Pobierz / Czytaj - Uniwersytet Wrocławski

Grzegorz Zarzeczny
Uniwersytet Wrocławski
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny –
baza danych glottodydaktyki polonistycznej
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny (Polish as a foreign language:
The Bibliographic Guide) – the database of the glottodidactics of Polish
ABSTRACT
The article discusses the project of the digitalised bibliographic database of the glottodidactics of Polish – JPJO: Przewodnik Bibliograficzny (www.jpjo.pl). The first part discusses the drawbacks of the printed bibliographic publications and presents theoretical
assumptions of the Guide: its scope (restricted but flexible in its limits), its social character
(moderated by the editors), its repository functions and translatability of data (possibility
of up- and downloading of data and compatibility with other databases and programmes).
It goes on to present the potential of the Guide’s system: searching with the use of individual categories, filtering and sorting the results. Finally, it discusses the ways of adding
new entries and categorisation of the publications used.
KEY WORDS
bibliography, glottodidactics of Polish, Polish as a foreign language, database
Glottodydaktyka polonistyczna1 jako dyscyplina naukowa ma już kilkudziesięcioletnią historię (Lewandowski 1985, 241–242), jeśli zaś weźmiemy
pod uwagę samą znaną nam (tj. od XVI wieku) praktykę zorganizowanego
nauczania języka polskiego jako obcego, mówimy już o tradycji kilkusetletniej. W tym czasie powstało wiele publikacji zarówno o charakterze dydaktycznym, jak i naukowym, jednak osoba, która chciałaby do nich dotrzeć,
staje przed podstawowym problemem. Jest nim trudność dostępu nie tyle do
samych tekstów, ile nawet do podstawowych informacji na ich temat.
1
Terminu glottodydaktyka polonistyczna używam tu w węższym niż oryginalne
(zob. Grucza 2013, 221–228) znaczeniu, które z kolei pokrywa się z inną, równie
popularną nazwą dyscypliny, tj. nauczaniem języka polskiego jako obcego.
397
Grzegorz Zarzeczny
Nie znaczy to oczywiście, że informacje takie nie istnieją. Ogromną rolę
w upowszechnianiu wiedzy o glottodydaktyce polonistycznej odgrywa Jan Lewandowski, autor obszernej bibliografii analitycznej prac z pierwszej połowy
PRL (Lewandowski 1971) oraz, wraz ze współpracownikami, licznych zestawień bibliograficznych publikacji poświęconych NJPJO i obszarom pokrewnym, ogłaszanych w kolejnych rocznikach „Przeglądu Glottodydaktycznego”
(Gawrysiak, Porayski-Pomsta 1987; Grucza, Lewandowski 1978; Latusek, Prejs
1989, 1990, 1993a, 1993b, 1994, 1995, 1996, 1998; Lewandowski 1979a, 1979b,
1980, 1984,1980, 2001, 2002, 2004a, 2004b). Równie istotne jest trzyczęściowe
zestawienie przygotowane przez autorki z Międzyuczelnianego Ośrodka Metodyki Nauczania Języków Obcych UW, Język polski jako obcy (Gnyś, Latusek,
Prejs 1996a, 1996b, 1997). Wszystkie te prace mają jednak dla współczesnego
odbiorcy wiele mankamentów wynikających z czasów, w których powstawały:
• ze względu na niewielki nakład, drukowaną formę i rozproszenie w licznych publikacjach są stosunkowo trudno dostępne,
• nie obejmują prac powstałych od roku 2004, prace zaś z lat wcześniejszych rejestrują w niepełnym stopniu,
• sporadycznie tylko uwzględniają prace poświęcone nauczaniu języka
polskiego powstałe poza krajem,
• nie zawierają bardziej szczegółowych metadanych (np. abstraktów i słów
kluczy), co w znacznym stopniu ogranicza podstawową funkcjonalność,
tj. wyszukiwanie,
• wymagają – wraz z przyrostem nowych publikacji – ciągłych uzupełnień
w postaci kolejnych zestawień.
Współcześnie problemy te można rozwiązać w prosty sposób poprzez zastąpienie zestawień drukowanych cyfrową bazą danych. Taki też cel przyświeca
realizowanemu w Szkole Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców Uniwersytetu Wrocławskiego projektowi interaktywnej bibliografii glottodydaktyki polonistycznej pt. JPJO: Przewodnik Bibliograficzny (www.jpjo.pl)2.
1. Założenia Przewodnika Bibliograficznego
Przede wszystkim należy się zastanowić, na ile osobna baza bibliograficzna
glottodydaktyki polonistycznej jest w ogóle przydatna. W ostatnich latach obserwujemy bowiem szybki rozwój ogólnodostępnych narzędzi wyszukiwania
publikacji – zarówno w formie książkowej (Google Books, WorldCat etc.),
jak i poszczególnych artykułów (m.in. Google Scholar czy CEJSH, CEEOL
dla naszego regionu) – coraz powszechniejszy jest też dostęp do baz płatnych.
