geografia 22005

geografia 22005
9/3/05
15:56
Page 6
Edukacja regionalna – zagadnienia ogólne
Edukacja regionalna
z „Geografià w Szkole”
DoÊwiadczenia metodyczne
z jednego regionu mo˝na na ogó∏
twórczo przenieÊç i zastosowaç
gdzie indziej.
CEZARY JASTRZ¢BSKI
FLORIAN PLIT
BO˚ENA WÓJTOWICZ
W „Geografii w Szkole” cz´sto zamieszczamy teksty dotyczàce edukacji regionalnej.
Takie teksty mo˝na znaleêç w biuletynach
i periodykach wydawanych przez zak∏ady dydaktyki geografii wy˝szych uczelni, gminne
i powiatowe oÊrodki informacji, w pismach
krajoznawczych, w regionalnych czasopismach spo∏eczno-kulturalnych... Przerzucajàc te wydawnictwa szukamy przede wszystkim konkretnych informacji dotyczàcych
naszego regionu, a wÊród nich pomys∏u na
przeprowadzenie zaj´ç. Odrzucamy natomiast niejednokrotnie, z pewnym nawet zniecierpliwieniem, teksty dotyczàce innych regionów. Nie sposób wszystkiego spami´taç,
a to przecie˝ nas „nie dotyczy”. Czy jednak
s∏usznie czynimy? Wszak doÊwiadczenia metodyczne z jednego regionu mo˝na na ogó∏
twórczo przenieÊç i zastosowaç gdzie indziej.
Konferencja nauczycielska w Kielcach
Tym w∏aÊnie doÊwiadczeniom poÊwi´cona
by∏a konferencja Edukacja regionalna
z „Geografià w Szkole”, zorganizowana
w dniach 27–28 paêdziernika 2004 r. w Kielcach wspólnie przez redakcj´ „Geografii
70
6
w Szkole” i Zak∏ad Dydaktyki Geografii
i Krajoznawstwa Instytutu Geografii Akademii Âwi´tokrzyskiej. W przygotowanie konferencji w∏àczy∏y si´ te˝ kieleckie przedstawicielstwo regionalne Wydawnictw Szkolnych
i Pedagogicznych (mgr Jerzy Ostrowski) oraz
Âwi´tokrzyskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli (mgr Jerzy Osiecki).
Organizatorzy zak∏adali, ˝e w konferencji uczestniczyç b´dzie 40–60 nauczycieli,
w wi´kszoÊci z województwa Êwi´tokrzyskiego. RzeczywistoÊç przeros∏a jednak oczekiwania – przyby∏o ich ponad osiemdziesi´ciu,
przy czym, ze wzgl´du na ograniczenia lokalowe, a w drugim dniu tak˝e „autokarowe”,
trzeba by∏o odmawiaç przyj´cia tym zainte-
Fot. 1. Uczestnicy konferencji w sali wystawowej Planetarium
i Obserwatorium Astronomicznego Akademii Âwi´tokrzyskiej
przed zbiorami meteorytów z ca∏ego Êwiata
( f o t . I r e n a D y b s k a- J a k ó b k i e w i c z )
Geografia w Szkole
geografia 22005
9/3/05
15:56
Page 7
Edukacja regionalna – zagadnienia ogólne
Fot. 2. M∏odzawy Ma∏e. „Ogród na Rozstajach” – za∏o˝ony
przez artyst´ rzeêbiarza Tadeusza Kurczyn´, ukazujàcy walory
Êrodowiska przyrodniczego: znajduje si´ tu wiele gatunków
drzew, krzewów i roÊlin kwiatowych, wodospad, jaskinia
(fot. Andrzej Tarasiewicz)
i mnóstwo ptaków
resowanym, którzy zg∏osili si´ w terminach
póêniejszych. Mimo, ˝e program by∏ d∏ugi
i bardzo intensywny, niemal wszyscy uczestnicy dotrwali do koƒca, a o du˝ym zainteresowaniu Êwiadczy∏y m.in. liczne pytania zadawane referentom.
W pierwszym dniu uczestnicy konferencji wys∏uchali 10 referatów poruszajàcych
ró˝ne aspekty edukacji regionalnej i nawiàzujàcych – z za∏o˝enia – do artyku∏ów opublikowanych w ró˝nych latach na ∏amach
„Geografii w Szkole” (uczestnicy konferencji otrzymali teczki z powielonymi tekstami
tych artyku∏ów). Dziewi´ç spoÊród referatów wyg∏oszonych na konferencji zamieszczamy w niniejszym numerze czasopisma.
Mamy nadziej´, ˝e choç dotyczà one edukacji regionalnej, to ich przydatnoÊç ma ponadregionalny charakter.
Uczestnicy konferencji wys∏uchali te˝ interesujàcego referatu dra hab. Andersa
Szczepaƒskiego ze Szwecji (syna polskiego
˝o∏nierza spod Monte Cassino), który opowiada∏ o prowadzonych w tym kraju zaj´ciach w terenie, przypominajàcych troch´
nasze „zielone szko∏y”, a troch´ Êcie˝ki dydaktyczne. Tego samego dnia mgr Cezary
Jastrz´bski pokrótce przygotowa∏ uczestników do zapowiedzianego na dzieƒ nast´pny
2/2005
objazdu terenowego. Nast´pnie przedstawiciele Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych omówili nowoÊci wydawnicze i najbli˝sze plany swojej oficyny, zaprezentowali
tablic´ multimedialnà, która ostatnio zyskuje coraz wi´kszà popularnoÊç oraz rozdali
drobne upominki ksià˝kowe.
