a19 predygier-lesniewski - Studia i Materiały "Miscellanea

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 14, Nr specjalny/2010
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Humanistyczno – Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach
Rozwój regionów
Agnieszka Predygier, Michał Adam Leśniewski1
ZARZĄDZANIE ROZWOJEM LOKALNYM
NA PRZYKŁADZIE STUDIUM PRZYPADKU
GMINY MORAWICA I MASŁÓW
REGIONU ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
W LATACH 2003-2010
Część 2.2
Wpływ otoczenia na procesy rozwojowe (polityka rządu, integracja europejska itd.)
Fakt przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej niewątpliwie pozytywnie wpłynął na rozwój gminy Morawica. Dzięki temu gmina miała moŜliwość
sięgać po bardzo duŜe, w skali budŜetu gminy, środki z unijnych funduszy na rozwój społeczno-gospodarczy. Środki te znacznie skróciły czas przeprowadzenia
strategicznych inwestycji wpływających na rozwój gminy.
Wpływ czynników wewnętrznych na procesy rozwojowe, rola przedsiębiorców lokalnych, inwestorów zewnętrznych, instytucji otoczenia ,,liderów lokalnych i innych
podmiotów (poza samorządem gminnym) wpływ samorządu na rozwój lokalny”
W gminie Morawica czynnikami wewnętrznymi rozwoju gminy była aktywność mieszkańców. Świadczy o tym wzrost ilości podmiotów gospodarczych
w latach 2003-2009 o ok. 9%. Oprócz tego władze gminy podkreślają, Ŝe duŜe
znaczenie mają zrzeszenia. Przedsiębiorcy lokalni, zrzeszeni są w „Stowarzysze1
2
Dr Agnieszka Predygier, asystent, dr Michał Adam Leśniewski, adiunkt, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Część 1. ukazała się [w:] Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, Rok 14, Nr 1/2010, UJK,
Kielce 2010.
195
niu Przedsiębiorców Gminy Morawica”. Wpływa to na wzrost wzajemnych doświadczeń, tworzy dobry klimat do pozyskiwania inwestorów zewnętrznych.
Wpływ planowania, formalnego i nieformalnego, wyznaczania celów, określania
wizji rozwoju i innych działań planistycznych na procesy rozwojowe gminy
Dla działań planistycznych, szczególnie planowania strategicznego, decydujące
znaczenie ma przeprowadzona przed laty diagnoza potencjału gminy. UmoŜliwiło
to prawidłowe sformułowanie wieloletniej strategii rozwoju gminy, która została
uchwalona na okres 2007-2010. Jednak w bieŜących działaniach duŜe znaczenie
ma krótkoterminowe planowanie, czasem właśnie niesformalizowane. NaleŜy
takŜe modernizować istniejącą strategię, tak aby była ona dostosowana do turbulentnego rynku. Gmina posiada ponadto sformułowaną wizję rozwoju, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Wpływ przywództwa liderów samorządowych na procesy rozwojowe w gminie
Znaczenie lidera lokalnego w gminach wiejskich jaką niewątpliwie jest Morawica jest olbrzymie. Dzięki dobremu zarządzaniu gmina zajmuje czołowe miejsce
w kraju w róŜnych rankingach, ostatnio w 2009 r., otrzymała tytuł lider zarządzania w zakresie usług społecznych w dziedzinie: oświata. Wójt dba o rozwój kadry
w urzędzie aby pracownicy podwyŜszali swoje kwalifikacje zarówno na kursach
doszkalających z konkretnej dziedziny ale równieŜ na studiach, w tym studiach
podyplomowych.
Wpływ ukształtowanych struktur organizacyjnych gminy i współpracy z innymi podmiotami w gminie i na zewnątrz na procesy rozwojowe
Struktura organizacyjna gminy dostosowana jest do zaspokajania potrzeb ludności, a takŜe do pozyskiwania pieniędzy. Jak twierdzi sekretarz dla władz samorządowych zawsze szczególnie waŜną kwestią była optymalizacja organizacji
i finansowania oświaty, w szczególności gdyŜ chodzi tu przede wszystkim o dobro
dzieci młodzieŜy. Dlatego teŜ w gminie sieć szkół jest tak urządzona aby, umoŜliwić wszystkim dzieciom i młodzieŜy spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku
nauki. W 2000 roku Morawica przystąpiła do racjonalizacji sieci szkół.
