom wiejski. Podobnie, jak w całym kraju,
upowszechniły się wzorce zabudowy ignorujące miejscową tradycję i krajobraz. Ich obcość dotyczy
zarówno formy budynków i ich układów funkcjonalnych, jak też układów przestrzennych osiedli wiejskich. Zdecydowanym zmianom podlega też większość ogrodów przydomowych, które upodabniają
się najczęściej do ogrodów w zabudowie jednorodzinnej w mieście.
3.4 Potencjalne zmiany w przypadku braku realizacji projektu Studium
Zaniechanie realizacji zapisów projektu Studium nie jest równoznaczne z zaniechaniem jakichkolwiek działań ingerujących w środowisko na tym terenie. W ramach procedury planistycznej do projektu Studium złożono wiele wniosków o przeznaczenie terenów rolnych pod różnego rodzaju zabudowę, farmy wiatrowe oraz zalesienia. Powyższe informacje pozwalają prognozować, że w strukturze
użytkowania terenu można spodziewać się w przyszłości niewielkiego wzrostu udziału lasów, terenów
zurbanizowanych i zabudowanych. Zmiany te skutkowałyby niewielkim spadkiem udziału użytków
rolnych.
Przewidywane zmiany związane z gospodarką rolną będą dotyczyły przede wszystkim (w zależności od sposobu jej prowadzenia): nasilenia lub spowolnienia procesów erozyjnych, wzrostu zakwaszenia lub regulacji odczynu glebowego, poprawy urodzajności gleb lub ich jałowienia oraz utrzymania produkcyjności trwałych użytków zielonych bądź ich degradacji. Trwały charakter zakwaszenia
gleb gminy wymaga systematycznego wapnowania gruntów uprawnych. W przeciwnym wypadku wysoka i niekorygowana kwasowość gleb będzie powodowała ich degradację, tj. dalszy wzrost zakwaszenia i spadek efektywności nawożenia.
Na terenach uprawianych rolniczo, a niezasilanych odpowiednimi dawkami nawożenia organicznego i mineralnego będzie postępowało wyczerpywanie gleb ze składników pokarmowych (jałowienie
gleb). Ubywaniu substancji organicznej z gleby sprzyjać będzie także utrzymujący się wysoki udział
zbóż.
Trwałe użytki zielone, na których zaprzestano użytkowania rolniczego, będą podlegały sukcesywnej degradacji gospodarczej. W miejsce porostu typowego dla zagospodarowanych łąk i pastwisk
pojawi się roślinność wtórna – chwasty jedno i dwuliścienne, szuwary i zarośla. Korzenie krzewów i
zadrzewień będą stanowiły zagrożenie dla istniejących systemów drenarskich. Brak zabiegów renowacyjnych w obrębie rowów melioracyjnych, jazów itp. może lokalnie prowadzić do spadku drożności
części systemu prowadzącego do wtórnego zabagnienia użytków zielonych.
Przewiduje się wzmocnienie ochrony jakości wód podziemnych poprzez ustanowienie obszaru
ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 107 (Łeba) i Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 115 „Łupawa”.
18
Sukcesywne zwiększać się będzie dostęp mieszkańców do sieci wodociągowej oraz dobrej jakości wody. Trendowi temu sprzyja realizowany na terenie gminy plan rozbudowy sieci wodociągowej
oraz wyposażania stacji wodociągowych w instalacje do uzdatniania wody. Z drugiej jednak strony
rosnąć będzie ilość ścieków wymagających oczyszczenia.
Można spodziewać się zahamowania degradacji wód powierzchniowych, a nawet poprawy ich jakości w związku z wyposażeniem coraz większej liczby terenów osadniczych w indywidualne i zbiorowe urządzenia kanalizacyjne. Prognozowana poprawa jakości wód wynikać będzie przede wszystkim
z konieczności spełnienia wymagań Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
października 2000, zwanej Ramową Dyrektywą Wodną (RDW) tj. osiągnięcia do 2015 r. dobrego stanu
ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych. Do poprawy jakości wód powierzchniowych przyczyni się również realizacja przedsięwzięć w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, w tym rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w ramach aglomeracji Główczyce.
Jednak spowolnienie lub zaniechanie działań związanych z rozbudową i budową urządzeń kanalizacyjnych, przy obecnym stopniu dostępu mieszkańców gminy do kanalizacji sanitarnej (tylko
4
39,5% ogółu ludności) oraz prognozowanym przyroście liczby mieszkańców i przewidywanym wzroście dostępu mieszkańców do sieci wodociągowej, może skutkować przyrostem ilości ścieków niedostatecznie oczyszczonych odprowadzanych do wód powierzchniowych. To z kolei skutkować będzie
dalszym wzrostem eutrofizacji wód powierzchniowych. Do pogorszenia jakości wód w ciekach i zbiornikach może przyczyniać się również prognozowany wzrost temperatury powietrza spowodowany
współczesnymi zmianami klimatu. Od temperatury, bowiem zależy m.in. zawartość tlenu w wodzie, a
tym samym także intensywność procesu samooczyszczania wód (tj. utleniania zawartych w nich
związków organicznych). Przy niedostatkach tlenu zachodzi fermentacja i procesy gnilne – powstają
siarkowodór, amoniak i metan, wpływające na zapach, często trujące5.
Stopniowo zwiększać się będzie ilość odpadów poddawanych odzyskowi w przydomowych
kompostowniach. Zmianie ulegnie struktura i ilość odpadów komunalnych, co będzie konsekwencją
zmiany liczby ludności, wzrostu stopnia zamożności społeczeństwa. Powstające odpady (z wyjątkiem
części organicznych) będą unieszkodliwiane nadal poza obszarem gminy. Prowadzone na terenie
gminy działania zmierzające do poprawy stanu gospodarki odpadami przyczynią się do zwiększenia
ilości odpadów zebranych selektywnie oraz zmniejszenia ilości odpadów unieszkodliwianych przez
składowanie.
W najbliższych latach utrzyma się dobra jakość powietrza, chociaż w okresie grzewczym może
lokalnie zwiększać się uciążliwość niskiej emisji z palenisk domowych, wykorzystujących tańsze niskoenergetyczne, lecz wysokoemisyjne paliwa stałe. Nieznacznie zwiększy się również liczba małych
źródeł ciepła. W istniejących źródłach ciepła, z uwagi na wzrost cen paliw kopalnych, prognozowany
jest większy udział surowców odnawialnych.
Prognozowane jest stopniowe niewielkie pogorszenie klimatu akustycznego na drodze wojewódzkiej nr 213 Słupsk - Wicko ze względu na obserwowany wzrost natężenia ruchu (w roku 2005
wynosiło 1557 poj./dobę, a w 2010 r. wzrosło do 2222 poj./dobę na odcinku Główczyce - Wicko).
W związku z rosnącą wartością współczynnika zmienności opadów i wzrostem częstości występowania zachmurzenia typu konwekcyjnego6, należy spodziewać się zwiększenia częstości zarówno
okresów suszy, jak i powodzi oraz opadów o dużej intensywności. Ma to szczególne znaczenie dla
sposobu zagospodarowania północnej części gminy oraz doliny Łupawy i Łeby zagrożonych powodzią
o prawdopodobieństwie 1%.
4. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
W ramach wyznaczonych kierunków zagospodarowania przestrzennego projektu Studium,
przewiduje się modernizację drogi wojewódzkiej Nr 213. Droga ta jest i będzie pasmowym źródłem
hałasu na terenie gminy, zwłaszcza w okresie nasilonego ruchu w sezonie letnim. W roku 2010 na
4
Bank Danych Lokalnych, GUS Warszawa
5
Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły, KZGW Kraków 2008,
6
Unoszenie wilgotnego ogrzanego przez ziemię powietrza
19
odcinku Główczyce - Wicko odnotowano wzrost średniodobowego ruchu o 42,7%, w stosunku do roku
2005.
Potencjalne negatywne oddziaływanie może powodować budowa i eksploatacja stacji redukcyjno-pomiarowej wysokiego ciśnienia koło Szczypkowic oraz budowa gazociągu wysokiego ciśnienia
Szczecin – Gdańsk. Zgodnie z przyjętym uchwałą Nr 471/2010 Rady Gminy Główczyce z dnia 8 listopada 2010 r. „Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce pod trasę
gazociągu DN700 wraz z urządzeniami infrastruktury towarzyszącej” gazociąg przecina użytki rolne,
wody powierzchniowe oraz niewielkie kompleksy leśne w rejonie wsi: Gorzyno, Stowięcino, Dochowo,
Dochówko. Planowany gazociąg realizowany będzie poza ustanowionymi formami ochrony przyrody.
Projektowany gazociąg będzie przebiegał głównie przez użytki rolne charakteryzujące się dużym potencjałem pod względem przydatności rolniczej. Na trasie gazociągu w pokrywie glebowej dominują
gleby wytworzone z glin zwałowych, wśród których najczęściej spotyka się gliny lekkie i piaski gliniaste. Stanowią one skałę macierzystą dość dobrych gleb brunatnych, w zależności od stopnia przemycia i spiaszczenia górnych warstw zaliczanych do klasy bonitacyjnej IIIa, IIIb i IVa i kompleksu glebowo – rolniczego: 2 - pszennego dobrego oraz 4 - pszenno-żytniego.
Przebiegająca przez obszar gminy napowietrzna linia elektroenergetyczna najwyższych napięć
Żarnowiec – Dolna Odra oraz stacje bazowe telefonii komórkowej są źródłem promieniowania elektroenergetycznego o wartości powyżej 1 kV/m. Instalacje te nie zostały objęte okresowymi badania kontroli poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności w ramach monitoringu środowiska, który wykonuje
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Niemniej w trakcie prowadzonych przez WIOŚ pomiarów
na terenie województwa pomorskiego, w żadnym punkcie pomiarowym nie stwierdzono przekroczeń
dopuszczalnych poziomów wartości pół elektromagnetycznych. Na terenie województwa wykonano do
końca 2009 roku 660 pomiarów, w tym dla podobnych instalacji.
Z rozwojem działalności w zakresie przetwórstwa rolnego i leśnego, w tym biomasy rolniczej i
leśnej dla potrzeb rozwoju energetyki odnawialnej, chowu bydła mogą wiązać się negatywne oddziaływania. Niemniej dominujący płaskorówninny i niskofalisty typ rzeźby terenu w areale użytków rolnych
oraz niska zawartość frakcji pyłowych w glebie sprawiają, że nie występuje tu większe zagrożenie
erozją wodną (intensywną, silną i bardzo silną). W wyniku rolniczego użytkowania terenów w niewielkim stopniu zagrożone erozją słabą i umiarkowaną mogą być gleby w obrębie zboczy dolinnych oraz
tworzące lokalne wyniesienia śródpolne. Zagrożenie erozją intensywną występuje na 0,2% gleb.
Badania średniej zasobności gleb gminy Główczyce w przyswajalne składniki pokarmowe,
przeprowadzone w latach 1998-2001 na 5 806 ha użytków rolnych wykazały, że zawartość bardzo
niską i niską fosforu posiadało 45%, potasu, 65% i magnezu 45% badanych gleb (wg Stacji Chemiczno-Rolniczej w Koszalinie). Wskaźniki te należą do mniej korzystnych na tle pozostałych gmin powiatu
słupskiego (śr. w powiecie odpowiednio: P - 32%, K - 48% i Mg - 29%)7.
Zaprzestanie uprawy trwałych użytków zielonych, spowodowało ich zachwaszczenie oraz naturalną sukcesję wtórnych zbiorowisk roślinnych, niekiedy zbliżonych do naturalnych. Zaprzestanie działalności rolniczej na zmeliorowanych łąkach i pastwiskach doprowadziło ponadto do ich wtórnego zabagnienia.
W ramach projektu Studium dopuszcza się udokumentowanie i racjonalne, zgodne z wymogami
środowiska przyrodniczego, pozyskiwanie kopalin (w szczególności prace poszukiwawcze dotyczą
torfu – rejon Cecenowa). Dominującą grupę gleb w rejonie Cecenowa stanowią gleby wytworzone z
substancji organicznej – gleby torfowe i mułowo-torfowe zaliczone do trwałych użytków zielonych
średniej jakości – kompleksu 2z. Regulacja stosunków wodnych na tych użytkach doprowadziła do
obniżenia poziomu wód gruntowych i zahamowania przyrostu torfowisk. Na obszarach torfowisk wysokich wskutek odwadniania następuje ograniczenie procesów torfotwórczych lub ich zanik i związane
z tym murszenie torfów. Skutkiem jest zanik najcenniejszych zbiorowisk roślinnych. Rozległe obszary
łąk w obrębie doliny Łeby pod Cecenowem stanowią część terenów żerowiskowych dla najliczniejszej
na Pomorzu kolonii lęgowej bociana białego oraz dla nielęgowych zgrupowań tego gatunku. Są to
7
Program ochrony środowiska dla gminy Główczyce. Biuro Planowania Przestrzennego w Słupsku. Główczyce 2004.
20
także tereny łowieckie dużych ptaków drapieżnych, jak: kania rdzawa, kania czarna, orlik krzykliwy i
błotniak łąkowy. Rejon ten stanowi również miejsce masowych koncentracji żurawia, związane z jesienno-zimowym okresem migracji tego gatunku. W opinii mieszkańców populacja żurawia z roku na
rok wzrasta i żerując na terenie gminy wyrządza szkody, głównie w uprawach zbożowych w okresie
wiosenno-letnim.
W ramach wyznaczonych kierunków zagospodarowania przestrzennego projektu Studium przewiduje się rozwój energetyki wiatrowej. Planowane są farmy wiatrowe w okolicy Żoruchowa, Zgojewa,
Drzeżewa i Lipna (farmy wiatrowe „Żoruchowo” „Drzeżewo I”), w rejonie Wykosowo (Drzeżewo III),
przewiduje się również lokalizację farmy wiatrowej w rejonie Siodłonia i Będziechowa („Drzeżewo II”).
Poza wskazanymi wyżej obszarami, lokalizacja farm wiatrowych jest możliwa w rejonie Przebędowa
(obowiązujący plan miejscowy umożliwia tą funkcję). Ponadto w projekcie Studium wskazuje się na
możliwość lokalizacji farm wiatrowych w rejonie miejscowości Podole Wielkie, Warblino, Wolinia, Wielka Wieś i na południe od Żelkowa, w rejonach intensywnej produkcji rolnej.
Dla kilku obszarów wskazanych pod lokalizację farm wiatrowych, przeprowadzono roczny przedinwestycyjny monitoring ornitologiczny i chiroptologiczny. Część wyników z monitoringu przedstawiono w raportach z rocznego przedinwestycyjnego monitoringu, część natomiast zebrano w formie
sprawozdań etapowych. W opracowaniach tych w szczególności oceniono znaczenie powierzchni
inwestycyjnej dla poszczególnych grup ptaków i nietoperzy.
W ramach raportu z rocznego monitoringu ornitologicznego dla farmy wiatrowej „Drzeżewo” położonej w obrębach Drzeżewo i Zgojewo oraz monitoringu wykorzystania przestrzeni przez nietoperze
prowadzonego w okresie marzec - listopad 2010 sformułowano następujące wnioski:
podczas badań przeprowadzonych w okresie od marca 2008 do lutego 2009 roku na terenach
planowanych pod budowę farmy wiatrowej „Drzeżewo” stwierdzono, co najmniej 89 gatunków ptaków w różny sposób związanych z obszarem inwestycji;
w żadnym z prześledzonych okresów fenologicznych nie wykazano istnienia dużych koncentracji
ptaków o znaczeniu ponad przeciętnym dla Pomorza;
awifauna lęgowa liczyła 39 gatunków gniazdujących na terenie przeznaczonym pod inwestycje,
dodatkowo na powierzchni tej, jako obszaru funkcjonalnego korzystało dalszych 17 gatunków
gniazdujących w sąsiedztwie. Zespół ptaków lęgowych był typowy dla krajobrazu rolniczego Pomorza i skupiał ptaki pospolite i niezagrożone wyginięciem o zagęszczeniach mieszczących się w
zakresach zmienności notowanych w innych rejonach środkowej części Pomorza;
nie zanotowano silnego strumienia przelotu, który odbiegałby od przeciętnych wartości notowanych w innych częściach Pomorza
Nie wykazano potencjalnych zagrożeń awifauny gniazdującej w cennych obszarach chronionych
promieniu 10 km od planowanej inwestycji;
teren planowanego zespołu elektrowni wiatrowych nie jest szczególnie cenny dla nietoperzy w
skali kraju lub regionu, zwłaszcza że stwierdzone tu gatunki należą w większości do pospolitych i
niezagrożonych w skali regionu i kraju, a zarejestrowana aktywność notowana jest regularnie na
wielu powierzchniach na Pomorzu;
na kontrolowanym terenie stwierdzono aktywność nietoperzy z gatunków: karlik malutki, karlik
większy, mroczek późny, borowiec wielki, nocek rudy;
występujące na terenie inwestycji gatunki nietoperzy objęte są ochroną gatunkową, ale należą do
gatunków pospolitych i niezagrożonych;
nie stwierdzono gatunków nietoperzy o najwyższym statusie ochronnym – załącznik II Dyrektywy
Siedliskowej;
najliczniej i najczęściej występującym gatunkiem nietoperza na kontrolowanym terenie jest karlik
malutki;
dla wszystkich wymienionych gatunków nietoperzy zarejestrowano głosy echolokacyjne związane
zarówno z przelotami jak i wskazujące na żerowanie;
najatrakcyjniejszymi terenami dla nietoperzy okazały się zabudowania byłego PGR Karolin;
21
na kontrolowanym ternie nie są znane miejsca stanowiące istotne zimowiska lub miejsca rozrodu
nietoperzy;
we wsi Zgojewo zlokalizowano kolonię rozrodczą karlika mniejszego – wieś znajduje się poza
obszarem inwestycji;
największą aktywność nietoperzy na omawianym terenie zarejestrowano w miesiącach czerwcu,
lipcu i sierpniu;
najatrakcyjniejszym fragmentem terenu dla nietoperzy jest rzeka Łupawa – regularne żerowisko
tych zwierząt;
stwierdzone na obszarze inwestycji gatunki nietoperzy należą do gatunków synantropijnych dobrze radzących sobie w środowisku silnie przekształconym przez człowieka;
dwa spośród występujących na terenie objętym inwestycją gatunków nietoperzy należą do gatunków odbywających długie wędrówki sezonowe, są to: borowiec wielki i karlik większy, jednakże ich
aktywność zarejestrowana podczas monitoringu była niewielka i nie wskazywała jednoznacznie na
istnienie w tym miejscu trasy sezonowych przelotów zwierząt.
W ramach raportu z rocznego monitoringu awifauny i chiropterofauny Farmy Wiatrowej „Drzeżewo III” planowanej do realizacji w obrębach Wykosowo i Przebędowo sformułowano następujące
wnioski:
podczas badań prowadzonych w okresie od maja 2009 do kwietnia 2010 roku na terenach planowanych pod budowę farmy wiatrowej „Drzeżewo III” i w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono 101
gatunków ptaków związanych z obszarem inwestycji;
awifauna lęgowa liczyła 53 gatunki, ponadto w sąsiedztwie stwierdzono kolejnych 20 gatunków;
cennymi gatunkami gniazdującymi w obrębie farmy były: błotniak łąkowy, derkacz i żuraw. Stanowiska tych gatunków znajdowały się w sektorze 4 zaproponowanym do wyłączenia z inwestycji;
w promieniu do 5 km od planowanej farmy gniazdował żuraw, błotniak stawowy i kania ruda. W
odległości ponad 5 km gniazdował bielik. Kania ruda i bielik wykorzystywały obszar farmy nieregularnie (kania) lub sporadycznie (bielik) orlik krzykliwy, co wykazuje na istnienie w okolicach alternatywnych żerowisk;
w okresie migracji wiosennych zanotowano zaledwie 434 osobniki należące do 19 gatunków wykazujących przeloty kierunkowe (na wschód i północny-wschód). Żaden gatunek nie był wówczas
szczególnie liczny;
w okresie dyspersji polęgowej i migracji jesiennej zanotowano 1634 osobniki należące do 25 gatunków wykazujących przeloty kierunkowe (na południowy-zachód i zachód). Najliczniejsze były
szpak, gęsi i kwiczoły;
natężenie migracji było niskie i wynosiło 0,2 – 61,6 os./ na godzinę obserwacji (od 1 do 308 os./
kontrolę);
przez teren farmy i jej bezpośrednie sąsiedztwo przebiega trasa przelotów żurawi z noclegowiska
pod Krakulicami (NATURA 2000 OSO Pobrzeże Słowińskie). Ptaki z tego noclegowiska wykorzystywały tę trasę w sierpniu i głównie we wrześniu kierując się na pola pod Szczypkowicami (około
2 km na południowy-zachód od terenów farmy). W stosunku do maksymalnej liczebności na noclegowisku przez teren farmy przelatywało około 9% wszystkich osobników. W granicach farmy żerowało maksymalnie do 150 osobników;
wykazano możliwość negatywnego oddziaływania farmy na trasę rozlotu żurawi z obszaru NATURA 2000 – Pobrzeże Słowińskie;
nie wykazano znaczących zagrożeń dla awifauny gniazdującej w cennych obszarach chronionych
w promieniu 10 km od planowanej inwestycji;
na podstawie uzyskanych informacji nie stwierdzono występowania silnego oddziaływania skumulowanego, zakładając że wszystkie kolejne projekty farm położonych głównie na wschód i południe od WYKOSOWA będą uwzględniały potrzebę pozostawiania wolnych od wiatraków korytarzy
przelotów z noclegowiska żurawi pod Krakulicami.
zaproponowano działania mające na celu minimalizację ewentualnych negatywnych oddziaływań
na awifaunę, ukierunkowane głównie na zapobieżenia powstaniu bariery utrudniającej przeloty żuWÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
22
rawi z Krakulic (noclegowisko) na pola uprawne zlokalizowane na południowy-zachód od projektowanej farmy (Szczypkowice) oraz ochronę cennych siedlisk łąkowych i w konsekwencji zmniejszenie bioróżnorodności poprzez odsunięcie siłowni od łąk w sektorze 4 i od parku podworskiego
pod Wykosowem.
uznano, że projektowana farma po uwzględnieniu wszystkich zaleceń nie będzie w sposób znacząco negatywny wpływała na awifaunę.
spośród 10 gatunków nietoperzy stwierdzonych na farmie wiatrowej „Drzeżewo III” podczas monitoringu (inwentaryzacji) wykonywanego w 2009/2010 roku stwierdzono zimowanie 2 gatunków i
aktywność pozostałych 8. Na podstawie badań bioakustycznych prowadzonych za pomocą nagrań z detektora ultradźwięków Anabat SD1, najbardziej aktywne okazały się karliki malutkie (Pipistrellus pipistrellus) i karliki większe (Pipistrellus nathusii), aśrednio aktywne mroczki późne (Eptesicus serotinus) i borowce wielkie (Nyctalus noctula). Karliki (Pipistrellus sp.) i borowce wielkie
(Nyctalus noctula) w strefie buforowej planowanej inwestycji mają swoje kolonie rozrodcze. Ponadto w strefie buforowej mroczki późne (Eptesicus serotinus) mają swoje kryjówki dzienne. Pozostałe wykazywane w wynikach gatunki nietoperzy odznaczały się niską aktywnością;
aktywność nietoperzy na badanym terenie trwa od połowy marca do połowy listopada i osiąga
szczyt w miesiącach sierpień – wrzesień, kiedy rozpadają się kolonie rozrodcze i rozpoczynają jesienne migracje;
lokalne korytarze migracyjne przebiegają wzdłuż alei i zadrzewień i są wykorzystywane regularnie,
choć z różnym natężeniem w zależności od okresu badań. Najistotniejszym korytarzem jest aleja
starych klonów za Wykosowem;
przez teren planowanej inwestycji przebiega fragment jesiennej trasy migracyjnej karlików (Pipistrellus sp.). Ma to miejsce na przełomie września i października, kiedy zarejestrowano podwyższoną aktywność tych nietoperzy na polach.
W ramach raportu z rocznego przedinwestycyjnego monitoringu awifauny i chiropterofauny planowanej Farmy Wiatrowej „Żoruchowo” planowanej do wykonania w obrębie Żoruchowo sformułowano następujące wnioski:
obszar farmy wiatrowej nie wyróżnia się istotnie bogactwem awifauny;
na terenie inwestycji w strukturze zespołu ptaków lęgowych dominowały gatunki pospolite: skowronek Alauda drvensis, trznadel Emberiza citinella i pliszka żółta Motacilla flava – pospolite ptaki
lęgowe krajobrazu rolniczego. Natomiast w zadrzewieniach śródpolnych – zięby Fringilla coelebs,
szpaki Sturnus vulgaris i pierwiosnki Phylloscopus collybita - najpospolitsze ptaki lęgowe zadrzewień śródpolnych;
na podstawie zebranych danych ilościowych z okresu lęgowego stwierdzone, że wartości zagęszczeń ptaków lęgowych na polach uprawnych, które znajdują się w obrębie granic obszaru farmy
wiatrowej są niższe od średniej krajowej, a to cechuje typowe obszary rolne o wielkoobszarowych
uprawach, gdzie realizowana jest intensywna gospodarka rolna;
w okresie wędrówek ptaków stwierdzone, że nad obszarem farmy i w okolicy przebiegają szlaki
migracyjne ptaków, ale nie można w oparciu o obserwowane przeloty wyznaczyć określonego
przebiegu szlaku lub trasy migracji. Zaobserwowane stada ptaków z reguły przelatywały na niskim
pułapie, zaś przeloty migrantów dalekodystansowych odbywały się na wysokości wysokiego pułapu przelotu. W związku z tym ocenia się, że projektowana lokalizacja farmy wiatrowej nie stanowi
istotnej bariery dla ptaków wędrownych i przelotów siedliskowych żurawi, które obserwowano na
południe od granic farmy wiatrowej;
liczba gatunków nietoperzy oraz ich liczebność, wskazuje na niskie zróżnicowanie gatunkowe
badanego obszaru – liczba stwierdzonych gatunków jest niższa od dolnej granicy zakresu średniej
liczby gatunków nietoperzy stwierdzonych na Pomorzu;
w zespole nietoperzy dominowały gatunki leśno-synantropijne, a więc silnie związane z terenami
zurbanizowanymi i lasami ( nocek rudy, karlik malutki, karlik większy, gacek brunatny);
23
najważniejsze obiekty, gdzie nietoperze żerowały, miały kryjówki lub przelatywały znajdują się
poza obszarem inwestycji, w rejonie wsi Żoruchowo (aleje kasztanowców i klonów wraz ze starą
zabudową gospodarską).
Kolejną farmą wiatrową, dla której wykonano roczny przedinwestycyjny monitoring awifauny i chiropterofauny jest planowana farma „Rumsko – Siodłonie” położona w obrębach Będzichowo, Siodłonie. W ramach opracowanego raportu z monitoringu sformułowano następujące wnioski:
podczas badań prowadzonych w okresie od maja 2008 do kwietnia 2009 roku na terenach planowanych pod budowę farmy wiatrowej „Drzeżewo II” stwierdzono, co najmniej 116 gatunków ptaków
w różny sposób związanych z obszarem inwestycji.
w żadnym z prześledzonych okresów fenologicznych nie wykazano istnienia dużych koncentracji
ptaków o znaczeniu ponad przeciętnym dla Pobrzeża.
awifauna lęgowa liczyła 57 gatunków gniazdujących na terenie przeznaczonym pod inwestycje
oraz w zadrzewieniach, zakrzaczeniach i w strefie brzegowej lasów okalających teren (głównie od
strony południowej), dodatkowo z powierzchni tej jako obszaru funkcjonalnego korzystało dalszych
14 gatunków gniazdujących w sąsiedztwie. Zespół ptaków lęgowych związany bezpośrednio z terenem, na którym planowana jest budowa turbin, był typowy dla krajobrazu rolniczego Pomorza i
skupiał ptaki pospolite i niezagrożone wyginięciem o zagęszczeniach mieszczących się w zakresach zmienności notowanych w innych rejonach środkowej części Pomorza.
w okresie dyspersji polęgowej i migracji jesiennych zanotowano łącznie 4048 ptaków należących
do 32 gatunków wykazujących przeloty kierunkowe (na południowy-zachód i zachód).
w okresie migracji wiosennych zanotowano łącznie 772 ptaków należących do 17 gatunków wykazujących przeloty kierunkowe (na północny-wschód i wschód).
średnie natężenie migracji wynosiło 36,7 – 41,9 os./ na godzinę obserwacji.
ptaki migrujące kierunkowo leciały szerokim frontem, nie tworząc lokalnego korytarza migracyjnego.
nie wykazano istotnych zagrożeń dla awifauny gniazdującej w cennych obszarach chronionych w
promieniu 10 km od planowane inwestycji.
teren planowanego zespołu elektrowni wiatrowych nie jest szczególnie cenny dla nietoperzy w skali
kraju lub regionu, zwłaszcza, że stwierdzone tu gatunki należą w większości do pospolitych i niezagrożonych w skali regionu i kraju, a zarejestrowana aktywność notowana jest regularnie na wielu
powierzchniach na Pomorzu.
na kontrolowanym terenie stwierdzono aktywność nietoperzy z gatunków: karlik malutki, karlik
większy, mroczek późny, borowiec wielki.
występujące na terenie inwestycji gatunki nietoperzy objęte są ochroną gatunkową, ale należą do
gatunków pospolitych i niezagrożonych. Należą do gatunków synantropijnych, dobrze radzących
sobie w środowisku silnie przekształconym przez człowieka
nie stwierdzono gatunków nietoperzy o najwyższym statusie ochronnym - Załącznik II Dyrektywy
Siedliskowej.
najliczniej i najczęściej występującym gatunkiem nietoperza na kontrolowanym terenie jest karlik
malutki;
dla wszystkich wymienionych gatunków nietoperzy zarejestrowano głosy echolokacyjne związane
zarówno z przelotami, jak i wskazujące na żerowanie;
najatrakcyjniejszymi terenami dla nietoperzy okazały się zabudowania wsi Siodłonie, szpalery
drzew przydrożnych, transekt 2 oraz punkty nasłuchowe B, C i E.
na kontrolowanym terenie nie są znane miejsca stanowiące istotne zimowiska lub miejsca rozrodu
nietoperzy.
we wsi Siodłonie zlokalizowano kolonię letnią karlika mniejszego – wieś znajduje się poza obszarem inwestycji;
najwyższą aktywność nietoperzy na omawianym terenie zarejestrowano od końca maja do końca
lipca i w połowie sierpnia.
24
w marcu, kwietniu a także w drugiej połowie września, w październiku (z wyjątkiem 29.10.2010 r.) i
w listopadzie nie zarejestrowano aktywności nietoperzy na kontrolowanej powierzchni.
najatrakcyjniejszym fragmentem terenu dla nietoperzy jest droga prowadząca ze wsi Siodłonie w
kierunku zachodnim ku niewielkiej podmokłości, która stanowi żerowisko nietoperzy, oraz szpalery
przydrożnych drzew;
dwa spośród występujących na terenie objętym inwestycją gatunków nietoperzy należą do gatunków odbywających długie wędrówki sezonowe; są to: borowiec wielki i karlik większy, jednakże ich
aktywność zarejestrowana podczas monitoringu była niewielka i nie wskazywała jednoznacznie na
istnienie w tym miejscu trasy sezonowych przelotów tych zwierząt;
na podstawie zebranych danych nie można oszacować populacji stwierdzonych gatunków nietoperzy, można natomiast wskazać miejsca wykorzystywane przez nietoperze w okresie nocnej aktywności.
Obserwacje awifauny prowadzono także dla obszaru pomiędzy miejscowościami Podole Wielkie – Dargoleza – Pobłocie – Pękalin – Będzimierz – Olszewko w obrębie, którego wskazano dwa
obszary lokalizacji farm elektrowni wiatrowych; Wolinia i Podole Wielkie. Wstępne wyniki obserwacji z
monitoringu ptaków zawarto w sprawozdaniu etapowym z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego dla okresu jesiennych wędrówek ptaków i zimowania ptaków oraz dla okresu rozrodu zwierząt kręgowych i koczowiska ptaków. Z opracowania wynikają następujące wnioski:
podczas badań prowadzonych jesienią 2006 r. na terenach planowanych pod budowę farm wiatrowych stwierdzono, co najmniej 60 gatunków ptaków w różny sposób związanych z obszarem
inwestycji;
cennymi gatunkami gniazdującymi w obrębie farmy były: gąsiorek i przepiórka;
obszar wykorzystywany był przez siedem gatunków ptaków drapieżnych: myszołów, myszołów
włochaty, kania ruda, jastrząb, bielik, błotniak zbożowy i pustułka. Regularnie na badanym obszarze przebywały jedynie myszołowy, które obserwowane były każdorazowo w ilości od 2 do 7
osobników. Większość z nich to ptaki terytorialne gniazdujące w okolicy;
w okresie badań na powierzchni Wolinia stwierdzono 3 gatunki łabędzi (niemy, krzykliwy i czarno
dzioby) Pośród łabędzi jedynie łabędź krzykliwy był obserwowany regularniej.
w okresie badań na powierzchni Wolinia stwierdzono 4 gatunki gęsi (gęgawa, zbożowa, biało celna i bernikla kanadyjska). Gęsi były notowane od końca września, a szczyt liczebności przypadł
na 14 października, gdy przez powierzchnie przeleciało łącznie 1833 osobniki, z czego maksymalnie 1270 gęsi siadało i żerowało na ścierniskach po kukurydzy. Zdecydowana większość gęsi
wykazywała przeloty lokalne z noclegowiska pod Krakulicami i rozlatywały się po świcie na okoliczne pola uprawne;
obszar Wolinia stanowi trasę przelotu żurawi z największego w okolicy noclegowiska pod Krakulicami. Ptaki leciały ściśle określonymi korytarzami. Rozlatujące żurawie obserwowano przez cały
okres badań. Początkowo ptaki traktowały teren tranzytowo, natomiast bezpośrednio po skoszeniu kukurydzy gwałtownie wzrosła liczba żerujących ptaków osiągając maksymalnie 2004 osobników (30.09);
z uwagi na lokalny charakter przelotów żurawi, gęsi i łabędzi zdecydowana większość z nich przelatywała poniżej 40 m i w strefie pracy turbin, co może w przyszłości skutkować wystąpieniem kolizji;
na obszarze Wolinia siewki złote i czajki obserwowano regularnie, choć w niewielkich stadach,
ponadto nigdy nie obserwowano zatrzymujących się ptaków tej grupy.
Obserwacje awifauny w 2006 roku prowadzono także dla obszaru lokalizacji farm wiatrowych w rejonie Warblina i Przebędowa. Wstępne wyniki obserwacji z monitoringu ptaków zawarto w sprawozdaniu
25
etapowym z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego dla okresu jesiennych wędrówek
ptaków i zimowania ptaków oraz dla okresu rozrodu zwierząt kręgowych i koczowiska ptaków. Z opracowania wynikają następujące konkluzje:
podczas badań prowadzonych jesienią 2006 r. na terenach planowanych pod budowę farmy wiatrowej stwierdzono, co najmniej 78 gatunków ptaków w różny sposób związanych z obszarem inwestycji;
cennymi gatunkami gniazdującymi w obrębie farmy były: gąsiorek i przepiórka;
obszar wykorzystywany był przez dziewięć gatunków ptaków drapieżnych: myszołów, myszołów
włochaty, kania ruda, jastrząb, bielik, błotniak zbożowy, krogulec, jastrząb i pustułka. Regularnie
na badanym obszarze przebywały jedynie myszołowy, które obserwowane były każdorazowo w
ilości od 2 do 7 osobników. Większość z nich to ptaki terytorialne gniazdujące w okolicy;
w okresie badań stwierdzono 3 gatunki łabędzi (niemy, krzykliwy i czarno dzioby) Pośród łabędzi
jedynie łabędź krzykliwy był obserwowany regularniej;
w okresie badań stwierdzono 4 gatunki gęsi (gęgawa, zbożowa, biało celna i bernikla kanadyjska).
Gęsi były notowane od końca września, a szczyt liczebności przypadł na 27 października, gdy
przez powierzchnie przeleciało łącznie 1293 osobniki, z czego maksymalnie 850 gęsi siadało i żerowało na ścierniskach po kukurydzy. Zdecydowana większość gęsi wykazywała przeloty lokalne
z noclegowiska pod Krakulicami i rozlatywały się po świcie na okoliczne pola uprawne;
obszar stanowi trasę przelotu żurawi z największego w okolicy noclegowiska pod Krakulicami.
Ptaki leciały ściśle określonymi korytarzami. Rozlatujące żurawie obserwowano przez cały okres
badań. Początkowo ptaki traktowały teren tranzytowo, natomiast bezpośrednio po skoszeniu kukurydzy gwałtownie wzrosła liczba żerujących ptaków osiągając maksymalnie 1800 osobników
(13.10);
z uwagi na lokalny charakter przelotów żurawi, gęsi i łabędzi zdecydowana większość z nich przelatywała poniżej 40 m i w strefie pracy turbin, co może w przyszłości skutkować wystąpieniem kolizji;
na obszarze stwierdzono łącznie 5 siewkowatych i 2 gatunki mew. Regularnie na powierzchni
obserwowano tylko siewkę złotą w stadach krążących nad powierzchnią lub wykazujących lokalne
przemieszczenia jak również odpoczywających na polach. Największą liczbę odpoczywających
siewek złotych zanotowano na początku listopada;
pojawiające się tu stada ptaków są ściśle uzależnione od występujących w danym roku upraw
polowych. Sterowanie uprawami pozwala zmniejszyć lub zwiększyć ryzyko wystąpienia możliwości kolizji z występującymi na przelotach zgrupowaniami ptaków (Zyska W., 2007)
5. Charakterystyka i ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu
widzenia projektu Studium ze szczególnym uwzględnieniem obszarów objętych ochroną
prawną.
5.1. Prawne formy ochrony przyrody
Obszary prawnie chronione zajmują ok. 13% powierzchni gminy. W skład obszarów prawnie
chronionych gminy Główczyce na koniec marca 2011 roku wchodziły:
Słowiński Park Narodowy (SPN)
Utworzony Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23.09. 1966 r. (Dz. U. Nr 42, z dn. 8. 10.
1966 r., poz. 254). Obszar SPN powiększono na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
2.03.2004 (Dz. U. Nr 43, poz.390). Obejmuje on m.in. północno-zachodni fragment gminy Główczyce
(obszar o pow. 1 706,9 ha). W Parku ochroną objęto dobrze zachowane formy rzeźby terenu: brzegu
26
morskiego, terenów wydmowych, jezior przybrzeżnych, torfowisk wysokich i niskich oraz charakterystyczną szatę roślinną i faunę występującą na jego obszarze.
Funkcję ochronną dla obszaru parku przed negatywnymi oddziaływaniami poza jego obszarem
pełni otulina parku. Granice i zasięg otuliny SPN określono rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia
2.03.2004 roku w sprawie Słowińskiego Parku Narodowego (Dz. U. nr 43 poz. 390). Wszelka działalność na terenie Parku podporządkowana jest celom ochrony przyrody. Na terenie Parku położona jest
miejscowość Gać, a w jego bezpośrednim sąsiedztwie wieś Izbica.
Dla Słowińskiego Parku Narodowego nie został dotychczas ustanowiony plan ochrony. Opracowany projekt tego planu SPN zawiera m.in. ustalenia dotyczące sposobu zagospodarowania Parku i
jego otuliny polegające na preferowaniu lokalizacji wprowadzania nowej zabudowy w obrębie istniejących jej układów, ciągów lub na terenie ich możliwej kontynuacji przy wyraźnym określeniu w planach
dopuszczalnego zasięgu terenów zainwestowanych.
rezerwaty przyrody
1) Bagna Izbickie - Rezerwat torfowiskowo-leśny (powierzchnia 281,18 ha), utworzony Zarządzeniem
Ministra Leśnictwa i Rolnictwa z dnia 12.10.1982 r., w celu zachowania reliktowych torfowisk wrzościowych typu atlantyckiego, charakterystycznych dla Krainy Pobrzeży Bałtyckich oraz utrzymania
znacznych obszarów retencji wodnej spełniających szczególnie ważną funkcję retencji wodnej w
kształtowaniu bilansu wodnego gminy.
Na podstawie rozporządzenia Nr 2/08 Wojewody Pomorskiego z dnia 9 stycznia 2008 roku w
sprawie rezerwatu przyrody „Bagna Izbickie”, ochroną rezerwatową objęto powierzchnię 847,51 ha.
W rozporządzeniu uznano, że celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie rozległego
torfowiska wysokiego typu bałtyckiego z występującymi na nim ekosystemami wrzosowiskowymi,
mszarnymi, bagiennymi i leśnymi. W rozporządzeniu określa się rodzaj i typ rezerwatu jako torfowiskowy, podtyp torfowisk wysokich - ze względu na główny typu ekosystemu, a ze względu na
dominujący przedmiot ochrony wskazuje się na typ biocenotyczny i fizjocenotyczny. W celu zabezpieczenia rezerwatu przed zagrożeniami zewnętrznymi wyznaczono otulinę rezerwatu o powierzchni 1968,18 ha. W 2008 roku przystąpiono do sporządzania planu ochrony Rezerwatu „Bagna
Izbickie” (obecnie, dla części rezerwatu, w granicach sprzed powiększenia jego granic, obowiązują
postanowienia rozporządzenia Nr 29/07 Wojewody Pomorskiego z dnia 28 listopada 2007 r. w
sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Bagna Izbickie”).
2) Torfowisko Pobłockie - rezerwat torfowiskowo-leśny o powierzchni 112,3 ha, utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Rolnictwa z dnia 12.10.1982 r., w celu zachowania dobrze wykształconych płatów reliktowego atlantyckiego zespołu roślinnego Erictum tetralicis oraz torfowiska atlantyckiego z dużym udziałem woskownicy europejskiej. Rezerwat posiada plan ochrony przyjęty
Rozporządzeniem Nr 92/06 Wojewody Pomorskiego z dnia 11.12.2006 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego Nr 130, poz. 2718).
Użytki ekologiczne
1) 2 obszary uznane za użytki ekologiczne Rozporządzeniem Nr 12/97 Wojewody Słupskiego z dnia
19 czerwca 1997 r. (Dz. Urz. Woj. Słupskiego Nr 16, poz. 83) w obrębach Równo i Rzuszcze.
2) 195 obszarów na terenie Nadleśnictwa Damnica uznanych za użytki ekologiczne Uchwałą Rady Gminy
w Główczycach Nr 30/383/98 z dnia 20. 04. 1998 r., zmienioną Uchwałą Nr 69/102/2003 z dnia 30 października 2003 r., o łącznej powierzchni ok. 398,6 ha. Są to w przewadze tereny bagienne, torfowiska
oraz nieużytki, w tym tereny po wydobywaniu torfu, a także pojedyncze oczka wodne. Ich powierzchnia
waha się od 0,16 ha do 25,12 ha, najwięcej jest użytków niewielkich – do 1 ha. Część z nich znalazła
się w granicach powiększonego w 2008 roku rezerwatu przyrody „Bagna Izbickie”.
3) 19 obszarów na terenie Nadleśnictwa Damnica uznanych za użytki ekologiczne Uchwałą Rady
Gminy w Główczycach Nr 30/224/2000 z dnia 28 kwietnia 2000 r., zmienioną uchwałą Nr 121/315/2000
z dnia 28 grudnia 2000 r., a następnie Uchwałą Nr 69/102/2003 z dnia 30 października 2003 r. Łączna
powierzchnia tych użytków wynosi ok. 222,6 ha. Są to tereny zadrzewione, torfowiska, w tym tereny pokopalniane i pojedynczo łąka, pastwisko oraz oczko wodne. Powierzchnia obiektów waha się
od 0,13 ha do 44,96 ha.
27
4) 1 obszar uznany za użytek ekologiczny Rozporządzeniem Wojewody Pomorskiego Nr 2/2003 z
9.01.2003 r., (Dz. Urz. Woj. Pom. z 2003 r. Nr 6, poz. 56). Stanowi on kompleks torfowisk Krakulice
o pow. łącznej 314,63 ha, położony częściowo w gminie Główczyce (obr. Gać, dz. nr 144/2, 144/1,
147/1), częściowo w gminie Wicko (obr. Charbrowo, dz. nr 443, 445).
Pomniki przyrody
Na obszarze gminy znajduje się 75 obiektów uznanych za pomniki przyrody. Są to zarówno pojedyncze drzewa jak i ich liczne grupy sięgające nawet 50 drzew, głównie w parkach podworskich,
m.in. w Wolini, Główczycach, Cieminie, Cecenowie, Wykosowie oraz 1 głaz narzutowy w Główczycach. Wśród pomnikowych drzew znajdują się są dęby szypułkowe, daglezje, świerki pospolite, lipy
drobnolistne, jesiony wyniosłe, buki zwyczajne, cisy pospolite, klony zwyczajne. Występują także egzotyczne gatunki: tulipanowiec japoński (Cecenowo) i cypryśnik błotny (Żelkowo). Na grupy drzew
składają się głównie buki zwyczajne, cisy pospolite, dęby szypułkowe i lipy, aleje i szpalery tworzą lipa
drobnolistna, dąb szypułkowy. Wśród pomników, 16 obiektów ustanowionych zostało przez Wojewodę
Słupskiego, a 59 obiektów przez Radę Gminy w Główczycach Uchwałą Nr 28/381/98 z dnia 18.03.1998 r.
Obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000:
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków OSO „Pobrzeże Słowińskie”, obejmujący obszar w granicach
Słowińskiego Parku Narodowego, powiększony o rejon torfowisk w rejonie Gaci. Jest to obszar
oznaczony kodem PLB 220003, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12
stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków ( Dz. U. z 2011 r. Nr 25, poz.
133);
2) Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW), zgodnie z decyzjami Komisji Europejskiej z
2007 i 2008 roku:
a) OZW „Bagna Izbickie” (PLH 220001), przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 13.11.2007
r.
b) OZW „Ostoja Słowińska” (PLH 220023), przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia
13.11.2007 r.,
c) OZW „Dolina Łupawy” (PLH 220036), przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 12.12.2008
r. (w granicach gminy fragment obszaru),
d) OZW „Torfowisko Pobłockie” (PLH 220042), zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej z dnia
12.12.2008 r.
1)
5.2. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektu Studium
Do istotnych, istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia projektu
Studium należą:
pogarszająca się struktura upraw roślin, przejawiająca się zwiększaniem udziału monokulturowych
upraw zbóż i rzepaku na niekorzyść roślin okopowych a także zaorywanie trwałych użytków zielonych z przeznaczeniem pod uprawy polowe;
zagrożenie gleb powierzchniową erozją wodną (szczególnie w obrębie części południowej o charakterze pagórkowatym), na otwartych terenach okresowo pozbawionych upraw pojawia się natomiast zagrożenie erozją wietrzną (wielkoobszarowe uprawy w obrębie części południowej i środkowej;
zanieczyszczenia wód podziemnych pochodzące z obszarów intensywnego nawożenia i nawadniania pól (w tym rejon intensywnej uprawy ziemniaka w okolicach Dochowa i Dochówka);
degradacja zagospodarowania i dewastacja zabudowy w obrębie dawnych uspołecznionych
ośrodków produkcji rolnej i obsługi rolnictwa; dotyczy to w szczególności części założeń pałacowo- i dworsko-pałacowych, zabudowy gospodarczej;
brak dostępnych informacji o rozmieszczeniu siedlisk chronionych gatunków, m.in. ptaków oraz
planów ochrony dla wyznaczonych obszarów Natura 2000 – trudno, zatem określić właściwe sposoby ich ochrony;
konserwacja na obszarze otuliny rezerwatu przyrody „Bagna Izbickie” istniejących urządzeń melioracyjnych. Obszar rezerwatu wraz z otuliną przecina istniejący system melioracyjny odwadniający
28
gospodarczo wykorzystywane łąki i pastwiska. Wzajemne sąsiedztwo oraz odmienne funkcje obu
obszarów mogą powodować potencjalny konflikt, pomiędzy rolniczym i przyrodniczym użytkowaniem obszaru;
gradacje pasożytniczych owadów oraz inwazja grzybów (huba korzeniowa) w lasach obejmujących
monokultury sosnowe na siedliskach porolnych, natomiast lite drzewostany świerkowe oraz drzewostany ze znaczną domieszką tego gatunku zagrożone są gradacją kornika;
degradacja siedlisk leśnych, zwłaszcza hydrogenicznych, w wyniku odwodnienia torfowisk różnych
typów i terenów bagiennych;
nadmierna penetracja i eksploatacja runa leśnego oraz zaśmiecanie terenów leśnych;
niezadowalający stan jakościowy wód powierzchniowych; wody te nie spełniają wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych;
zaburzenie ciągłości ekologicznej rzeki Łupawy przez istniejące elektrownie wodne w Drzeżewie i
Żelkowie;
brak lub utrudnione możliwości retencjonowania wody w systemach melioracyjnych przez niewłaściwą eksploatację tych systemów;
niezadowalający stan techniczny wałów przeciwpowodziowych. Korpusy wałów są zbudowane z
bardzo różnorodnych i słabo zagęszczonych gruntów, często zawierających domieszki materii organicznej. Posadowione są na podłożu torfowym i podlegają często zjawiskom „płynięcia” (mogą się
podnosić i opadać), zaś woda może infiltrować przez ich podłoże na obszary polderów i dolin. Wały
przeciwpowodziowe osłabiane są prócz tego przez bobry.
niezadowalający rozwój zbiorczych urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowych;
wzrost zanieczyszczenia terenu odpadami, zwłaszcza trudnymi do rozłożenia w przyrodzie;
brak efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów;
napowietrzna linia elektroenergetyczna najwyższych napięć (400 kV) z uwagi na emitowane promieniowanie elektromagnetyczne stanowi ograniczenie dla lokalizacji zabudowy przeznaczonej na stały
pobyt ludzi. Stanowi też barierę na trasie przelotu ptaków i nietoperzy.
6. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i
krajowym, z których realizacją związany jest projekt dokumentu oraz sposoby, w jaki zostały
one uwzględnione w projekcie
Istotne dla projektu Studium cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu wspólnotowym
zawiera Strategia Goeteborska – przyjęta na szczycie UE w Goeteborgu w czerwcu 2001 r. o pełnej
nazwie „Zrównoważona Europa dla lepszego świata: Strategia Zrównoważonego Rozwoju dla Unii
Europejskiej”. Celem naczelnym Strategii jest wskazanie dróg rozwiązania problemów związanych z
tzw. niezrównoważonymi tendencjami, stanowiącym priorytetowe obszary problemowe aktualnych
działań Unii Europejskiej m.in. w dziedzinie:
– zmian klimatycznych;
– zdrowia publicznego;
– zasobów naturalnych.
Odnowiona Strategia Zrównoważonego Rozwoju podkreśla w szczególności konieczność podejmowania skutecznych działań w zakresie:
− zahamowania zmian klimatycznych;
− promocji zrównoważonych wzorców produkcji i konsumpcji;
− lepszego zarządzania i unikania nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych;
− promocji wysokiej jakości zdrowia publicznego na niedyskryminujących zasadach oraz lepszej
ochrony przed zagrożeniami zdrowia.
W praktyce oznaczało to wprowadzenie nowego podejścia w określaniu i realizacji polityk
wspólnotowych oraz dodanie do przyjętej wcześniej Strategii Lizbońskiej, promującej wzrost gospodarczy i zatrudnienie, trzeciego wymiaru dotyczącego ochrony środowiska. Oznacza to również, że
29
aspekty ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane do każdej z polityk sektorowych, a także do
strategii i programów rozwoju na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
Kolejnym dokumentem wspólnotowym zawierającym istotne dla projektu Studium cele ochrony
8
środowiska, jest VI Program Działań Wspólnoty w zakresie środowiska . Jego realizacja ma na
celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego oraz ogólną poprawę środowiska i jakości życia. Cel ten będzie realizowany poprzez 7 strategii tematycznych w
zakresie: zrównoważonego użytkowania zasobów naturalnych, zapobiegania powstawaniu odpadów i
upowszechniania recyklingu, poprawy jakości środowiska miejskiego, ograniczania emisji zanieczyszczeń, ochrony gleb, zrównoważonego użytkowania pestycydów oraz ochrony i zachowania środowiska morskiego. Program wspiera proces włączania problemów ochrony środowiska we wszystkie polityki i działania Wspólnoty w celu zmniejszenia presji na środowisko naturalne pochodzącej z różnych
źródeł. Główne cele ochrony środowiska do realizacji w ramach Programu to:
-
utrzymanie maksymalnego wzrostu temperatury globalnej o 2°C powyżej poziomów preindustrialnych i stężenia CO2 poniżej 550 ppm oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o
70% w porównaniu do poziomu z 1990 r.
-
ochrona, zachowanie, odbudowa i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych, siedlisk
przyrodniczych, dzikiej flory i fauny mające na celu powstrzymanie pustynnienia i utraty różnorodności biologicznej, łącznie z różnorodnością zasobów genetycznych (...);
-
przyczynianie się do wysokiego poziomu jakości życia i dobrobytu społecznego obywateli poprzez zapewnienie środowiska naturalnego, w którym poziom zanieczyszczenia nie powoduje
szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego oraz przez zachęcanie
do stałego rozwoju urbanizacyjnego;
-
lepsza wydajność zasobów, zarządzanie zasobami i odpadami, w celu stworzenia bardziej
trwałych wzorców produkcji i spożycia.
Ponieważ stan środowiska naturalnego UE zależy nie tylko od poczynań na jej terenie, ale w
coraz większym stopniu od działań krajów trzecich, Unia jest aktywnym członkiem i inicjatorem stale
rozbudowywanej sieci konwencji, umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ochrony środowiska. Polska, jako członek Wspólnoty przyjęła na siebie zobowiązania wynikające z szeregu konwencji i porozumień międzynarodowych regulujących zasady ochrony wybranych elementów środowiska przyrodniczego. Do najważniejszych z nich należą:
-
Konwencja o różnorodności biologicznej sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992
r. ratyfikowana w 1996 r. (Dz. U. 2002 Nr 184, poz. 1532);
-
Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska) ratyfikowana w 1978 r.
(Dz.U. 1978 Nr 7, poz. 24, z późn. zm.)
-
Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk sporządzona
w Bernie (1979);
-
Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Janeiro
(1992), wraz z Protokołem z Kioto (1997).
-
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (Konwencja
Paryska) ratyfikowana w 1976 r. (Dz.U. 1976 Nr 32, poz. 190).
Cele ochrony środowiska z wyżej wymienionych dokumentów stały się podstawą rozwiązań
prawnych obowiązujących w Polsce, a wskazane w nich cele i zobowiązania zostały ujęte do realizacji
w krajowych dokumentach strategicznych i programowych. Są to przede wszystkim:
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, gdzie nadrzędnym, strategicznym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, mieszkańców,
8
Decyzja NR 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 22 lipca 2002r ustanawiająca Szósty Wspólnotowy Pr ogram Działań w zakresie środowiska naturalnego
30
zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej oraz tworzenie podstaw do zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego;
Projekt Polityki wodnej państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) jako cel nadrzędny
wskazuje, zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne
ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze w połączeniu z utrzymaniem dobrego stanu wód i związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb
wodnych gospodarki, poprawie spójności terytorialnej i dążeniu do wyrównania dysproporcji regionalnych. Cele ten strategiczne dla osiągnięcia nadrzędnego celu są następujące: − Osiągnięcie
i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi ekosystemów − Zaspokojenie
potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę − Zaspokojenie społecznie i ekonomicznie uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki − Ograniczenie wystąpienia negatywnych skutków powodzi i susz oraz zapobieganie zwiększeniu ryzyka wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych, jak i
ograniczenie wystąpienia ich negatywnych skutków
Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań na lata 2007-2013 przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 26 października 2007 r.,
gdzie celem nadrzędnym jest zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej w skali lokalnej,
krajowej i globalnej oraz zapewnienie trwałości i możliwości rozwoju wszystkich poziomów jej organizacji (wewnątrzgatunkowego, międzygatunkowego i ponadgatunkowego), z uwzględnieniem
potrzeb rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz konieczności zapewnienia odpowiednich
warunków życia i rozwoju społeczeństwa;
Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań (na lata 2006-2013)
wskazuje się na potrzebę ochrony siedlisk wodnych i błotnych w sposób zintegrowany z innymi
działaniami strategicznymi, jak zalesienia gruntów rolnych, restrukturyzacja rolnictwa, rozwój
