klasa I gimnazjum

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie I
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Nr i temat lekcji
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
Dział I – Powitanie
biologii
1. Historia
i współczesność
biologii
2. Źródła wiedzy
biologicznej
3. Obserwacje
organizmów
4. Klasyfikacja
organizmów
5. Oznaczanie
organizmów
6. Budowa komórek
 wymienia nazwy dziedzin
biologii,
 podaje zakres badań pięciu
dziedzin biologii.
 określa podstawowe zasady
prowadzenia doświadczeń,
 wskazuje kolejne etapy
doświadczenia
potwierdzającego np.,
że roślinom do życia jest
niezbędne światło.
 nazywa obiekty, które mogą
być przedmiotem obserwacji,
 wskazuje przyrządy
umożliwiające obserwację
wybranych obiektów
przyrodniczych.
 wymienia charakterystyczne
cechy danego gatunku.
 wskazuje ważne etapy
 określa znaczenie
w rozwoju biologii jako nauki.
najnowszych odkryć biologii
i medycyny dla ludzkości.
 wskazuje zadania stojące
przed biologią u progu XXI
wieku.
 wskazuje etapy planowania
 podaje znaczenie
doświadczeń zgodnie
podstawowych pojęć
z zasadami,
związanych z tworzeniem
wiedzy biologicznej: problem
 proponuje proste
badawczy, hipoteza, próba
doświadczenie sprawdzające
kontrolna, próba
podaną przez siebie hipotezę.
doświadczalna.
 określa kolejne czynności
 przedstawia zasady
podczas obserwacji z użyciem
przygotowywania preparatu
lupy, mikroskopu, binokularu.
mikroskopowego.
 opisuje, na samodzielnie
wybranych przykładach, etapy
planowania i prowadzenia
doświadczeń.
 wyjaśnia znaczenie
klasyfikacji.
 prezentuje dokonania Karola
Linneusza i Karola Darwina.
 rozpoznaje, za pomocą kluczy  podaje charakterystyczne
i atlasów, pięć organizmów
cechy organizmów
roślinnych i pięć zwierzęcych.
zaliczanych do jednego
rodzaju, np. koniczyna, dąb
lub pies.
 wyjaśnia, czym jest komórka,  rozpoznaje na rysunkach
i schematach oraz nazywa
 podaje przykłady komórek
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
1
 uzasadnia konieczność
tworzenia naukowych nazw
gatunkowych.
 podaje zasady korzystania
z atlasów i kluczy podczas
oznaczania organizmów.
 opisuje sposoby barwienia
preparatów mikroskopowych.
 określa znaczenie
rozpoznawania i oznaczania
organizmów.
 podaje funkcje podstawowych  wskazuje, na samodzielnie
organelli.
wykonanym rysunku,
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Nr i temat lekcji
ocena dopuszczająca
budujących organizmy.
7. Pięć królestw
organizmów
 wymienia nazwy królestw
organizmów.
8. Czynności
 wymienia czynności życiowe
życiowe organizmów
organizmów,
 wskazuje, że organizmy
są zbudowane z komórek.
ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
podstawowe organelle.
 podaje charakterystyczne
cechy organizmów
zaliczanych
do poszczególnych królestw.
 definiuje odżywianie się,
oddychanie i wydalanie,
 wymienia czynności życiowe
organizmów i wskazuje ich
przebieg jako cechę życia.
podstawowe organelle.
 wskazuje drogi rozwoju
ewolucyjnego królestw
organizmów.
 określa, na czym polega
pobudliwość,
 uzasadnia sześcioma
argumentami, że dany
organizm jest żywy.
 uzasadnia, że podział
organizmów na królestwa jest
przyjętą w danej chwili umową,
która może ulegać zmianom.
 wykazuje, że organizmy
ewoluują.
 Dział II –
Funkcjonowanie
organizmów
9. Sposoby
odżywiania się
organizmów
10. Sposoby
oddychania
organizmów
11. Sposoby
rozmnażania się
organizmów
 określa, czym jest odżywianie  wykazuje różnice między
 opisuje przebieg procesu
się,
odżywianiem się
fotosyntezy.
samożywnym i cudzożywnym.
 nazywa sposób odżywiania
się wybranych przez siebie
organizmów.
 określa, czym jest
 wskazuje przykłady
 wykazuje różnice w wymianie
oddychanie,
organizmów oddychających
gazowej roślin i zwierząt.
w
różny
sposób,
 nazywa sposób oddychania
wybranych przez siebie
 podaje przykłady
organizmów.
wykorzystania energii
w organizmie.
 określa, czym jest
 podaje przykłady rozmnażania  uzasadnia, że rozmnażanie
rozmnażanie się,
się płciowego i bezpłciowego
płciowe daje większą
organizmów.
możliwość zmienności
 nazywa sposób rozmnażania
organizmów niż rozmnażanie
się wybranych przez siebie
bezpłciowe.
organizmów.
