Dolnośląski Inspektorat Ratowniczy

Związek Harcerstwa Polskiego
Chorągiew Dolnośląska
Dolnośląski Inspektorat Ratowniczy
ul. Nowa 6, 50-082, Wrocław
Internet: [email protected], www.dir.zhp.net.pl
tel. +48 693 355 305, +48 713 438 666
PORADNIK ORGANIZATORA
WĘDROWNICZEGO KURSU
PIERWSZEJ POMOCY HSR
Druhno, Druhu!
Oddajemy w Twoje ręce Poradnik Organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy Harcerskiej
Szkoły Ratownictwa (zwanego dalej po prostu kursem).
Mamy wielką nadzieję, że zachęci Cię do zorganizowania kursu w swoim środowisku, a dzięki
informacjom zawartym w tym poradniku przygotowanie kursu stanie się o wiele prostsze.
Organizując kurs należy spełnić szereg warunków stawianych przez Harcerską Szkołę Ratownictwa.
Poradnik ten w przystępny sposób przybliży krok po kroku proces organizacji kursu pierwszej pomocy.
Miłej lektury!
Instruktorzy Dolnośląskiego Inspektoratu Ratowniczego
Na wstępie zachęcamy do zapoznania się z dokumentami HSR dotyczącymi kursu
– dostępne na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce „Pliki do pobrania” -> „Organizacja
kursów”.
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
XIII.
XIV.
ORGANIZATOR
GRUPA KURSOWA
TERMIN
MIEJSCE
INSTRUKTORZY
ZGŁOSZENIE KURSU
KADRA POMOCNICZA
NIEZBĘDNY SPRZĘT I MATERIAŁY
KOSZTY
DOKUMENTACJA
PROBLEMY?
PO KURSIE - "BRĄZOWA BLACHA"
WOREK PRAKTYCZNYCH RAD
OBOWIĄZKI ORGANIZATORA W SKRÓCIE
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
I.
ORGANIZATOR
Organizator – jednostka, środowisko organizujące kurs, np. drużyna, hufiec. Pamiętaj, że jako inicjator
kursu jesteś odpowiedzialny za część organizacyjną kursu, czyli praktycznie za wszystkie aspekty
organizacji kursu od A do Z, wyłączając oczywiście część merytoryczną, którą zajmą się instruktorzy
HSR.
II.
GRUPA KURSOWA
Grupa kursowa może liczyć do 24 osób. Uczestnicy kursu muszą mieć ukończone 16 lat, być członkami
ZHP (nie muszą mieć złożonego Przyrzeczenia Harcerskiego) oraz opłacone składki harcerskie.
Uwaga! W kursie mogą też brać udział osoby spoza ZHP, jednak na pełną odpowiedzialność
organizatora kursu. W czasie jego trwania obowiązują ich takie same zasady jak harcerzy.
W przypadku gdy kursanci są niepełnoletni, organizator musi zapewnić opiekunów – instruktorzy HSR
nie są opiekunami, przyjeżdżają uczyć pierwszej pomocy.
Grupa przez cały okres kursu zostaje „skoszarowana”, zaś każde wyjście kursantów powinno być
uzgodnione z szefem szkolenia. Kursanci mają obowiązek uczestniczyć we wszystkich zajęciach – jest
to warunkiem zaliczenia kursu.
Grupa kursowa musi być podzielona na sekcje po 4-6 osób – podziału należy dokonać jeszcze przed
rozpoczęciem zajęć. Sekcje powinny być rozróżnialne, np. nazwane kolorami i oznaczone: kolorem
identyfikatora lub opaski na rękę. Każdy kursant powinien mieć identyfikator ze swoim imieniem i
przydziałem do sekcji. Instruktorzy i kadra również powinni mieć identyfikatory.
III.
MIEJSCE
Wybierając miejsce na kurs, pomyśl o wystarczającej ilości miejsca oraz dobrym zapleczu sanitarnym odpowiedniej ilości WC oraz prysznicach z ciepłą wodą.
Pamiętaj o zapewnieniu kilku osobnych pomieszczeń:
 do spania dla kursantów,
 do spania dla instruktorów i kadry,
 duża sala do wykładów (czyli taka, w której pomieszczą się wszyscy uczestnicy wraz z
instruktorami i kadrą pomocniczą oraz rzutnik i ekran),
 miejsca do ćwiczeń – tyle, na ile sekcji została podzielona grupa kursowa (miejscem takim mogą