energetyki wodnej, ochrona przeciwpowodziowa, czy rozwój sieci transportowej.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2010 Aktualizacja, określający przedsięwzięcia
w zakresie budowy, rozbudowy, modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych, a także terminy ich realizacji niezbędne dla realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego. Program na terenie gminy przewiduje rozbudowę i budowę zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej w
ramach aglomeracji Główczyce.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 - zakłada dojście do systemu gospodarki odpadami
zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności zasada postępowania z odpadami zgodnie z hierarchią gospodarki odpadami, czyli po pierwsze zapobiegania i minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów
oraz ograniczania ich właściwości niebezpiecznych, a po drugie wykorzystywania właściwości materiałowych i energetycznych odpadów, a w przypadku gdy odpadów nie można poddać procesom
odzysku ich unieszkodliwienie, przy czym składowanie generalnie jest traktowane jako najmniej
pożądany sposób postępowania z odpadami;
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku – cel: wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł
energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 i 20% w roku 2030;
Polityka Leśna Państwa, przyjęta przez Radę Ministrów w 1997 roku. Nadrzędnym celem polityki
leśnej jest wyznaczenie kompleksu działań, kształtujących stosunek człowieka do lasu, zmierzających do zachowania w zmieniającej się rzeczywistości przyrodniczej i społeczno-gospodarczej
warunków do trwałej w nieograniczonej perspektywie czasowej wielofunkcyjności lasów, ich
wszechstronnej użyteczności i ochrony oraz roli w kształtowaniu środowiska przyrodniczego
zgodnie z obecnymi i przyszłymi oczekiwaniami społeczeństwa.
Przyjęty w projekcie Studium cel zagospodarowania przestrzennego - Ochrona unikatowych
wartości środowiska przyrodniczego przyczyni się do realizacji celu „zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej w skali lokalnej, krajowej i globalnej oraz zapewnienie trwałości i możliwości
rozwoju wszystkich poziomów jej organizacji (wewnątrzgatunkowego, międzygatunkowego i ponadgatunkowego), z uwzględnieniem potrzeb rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz konieczności
zapewnienia odpowiednich warunków życia i rozwoju społeczeństwa” Krajowej strategii ochrony i
zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej. Ochrona unikatowych wartości środowiska
31
przyrodniczego będzie też jednym z ważniejszych czynników wpływających na realizację celu VI Programu Działań: „ochrona, zachowanie, odbudowa i rozwijanie funkcjonowania systemów naturalnych,
siedlisk przyrodniczych, dzikiej flory i fauny mające na celu powstrzymanie pustynnienia i utraty różnorodności biologicznej, łącznie z różnorodnością zasobów genetycznych (...)”.
Cel ekologiczny Utrzymanie ciągłości ekosystemów w czasie i w przestrzeni doskonale
wpisują się m.in. w cel Polityki Ekologicznej Państwa „zachowanie bogatej różnorodności biologicznej
polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością
biologiczną”
Zapisy wielu przeanalizowanych dokumentów strategicznych i programowych odwołują się do
zasady zrównoważonego rozwoju, rozumianej jako zachowanie równowagi pomiędzy celami gospodarczymi, społecznymi i wymogami środowiskowymi we wszystkich podejmowanych działaniach i
przedsięwzięciach. Cel gospodarczy zagospodarowania przestrzennego Ochrona atrakcyjności
środowiska jako podstawy działalności gospodarczej odnosi się do zasady zrównoważonego
rozwoju, czyli takiego rozwoju gospodarczego, który zagwarantuje zachowanie zasobów i walorów
środowiska w stanie zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich, zarówno przez obecne jak i
przyszłe pokolenia, przy zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej. Zrównoważony rozwój w rolnictwie oznacza utrzymywanie lub tworzenie na terenach rolniczych enklaw różnego typu siedlisk nieużytkowanych (zadrzewień śródpolnych,
oczek wodnych, kęp krzewów, itp.), utrzymywanie na części uprawianych powierzchni tradycyjnych
ekstensywnych form gospodarowania, eliminowanie szkodliwych technologii, np. rezygnację z tworzenia wielkich bezściółkowych ferm hodowlanych, itp. Ochrona atrakcyjności środowiska w leśnictwie
oznacza kształtowanie struktury drzewostanu przystosowane do warunków siedliskowych, ograniczanie powierzchni zrębów zupełnych, preferowanie naturalnego odnawiania lasu, eliminowanie używania
chemicznych środków chwastobójczych, zachowanie wszelkich enklaw „śródleśnych nieużytków”, w
tym zbiorników i cieków wodnych, mokradeł, torfowisk itp..
W dokumentach wspólnotowych i krajowych duży nacisk kładzie się na ochronę i racjonalne gospodarowanie zasobami wody jak i kopalin. Konieczność racjonalnego wykorzystania zasobów wód
określa cel średniookresowy Polityka Ekologiczna Państwa w celu średniookresowym „racjonalizacja
gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi. Doskonale w ten cel wpisuje się cel ekologiczny zagospodarowania przestrzennego projektu Studium - Ochrona i racjonalne
wykorzystanie zasobów wodnych, kopalin. Cel ten jest też spójny z celem „osiągnięcie i utrzymanie
dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów wodnych i od wody zależnych” Strategii Gospodarki Wodnej oraz z celem „racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją”, ujętym w Polityce Ekologicznej Państwa.
Realizacja celów społecznych Rozbudowa systemów infrastruktury technicznej, szczególnie w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków i Kształtowanie wysokiej jakości środowiska życia mieszkańców powinna wydatnie przyczynić się do
osiągnięcia celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu wspólnotowym i krajowym. Cel ten
doskonale wpisuje się m.in. w cel Polityki Ekologicznej Państwa: „takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż
50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych oraz w cel Krajowego
Programu oczyszczania ścieków Komunalnych: „realizacja systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków na terenach o skoncentrowanej zabudowie w terminie do 31 grudnia 2015 r. w przypadku aglomeracji o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) wynoszącej od 2 000 do 15 000”. Rozwój systemów infrastruktury technicznej będzie też jednym z ważniejszych czynników wpływających
na realizację celu VI Programu Działań: „przyczynianie się do wysokiego poziomu jakości życia i dobrobytu społecznego obywateli przez zapewnienie środowiska naturalnego, w którym poziom zanieczyszczeń nie powoduje szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego oraz
przez zachęcanie do stałego rozwoju urbanizacyjnego”. Realizacja celu powinna także umożliwić
32
osiągniecie standardów określonych dyrektywami Unii Europejskiej i celów wynikających z Traktatu
Akcesyjnego.
W dokumentach wspólnotowych dotyczących zrównoważonego rozwoju regionów podkreśla się
konieczność ochrony różnorodności i tożsamości kulturowej, jako warunku ciągłości cywilizacyjnej.
Konieczność ochrony tożsamości kulturowej wynika m.in. z Konwencji w sprawie ochrony światowego
dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (Konwencja Paryska), w której zapisano, że „każde Państwo
Strona niniejszej Konwencji uznaje, że na nie spada obowiązek zapewnienia identyfikacji, ochrony,
konserwacji, waloryzacji i przekazania następnym pokoleniom dziedzictwa kulturalnego i naturalnego,
(…) znajdującego się na jego terytorium”. Doskonale w ten cel wpisuje się cel ekologiczny zagospodarowania przestrzennego projektu Studium - Ochrona unikatowych wartości środowiska kulturowego oraz ochrona i eksponowanie wartości krajobrazowych gminy.
Podobnie jakość otaczającej nas przestrzeni, traktowana jest w dokumentach wspólnotowych
jako wspólna wartość, wymagająca właściwej polityki przestrzennej w zakresie kształtowania krajobrazu. Konieczność ochrony krajobrazu określa cel Europejskiej Konwencji Krajobrazowej: „promowanie ochrony, gospodarki i planowania krajobrazu, a także organizowanie współpracy europejskiej w
zakresie zagadnień dotyczących krajobrazu”. Korzystny wpływ na realizację tego celu będą miały
przyjęte w projekcie Studium cele ekologiczne zagospodarowania przestrzennego - Ochrona unikatowych wartości środowiska kulturowego oraz ochrona i eksponowanie wartości krajobrazowych gminy oraz Ochrona elementów historycznie ukształtowanej sieci osadniczej.
Cel społeczny Poprawa sieci drogowej przyczyniać się będzie do zmniejszenia zagrożenia
zdrowia i życia ludzi (ograniczenie ilości wypadków na drodze poprzez wyposażenie w urządzenia
zwiększające bezpieczeństwo ruchu, przedsięwzięcia mające na celu zmianę postaw i zachowań
wszystkich uczestników ruchu drogowego, ograniczenie poziomu hałasu).
Cel gospodarczy Realizacja przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej przyczyni się do realizacji ustalonego w Polityce energetycznej Polski do 2030 r. celu „wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 i 20% w roku
2030”.
Z przeprowadzonej powyżej analizy wynika, że przyjęte w projekcie Studium cele zagospodarowania przestrzennego są w wysokim stopniu zbieżne z celami ochrony środowiska ustanowionymi
na poziomie międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym.
7. Analiza i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań projektu Studium na środowisko
7.1. Analiza i ocena przewidywalnego znaczącego oddziaływania na cele i przedmiot ochrony
obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów
Na terenie gminy Główczyce w całości położone są dwa obszary Natura 2000 o znaczeniu dla
wspólnoty (OZW): „Bagna Izbickie” (PLH 220001), obszar przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia
13.11.2007 r., „Torfowisko Pobłockie” (PLH 220042), obszar przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z
dnia 12.12.2008 r., część Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Pobrzeże Słowińskie” (PLB 220003),
obejmujący obszar w granicach Słowińskiego Parku Narodowego oraz dwa fragmenty OZW: „Ostoja
Słowińska” (PLH 220023), obszar przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 13.11.2007 r. oraz „Dolina Łupawy” (PLH 220036), obszar przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 12.12.2008 r.
OZW „Bagna Izbickie” (PLH 220001) obejmuje fragment dna pradoliny Łeby, wypełnionej
utworami torfowymi, poprzecinanej siecią rowów i kanałów melioracyjnych. W przeszłości eksploatowano tam na znacznej powierzchni torf. Obecnie znajduje się tu rozległy kompleks wrzosowisk atlantyckich z wrzoścem bagiennym, zarośla woskownicy europejskiej oraz bory i lasy bagienne. W licznych dołach potorfowych rozwijają się zbiorowiska przejściowo-torfowiskowe. Teren otoczony jest
zbiorowiskami łąkowymi, w części porośniętymi przez laski brzozowe.
W ostoi znajduje się rozległy kompleks wrzosowisk atlantyckich, borów i brzezin bagiennych
oraz dobrze wykształconych zbiorowisk przejściowo-torfowiskowych (w dołach potorfowych). Występują tu 3 rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują łącznie ponad
80% obszaru. Odnotowano tu występowanie 2 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG,
33
choć ich populacje nie są znaczące. Fragment obszaru porastają zarośla woskownicy europejskiej.
Gatunki roślin atlantyckich tworzą bogate populacje.
Zagrożenia dla ostoi, zgodnie ze standardowym formularzem danych stwarzają pożary, eksploatacja torfu, melioracje odwadniające oraz zmiany w sposobie użytkowania terenu. Siedliska otwarte
są zagrożone sukcesją naturalną.
OZW „Torfowisko Pobłockie” (PLH 220042), obejmuje kopułowe torfowisko wysokie, w
znacznej części zalesione, lecz z zachowaną bezleśną wierzchowiną kopuły porośniętą mszarami i
mszarnikami wrzoścowymi. Bezleśną wierzchowinę okalają bory bagienne. W części wschodniej kompleks potorfi, niemal całkowicie zarośniętych jeziorek dystroficznych, łozowisk oraz incjalnych postaci
olsów.
Stosunkowo dobrze zachowane torfowisko wysokie z bezleśną wierzchowiną kopuły. Zachowany typowy, koncentryczny układ siedlisk przyrodniczych. Występuje tu 7 typów siedlisk przyrodniczych
(naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne; wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym (Ericion tetralix); torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe); torfowiska wysokie zdegradowane; lecz
zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji; torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z
roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea); bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino); łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albofragilis, Populetum albae, Alnenion) z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
Wartość torfowiskowych siedlisk przyrodniczych w obiekcie dodatkowo podnosi obfite występowanie w nich rzadkich, a typowych dla torfowisk gatunków roślin (wełnianeczka darniowa, wrzosiec
bagienny, woskownica europejska).
Zagrożenia dla ostoi, zgodnie ze standardowym formularzem danych stanowią odwodnienie rowami, zwiększona transpiracja w wyniku częściowego zalesienia.
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Pobrzeże Słowińskie” (PLB 220003) to ostoja ptasia o
randze europejskiej E 09 (Słowiński Park Narodowy). Obszar wpisany jest na listę obszarów Konwencji Ramsar. Znajduje się też w obrębie Słowińskiego Rezerwatu Biosfery.
Chroniony jest tu krajobraz ruchomych wydm nadmorskich, jednych z największych w Europie
(do 30 m n.p.m., przesuwają się w tempie 3-10 m rocznie), trzy słonawe przymorskie jeziora, z których
największe jest Łebsko (7140 ha), a drugim co do wielkości - Gardno (2468 ha) oraz przylegające do
tych jezior fragmenty podmokłych łąk, pastwisk i lasów. Na brzegach jezior występują rozległe płaty
szuwaru trzcinowego i pałkowego. Zagłębienia miedzy wydmowe porośnięte są inicjalnymi zbiorowiskami psammofitów oraz wilgotnymi wrzosowiskami w różnych stadiach rozwoju. W końcowej fazie
sukcesji rozwija się tu nadmorski bór bażynowy. Lasy pokrywają w sumie ok. 80 % powierzchni ostoi.
W obszarze stwierdzono występowanie co najmniej 25 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Jest to jedno z najważniejszych w Polsce miejsc lęgowych biegusa
zmiennego. Lęgi tego gatunku są jednak bardzo nieregularne, co związane jest z zarastaniem łąk, na
których wcześniej gnieździł się dość licznie w obrębie ochronnym Żarnowska. W czasie sezonowych
migracji jeziora w ostoi są ważnym miejscem odpoczynku i żerowania gęsi (najliczniejsze z nich to
gęsi zbożowa i białoczelna), łabędzi i kaczek: krzyżówki, świstuna i głowienki, których stada mogą
liczyć po kilka tysięcy osobników. Torfowiska leżące na południe od obwodu ochronnego Żarnowska
są miejscem najliczniejszych zgrupowań żurawi w okresie migracji, sięgających 5000 osobników.
Stwierdzano też tutaj lęgi bąka, bocianów czarnego i białego, trzmielojada, kani czarnej i rudej,
bielika, błotniaków stawowego i łąkowego, orlika krzykliwego, orła przedniego, rybołowa, puchacza,
uszatki błotnej oraz włochatki. Stosunkowo liczne są lęgi żurawia i derkacza. W obszarze odnotowano
interesujące gatunki bezkręgowców, pijawek Hirudinae: Haementria costata, Haemopsis sanguisuga,
Piscicola geometra i pajęczaków Arachnidae: Arctosa sp., Dolomedes fimbriatus.
W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2 i C3) następujących gatunków ptaków: bielaczek (c. 2%), żuraw (>3%), gęś zbożowa (>4%) i nurogęś; w stosunkowo dużych zagęszczeniach (C7) występują: gęś białoczelna i świstun.
34
Zagrożeniem dla obszaru, zgodnie ze standardowym formularzem danych jest osuszanie terenów w bezpośrednim jej sąsiedztwie. Zaprzestanie wypasu jest przyczyną zmniejszania się lęgowej
populacji siewkowatych natomiast zanieczyszczenie rzek prowadzi do eutrofizacji jezior.
Prócz tego zagrożenia dla ostoi związane są z użytkowaniem turystycznym i rozwojem funkcji
wypoczynkowej w miejscowościach wokół parku narodowego. Przejawia się to w zabudowywaniu
terenów leżących poza zwartą zabudową wsi. Razem z rozwojem sieci osadniczej pojawia się konieczność wykonania niezbędnej infrastruktury np. miejsca zrzutu ścieków komunalnych. Penetracja
siedlisk przyrodniczych przez turystów zwiększa zagrożenie bezpośrednim niszczeniem ptaków przez
wydeptywanie siedlisk, płoszenie, niszczenie gniazd, zabijanie ptaków.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków ( Dz. U. z 2011 r. Nr 25, poz. 133)
„§ 4. Celami wyznaczenia obszarów, o których mowa w § 2 (w granicach gminy „Pobrzeże Słowińskie” PLB 220003) są: ochrona populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymanie i zagospodarowanie ich naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi, przywracanie zniszczonych biotopów oraz tworzenie biotopów.
§ 5. Przedmiotem ochrony są gatunki ptaków wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia,
które spełniają kryteria określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w
sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a
także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura
2000 (Dz. U. Nr 77, poz. 510), oraz ich naturalne siedliska”.
OZW „Ostoja Słowińska”(PLH 220023) chroni krajobraz i różnorodność form morfologicznych
obserwowanych na Mierzei Gardnieńsko - Łebskiej, w tym unikatowe barchany nadmorskie (do 40 m
n.p.m., wędrujące w tempie 3-10 m rocznie), dwa największe słonawe przymorskie jeziora: Łebsko
(7140 ha, maks. gł. 6,3 m), oraz Gardno (2468 ha, maks. gł. 2,6 m) wraz z przylegającymi łąkami,
torfowiskami, lasami i borami bagiennymi. W zagłębieniach międzywydmowych, zwanych polami deflacyjnymi, obserwowana jest pierwotna sukcesja roślinna, przebiegająca od inicjalnych zbiorowisk
psammofilnych po bór bażynowy.
Obszar zajmują dobrze zachowane, wykształcone typowo i na dużych powierzchniach, siedliska
charakterystyczne dla terenów nadmorskich. Spośród nich 9 rodzajów siedlisk (laguny, kidzina na
brzegu morskim, inicjalne stadia nadmorskich wydm białych, nadmorskie wydmy białe, nadmorskie
wydmy szare, wilgotne zagłębienia miedzy wydmowe, wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym,
bory i lasy bagienne, lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe) znajduje się na załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze tym stwierdzono stanowiska wielu rzadkich i zagrożonych gatunków,
w tym 12 z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (w tym 8 gatunków ryb, a także bogatą populację
lnicy wonnej (również gatunku z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej) i wiele objętych ochroną prawną roślin naczyniowych. W ostoi występują także interesujące gatunki bezkręgowców, m. in. pijawek
Hirudinae: Haementria costata, Haemopsis sanguisuga, Piscicola geometra i pajęczaków Arachnidae:
Arctosa sp., Dolomedes fimbriatus. Jest to ważna ostoja ptasia o randze europejskiej E09.
Zagrożenia dla ostoi, zgodnie ze standardowym formularzem danych stanowi ograniczenie, a w
wielu miejscach zaprzestanie wypasu łąk i pastwisk. Powoduje to zanikanie dużych, otwartych powierzchni wokół dwóch największych jezior przymorskich Parku. Skutkiem tego jest zmniejszanie
miejsc lęgowych ptaków charakterystycznych dla obszarów wodno-błotnych (siewkowatych) oraz zanik zbiorowisk roślinnych związanych z gospodarką człowieka.
Bardzo duża presja turystyczna w najbardziej uczęszczanych miejscach Parku w obrębie plaży i
wydm przednich niszczy zbiorowiska psammofitów i miejsca lęgowe ptaków tam bytujących. Duże
wahania poziomu wód gruntowych i nieuregulowana gospodarka ściekowa powodują niekorzystne
zmiany w strukturze ekosystemów jeziornych i torfowiskowych (obniżanie poziomu wody, eutrofizacja).
OZW „Dolina Łupawy” (PLH220036) obejmuje doliny rzek Łupawy i Bukowiny od wypływu z
jez. Jasień. W granicach obszaru występują: naturalne, głębokie koryta rzeczne Łupawy i Bukowiny,
źródliska i niewielkie potoki (dopływy), rozległe obszary łęgu o podgórskim charakterze Carici remotae-Fraxinetum na zboczach doliny, jak również grądy dębowo-grabowe Stellario-Carpinetum w wielu
wąwozach oraz buczyny Luzulo-Fagetum i Asperulo-Fagetum, podmokłe łąki, torfowiska przejściowe i
35
wysokie, oraz dystroficzne jeziora w bezodpływowych obszarach. Obszar chroni 14 typów siedlisk z
Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Są to jednocześnie ważne siedliska fauny, niezwykle tu
bogatej. Dodatkową wartość stanowią:
górski i podgórski charakter rzeki;
jedno z największych skupisk źródlisk na Pomorzu;
duże kompleksy łęgów o podgórskim charakterze;
liczne rzadkie i zagrożone gatunków roślin z Polskiej Czerwonej Księgi;
bardzo liczna populacja słodkowodnego glonu Hildenbrandtia rivularis, świadcząca o czystości
wód;
cenne gatunki ryb łososiowatych;
siedliska ptaków drapieżnych oraz ptaków wodno-błotnych i terenów łąk;
malowniczy krajobraz z rozległymi kompleksami lasów.
Zagrożenia dla doliny rzeki Łupawy zgodnie z standardowym formularzem danych mogą być:
prace hydro-inżynieryjne, zaprzestanie użytkowania (np. wypasu lub wykaszania) łąk i soligenicznych
torfowisk, intensyfikacja gospodarki leśnej, wycinanie drzew, zwłaszcza na stromych zboczach doliny,
wąwozów i źródlisk, lokowanie w granicach obszaru i w jego sąsiedztwie inwestycji powodujących
zanieczyszczenia wód.
Wstępna analiza oddziaływań projektu Studium wykazała, że następujące kierunki zagospodarowania mogą potencjalnie niekorzystnie oddziaływać na obszary Natura 2000:
1. Rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska (w szczególności dotyczy zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków),
przyłączenie sieci wodociągowej wsi Lipno i Drzeżewo do zbiorowych urządzeń wodociągowych wsi Będziechowo;
budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ciśnieniowej na terenie wsi Skórzyno, Zgierz, Izbica oraz kolektorów przesyłowych Gać - Izbica – Zgierz – Skórzyno – oczyszczalnia ścieków w
Główczycach;
budowa zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ciśnieniowej we wsiach Zgojewo, Żelkowo, Choćmirówko oraz kolektorów przesyłowych Żelkowo – Zgojewo - Żoruchowo, Żelkowo –
Choćmirowo – Choćmirówko wraz z towarzyszącymi urządzeniami i oczyszczalnią ścieków w
Żelkowie;
budowa zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ciśnieniowej we wsiach Będziechowo,
Drzeżewo i Lipno oraz kolektorów przesyłowych Będziechowo – Drzeżewo i Lipno – Drzeżewo
wraz z oczyszczalnią ścieków w Drzeżewie;
2. Potencjalny rozwój funkcji rybackiej, w tym w ramach byłego ośrodka rybackiego w Żelkowie,
3. Promowanie, zagospodarowania turystycznego szlaków wodnych na Łupawie i Łebie wraz z urządzeniem miejsc obsługi wzdłuż szlaku;
4. Rozwój wsi Żelkowo, jako ośrodka wspomagającego ośrodek główny (Główczyce), wyposażonego
w szeroki zakres usług na rzecz lokalnej społeczności,
5. Rozwój Izbicy jako głównego ośrodka turystycznego gminy,
6. Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 213 - docelowo do parametrów drogi klasy Z (zbiorcza),
7. Potencjalny rozwój energetyki wodnej,
8. Tworzenie infrastruktury umożliwiającej rozwój turystyki, w tym wyznaczanie i urządzanie tras
rowerowych, konnych, pieszych, miejsc rekreacji nadwodnej, miejsc widokowych, ewentualnie budowa małej przystani wodnej nad jeziorem Łebsko, obsługa szlaku wodnego na Łebie,
9. Rozwój infrastruktury służącej turystyce i rekreacji, w tym urządzenie szlaków rowerowych wraz z
miejscami obsługi, urządzenie miejsc służących obsłudze szlaku wodnego (kajakowego) na Łupawie, łowiska specjalne, wytyczenie szlaków pieszych, urządzanie miejsc biwakowych itp,
10. Renowacja i utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracji wodnych,
11. Budowa systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących energię do krajowej sieci elektroenergetycznej.
36
Ocenę oddziaływania kierunków zagospodarowania przestrzennego 1-10 na obszary Natura
2000 przedstawiono w tabeli 1. Natomiast ocenę oddziaływania ostatniego z ww. kierunków
zagospodarowania przestrzennego przedstawiono w formie opisowej.
37
Tabela 1. Oddziaływanie kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce na obszary Natura 2000
Lp.
Kierunek zagospodarowania (rodzaj planowanego przedsięwzięcia)
Nazwa obszaru Europejskiej
Sieci Ekologicznej Natura 2000
Prognozowane oddziaływania
Typ oddziaływania
1
Budowa
kanalizacji
sanitarnej
grawitacyjnociśnieniowej na terenie wsi Skórzyno, Zgierz, Izbica
oraz kolektorów przesyłowych Gać - Izbica – Zgierz –
Skórzyno – oczyszczalnia ścieków w Główczycach;
Częściowo w granicach ostoi ptasiej „Ostoja
Słowińska” i ostoi siedliskowej „Bagna
Izbickie”,
- Potencjalna utrata siedliska w pasie
montażowym kolektora sanitarnego;
- Płoszenie ptaków w trakcie budowy;
Przedmioty ochrony ww. ostoi - we wstępie
opisano na wstępie podrozdziału 7.1.
- Pogorszenie warunków siedliskowych
poprzez zmianę struktury gleby w
pasie montażowym kolektora sanitarnego i wodociągowego;
- Poprawa warunków siedliskowych
poprzez zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanego do śródlądowych wód powierzchniowych;
- Potencjalna utrata siedliska w pasie
montażowym kolektora sanitarnego i
wodociągowego;
- Zmiana struktury gleby w pasie montażowym kolektora sanitarnego i wodociągowego powodująca pogorszenie warunków siedliskowych;
- Zwiększenie żyzności wód rzeki
Łupawy poprzez wprowadzenie do
nich zwiększonych dawek fosforu i
azotu;
- Inwazja gatunków roślin związanych z
żyznymi siedliskami;
- negatywne, bezpośrednie, chwilowe, średnioterminowe;
- negatywne, bezpośrednie, chwilowe, krótkoterminowe;
- negatywne , bezpośrednie, chwilowe, średnioterminowe;
Przyłączenie sieci wodociągowej wsi Lipno i Drzeżewo do zbiorowych urządzeń wodociągowych wsi
Będziechowo;
Budowa zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ciśnieniowej we wsiach Będziechowo, Drzeżewo i Lipno oraz kolektorów przesyłowych Będziechowo – Drzeżewo i Lipno – Drzeżewo wraz z oczyszczalnią ścieków w Drzeżewie;
Częściowo w granicach ostoi siedliskowej
„Dolina Łupawy”
Przedmiot ochrony ostoi - we wstępie podrozdziału 7.1.
Budowa zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjno-ciśnieniowej we wsiach Zgojewo, Żelkowo,
Choćmirówko oraz kolektorów przesyłowych Żelkowo
– Zgojewo - Żoruchowo, Żelkowo – Choćmirowo –
Choćmirówko wraz z towarzyszącymi urządzeniami i
oczyszczalnią ścieków w Żelkowie;
2
Potencjalny rozwój funkcji rybackiej, w tym w ramach
byłego ośrodka rybackiego w Żelkowie
W granicach ostoi siedliskowej „Dolina
Łupawy”
3
Zagospodarowanie turystyczne szlaków wodnych na
Łupawie i Łebie wraz z urządzeniem miejsc obsługi
wzdłuż szlaku;
W granicach ostoi siedliskowej „Dolina
Łupawy”
- pozytywne, wtórne, stałe, długoterminowe;
- Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, średnioterminowe;
- negatywne, pośrednie, stałe, długoterminowe;
- negatywne,
wtórne,
długoterminowe;
chwilowe,
Zwiększenie żyzności śródlądowych
wód
powierzchniowych
poprzez
wprowadzenie do nich zwiększonych
dawek azotu;
- Rozwój gatunków roślin wodnych
związanych z żyznymi siedliskami;
- negatywne, bezpośrednie,
długoterminowe;
- Częściowe przekształcenie siedlisk
przyrodniczych lub siedlisk gatunków
na terenach lokalizacji miejsc obsługi
szlaku;
długoterminowe;
- negatywne,
wtórne,
długoterminowe;
stałe,
chwilowe,
stałe,
38
4
5
6
7
8
Rozwój wsi Żelkowo, jako ośrodka wspomagającego
ośrodek główny (Główczyce), wyposażonego w szeroki zakres usług na rzecz lokalnej społeczności,
Rozwój Izbicy jako głównego ośrodka turystycznego
gminy,
Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 213 - docelowo
do parametrów drogi klasy Z (zbiorcza)
Częściowo w granicach ostoi ptasiej i siedliskowej „Ostoja Słowińska”
Częściowo w granicach ostoi ptasiej „Pobrzeże Słowińskie”
Potencjalny rozwój energetyki wodnej
Tworzenie infrastruktury umożliwiającej rozwój turystyki, w tym wyznaczanie i urządzanie tras rowerowych, konnych, pieszych, miejsc rekreacji nadwodnej,
miejsc widokowych, ewentualnie budowa małej przystani wodnej nad jeziorem Łebsko, obsługa szlaku
Ostoja siedliskowa „Ostoja Słowińska” i
ostoja ptasia „Pobrzeże Słowińskie”
- Płoszenie ptaków przez ludzi na
szlaku;
- negatywne (nieznaczące), wtórne,
chwilowe, krótkoterminowe;
przez potencjalne spływy zanieczyszczonych wód deszczowych i opadowych;
- Zwiększona penetracja obszaru przez
ludzi;
- Rozprzestrzenianie się obcych gatunków roślin
przez niekontrolowane spływy zanieczyszczonych wód deszczowych i
opadowych, w tym do jez. Łebsko;
ludzi (płoszenie ptaków, wydeptywanie);
- Synantropizacja, ekspansja związanych z człowiekiem obcych gatunków;
- Częściowe przekształcenie siedlisk w
pasie remontowym drogi;
- Osłabienie naturalnej
odporności
ekosystemów związane z wnikaniem
gatunków inwazyjnych,
- Dalsze osłabienie powiązań ekologicznych – tj. zmniejszenie bioróżnorodności w sąsiedztwie pasa drogowego;
- Osłabienie warunków siedliskowych
przez niekontrolowane spływy zanieczyszczonych wód deszczowych i
opadowych;
- Zabijanie i kaleczenie ryb w turbinach;
długoterminowe;
- Niszczenie ikry i narybku podczas
prac w korytach rzek i cieków;
- Całkowite przekształcenie siedlisk na
terenach zalewowych;
ludzi, wydeptywanie siedlisk przyrodniczych, płoszenie zwierząt, zaśmiecanie;
- Bezpośrednie
zniszczenie
lub
uszczuplenie siedlisk przyrodniczych
- Częściowe przekształcenie siedlisk
stałe,
- negatywne, bezpośrednie, stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne,
wtórne,
chwilowe,
średnioterminowe;
Negatywne, bezpośrednie,
długoterminowe;
stałe,
stałe,
39
wodnego na Łebie,
9
10
Rozwój infrastruktury służącej turystyce i rekreacji, w
tym urządzenie szlaków rowerowych wraz z miejscami
obsługi, urządzenie miejsc służących obsłudze szlaku
wodnego (kajakowego) na Łupawie, łowiska specjalne, wytyczenie szlaków pieszych, urządzanie miejsc
biwakowych itp,
Renowacja i utrzymanie w dobrym stanie urządzeń
melioracji wodnych
„Ostoja Słowińska” i „Izbickie Bagna”
na szlakach i miejscach służących
obsłudze szlaku wodnego;
ludzi, wydeptywanie roślinności, płoszenie zwierząt, zaśmiecanie;
- Bezpośrednie
zniszczenie
lub
uszczuplenie siedlisk przyrodniczych
lub siedlisk gatunków przez infrastrukturę turystyczną;
- Zmiana sposobu wykorzystania przestrzeni przez zwierzęta
Zniszczenia lub zaburzenia siedlisk
przyrodniczych lub siedlisk gatunków
na brzegach rowów
długoterminowe;
Negatywne,
wtórne,
średnioterminowe;
chwilowe,
długoterminowe;
stałe,
Negatywne, bezpośrednie, stałe,
długoterminowe;
Negatywne, pośrednie, stałe, długoterminowe
40
Potencjalnie negatywnie na obszary Natura 2000 może oddziaływać kierunek
zagospodarowania przestrzennego „zwiększenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego przez:
budowę odnawialnych źródeł energii, w tym systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących
energię do krajowej sieci elektroenergetycznej”.
W Studium wskazano rejony, dla których już dokonano zmiany użytkowania terenów pod lokalizację siłowni wiatrowych. Są to obszary objęte planami miejscowymi, położone w obrębie geodezyjnym Drzeżewo – Lipno - Zgojewo, Żoruchowo, Żelkowo, Przebędowo oraz Wykosowo (Strefa I Zachodnia i Strefa II centralna).
W związku ze złożonymi wnioskami do Studium, wskazano rejony lokalizacji farm wiatrowych: w
okolicach Siodłonia i Będziechowa oraz w Strefie I Zachód – obszar na południe od Żelkowa, a w
Strefie II Centralnej (Podstrefa IIB) – obszaryna północ od Warblina, na południe od Wielkiej Wsi, na
północ od Podola i na południe od Wolini.
Wskazane w projekcie Studium rejony lokalizacji farm elektrowni wiatrowych położone są poza
obszarami objętymi prawną formą ochrony przyrody. Najbliżej położonym obszarem ważnym dla ptaków od wskazanych obszarów farm elektrowni wiatrowych jest OSO „Pobrzeże Słowińskie”
(PLB 220003). Jest to ostoja o znaczeniu międzynarodowym licznych zgrupowań ptaków wodnych, w
tym najliczniejszego na Pomorzu Środkowym noclegowiska żurawi pod Krakulicami. Ponadto na terenie ostoi znajdują się 22 gatunki ptaków lęgowych z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, a więc zagrożonych w Unii Europejskiej. Poza ww. obszarem, w promieniu 10 km nie są zlokalizowane cenne obszary dla ptaków lęgowych (Antczak J. 2010).
Z uwagi na lokalizacje elektrowni wiatrowych na polach uprawnych z analizy wstępnie wyeliminowano wpływ na gatunki typowo leśne o niewielkich terytoriach unikające terenów otwartych (np.
włochatka, puchacz) lub związane z ściśle określonymi siedliskami lub specyficznymi cechami biologicznymi (bąk, kropiatka, derkacz, rybitwa rzeczna, rybitwa biało czelna). Pominięto również gatunki
niestwierdzone ani razu podczas rocznych monitoringów przedrealizacyjnych (świstun, rożeniec, bielaczek, kania czarna, orzeł przedni, biegus zmienny, batalion i in.).
Dla trzech z obszarów lokalizacji farm wiatrowych objętych planami miejscowymi oraz dla
jednego z wyznaczonych w ramach projektu Studium (obszar Będziechowo - Siodłonie)
przeprowadzono roczny monitoring przedrealizacyjny wpływu zarówno na awifaunę jak i na
nietoperze. Zawarte w raportach z monitoringu awifauny oceny i wnioski, posłużyły do określenia
potencjalnego wpływu rejonów lokalizacji tych farm wiatrowych na obszary Natura 2000.
Rejon lokalizacji farmy wiatrowej „Drzeżewo I” (okolice wsi Drzeżewo, Lipno i Zgojewo) położony jest w sąsiedztwie doliny rzeki Łupawy znajdującej się w sieci obszarów Natura 2000 i chronionej
Dyrektywą siedliskową (PLH220036). Dostępne informacje (SDF) nie wykazały występowania na terenie gatunków ptaków zagrożonych. Dolina na odcinku sąsiadującym z obszarem farmy wiatrowej
jest wąska i silnie zalesiona – nie występują tam szczególnie cenne dla ptaków siedliska lęgowe. Teren ten może być miejscem gniazdowania wybranych gatunków szponiastych, dla których obszar farmy wiatrowej ma marginalne znaczenie (Antczak J. 2010). Gatunki typowo leśne – np. dzięcioł czarny,
mimo że gniazdują w bezpośrednim sąsiedztwie, praktycznie na nią nie zalatują co wynika z ich biologii. Kolejny obszar Natura 2000, a jednocześnie Słowiński Park Narodowy – „Pobrzeże Słowińskie”
(PLB220003) oddalony jest od planowanej farmy wiatrowej o prawie 10 km. W związku z tym, że podczas badań przez powierzchnię nad obszarem nie wykazano rozlotowiska ptaków wodnych (gęsi,
łabędzi, żurawi) mogących nocować na jeziorach przymorskich można całkowicie wykluczyć oddziaływanie planowanej farmy wiatrowej na ptaki tam występujące. Pozostałe miejsca cenne dla ptaków o
znaczeniu ogólnopolskim, regionalnym lub lokalnym są zlokalizowane w większych odległościach niż
10 km.
W sąsiedztwie doliny Łupawy położony jest także obszar farmy wiatrowej „Żoruchowo”. Podczas rocznego przedrealizacyjnego monitoringu dla planowanej farmy wiatrowej nie stwierdzono na
sąsiadującym odcinku doliny Łupawy gniazdowania gatunków rzadkich, ani gromadzenia się dużych
ilości ptaków: duże stado 500 żurawi zaobserwowano dopiero w odległości ok. 3 km na południowy
wschód od granic farmy. Stado ok. 2000 siewek złotych było obserwowane w odległości 1,5 km na
południe od granic obszaru planowanej farmy wiatrowej (Kościów R., 2010). Prowadzone w ramach
41
monitoringu obserwacje, z obszaru planowanej farmy wiatrowej wykazały, że przestrzeń powietrzna
nad doliną Łupawy nie jest intensywnie wykorzystywana przez ptaki.
W okresie wędrówek ptaków stwierdzono, że nad obszarem wiatrowej farmy w rejonie Żoruchowa i jej okolicy przebiegają szlaki migracji ptaków, ale nie można było w oparciu o obserwowane
przeloty w ramach monitoringu przedrealizacyjnego wyznaczyć określonego przebiegu szlaku lub
trasy migracji. Zaobserwowane stada ptaków z reguły przelatywały na niskim pułapie, zaś przeloty
migrantów długodystansowych odbywały się na wysokości wysokiego pułapu. W związku z tym ocenia
się, że potencjalny obszar farmy wiatrowej nie stanowi istotnej bariery dla ptaków wędrownych i przelotów siedliskowych żurawi, które obserwowano na południe od jego granic (Kościów R., 2010).
W sąsiedztwie obszaru Natura 2000 „Dolina Łupawy” (PLH 220036) chronionego Dyrektywą
siedliskową położony jest także obszar farmy wiatrowej „Drzeżewo II” (okolice wsi Będzichowo i Siodłonie). Dostępne informacje (SDF) dla obszaru nie wykazały występowania na jego terenie gatunków
ptaków zagrożonych. Dolina na odcinku sąsiadującym z obszarem farmy wiatrowej jest wąska i silnie
zalesiona – nie występują tam szczególnie cenne dla ptaków siedliska lęgowe (Antczak J., 2010).
Teren ten może być miejscem gniazdowania wybranych szponiastych, jednak sam obszar farmy wiatrowej ma marginalne znaczenie dla tych gatunków. Gatunki typowo leśne – np. dzięcioł czarny, mimo
że gniazdują w bezpośrednim sąsiedztwie, praktycznie na nią nie zalatują, co wynika z ich biologii.
Kolejny obszar - „Pobrzeże Słowińskie” (PLB220003) oddalony jest od obszaru farmy wiatrowej
„Drzeżewo II” o ponad 7 km. Podczas badań prowadzonych w ramach monitoringu przedrealizacyjnego wykazano, że przez obszar nieregularnie przelatują żurawie i gęsi z noclegowiska najprawdopodobniej zlokalizowanego w „Pobrzeżu Słowińskim”. Nie jest to jednak stały szlak rozlotowy, a związany jest z okresową dostępnością pokarmu na okolicznych polach (ścierniska po kukurydzy aktywnie
poszukiwane przez te gatunki jesienią i częściowo wiosną). W związku z tym wpływ potencjalnej farmy
wiatrowej na awifaunę związaną z „Pobrzeżem Słowińskim” można uznać za marginalny (Antczak J.,
2009).
W rejonie lokalizacji farmy wiatrowej „Drzeżewo III” (okolice Wykosowa) stwierdzono 9 gatunków ptaków „Ostoi Słowińskiej” mogących wykorzystywać jej obszar i w ten sposób być narażonymi
na negatywne oddziaływanie. Do tej grupy należą: łabędź krzykliwy, gęś zbożowa, gęś białoczelna,
bocian biały, kania ruda, bielik, błotniak stawowy, błotniak łąkowy i żuraw.
Łabędź krzykliwy, gęś białoczelna i gęś zbożowa – gatunki te występowały nielicznie podczas
migracji sezonowych, nie gromadząc się na obszarze planowanej farmy wiatrowej, przelatując tranzytowo przez jej obszar. Bocian biały – osobniki tego gatunku obserwowane na obszarze farmy pochodziły z miejscowości Wykosowo, nie gromadziły się w sejmiki po zakończeniu lęgów.
Kania ruda obserwowana była nieregularnie na terenie planowanej farmy, prawdopodobnie
gniazdo znajdowało się 2 – 5 km od granic obszaru. Bielik na obszarze farmy obserwowany był jednokrotnie. Istnieje możliwość zalatywania ptaków gniazdujących w obszarze „Pobrzeża Słowińskiego” w
okresie pozalęgowym.
Obserwowany w obszarze planowanej farmy wiatrowej błotniak łąkowy gniazdował na łąkach w
północnym fragmencie obszaru. Podobnie błotniak stawowy gniazdował na użytku ekologicznym położonym na wschód od obszaru planowanej farmy wiatrowej. Na i w pobliżu obszaru obserwowano
regularnie 4 pary gniazdujące żurawia. Nie są to, więc ptaki lęgowe OSO „Pobrzeże Słowińskie”.
W granicach obszaru planowanej farmy wiatrowej „Drzeżewo III” okresowo (głównie w sierpniu i
wrześniu) istniało żerowisko żurawi (do 150 osobników) oraz trasy rozlotu ptaków nocujących pod
Krakulicami (w granicach OSO „Pobrzeże Słowińskie”). Przez obszar przelatywało maksymalnie do
600 osobników (poniżej 10% wszystkich ptaków nocujących pod Krakulicami). Trasa rozlotów była
silnie skorelowana z czynnym żerowiskiem pod Szczypkowicami i wykorzystywana była w sierpniu i
we wrześniu. W październiku już nie notowano rozlotów żurawi przez obszar, mimo szczytu liczebności na noclegowisku pod Krakulicami. Prognozowane oddziaływanie obszaru planowanej farmy wiatrowej „Wykosowo” na ptaki z noclegowiska w Krakulicach – umiarkowane (Antczak J.,2009). W obrębie obszaru planowanej farmy wiatrowej należy brać pod uwagę konieczność wyłączania turbin w
okresach intensywnych przelotów, a przy kolejnych planowanych farmach wiatrowych w strefach przelotów żerowiskowych pozostawić korytarze wolne od turbin lub/i wyłączyć turbiny w trakcie intensywWÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
42
nych przelotów. Takie działania powinny być wyartykułowane i uszczegółowione w wyniku monitoringu
porealizacyjnego.
Podsumowując można zakładać, że wpływ obszaru farmy wiatrowej „Wykosowo” na znajdujący
się w odległości 6 km obszar specjalnej ochrony ptaków „Pobrzeże Słowińskie” i awifaunę, dla której
ochrony został powołany będzie niewielki i nie wpłynie na korzystny stan populacji ptaków, dla których
został powołany mając jednak na uwadze możliwość utraty części żerowisk lub konieczność omijania
kolejnych powstających farm przez żurawie związane z noclegowiskiem pod Krakulicami (Antczak J.,
2009).
Ponadto w ramach prognozy przyjęto, że bezpieczna odległość dla lokalizacji farm wiatrowych
od granic obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 wynosi ok. 3 km (analogia do „Programu
zarządzania ostoją Natura 2000 „Dolina Słupi” wraz z projektem planu ochrony”, Pawlaczyk i in.
2008), co w przypadku wskazanych obszarów pod lokalizacje farm wiatrowych jest spełnione, z ponad
dwukrotnym zapasem (odległość ponad 6,0 km).
W granicach gminy Główczyce nie występują obszary chronione ze względu na nietoperze, w
tym ostoje siedliskowe Natura 2000. Najbliższe obszary chronione ze względu na nietoperze, w tym
obszary Natura 2000 występują w Gdańsku, Wejherowie i Lubni. W związku ze znacznym oddaleniem
tych obszarów (ok. 100 km) od obszaru farmy wiatrowej nie przewiduje się negatywnego wpływu na
przebywające w nich nietoperze.
7.2. Ocena przewidywanych znaczących oddziaływań kierunków zagospodarowania przestrzennego projektu Studium na komponenty środowiska i zdrowie ludzi
Według zapisów projektu Studium rolnictwo pozostanie w gminie dominującą funkcją. W ramach jego rozwoju przewiduje się wzrost towarowości dużej części gospodarstw rolnych oraz zmianę
ich profilu w kierunku szerszego wprowadzania upraw energetycznych. Uprawa roślin rolniczych na
skalę przemysłową może potencjalnie powodować wzrost zagrożeń dla środowiska z uwagi na stosowanie intensywnych technologii uprawy (wysokowydajne odmiany roślin, zwiększone nawożenie mineralne, deszczowanie, intensywna chemiczna ochrona itp.).
Do obiektów związanych z rolnictwem i przetwórstwem produktów rolnych i leśnych mogących
negatywnie oddziaływać na środowisko należą planowane obiekty przetwórstwa rolno- i leśnospożywczego, instalacje do przerobu biomasy na biopaliwa, takie jak: biogazownie rolnicze, peleciarnie, brykieciarnie itp. Negatywne oddziaływanie może wystąpić zarówno w trakcie procesów produkcyjnych jak również w trakcie transportu surowców i produktów. Z obiektami produkcji i przetwórstwa
rolnego wiąże się także możliwość wystąpienia uciążliwości zapachowych.
Potencjalne negatywne oddziaływania mogą wystąpić w przypadku realizacji obiektów handlu
2
wielkokubaturowego (obiekty powyżej 400 m ). W projekcie Studium, dopuszczono realizację obiek2
tów handlu wielkokubaturowego /powyżej 400 m / w paśmie wzdłuż drogi nr 213, a w szczególności w
rejonie wsi Główczyce.
W ramach wskazanych kierunków zagospodarowania przestrzennego przewiduje się wielofunkcyjny rozwój wsi w tym miejscowości o wysokich walorach przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, wskazane są jako predysponowane do rozwoju turystyki i rekreacji. Dotyczy to w szczególności
Strefy III Zrównoważonego rozwoju i ochrony przyrody (miejscowości Izbica, Cecenowo, Wolinia, Górzyno), a także miejscowości Żelkowo (strefa I), Wielka Wieś (strefa II). Z rozwojem osadnictwa, funkcji gospodarczych i turystyki związane są zwiększone potrzeby terenowe, powodujące konieczność
wyłączania gruntów z użytkowania rolniczego. Zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i nieleśne nastąpi w obszarach koncentracji i rozwoju zabudowy i zainwestowania, szczególnie
w Strefie II Centralnej – Podstrefa IIA położonej wzdłuż najważniejszego pasma komunikacyjnego –
drogi nr 213. Będą to zmiany związane z przeznaczeniem terenów pod zabudowę mieszkaniową,
produkcyjną, usługową, infrastrukturę techniczną. Większe obszary, dotychczas niezabudowane, preferowane do zorganizowanej działalności gospodarczej (produkcyjno-usługowej) wskazano w Główczycach, Pobłociu, Dargolezie i Szczypkowicach.
Z planowanym rozwojem zakładów produkcyjnych, usługowych, wiąże się emisja zanieczyszczeń
43
do atmosfery, w szczególności z procesów technologicznych oraz wytwarzania energii cieplnej. Z
funkcjonowaniem ww. obiektów, zwłaszcza w sąsiedztwie terenów zabudowy mieszkaniowej mogą
wiązać się uciążliwości hałasowe.
W projekcie Studium uwzględniono obszary, dla których opracowano miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego pod lokalizację farm wiatrowych. Są to obszary położone w obrębach
geodezyjnych Drzeżewo – Lipno, Żoruchowo, Zgojewo, Żelkowo i Przebędowo oraz Wykosowo (Strefa I Zachodnia i Strefa II Centralna). W Studium wskazano kilka kolejnych obszarów, na których dopuszczono lokalizację siłowni wiatrowych. Wśród nich - obszar, dla którego przystąpiono do sporządzenia planu miejscowego na wschód od Będziechowa, a ponadto obszary zawierające się w Strefie I
Zachód – na południe od Żelkowa oraz w Strefie II Centralnej – na północ od Warblina, na południe od
Wielkiej Wsi, na północ od Podola Wielkiego i na południe od Wolini. Potencjalne farmy elektrowni
wiatrowych wpłyną na krajobraz, będą źródłem hałasu, i potencjalnym zagrożeniem dla ptaków i nietoperzy.
W ramach rozwoju ponadlokalnej infrastruktury technicznej przewiduje sie budowę gazociągu
wysokiego ciśnienia Dn 700 Szczecin – Gdańsk oraz stacji gazowej wysokiego ciśnienia w obrębie
Stowięcino. Fragment gazociągu ma przebiegać przez obszar gminy Główczyce w sąsiedztwie wsi:
Gorzyno, Stowięcino, Dochowo, Dochówko. Obiekty te na etapie budowy i w sytuacjach awaryjnych
mogą negatywnie oddziaływać na środowisko.
Potencjalnym zagrożeniem dla wód płynących może być możliwość ich energetycznego wykorzystania oraz reaktywacja ośrodka intensywnej hodowli ryb łososiowatych w Żelkowie.
Ocenę skutków środowiskowych przeprowadzono dla zagregowanych grup kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjętych w projekcie Studium. Wykonana na potrzeby prognozy analiza wykazała, że następujące grupy kierunków zagospodarowania przestrzennego mogą potencjalnie
negatywnie oddziaływać na środowisko i zdrowie ludzi:
wielofunkcyjny rozwój ośrodków osadniczych,
rozwój zainwestowania w paśmie wzdłuż przebiegu drogi wojewódzkiej nr 213, w tym możliwość
realizacji miejsca obsługi podróżnych,
tworzenie infrastruktury umożliwiającej rozwój turystyki, w tym wyznaczanie i urządzanie tras rowerowych wraz z miejscami obsługi, konnych, pieszych, miejsc rekreacji nadwodnej, łowisk specjalnych, miejsc widokowych, przystani wodnych, małych plaż, miejsc biwakowych, miejsc obsługi
podróżnych;
racjonalne wykorzystanie zasobów wód płynących (w tym stawy, małe elektrownie wodne),
możliwość lokalizacji instalacji związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej z innych źródeł,
w tym z biomasy rolniczej i leśnej,
pozyskiwanie surowców kopalnych (piasek, żwiry, torf, poszukiwanie złóż gazu i torfu),
działania na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju
komplementarnych,
wsi
i
rolnictwa poprzez rozwój
funkcji
rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska (budowa zbiorczych sieci kanalizacji sanitarnej,
budowa oczyszczalni ścieków w Stowięcinie, Drzeżewie, Pobłociu i Żelkowie),
możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym (gazociąg wysokiego ciśnienia Szczecin – Gdańsk, stacja gazowa wysokiego ciśnienia w obrębie
Stowięcino),
możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym (linie
kablowe 110 kV, ST Dargoleza, GPZ),
modernizacja drogi wojewódzkiej nr 213, dróg powiatowych i gminnych,
budowa systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących energię do krajowej sieci elektroenergetycznej.
W ramach oceny przeanalizowano oddziaływania (wpływy) na: powierzchnię ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, powietrze atmosferyczne i klimat, roślinność, zwierzęta, różnorodność
biologiczna, formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000, zasoby naturalne, zabytki, dobra
44
materialne, krajobraz, ludzi. Oceniano oddziaływania bezpośrednie i pośrednie, długo- i krótkookresowe oraz chwilowe, zachodzące w fazie budowy i eksploatacji inwestycji. Ocenę oddziaływania na
środowisko zagregowanych grup przedsięwzięć przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Oddziaływanie wybranych kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce
na poszczególne komponenty środowiska i zdrowie ludzi
Wielofunkcyjny rozwój ośrodków osadniczych
Komponenty
wiska
środo-
Bioróżnorodność,
rośliny i zwierzęta
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
i
Sposób oddziaływania / skutki i korzyści środowiskowe
Likwidacja dotychczasowego pokrycia roślinnego na
terenie planowanej zabudowy;
Zmiana sposobu wykorzystania przestrzeni przez zwierzęta (uszczuplenie żerowiska ptaków, nietoperzy);
Zwiększona penetracja ludzka powodująca płoszenie gatunków;
Synantropizacja, ekspansja związanych z człowiekiem
obcych gatunków (uprawa ogrodów przydomowych);
- Potencjalne pogorszenie jakości wód przez spływy zanieczyszczonych wód deszczowych i opadowych;
Eutrofizacja obszaru (nadmierne wzbogacenie w pierwiastki
biogenne) przez oczyszczalnie przydomowe, „dzikie składowiska”;
Zwiększony pobór wód podziemnych;
Wzrost ilości odprowadzanych ścieków opadowych z
powierzchni uszczelnionych;
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
Niewielkie zmiany mikroklimatyczne związane z przyrostem terenów zurbanizowanych;
Wzrost emisji zanieczyszczeń do powietrza z lokalnych
źródeł ciepła, procesów technologicznych, powierzchni
nieutwardzonych pozbawionych roślinności;
Zmiany struktury gleby i jej cech;
Zmiany w użytkowaniu terenu, ubytek gruntów rolnych;
Zwiększenie powierzchni terenów utwardzonych;
Wzrost ilości odpadów;
Kopaliny
Krajobraz
Wzrost zapotrzebowania na surowce energetyczne i
kopaliny;
Zmiany ukształtowania terenu;
Wzrost terenów zurbanizowanych
Zdrowie ludzi
Rozszerzenie strefy oddziaływania hałasu komunalnego;
Zabytki
Możliwość naruszenia lub zniszczenia stanowisk archeologicznych (do uniknięcia przy właściwym rozpoznaniu);
Wzrost wartości nieruchomości
Dobra materialne
Typ oddziaływania
długoterminowe;
Negatywne, wtórne, stałe, długoterminowe;
Negatywne, pośrednie, chwilowe,
długoterminowe;
Negatywne, pośrednie, stałe, długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe,
średnioterminowe;
Negatywne, pośrednie,
krótkoterminowe
chwilowe,
Obojętne, bezpośrednie, stałe, długoterminowe
Negatywne, wtórne, chwilowe, długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
stałe,
długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, stałe
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne, chwilowe, długoterminowe;
długoterminowe;
Pozytywne, bezpośrednie, stałe,
długoterminowe
Rozwój zainwestowania w paśmie wzdłuż przebiegu drogi wojewódzkiej nr 213, w tym możliwość realizacji miejsc obsługi podróżnych
Wody powierzchniowe
terenie planowanego zainwestowania;
obcych gatunków (zieleń urządzona);
długoterminowe;
długoterminowe;
średnioterminowe;
45
Wody gruntowe
podziemne
i
powierzchni uszczelnionych;
Niewielkie zmiany mikroklimatyczne związane z przyrostem terenów zurbanizowanych;
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
kopaliny;
Kopaliny
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Zabytki
Dobra materialne
Wzrost wartości nieruchomości
krótkoterminowe
chwilowe,

długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe
Pozytywne, bezpośrednie,
długoterminowe
stałe,
Tworzenie infrastruktury umożliwiającej rozwój turystyki, w tym wyznaczanie i urządzanie tras
rowerowych wraz z miejscami obsługi, konnych, pieszych, miejsc rekreacji nadwodnej, łowisk
specjalnych, miejsc widokowych, przystani wodnych, małych plaż, miejsc biwakowych, miejsc
obsługi podróżnych
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
i
terenie planowanej zabudowy;
obcych gatunków (uprawa ogrodów przydomowych);
Eutrofizacja obszaru (nadmierne wzbogacenie w pierwiastki
biogenne) przez oczyszczalnie przydomowe, „dzikie składowiska”;
powierzchnizmiany
uszczelnionych;
Niewielkie
mikroklimatyczne związane z przyrostem terenów zurbanizowanych;
Kopaliny
kopaliny;
długoterminowe;
długoterminowe;
średnioterminowe;
krótkoterminowe
chwilowe,
Negatywne, wtórne, chwilowe, długo terminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
46
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Zabytki
Brak wpływu
Dobra materialne
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Racjonalne wykorzystanie zasobów wód płynących (w tym stawy, małe elektrownie wodne), z
zapewnieniem nienaruszalnych przepływów, drożności cieków wodnych, ciągłości powiązań
ekologicznych oraz ochrony jakości wód
Bariera dla wędrówek ryb i innych organizmów wodnych;
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
i
Zniszczenie lokalnego siedliska ryb, ważek, ptaków
związanych z nurtem cieku;
Zatapianie nadbrzeżnych siedlisk lęgowych ptaków
powyżej elektrowni wodnej;
Śmiertelność ryb podczas ich spływu w dół i górę cieku
(ryby są ranione lub zabijane podczas przepływania
przez komorę turbiny)
Wzrost poziomu wody w cieku lub rzece powyżej elektrowni wodnej;
Możliwość utraty przepływu nienaruszalnego poniżej
elektrowni wodnej;
Gromadzenie się osadów dennych powyżej elektrowni
wodnej;
Zmiana stosunków wodnych powyżej elektrowni wodnej;
długoterminowe;
średnioterminowe;
krótkoterminowe;
długoterminowe;
krótkoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Powietrze i klimat
Wzrost parowania wody powodujący zmienię wilgotność
powietrza;
Obojętne, bezpośrednie, stałe, długoterminowe;
Powierzchnia ziemi
Erozja brzegów oraz zmiana ukształtowania terenu;
Kopaliny
Ograniczenie wydobycia kopalin energetycznych;
Krajobraz
Wprowadzenie nowego obiektu technicznego
Zdrowie ludzi
Emisja hałasu powodowana pracą turbin;
Zabytki
Podtopienia terenu powyżej elektrowni wodnej;
długoterminowe;
Pozytywne, pośrednie, stałe, długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
krótkoterminowe;
Dobra materialne
Możliwości lokalizacji instalacji związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej z innych źródeł, w tym z biomasy rolniczej i leśnej
terenie potencjalnych instalacji;
Uszczuplenie terenu potencjalnego przebywania zwierząt;
długoterminowe;
długoterminowe;
krótkoterminowe;
Wody powierzchniowe
Potencjalne zanieczyszczenie wód powierzchniowych
niedostatecznie oczyszczonymi ściekami;
Wody gruntowe
podziemne
Zanieczyszczenie wód przez nieprawidłowo magazynowane (składowane na niezabezpieczonym terenie) surowce lub materiały na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji inwestycji;
krótkoterminowe;
Uciążliwość zapachowa spowodowana awarią lub rozszczelnieniem instalacji;
Nieznaczna modyfikacja mikroklimatu w związku ze
zmianą pokrycia powierzchni ziemi i niewielką emisję
ciepła do powietrza z instalacji;
Ograniczenie zmian klimatycznych;
krótkoterminowe;
Powietrze i klimat
i
Pozytywne, wtórne, stałe, długoterminowe;
47
Zmiana użytkowania terenu ( zajęcie gruntów i wyłączenie ich z produkcji rolniczej);
Przekształcenie przypowierzchniowych struktur geologicznych w związku z prowadzonymi robotami ziemnymi
Powierzchnia ziemi
Kopaliny
Ograniczenie wydobycia kopalin energetycznych;
Krajobraz
Antropizacja krajobrazu
Zdrowie ludzi
Uciążliwość zapachowa spowodowana awarią lub rozszczelnieniem instalacji;
Emisja hałasu z instalacji;
Zabytki
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
krótkotrwałe;
długoterminowe;
długoterminowe;
stałe,
Brak wpływu
Dobra materialne
Działania na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju wsi i rolnictwa poprzez rozwój funkcji
komplementarnych
Zmniejszenie zróżnicowania siedlisk przyrodniczych;
Wody powierzchniowe
Spadek gatunków ptaków charakterystycznych dla krajobrazu rolniczego;
Zanieczyszczenie wód powierzchniowych składnikami
biogennymi pochodzenia rolniczego;
Wzrost skażenia wód podziemnych, spowodowany przenikaniem do wód związków azotu i fosforu pochodzących
z nawozów mineralnych, co sprzyja wzrostowi zawartości
azotanów w wodach podziemnych,
Powietrze i klimat
Zwiększenia emisji gazów cieplarnianych poprzez zwiększenie zużycia energii w rolnictwie
Powierzchnia ziemi
Wzrost ryzyka erozji gleb, zakwaszenia i zasolenia gleb;
Kopaliny
Wzrost ryzyka skażenia gleb środkami ochrony roślin i
metalami ciężkimi
Brak wpływu
Nie dotyczy
Krajobraz
Zanikanie mozaikowej struktury krajobrazu
Wody gruntowe
podziemne
i
Zabytki
Pogorszenie jakości żywności chemizacją rolnictwa oraz
przemysłu spożywczego;
Brak wpływu
Nie dotyczy
Dobra materialne
Brak wpływu
Nie dotyczy
Zdrowie ludzi
Rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska (budowa zbiorczych sieci kanalizacji sanitarnej, budowa oczyszczalni ścieków w Stowięcinie, Drzeżewie, Pobłociu i Żelkowie)
trasie kolektora i w na terenie oczyszczalni ścieków;
Lokalna wycinka drzew przydrożnych i zakrzewień w
pasie budowlano-montażowym;
Płoszenie bytujących na terenie prowadzenia prac budowlanych gatunków fauny;
Lokalne zmiany struktury gatunkowej flory i mikrofauny;
Wody powierzchniowe
Zwiększenie przepływu wód na skutek dostarczania do
cieku dodatkowego zasilania odbiorników z rozbudowanej oczyszczalni i nowobudowanych oczyszczalni;
Wprowadzenie do wód powierzchniowych dodatkowych,
znaczących ładunków substancji organicznych i nieorganicznych;
Lokalne zmiany temperatury wody;
Zanieczyszczenie wód w przypadku zrzutów awaryjnych
z oczyszczalni ścieków;
Ograniczenie niekontrolowanych zrzutów nieoczyszczonych ścieków, poprawa jakości wód powierzchniowych;
długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe
na trasie kolektorów i stałe w obrębie
oczyszczalni ścieków;
krótkoterminowe;
średnioterminowe;
długoterminowe;
stale,
średnioterminowe;
średnioterminowe;
48
Wody gruntowe
podziemne
i
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
Zaburzenie stosunków wodnych w wyniku lokalnego
zniszczenia systemów melioracyjnych;
Infiltracja ścieków do wód gruntowych na skutek awarii
urządzeń kanalizacyjnych;
Ograniczenie niekontrolowanych zrzutów nieoczyszczonych ścieków do ziemi; poprawa jakości wód;
Emisja odorów z oczyszczalni ścieków;
Negatywne, wtórne, chwilowe, krótkoterminowe;
średnioterminowe;
długoterminowe;
Naruszenie struktury gleby i zmiana jej cech na terenie
oczyszczalni ścieków i w pasach budowlanomontażowych sieci kanalizacyjnej;
Wyłączenie terenu z użytkowania rolniczego terenów pod
lokalizacje oczyszczalni ścieków;
Wzrost ilości wytwarzanych osadów ściekowych;
Bezpośrednie, chwilowe, krótkoterminowe;
Wzrost presji urbanizacji na terenach uzbrojonych w
kanalizację;
Wzrost zapotrzebowania na nośniki energii;
Kopaliny
Lokalne zmiany ukształtowania terenu w pasie budowlano-montażowym urządzeń kanalizacyjnych
Niekorzystna zmiana krajobrazu spowodowana nowym
obiektem technicznym (oczyszczalni ścieków);
Emisja hałasu w okresie budowy;
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Poprawa jakości środowiska, w szczególności wód i gleb;
Poprawa warunków sanitarnych podnosząca jakość życia
Lokalne zniszczenie infrastruktury drogowej;
Zabytki
Dobra materialne
Ograniczenie dostępu do nieruchomości na trasie budowy kolektorów;
Zwiększenie wartości uzbrojonych nieruchomości;
długoterminowe;
Negatywne, wtórne, chwilowe, średnioterminowe;
krótkoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne, chwilowe, krótkoterminowe;
Pozytywne, wtórne, stałe, długoterminowe
Pozytywne, wtórne, stałe, długoterminowe
długoterminowe;
krótkoterminowe;
krótkotrwałe;
Możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym
(gazociąg wysokiego ciśnienia Szczecin – Gdańsk, stacja gazowa wysokiego ciśnienia w obrębie Stowięcino)
Zniszczenie szaty roślinnej w obrębie pasa budowlanomontażowego gazociągu i stacji;
Wody powierzchniowe
Potencjalne zanieczyszczenie wód związane ze zrzutem
wody użytej do przeprowadzenia próby wytrzymałościowej;
Powierzchnia ziemi
Dyfuzja gazu ziemnego do wód gruntowych w przypadku
rozszczelnienia sieci i urządzeń (awarii), powodująca ich
zanieczyszczenie;
Emisja gazu ziemnego przy awarii sieci oraz przy wymianie
filtrów oraz wydmuchach technologicznych na stacji;
Ograniczenie emisji dwutlenku węgla i innych zanieczyszczeń;
Zmiana użytkowania gruntów na terenie stacji gazowej;
Kopaliny
Naruszenie struktury gleby i zmiana jej cech w pasie montażowym sieci i stacji gazowej;
Zanieczyszczenie gruntu substancjami ropopochodnymi w
wyniku incydentalnych wycieków z pojazdów i maszyn;
Wzrost wydobycia gazu ziemnego;
Wody gruntowe
podziemne
Powietrze i klimat
Krajobraz
i
Niekorzystne przejściowe zmiany krajobrazu na terenie
prowadzenia prac budowlano-montażowych gazociągu:
Niekorzystna zmiana krajobrazu spowodowana nowym
obiektem technicznym (stacja);
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe/stałe,
krótkoterminowe/długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, krótkoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, średnioterminowe;
Pozytywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
stałe
49
Emisja hałasu związana z pracą ciężkiego sprzętu transportowego oraz używanego przy pracach budowlano montażowych;
Emisja hałasu ze stacji redukcyjno-pomiarowej I st.
Zdrowie ludzi
Poprawa jakości powietrza
Ograniczenia w użytkowaniu terenu wzdłuż trasy gazociągu;
Zabytki
Dobra materialne
długoterminowe;
Pozytywne,
pośrednie,
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne, wtórne, stałe,
terminowe;
stałe,
stałe,
stałe,
długo-
Możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym
(budowa linii kablowych 110 kV, GPZ 110/15 kV, ST „Dargoleza”),
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
i
Powietrze i klimat
Zniszczenie szaty roślinnej w obrębie pasa budowlanomontażowego linii/głównych punktów zasilania i ST Dargoleza;
Naruszenie koryt i brzegów powierzchniowych cieków
wodnych w punktach przekroczeń;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe/stałe,
krótkoterminowe/długoterminowe;
Możliwość zanieczyszczenia wód gruntowych w sytuacjach
awaryjnych wyciekającym olejem transformatorowym;
możliwości zanieczyszczenia wód gruntowych w wyniku
nieprzewidzianego wycieku paliwa stosowanego do napędu
maszyn budowlanych;
Brak wpływu;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, średnioterminowe
Negatywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe;
Wyłączenie z użytkowania gruntu rolnego pod GPZ i ST
Dargoleza;
Przekształcenie struktury gleby i zmiana jej cech w obszarze wykopów pod obiekty;
Zanieczyszczenie gruntu substancjami ropopochodnymi w
wyniku incydentalnych wycieków z pojazdów i maszyn;
eksploatację złóż kopalin – wydobycie żwirów, piasków i
kamieni niezbędnych w trakcie budowy dróg i fundamentów;
Zmiana krajobrazu spowodowana wprowadzeniem obiektów technicznych(GPZ, ST Dargoleza);
Zwiększony w stosunku do obecnego ruch środków transportu i sprzętu budowlanego;
Emisja hałasu z GPZ i ST Dargoleza;
Powierzchnia ziemi
Kopaliny
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Utrata plonów w pasie montażowym linii kablowej 110 kV;
Zabytki
Dobra materialne
długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, krótkoterminowe
długoterminowe;
długoterminowe;
krótkoterminowe;
Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 213, dróg powiatowych i gminnych
Zniszczenie lub naruszenie siedlisk przyrodniczych lud
siedlisk gatunków przez prace budowlane;
Lokalna wycinka drzew przydrożnych i zakrzewień w pasie
remontowym;
Zniszczenie siedliska gatunków żyjących w drzewach;
Zwiększenie efektu barierowego dla zwierząt migrujących,
wskutek wzrostu natężenia ruchu;
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
Powietrze i klimat
i
Zwiększony spływ powierzchniowy wód opadowych i roztopowych z powierzchni utwardzonych zarówno w okresie
budowy jak i eksploatacji;
Możliwe punktowe zanieczyszczenie wód w przypadku
awarii lub wypadku;
Zmiana warunków wodnych, przesuszenie terenów sąsiednich w przypadku odwadniania wykopów;
Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do
ziemi z wodami opadowymi i roztopowymi ( budowa urządzeń oczyszczających);
Zmniejszenie emisji spalin w związku z poprawą płynności
ruchu;
Negatywne bezpośrednie, stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe
długoterminowe
Negatywne, wtórne, chwilowe,
krótkoterminowe;
Pozytywne, bezpośrednie, stałe,
długoterminowe;
Pozytywne,
pośrednie,
długoterminowe
stałe,
50
Powierzchnia ziemi
Kopaliny
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Zabytki
Dobra materialne
Likwidacja pokrywy glebowej,
Trwałe zajęcie terenu na poszerzenie pasów drogowych
(wyłączenie z użytkowania rolnego lub leśnego)
Zwiększenie powierzchni utwardzonych nieprzepuszczalnych;
Wykorzystanie nieodnawialnych zasobów kruszyw naturalnych;
Przekształcenia rzeźby terenu (nasypy, wykopy),
Likwidacja zadrzewień przydrożnych lub wycinka pasa lasu
zubożająca krajobraz;
Hałas i wibracje związane z pracami transportowymi i
budowlanymi;
Możliwy wzrost emisji hałasu związany z większą dostępnością terenów gminy;
Brak wpływu
Ograniczenie dostępu do nieruchomości w okresie przebudowy tras;
Rozbiórki lub przebudowy sieci infrastruktury technicznej;
Wywłaszczenie terenu na poszerzenie pasów drogowych;
Polepszenie dostępności terenów wzdłuż zmodernizowanych tras
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe

krótkoterminowe
Negatywne, wtórne, krótkoterminowe,
długoterminowe
Pozytywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe
Pozyskiwanie surowców kopalnych (gaz, torf),
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe i
podziemne
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
Kopaliny
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Zabytki
Dobra materialne
Zniszczenie roślinności w obrębie powierzchniowej eksploatacji surowców kopalnych oraz dróg dojazdowych do kopalni;
Pogorszenie warunków siedliskowych w otoczeniu wyrobiska,
Bariera dla zwierząt, fragmentacja przestrzeni wykorzystywanej przez zwierzęta;
Naruszona ciągłość regionalnego korytarza ekologicznego
w przypadku pozyskiwania torfów w rejonie Cecenowa (dolina Łeby);
Zmiana sposobu wykorzystania przestrzeni przez zwierzęta
w wyniku ich odstraszania;
Zwiększony drenaż wód opadowych;
Negatywne, bezpośrednie, długoterminowe;
długoterminowe;
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, długoterminowe;
długoterminowe;
Zmiana warunków wodnych na terenach przyległych;

Negatywne, bezpośrednie i pośrednie, chwilowe, długoterminowe;
długoterminowe;
Potencjalne zanieczyszczenie wód substancjami ropopochodnymi w wyniku wycieków z pojazdów i maszyn;
Pylenie w czasie pracy zakładu górniczego oraz przy
transporcie urobku;
Zniszczenie warstwy glebowej, ubytek przypowierzchniowych warstw geologicznych, wzmożone zmywy i erozja
skarp;
Potencjalne zanieczyszczenie gruntu substancjami ropopochodnymi w wyniku incydentalnych wycieków z pojazdów i
maszyn;
Ubytek zasobów kruszyw naturalnych;
Duże przekształcenia rzeźby (rozległe wyrobisko poeksploatacyjne, zwałowiska nadkładu);