Wpływ promocji, marketingu na procesy rozwojowe
Marketing i promocja gminy opiera się na tym, iŜ duŜa liczba inwestycji
w przeliczeniu na jednego mieszkańca spowodowało, Ŝe gmina jest dobrze postrzegana i oceniana w skali kraju i województwa. Świadczy o tym duŜa liczba konkursów w jakich uczestniczy gmina, np. organizowany przez PAIS. Grunt inwestycyjny
zajął pierwsze miejsce w województwie i otrzymał tytuł „Grunt na Medal”.
Wpływ gospodarki finansowej gminy na procesy rozwoju lokalnego
Wpływ gospodarki finansowej odcisnął się duŜym piętnem na rozwój gminy.
Gmina prowadzi oszczędną gospodarkę filarową, poprzez dobrą organizacje
oświaty, jednostek organizacyjnych gminy. niskie zatrudnienie w urzędzie gminy
196
prowadzi do braku przerostu administracyjnego. Dzięki temu oszczędzone pieniądze mogą być wydane na inwestycje w gminie – 30-40% wydatków. Ponadto
w gminie moŜna zaobserwować bardzo dobrą konstrukcję budŜetu gminy, który
jest elastyczny na zmiany w ciągu roku. Posiada takŜe pewne rezerwy. Morawica
jest dodatkowo zasilana przez środki zewnętrzne – dotacje z UE. Właściwa gospodarka finansowa to takŜe oszczędne gospodarowanie dostępnymi środkami.
Charakterystyka gminy Masłów
Gmina Masłów połoŜona jest w centralnej części woj. świętokrzyskiego,
w sąsiedztwie Kielc. Gmina ta ma obszar 86,27 km², w tym uŜytki rolne stanowią ok.
53,9% powierzchni ogólnej, grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia – 39,5%
powierzchni ogólnej, grunty zabudowane i zurbanizowane – 5,5% powierzchni ogólnej, grunty pod wodami – 0,7% powierzchni ogólnej, pozostałe tereny 0,4% powierzchni ogólnej (w tym nieuŜytki – 0,23% powierzchni ogólnej). Z proporcji tych
wynika, Ŝe gmina ta ma charakter rolniczy. Gmina stanowi 3,84% powierzchni powiatu. Dobrze rozwinięta sieć dróg i bliskość miasta czynią gminę szczególnie atrakcyjną.
Tabela 1. Analiza SWOT gminy Masłów.
Mocne Strony
Słabe Strony
Mocne strony: korzystne połoŜenie geograficzne, tereny o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, niewysoki poziom
urbanizacji, czyste środowisko, aktywność
mieszkańców w kultywowaniu tradycji, rozwój
zakładów rzemieślniczych, dobre warunki
rozwoju agroturystyki, lokalizacja lotniska,
dobry układ przestrzenny dróg, podatność
władz gminy na innowację.
Słabe strony: brak zagospodarowania terenów
poeksploatacyjnych,
słabe
eksponowanie
walorów przyrodniczych i zabytkowych,
występowanie negatywnych zjawisk społecznych związanych z bliskością duŜego miasta,
niewystarczająca infrastruktura turystyczna,
zły stan techniczny dróg, brak szerokiej promocji na rzecz rozwoju gminy, słaba aktywność rad sołectw.
Szanse
ZagroŜenia
Za czynniki sprzyjające rozwojowi gminy
uznano m.in.: moŜliwość aktywizacji gospodarczej gminy w oparciu o bliskość aglomeracji kieleckiej, konieczność włączenia się gminy
w procesy restrukturyzacji terenów wiejskich
przy zewnętrznym wsparciu, moŜliwość wykorzystania atrakcyjnego połoŜenia gminy, rosnący poziom cywilizacyjny kraju i wzrost
poziomu Ŝycia jego mieszkańców.