być zamknięte pomieszczenia, korytarz, klatka schodowa – ważne aby było od siebie oddzielone
tak, aby grupy ćwiczeniowe nie przeszkadzały sobie wzajemnie)
Czyli przy 24-osobowym kursie należy zapewnić co najmniej cztery pomieszczenia. Warto wyznaczyć
także miejsce, w którym będą spożywane posiłki. Jeżeli masz dostęp do szkolnej sali gimnastycznej,
wykorzystaj to.
Bez względu na porę roku, zaistnieje potrzeba wyjścia na zewnątrz, więc zadbaj, aby miejsce to było
bezpieczne.
IV.
TERMIN
Kurs powinien trwać minimum 4 pełne dni. Najlepiej, gdy są to dwa weekendy (pt.-niedz.), dobrze,
żeby nie były zbyt odległe od siebie (2 kolejno po sobie lub z jednym weekendem przerwy).
Można też organizować kursy w jednej części – 4-5 dni, np. w wakacje, ferie.
Dostosuj terminy do możliwości instruktorów HSR. Warto pomyśleć o terminie rezerwowym – na
wszelki wypadek.
V.
INSTRUKTORZY
Jako organizator kursu, Twoim obowiązkiem jest zapewnić sobie instruktorów HSR, którzy poprowadzą
kurs. Skontaktuj się z chorągwianym inspektoratem ratowniczym (www.dir.zhp.net.pl [email protected]).
Lista wszystkich instruktorów wraz z ich adresami mailowymi znajduje się na stronie www.hsr.zhp.pl w
zakładce „Instruktorzy HSR”.
Jeden instruktor powinien przypadać na 6 kursantów plus szef szkolenia, tak więc jeżeli grupa
kursowa liczy 24 osoby, potrzebujesz min. 4 instruktorów + 1 szef. Jeżeli będzie ich więcej, tym lepiej.
Ważne jest, aby przynajmniej jeden instruktor (szef) posiadał klasę instruktorską B lub A.
Najczęściej to szef szkolenia kompletuje grupę instruktorów – należy to z nim ustalić.
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
VI.
ZGŁOSZENIE KURSU
Organizator ma obowiązek zgłoszenia kursu w formie biwaku w odpowiedniej komendzie hufca(dwa
weekendy to dwa biwaki). Jest to warunek konieczny, należy przedstawić szefowi szkolenia dokument
potwierdzający zatwierdzenie biwaku przez komendanta hufca, w przeciwnym razie kurs nie będzie
mógł się odbyć.
Zgłoszeniem kursu do HSR i uzyskaniem numeru kursu zajmuje się szef szkolenia. Aby było to
możliwe najpóźniej na tydzień przed planowanym rozpoczęciem kursu należy mieć już wszystko
ustalone z szefem.
VII.
KADRA POMOCNICZA
Aby kurs przebiegał sprawnie, bez przesunięć w czasie, niezbędny jest udział kadry pomocniczej.
Można ją podzielić na dwie grupy: pomoc programowa oraz pomoc logistyczna.
Jeżeli masz możliwość zaangażowania „brązowych”, a więc harcerzy już przeszkolonych, a w
przyszłości może instruktorów HSR, będą oni nieocenioną pomocą dla instruktorów podczas
wykładów, ćwiczeń, symulacji, gier. Bez nich trudno sobie wyobrazić kurs PP. Jeżeli „brązowych”
jeszcze nie ma w środowisku organizatora, porozmawiaj z instruktorami, posiadają oni bardzo często
listę osób, które jeżdżą na kursy w charakterze kadry pomocniczej. W tym wypadku jednak,
powinieneś zapewnić im wyżywienie i nocleg.
Druga grupa pomocników - logistyka odpowiedzialna jest za utrzymanie miejsca biwaku w czystości,
przygotowywanie posiłków, dbanie o dostęp do niezbędnych materiałów. Dzięki tej grupie ludzi,
zarówno kursanci jak i instruktorzy nie będą angażowani do tego typu prac, co pozwoli im skupić się
nad istotą kursu.
Nie zapomnij o jeszcze jednej ważnej postaci – oboźnym. To on będzie dbał o punktualność, sprawną
logistykę i ogólnie ład i porządek na kursie. Ważne jest to aby oboźnym była osoba ze środowiska w
którym organizowany jest kurs.
Uwaga! Nie można tez przesadzić w drugą stronę, kadry pomocniczej nie powinno być zbyt dużo, nie
