WYROK UZASADNIENIE - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w

Sygnatura akt II Ca 1896/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 lutego 2014 r.
Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Beata Łomnicka
Sędziowie:
SR (del.) Krzysztof Wąsik
SO Anna Nowak (sprawozdawca)
Protokolant:
Grzegorz Polak
po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2014 r. w Krakowie
na rozprawie
sprawy z powództwa M. M.
przeciwko A. K., Komornikowi Sądowemu (...)
o ochronę posiadania
na skutek apelacji powódki
od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie
z dnia 12 czerwca 2013 r., sygnatura akt I C 1136/09/P
1. oddala apelację;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej A. K. kwotę 78 (siedemdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.
UZASADNIENIE
wyroku z dnia 14 lutego 2014 roku
Powódka M. M. w pozwie skierowanym przeciwko Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym (...) i A. K.
domagała się ochrony posiadania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K. przy ulicy (...).
Pozwani Komornik Sądowy A. D. i A. K. wnieśli o oddalenie powództwa.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo (punkt I) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej A.
K. kwotę 173 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym.
Wyrokiem z dnia 26 marca 2008 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie w sprawie I C 132/08/
P zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 października 2008 roku, sygn. akt II Ca 898/08
orzekł eksmisję pozwanej ze spornego lokalu oraz ustalił, że pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego.
Postępowanie egzekucyjne z wniosku A. K. o eksmisję M. M. prowadzone było przez Komornika Sądowego (...), sygn.
akt KM 2715/08. Powódka została wezwana do dobrowolnego wykonania wyroku. Skarga jej na powyższe wezwanie
została prawomocnie oddalona. Pismem z dnia 7 lipca 2009 roku A. K. wskazała pomieszczenie tymczasowe dla M.
M. – pokój na parterze budynku mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w K.. W dniu 22 lipca 2009 roku Komornik
Sądowy stwierdził, że powyższy lokal spełnia wymogi określone przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 26 maja 2005 roku w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub
pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowych warunków jakim powinno odpowiadać tymczasowe
pomieszczenie. Pismem z dnia 27 lipca 2009 roku Komornik zawiadomił M. M. o terminie dokonania eksmisji z
lokalu, na co wniosła ona skargę. Wniosek dłużniczki o wstrzymanie egzekucji oraz skarga zostały prawomocnie
oddalone. Pismem z dnia 1 września 2009 roku (...) poinformował Komornika, że nie wyraża zgody na działanie
dzierżawcy (...) w zakresie proponowania obiektów przy ulicy (...) osobom eksmitowanym do zamieszkania. Eksmisję
powódki przeprowadzono w dniu 2 września 2009 roku. Czynności rozpoczęto o godzinie 10. Mimo kilkukrotnych
wezwań powódka nie otworzyła drzwi lokalu w związku z czym lokal został otwarty przez ślusarza. Dokonano spisu
ruchomości. O godzinie 13:45 powódka opuściła miejsce czynności oświadczając, że jedzie do prokuratury. Następnie
o godzinie 14 powróciła i oświadczyła, że rzeczy osobiste i drobne ruchomości należy oddać jej córce, a resztę zawieźć
do pomieszczenia tymczasowego po czym oddaliła się z miejsca czynności. W toku czynności odnaleziono kopertę, w
której było 10000 zł w banknotach stuzłotowych, które wydano za pokwitowaniem wnukowi powódki M. L.. Czynności
w lokalu zakończono o godzinie 17. Rzeczy ruchome i osobiste spakowano i oddano pod dozór córki powódki D. L..
Pozostałe ruchomości oddano pod dozór pełnomocnika wierzyciela. Pomieszczenie tymczasowe zostało dłużniczce
udostępnione około godziny 20. Powódka nie przeprowadziła się do lokalu przy ulicy (...). Nigdy nie zamieszkała w
tym pomieszczeniu, ani nie przespała tam jednej nocy. Mieszkała okazyjnie u znajomych, a potem wynajęto jej pokój w
hotelu studenckim (...). Pomieszczenie zastępcze przy ulicy (...) miało w czasie eksmisji dostęp do energii elektrycznej,
niezawilgocone przegrody, dostęp do wody i WC. Krany były pokryte rdzą, a pomieszczenie wymagało sprzątania. T.