Czynnikami zagraŜającymi rozwojowi gminy
są m.in.: trudności w przyspieszeniu modernizacji i rozbudowy układu komunikacyjnego na
pograniczu gminy i miasta Kielce, trudności
w wypracowaniu jasnej polityki Państwa
w odniesieniu do restrukturyzacji rolnictwa,
większa konkurencyjność innych gmin
w uzyskaniu zewnętrznej pomocy.
Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet i wywiadów z: Wójtem Gminy Masłów Panem
Włodzimierzem Koroną, Sekretarzem – Panem Bogusławem Krukowskim, Skarbnikiem – Panią
Małgorzatą Kumór, obserwacji pracowników UG oraz dokumentów Program Rozwoju Lokalnego,
Strategii Rozwoju Gminy Masłów przygotowała dr Agnieszka Predygier, Masłów 2010, luty.
Procesy rozwojowe w latach 2003-2009
Na przestrzeni lat 2003-2008 w gminie Masłów moŜna zaobserwować następujące procesy rozwojowe: wzrost wskaźnika przedsiębiorczości – działalność
197
gospodarcza prowadzona w gminie oparta jest głównie o zarejestrowane podmioty
w rejestrze działalności gospodarczej osób fizycznych. Zarejestrowane podmioty
przejawiają największą aktywność w handlu oraz usługach, w tym usługach
w sektorze budownictwa, co potwierdza potencjał gminy w tej dziedzinie. W roku
2003 w gminie działało 508 podmiotów gospodarczych, 2004 – 576, 2005 – 637,
a w 2008 – 666; stabilność w sferze potencjału ludzkiego – w roku 2003 liczba
mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosiła 5 808 osób z czego 9% była bezrobotna, w kolejnych latach procent ten spadał do 8%, natomiast w 2008 stopa
bezrobocia wynosiła 7,85%, zaś w województwie wynosiło 13,7%; realizacja
znacznych inwestycji – inwestycje jakie zostały uczynione na terenie gminy Masłów w latach 2003-2008 znacznie podniosły poziom Ŝycia mieszkańców. NajwaŜniejsze z nich to: budowa wodociągu rozbiorczego wraz z przyłączami
w miejscowościach Masłów Pierwszy i Mąchocice Kapitulne za 1mln 200 tys.,
z czego 43% była sfinansowana z Programu Sapard, budowa kanalizacji za 451
tys. 62% pochodziło równieŜ z programu Sapard, Budowa kanalizacji w miejscowości Domaszowice za 1mln 760 tys., z czego 57% zostało zrefundowane. Budowa hali sportowej przy szkole podstawowej im. S. śeromskiego w Mąchocicach
Scholasterii dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Wzrost wskaźnika zaludnienia – w 2003 gminę zamieszkiwało 6468 osób,
w 2004 – 9442, 2005 – 9543, 2008 – 9979 widać zdecydowany wzrost ludności
w poszczególnych latach, co moŜe świadczyć o chęci osiedlania się tutaj ludzi
z innych miejscowości. Wzrost zaangaŜowania mieszkańców w sprawy gminy
– wielu mieszkańców odczuwa obowiązek uczestniczenia w Ŝyciu publicznym.
Głównie młodzi ludzie chętni są uczestniczyć w róŜnych kołach oraz stowarzyszeniach. Przykładem moŜe być Masłów info strona internetowa redagowana
przez młodzieŜ masłowska. Budownictwo – o zainteresowaniu w gminie terenami
pod budownictwo mieszkaniowe świadczy duŜy ruch naturalny. Według analizy
dokonanej w Studium na przestrzeni czterech kolejnych lat 2000-2003 w sumie
wydano 240 pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych oraz 102 pozwolenia
na budowę budynków gospodarczych. Tendencję ciągłego wzrostu w tym zakresie potwierdzają dane Starostwa Kieleckiego za 2007 r. W 2003 roku pozwoleń na
budowę budynków mieszkalnych wydano 53, a w roku 2007 – 86. MoŜliwość
korzystania z obiektów sportowych – w gminie tej jest moŜliwość korzystania
z obiektów sportowych, tj. boiska do piłki siatkowej koszykowej, noŜnej. Do dyspozycji są równieŜ zalewy wodne, w których latem moŜna zaŜyć kąpieli. Dla bardziej zamoŜnych jest moŜliwość korzystania z lotniska, jak i po zdobyciu pozwolenia organizowania na nim róŜnych imprez.