więcej niż 10 osób.
Członkowie kadry pomocniczej, którzy mają już odznakę ratownika ZHP mogą ubiegać się o zostanie
IP – instruktorem potencjalnym, aby w przyszłości być instruktorem HSR. O szczegółach można
poczytać na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce „Jak zostać instruktorem HSR”. W razie pytań – kieruj
je do szefa szkolenia.
VIII.
KOSZTY
Instruktorzy HSR nie otrzymują zapłaty za prowadzenie zajęć. Ty jako organizator kursu, zobowiązany
jesteś do zapewnienia im zwrotu kosztów podróży( np. na podstawie biletów – szczegóły ustal z
szefem kursu), noclegu i wyżywienia:
I weekend: pt. – kolacja; sob. –śniadanie, obiad, kolacja; niedz. –śniadanie, obiad;
II weekend: pt. – kolacja; sob. –śniadanie, obiad, kolacja; niedz. – śniadanie.
Bardzo ważne jest też ubezpieczenie instruktorów i uczestników od następstw nieszczęśliwych
wypadków. Kwestią organizatora jest także zapewnienie dla absolwentów kursu pakietu pokursowego
– w celu omówienia szczegółów należy zwrócić się do szefa szkolenia. Orientacyjny koszt jednego
pakietu - do 15 zł (z przesyłką). Organizacyjnie musisz też zadbać o sprzęt i materiały do kursu.
Pojawiają się więc koszty, które powinieneś uwzględnić w preliminarzu kursu.
Warto pomyśleć o dofinansowaniu, np. z hufca, gminy, starostwa, itp..
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
IX. NIEZBĘDNY SPRZĘT I MATERIAŁY
Oto podstawowa lista:
 fantom do ćwiczeń resuscytacji krążeniowo-oddechowej - można go wypożyczyć z
Dolnośląskiego Inspektoratu Ratowniczego (szczegóły na stronie DIR www.dir.zhp.net.pl w
zakładce „Wypożyczalnia sprzętu”), PCK, z jednostki Straży Pożarnej, ze szkoły, studium
medycznego, itp.,
min. 1 fantom dorosłego człowieka na 12 kursantów (najlepiej 1 fantom na 6 kursantów),
1 fantom niemowlęcia na 24 kursantów,
 spirytus salicylowy lub skinsept 1 buteleczka na 1 fantoma,
 paczka niejałowych gazików ( 7x7 cm lub większe, paczka 100szt. na 1 fantoma),
 AED szkoleniowe 1 na 24 osoby – informacja o możliwości wypożyczenia na stronie DIR
www.dir.zhp.net.pl w zakładce „Wypożyczalnia sprzętu” oraz na stronie www.hsr.zhp.pl w
zakładce „Wypożyczanie AED”,
 materace/koce do ćwiczeń min. 1 na sekcję,
 flipchart/tablica lub coś po czym można pisać markerami/kredą lub zawiesić arkusze szarego
papieru,
 arkusze szarego papieru – 10 szt.,
 markery do flipcharta, do papieru(różne kolory), kreda (również kolorowa),
 rzutnik multimedialny,
 ekran (ew. można wykorzystać biały materiał, prześcieradło lub gładką białą ścianę-koniecznie
w sali wykładowej),
 głośniki, które można podłączyć do komputera,
 teczki papierowe na materiały dla każdego kursanta 1szt. na 1 kursanta,
 czajnik elektryczny na potrzeby instruktorów,
 gitara,
 świeczki (2-3 zwykle białe świece, 20-25 podgrzewaczy = małe okrągłe świeczki),
 Materiały do pozoracji:
o
Ciasto [przepis na ciasto w załącznikach],
o
Wazelina (2 opakowania)
o
Czerwony pigment do farb – (1 szt. na 4 kursantów)
o
Kilka farb plakatowych w tubkach – czerwone (1 szt./ 4 kursantów) i czarne (1/ 12
kursantów)
o
Fluid w jasnym/naturalnym kolorze( 3-4 tubki)
o
Fioletowe cienie do powiek (1-2 szt.)
o
Szpatułki, patyczki, pędzelki, gąbki itp. (4 pędzelki, kilka szpatułek, 2 gąbki do naczyń)
o
Ubrania do pozoracji które można zniszczyć (co najmniej 10 kompletów w różnych
rozmiarach- spodnie/koszulka/ koszula lub bluza),
 Materiały opatrunkowe
o
Rękawiczki jednorazowe (różne rozmiary, najwięcej M, gdy są to rękawiczki lateksowe
