Pobierz artykuł PDF

KREOWANIE PRZYJAZNYCH ROZWIZA W ADMINISTRACJI PASTWOWEJ
CZYLI JAK REALIZOWA
HASŁO „PRZYJAZNA ADMINISTRACJA”
JERZY KISIELNICKI
Uniwersytet Warszawski
Streszczenie
Artykuł przedstawia wybrane problemy dotyczące realizacji koncepcji przyjazna
administracja paĔstwowa. Skoncentrowano siĊ w nim na dwóch kluczowych zagadnieniach: zaproponowano pojĊcie przyjazna administracja oraz okreĞlono warunki
jej tworzenia. Konsekwencją proponowanych działaĔ powinna byü taka transformacja tradycyjnej administracji paĔstwowej, która pozwoli na poprawĊ jakoĞci obsługi
społeczeĔstwa Analizie poddano ogólnokrajowe rejestry publiczne i ich relacje z innymi typami rejestrów publicznych. Stanowią one istotny element informacyjnej
infrastruktury paĔstwa i stanowią istotny element tworzenia spójnego systemu przyjazna administracja. Efekty zrealizowania koncepcji przyjazna administracja
przynosi obok tzw. efektów miĊkkich równieĪ efekty twarde – wymierne. Tylko zmodernizowanie systemu podatkowego i wyeliminowanie systemu podwójnego liczenia
podatków od dochodów osobistych (urząd podatkowy i podatnik) przynosi szacunkowe oszczĊdnoĞci w wysokoĞci ok. 1,5–2 mld. zł rocznie.
Słowa kluczowe: administracja pastwowa, interoperacyjno, rejestry pastwowe, jako obsługi
społeczestwa
1. Czy administracja pastwowa moe by przyjazna?
Kady obywatel na podstawie swoich dowiadcze odpowie tak, albo nie. Wikszo z nas
nie ma najlepszych w tym zakresie dowiadcze. Wynika to z faktu trudnoci w okreleniu w miar precyzyjne kryteriów oceny. yjemy w okresie kryzysu i nie zawsze posiadamy odpowiednie
rodki finansowe i kadrowe, aby ten szczytny zamiar zrealizowa. Rzd majc alternatyw wydatki na ochron zdrowia czy na administracje wybierze co jest zrozumiałe to pierwsze. Dla
pojedynczego obywatela przyjazna administracja pastwowa to taka z któr mamy jak najmniej do
czynienia i nie spotykamy si z jej przedstawicielem czyli z urzdnikiem pastwowym.
Kryteria oceny przyjaznej administracji s zarówno bardziej intuicyjne ni naukowe i s
w wikszoci subiektywnymi odczuciami poszczególnych obywateli.
W Polsce administracja pastwowa realizuje programu „Przyjazna administracja”. Jego celem
jest poprawa jakoci pracy szczególnie administracji rzdowej. Urzdy pastwowe s oceniane
pod ktem m.in. systemów obiegu i udostpniania informacji obywatelom, uproszczenia i skrócenia procedur obsługi klienta, warunków socjalnych i ich dostpnoci dla klienta oraz klimatu
i organizacji pracy.
Na podstawie przeprowadzonych analiz uwaa si, e decydujcym kryterium oceny urzdów
administracji pastwowej przez obywatela jest to, na ile zostanie skrócony czas jego obsługi. Kryterium to jest bardzo mocno zwizane z kompetentnoci i organizacj pracy urzdu. Trudno
bowiem uzna, e mamy przyjazny urzd, jeeli w celu zarejestrowania samochodu musimy
86
Jerzy Kisielnicki
Kreowanie przyjaznych rozwiązaĔ w administracji paĔstwowej
czyli jak realizowaü hasło „przyjazna administracja”
odwiedzi urzd co najmniej trzykrotnie. Nawet jeeli w niektórych urzdach jak w Warszawie
Ursynów dostajemy zaproszenie przez SMS i nie musimy czeka w kolejkach, a osoba nas obsługujca jest umiechnita i kompetentna, to trzykrotny przyjazd do urzdu w jednej sprawie, na
pewno nie wzbudza zachwytu obywatela.