Wpływ otoczenia na procesy rozwojowe (polityka rządu, integracja europejska, itd.)
Jednym z najwaŜniejszych zewnętrznych aspektów, które wpłynęło na rozwój
gminy Masłów jest integracja Polski z UE. Proces ten wpłynął pozytywnie głównie za sprawą dofinansowań jakie płynęły ze środków UE. Gmina starała się jak
198
najefektywniej wykorzystać i jak najwięcej pozyskać środków na róŜnego typu
inwestycje w latach 2003-2008. Na przestrzeni tych lat łączna kwota oscylowała
w okolicach 10 mln. Za te środki udało się zrealizować 9 projektów. Największe
z nich to budowa dróg, wodociągów, kanalizacji. Środki te pozyskiwano od roku
2003-2006. W ostatnich latach nie udało się wywalczyć potrzebnych pieniędzy.
Wpływ czynników wewnętrznych na procesy rozwojowe, rola przedsiębiorców lokalnych, inwestorów zewnętrznych, instytucji otoczenia, liderów lokalnych i innych podmiotów (poza samorządem gminnym)
Czynników wewnętrznych, które mogą wpływać na procesy rozwojowe jest
niewiele. Gmina ta jest typowo rolnicza, ale nie wykorzystuje w pełni obszaru do
celów uprawnych. DuŜy obszar to nieuŜytki ze względów ekonomicznych.
Z roku na rok coraz mniej opłacalne stają się uprawy roślin czy hodowla zwierząt.
Z produkcji rolnej warto wymienić te najwaŜniejsze uprawy, które wpływają
w pewnym stopniu na rozwój gminy, są to: zboŜe, pszenica, truskawki, ziemniaki.
Gmina Masłów jest oddalona o kilka minut drogi od miasta wojewódzkiego Kielc,
dlatego teŜ pełni rolę gminy podmiejskiej. Jest tak zwaną sypialnią miasta. Wielu
mieszkańców na co dzień pracuje w Kielcach, a w Masłowie tylko mieszka, dlatego teŜ rozwój przedsiębiorczości jest na niewysokim poziomie. Dlatego teŜ cięŜko
wyznaczyć lokalnych liderów którzy mogą mieć wpływ na dynamiczny rozwój
gminy. Wiele z podmiotów gospodarczych to jednoosobowe firmy, które w niewielkim stopniu wpływają na rozwój obszaru gminnego. Dobrze rozplanowana
zabudowa przestrzenna moŜe wpłynąć pozytywnie na rozwój inwestycji budowlanej głównie mieszkaniowej.
Wpływ planowania, formalnego i nieformalnego, wyznaczania celów, określania wizji rozwoju i innych działań planistycznych na procesy rozwojowe
Gminy
W opinii władz gminy planowanie odbywa się na róŜnych zasadach. Są to
przygotowane z duŜą dokładnością i starannością dokumenty wyznaczające długofalowe kierunki rozwoju gminy. Te główne cele wpisane są w takie dokumenty jak
„Strategia Rozwoju Gminy”, Plan Operacyjno-Zadaniowy oraz Wieloletni Plan
Finansowo Inwestycyjny. Projekty te stanowią istotne narzędzie ułatwiające formułowanie celów i wybór sposobu ich realizacji.
Wpływ przywództwa liderów samorządowych na procesy rozwojowe w gminie
Główną rolę przywódczą, a zarazem odgrywającą rolę lidera pełni wójt. Stanowisko swe piastuje od 7 lat. Cechuje się otwartością i zrozumieniem względem
petentów lub mieszkańców, którzy chcą opowiedzieć się na dany temat. Jednocześnie jest odpowiedzialny i drobiazgowy. Dzięki jego aktywnym działaniom gmina
zyskuje wśród innych gmin. Jego publiczne wystąpienia, wywiady otwartość na
współpracę z róŜnymi podmiotami wpływa na dynamiczny rozwój gminy. Dzięki
jego zaangaŜowaniu wiele inwestycji doszło do skutku. Jednak zdecydowanego
199
rozwoju gminy nie zapewni tylko i wyłącznie osoba wójta choć tak zdecydowana
i pręŜnie działająca.