lub L, gdy winylowe, 1 paczka/3 kursantów)
o
Gaza 0,25 / 0,5 / 1 m2 (może być niejałowa, 4/ 1 kursanta)
o
Bandaż elastyczny (1/1 kursanta)
o
Opaska dziana (mogą być w różnych rozmiarach, najlepiej średniej szerokości, 5/ 1
kursanta)
o
Folia NRC (1/4 kursantów)
o
Plaster bez opatrunku, na rolce (2 rolki/sekcję)
o
Chusta trójkątna (1/1 kursanta)
o
Nożyczki (najlepiej ratownicze, 1/ sekcję)
o
Apteczka/ torba/ cokolwiek w roli apteczki sekcji (1/ sekcję + 1-2 w zapasie).
[Ta lista środków opatrunkowych to niezbędne minimum, można oczywiście zapewnić więcej
środków, nawet jeśli nie wszystkie zostaną wykorzystane na kursie, można je spożytkować
potem na ćwiczenia, zbiórki itp.]
Środki opatrunkowe lepiej kupować przez internet - taniej niż w aptece, można spróbować
bezpośrednio z hurtowni, warto też skontaktować się z pogotowiem, strażą pożarną, jednostką
wojskową – mogą wspomóc harcerzy.
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
X.
DOKUMENTACJA
Należy wydrukować z podanych wzorów, dokumenty znajdują się w załącznikach, do ściągnięcia
ze strony DIR www.dir.zhp.net.pl w zakładce „do pobrania”. Aby nie zmarnować papieru,
należy ustalić z szefem szkolenia ostateczną ilość i upewnić się, że wydrukowane zostaną
właściwe dokumenty.
1.
Protokół Wędrowniczego Kursu PP HSR – protokół należy wypełnić danymi
uczestników i przekazać szefowi na początku kursu. Wypełniać czytelnie, drukowanymi
literami lub na komputerze.
2.
Arkusze ocen RKO – 1 szt. dla uczestnika + zapas 5 szt.
3.
Arkusze ocen symulacji – 1 szt. dla kursanta + zapas 5 szt.
4.
Arkusze ocen egzaminów poprawkowych – ok. 10 szt.
5.
Karta umiejętności ratownika dla każdego kursanta.
6.
Wnioski do komendantów hufców po jednym wniosku do jednej komendy hufca.
7.
Świadectwa ukończenia kursu dla osób które ukończyły kurs z wynikiem pozytywnym
w języku polskim i angielskim – dobrze jest wydrukować je w kolorze na papierze
ozdobnym.
[wzór można otrzymać od szefa szkolenia]
8.
Świadectwa uczestnictwa w kursie dla uczestników negatywnie kończących kurs w
języku polskim i angielskim – dobrze jest wydrukować je w kolorze na papierze
ozdobnym.
[wzór można otrzymać od szefa szkolenia]
9.
Identyfikatory z imionami kursantów i kolorami lub numerami sekcji do których zostali
przydzieleni.
10. Identyfikatory z imionami instruktorów - podane przez szefa szkolenia, organizatorów,
kadry.
11. Procedury ratownicze Wędrowniczy Kurs PP HSR dla każdego kursanta [wzór
można uzyskać od szefa szkolenia] procedury należy przekazać kursantom przed
rozpoczęciem lub na początku kursu, w teczkach.
12. Wykorzystanie symulacji – 3 szt.
13. Karta IP – 2 szt. dla każdego ratownika ZHP z kadry pomocniczej, ubiegającego się o
przyznanie statusu IP.
XI. PROBLEMY?
W razie jakichkolwiek problemów związanych z organizacją kursu, porozmawiaj z szefem
szkolenia lub innymi instruktorami. Na pewno nie odmówią Ci pomocy. Pamiętaj, że w skrajnych
przypadkach, w razie niespełnienia warunków organizacyjnych, szef szkolenia ma prawo
odwołać kurs.
KURS, KURS I PO KURSIE…
XII. PO KURSIE - "BRĄZOWA BLACHA"
Jako organizator powinieneś dopilnować aby kursanci, którzy ukończyli kurs z wynikiem
pozytywnym otrzymali zaświadczenia ukończenia kursu oraz „brązową blachę”. Do Ciebie będzie
należało zebranie pieniędzy od kursantów za odznaki (po 20zł) i wpłata ich do szefa szkolenia,
który zamówi je dla Was.
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
XIII.
WOREK PRAKTYCZNYCH RAD