J. dokonał wcześniej w budynku przyłączy elektrycznych i wodnych, ale całość budynku nie była remontowana. W
nieruchomości były drzwi i okna, a po podłączeniu elektryczności istniała możliwość ogrzewania. Drzwi do domu były
na zamek. W poszczególnych pomieszczeniach była możliwość zamontowania zamków. Pierwotnie był to budynek
jednorodzinny będący siedliskiem gospodarstwa rolnego. T. J. kilkakrotnie na potrzeby kilku eksmisji wskazywał
ten budynek jako pomieszczenie tymczasowe. Do pomieszczenia została wywieziona wyłącznie część ruchomości
nieoddanych pod dozór córki powódki. Korytarz i ubikacja w pomieszczeniu były pomalowane farbą. W domu
mieszkalnym brak było oznaczonych lokali, a na drzwiach brak numerów pokoi. Komornik Sądowy zapoznał się z
informacją (...) ale jednocześnie T. J. okazał umowę, z której wynikało, że ma prawo dysponowania nieruchomością.
Komornik oglądał wszystkie pomieszczenia. Eksmisja powódki odbyła się do pomieszczenia o powierzchni 20
m kwadratowych. Powódce zostały wydane klucze do tego lokalu. Powódka nie podpisała umowy użyczenia, co
proponował T. J.. W lokalu przy ulicy (...) po eksmisji powódki zostały zburzone ścianka w holu oraz pawlacz. Została
wymontowana tabliczka rozdzielcza. W pokoju został zburzony piec i zabrane wszystkie jego części. Zburzono również
ściankę w łazience, w kuchni były pościągane płytki i boazeria drewniana. Nie ma wanny ani żadnych urządzeń
sanitarnych.
W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy podniósł, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Powołując art.
344 § 1 k.c. wskazał, że istotne znacznie dla sprawy miało ustalenie czy posiadanie lokalu przez powódkę zostało
naruszone samowolnie. Argumentował, iż z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że posiadanie powódki
nie zostało naruszone w sposób samowolny, gdyż za samowolne naruszenie posiadania nie można uznać działania
w oparciu o prawomocny tytuł wykonawczy. Jednocześnie powódka nie wykazała, tytuł wykonawczy został uchylony
lub zmieniony. Wobec tego uznać należy, że zachowanie pozwanych było działaniem w granicach prawa, a takie
działanie z definicji nie może być uznane za samowolne. Sąd Rejonowy nie podzielił argumentacji powódki, że
doszło do nieprawidłowości w toku czynności eksmisyjnych w dniu 2 września 2009 roku a także, że niezapewnienie
odpowiedniego pomieszczenia tymczasowego w istocie czyniło działanie Komornika i wierzyciela samowolnym.
Podkreślił, że wszystkie czynności Komornika zostały zaskarżone przez powódkę a zatem jej argumentacja
przedstawiona w pozwie sprowadzała się w istocie do próby doprowadzenia do ponownej kontroli dokonanych
czynności w oparciu o roszczenie o ochronę posiadania, co jest niedopuszczalne. Ponadto powódka nie wykazała,
aby doszło do naruszenia prawa w trakcie czynności eksmisyjnych, bowiem nie przedstawiła żadnych dowodów na
brutalne traktowanie oraz, że budynek przy ulicy (...) nie spełniał wymogów przewidzianych przepisami prawa dla
pomieszczenia tymczasowego. Sąd Rejonowy nie dopatrzył się także naruszenia zasad współżycia społecznego. O
kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.
Apelację od całości wyroku wniosła powódka zarzucając mu naruszenie:
I. prawa materialnego, art. 342 k.c. i 344 k.c. przez jego błędną wykładnię sprowadzającą się do wykładni, że
samowolność nie może nastąpić w toku postępowania egzekucyjnego realizującego wykonanie wyroku eksmisyjnego
dotyczącego tego samego lokalu, a skoro nawet istnieją wady takiego postępowania winny być przedmiotem środków
zaskarżenia w takim postępowaniu;
II. prawa procesowego, art. 6 k.c. w zw. z art. 232 i 233 § 1 k.p.c. a sprowadzającego się do wskazania, iż to powód
winien wykazywać, że pomieszczenie tymczasowe wskazane przez wierzyciela spełniało wymogi ówczesnego art. 1046
k.p.c. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wymogów technicznych takich pomieszczeń, a nadto iż
wskazanie powódce przez Komornika, że egzekucja toczy się w oparciu o przepisy prawa lokalowego z 1974 roku – nie
zaś późniejszą ustawę z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, w tym art.