Wpływ ukształtowanych struktur organizacyjnych gminy i współpracy z innymi podmiotami w gminie i na zewnątrz na procesy rozwojowe
Struktura organizacyjna gminy na przestrzeni ostatnich lat nie została zbyt bardzo przekształcona. Jednak wejście Polski do UE i moŜliwość korzystania z jej
środków wywarła wpływ na delikatne zmiany organizacji urzędu gminy. Chęć
pozyskania dodatkowych środków na inwestycje gminne sprawiła, Ŝe urzędnicy
muszą ściślej ze sobą współpracować jak i z innymi gminami czy przedsiębiorstwami. Na terenie urzędu organizowane są szkolenia dla Przedsiębiorców chcących uzyskać wsparcie unijne. Gmina Masłów naleŜy do Związku Gmin Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich gmin Bieliny, Bodzentyn, Masłów (ZSROW-BBM). Gmina Masłów ściśle współpracuje ze stowarzyszeniami,
organizacjami pozarządowymi i jednostkami organizacyjnymi kościołów i związków wyznaniowych znajdującymi się na terenie gminy.
Wpływ promocji, marketingu na procesy rozwojowe
W Gminie Masłów promocja odgrywa znaczącą rolę w stymulowaniu procesów rozwojowych. Na terenie gminy, w Masłowie Pierwszym, pręŜnie działa
Gminny Ośrodek Kultury, którego głównym celem jest edukacja kulturalna skierowana do wszystkich grup wiekowych społeczności gminnej, przy współpracy ze
szkołami oraz placówkami kulturalnymi z terenu województwa. Przy prowadzeniu działalności kulturalno-edukacyjnej równocześnie następuje aktywna promocja gminy na zewnątrz. GOK sprawuje nadzór merytoryczny nad działalnością
świetlic samorządowych w Barczy, Ciekotach i Woli Kopcowej, które są miejscem spotkań Kół Gospodyń Wiejskich oraz przede wszystkim polem działalności
edukacyjno-kulturalnej dzieci i młodzieŜy. Świetlice te są czynne średnio przez
trzy dni w tygodniu w godzinach popołudniowych. Współpracują one równieŜ
z miejscowymi szkołami.
Wpływ gospodarki finansowej gminy na procesy rozwoju lokalnego
Odpowiednie zarządzanie w sferze gospodarki finansowej przyśpiesza proces
rozwojowy obszaru gminy. Racjonalne zarządzanie finansami pozwala wykonać
szereg inwestycji i innowacyjnych zastosowań. Z budŜetu Gminy na inwestycje
było przekazywane w latach 2003-2008 ok. 20%, duŜą pomocą okazały się środki
unijne, z których Gmina korzystała bardzo pręŜnie. Przy duŜych i kosztownych
inwestycjach środki unijne zasilały projekty w okolicach 50%. Projekty te obejmowały głównie budowy wodociągów, kanalizacji oraz remonty infrastruktury
drogowej jak i poprawę bezpieczeństwa na niej. Obecnie wskaźnik długu kształtuje się w Gminie niekorzystnie, gdyŜ wynosi 37,5% a wskaźnik spłat zadłuŜenia
4,5%. Tak wysoki wskaźnik jest powodem wielu inwestycji, na które gmina zaciągała kredyty i poŜyczki. W okresie 2003-2008 Gmina uchwalała stawki niŜsze
niŜ maksymalne, ale w bardzo nikłej liczbie i tylko dla osób prywatnych. Dla
200
przedsiębiorców Gmina nie stosowała i nie stosuje ulg i zwolnień podatkowych.
Do zarządzania sferą finansów wykorzystany jest Wieloletni Plan Inwestycyjny
uchwalony na lata 2008- 2020 w którym wyszczególnione są wydatki oraz przychody.