W artykule zostan przedstawione wybrane zagadnienia zwizane z realizacj projektu „Przyjazna administracja pastwowa”. Szczególny nacisk zostanie połoony na aspekty informatyzacji
rejestrów publicznych, które uwaamy za problemy kluczowe w naszej drodze do budowy tego
projektu. Pragniemy tu przedstawi przesłanki do interoperacyjnego wykorzystania rejestrów publicznych w procesie realizacji zada publicznych drog elektroniczn. Konsekwencj
proponowanych kierunków działa powinna by taka transformacja tradycyjnej administracji która
po pastwowa zwoli na popraw jakoci obsługi społeczestwa przez organy administracji. Jako
t mona okreli przez minimalizacj kosztów społecznych mierzonych kryterium oszczdnoci
czasu obsługi obywateli.
Uwaa si, e dla kreowania przyjaznych rozwiza w administracji pastwowej jest zapewnienia interoperacyjnoci rejestrów publicznych funkcjonujcych na terenie Polski, niezalenie od
ich przeznaczenia. W nich naley przewidzie konieczno zamieszczenia odpowiednich standardów informacyjnych, które z kolei pozwol na realizacj dla wszystkich rejestrów publicznych
zasady interoperacyjnoci organizacyjnej. W wyborze tych standardów powinno si posługiwa
si kryteriami rachunku ekonomicznego, uwzgldniajcego usprawnienia procesu obsługi społeczestwa.
Zadaniem jest równie pogodzenie zasad centralizacji i autonomii poszczególnych podmiotów
organizacyjnych. w administracji pastwowej Celem artykułu jest okrelenie minimalnych wymaga dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej, uwzgldniajcej
konieczno zachowania spójnoci prowadzenia rejestrów publicznych i wymiany informacji
w formie elektronicznej z podmiotami publicznymi.
2. Podstawy merytoryczne budowy platformy interoperacyjnej
W literaturze przedmiotu spotykamy si z dwoma podstawowymi pojciami rejestrów a mianowicie: administracyjnymi [Oleski 2006] i publicznymi [ustawa Dz. U. z 17 lutego 2005 nr 64,
poz. 565, z pón. zmianami].
Rozrónienie to nie jest dla praktyki moe istotne, ale ze wzgldów metodologicznych naley
na nie zwróci uwag. Pojcie rejestry administracyjne jest nieco szersze, poniewa nie kady rejestr administracyjny jest publiczny, czyli ogólnie dostpny. W artykule podano analizie
ogólnokrajowe rejestry publiczne i ich relacje z innymi typami rejestrów publicznych. Stanowi
one istotny element informacyjnej infrastruktury pastwa i s niezbdnym elementem tworzenia
spójnego systemu.
Ogólnokrajowy rejestr publiczny stanowi wykazy, listy, spisy dotyczce: podmiotów (osób
fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadajcych osobowoci prawnej),
obiektów materialnych, procesów zarówno ekonomicznych, jak i społecznych oraz technologicznych, zdarze ekonomicznych, społecznych, ekologicznych, technicznych i innych.
Na podstawie ustawy o informatyzacji podmiotów realizujcych zadania publiczne z 17 lutego 2005 r. przyjmuje si, e rejestr publiczny to: ewidencja, wykaz, lista, spis albo inna forma
ewidencji, słuca do realizacji zada publicznych, prowadzona przez podmiot publiczny na podstawie odrbnych przepisów ustawowych.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 26, 2010
87
Według T. Staweckiego rejestr publiczny to zbiór informacji o osobach, rzeczach lub prawach, który posiada okrelone i wymienione w publikacji cechy. Prezes GUS profesor Józef.
