Program profilaktyki szkolnej Gimnazjum i Liceum

Program profilaktyki szkolnej
Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego Związku
Nauczycielstwa Polskiego w Łodzi
1. Uwagi wstępne
Profilaktyka to ochrona człowieka przed zagroŜeniami , obejmuje eliminację lub redukcję
czynnika ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących.
Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędnej, skierowanej do grupy niskiego
ryzyka.
Profilaktyka pierwszorzędna polega na promowaniu zdrowego stylu Ŝycia i zapobieganiu
zagroŜeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z destruktywnymi
stronami Ŝycia.
Program profilaktyki szkolnej to ogół działań chroniących młodzieŜ przed zakłóceniami w
rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagroŜeń.
2. Struktura oddziaływań profilaktycznych
Rada pedagogiczna
1. Określa zadania w zakresie profilaktyki.
2. Określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych.
3. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej.
Nauczyciele
1. Współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych.
2. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez poradnie pedagogiczne.
3. Doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań
profilaktycznych.
Wychowawca
1. Integruje zespół klasowy.
2. Dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie.
3. WyposaŜa uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
4. Realizuje zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów.
Dyrekcja
1. Monitoruje pracę wychowawców klas w zakresie profilaktyki.
2. Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki.
3. Współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania z
zakresu profilaktyki.
4. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Programie profilaktyki szkolnej.
Rada Rodziców
1. Opiniuje Program profilaktyki szkolnej..
2. Analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki.
3. Współpracuje z Radą Pedagogiczną, Dyrekcją i Radą Uczniów.
1
Rodzice
1. Przedstawiają Radzie Pedagogicznej opinie na temat profilaktyki.
2. Korzystają z pomocy i wsparcia ze strony wychowawców i szkolnej słuŜby zdrowia w
zakresie profilaktyki.
3. Zasady oddziaływań profilaktycznych
Zgodnie z projektem Standardów jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych
realizowanych w szkole i placówce oświatowej, autorstwa Krzysztofa Wojcieszka i Joanny
Szymańskiej do podstawowych zasad oddziaływań profilaktycznych naleŜą:
Bezpieczeństwo uczestników
- respektowanie podmiotowości uczestników,
- poszanowanie ich godności i indywidualności,
- ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji,
- uwzględnianie wieku i poziomu rozwoju uczestników,
- uwzględnianie systemu wartości i stopnia wraŜliwości uczestników,
- niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości
( terapeutycznych, psychomanipulacyjnych),
- realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie
pedagogiczne.
Adekwatność oddziaływań
- działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i
problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata.
Skuteczność
- działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której
dotyczą,
- działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii,
form i metod oddziaływania,
- działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej.
Rzetelność
- informacje powinny być rzetelne,
- Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego,
emocjonalnego i społecznego adresata, do jego moŜliwości percepcyjnych,
- informacje powinny uwzględniać poziom juŜ posiadanej wiedzy ( zbyt wczesne
wkraczanie z informacjami na temat zagroŜeń moŜe podsuwać pomysły na
niepoŜądane zachowania),
- informacje powinny być rzeczowe ( odwoływanie się do emocji np. straszenie
moŜe powodować obronne odrzucanie zagraŜających informacji lub teŜ pobudzać
ciekawość).
Głębokość i czas trwania
- we współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model
głębszego oddziaływania oparty o koncepcje czynników ryzyka i czynników
chroniących,
2
-
najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem szkolnym
(dydaktycznym i wychowawczym ),
czas trwania oddziaływań i ich intensywność zaleŜą od zdiagnozowanego
wcześniej stopnia zagroŜenia.
4. Rozpoznane czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka to wszystkie elementy ( cechy, sytuacje, warunki ) zwiększające ryzyko
wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód. Są one zróŜnicowane w
zaleŜności od rodzaju problemu objętego profilaktyką .
Do zbadanych czynników ryzyka naleŜą:
- środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące , promujące dane wzorce
zachowań,
- modelowanie takich zachowań w domu i w szkole,
- grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne,
- słabe wyniki w nauce,
- brak celów Ŝyciowych,
- dostęp do środków i substancji psychoaktywnych,
- wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych.