Podsumowanie
Zarządzanie Rozwojem Lokalnym gminy polega na wytyczeniu celów strategicznych przy racjonalnym wykorzystaniu zasobów. Sukces badanych gmin polegał na umiejętnym wykorzystaniu ich walorów i ukierunkowaniu rozwoju na jeden
aspekt strategiczny. W przypadku gminy Morawica celem strategicznym były
inwestycje przemysłowe, a w przypadku gminy Masłów rozwój turystyki i agroturystyki. Gmina Morawica wykorzystała swoje szlaki komunikacyjne, dobrą jakość
dróg i obecność surowców mineralnych. Główne czynniki wewnętrzne, które miały wpływ na rozwój gminy Masłów to: dobre połoŜenie geograficzne (kilka kilometrów od miasta wojewódzkiego Kielc), warunki naturalne, które sprzyjają rozwojowi turystyki, rozwinięta promocja gminy oraz zaangaŜowanie mieszkańców
w sprawy społeczne. Dynamiczny rozwój gminy Morawica spowodowany został
następującymi atutami: dogodne połoŜenie – bliskość miasta wojewódzkiego
i dobre połoŜenie komunikacyjne – przebiega droga krajowa nr 73, rozwinięta jest
infrastruktura – drogi, wodociągi, kanalizacja – 50% gminy; tania siła robocza;
jedna z najniŜszych w województwie świętokrzyskim stopa bezrobocia; wysokie
kwalifikacje, kompetencje pracowników, umiejętność pisania wniosków o dotacje.
Czynnikami zewnętrznymi sprzyjającymi rozwojowi gmin było przystąpienie
Polski do UE oraz moŜliwość korzystania ze wsparcia unijnego. Dzięki temu szereg inwestycji moŜliwy był do wykonania. Wpływ wszystkich wymiarów ZRL jest
znaczący na rozwój gminy. Główną determinantą sukcesu badanych gmin jest ich
dobra kondycja finansowa pozwalająca na rozwój inwestycji. Mimo iŜ w przypadku Masłowa posiłkowano się kredytami, jednak zostały one w sposób racjonalny
wykorzystane na rozwój gminy. W przypadku gminy Morawica realizacja znacznych inwestycji wpływających na poziom Ŝycia lokalnej społeczności była moŜliwa dzięki odpowiednim działaniom w ramach funkcji finansowej i aktywności
przedstawicieli urzędu gminy, a takŜe wpływowi kapitału obcego. Kolejną determinantą sukcesu gmin jest funkcja planistyczna, która pozwala sprecyzować cele
gminy i jej społeczności.
Badania wykazały, Ŝe sukces konkurencyjny gmin zaleŜy od realizowanej
funkcji organizacyjnej. W gminie Morawica funkcja ta umoŜliwiła wprowadzenie
wielu zmian, zgromadzenie środków z oszczędności i usprawnienie realizacji zaplanowanych zadań. W gminie Morawica przeprowadzono optymalizację oświaty;
przeprowadzono uelastycznienie urzędu gminy, sprywatyzowano zakład gospodarki komunalnej. Funkcja planistyczna gminy stoi na wysokim poziomie. Gmina
posiada silnie rozwiniętą sieć instrumentów strategicznych począwszy od strategii
rozwoju, planu rozwoju lokalnego, a skończywszy na studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Plany te często są korygowane
201
i dostosowywane do turbulentnego otoczenia. Badania wykazały silny związek
między angaŜowaniem się gminy w sprawy społeczne a wzrostem jej efektywności poprzez aktywizację mieszkańców. W obu gminach realizowane są takŜe funkcje społeczne z udzielonych dotacji.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
202
Barney J.B., Firm Resources and Sustained Competitive Advantage, „Journal of Management” 1991, no. 1.
Fahey L., Discovering Your Firm’s Strongest Competitive Advantages [in:] The Strategic Planning Management Reader, ed. L. Fahey, New Jersy, Englewood Cliffs: Prentice-Hall 1989.
Gierszewska G., Wawrzyniak B., Globalizacja. Wyzwania dla zarządzania strategicznego, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2001.
Gorynia M., Zachowania przedsiębiorstw w okresie transformacji. Mikroekonomia
przejścia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1998.
Griffin R., Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo PWN, Warszawa
1997.