Pierwszy, bardzo pracowity dzieƒ zakoƒczy∏y zaj´cia warsztatowe przeprowadzone
w trzech grupach: w pracowni komputerowej,
gdzie dr Robert So∏tysik prezentowa∏ edukacyjne programy komputerowe, w lapidarium,
po którym oprowadza∏ dr Boles∏aw Kowalski,
pokazujàc zbiory najró˝niejszych g∏azów narzutowych z terenu Polski, wreszcie w obserwatorium astronomicznym Akademii Âwi´tokrzyskiej – tu uczestnicy obejrzeli teleskop
i przygotowywane planetarium oraz podziwiali zbiory meteorytów z ca∏ego Êwiata (fot. 1.).
Zaj´cia terenowe
W drugim dniu uczestnicy konferencji
i warsztatów dla nauczycieli geografii brali
Fot. 3. Alicja Skowronek, nauczycielka geografii w Publicznym
Gimnazjum nr2 w Rudkach – wykonujàca szkic krajobrazu za
pomocà „barw natury” (m.in. kawa∏ka kory)
(fot. Miros∏aw Mularczyk)
7
71
geografia 22005
9/3/05
15:56
Page 8
Edukacja regionalna – zagadnienia ogólne
poznawanie stylów architektonicznych, szkic
krajobrazu rysowany „barwami natury” (za
pomocà Êrodków dost´pnych w naturze: marchewki, buraka, kawa∏ka kory, zielonego liÊcia
itp. – fot. 3). Wykonane zadania podlega∏y
ewaluacji (fot. 4).
Fot. 4. Uczestnicy prezentujàcy swoje szkice krajobrazowe
(fot. Miros∏aw Mularczyk)
udzia∏ w zaj´ciach terenowych pod nazwà
„Edukacja regionalna – walory krajoznawcze
Niecki Nidziaƒskiej”. Wyznaczono 9 stanowisk dydaktycznych, obejmujàcych najbardziej
interesujàce aspekty krajoznawcze makroregionu. W Borkowie dr Boles∏aw Kowalski
ukaza∏ tutejszy krajobraz morfologiczny jako
konsekwencj´ budowy geologicznej, oglàdaliÊmy te˝ kopalni´ gipsu. Z kolei w Busku Zdroju dr Robert So∏tysik scharakteryzowa∏ wody
mineralne Niecki Nidziaƒskiej, ich w∏aÊciwoÊci i znaczenie. Pozosta∏e stanowiska zaprezentowa∏ mgr Cezary Jastrz´bski: w Piƒczowie
– krajobraz kulturowy, w M∏odzawach – walory kulturowe na przyk∏adzie barokowego koÊcio∏a oraz walory Êrodowiska przyrodniczego
na przyk∏adzie „Ogrodu na rozstajach” (fot.
2), w Chrobrzu – za∏o˝enie pa∏acowe i park
podworski, w Âladkowie – agroturystyk´. Natomiast WiÊlic´ (geografia historyczna), Skorocice (kras gipsowy i ochrona przyrody) oraz
Piotrkowice (sanktuarium religijne) z braku
czasu omówiono, bez zatrzymywania si´
w tych miejscowoÊciach.
Uczestnicy zaj´ç na wyznaczonych stanowiskach dydaktycznych – na podstawie kart
pracy i z wykorzystaniem Êrodków dydaktycznych przygotowanych przez pracowników
Zak∏adu Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa AÂ – wykonywali zadania merytoryczno-dydaktyczne, np.: orientacja w terenie, roz-
72
8
Publikacja i certyfikat dla uczestników
warsztatów
Nauczyciele mieli mo˝liwoÊç szczegó∏owego zapoznania si´ z ca∏oÊcià problematyki
edukacji regionalnej w Niecce Nidziaƒskiej,
gdy˝ otrzymali publikacj´ specjalnie przygotowanà na konferencj´ i warsztaty, opracowanà przez prof. dr hab. B. Wójtowicz i mgra
C. Jastrz´bskiego.
Ka˝dy bioràcy udzia∏ w warsztatach terenowych otrzyma∏ certyfikat uczestnictwa
w warsztatach „Edukacja regionalna z »Geografià w Szkole«”.
W organizacj´ konferencji szczególny
wk∏ad wnieÊli dr Miros∏aw Mularczyk z Zak∏adu Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa
IG Akademii Âwi´tokrzyskiej oraz mgr Andrzej Tarasiewicz z „Geografii w Szkole”, za
co im serdecznie dzi´kujemy. CEZARY JASTRZ¢BSKI
Dr, Akademia Âwi´tokrzyska w Kielcach, ul. Âwi´tokrzyska 15,
25–406 Kielce.
FLORIAN PLIT
Prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski,
Wydzia∏ Geografii i Studiów Regionalnych, kurator Zak∏adu Dydaktyki
Geografii i Krajoznawstwa, ul. Krakowskie PrzedmieÊcie 30, 00–927
Warszawa, Instytut Krajów Rozwijajàcych si´, ul. Karowa 20, 00–927
Warszawa.
BOèENA WÓJTOWICZ
Prof. dr hab., Akademia Âwi´tokrzyska,
Instytut Geografii, kierownik Zak∏adu
Dydaktyki Geografii i Krajoznawstwa,
ul. Âwi´tokrzyska 15, 25–406 Kielce.
Geografia w Szkole