Oleski (wywiad bezporedni w czerwcu 2008) stwierdza, e obecnie w Polsce funkcjonuje około
700 rónego typu rejestrów publicznych. Niektóre systemy ewidencyjne (rejestry publiczne) prowadzone s w wersji elektronicznej. Przykładowo s to: Krajowy Rejestr Sdowy (KRS),
Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludnoci (PESEL), Centralna Ewidencja Pojazdów
i Kierowców (Cepik), Krajowy Rejestr Urzdowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON),
Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP).
Podstaw rónego typu rejestrów publicznych s systemy informacyjne dla takich zada, jak
midzy innymi systemy: podatkowe, ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego,
pomocy społecznej, rynku pracy i inne. Kady z rejestrów pełni wiele funkcji zwizanych z charakterystyk gromadzonych w nim informacji.
Interoperacyjno dotyczy zdolnoci współpracy miedzy rónymi systemami informatycznymi. Mona j te mona okreli jako system, który składa si ze standardów i wskazówek
opisujcych sposoby, przez które organizacje maj lub powinny komunikowa si z innymi organizacjami lub poszczególnymi osobami fizycznymi. M. Wisniewski [2005] nazywa j zdolnoci
dwóch lub wikszej liczby komponentów do wymiany informacji, rozumienia jej oraz wykorzystania. Analizujc systemy pod wzgldem ich interoperacyjnoci, zwrócono szczególn uwag na
minimalne wymagania dla publicznych systemów informatycznych zawartych w Polskich Ramach
Interoperacyjnoci [http://www.standardy.org/node/72]. Pytania o interoperacyjno systemów informatycznych pojawiły si po raz pierwszy w momencie, kiedy systemy informacyjne przestały
tworzy monolit pojciowy, organizacyjny oraz technologiczny. Brak odpowiednich technologii
skutecznie zniechcał do tworzenia rozwiza uniwersalnych. Od czasu rozprzestrzenienia si narzdzi Internetu Semantycznego [Berners-Lee i inni., 2001] mona jednak zobaczy problem
w zupełnie innym wietle.
Wyrónia si interoperacyjno techniczn, organizacyjn i semantyczn. Interoperacyjno
techniczna to zdolno systemów informatycznych do wymiany oraz współdzielenia danych w
celu stworzenia efektywnych i skutecznych systemów informacyjnych. Interoperacyjno techniczna jest nierozłcznie zwizana z przechowywaniem oraz udostpnianiem danych za pomoc
otwartych standardów – tam, gdzie s one dostpne – zapisu danych i otwartych protokołów telekomunikacyjnych. Takie podejcie gwarantuje kademu dostawcy technologii moliwo
stworzenia własnych rozwiza technologicznych, realizujcych potrzeby pastwa, a kademu
obywatelowi wolny wybór najodpowiedniejszego narzdzia sporód dostpnych w obrocie rozwiza technologicznych. W ramach realizacji tego rodzaju rozwiza firmy Microsoft, 1&1,
Bird&Bird, Corisecio, Open-Xchange i Sopera planuj wspólne opracowanie standardu ISB (Internet Service Bus). Miałby si on troszczy o interoperacyjno serwisów bazujcych na Javie
i NET.
Interoperacyjno organizacyjna polega na okrelaniu zainteresowanych stron i procesów
organizacyjnych zwizanych ze wiadczeniem konkretnej usługi administracji elektronicznej
i osiganiem porozumienia midzy nimi co do tego, w jaki sposób zorganizowa ich interakcje, tj.
zdefiniowa ich biznesowe interfejsy.
Interoperacyjno semantyczna polega na zapewnianiu, e sens informacji nie zostanie zagubiony w procesie wymiany informacji oraz zostan one zachowane i zrozumiane przez
zaangaowane osoby, programy uytkowe i instytucje.