Zalecamy, aby organizator zbierał zaliczkę od kursantów, z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem – zmniejsza się wtedy liczba osób rezygnująca z uczestnictwa w kursie na
kilka dni przed rozpoczęciem kursu.

Jeżeli organizujesz kurs głównie dla swojego środowiska i dodatkowo masz wolne
miejsca, nie zapominaj o innych harcerzach. Pamiętaj o rozpowszechnieniu informacji o
kursie w swoim środowisku, hufcu, chorągwi. Zgłoszenia przyjmuj za pomocą formularza
- ustrzeżesz się pomyłek. Pamiętaj, aby wysłać kursantom mailem (lub w inny sposób)
potwierdzenia o przyjęciu ich na kurs.

Osoba odpowiedzialna za organizację kursu oraz oboźny nie powinni być jednocześnie
kursantami.

Miło jest, gdy oprócz standardowych posiłków dla instruktorów jest zapewniona również
woda do picia, kawa, herbata, cukier, mleko lub śmietanka do kawy.

Dobrze jest przedstawić szefowi szkolenia w jakich warunkach zapewniony jest nocleg,
posiłki.

Zapewnienie wyżywienia kadrze pomocniczej nie jest obowiązkiem organizatora,
natomiast dobrze jest docenić ich pracę i pamiętać o nich podczas planowania
wyżywienia.