2
Projekt realizowany jest w ramach dwu grantów (1428/M/IFP/11 oraz 2187/M/
IFP/12) przyznanych w Konkursie Projektów Badawczych przez dziekana Wydziału
Filologicznego UWr. Prace informatyczne wykonała firma Revolweb.
398
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – baza danych glottodydaktyki polonistycznej
Jednocześnie wzrasta w nich obecność publikacji krajowych, zwłaszcza polonistycznych, co jeszcze kilka lat temu było raczej wyjątkiem niż regułą.
Wydaje się, że zaletą takiej osobnej bazy jest jej, rozumiana dwojako, specjalistyczność. Po pierwsze, glottodydaktyka polonistyczna istnieje na styku
wielu różnych dziedzin – choćby polonistyki ogólnej (w tym zwłaszcza nauczania języka polskiego jako rodzimego) czy nauczania języków obcych.
W takiej sytuacji ogólne bazy danych zwracają zwykle o wiele więcej wyników niezwiązanych bezpośrednio z nauczaniem języka polskiego jako obcego, co oczywiście może przynieść nowe inspiracje, zwykle jednak przede
wszystkim wymusza dodatkową selekcję. Kolejnym argumentem jest nie tylko teoretyczny, ale i praktyczny charakter NJPJO: lektorowi, który nie jest
równocześnie badaczem, zazwyczaj potrzebne są wyłącznie konkretne informacje na dany temat, np. nauczania polskiej wymowy studentów z krajów niemieckojęzycznych, nie zaś – nauczania wymowy w ogóle. Po drugie, ogólne
bazy danych w naturalny sposób nie mogą dostarczyć narzędzi wyszukiwania
szczegółowych zagadnień danej dyscypliny. Oba te potencjalne problemy rozwiązuje baza specjalistyczna.
Specjalistyczność bazy wymusza rozważenie kwestii jej zawartości. Na
pierwszym etapie funkcjonowania racjonalny wydaje się postulat ostrego zarysowania granic tekstów, które powinny zostać włączone w jej obręb. Z czasem zakres ten może i powinien poszerzać się, niemniej początkowo znajdą się
w nim jedynie publikacje związane bezpośrednio z nauczaniem języka polskiego jako obcego (ale już bez względu na czas czy miejsce powstania). Oczywiście taki wybór powoduje wiele wątpliwości, nie znajdą się w nim bowiem
z konieczności m.in. prace z zakresu:
• glottodydaktyki ogólnej – w tym np. fundamentalne dla podejścia komunikacyjnego prace H.G. Widdowsona,
• glottodydaktyki ogólnej w języku polskim – choćby znana każdemu Metodyka nauczania języków obcych H. Komorowskiej,
• literatury i kultury polskiej, ale niezwiązane z nauczaniem języka polskiego jako obcego – inaczej baza musiałaby rejestrować de facto większość tekstów polonistycznych,
• lingwistyki ogólnej języka polskiego – z analogicznych powodów.
Mimo wszystko wydaje się jednak, że owe postulowane ostre granice
w praktyce i tak takowymi nie będą. Przy dokładniejszym oglądzie okazuje się,
że spośród składników terminu nauczanie języka polskiego jako obcego wątpli3
Nauczanie? / uczenie się? / nabywanie? /… + języka polskiego? / języka polskiego
i kultury polskiej? / lingwakultury polskiej? / … + obcego? / drugiego? / trzeciego…?
/ odziedziczonego? /… Por. także wcześniejsze próby zdefiniowania poszczególnych
terminów (Lipińska 2003) oraz ostatnią dyskusję na ten temat na łamach „LingVariów”
(Cockiewicz 2013, Miodunka 2013).
399
Grzegorz Zarzeczny
wości nie budzi w zasadzie jedynie przyimek3. Jak jednak pokazuje praktyka,
świadomość tego faktu w żaden sposób nie przeszkadza w raczej spójnej konceptualizacji dziedziny wśród badaczy. Nie jest chyba zatem konieczne szczegółowe doprecyzowywanie zakresu akurat na potrzeby mniej licznych publikacji
„granicznych”, a lepsze efekty przyniesie zawierzenie osobom decydującym się
na dodanie danej publikacji jako należącej do zakresu glottodydaktyki polonistycznej.
W ten sposób pojawia się następne ważne rozstrzygnięcie koncepcyjne
bazy – możliwość dodawania kolejnych publikacji lub uzupełniania opisów
już istniejących. Wybór w tym aspekcie ma postać kontinuum rozciągającego się od modelu całkowicie zamkniętego, gdzie wpisy dodawane są wyłącznie przez administrację serwisu, po zupełnie otwarty, w którym może
to robić każdy użytkownik. Korzyścią pierwszego jest przede wszystkim
wiarygodność danych, ograniczeniem – możliwość pominięcia mniej popularnych publikacji. W drugim przypadku rachunek wygląda odwrotnie –
zwiększa się szansa na kompletność i aktualność danych, ale i – ryzyko
błędów. W Przewodniku Bibliograficznym zdecydowano się na rozwiązanie
bliższe modelowi otwartemu: niezależnie od prac redaktorów jpjo.pl każdy
z zarejestrowanych użytkowników może swobodnie dodawać nowe lub modyfikować istniejące wpisy. Problem wiarygodności w dużym stopniu rozwiązuje zaś fakt, że każdy wpis lub modyfikacja muszą być zaakceptowane
przez administrację serwisu.