Generowanie ruchu samochodów transportowych powodujących emisję hałasu, spalin oraz pyłów;
Pogorszenie stanu technicznego dróg wykorzystywanych
do wywozu kruszywa;
Negatywne,
pośrednie,
długoterminowe;
stałe,
Negatywne, bezpośrednie, chwilowe, średniookresowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
długoterminowe;
Budowa systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących energię do krajowej sieci elektroenergetycznej
Śmiertelność ptaków i nietoperzy w wyniku kolizji z pracującymi siłowniami,
długoterminowe;
51
Zaburzenia funkcjonowania populacji, w szczególności
zaburzenia krótko- i długodystansowych przemieszczeń
ptaków (efekt bariery);
Zmniejszanie liczebności ptaków wskutek utraty i fragmentacji siedlisk spowodowanej odstraszaniem z okolic siłowni
i/ lub w wyniku rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej i
energetycznej związanej z obsługą elektrowni wiatrowych;
Ograniczenie miejsc lęgowych i żerowiskowych awifauny
Wody powierzchniowe
Wody gruntowe
podziemne
Powietrze i klimat
Powierzchnia ziemi
Kopaliny
Krajobraz
Zdrowie ludzi
Zabytki
Dobra materialne
i
Brak wpływu
długoterminowe;
długoterminowe;
Nie dotyczy
Zanieczyszczenie wód w wyniku poważnej awarii (wyciek
oleju z generatora i transformatora);
Redukcja emisji gazów cieplarnianych, a przez to przeciwdziałanie zmianom klimatycznym;
Emisja spalin na etapie budowy z:
maszyn i urządzeń związanych z przystosowaniem terenu pod planowane zagospodarowanie (wykopy pod fundamenty i podziemne uzbrojenie terenu, realizacja dróg i
placów manewrowych);
maszyn i urządzeń związanych z budową siłowni wiatrowych;
transportu urobku pod fundamenty siłowni;
transport materiałów i elementów konstrukcyjnych siłowni.
Zmiana użytkowania terenu w pasach dróg dojazdowych i
miejscach lokalizacji siłowni wiatrowych;
Ograniczenie zużycia paliw kopalnych
Wprowadzenie wysokich obiektów na tereny rolne w postaci dominant, silnie oddziałujących na walory krajobrazowe;
Emisja hałasu spowodowana pracą rotorów i śmigieł siłowni wiatrowych;
Emisja infradźwięków (dźwięki o niskiej częstotliwości
poniżej 20 Hz), wydzielane wskutek drgań i wibracji niektórych elementów elektrowni;
Efekty optyczne - efekt stroboskopowy i efekt przemieszczającego się cienia;
Możliwość naruszenia lub zniszczenia stanowisk archeologicznych (do uniknięcia przy właściwym rozpoznaniu) i zakłócenia stref ekspozycji cennych obiektów kulturowych;
Zmniejszenie wartości nieruchomości sąsiednich;
Ograniczenia w zabudowie;
Negatywne, wtórne,
średnioterminowe;
chwilowe,
Pozytywne,
pośrednie,
stałe,
długoterminowe;
Negatywne, chwilowe, krótkoterminowe;
długoterminowe;
Pozytywne,
pośrednie,
długoterminowe
długoterminowe
długoterminowe;
długoterminowe;
stałe,
stałe,
stałe,
stałe,
stałe,
krótkoterminowe;
długoterminowe;
Pobrzeże Słowińskie i Pojezierze Pomorskie w obszarze, których położona jest gmina Główczyce, uznane są za jeden z najlepszych regionów lokalizacji farm elektrowni wiatrowych w Polsce ze
względu na dobre warunki wiatrowe. W związku z tym jest to obszar rosnącego zainteresowania potencjalnych inwestorów, rozwojem energetyki wiatrowej. W bliższym i dalszym otoczeniu gminy Główczyce powstały trzy farmy wiatrowe znajdują się w rejonie miejscowości:

Sierakowo, Kończewo, Zajączkowo, Łosinoi Kobylnica (24 MW) położone w odległości ok. 20 km
na południowy zachód od granic gminy Główczyce,
Widzino (8MW) położonej ponad 20 km na południowy zachód od granic gminy Główczyce;
Darżyno (6MW) położonej o ok. 7 km na południe od granic gminy Główczyce.
Na terenie gminy Główczyce uchwalono cztery miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla farm elektrowni wiatrowych w okolicach Wykosowa, Przebędowa, Drzeżewa i Żoruchowa. W
ramach projektu Studium wskazano kolejne rejony lokalizacji elektrowni wiatrowych w okolicach miejscowości: Będziechowo - Siodłonie, a także Wolinia, Żelkowo, Warblino, Podole Wielkie, Wielka Wieś
- Dochowo.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego pod budowę farm wiatrowych uchwalono
także na terenie sąsiednich gmin w latach 2000 – 2010: w okolicach Święcichowa, Bięcina (gm. Damnica), w okolicy Kukowa, Wrześcia, Karżcina (gm. Słupsk), w okolicach Wieliszewa, Grapic i Głuszyna
(gm. Potęgowo), w okolicach Kopaniewa i Maszewa, Wrześcia, Wicka, Wojciechowa (gm. Wicko).
52
Duża ilość planowanych w tym regionie farm wiatrowych, często położonych od siebie w niewielkiej odległości spowoduje, że negatywne oddziaływania poszczególnych farm będą się kumulować. Potencjalnego negatywnego oddziaływania skumulowanego należy się spodziewać w odniesieniu do:
wpływu na ptaki – zwiększona możliwość bezpośrednich kolizji z turbinami, zniszczenie stanowisk
rozrodczych i ograniczenie powierzchni żerowisk, ograniczenie tras przelotu i dostępnej wolnej
przestrzeni;
wpływu na nietoperze – zwiększona możliwość bezpośrednich kolizji z turbinami, ograniczenie
tras przelotu i dostępnej wolnej przestrzeni;
oddziaływań wizualnych – zmiana charakteru lokalnego krajobrazu na dużych powierzchniach;
oddziaływań akustycznych.
Wpływ skumulowany na awifaunę przy zagęszczeniu farm wiatrowych wiąże się głównie z tworzeniem barier na trasach przelotu i zwiększaniem ryzyka kolizji (dotyczy to głównie dużych ptaków
takich jak żurawie i bociany występujące w obszarze Pobrzeża Słowińskiego) oraz efektem odstraszania ptaków od obszarów żerowania i rozrodczych. Trudno jednak na podstawie posiadanej wiedzy
i uzyskanych informacji i materiałów ocenić czy będzie to oddziaływanie znaczące. Dlatego niezbędne
jest szczegółowe rozpoznanie oddziaływania skumulowanego na kolejnych etapach planowania i projektowania farm wiatrowych.
Skumulowany efekt negatywnego wpływu na krajobraz będzie rezultatem pojawienia się w niedalekiej odległości od siebie, wielu obiektów technicznych (dominant) w krajobrazie. Łącznie mogą
one stanowić nie akceptowalny, negatywny efekt dla obserwatora. Ponieważ odległość pomiędzy planowanymi farmami wiatrowymi Żoruchowo – Drzeżewo I, Wykosowo – Przebędowo nie przekracza
1 km, można się spodziewać efektu skumulowanego także w zakresie hałasu.
8. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektu Studium
W projekcie Studium zawarto szereg zasad zagospodarowania przestrzennego mających na
celu zapobieganie i ograniczanie potencjalnych negatywnych oddziaływań mogących być rezultatem
realizacji planowanych kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w tym:
dla obszarów prawnie chronionych:
1) Kształtowanie osnowy ekologicznej jako systemu terenów przyrodniczo aktywnych,
umożliwiających przyrodnicze powiązania funkcjonalne, w szczególności zachowanie.
wzmacnianie istniejących obszarów chronionych, płatów oraz korytarzy ekologicznych o randze
regionalnej i lokalnej,
2) Wzrost efektywności ochrony przyrody przez realizację zadań inwestycyjnych z uwzględnieniem
nieodnawialnych wartości środowiska przyrodniczego oraz przez ustanowienie nowych form
ochrony przyrody;
3) Wprowadzanie funkcji i form zagospodarowania wykorzystujących wysokie walory środowiska, w
sposób niezagrażający prawnie chronionym formom przyrody,
4) Należy bezwzględnie zachować regionalne korytarze doliny Łupawy i Pradoliny Łeby – Redy oraz
korytarze lokalne, w tym Skórzynki, Strugi Główczyckiej, Strugi Klęcińskiej, Strugi Wielka Wieś,
Kanału Pobłocie, Warblinki i Rzechcinki, w szczególności przez unikanie, ograniczanie inwestycji
przecinających te korytarze lub w inny sposób wpływających na przepływ materii energii oraz
migrację roślin, grzybów i zwierząt;
5) Dla prawidłowego funkcjonowania obszaru gminy niezbędne jest zachowanie powiązań
ekologicznych zarówno w wyróżnionych płatach ekologicznych, jak i korytarzach ekologicznych.
Zasada ciągłości przestrzennej terenów cennych przyrodniczo może być realizowana
odpowiednio poprzez:
a) utrzymanie, zwiększanie powierzchni łąk i pastwisk,
b) promowanie ekologicznych metod produkcji rolnej na gruntach rolnych,
53
c) zalesienia, zadrzewienia na stokach, skłonach dolin rzecznych, w płatach ekologicznych pomiędzy Słupią, Łupawą, Łebą. Przy realizacji zalesień i zadrzewień istotne jest ich planowanie
z uwzględnieniem wpływu na krajobraz,
d) wzmacnianie przyrodniczej funkcji lasów,
e) utrzymanie, a w razie potrzeby przywracanie odpowiedniej jakości ekosystemom o obniżonym
potencjale (dotyczy wód, lasów, gleb),
f) zagospodarowanie nie stwarzające barier hamujących migrację gatunków,
g) ograniczanie ingerencji, nie zmienianie linii brzegowej rzek, jezior, dna i struktury roślinności
nadwodnej przy planowanych inwestycjach,
h) wykluczanie, ograniczanie zabudowy i takiego zainwestowania, które mogłoby przerwać ciągłość wyznaczonych ciągów ekologicznych,
i) minimalizowanie konfliktów pomiędzy przebiegiem korytarzy powiązań a planowanymi i reali
zowanymi inwestycjami w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej,
j) obejmowanie obszarów i obiektów ochroną prawną i wprowadzenie właściwych zasad
ochronnych,
k) nie dopuszczanie do "fragmentaryzacji" środowiska zabudową, poprzez unikanie bezpośredniej, ciągłej zabudowy bezpośredniego otoczenia rzek i cieków; w przypadku realizacji zabudowy, w tym w wyznaczonych obszarach koncentracji i rozwoju zabudowy, a równocześnie w
pasmach wskazanych powiązań ekologicznych utrzymać należy odpowiednie powierzchnie
biologicznie czynne.
6) Wyłączenie funkcji produkcyjnej lasów w granicach SPN i rezerwatów przyrody,
7) Wykluczenie z zalesień obszarów ochrony siedlisk Natura 2000.
8) Harmonijna koegzystencja funkcji rolniczej (hodowlanej) z funkcją ochronną na obszarach
trwałych użytków zielonych położonych w otulinach SPN i rezerwatu przyrody Bagna Izbickie;
- dla ochrony wód:
1) Realizacja i usprawnianie zbiorczych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków na terenie
gminy;
2) Stosowanie rozwiązań indywidualnych w zakresie oczyszczania ścieków tylko w na terenach pozostających poza technicznie i ekonomicznie uzasadnionym zasięgiem zbiorczych systemów
oczyszczania ścieków;
3) Zastosowanie systemu optymalnego rozdziału wód podziemnych: wody te powinny być przeznaczane przede wszystkim dla potrzeb ludności, a dla przemysłu i usług wówczas, gdy wymagana
jest woda wysokiej jakości (np. przemysł farmaceutyczny, przetwórstwo rolno -spożywcze);
4) Kontrolowanie, monitorowanie stanu jakościowego i ilościowego wód powierzchniowych i wód
podziemnych. Dotyczy w szczególności wód Łupawy i jej większych dopływów, wód zgromadzonych
w zasięgu GZWP Nr 107 „Pradolina Rzeki Łeby” i GZWP Nr 115 „Łupawa”, wód podziemnych w rejonie obiektów stwarzających duże zagrożenie, jak stacje paliw, magazyny, składy nawozów i środków
ochrony roślin, zbiorniki i miejsca rozdeszczowywania gnojowicy, a także wód podziemnych w rejonie intensywnych upraw polowych (w tym rejon Dochowa, Dochówka, w zasięgu GZWP Nr 115,
ze względu na stosowane nawodnienie pól z ujęć wód podziemnych);
5) Ograniczenie zainwestowania uciążliwego dla wód podziemnych, stosowanie rozwiązań technicznych i
technologicznych ograniczających ujemny wpływ na stan jakościowy tych wód, istotne zwłaszcza na
obszarach o stwierdzonej silnej bądź ekstremalnej podatności wód na zanieczyszczenie;
6) Rozwój działalności rybackiej (stawy hodowlane), potencjalny rozwój energetyki wodnej na terenie
gminy warunkowany utrzymaniem odpowiednich standardów w zakresie ochrony środowiska i zastosowaniem odpowiednich rozwiązań i zabezpieczeń ekologicznych, z uwzględnieniem wpływu
na obszary Natura 2000;
7) Realizacja inwestycji w celu umożliwienia migracji ryb wędrownych, w tym w obrębie zlewni rzeki
Łupawy, wykonanie przepławek przy jazie w Żelkowie, w Zgojewie dla elektrowni w Żelkowie oraz
przy stopniu wodnym w Drzeżewie;
54
8) Rozwój gospodarki rybackiej na obszarze gminy wymaga bezwzględnego przestrzegania warunków wynikających z przepisów szczególnych i wydanych pozwoleń. Nowe obiekty produkcji rybackiej powinny być lokalizowane z uwzględnieniem konieczności zapewnienia nienaruszalnego
przepływu w wykorzystywanych rzekach i ciekach wodnych;
Likwidacja dzikich wysypisk, przestrzeganie przepisów ochrony środowiska w zakresie gromadzenia i zbierania odpadów, składowania i wykorzystania obornika, gnojowicy, nawozów i środków
ochrony roślin;
9) Wyeliminowanie możliwości dopływu zanieczyszczeń do wód z istniejących obiektów magazynowania i dystrybucji paliw płynnych, środków chemicznych, przyjęcie odpowiednich zabezpieczeń w
przypadku nowych lokalizacji;
10) Ochrona i kształtowanie stref ekotonowych w otoczeniu wód, a więc w korytarzach ekologicznych
związanych z rzekami (pozostawienie powierzchni leśnych, zalesianie, zadrzewianie, nasadzenia
krzewów, przekształcanie gruntów ornych w użytki zielone, ograniczanie nawożenia);
11) Utrzymanie w należytym stanie urządzeń i obiektów melioracyjnych, planowanie i prowadzenie
prac melioracyjnych z uwzględnieniem uwarunkowań ekologicznych i wymagań ochrony przyrody,
zwłaszcza na przyrodniczych obszarach prawnie chronionych, w otulinie SPN;
12) Ochrona prawna (jako użytki ekologiczne) torfowisk, bagien, mokradeł, oczek wodnych;
13) Zwiększanie retencji poprzez realizację obiektów, urządzeń małej retencji (drobne zbiorniki wodne, stawy, jazy, zastawki, umożliwiające kontrolowane, niestwarzające zagrożenia dla środowiska
wodnego i otoczenia, piętrzenia wód); zwiększanie naturalnej retencji poprzez zalesienia i zadrzewienia;
14) Zalesienia i zadrzewienia, z punktu widzenia ochrony wód istotne zwłaszcza w granicach zbiorników wód podziemnych: GZWP Nr 107 „Pradolina Rzeki Łeby” i GZWP Nr 115 „Łupawa” i w ich projektowanych obszarach ochronnych, w strefach wododziałowych, w korytarzach i płatach ekologicznych, w rejonie źródlisk rzek;
15) Utrzymanie powierzchni lasów ochronnych o funkcji wodochronnej;
16) Ustanowienie obszarów ochronnych GZWP Nr 107 „Pradolina Rzeki Łeby” i GZWP Nr 115 „Łupawa”, wprowadzenie i przestrzeganie odpowiednich zasad ochronnych (nakazy, zakazy).
ochrony krajobrazu naturalnego i kulturowego:
1) Ograniczenie zainwestowania, pozostawienie w użytkowaniu rolniczym, umożliwienie naturalnej
sukcesji, ograniczanie, a w razie potrzeby wyłączanie z zabudowy, lokalizacji reklam
wielkoformatowych i zalesień obszarów szczególnie istotnych dla zachowania panoram z ciągów i
miejsc widokowych i dla ochrony charakterystycznych akcentów i dominant. W przypadku
elementów zagospodarowania powodujących dysharmonię w krajobrazie należy ograniczać ich
wpływ poprzez oddalenie od ciągów i miejsc widokowych, osłonięcie zielenią;
2) Rozważenie możliwości realizacji, urządzenie miejsca widokowego i zaplecza w postaci małej
przystani, pomostu w rejonie Izbicy, umożliwiającego kontynuację aktywności typowej dla jeziora i
stanowiącej o jego atrakcyjności (rybactwo, żeglarstwo), w porozumieniu z Dyrekcją SPN;
3) Harmonijne wkomponowywanie w otoczenie nowej zabudowy, ograniczanie lokalizacji nowej zabudowy rozproszonej, unikanie lokalizacji obiektów budowlanych na terenach o dużym nachyleniu
oraz bezpośredniej obudowy cieków,
4) Określanie w planach miejscowych elementów i obszarów charakterystycznych i cennych dla krajobrazu kulturowego oraz szczegółowych zasad ich przekształceń, sposobów dekompozycji i uporządkowania chaotycznych układów zabudowy, zasad zagospodarowania punktów widokowych i
ochrony panoram widokowych;
5) Przy realizacji, modernizacji zabudowy uwzględnianie przesłanek, jakie płyną z tradycji budowlanej
miejscowości i regionu,
6) Podejmowanie czynnych działań, w tym restytucja, rewaloryzacja i rekultywacja elementów przyrodniczych i architektoniczno-kulturowych dla zachowania lub przywrócenia walorów krajobrazowych;
55
7) Utrzymanie dotychczasowego przeznaczenia i użytkowania terenów leśnych i rolnych w obrębie
przestrzeni otwartych cennych krajobrazowo.
8) Prowadzenie polityki przeciwdziałania dekoncentracji zainwestowania, sterowanie rozwojem w
kierunku koncentracji i skupiania zabudowy w nawiązaniu do zainwestowania obszarów wiejskich i
kształtujących się pasm osadniczych,
9) Zalesienia, z zachowaniem mozaikowatości siedlisk, dążeniem do połączenia odizolowanych
kompleksów leśnych /nieużytki o charakterze zarastających oczek wodnych, mokradeł i
podmokłości należy pozostawiać bez dolesień/,
10) Rekultywacja obszarów zdegradowanych (wyrobisk, nielegalnych miejsc składowania odpadów),
tworzenie stref zieleni krajobrazowej i izolacyjnej,
11) Rozwój systemu zieleni naturalnej, tworzenie ciągłych systemów przyrodniczych, rewaloryzacja
parków podworskich i realizacja nowych terenów parkowych,
12) Tworzenie stref zieleni krajobrazowo - izolacyjnej wokół zespołów produkcyjnych oraz w rejonie
osiedli i zespołów mieszkaniowych.
kształtowania przestrzeni rolnej i leśnej:
1) Racjonalne użytkowanie i gospodarowanie w przestrzeni rolniczej nienaruszające stabilności
środowiska.
2) Harmonijne współistnienie funkcji rolnej z funkcjami komplementarnymi o charakterze
nierolniczym, w tym w szczególności z funkcją osadniczą,
3) Optymalne wykorzystanie potencjału produkcyjnego przestrzeni rolniczej dla różnych form
rolnictwa i harmonijna koegzystencja gospodarstw wysokotowarowych, tradycyjnych i
ekologicznych bez wzajemnego pogarszania warunków do gospodarowania;
4) Ograniczenie do niezbędnych, zmian przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne;
5) Wzmacnianie odporności biologicznej i równowagi ekologicznej lasów, zwłaszcza na gruntach
porolnych, przebudowa ich struktury gatunkowej i warstwowej, odpowiednio do możliwości
siedliskowych,
6) Zwiększanie powierzchni lasów ochronnych, zwłaszcza wodochronnych, zwłaszcza w obrębie
dolin rzecznych, w strefach wododziałów, na obszarach źródlisk,
7) Przeciwdziałanie degradacji siedlisk leśnych, zwłaszcza hydrogenicznych, w wyniku odwodnienia
torfowisk różnych typów, borów i brzezin bagiennych.
1)
2)
3)
4)
rozwoju infrastruktury technicznej:
Budowa nowych i modernizacja istniejących zbiorczych sieci wodociągowych winna odbywać się
równolegle z budową sieci kanalizacji sanitarnej, zakończonej sprawną oczyszczalnią ścieków;
Przestrzeganie zakazów, nakazów i ograniczeń na ujęciach wody, wynikających z wydanych decyzji administracyjnych w zakresie korzystania z wody oraz użytkowania gruntów w ich strefach
ochronnych;
Likwidację wyłączonych z eksploatacji studni (kopanych i głębinowych) przeprowadzać z zachowaniem procedur wynikających z obowiązujących przepisów;
Wody opadowe i roztopowe winny zostać zatrzymane w jak największym stopniu w miejscu ich opadania. Odpływ wody przez kanały i cieki wodne powinien w maksymalnym stopniu być spowolniony;
dla ochrony zdrowia i życia ludzi oraz dóbr materialnych określano ograniczenia dla lokalizacji
zabudowy w obszarach zagrożonych niekorzystnym oddziaływaniem instalacji oraz sił przyrody, w
tym:
1) w otoczeniu siłowni wiatrowych
a) w przypadku ich lokalizacji, podkreślono, że ze względu na dopuszczalne poziomy hałasu dla
pory nocnej wynikające z obowiązujących z przepisów szczególnych:
w zasięgu oddziaływania hałasu na poziomie 40 dB i wyższym, wyklucza się możliwość
przeznaczenia terenów pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zabudowę związaną
ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, tereny domów opieki społecznej i
szpitali poza miastem,

56
w zasięgu oddziaływania hałasu na poziomie 45 dB i wyższym, wykluczone jest przeznaczenie terenów pod zabudowę wymienioną powyżej oraz zabudowę zagrodową, mieszkaniową wielorodzinną i zamieszkania zbiorowego, na cele rekreacyjno-wypoczynkowe oraz mieszkaniowo – usługowe;
b) wskazano obszary obejmujące tereny lokalizacji siłowni optymalnie wraz ze strefami ochronnymi i ustalono odpowiednie zasady w sytuacjach, gdy wystąpi potrzeba zwiększenia zasięgu
stref poza wskazane obszary. Granice stref ochronnych powinny uwzględniać prognozowane
zasięgi emisji hałasu od farm wiatrowych, na poziomie 45 i 40 dB w nocy, stosownie do użytkowania i zagospodarowania terenów, ich przeznaczenia i preferencji rozwojowych, wskazanych w Studium.
c) wskazano zalecane minimalne odległości od terenów zabudowy mieszkaniowej, rekreacyjnej,
dróg i lasów;
2) Wzdłuż napowietrznych linii elektroenergetycznych wysokiego i średniego napięcia, w tym:
a) dla napowietrznej linii 400 kV wymagany jest pas technologiczny o szerokości 80 m (po 40 m
od osi linii w obu kierunkach w rzucie poziomym); w pasie obowiązują następujące zasady lokalizowania nowego zagospodarowania:
warunki lokalizacji wszelkich obiektów należy uzgadniać z właścicielem linii,
nie wolno lokalizować budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi,
pod linią nie należy sadzić roślinności wysokiej – zalesienia terenów rolnych w pasie technologicznym mogą być przeprowadzone w uzgodnieniu z właścicielem linii, który określi
maksymalną wysokość sadzonych drzew i krzewów,
wszelkie zmiany w użytkowaniu terenu w obrębie pasa i jego najbliższym sąsiedztwie powinny być zaopiniowane przez właściciela linii,
b) dla napowietrznej linii 15 kV wymagana jest strefa techniczna o szerokości 15 m (po 7,5 m od
osi linii w obu kierunkach w rzucie pionowym); warunki lokalizacji wszelkich obiektów w strefie
oraz jej sąsiedztwie należy uzgadniać z właścicielem linii,
3) Położonych wzdłuż gazociągu wysokiego ciśnienia Szczecin - Gdańsk, dla których należy zachować strefę kontrolowaną, o szerokości 12 m (po 6 m od osi gazociągu); w strefie kontrolowanej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać strefy kontrolowane (Dz. U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1055) nie należy
wznosić budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz nie powinna być
podejmowana żadna działalność mogąca zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji;
dopuszcza się, za zgodą operatora sieci gazowej, urządzanie parkingów nad gazociągiem,
4) Wykluczono lokalizację nowej zabudowy na terenach polderów melioracyjnych, lub tam gdzie
występuje zagrożenie powodzią,
Z przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko wynika, ze potencjalne negatywne oddziaływania może powodować realizacja kierunków zagospodarowania przestrzennego o charakterze
infrastrukturalnym (budowa i rozbudowa zbiorowych systemów kanalizacji sanitarnej, budowy sieci
gazowej i elektroenergetycznej, budowa stacji redukcyjno-pomiarowej I st., modernizacja dróg), gospodarczym oraz rozwój osadnictwa i turystyki.
Negatywne oddziaływania planowanych w ramach tych kierunków przedsięwzięć podczas prac
budowlanych oraz na etapie ich eksploatacji mogą być minimalizowane m.in. poprzez szereg działań
organizacyjnych, technicznych i technologicznych, które zaleca się wykorzystywać w dalszych, bardziej szczegółowych etapach planowania i projektowania (w planach miejscowych, decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, projektach budowlanych itp). Działania mające na celu
minimalizację ewentualnych negatywnych oddziaływań na awifaunę, ukierunkowane na zapobieżenie
utraty siedlisk i w konsekwencji zmniejszenie bioróżnorodności zaproponowano w ramach opracowanych raportów i sprawozdań z monitoringu ptaków i nietoperzy dla planowanych farm wiatrowych. I tak
proponuje się przy:
rozbudowie funkcji turystyczno-rekreacyjnej:
 każdorazowe określenie zasad prowadzenia robót budowlanych i ziemnych przy przebudowie
istniejących obiektów infrastruktury turystycznej oraz przy budowie tras rowerowych, uwzględWÓJT GMINY GŁÓWCZYCE
57