88
Jerzy Kisielnicki
Kreowanie przyjaznych rozwiązaĔ w administracji paĔstwowej
czyli jak realizowaü hasło „przyjazna administracja”
Zajmujemy si interoperacyjnoc organizacyjn, która wyznacza ramy funkcjonowania sytemu „przyjazna administracja”. Jako platform integracyjn, na podstawie analizy pola recepcji
kadego z analizowanych rejestrów, mona przyj te rejestry publiczne, które maj charakter
ogólnokrajowy. Na podstawie przeprowadzanych bada mona postawi hipotez, i tak funkcj
mog pełni: REGON (Rejestr Gospodarki Narodowej), PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludnoci), NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej), TERYT (Krajowy Rejestr
Urzdowy Podziału Terytorialnego Kraju), KRS (Krajowy Rejestr Sdowy). Odpowied na pytanie, jakie rejestry bd stanowi platform integracji i posiada „moc” referencyjn, powinna
zosta udzielona na podstawie odpowiedniej analizy ekonomicznej i analizy mocowa prawnych.
Oczywicie rejestry publiczne s najbardziej wspólnym zasobem informacyjnym administracji
pastwowej i stanowi znaczcy element infrastruktury przyjaznego pastwa.
3. Wybór rejestrów publicznych dla platformy interoperacyjnej –propozycje wyboru
Funkcjonowanie rejestrów publicznych dotyczy zagadnie przetwarzania informacji. Jednak
jak wyznaczy wartoci informacji? odpowied na to pytanie do dzi stanowi nierozwizany problem. Jest on w miar prosty w sytuacji, kiedy wyznaczamy warto pojedynczej informacji, gdy
natomiast mamy do czynienia z milionem informacji, sytuacja jest jakociowo zupełnie inna. Dla
systemów doradczych, takich jak systemy stosowane w zarzdzaniu gospodarczym, warto informacji jest zwizana z procesem podejmowania decyzji, a wic z prawdopodobiestwem
zaistnienia rónych sytuacji decyzyjnych. Inaczej metodologicznie podejdziemy do oblicze efektywnoci funkcjonowania systemu rejestrów publicznych. Inaczej bowiem oceni system
informatyczny pojedynczy uytkownik, grajcy na giełdzie i korzystajcy z wyspecjalizowanego
systemu doradczego, a inaczej kierownictwo organu administracji pastwowej lub samorzdowej,
który dziki „kokpitowi zarzdzania” posiada aktualne informacje o administrowanej przez siebie
organizacji, na przykład o cigalnoci podatków lub wiadczonych usługach zdrowotnych. Pewn
słaboci zawartych w literaturze propozycji obliczania efektywnoci zastosowa informatyki jest
nieuwzgldnianie włanie tej istotnej rónicy. Trudno rachunek opiera na szacowaniu wartoci
informacji za pomoc narzdzi statystycznych w sytuacjach systemów rejestrów publicznych, kiedy przetwarzamy miliony (i wicej) danych.
Inwestowanie w informatyzacj rejestrów publicznych ma na celu unowoczenienie systemu
zarzdzania. Sprawno funkcjonowania takiego systemu zaley od wielu czynników, bardzo czsto trudnych do identyfikacji. Czsto posługujemy si pojciami wymiernych i niewymiernych
efektów, albo bardziej precyzyjnie efektów trudno mierzalnych.
Efektywno korzystania z informatyki w administracji zaley nie tylko od organizacji, ale te
od otoczenia, czyli uytkowników, a wic poszczególnych obywateli i organizacji. Organizacja
powizana jest z innymi podmiotami wieloma kanałami. Sprawno powiza, czyli tzw. interface, wpływa na sprawno całego układu. Uytkownicy systemu informatycznego, zawierajcego
rejestry publiczne, maj róne preferencje, które nie zawsze s midzy nimi zgodne, a wrcz bywaj konfliktowe. Trudno sprawia okrelenie wzajemnych relacji midzy wszystkimi
uytkownikami danego systemu i nadaniu im odpowiednich wag.