5. Zachowania ryzykowne i ich przyczyny
Zachowania ryzykowne , to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się
niekorzystnych konsekwencji psychologicznych ,społecznych i zdrowotnych.
Rodzaj zachowania
ryzykownego
Wulgaryzmy, brak kultury
osobistej
Wagary
Przyczyny
-
obyczaj środowiskowy
wzorce wyniesione z domu
chęć zaimponowania
wyraz buntu, manifestowanie dorosłości
wzorce w mediach
złe relacje nauczyciel - uczeń
brak reakcji nauczyciela i innych dorosłych
ubóstwo językowe
-
trudności w nauce
uległość wobec kolegów
strach przed sprawdzianem
brak zainteresowania tematem lekcji
niemoŜność sprostania ambicjom rodziców i
wymaganiom nauczycieli
nuda na lekcjach
brak dyscypliny
chęć zaimponowania
-
3
Brak zainteresowania nauką
-
niedostosowanie wymagań do poziomu uczniów
niejasne kryteria oceniania
jakość programów nauczania
lenistwo
osoba nauczyciela
nudne lekcje
negatywny wpływ grupy rówieśniczej
brak zainteresowania ze strony rodziców
Palenie papierosów, picie
alkoholu, zaŜywanie innych
środków psychoaktywnych
-
ciekawość
wpływ reklamy w mediach
wzorowanie się na dorosłych
sposób na odreagowanie
moda, szpan
nuda, przekora, bunt
sytuacja domowa
negatywny wpływ grupy rówieśniczej
Zachowania agresywne
-
negatywne wzorce, takŜe w mediach
sposób na odreagowanie stresu i załatwienie
sprawy
chęć dominowania, zaistnienia w grupie
moda na agresję w grupie rówieśniczej
nieumiejętność radzenia sobie z problemami
odpowiedź na prowokację
-
niski poziom wiedzy i uświadomienia
ciekawość
wpływ grupy rówieśniczej
moda na dorosłość
uległość, nieznajomość zachowań asertywnych
sytuacja domowa
Wczesna inicjacja seksualna
6. Czynniki chroniące
Czynniki chroniące, to wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka.
NaleŜą do nich:
- silna więź z rodzicami, opieka dorosłych,
- zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza,
- praktyki religijne,
- zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm,
- konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety.
4
7. Cele profilaktyki szkolnej
-
ochrona uczniów przed zagroŜeniami,
reagowanie na pojawiające się zagroŜenia.
8. Zadania profilaktyki szkolnej
-
dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych
i tym samym umoŜliwienie racjonalnego wyboru,
pomoc w rozwijaniu waŜnych umiejętności społecznych i psychologicznych,
rozwijanie moŜliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez
zaangaŜowanie uczniów w działalność pozytywną,
reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób podejmowania
zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy,
pomoc w organizowaniu pierwszego kontaktu ze specjalistą,
nawiązanie kontaktu z rodzicami,
motywowanie do podjęcia leczenia i terapii.