niających minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym robót powodujących znaczny wzrost zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery, hałasu i ruchliwości na terenach objętych ochroną przyrody.
minimalizacja uciążliwości akustycznych na terenach ostoi ptaków w okresach lęgowych (od
maja do lipca) oraz jesiennych przelotów ptaków (od połowy sierpnia do połowy listopada) poprzez ograniczenie dostępności tych terenów dla pojazdów i maszyn (zarówno lądowych jak i
wodnych) emitujących nadmierny hałas, w tym uprawiania sportów motorowodnych;
przeprowadzenie oceny, ekologicznie dopuszczalnej, pojemności szlaków wodnych, ze
szczególnym uwzględnieniem akwenów położonych w obszarach Natura 2000 oraz określenie
wynikających stąd ograniczeń programowych dla poszczególnych zadań;
stworzenie warunków do zgodnego z prawem i nieuciążliwego dla środowiska sposobu pozbywania się odpadów komunalnych, wytwarzanych przez użytkowników przystani lub innej
zabudowy, przeznaczonej na usługi turystyczno-rekreacyjne oraz zabezpieczenia potrzeb higienicznych tych użytkowników;
kanalizowanie i organizowanie ruchu turystycznego w celu zmniejszenia presji turystycznej na
siedliska chronione, wody powierzchniowe, w tym jez. Łebsko.
rozbudowie i budowie sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków:
 ograniczenie szerokości pasa budowlano-montażowego do niezbędnego minimum;
 prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w tym zwłaszcza w miejscach
styku z ekosystemami szczególnie wrażliwymi na zmiany warunków siedliskowych;
 wykorzystywanie sprawnych technicznie maszyn i środków transportu (co pozwoli ograniczyć
emisje hałasu, emisje zanieczyszczeń powietrza oraz ewentualne wycieki substancji ropopochodnych do gruntu);
 ograniczenie prac budowlanych z użyciem ciężkiego sprzętu w rejonach zamieszkanych tylko
do pory dziennej (dla ograniczenia uciążliwości hałasowych);
 dostosowanie terminów prac do terminów wegetacji, rozrodu zwierząt lub ich okresów lęgowych, itp.;
 etapową realizację kolektorów sanitarnych (w celu skoncentrowania prac i ograniczenia czasu
istnienia wykopów i odwodnień);
 zapobieganie uszkodzeniom mechanicznym drzew poprzez ogrodzenie drzew przewidzianych
do zachowania po granicy rzutów ich koron;
 lokalizowanie urządzeń o wysokich poziomach mocy akustycznej, typu pompy, dmuchawy wirówki w budynkach;
 wyposażenie zewnętrznych źródeł hałasu np. czerpni, wyrzutni powietrza, wyrzutni spalin w
tłumiki akustyczne;
 hermetyzację obiektów i urządzeń emitujących odory;
 zapewnienie optymalnych warunków prowadzenia procesu oczyszczania ścieków oraz termicznej utylizacji osadów ściekowych;
 zawracanie odcieków powstających podczas suszenia osadów do ciągu oczyszczani ścieków;
 gospodarcze wykorzystanie biogazu wytworzonego w procesie fermentacji;
 zapewnienie wysokiego stopnia odzysku osadów ściekowych np. poprzez kompostowanie;
 maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu;
 rekultywację terenów zdegradowanych;
 zapobieganie sytuacjom awaryjnym poprzez okresowe kontrole/przeglądy szczelności systemu
 do czasu wybudowania kanalizacji sanitarnej na terenie jednostek osadniczych położonych na
terenie SPN oraz w sąsiedztwie jego granic (Gać, Izbica), gromadzenie ścieków bytowych w
szczelnych zbiornikach bezodpływowych; wykluczyć należy możliwość budowy przydomowych oczyszczalni ścieków.
przebudowie dróg:
 ograniczenie do minimum stref bezpośredniej ingerencji, rekultywację miejsc zdegradowanych
w czasie przebudowy,
58
 organizację placu budowy w sposób zabezpieczający przed nadmierną degradacją powierzchni terenu i zanieczyszczeniem;
 lokalizowanie elementów zaplecza budowy (takich jak: miejsca postoju i obsługi pojazdów,
sprzętu budowlanego, obiekty sanitarne, itp.) w możliwie największej odległości od lokalnie
występujących obszarów chronionych, cennych przyrodniczo;
 utrzymywanie placu budowy i dróg eksploatacyjnych w stanie ograniczającym pylenie;
 eliminowanie wnikających gatunków inwazyjnych pojawiających się wzdłuż dróg;
 odtworzenie zniszczonych cennych siedlisk przyrodniczych;
 ograniczanie wycinek drzew przydrożnych;
wydobyciu kopalin:
 zdjęcie wierzchniej warstwy gleby i jej docelowe wykorzystanie do rekultywacji terenów poeksploatacyjnych,
 zabezpieczenie miejsc obsługi i postoju pojazdów i ciężkiego sprzętu przed przypadkowym
zanieczyszczeniem substancjami ropopochodnymi środowiska gruntowo-wodnego;
 ograniczanie pylenia przez zraszanie wodą terenu objętego pracami wydobywczymi;
 utrzymanie sprzętu w dobrym stanie technicznym;
 zabezpieczenie wyrobiska przed nielegalnym składowaniem odpadów i wylewaniem ścieków;
 sukcesywną rekultywację terenów poeksploatacyjnych – rekultywacja techniczna i biologiczna;
 transport materiałów sypkich wywrotkami wyposażonymi w opończe ograniczające pylenie;
budowie sieci gazowej wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno-pomiarowej wysokiego ciśnienia
 stosowanie w projektach sieci i urządzeń gazowych rozwiązań zapewniających maksymalną
szczelność i niezawodność eksploatacyjną;
 skracanie czasu prowadzenia prac ziemnych;
 ograniczanie strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko poprzez stosowanie nowoczesnego
sprzętu, pozwalającego zmniejszyć szerokość pasa budowlano-montażowego i wykonać wąskie wykopy;
 unikanie lokalizowania gazociągów na terenach podmokłych;
 zabezpieczenie gleb przed erozją w miejscach znacznych spadków terenu, właściwe składowanie warstwy humusu;
 przekraczanie cieków wodnych i rowów melioracyjnych przez tzw. sterowany przewiert horyzontalny;
 jak najszybsze odtwarzanie zniszczonych urządzeń melioracyjnych;
 wykonywanie prac w okresie, który w jak najmniejszym stopniu będzie kolidował z naturalnym
rytmem przyrody (np. nie będzie się pokrywał z okresem zbierania plonów ani terminami
gniazdowania i lęgów ptactwa);
 powtórne zalesienie części pasa montażowego na terenach leśnych;
 zapewnienie szczelności sieciom przesyłowym;
 przestrzeganie reżimów eksploatacyjnych oraz terminów prac konserwacyjnych;
 stosowanie cichobieżnych reduktorów i tłumików hałasu w stacji;
 stosowanie rozwiązań pozwalających na ograniczenie wydmuchów gazu z prac remontowych
i przyłączeniowych;
budowie ST „Dargoleza”, GPZ i kablowej linii elektroenergetycznej 110 kV proponuje się:
 skracanie czasu prowadzenia prac ziemnych;
 ograniczanie strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko poprzez stosowanie nowoczesnego
sprzętu, pozwalającego zmniejszyć szerokość pasa budowlano-montażowego i wykonać wąskie wykopy;
 unikanie lokalizowania obiektów na terenach podmokłych;
 zabezpieczenie gleb przed erozją w miejscach znacznych spadków terenu, właściwe składowanie warstwy humusu;
59
 przekraczanie cieków wodnych i rowów melioracyjnych przez tzw. sterowany przewiert horyzontalny;
 rekultywację miejsc zdegradowanych w czasie budowy;
 wykonywanie prac w okresie, który w jak najmniejszym stopniu będzie kolidował z naturalnym
rytmem przyrody (np. nie będzie się pokrywał z okresem zbierania plonów ani terminami
gniazdowania i lęgów ptactwa);
 jak najszybsze odtwarzanie zniszczonych urządzeń melioracyjnych;
budowie farm wiatrowych
 prace planistyczne dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych należy poprzedzić wykonaniem
opracowań ekofizjograficznych – problemowych, uwzględniających szczegółowo uwarunkowania ekologiczne, sozologiczne, krajobrazowe i kulturowe. Ze względu na położenie, wyniki
tego opracowania są szczególnie istotne dla obszarów Wolinia i Podole Wielkie. Są to obszary, według ogólnej ekofizjografii gminy (skala 1: 25 000), co najmniej częściowo w zasięgu regionalnego korytarza ekologicznego Pradoliny Łeby, równocześnie wyznaczającego rejon
cenny przyrodniczo, do objęcia ochroną. W Studium, w związku z uściśleniem zasięgu korytarza Pradoliny Łeby w skali 1: 10 000, uwzględniono możliwość lokalizacji farm wiatrowych we
wnioskowanych obszarach (w tym ograniczono obszar Wolinia). Jednakże, ostateczne przesądzenia odnośnie możliwości i warunków lokalizacji siłowni wypływać powinny z opracowań
problemowych, uwzględniających wpływ na krajobraz (również cenny kulturowy wsi Wolinia,
Podole Wielkie) oraz ostateczne wyniki i wnioski przedrealizacyjnego monitoringu środowiska
(ornitologicznego i chiropterologicznego);
 zrezygnować z budowy elektrowni wiatrowych na powierzchniach wskazanych w raportach z
monitoringu awifauny jako cennych dla ptaków, w tym północnego pasa obszaru farmy wiatrowej Wykosowo, stanowiącego mozaikowy układ siedlisk o dużym bogactwie gatunkowym
ze stwierdzonymi stanowiskami lęgowymi błotniaka łąkowego, derkacza i żurawia;
 zrezygnować z budowy elektrowni wiatrowych na powierzchniach wskazanych w raportach z
monitoringu nietoperzy, ze względu na dość wysoką regularną aktywność nietoperzy, w tym z
bliskiej lokalizacji siłowni wiatrowych od zadrzewionego wąwozu w południowo wschodnim
fragmencie farmy wiatrowej „Drzeżewo I”. Przemawiają za tym niewielkie odległości pomiędzy
zadrzewionym wąwozem a ścianą lasu – od 300 do 500 m oraz dość znaczna aktywność nietoperzy;
 wieże wiatrowe i towarzyszącą infrastrukturę należy odsunąć o ok. 200 m od parku podworskiego w Wykosowie;
 wieże wiatrowe i towarzyszącą infrastrukturę należy odsunąć od terenów podmokłych (sugerowana odległość – 200 m), a prace budowlane prowadzić w sposób uniemożliwiający osuszenie istniejących mokradeł. W ten sposób pozostawione będą siedliska lęgowe żurawia i
błotniaka stawowego oraz enklawy śródpolne będące miejscami lęgów drobnych ptaków wróblowatych, również zagrożonego gąsiorka. W okresach migracji obszary takie stanowią miejsca odpoczynku drobnych ptaków wróblowatych, Ala również ptaków siewkowatych i blaszkodziobych;
 planując drogi dojazdowe omijać zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne. Obszary te stanowią
miejsca lęgów całego zespołu drobnych ptaków wróblowatych, a ponadto mogą być przez
ptaki wykorzystywane jako lokalne korytarze migracyjne;
 odsunąć poszczególne wieże siłowni wiatrowych od granicy lasu o co najmniej 200 m. Działanie takie z jednej strony minimalizuje ewentualny efekt odstraszania gatunków gniazdujących
w strefie ekotonowej, a z drugiej dostateczna odległość siłowni od ściany lasu umożliwia ptakom szponiastym wylatujących z lasu na korygowanie trasy lotu na żerowiska;
 nie dopuszczać do powstania upraw kukurydzy w obrębie farm wiatrowych. Ten rodzaj upraw
jest preferowany przez żurawie oraz gęsi i aktywnie poszukiwany;
 dostosowanie harmonogramu robót budowlanych do okresów fenologicznych ptaków i nietoperzy;
60
 w trakcie intensywnych przelotów żurawi z noclegowiska w Krakulicach na żerowiska okresowe wyłączanie poszczególnych elektrowni wiatrowych;
 w miesiącach czerwcu, lipcu i sierpniu na wskazanych w raportach z monitoringu przedinwestycyjnego nietoperzy powierzchniach okresowe wyłączenie turbin w czasie wylotu nietoperzy
na żerowiska – na dwie lub trzy godziny po zachodzie słońca, przy prędkościach wiatru poniżej 6m/s, kiedy produkcja energii jest niewielka a aktywność nietoperzy dość wysoka, zwłaszcza jeżeli monitoring porealizacyjny wykaże przypadki śmierci nietoperzy spowodowane przez
pracujące turbiny w tym okresie ich aktywności;
 ze względu na aktywność nietoperzy wzdłuż szpalerów drzew przy drogach bezwzględnie należy odsunąć siłownie wiatrowe na możliwie największą odległość od tych elementów krajobrazu;
 Nowe drogi, w tym techniczne w sąsiedztwie siłowni wiatrowych nie należy obsadzać drzewami i krzewami. Nasadzenia takie zwiększają atrakcyjność terenu dla nietoperzy i mogą je
przyciągać w pobliże pracujących turbin. Z tego samego powodu na obszarach farm wiatrowych nie powinny być tworzone zbiorniki wodne.
 W obszarze farm wiatrowych i ich strefach ochronnych wykluczyć należy dolesianie terenów;
 wdrażanie programów zarządzania siedliskami na terenie farmy i w jej bezpośrednim otoczeniu;
 unikać oświetlenia elektrowni wiatrowych światłem białym.
Uwzględnienie ww. zasad oraz zaproponowanych działań minimalizujących potencjalne negatywne oddziaływanie realizacji wskazanych w prognozie grup kierunków zagospodarowania przestrzennego powinno ograniczyć ich negatywne oddziaływanie. Na obecnym etapie prognozowania nie
przewiduje się zaistnienia szkód w środowisku wywołanych realizacją projektu Studium, które wymagałyby przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.
9. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu
Gmina Główczyce nie sąsiaduje z terytoriami innych państw. Takie usytuowanie Gminy powoduje, że skutki realizacji przyjętych celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie będą
powodowały oddziaływania o charakterze transgranicznym, w rozumieniu art. 51 ust.2 pkt. 1, lit. d
ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227).
10. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie
Odnosząc się do art. 1 ust. 2, pkt. 3, lit. b ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) należy stwierdzić, że przyjęte
cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego w projekcie Studium są ustalone w taki sposób by
nie wpływać negatywnie na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 oraz ich integralność.
Prognoza sporządzana była równolegle z projektem Studium. Wskazania wynikające z analiz
planistycznych uwzględniono przy wyborze obszarów rozwojowych. I tak, przy wyznaczaniu obszarów
koncentracji i rozwoju zabudowy i zainwestowania, pozostawiono tereny będące w głównej mierze
uzupełnieniem lub rozszerzeniem zabudowy istniejącej, zapewniając w ten sposób zwartość zabudowy, a tym samym ograniczając ingerencję w środowisko. Zaproponowane w projekcie Studium obszary rozwojowe generalnie położone są poza granicami obszarów Natura 2000.
W związku z wnioskami dotyczącymi lokalizacji elektrowni wiatrowych, wskazano kilka obszarów podkreślając, że wymagają one weryfikacji, w tym na podstawie opracowań ekofizjograficznych –
problemowych, uwzględniających szczegółowo uwarunkowania ekologiczne, sozologiczne, krajobrazowe i kulturowe oraz na podstawie przedinwestycyjnego monitoringu środowiskowego, na kolejnym
etapie planowania. W razie negatywnych przesądzeń, rozwiązaniem alternatywnym będzie pozostawienie terenów w dotychczasowym tylko rolniczym użytkowaniu.
61
Wariantem alternatywnym dla farm elektrowni wiatrowych są też biogazownie lub elektrownie
konwencjonalne. Lokalizacja elektrowni konwencjonalnej jest nieuzasadniona ze względów logistycznych (potrzeba dostarczania paliwa, którego złoża położone są w innych rejonach Polski). Natomiast
rozwój biogazowni na terenie gminy przewidziano w kierunku zagospodarowania przestrzennego
„Możliwość lokalizacji instalacji związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej z innych źródeł, w
tym z biomasy rolniczej i leśnej”.
Rozważając możliwość turystycznego rozwoju w miejscowościach Izbica i Gać, najbardziej predysponowanych dla tej funkcji, wybrano Izbicę. Rozwój tej miejscowości ma się odbywać zgodnie z
obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Z turystycznego rozwoju
zrezygnowano na terenie wsi Gać, ze względu na jej położenie w obszarze Słowińskiego Parku Narodowego.
Korytarze infrastruktury technicznej (sieci wodociągowej i kanalizacyjnej) w granicach obszarów
Natura 2000, wyznaczano wzdłuż istniejących szlaków komunikacyjnych, tj. terenów już przekształconych.
Przy sporządzaniu prognozy oddziaływania na środowisko projektu Studium nie napotkano
trudności wynikających z niedostatków techniki. Trudności w ocenie oddziaływania na środowisko
wynikały z braku pełnej wiedzy na temat tras przelotów i wykorzystania przez ptaki i nietoperze wskazanych obszarów lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz z braku planów ochrony Słowińskiego Parku
Narodowego i obszarów w sieci Natura 2000. Brak pełnych informacji znacznie utrudnia dokonanie
pełnej analizy wpływu kierunków zagospodarowania przestrzennego na siedliska i gatunki chronione
w ramach tej sieci.
11. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków postanowień projektu Studium oraz częstotliwości jej przeprowadzania
System monitorowania zmian zachodzących w przestrzeni gminy Główczyce opierać się powinien na okresowej ocenie przeglądu i rejestracji zmian w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru
gminy Główczyce. Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 23 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami) organ sporządzający dokumenty planistyczne / studium wraz ze zmianami/, zobowiązany jest przynajmniej raz w czasie kadencji
rady dokonać monitoringu polegającego na analizie zmian w zagospodarowaniu przestrzennym.
Pożądane jest, by przeanalizować zmiany stanu zagospodarowania i wyposażenia obszaru
gminy w stosunku do stanu przedstawionego w uwarunkowaniach zagospodarowania przestrzennego
Studium (stan na 2008- 2009 r.), w tym:

Zmiany w liczbie ludności ogółem i poszczególnych miejscowościach w stosunku do 2008 r

Udział gruntów leśnych i zadrzewionych w powierzchni gminy (%);

Udział użytków rolnych w powierzchni gminy (%);

Udział terenów zabudowanych i zurbanizowanych w powierzchni gminy (%);

Udział użytków kopalnych w powierzchni gminy (%);

Powierzchnia terenów mieszkaniowych w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców (m /1M);

Powierzchnia uchwalonych planów zagospodarowania przestrzennego (przyrost w stosunku
do 2009 r.);

Liczba wydanych decyzji o warunkach zabudowy (w poszczególnych latach);

Liczba i powierzchnia rezerwatów przyrody (szt., ha);

Liczba i powierzchnia użytków ekologicznych ustanowionych przez Radę Gminy (szt., ha);

Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej (%);

Udział ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków (%);

Liczba zbiorników bezodpływowych (szt.);

Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków (szt.);

Udział odpadów zebranych selektywnie (%);
2
62

Liczba gospodarstw ekologicznych (szt.);

Całkowita długość wydzielonych i oznakowanych ścieżek rowerowych (km)