1046 k.p.c. w zw. z art. 16 i 35 ustawy o ochronie praw lokatorów;
III. prawa procesowego, art. 478 k.p.c. w zakresie reguł obowiązujących w postępowaniu w sprawach o naruszenie
posiadania,;
IV. art. 5 k.c. poprzez brak przyjęcia, iż mimo posiadania przez właściciela wyroku eksmisyjnego w niniejszej
sprawie zachodziły szczególne okoliczności dla nieczynienia przez właściciela ze swego prawa użytku do lokalu, w
sytuacji braku jasności prawnej z art. 1046 k.p.c. zaś skoro jako wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym wskazywał
lokalizację pomieszczenia tymczasowego winno ono spełniać minimum – nie tylko prawne – lecz być lokalem
mieszkalnym spełniającym wymogi zachowania godności osoby eksmitowanej, której jedyną winą była niemożność
spłacania podwyższonego czynszu w stawce wolnorynkowej ;
V. wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, a to art. 227 k.p.c. i art.
233 k.p.c. poprzez wydanie wyroku bez rozważania w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawionych
przez powódkę.
Podnosząc powyższe zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez udzielenie jej ochrony posiadania
lokalu mieszkalnego nr(...)położonego w K. przy ulicy (...), obciążenia pozwanych kosztami sądowymi według norm
przepisanych oraz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.
Pozwana A. K. wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm
przepisanych.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje.
Apelacja podlegała oddaleniu.
Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i
przyjmuje je za podstawę rozstrzygnięcia apelacyjnego. Zarzuty apelacji nie były zasadne, gdyż Sąd Rejonowy
nie dopuścił się naruszenia art. 227 i 233 k.p.c. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem judykatury zarzuty w
zakresie naruszenia art. 233 k.p.c. dla ich uwzględnienia wymagają wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego
rozumowania lub doświadczenia życiowego. Tylko bowiem takie uchybienia w ocenie dowodów dokonanej przez Sąd
Rejonowy mogą być skutecznie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie
jest natomiast wystarczające przekonanie skarżącego o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich
odmiennej ocenie niż ta dokonana przez sąd pierwszej instancji. Wskazać należy, że do naruszenia przepisu art. 233
§ 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie
wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego
i właściwego kojarzenia faktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05. niepubl.
(...) LEX nr 172176). W ocenie Sądu Okręgowego pozwany nie zdołał podważyć ustaleń faktycznych poczynionych
przez Sąd Rejonowy.
Zarzuty apelacji nie były trafne w związku z czym nie mogły skutkować postulowanym rezultatem. Powódka
opierając dochodzone roszczenie na podstawie art. 344 k.c. obowiązana była wykazać, że posiadanie przez nią
lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w K. zostało naruszone samowolnie. O samowolności naruszenia
posiadania przesądzają przede wszystkim przesłanki o charakterze negatywnym. Za takie przyjmuje się przykładowo
brak podstawy w orzeczeniu sądu lub innego właściwego organu państwowego, z którego wynikałoby, że stan powstały
wskutek naruszenia posiadania jest zgodny z prawem, czy brak przepisu ustawy w sposób wyraźny upoważniającego
do naruszenia posiadania (por. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, SIP Legalis 2013). Słusznie przyjął Sąd
Rejonowy, że w przedmiotowej sprawie o samowolności naruszenia posiadania przez powódkę niniejszego lokalu nie
może w ogóle być mowy albowiem działanie Komornika Sądowego oraz wierzyciela A. K. znajdowało swe oparcie
w prawomocnym wyroku sądu zaopatrzonym w klauzulę wykonalności, co do którego powódka nie wykazała, aby
został uchylony lub zmieniony. Wyrok ten zgodnie z treścią art. 365 k.p.c. wiąże zatem strony, sądy oraz inne
ograny państwowe i administracji publicznej. W tym stanie rzeczy uznać należy, że działania pozwanych zarówno
wierzyciela wnioskującego o wykonanie tego tytułu jak i Komornika Sądowego wykonującego tytuł wykonawczy w
postaci prawomocnego wyroku nakazującego powódce opuszczenie i opróżnienie z rzeczy przedmiotowego lokalu
odbywało się w granicach prawa, co wyklucza możliwość uznania tych działań za samowolne. Oczywiście rację ma
powódka, że podczas wykonywania prawomocnego orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności może
dojść do samowolnego naruszenia posiadania w rozumieniu art. 344 k.c. Rzecz jednak w tym, że powódka nie
wykazała, aby te konkretne działania podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym przez Komornika Sądowego i
pozwaną w związku z wykonaniem tytułu wykonawczego nosiły cechy samowolności.