5
9. Planowane oddziaływania profilaktyczne na wskazane czynniki ryzyka
w Gimnazjum i Liceum ZNP
Zachowania
ryzykowne i
ich przyczyny
Zadania
sposoby realizacji
Odpowiedzialni
I. Środowisko społeczne i normy w nim występujące, promujące dane wzorce zachowań
1.Negatywne
wzorce w
mediach
- uczyć krytycznego
stosunku do mediów
- zorganizować debatę szkolną
na temat roli mediów w
kształtowaniu
negatywnych
wzorców zachowań
Samorząd
Szkolny,
opiekun
samorządu
2.Niski poziom - podnieść poziom
kultury prawnej świadomości i kultury
prawnej uczniów
- zorganizować spotkanie z
Dyrekcja
kuratorem sądowym Wydziału
Rodzinnego i Nieletnich na
temat prawnych aspektów
przestępczości wśród
nieletnich i problemów
resocjalizacji
- przekształcać
3. Fałszywe
przekonania o przekonania normatywne
rzeczywistości - na prawdziwe
stereotyp
- organizować przedsięwzięcia Wychowawcy
łamiące stereotypy ( zabawa klas
szkolna lub wycieczka bez
papierosa, alkoholu)
6
II. Modelowanie negatywnych zachowań w domu i szkole
1.Nuda na
lekcjach
- eliminować nudne
lekcje poprzez
upowszechnianie
aktywizujących metod
nauczania
-stosować metody aktywizacji
uczniów na lekcjach
2. Brak
dyscypliny na
lekcjach
- podnieść umiejętności
nauczycieli w zakresie
dyscyplinowania
-ustalić metody dyscyplinujące wychowawcy
klas
i wdraŜać je w praktyce
szkolnej
- respektować normy
- ustalić normy, wdroŜyć je w
poprawnego zachowania praktyce lekcyjnej
na lekcjach
3. Brak
kontaktu z
rodzicami
uczniów
4. Stan wiedzy
pedagogicznej i
psychologicznej
rodziców
- nawiązać kontakt z
domem rodzinnym
ucznia
-nauczyciele
przedmiotów
nauczyciele
przedmiotów
- wysyłać wezwania przez wychowawcy
klas
szkołę
- zwiększyć
-przeprowadzać indywidualne
częstotliwość kontaktu z spotkania z rodzicami
domem rodzinnym
ucznia
dyrekcja,
wychowawcy,
nauczyciele
- podnieść stan wiedzy
pedagogicznej i
psychologicznej
rodziców
dyrekcja,
wychowawcy
klasy
- opracować i realizować
tematykę pedagogizacji
rodziców uczniów
nauczyciel
- opracować informacje
bibliotekarz
bibliograficzne na tematy
pedagogiczno-psychologiczne,
pozyskać materiały
informacyjne, udostępnić je
rodzicom
5. Brak
poszanowania
dla norm
prawnych
- egzekwować
przestrzeganie prawa
wewnątrzszkolnego
- umoŜliwić rodzicom kontakt
z Poradnią PsychologicznoPedagogiczną
wychowawcy w
porozumieniu z
poradnią
- aktualizować zapisy prawa
wewnątrzszkolnego
dyrekcja,
wychowawcy
klas, Samorząd
Uczniowski
- stosować statutowy system
nagród i kar
7
III. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne
1.Uległość
wobec grupy
2. Przemoc i
agresja
- eliminować istnienie
negatywnych grup
rówieśniczych
- przeprowadzić badania
socjometryczne w klasach
wychowawcy
klas
- integrować zespoły
klasowe
-przeprowadzić zajęcia
wychowawcze integrujące
zespoły klasowe
wychowawcy
klas pierwszych
- inicjować klasowe
przedsięwzięcia słuŜące
integracji zespołów
uczniowskich ( wycieczki,
imprezy)
wychowawcy
klas
- ograniczyć zjawiska
- zdiagnozować miejsca oraz
przemocy i agresji wśród sytuacje występowania
uczniów
przemocy i agresji w szkole
- przeprowadzić badania
socjometryczne lub ankietowe
w klasach
- dostarczyć uczniom
wiedzę na temat
sposobów radzenia sobie
z emocjami, stresem i
zagroŜeniami
wychowawcy
klas
wychowawcy
klas
- przeprowadzić zajęcia
wychowawcy
wychowawcze na temat
klas
kształtowania prawidłowych
postaw oraz ćwiczenia
umiejętności zachowania się w
sytuacji stresu, frustracji i oraz
zagroŜenia
IV. Słabe wyniki w nauce
1Lenistwo
- aktywizować uczniów
- stosować metody
aktywizujące w pracy z
uczniami
nauczyciele
przedmiotów
8
2. Niska
samoocena
uczniów
3.Poziom
absencji na
zajęciach
szkolnych
4.Problemy
rozwoju
- poszerzyć ofertę
spędzania czasu
wolnego, umoŜliwić
zdobycie nowych
umiejętności
- zaangaŜować uczniów w
działalność pozytywną
( społeczną, charytatywną,
artystyczną itp.)