Podstawowy dylemat rachunku efektywnoci dla tworzenia i eksploatacji systemów rejestrów
publicznych oceny stanowi odpowiedzi na pytania:
Kto jest moim uĪytkownikiem?
Jakie potrzeby ma w tym wzglĊdzie mój uĪytkownik?
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 26, 2010
89
Jakie metody rachunku ekonomicznego wybierze do podjĊcia właĞciwej decyzji?
Odpowiedzi na pierwsze pytanie jest identyfikacja, na drugie – okrelenie kryterium wyboru,
a na trzecie – podjcie odpowiedniej decyzji.
Wpływ na efektywno rozwiza w zakresie funkcjonowania rejestrów publicznych maj,
jak ju przedstawilimy wczeniej, róne czynniki. Ze wzgldu na charakter i ródło pochodzenia
moemy je pogrupowa nastpujco [Kisielnicki 2008]: techniczne, ekonomiczne, organizacyjne,
socjologiczno-psychologiczne, prawne.
Wymienione czynniki uzasadniaj stanowisko, e ocena systemu funkcjonowania rejestrów
publicznych powinna by wielokryterialna. Wikszo z nich nie działa samoistnie, lecz wystpuje
w rónych relacjach. W konsekwencji ocena efektywnoci rozwiza funkcjonowania rejestrów
publicznych nie moe przesdza o podjciu decyzji. Ocen tak, jak i cały rachunek ekonomiczny, traktujemy bowiem jako element doradczy procesu podejmowania decyzji. Bardzo czsto
ocena musi by wsparta analiz konsekwencji społecznych i odczu uytkowników – obywateli.
W przeprowadzonych badaniach nad efektywnoci informatyzacji urzdu miasta, prezydent jednego z miast wojewódzkich postawił przed zespołem realizujcym nastpujce zadanie: Naley
tak usprawni system obsługi mieszkaców, aby skróci terminy realizacji obsługi i abym wygrał
nastpne wybory.
Okrelenie tego, co potocznie jest nazywane społecznymi skutkami, napotyka wiele trudnoci.
Negatywne odczucia społeczne, (czyli zadziałanie zespołu tzw. mikkich czynników w procesie
zarzdzania) moe powodowa tak wielki opór wród obywateli kraju, e naley zrezygnowa ze
zmian lub te przeprowadzi dodatkow akcj wyjaniajc. Mimo e z punktu widzenia czystej
oceny efektywnoci zastosowanie informatyki jest wysoce opłacalne, to jednak inne wzgldy powoduj, e dany system nie jest realizowany. Na opłacalno zastosowa informatyki do procesu
usprawnienia funkcjonowania rejestrów publicznych wpływaj równie czynniki, które zale zarówno od sytuacji istniejcej wewntrz organizacji, jak i na zewntrz, a wic w otoczeniu dalszym
i bliszym. Przykładowo takim czynnikiem s działania lobbystyczne.
Jakie rejestry bd stanowi platform integracji i posiada „moc’ referencyjn, jest przedmiotem rozwaa w tym punkcie. Odpowied na to pytanie, jak ju wczeniej wspomniano,
wymaga analizy ekonomicznej, jak te analizy umocowa prawnych. Ze wzgldu na przeprowadzone wczeniejsze badania, punkt cikoci został połoony na zagadnienia ekonomiczne. Do
bardziej szczegółowych bada wybrano z wczeniej analizowanych około 70 rejestrów nastpujce rejestry publiczne: PESEL, REGON, NIP, KRS, TERYT, Rejestr działek. Analiza funkcji tzw.
rejestrów referencyjnych, a wic systemów, których wewntrzne standardy informacyjne s uznawane przez wszystkie inne rejestry, została przeprowadzona ze wzgldu na kryteria kosztowe
i uytecznoci.