 Dział III – Od
wirusów do glonów
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
2
 opisuje różnorodność
sposobów odżywiania się
wśród organizmów
cudzożywnych, z podaniem
odpowiednich przykładów.
 porównuje oddychanie tlenowe
i beztlenowe.
 wyjaśnia wpływ rozmnażania
płciowego na ewolucję
organizmów.
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Nr i temat lekcji
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
12. Wirusy i priony
 wskazuje, że wirusy nie mają  wymienia charakterystyczne
budowy komórkowej,
cechy wirusów.
 wymienia choroby człowieka
wywoływane przez wirusy.
 uzasadnia nieskuteczność
leczenia chorób wirusowych
antybiotykami.
 podaje charakterystykę chorób
prionowych.
13. Bakterie
 wskazuje środowiska życia
bakterii.
 opisuje czynności życiowe
bakterii.
 uzasadnia ważną rolę bakterii
jako destruentów.
 opisuje cechy budowy
organizmów, na podstawie
których zostały one zaliczone
do poszczególnych grup
królestwa protistów,
 wyjaśnia, co to są organelle.
 charakteryzuje protisty
chorobotwórcze.
 opisuje czynności życiowe
grzybów.
 uzasadnia możliwość
wykorzystania skali porostowej
do określenia stopnia skażenia
środowiska.
 nazywa różne formy
współżycia grzybów z innymi
organizmami i podaje
odpowiednie przykłady.
14. Protisty
 określa rolę bakterii
w przyrodzie i życiu
człowieka.
 wymienia główne grupy
 wskazuje na schemacie
organizmów zaliczanych
i nazywa organelle,
do królestwa protistów,
 opisuje funkcje wybranych
 rozpoznaje na ilustracjach
organelli,
i podaje nazwy przedstawicieli  wymienia nazwy protistów
głównych grup protistów.
chorobotwórczych.
15. Grzyby i porosty  wymienia charakterystyczne
cechy grzybów,
 określa, czym jest porost.
16. Rola grzybów
w przyrodzie
17. Glony
 wskazuje zastosowanie skali
porostowej do oceny stopnia
skażenia środowiska.
 wymienia organizmy zaliczane  podaje sposoby odżywiania
do destruentów,
się grzybów,
 podaje, przy użyciu atlasów
 wskazuje rolę destruentów
i kluczy, przykłady grzybów
w przyrodzie.
jadalnych, trujących
i niejadalnych.
 wymienia nazwy królestw,
 wskazuje różnice między
do których są zaliczane glony,
glonem jednokomórkowym,
kolonijnym
 podaje znaczenie glonów
i wielokomórkowym, podaje
w przyrodzie i życiu
odpowiednie przykłady
człowieka.
organizmów.
 Dział IV – Świat
roślin
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
3
 opisuje rolę grzybów
w rozkładzie materii
organicznej,
 charakteryzuje grzyby jako
pasożyty.
 opisuje czynności życiowe
glonów.
 uzasadnia przynależność
glonów do różnych królestw.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
ocena dopuszczająca
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
ocena dostateczna
18. Najstarsze
rośliny lądowe
 podaje przykłady roślin
zarodnikowych,
 określa znaczenie roślin
zarodnikowych w przyrodzie.
19. Rośliny
nagozalążkowe
 na wybranym okazie rośliny
 opisuje cykl życiowy
nagonasiennej rozpoznaje
nagozalążkowych,
podstawowe organy,
 wskazuje na mapie świata
 rozpoznaje i nazywa pospolite
rozmieszczenie roślin
rośliny nagozalążkowe.
nagozalążkowych.

 wskazuje części kwiatu rośliny  określa rolę kwiatu
okrytozalążkowej,
w rozmnażaniu roślin
okrytozalążkowych;
 rozpoznaje i nazywa pospolite
rośliny okrytozalążkowe za
 wyjaśnia pojęcia i opisuje ich
pomocą atlasów i kluczy,
znaczenie: słupek, zalążnia,
zalążek, woreczek pyłkowy,
 wskazuje na podstawowe
ziarno pyłku, łagiewka
różnice w budowie kwiatów
pyłkowa, zarodek, nasienie,
owado- i wiatropylnych.
owocnia, owoc.
 opisuje rolę nasion
 opisuje proces kiełkowania
w rozprzestrzenianiu się roślin
nasion i wymienia czynniki
nasiennych.
kiełkowania,
 przedstawia bezpłciowe
sposoby rozmnażania się
roślin.