Wyżywienie kursantów zależy od organizatora: kursanci mogą zapewnić sobie wszystkie
posiłki sami, organizator może zamówić lub przygotować obiad, wspólny dla kadry i
kursantów lub całość wyżywienia zapewnić dla wszystkich; z tymi zmianami wiążę się
oczywiście zmiana kosztu kursu.

Warto powiadomić kursantów, aby wzięli ubrania, które można pobrudzić.

Dobrze by było zapewnić samochód do dyspozycji podczas ćwiczeń. Przynajmniej
jednego dnia na parę godzin – można ustalić z szefem szkolenia, kiedy to będzie.

Pamiętaj, że na kursie nie może braknąć papieru toaletowego, worków na śmieci, mydła.
Miejsce, w którym odbywa się szkolenie nie zawsze je zapewnia.

Dobrze jest powiadomić pisemnie Komendę Miejską Policji, Pogotowie Ratunkowe oraz
Straż Miejską (jeśli istnieje w danym mieście) o organizowanym kursie. Często gry na
kursie odbywają się na zewnątrz i zaniepokojeni mieszkańcy zgłaszają sytuację do wyżej
wymienionych jednostek. Warto ich uprzedzić o takich telefonach.

Wygodnie jest mieć drukarkę w miejscu odbywania się kursu.

W ubrania do pozoracji można zaopatrzyć się w sklepie z odzieżą używaną.

Do pozoracji mogą się przydać sztuczne rany, dłonie, palce, stopy, itp.. do kupienia np. w
sklepach z artykułami śmiesznymi, przez internet.

Jeśli do dyspozycji jest laminarka, warto ją wykorzystać laminując świadectwa
ukończenia, uczestnictwa w kursie, identyfikatory.
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej
Poradnik organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy HSR
XIV.
OBOWIĄZKI ORGANIZATORA W SKRÓCIE:
zapewnienie odpowiedniej ilości instruktorów i szefa szkolenia,
zapewnienie kadry pomocniczej, oboźnego,
zgłoszenie kursu jako biwak,
pomieszczenia kursowe (nocleg, sala wykładowa, miejsca do ćwiczeń),
budynek, w którym odbywać się będzie kurs musi posiadać węzeł sanitarny
z prysznicami z ciepłą wodą (w liczbie adekwatnej do ilości uczestników),
fantom do nauki resuscytacji krążeniowo-oddechowej (1 fantom dorosłego człowieka
na 12 kursantów i 1 fantom niemowlęcia na 24 kursantów),
AED szkoleniowe (1 na 24 kursantów),
środki opatrunkowe potrzebne do realizacji zajęć,
środki pozoracyjne, w tym ubrania do pozoracji,
rzutnik multimedialny z ekranem, głośniki oraz papier szary i markery,
nocleg oraz zwrot kosztów podróży dla instruktorów prowadzących zajęcia,
zapewnienie wyżywienia dla instruktorów prowadzących zajęcia,
wydrukowanie odpowiednich materiałów oraz dokumentów potrzebnych do realizacji
kursu i zaświadczeń o ukończeniu kursu,
podział kursantów na sekcje, przygotowanie identyfikatorów dla kursantów,
instruktorów, kadry,
„skoszarowanie” uczestników na czas kursu, nawet, gdy pochodzą z miejscowości, w
której odbywa się szkolenie,
zapewnienie papierowej, wiązanej teczki na materiały dla każdego kursanta,
ubezpieczenie uczestników, instruktorów, kadry,
zapewnienie czajnika elektrycznego dla instruktorów, gitary i świeczek,
stała obecność pełnoletniego opiekuna grupy (instruktorzy nie są opiekunami,
przyjeżdżają uczyć pierwszej pomocy).
Powodzenia!
Autor: phm. Mateusz Rak
Korekta: pwd. Anna Aleksandrowicz, phm. Tomasz Sikora
DOLNOŚLĄSKI INSPEKTORAT RATOWNICZY
jest zespołem programowym Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
działającym w ramach Harcerskiej Szkoły Ratowniczej