Udział zmodernizowanych dróg gminnych w stosunku do ich długości całkowitej (%)
Dla planowanych elektrowni wiatrowych niezbędne jest przeprowadzenie rocznego monitoringu
przedinwestycyjnego ptaków i nietoperzy. Zaleca się ponadto wykonanie trzyletniego monitoringu
poinwestycyjnego ptaków i nietoperzy, zgodnie z wytycznymi rekomendowanymi przez odpowiednie
organizacje ekologiczne.
12. Streszczenie
Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu
zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce wynika z artykułu 46 p. 1) Ustawy z dnia 03 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko9. Elementem tej oceny jest Prognoza oddziaływania na środowisko (prognoza OOŚ) wykonana
dla projektu tego dokumentu w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Słupsku. Zakres i
szczegółowość informacji wymaganych w prognozie OOŚ dla projektu Studium gminy został uzgodniony
z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska oraz Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym.
Podstawowym celem Prognozy OOŚ jest ustalenie, czy przyjęte w projekcie Studium cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego sprzyjają realizacji celów zapisanych w międzynarodowych,
wspólnotowych i krajowych dokumentach strategicznych, czy gwarantują bezpieczeństwo środowiska
przyrodniczego oraz sprzyjają jego ochronie i zrównoważonemu rozwojowi gminy.
Cele zagospodarowania przestrzennego określone w Studium dla obszaru gminy Główczyce to:
Cele gospodarcze
1) tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi gospodarki żywnościowej;
2) kontynuacja procesu restrukturyzacji rolnictwa, w tym przekształceń własnościowych na terenach
byłych jednostek rolnictwa uspołecznionego;
3) tworzenie warunków rozwoju innych funkcji gospodarczych, przede wszystkim gospodarki turystycznej, rekreacji, małej i średniej przedsiębiorczości;
4) ochrona atrakcyjności środowiska jako podstawy działalności gospodarczej;
5) realizacja przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej.
Cele ekologiczne
ochrona unikatowych wartości środowiska przyrodniczego;
utrzymanie ciągłości ekosystemów w czasie i w przestrzeni;
ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych, kopalin;
przeciwdziałanie zagrożeniom dla środowiska i zdrowia ludzi;
ochrona unikatowych wartości środowiska kulturowego oraz ochrona i eksponowanie wartości
krajobrazowych gminy;
6) ochrona elementów historycznie ukształtowanej sieci osadniczej.
1)
2)
3)
4)
5)
Cele społeczne
1) kształtowanie wysokiej jakości środowiska życia mieszkańców;
2) przygotowanie zasobu gruntów niezbędnego do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców gminy i realizacji zadań własnych samorządu gminy
3) zapewnienie mieszkańcom podstawowego standardu dostępu do usług;
4) poprawa sieci drogowej;
5) rozbudowa systemów infrastruktury technicznej, szczególnie w zakresie zaopatrzenia w wodę
oraz odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków,
9
Dziennik Ustaw Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.
63
Narzędziem realizacji przyjętych celów zagospodarowania przestrzennego będą określone w
projekcie Studium kierunki kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej na obszarze gminy,
w ramach, których wyznaczono trzy strefy funkcjonalno-przestrzenne:
I Strefa Zachodnia - wielofunkcyjnego rozwoju;
II Strefa Centralna - rolnicza, z podpodziałem na:
II.A. Podstrefa Centralna Północ – rolnicza obejmująca główne pasmo koncentracji procesów
rozwojowych,
II.B. Podstrefa Centralna Południe - rolnicza z funkcjami komplementarnymi;
III Strefa Północno-Wschodnia zrównoważonego rozwoju i ochrony przyrody, z podpodziałem na:
III.A. Podstrefa Wschodnia /Dolina Łeby/,
III.B. Podstrefa Północna /Słowiński Park Narodowy wraz z otoczeniem/.
W strefach funkcjonalno-przestrzennych wskazuje się obszary koncentracji i rozwoju zabudowy
i zainwestowania. Nowe obszary wyznaczono w oparciu o istniejącą sieć osadniczą, istniejące zainwestowanie i zagospodarowanie, układ komunikacji drogowej i infrastruktury technicznej, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiska przyrodniczego i kulturowego. W wyznaczonych obszarach przewiduje się możliwość rozwoju urbanistycznego, spójnie z kierunkami i zasadami rozwoju, w tym wskazanymi dla stref funkcjonalno-przestrzennych i w zapisach dotyczących kierunków rozwoju poszczególnych funkcji.
W projekcie Studium wskazano również kierunki rozwoju sieci ośrodków osadniczych wraz z infrastrukturą społeczną, kierunki rozwoju funkcji mieszkaniowych i gospodarczych, turystyki, sportu i
rekreacji. Określano kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania i użytkowania terenów oraz
tereny wyłączone z zabudowy. Przedstawiono zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony
przyrody oraz krajobrazu kulturowego, środowiska kulturowego oraz środowiska archeologicznego. W
kierunkach rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej przedstawiono zasady i kierunki
zagospodarowania przestrzennego dotyczące m.in. rozwoju, modernizacji układów komunikacyjnych,
systemu dróg rowerowych, zaopatrzenia w wodę, odprowadzenia i oczyszczania ścieków, gospodarki
odpadami, rozwoju telekomunikacji i systemu energetycznego. Określono także zagadnienia dotyczące kierunków i zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej.
Wskazano obszary przewidywanych inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, w tym zgodnie z ustaleniami planu województwa, obszary obowiązkowego sporządzenia
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i obszary, dla których gmina zamierza sporządzić plany, obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2, obszary przestrzeni
publicznej, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, tereny zamknięte wraz ze strefami
związanymi z obiektami wojskowymi.
Projekt Studium gminy Główczyce powiązany jest na szczeblu krajowym z następującymi dokumentami: Polityka ekologiczna państwa, Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły,
Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, Program rozwoju obszarów wiejskich 20072013, a na szczeblu regionalnym z: Planem zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (2009), Strategią rozwoju województwa pomorskiego 2020, Regionalnym Programem Operacyjnym dla WP na lata 2007-2013, Programem ochrony środowiska województwa pomorskiego wraz z
Planem gospodarki odpadami. Na szczeblu lokalnym dokument powiązany jest z: Strategią zrównoważonego rozwoju gminy Główczyce przyjętą uchwałą Nr 38/232/2000 z dnia 12 lipca 2000 r., Projektem założeń do planu zaopatrzenia Gminy Główczyce w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
przyjętym Uchwałą Nr 16/355/2006 Rady Gminy Główczyce z dnia 28 marca 2006 r., projektem Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Główczyce na lata 2008-2012 z perspektywą 2012-2016. Aktualizacja, projektem Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Główczyce 2012. Aktualizacja.
W Prognozie OOŚ wykorzystano głównie metodę opisowo-porównawczą. Dokonano analizy
spójności projektu Studium z wymogami środowiskowymi polityki Unii Europejskiej, Polityki Ekologicznej Państwa oraz dokumentami z nimi powiązanymi. Stwierdzono, że przyjęte w projekcie Studium
cele zagospodarowania przestrzennego są spójne z celami ochrony środowiska ustanowionymi na
64
poziomie międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. W zasadniczej części prognozy skoncentrowano się na ocenie kierunków zagospodarowania. Ich realizacja może przynieść zarówno korzyści jak
i zagrożenia dla środowiska.
W ramach diagnozy środowiska stwierdzono, że stan i jakość poszczególnych komponentów środowiska gminy jest dobry. Cechy środowiska przyrodniczego gminy zadecydowały, że w jej strukturze
funkcjonalno-przestrzennej dominują funkcje gospodarcze. Zasadniczy element użytkowania terenu
stanowią użytki rolne (58,7%), wysoki jest również udział lasów i gruntów leśnych (30,1%). Grunty zabudowane i zurbanizowane (mieszkaniowe, przemysłowe, komunikacyjne, rekreacyjnowypoczynkowe, kopalne) zajmują ogółem 3,2% powierzchni gminy, gdy średnio w województwie wartość ta stanowi 4,8%.
Gmina zaspokaja swoje potrzeby wodne z dobrych jakościowo wód podziemnych. Na jej terenie
znajduje się 18 ujęć czerpiących wodę głównie z piętra czwartorzędowego. Wysoką zasobność w
wody podziemne stwierdzono w południowo wschodniej części gminy gdzie udokumentowano fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 107 „Łeba” oraz części południowej gdzie udokumentowano fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 115 „Łupawa”. W granicach gminy Główczyce znajduje się jedno udokumentowane i eksploatowane złoże torfu (Krakulice – Gace).
Położenie gminy Główczyce na pograniczu Pobrzeża Słowińskiego i Pojezierza Pomorskiego, w
jest przyczyną znacznego stopnia zróżnicowania jej środowiska przyrodniczego. Północna część gminy obejmuje fragment Niziny Gardnieńsko-Łebskiej, zajmującej płaskie, nisko położone rozległe równiny torfowe, otaczające jezioro Łebsko i dolny odcinek doliny Łeby. Natomiast w centralnej i południowej, rozciąga się Wysoczyzna Damnicka charakteryzująca się powierzchniami pofalowanymi.
Obszar gminy Główczyce zawiera się w granicach dwóch zlewni przymorskich Łeby i Łupawy,
przy czym większość obszaru gminy odwadniana jest przez rzekę Łebę i przymorskie, przepływowe
jezioro Łebsko.
Sieć hydrograficzną obszaru gminy wzbogacają liczne w części północnej i wschodniej, kanały i rowy,
w związku z rozwiniętym systemem melioracyjnym w obrębie równiny aluwialnej oraz doliny rzeki Łeby. Znajdują się tu rozległe sieci drenarskie, kanały i rowy melioracyjne przystosowane głównie do użytkowania rolniczego (na potrzeby użytków rolnych). Tworzą one systemy polderów, regulujących stosunki wodne i umożliwiających ochronę przed powodzią. Główne poldery to: Kluki II, Lisia Góra, Izbica i Gać - zbierana w nich
woda przepompowywana jest do jeziora, oraz poldery: Pobłocie i Cecenowo - woda kierowana jest do rzeki
Łeby.
Charakterystyczną cechą terenu gminy jest występowanie rozległych, zatorfionych obszarów
zajmujących północną i wschodnią jej część. Otaczają one jezioro Łebsko oraz zajmują dno doliny
Łeby. Z obszarami tymi związane są fragmenty unikalnych w skali kraju i Europy, zróżnicowanych
zbiorowisk wilgotnych siedlisk leśnych i nieleśnych.
W granicach gminy występują tereny ważne dla ptaków, związane głównie ze strefą brzegową
jeziora Łebsko oraz łąkami okalającymi je od południa, a także w pradolinie Łeby. Część z nich jest
chroniona w obrębie Słowińskiego Parku Narodowego. Do najważniejszych obszarów położonych
poza granicami Słowińskiego Parku Narodowego, należą łąki nad Łebą k/Cecenowa, stanowiące żerowisko najliczniejszej na Pomorzu i w Polsce kolonii lęgowej bociana białego, gniazdującej w Cecenowie. Są to również tereny łowieckie kani rdzawej, czarnej, błotniaka łąkowego.
Na terenie gminy można wyróżnić znaczną liczbę chronionych siedlisk wraz z zachowanymi
fragmentami płatów roślinności reprezentującymi charakterystyczne dla tych siedlisk grupy roślin.
Znalazło to odzwierciedlenie w liczbie i randze obiektów poddanych ochronie prawnej. Obecnie system obszarów chronionych gminy, tworzą:
1) Słowiński Park Narodowy (SPN) - obejmuje on m.in. północno-zachodni fragment gminy Główczyce (obszar o pow. 1 706,9 ha). W Parku ochroną objęto dobrze zachowane formy rzeźby terenu:
brzegu morskiego, terenów wydmowych, jezior przybrzeżnych, torfowisk wysokich i niskich oraz
charakterystyczną szatę roślinną i faunę występującą na jego obszarze;
2) Rezerwat przyrody Bagna Izbickie - utworzony w celu zachowania reliktowych torfowisk wrzościowych typu atlantyckiego, charakterystycznych dla Krainy Pobrzeży Bałtyckich oraz utrzymania
65
znacznych obszarów retencji wodnej spełniających szczególnie ważną funkcję retencji wodnej w
kształtowaniu bilansu wodnego gminy.
3) Rezerwat przyrody „Torfowisko Pobłockie” – utworzony w celu zachowania dobrze wykształconych płatów reliktowego atlantyckiego zespołu roślinnego Erictum tetralicis oraz torfowiska atlantyckiego z dużym udziałem woskownicy europejskiej. Rezerwat uznano z obszar mający znaczenie dla Wspólnoty i włączono do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000;
4) Użytki ekologiczne - 217 obiektów;
5) Pomniki przyrody – 75 obiektów;
6) Obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000:
6.1. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków OSO „Pobrzeże Słowińskie”, PLB 220003, w którym
przedmiotem ochrony są gatunki ptaków wymienione w załączniku nr 2 do rozporządzenia MŚ z
27.10.2008 oraz ich naturalne siedliska;
6.2.Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW), w których przedmiotem ochrony są wytypowane siedliska przyrodnicze oraz gatunki, ważne dla zachowania różnorodności biologicznej
kontynentu europejskiego wymienione wcześniej. Ostoje siedliskowe to:
„Ostoja Słowińska” (PLH 220023), przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 13.11.2007 r.,
„Dolina Łupawy” (PLH 220036), przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 12.12.2008 r. (w
granicach gminy fragment obszaru),
„Torfowisko Pobłockie” (PLH 220042).
Gmina wyróżnia się przebiegiem korytarzy ekologicznych o zasięgu regionalnym: doliny Łupawy i
Pradoliny Łeby. Cześć północna pozostaje w zasięgu korytarza ponadregionalnego Przymorskiego
Południowobałtyckiego.
Gmina Główczyce jest niezwykle bogata w obiekty dziedzictwa kulturowego. Są to głównie historyczne założenia pałacowe bądź dworskie z parkami, zabudowaniami gospodarczymi, folwarkami.
Mniej liczne są przykłady historycznej zabudowy zagrodowej. Formami ochrony zabytków są: wpis do
rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo we właściwych decyzjach lokalizacyjnych.
Najcenniejsze obiekty zabytkowe na terenie gminy Główczyce podlegają ochronie w formie
wpisu do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Są to głównie założenia pałacowo- i dworsko-parkowe pochodzące z XIX w., związane z wielką własnością ziemską.
W rejestrze zabytków znajduje się 6 zespołów pałacowo-parkowych (Wolinia, Skórzyno, Wykosowo, Gorzyno, Wielka Wieś, Główczyce), 5 zespołów dworsko-parkowych (Cecenowo, Szczypkowice, Żoruchowo, Podole Wielkie, Stowięcino – dwór nie istnieje i 2 parki (Równo, Żelkowo). Rejestrem
zabytków objętych jest kilka obiektów sakralnych na terenie gminy: kościoły w Cecenowie, Stowięcinie
i Żelkowie oraz cały zespół kościelny w Główczycach.
Obiekty o walorach historycznych poza rejestrem (w ewidencji WKZ i pozostałe) to: historyczne
cmentarze, parki, zespoły zabudowy i budynki
Na obszarze gminy zarejestrowano ponad 770 stanowisk archeologicznych udokumentowanych
materiałem źródłowym, z których do ochrony konserwatorskiej wytypowano 248 obiektów (stanowiska
w rejestrze i ewidencji konserwatorskiej).
Zmiany stanu środowiska obserwowane na terenie gminy w ostatnich latach były stosunkowo
niewielkie. Miały charakter lokalny, związany głównie z działalnością człowieka (zmiany antropogeniczne). Zmianom podlegała głównie bioróżnorodność, a w mniejszym stopniu warunki wodne i glebowe oraz krajobraz.
Ocenę skutków środowiskowych w ramach prognozy przeprowadzono dla zgrupowanych kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjętych w projekcie Studium. Wstępna ocena wykazała,
że następujące grupy kierunków zagospodarowania przestrzennego mogą potencjalnie negatywnie oddziaływać na środowisko i zdrowie ludzi:
wielofunkcyjny rozwój ośrodków osadniczych,
rozwój zainwestowania w paśmie wzdłuż przebiegu drogi wojewódzkiej nr 213, w tym możliwość
realizacji miejsca obsługi podróżnych,
66
tworzenie infrastruktury umożliwiającej rozwój turystyki, w tym wyznaczanie i urządzanie tras rowerowych wraz z miejscami obsługi, konnych, pieszych, miejsc rekreacji nadwodnej, łowisk specjalnych, miejsc widokowych, przystani wodnych, małych plaż, miejsc biwakowych, miejsc obsługi
podróżnych;
potencjalny rozwój energetyki wodnej,
możliwości lokalizacji instalacji związanych z pozyskiwaniem energii odnawialnej z innych źródeł,
w tym z biomasy rolniczej i leśnej,
pozyskiwanie surowców kopalnych (piasek, żwiry, torf, poszukiwanie złóż gazu),
potencjalny rozwój funkcji rybackiej, w tym w ramach byłego ośrodka rybackiego w Żelkowie,
rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska (budowa zbiorczych sieci kanalizacji sanitarnej,
budowa oczyszczalni ścieków w Stowięcinie, Drzeżewie, Pobłociu i Żelkowie),
możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym (gazociąg wysokiego ciśnienia Szczecin – Gdańsk, stacja gazowa wysokiego ciśnienia w obrębie
Stowięcino),
możliwość lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej, w tym o znaczeniu ponadlokalnym (linie
kablowe 110 kV, ST Dargoleza, GPZ),
modernizacja drogi wojewódzkiej nr 213, dróg powiatowych i gminnych,
budowa odnawialnych źródeł energii, w tym systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących
energię do krajowej sieci elektroenergetycznej.
Następnie w ujęciu tabelarycznym przedstawiono prawdopodobne skutki środowiskowe, zarówno negatywne jak i pozytywne, realizacji wymienionych kierunków zagospodarowania przestrzennego
w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska, tj. bioróżnorodności, roślin i zwierząt,
wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza i klimatu, powierzchni ziemi, kopalin, krajobrazu,
zdrowia ludzi, zabytków i dóbr materialnych. Określono przy tym, które oddziaływanie będą miały charakter stały lub chwilowy, pośredni lub bezpośredni i czy będą to oddziaływania krótko czy też długoterminowe. Przeważają skutki bezpośrednie chwilowe, typowe dla okresu budowy lub rozbudowy
przedsięwzięć infrastrukturalnych, ograniczone przeważnie do pasa lub terenu budowlanomontażowego. Pomimo przeważnie okresowych uciążliwości dla mieszkańców, w dłuższej perspektywie planowane zagospodarowanie powinno przyczynić się do poprawy jakości wód, gleb, powietrza, a
zatem podnieść jakość ich życia.
Postulowane w Studium poszerzenie istniejących terenów mieszkaniowych, turystycznych i gospodarczych kosztem wolnych obecnie od zabudowy terenów rolniczych ma ograniczony zasięg i
polegać głównie będzie na zwiększeniu terenów zabudowy w obrębie obecnie zurbanizowanych obszarów.
Działania na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju wsi i rolnictwa poprzez rozwój funkcji
komplementarnych może skutkować wzrostem towarowości dużej części gospodarstw rolnych oraz
zmianą ich profilu w kierunku szerszego wprowadzania upraw energetycznych. Uprawa roślin
rolniczych na skalę przemysłową może potencjalnie powodować wzrost zagrożeń dla środowiska z
uwagi na stosowanie intensywnych technologii uprawy (wysokowydajne odmiany roślin, zwiększone
nawożenie mineralne, deszczowanie, intensywna chemiczna ochrona itp.). Do potencjalnych
zagrożeń ze strony rolnictwa wysokotowarowego należy: przede wszystkim: przewidywany wzrost
skażenia chemicznego gleby oraz wód powierzchniowych i podziemnych.
Rozwój sieci kanalizacyjnej prowadzi do polepszenia jakości i komfortu życia mieszkańców,
przynosząc korzyści w postaci poprawy jakości wód powierzchniowych, zmniejszenia antropopresji na
środowisko (zwłaszcza na ekosystemy wodne), racjonalizacji zużycia wody, spełnienia wymogów
prawnych dotyczących wyposażenia aglomeracji w systemy oczyszczania ścieków. Łączy się jednakże z lokalnym wzrostem uciążliwości dla środowiska. Miejscowe uciążliwości, odczuwane zwłaszcza
na etapie budowy, towarzyszą również realizacji gazociągów, które z kolei mogą przyczynić się do
poprawy jakości powietrza, a pośrednio do zmniejszenia zapotrzebowania na paliwa stałe w kraju.
Szansę na poprawę standardu życia mieszkańców i zmniejszenie niektórych uciążliwości związanych
67
z ruchem drogowym daje również planowana modernizacja dróg, stanowiących najważniejsze połączenia komunikacyjne gminy.
W ramach projektu Studium przyjęto obszary, dla których przewidziano lokalizację farm wiatrowych w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Są one położone w
obrębie geodezyjnym Drzeżewo – Lipno, Żoruchowo, Zgojewo, Żelkowo i Przebędowo oraz Wykosowo (Strefa I Zachodnia i Strefa II centralna). Prócz tego w związku ze złożonymi wnioskami do Studium, wskazano obszary, na których dopuszczono realizację farm wiatrowych. Są to obszary: w rejonie Siodłonia i Będziechowa („Drzeżewo II”), Strefie I Zachód – rejon na południe od Zgojewa (powiększenie obszaru już przeznaczonego pod lokalizację farmy) i na południe od Żelkowa, Strefa II
Centralna (Podstrefa IIB) – a północ od Warblina, na południe od Wielkiej Wsi, na północ od Podola i
na południe od Wolini.
Choć wytwarzanie energii z wiatru jest korzystne dla środowiska, ze względu na oszczędność
nieodnawialnych zasobów paliw kopalnych, wpływ elektrowni wiatrowych na krajobraz jest kontrowersyjny. Potężne wirniki wytwarzają hałas - specyficzny szum, który może być uciążliwy dla ludzi i powodować zmiany miejsc bytowania zwierząt. Szczególne zagrożenia funkcjonowanie elektrowni niesie
dla ptaków i nietoperzy.
Odrębnie przeprowadzono ocenę oddziaływania kierunków zagospodarowania przestrzennego
na cele i przedmioty ochrony obszarów Natura 2000 położonych w granicach gminy Główczyce. Z
oceny wynika, że potencjalne największe zagrożenie dla obszarów Natura 2000 może stanowić kierunek zagospodarowania przestrzennego „zwiększenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego
przez: budowę odnawialnych źródeł energii, w tym systemowych elektrowni wiatrowych przekazujących energię do krajowej sieci elektroenergetycznej”.
Obszary farm wiatrowych położone są poza obszarami objętymi prawnymi formami ochrony
przyrody. Najbliżej położonym obszarem ważnym dla ptaków od obszarów lokalizacji elektrowni wiatrowych jest „Pobrzeże Słowińskie” (PLB 220003). Jest to ostoja o znaczeniu międzynarodowym licznych zgrupowań ptaków wodnych, w tym najliczniejszego na Pomorzu Środkowym noclegowiska żurawi pod Krakulicami. Ponadto na terenie ostoi znajdują się 22 gatunki ptaków lęgowych z Załącznika
I Dyrektywy Ptasiej, a więc zagrożonych w Unii Europejskiej. Poza sąsiedztwem ostoi „Pobrzeże Słowińskie” w promieniu 10 km nie są zlokalizowane cenne obszary dla ptaków lęgowych (Antczak J.
2010).
W ramach prognozy przyjęto, że bezpieczna odległość dla lokalizacji farm wiatrowych od granic
obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 wynosi ok. 3 km (analogicznie jak w „Programie
zarządzania ostoją Natura 2000 „Dolina Słupi” wraz z projektem planu ochrony”, Pawlaczyk i in.
2008), co w przypadku wskazanych obszarów pod lokalizacje farm wiatrowych na terenie gminy jest
spełnione, z ponad dwukrotnym zapasem. Najbliższa farma wiatrowa (Wykosowo) położona jest od
ostoi ptasiej w odległości ponad 6,0 km.
W granicach gminy Główczyce nie występują obszary chronione ze względu na nietoperze, w
tym ostoje siedliskowe Natura 2000. Najbliższe obszary chroniące nietoperze, w tym obszary Natura
2000 występują w Gdańsku, Wejherowie i Lubni. W związku ze znacznym oddaleniem tych obszarów
(ok. 100 km) od obszaru farmy wiatrowej nie przewiduje się negatywnego wpływu na przebywające w
nich nietoperze.
Prace planistyczne dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych należy poprzedzić wykonaniem
opracowań ekofizjograficznych – problemowych, uwzględniających szczegółowo uwarunkowania ekologiczne, sozologiczne, krajobrazowe i kulturowe (szczególnie istotne dla nowych obszarów Wolinia i
Podole Wielkie). Przed wybudowaniem farm wiatrowych niezbędne jest przeprowadzenie rocznego
monitoringu przedinwestycyjnego dla ptaków i nietoperzy. Natomiast po uruchomieniu farm wiatrowych niezbędne jest wykonanie trzyletniego monitoringu poinwestycyjnego ptaków i nietoperzy, zgodnie z wytycznymi rekomendowanymi przez odpowiednie organizacje ekologiczne.
W projekcie Studium zawarto szereg zasad zagospodarowania przestrzennego mających na
celu zapobieganie i ograniczanie potencjalnych negatywnych oddziaływań mogących być rezultatem
realizacji planowanych kierunków zagospodarowania gminy. Ponadto w prognozie przedstawiono listę
działań organizacyjnych, technicznych i technologicznych, które należy stosować, aby zminimalizować
68
negatywne oddziaływania planowanych przedsięwzięć zarówno podczas prac budowlanych, jak i na
etapie ich eksploatacji. Należy wykorzystywać ją w dalszych, bardziej szczegółowych etapach planowania przestrzennego (w planach miejscowych, decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzjach środowiskowych, projektach budowlanych itp.).
Na obecnym etapie prognozowania nie przewiduje się zaistnienia szkód w środowisku wywołanych realizacją projektu Studium, które wymagałyby przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.
Realizacja ustaleń projektu Studium nie spowoduje oddziaływań transgranicznych.
Zaleca się, aby co najmniej raz w trakcie kadencji Samorządu przeprowadzić ocenę realizacji
ustaleń Studium. Pożądane jest, by przeanalizować zmiany stanu zagospodarowania i wyposażenia
obszaru gminy w stosunku do stanu przedstawionego w uwarunkowaniach zagospodarowania przestrzennego Studium (stan na lata 2008- 2009) z uwzględnieniem przedstawionej w prognozie OOŚ
listy wskaźników.
13. Literatura i materiały źródłowe
1. Analiza i ocena warunków terenowych, stosunków wodnogospodarczych oraz infrastruktury wodnej i melioracyjnej na obszarze woj. słupskiego, IMGW Oddział w Krakowie i Oddział w Słupsku,
Kraków 1998,
2. Antczak J. 2009, Raport z monitoringu awifauny farmy wiatrowej „Rumsko-Siodłonie” gm. Główczyce, woj. pomorskie, Polska, Etap przedrealizacyjny, TRINGA, Stara Dąbrowa;
3. Antczak J. 2009, Raport z monitoringu awifauny farmy wiatrowej „Drzeżewo” gm. Główczyce, woj.
pomorskie, Polska, Etap przedrealizacyjny, TRINGA, Stara Dąbrowa;
4. Antczak J. 2009, Raport z monitoringu awifauny chiropterofauny farmy wiatrowej „Wykosowo” gm.
Główczyce, woj. pomorskie, Polska,Etap przedrealizacyjny maj 2009 – kwiecień 2010, TRINGA,
Stara Dąbrowa;
5. Bank Danych Regionalnych. GUS. Warszawa,
6. Decyzja NR 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 22 lipca 2002r ustanawiająca
Szósty Wspólnotowy Program Działań w zakresie środowiska naturalnego
7. Dokumentacja Hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 115 – zbiornik m.
morenowy Łupawa, 2001 r., Przedsiębiorstwo Geologiczne „POLGEOL” S.A., Zakład w Gdańsku,
Gdańsk;
8. Dokumentacja Hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 107 – Pradoliny rzeki
Łeby, 2001 r., Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne Spółka z o.o., Gdańsk;
9. Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych z utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych zlewni Łupawy, 2004, Integrated Management Services Sp. z o.o.,
Wrocław;
10. Górski W. 1991a. Status i ochrona lęgowisk ptaków wodnych i błotnych w środkowej części Pomorza. Górski W. (red.) Lęgowiska ptaków wodnych i błotnych oraz ich ochrona w środkowej części Pomorza. Wyd. WSP, Słupsk,
11. Górski W. 1991b. Ptaki wodne jezior północnej części Pojezierzy Południowobałtyckich w sezonach lęgowych 1976- 1985. Górski W. (red.) Lęgowiska ptaków wodnych i błotnych oraz ich
ochrona w środkowej części Pomorza. Wyd. WSP, Słupsk,
12. Gromadzki i in, 1994, Ostoje ptaków w Polsce, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk,
13. Jasnowski M., 1990, Torfowiska województwa słupskiego – Stan, zasoby, znaczenie, zasady gospodarowania, ochrona, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Słupsku, seria Nauka-Praktyce, Szczecin,
14. Kondracki J.,1980, Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa,
15. Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań na lata 2007-2013, Rada Ministrów, październik 2007,
16. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, aktualizacja 2009,
17. Krajowy Program Zwiększania Lesistości, MOŚNiL 1995r, zaktualizowany w 2003 r.,
69
18. Makomaska-Juchniewicz M, Perzanowska J., Ogólne zalecenia dla ochrony typów siedlisk oraz
gatunków zwierząt (poza ptakami) i roślin wymienionych w załączniku I i II Dyrektywy Siedliskowej
przewidywane na terenach specjalnej obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 w Polsce,
http://natura2000mos.gov.pl,
19. Mapa glebowo-rolnicza woj. słupskiego, 1983, Zakład Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów IUNG w
Puławach na podstawie pierworysów map glebowo – rolniczych w skali 1: 25 000 wykonanych
przez Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Bydgoszczy, Gdańsku i Koszalinie w latach 1968 – 1979 pod nadzorem merytorycznym inspektorów IUNG: Z. Gałeckiego, K. Ostrowskiego i J. Mrozowskiego, skala 1:100 000;
20. Mapa podziału hydrograficznego Polski 1: 200 000, 1985 r., z komentarzem – oprac. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, ark. Słupsk;
21. Mapa przeglądowa funkcji lasu nadleśnictwa Damnica, 1990, Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Szczecinku, woj. słupskie, skala 1:20 000;
22. Mapa glebowo-rolnicza województwa słupskiego. Skala 1:100 000. IUNG Puławy, 1983.
23. Molenda j., Steczko K., 2000, Ochrona środowiska w gazownictwie i wykorzystaniu gazu. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa,
24. Ocena roczna jakości powietrza w woj. pomorskim za 2008 rok, PWIOŚ Gdańsk 2009,
25. Ochrona Środowiska 2008, 2009, GUS Warszawa, 2008,
26. Opracowanie ekofizjograficzne do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Główczyce, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego, 2008, Słupsk;
27. Pawlaczyk i in. 2008, Programu zarządzania ostoją Natura 2000 „Dolina Słupi” wraz z projektem
planu ochrony”,
28. Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły (projekt), KZGW Kraków 2008,
29. Podręcznik do strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla polityki spójności na lata
2007 – 2013, 2006, GRDP – Ministerstwo Środowiska,
30. Pola elektromagnetyczne w środowisku człowieka, Materiały konferencyjne, Poznań, 2003,
31. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, M.P. nr 34, Warszawa 2009,
32. Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu Aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych – 2008, Raport wstępny, PROEKO CDM Sp. z o.o. - BPD EKOKONSULT Warszawa, 2009
33. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu zmiany planu zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego, 2009, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Słupsku,
34. Prognozie oddziaływania na środowisko projektu programu wodno-środowiskowego kraju (2009);
35. Prognozie oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły (2009);
36. Prognoza oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020,
37. Prognoza oddziaływania na środowisko Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Pomorskiego (2007)
38. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnej strategii energetyki ze szczególnym
uwzględnieniem źródeł odnawialnych (2008);
39. Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014, którego część stanowi projekt Planu Gospodarki Odpadami (2007);
40. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowości Główczyce, Grechuta B. 2002, Gdańsk;
41. Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
miejscowości Izbica, Rekowska J., 2003, Jelenia Góra-Słupsk;
42. Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
dla fragmentu działki nr 374/5 w miejscowości Rzuszcze, Rekowska J., 2003, Słupsk;
43. Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy Główczyce w obrębie ewidencyjnym Wykosowo, Urząd Gminy w Główczycach, 2003, Główczyce;
70
44. Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości Główczyce (działki nr 79, 80/1, 80/2, 81, cz. 71), Kubicz G., 2008,
Słupsk;
45. Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany studium i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce dla terenu w miejscowości Główczyce, Kubicz G., 2009, Słupsk;
46. Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego gminy Główczyce w obrębach Drzeżewo-Lipno, Żoruchowo, Zgojewo, Żelkowo,
Przebędowo, Urząd Gminy w Główczycach, Główczyce, 2003;
47. Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego, Deptuła K., 2009, Olsztyn;
48. Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod projektowany gazociąg Dn 700 wraz z towarzyszącymi urządzeniami infrastruktury technicznej, Deptuła K. Olsztyn, 2009;
49. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013,
50. Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce, Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża, 2005,
51. Raport o stanie środowiska woj. pomorskiego w 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 r., WIOŚ
Gdańsk,
52. Raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Budowa i eksploatacja farmy wiatrowej
„Żoruchowo” Gmina Główczyce AOS Sp. K., 2011 Koszalin
53. Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski 1: 50 000, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
2007, http://www.kzgw.gov.pl/655.html,
54. Standardowy formularz danych Natura 2000 dla obszaru specjalnej ochrony ptaków PLB 220003
„Pobrzeże Słowińskie”, www.mos.gov.pl,
55. Standardowy formularz danych Natura 2000 dla OZW PLH220023 „Ostoja Słowińska”,
www.mos.gov.pl
56. Standardowy formularz danych Natura 2000 dla OZW PLH220036 „Dolina Łupawy”,
www.mos.gov.pl
57. Standardowy formularz danych Natura 2000 dla OZW PLH220028 „Torfowisko Pobłockie”,
www.mos.gov.pl
58. Standardowy formularz danych Natura 2000 dla OZW PLH 220001 „Bagna Izbickie”
www.mos.gov.pl
59. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, 2005, Pomorskie Studia Regionalne pod
red. R. Matczak, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Gdańsk;
60. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Główczyce, 1999, Opracowana wg zaleceń Agendy
21, Umbrella Projekt, zatwierdzona Uchwałą Nr 38/232/2000 Rady Gminy w Główczycach z dnia
12.07.2000 r.;
61. Studium ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, 2006, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Woj. Pomorskiego, Gdańsk,
62. Studia Przyrodniczo – Krajobrazowe Województwa Pomorskiego, 2006, Pomorskie Studia Regionalne pod red. J. Czochański, M. Kistowski, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego,
Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Gdańsk;
63. Studium Możliwości Rozwoju Energetyki Wiatrowej w Województwie Pomorskim [w:] Studia Obszarów Problemowych Województwa Pomorskiego, 2004, Pomorskie Studia Regionalne pod red.
F. Pankau, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Gdańsk;
64. Studium Ochrony Krajobrazu Województwa Pomorskiego, 2005, wyk. Na zlecenie samorządu
Woj. Pomorskiego, umowa nr UM/DRRP/114/05/D, dr hab. M. Kistowski, dr inż. B. Lipieńska, mgr
B. Korwel – Lejkowska, Gdańsk;
65. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Główczyce, 2002,
zatwierdzone uchwałą Nr 41/466/2002 Rady Gminy w Główczycach z dnia 28.08.2002 r.;
66. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000 – ark. Główczyce (11) wraz z Objaśnieniami do
Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski ark. Główczyce (11), 2000r., Instytut Geologiczny, Warszawa;
67. Tomiałojć L., 1990, Ptaki Polski – rozmieszczenie i liczebność, PWN Warszawa,
71
68. Uggla H., 1979, Gleboznawstwo Rolnicze, PWN Warszawa,
69. Wyznaczenie granic bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia
terenów zalewowych. Łupawa. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Gdyni/Poznaniu, 2003/2004;
70. Wyznaczenie granic bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia
terenów zalewowych. Łeba. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Gdyni/Poznaniu,
2003/2004;
71. Zawiadomienie o wpisaniu do rejestrów obszarów górniczych obszaru Krakulice – Gace – kompleks A, 1998r., Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnych, Państwowy
Instytut Geologiczny, SG-51-262/1228/98, Warszawa;
72. Zmiana Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, UMWP, Gdańsk,
2009,
73. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Główczyce w obrębach
Drzeżewo- Lipno, Żoruchowo, Zgojewo, Żelkowo, Przebędowo (uchwała Nr 58/91/03 Rady Gminy
Główczyce z dnia 30.10.2003);
74. Zyska W. 2007, Sprawozdanie etapowe z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego w
obrębie planowanej farmy elektrowni wiatrowych w rejonie miejscowości Warblino dla okresu rozrodu zwierząt kręgowych i koczowania ptaków, Szczecin;
75. Zyska W. 2006, Sprawozdanie etapowe z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego
dla zadania „Kukowo” w obrębie planowanej farmy elektrowni wiatrowych Warblino oraz Wykosowo dla okresu jesiennych wędrówek ptaków i zimowania ptaków, Szczecin;
76. Zyska W. 2007, Sprawozdanie etapowe z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego
dla zadania „Kukowo” w obrębie planowanej farmy elektrowni wiatrowych Podole oraz Wolinia dla
okresu jesiennych wędrówek ptaków i zimowania ptaków, Szczecin;
77. Zyska W. 2006, Sprawozdanie etapowe z realizacji rocznego monitoringu przedinwestycyjnego w
obrębie planowanej farmy elektrowni wiatrowych w rejonie miejscowości Podole Wielkie dla okresu rozrodu zwierząt kręgowych i koczowania ptaków, Szczecin;
72

spis treści - Urząd Gminy Główczyce

Transkrypt

Podobne dokumenty

PIESZY RAJD terenowy

GP.K4-Karta informacyjna-opracowanie i zmiany mpzp

LOKALIZACJA STADIONU SPORTOWEGO w granicach

Obwieszczenie Prezydenta Miasta Bydgoszczy o przystąpieniu do

Wniosek A7-o zmianę sporządzenie w mpzp

Wniosek o dokonanie zmiany przeznaczenia terenu w miejscowym

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej realizuje w tym miejscu