wychowawcy
klas
-osłabiać niską
samoocenę uczniów
- wykorzystywać elementy
motywacji w systemie
oceniania
nauczyciele
przedmiotów
- nagradzać uczniów za
rzeczywiste osiągnięcia i
umiejętności
nauczyciele
przedmiotów
- organizować prezentacje
osiągnięć uczniów
wychowawcy
klas
-ograniczać rozmiary
absencji uczniów na
lekcjach
- rozpoznać problemy
rozwojowe uczniów
- zapoznać uczniów i rodziców wychowawcy
z treściami Statutu szkoły dot. klas
praw i obowiązków uczniów,
zasad usprawiedliwienia
nieobecności oraz systemu
nagród i kar
- monitorować absencje
uczniów w szkole
dyrekcja,
wychowawcy
- wspomagać rodziców w
nawiązaniu kontaktu z
poradnią pedagogiczną w
kwestiach orzecznictwa
wychowawcy
klas
V. Brak celów Ŝyciowych
1. Brak
umiejętności
radzenia sobie z
trudami Ŝycia
- dostarczyć uczniom
wiedzę o
konsekwencjach
zachowań
dysfunkcyjnych
- podjąć na lekcjach
wychowawczych tematykę
odpowiedzialności prawnej i
moralnej
wychowawcy
klas
9
- aktywizować system
wartości przeciw
zachowaniom
dysfunkcyjnym
1. Brak
- ukazywać alternatywne
alternatywnych sposoby organizowania
sposobów
Ŝycia
spędzania czasu
wolnego
- przeprowadzić lekcje
wychowawcze nt. przyjaźni,
miłości, szczęścia rodzinnego
wychowawcy
klas
- zorganizować róŜne formy
zajęć pozalekcyjnych po
rozpoznaniu zapotrzebowania
na nie wśród młodzieŜy
nauczyciele
przedmiotów we
współpracy z
wychowawcami
klas
VI. Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych
1.Moda na
- dostarczyć uczniom i
branie, palenie i ich rodzicom wiedzę nt.
konsekwencji brania
picie
palenia, picia
- zgromadzić środki
dydaktyczne nt. profilaktyki
uzaleŜnień
nauczyciel
bibliotekarz
- przygotować i przeprowadzić
lekcje wychowawcze nt.
zagroŜeń związanych z
uzaleŜnieniami
wychowawcy
klas
samorząd
pielęgniarka
- przeprowadzić pedagogizacje Dyrekcja i
rodziców nt. zagroŜeń
wychowawcy
uzaleŜnieniami i profilaktyki
klas
uzaleŜnień
- nasilić propagandę wizualną
nt. uzaleŜnień
3.Brak
umiejętności
zachowań
asertywnych
pielęgniarka
- dbać o rozwój wiedzy i -doskonalić się w kwestii
umiejętności
zagroŜeń uzaleŜnieniami i
zawodowych nauczycieli profilaktyki uzaleŜnień
- wychowawcy
klas
- upowszechniać wśród
uczniów znajomość
zachowań asertywnych
wychowawcy
klas
- przeprowadzić lekcje
wychowawcze nt. zachowań
asertywnych
10
4. Łatwość
dostępu
- utrudniać uczniom
dostęp do środków
psychoaktywnych
- zabezpieczyć szkołę przed
wnoszeniem i handlem na jej
terenie narkotykami
dyrekcja i
nauczyciele
dyŜurni
VII. Wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych
1. Niski poziom - dostarczyć uczniom
wiedzę o AIDS oraz
wiedzy i
uświadomienia chorobach
przenoszonych drogą
płciową
- podjąć tematykę AIDS i
chorób przenoszonych drogą
płciową w ramach lekcji
wychowawczych
wychowawcy
klas,
pielęgniarka
- uruchomić propagandę
wizualną
pielęgniarka
10. Ewaluacja programu
Oceny efektów realizacji Programu profilaktyki szkolnej , obok bieŜącego monitorowania
dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej.
Ocenie poddawane są następujące elementy:
- tematyka pedagogizacji rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas,
- realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas,
- udział nauczycieli w formach zewnętrznego doskonalenia zawodowego z
zakresu profilaktyki,
- innowacje i projekty wychowawcze w zakresie profilaktyki,
- występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych,
- występowanie czynników chroniących.
Podstawę do formułowania ocen realizacji Programu profilaktyki szkolnej stanowią
narzędzia stosowane w ramach wewnętrznego mierzenia jakości pracy: sprawozdania z
realizacji planów, analizy, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe,
opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań itp.
11