20. Rośliny
okrytozalążkowe.
Cykl życiowy
21. Rośliny
okrytozalążkowe.
Owoce i nasiona
 wykazuje zależność
 opisuje charakterystyczne
rozmnażania płciowego roślin
cechy roślin zarodnikowych.
zarodnikowych od obecności
wody.
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
4


 przedstawia rozmnażanie się
roślin zarodnikowych,
 wskazuje cechy różniące
mszaki, paprocie, skrzypy
i widłaki.
przedstawia zmiany
 opisuje rozmnażanie płciowe
zachodzące w kwiecie roślin
roślin nagozalążkowych
nagozalążkowych
ze szczególnym
po zapłodnieniu,
podkreśleniem uniezależnienia
zapłodnienia od obecności
opisuje rolę nagozalążkowych
wody w środowisku,
w gospodarce i życiu
codziennym.
 wskazuje na moment
tworzenia się tkanki zapasowej
w zalążkach i wskazuje
na konsekwencje tego
zjawiska.
opisuje budowę kwiatu
 przedstawia i objaśnia
i wskazuje rolę
schemat rozmnażania się
poszczególnych części
roślin okrytozalążkowych.
w zapyleniu,
wskazuje etapy powstawania
owoców po zapłodnieniu.
 opisuje budowę owocu
i nasienia rośliny
dwuliściennej,
 charakteryzuje budowę
ziarniaków.
 opisuje związek budowy
owoców ze sposobem
rozsiewania się nasion.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
22. Różnorodność
i znaczenie
roślin
okrytozalążkowych
 opisuje główne podobieństwa  wskazuje podobieństwa
i różnice między roślinami
i różnice między roślinami
zarodnikowymi a nasiennymi.
nago- i okrytonasiennymi.
 wskazuje cechy, które
pozwoliły roślinom
okrytozalążkowym
zdominować współczesną
florę świata.
23. Budowa
wewnętrzna roślin
 wymienia rodzaje tkanek
roślinnych,
 rozpoznaje na ilustracjach
tkanki roślinne.
 wymienia funkcje liści.
 wskazuje rodzaje tkanek
 wykazuje związek budowy
na schemacie organów rośliny.
tkanki z pełnioną funkcją.
24. Organy roślin –
związek ich budowy
i funkcji. Liść
25. Organy roślin –
związek ich budowy
i funkcji. Korzeń
 opisuje podstawowe funkcje
korzeni,
 rozpoznaje u okazów
naturalnych lub na rycinach
rodzaje systemów
korzeniowych.
 podaje podstawowe funkcje
poszczególnych tkanek
roślinnych.
 określa i objaśnia kierunki
rozwoju roślin
okrytozalążkowych.
 na podstawie samodzielnie
 opisuje budowę tkankową
 wyjaśnia zależność między
wykonanego rysunku nazywa
liścia,
parowaniem a pobieraniem
części liścia.
wody przez roślinę,
 wskazuje na związek
zewnętrznej i wewnętrznej
 opisuje różne przekształcenia
budowy liścia
liści i pełnione przez nie
z przystosowaniem
funkcje.
do fotosyntezy.
 opisuje dodatkowe funkcje
 opisuje budowę zewnętrzną
 wyjaśnia, na czym polega
pełnione przez korzeń.
korzenia,
osmoza i jaka jest rola tego
zjawiska w pobieraniu przez
 opisuje procesy przebiegające
korzeń wody i soli
w różnych strefach korzenia.
mineralnych,
 wyjaśnia, na czym polega
współpraca korzeni
z bakteriami azotowymi
i grzybami.
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
5
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
ocena dopuszczająca
26. Organy roślin –
związek ich budowy
i funkcji. Łodyga
ocena dostateczna
 opisuje budowę zewnętrzną
 opisuje podstawowe
pędu,
i dodatkowe funkcje pełnione
przez łodygę.
 charakteryzuje podstawowe
funkcje pełnione przez łodygę,
 wskazuje i nazywa organy
rośliny na okazach
naturalnych i rycinach.
AUTORZY: Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Mariola Kukier-Wyrwicka, Hanna Werblan-Jakubiec
6
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
ocena bardzo dobra i
ocena dobra
celująca
 opisuje różne przekształcenia  opisuje związek budowy
łodyg i omawia ich rolę.
wewnętrznej i zewnętrznej
pędu i korzenia w krążeniu
substancji odżywczych, soli
mineralnych i wody w roślinie.