Kryteria kosztowe zwizane s z poszukiwaniem optimum midzy wymaganiami: centralizacji spójnoci systemów, maksymalizacji pola recepcji i minimalizacji redundancji. Centralizacja
spójnoĞci polega na zapewnieniu zdolnoci systemów informatycznych do wymiany i współdzielenia danych w celu stworzenia efektywnych i skutecznych systemów informacyjnych, czyli jest to
kryterium zapewnienia interoperacyjnoci. Maksymalizacja pola recepcji to wybór takich rejestrów, które s w miar pełne, czyli obejmuj one swoim zakresem cały zbiór analizowanego
zjawiska. Porównujc przykładowe dwa rejestry publiczne: PESEL i NIP, moemy zauway, e
PESEL dotyczy wszystkich obywateli, czego nie mona powiedzie o NIP (nie wszyscy obywatele
Polski płac podatki). Minimalizacja redundancji oznacza, e naley w budowie rejestrów ograniczy powtórzenia. Nie ma potrzeby, aby obywatel posiadał dwa identyfikatory z dwóch rónych
90
Jerzy Kisielnicki
Kreowanie przyjaznych rozwiązaĔ w administracji paĔstwowej
czyli jak realizowaü hasło „przyjazna administracja”
rejestrów, czyli PESEL i NIP. Podobnie, porównujc rejestry publiczne REGON i KRS, wida, e
wystarczy tylko jeden rejestr publiczny. Wydaje si, e rol t obecnie spełnia KRS, ale w tym
wzgldzie rozstrzygniecie nie jest jednoznaczne.
Kryteria uytecznoci funkcjonowania systemów informacyjnych administracji powinny by
analizowane w ramach oddzielnych studiów. W nich to naley okreli preferencje poszczególnych grup uytkowników tych systemów. Badania czstkowe przeprowadzono nad uytecznoci
takich systemów, jak: systemy ubezpiecze społecznych, systemy podatkowe, systemy ewidencji
ludnoci, systemy rejestracji pojazdów, systemy rejestracji działalnoci gospodarczej, systemy
wydawania praw jazdy,
Analiza została przeprowadzona z punktu widzenia petentów, czyli zarówno osób fizycznych,
jak i poszczególnych podmiotów gospodarczych. Wikszo badanych okreliło czas załatwiania
sprawy jako kryterium, które powinno by przede wszystkim brane pod uwag przy ocenie sprawnoci funkcjonowania sytemu administracyjnego. Wynika to z faktu, e w wikszoci przypadków
obywatel traci wiele czasu na załatwienie pojedynczych spraw. Czas ten jest powicany na to, aby
dostarczy do urzdu, rozpatrujcego dan spraw i wydajcego decyzj, wymagane dokumenty
ródłowe. W wikszoci sytuacji s one w dyspozycji rónego typu organizacji. Gdyby istniała
odpowiednia platforma, integrujca odpowiednie rejestry bazowe, to dokumenty te mogłyby by
bezporednio przesyłane drog elektroniczn, bez angaowania czasu obywateli lub pracowników
rónych jednostek organizacyjnych.
Klasycznym negatywnym przykładem s wymagania ZUS, który domaga si wielu dokumentów typu wiadectwa pracy i zawiadczenia o zarobkach osób przechodzcych na rent lub
emerytur. Wszystkie potrzebne dokumenty s praktycznie w kartotekach ZUS. A jeeli ich nie
ma, to zakłady pracy mogłyby je przesła drog elektroniczn.
Na drugim pozytywnym biegunie jest NFZ, na przykład w zakresie przyznawania lecznictwa
sanatoryjnego. Wymaga si tu bowiem tylko bardzo zwartej dokumentacji lekarskiej. Obywatel
przesyła j poczt lub składa w odpowiedniej skrzynce i do domu jest mu wysłane odpowiednie
skierowanie. NFZ, posiadajc PESEL uytkownika, sam zbiera dane o wpłaconych składkach.