Kaplan R.S., Norton D.P., WdraŜanie strategii dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej, Wydawnictwo Profesjonalne PWN, Warszawa 2010.
Klastry gospodarcze jako czynnik rozwoju regionu, Plawgo B. (red.), Państwowa
WyŜsza Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w ŁomŜy, ŁomŜa 2008.
Koźmiński A.K., Zarządzanie międzynarodowe, Wydawnictwo KiW, Warszawa 2000.
Koźmiński A.K., Zarządzanie. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2000.
Niepublikowana praca doktorska mgr Agnieszki Predygier, Wskaźniki konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw na przykładzie województwa świętokrzyskiego, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Obłój K., Strategia sukcesu firmy, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1993.
Olesiński Z., Zarządzanie w regionie. Polska – Europa – Świat, Wydawnictwo Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2005.
Penc J., Zarządzanie w warunkach globalizacji, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2003.
Perechuda K., Zarządzanie przedsiębiorstwem przyszłości, Koncepcje, Modele, Metody, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2000.
Pierścionek Z., Strategie rozwoju firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1996.
Porter M.E., Przewaga konkurencji, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2009.
Projekt pt: „Współpraca na rzecz wzrostu konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw
województwa świętokrzyskiego”, Działanie 2.6 ZPORR realizowany w latach 2006-2007 przez zespół Instytutu Zarządzania Akademii Świętokrzyskiej pod kierownictwem dra hab. Zbigniewa Olesińskiego.
Przedsiębiorstwo przyszłości – wizja strategiczna, Grudzewski W.M., Hejduk I.K.
(red.), Wydawnictwo ORGMASZ Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa
2002.
Relacje podmiotów rynkowych w warunkach zmian, K. Bilińska-Reformat (red.), Wydawnictwo Placet, Warszawa 2009.
Romanowska M., Strategie rozwoju i konkurencji, Wydawnictwo Centrum Informacji
MenedŜerskiej, Warszawa 1998.
21. Rue L.W., Holland Ph.G., Strategic Management: Concepts and Experiences,
McGraw-Hill Book Company, New York 1986.
22. Stankiewicz M.J., Konkurencyjność przedsiębiorstwa. Budowanie konkurencyjności
przedsiębiorstwa w warunkach globalizacji, „Dom Organizatora” Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń 2005.
23. Stoner J.A.F., Management, New Jersy, Englewood Cliffs: Prentice-Hall 1982.
24. Strategor, Zarządzanie firmą: strategie, struktury, decyzje, toŜsamość, Wydawnictwo
PWE, Warszawa 1999.
25. Wawrzyniak B., Odnawianie przedsiębiorstwa na spotkanie XXI wieku, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1999.
26. Yip G.S., Strategia globalna. Światowa przewaga konkurencyjna, Wydawnictwo
PWE, Warszawa 1996.
Abstrakt
Zarządzanie rozwojem lokalnym stanowi wyzwanie dla władz samorządowych
regionu (marszałek województwa) jak i takŜe dla władz lokalnych (wójt, burmistrz, prezydent miasta). Zarządzanie to nabiera szczególnej wagi w przypadku
gospodarki wolnorynkowej, decentralizacji państwa. Władze samorządowe stymulują rozwój regionalny i lokalny. Artykuł przedstawia studium przypadku gmin:
Morawica i Masłów. Gminy te mogą posłuŜyć jako przykład dobrych praktyk.
Studium tych gmin moŜe posłuŜyć jako dobry przykład działań prorozwojowych.
Artykuł został podzielony na dwie części stanowiące zwartą całość.
Management of local development on the example of case study in the Morawica and Masłów communes in 2003-2010. Part 2.
Management of local development is a challenge for both self-government authorities (marshal of the province) and local authorities (mayor, city president).
This management takes on special importance in case of free market economy
and decentralization of the state. Local authorities stimulate regional and local
development. This article presents a case study of the Morawica and Maslów
communes. The study of these communities could serve as a good example of prodevelopment activities. This article has been divided into two parts forming
a compact whole.
PhD Agnieszka Predygier, junior lecturer; PhD Michał A. Leśniewski, assistant
professor, The Jan Kochanowski University of Humanities And Natural Sciences in
Kielce.
203