Przechodząc do kwestii odnoszących się do standardu pomieszczenia zastępczego wskazanego przez pozwaną A. K.
w postępowaniu egzekucyjnym wskazać należy, że nie ma racji powódka twierdząc, że to nie ona winna wykazać,
że pomieszczenie to nie spełniało wymogów pomieszczenia tymczasowego według obowiązujących w tamtym czasie
przepisów. Powódka z tego faktu wywodziła skutki prawne, a zatem to ją obciążał ciężar dowodu z tym zakresie.
Jednakże powódka nie zdołała skutecznie zakwestionować ustaleń Sądu pierwszej instancji, że pomieszczenie to
spełniało wymogi obowiązujących wówczas rozporządzeń oraz art. 1046 k.p.c. Nie przedłożyła ono żadnych dowodów
wskazujących na zły stan techniczny tego pomieszczenia oraz na zagrzybienie czy jego zwilgocenie. Dołączenie przez
nią na rozprawie apelacyjnej fotografii mającej dowodzić zawilgocenia lokalu, już niezależne od tego, że jest ona
słabej jakości, a przez to nieczytelna, odbyło się z uchybieniem art. 381 k.p.c. i z tej przyczyny wniosek dowodowy o
dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tego zdjęcia polegał oddaleniu. Reasumując ten wątek rozważań stwierdzić
trzeba, że powódka nie dowiodła, iż eksmisja została dokonana do pomieszczenia tymczasowego niespełniającego
standardów przewidzianych przez przepisy prawa obowiązujące na dzień jej wykonania. Nie mógł zostać uznany
za zasadny zarzut naruszenia art. 478 k.p.c., gdyż Sąd Rejonowy rozpoznając sprawę ograniczył się do badania
przesłanek wskazanych w tym przepisie w zakresie zakreślonym podstawą faktyczną wskazaną przez powódkę
w pozwie. W świetle przytoczonej podstawy faktycznej Sąd Rejonowy był uprawniony do zbadania czy działania
Komornika Sądowego oraz wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym jako wkraczające w posiadanie przez powódkę
przedmiotowego lokalu nosiły znamiona samowolności. Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 5 k.c.
wskazać należy, że nie był on zasadny. Powoływanie się na nadużycie prawa podmiotowego jest bowiem środkiem
obrony a nie podstawą do wywodzenia roszczenia przeciwko innym podmiotom. Wobec tego przepis ten nie mógł
stanowić podstawy prawnej dochodzonego przez powódkę roszczenia. Tym samym o jego naruszeniu przez Sąd
Rejonowy nie może być mowy.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację – punkt 1 sentencji.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. zasądzając od powódki na rzecz pozwanej A. K. kwotę 78 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie jej pełnomocnika
będącego adwokatem ustalone w oparciu o § 8 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461) – punkt 2 sentencji. Sąd Okręgowy
nie znalazł podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. gdyż z akt sprawy wynika, że powódka nie jest osobą ubogą
skoro podczas czynności eksmisyjnych zabezpieczono w przedmiotowym mieszkaniu wartościowe ruchomości a także
10000 zł w gotówce. Ponadto niniejsza sprawa nie była skomplikowana ani pod względem faktycznym, ani prawnym.
Z tych przyczyn nie istniały podstawy do odstąpienia przy orzekaniu o kosztach postępowania apelacyjnego od zasady
odpowiedzialności za wynik postępowania na rzecz zasady słuszności.
Ref. SSR Marzena Kleszcz