Niezrozumiała i kosztowna jest procedura zbierania od obywateli tzw. PITów. Kady zakład
pracy wysyła do urzdu podatkowego odpowiedni PIT. Obywatel powinien przesła do właciwego urzdu tylko owiadczenia o tzw. odliczeniach, np. darowiznach, a urzd podatkowy ju sam
moe dokona odpowiednich oblicze. Przeprowadzone badania nad usprawnieniem tylko tego
typu działa wskazuj na ogromne oszczdnoci, które mona uzyska zarówno po stronie składajcego zeznania, jak i po stronie pracodawców. Wydatki wystpuj po stronie klientów urzdu
i rónego typu organizacji, które ponosz zupełnie niepotrzebne koszty na spełnienie obowizku
podwójnego wysłania dokumentów listami poleconymi. Jeeli do tego dodamy koszty drukowania
i papieru (koperty, formularze, powiadomienia), to otrzymamy ogromne koszty, które mona znaczco obniy tylko przez zmiany organizacyjne. W wielu pastwach UE istniej takie
rozwizania, jak przedstawiono na rysunku 1. Rysunek ten ilustruje opracowanie sprawozda podatkowych w Finlandii.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 26, 2010
91
Rysunek 1. Obieg dokumentacji podatkowej funkcjonujący w Finlandii
ródło: G. Szewczyk materiały seminarium PTI, Szczyrk 2008
Przeprowadzona w drugim etapie oceny rejestrów publicznych pogłbiona analiza wymienionych wczeniej rejestrów wykazała, e ze wzgldu na przedstawione wczeniej kryteria
efektywnoci i uytecznoci, jako rejestry referencyjne powinny by przyjte dwa rejestry, a mianowicie:
– PESEL, identyfikujcy okrelon osob fizyczn,
– REGON lub KRS, które obejmuj osoby prawne, jednostki organizacyjne niemajce
osobowoci prawnej, osoby fizyczne prowadzce działalno gospodarcz (w tym prowadzce indywidualne gospodarstwa rolne).
Pozostałe rejestry maj mniejsze znaczenie w prowadzonej przez pastwo polityce modernizacji systemu rejestrów publicznych dla umoliwienia interoperacyjnego wykorzystania rejestrów
publicznych w procesach realizacji zada publicznych drog elektroniczn.
92
Jerzy Kisielnicki
Kreowanie przyjaznych rozwiązaĔ w administracji paĔstwowej
czyli jak realizowaü hasło „przyjazna administracja”
Konsekwencj takiego rozwizania jest fakt, e wszystkie pozostałe rejestry, niezalenie od
ich funkcji, powinny w swojej budowie posiada standardy identyfikacyjne PESEL oraz REGON
lub KRS (ale tylko jeden z dwóch wymienionych).
Wymienione standardy s standardami obligatoryjnymi i obowizuj z mocy prawa. Kady
z uczestników procesu lub posiadanego systemu musi respektowa standard. PESEL i REGON
(KRS) spełniaj nastpujce funkcje: stanowice, identyfikacyjne, weryfikacyjne, klasyfikacyjne,
integracyjne, normalizacyjne, kontrolne i informacyjne. Proponowane rozwizanie jest zbiene
z modelem skandynawskim i francuskim. W modelu tym zapewniona jest centralna koordynacja
systemów rejestrów publicznych. Wszystkie pozostałe rejestry s tworzone jako rejestry spójne
z rejestrami referencyjnymi. Wszystkie systemy informacyjne administracji, niezalenie od szczebla, maj obowizek korzystania z rejestrów referencyjnych, czyli PESEL i REGON (KRS) oraz
uwzgldniania zachodzcych w nich zmian. Szczególnie istotne s powizania PESEL z zasilaniem informacyjnym z urzdów stanu cywilnego. Akty stanu cywilnego s obecnie w bardzo
rozproszonej formie. Docelowo akty te maj tworzy Centralny Rejestr Odpisów Aktów Stanu
Cywilnego. Zdarzenie, jakim jest urodzenie dziecka, w pierwszej kolejnoci odnotowywane jest
w urzdzie stanu cywilnego. Nadanie numeru PESEL jest procesem trwajcym, w zalenoci od
lokalizacji, nawet do trzech miesicy. Podobnie zgon w pierwszej kolejnoci rejestrowany jest
w USC. Tak wic ródłem danych dla aktualizacji PESELu w wymienionych przypadkach jest
USC.
4. Uwagi kocowe
Przedstawiony artykuł nie wyczerpuje analizy tak złoonego problemu, jakim jest usprawnienie funkcjonowania systemu rejestrów publicznych w kierunku tworzenia „przyjaznej
administracji”. Zwracamy w nim uwag na due moliwoci usprawnienia jego funkcjonowania.
Proponowane rozwizania pozwalaj na umocnienie centralnej roli administracji, przez nadanie
dwóm rejestrom statusu rejestrów referencyjnych (PESEL i KRS) oraz zapewnienie autonomii pozostałym rejestrom. Uwaamy, jak przedstawiono to wczeniej, e s to najpowaniejsze efekty,
jakie s moliwe do uzyskania w modernizacji funkcjonowania systemu rejestrów publicznych.
Tylko zmodernizowanie systemu podatkowego i wyeliminowanie systemu podwójnego liczenia
podatków od dochodów osobistych (urzd podatkowy i podatnik) przynosi oszczdnoci w wysokoci ponad. 1,5 mld zł rocznie. Nieco mniejsze oszczdnoci, ale te znaczce, mona uzyska
dziki usprawnieniu obsługi osób przechodzcych na emerytur. Jednak naley podkreli, e
wikszo oszczdnoci zostanie osignita nie bezporednio w organach administracji, ale w otoczeniu jakimi s poszczególni obywatele, firmy. To s włanie główni beneficjenci programu
„przyjazna administracja”.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
Berners-Lee T., Hendler J, Lassila O., The semantic web, Scientific American 279(5),
2001.
Kisielnicki J., MIS – systemy informatyczne zarzdzania, Wyd. Placet, Warszawa 2008.
Oleski J., Infrastruktura informacyjna pastwa, Wyd. WNE Uniwersytet Warszawski,
Warszawa 2006.
Stawecki T, Rejestry publiczne. Funkcje instytucji, LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa
2005.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ
Seria: Studia i Materiały, nr 26, 2010
5.
6.
93
Szewczyk G, Podpis elektroniczny, materiały seminarium PTI przesłane słuchaczom
w formie PDF, PTI, Szczyrk 2008.
Wisniewski M., Interoperacyjno systemów informacyjnych, Gazeta iT, nr 34 z 2005.
CREATION-FRIENDLY SOLUTIONS IN GOVERNMENT OR HOW TO IMPLEMENT
THE SLOGAN "FRIENDLY ADMINISTRATION"
Summary
This article presents some of the problems concerning the implementation of the
concept of a friendly state administration. It focuses on two key issues: the concept of
a friendly administration proposes and defines the conditions of its creation. Consequence of the proposed action should be the transformation of traditional
government, which will improve the quality of public service. There were analyzed
nationwide public records and their relationships with other types of public records.
They are an important part of the information infrastructure of the state and there
are an important part of creating a coherent system of administration-friendly. The
effects realize that the concept of a friendly government brings the so-called next. effects of the effects of soft, hard – measurable. Only to modernize the tax system and
the elimination of double counting the tax on personal income (the tax office and the
taxpayer) brings the estimated savings of about 1.5–2 billion. zl per year.
Keywords: State Administration, interoperability, records state, the quality of public service
Jerzy Kisielnicki
Wydział Zarzdzania
Uniwersytet Warszawski