Kolejny aspekt to repozytoryjny, a nie wyłącznie bibliograficzny charakter
serwisu. Wyszukanie odpowiednio sprofilowanych (np. pod kątem danej tematyki) publikacji już samo w sobie niesie dużą wartość, niemniej obecnie4 nic nie
stoi na przeszkodzie, by w tym samym miejscu była dostępna również i pełna
treść publikacji, np. w formie plików PDF. Z oczywistych względów takiej dostępności w zasadzie nie sposób przecenić, zwłaszcza że korzyści z niej wynikające rosną wraz z malejącą dostępnością danej publikacji w wersji analogowej
(np. w wypadku tekstów starszych, o wyczerpanych nakładach, lokalnych).
Oczywiście zamieszczone mogą zostać wyłącznie te teksty, które nie naruszają
stosownych praw autorskich, tj. publikowane na wolnej licencji albo w inny
sposób udostępnione legalnie do użytku w sieci.
Ostatnie założenie to przekładalność zgromadzonych danych bibliograficznych na różnych poziomach. Chodzi tu przede wszystkim o mechanizmy
umożliwiające import i eksport danych w różnych formatach, np. w przypadku
pracy z menadżerami bibliografii, ale także – pozwalające na masową integrację
z innymi typami baz danych.
4
Inaczej niż jeszcze kilka lat temu – współcześnie stosunek ilości miejsca potrzebnego do składowania i udostępniania plików tekstowych względem przeciętnie dostępnej ilości miejsca na serwerze jest coraz mniejszym ułamkiem.
400
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – baza danych glottodydaktyki polonistycznej
2. JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – DO ut des
Każdy odwiedzający (bez rejestracji) stronę jpjo.pl ma do dyspozycji katalog wszystkich wpisów dodanych do bazy wyświetlany w formie opisów
bibliograficznych dostępnych publikacji (zob. Obraz 1 w załączniku). Wyświetlaną listę można zawęzić za pomocą dwu filtrów. Jako że glottodydaktyka jest dziedziną teoretyczno-praktyczną, pierwszy filtr (Rodzaj/Typ)
pozwala na wybór wyłącznie publikacji naukowych (a w ich obrębie rodzajów: książki, czasopisma, artykułu w książce, artykułu w czasopiśmie oraz
innych5) lub publikacji dydaktycznych (z rodzajami: książka, media oraz
inne). Dodatkowo rodzaje dydaktyczne umożliwiają uszczegółowienie do
typów: książka – do podręcznika, ćwiczeń, podręcznika nauczyciela, gramatyki, słownika, antologii, rozmówek lub testów, media – do audio, wideo lub
programu komputerowego.
Drugi filtr (Kategoryzacja) pozwala na selekcję publikacji według predefiniowanych kategorii. Obecnie są to: Sprawności (mówienie, słuchanie, czytanie, pisanie), Poziom6 (A1, A2, B1, B2, C1, C2), Zakres językowy (wymowa,
leksyka, gramatyka, tekst, pragmatyka, ortografia), Pierwszy język (angielski, chiński, hiszpański, niemiecki, PJM, rosyjski, ukraiński) oraz Kategorie
dodatkowe (język specjalistyczny, metodyka, literatura, kultura, programy
i materiały, opis instytucji, dla dzieci, certyfikacja, nowe technologie, błędy). Rzecz jasna wraz z przyrostem nowych publikacji katalog ten zostanie
rozszerzony zarówno pod względem nowych kategorii, jak i ich zawartości.
Szczególnie widać to w przypadku Kategorii dodatkowych, które w takim niepełnym zestawie zostały wyłonione na podstawie zgromadzonych dotychczas
publikacji.
Dodatkowo otrzymane wyniki można posortować rosnąco lub malejąco według: autora, tytułu, roku wydania, numerów stron, identyfikatorów ISBN/ISSN,
daty dodania wpisu lub daty jego modyfikacji. Kliknięcie w dany opis bibliograficzny przenosi na stronę konkretnej publikacji, gdzie znajdują się wszystkie
dostępne w bazie informacje na jej temat (zob. Obraz 2 w załączniku).
Więcej opcji użytkownik otrzymuje po bezpłatnej rejestracji w serwisie.
Przede wszystkim jest to dostęp do wyszukiwarki, która pozwala na znajdowanie publikacji nie tylko po predefiniowanych kategoriach, ale również po:
tytule, autorze, roku wydania, abstrakcie, słowach kluczach, serii wydawniczej, wydawnictwie lub instytucji czy identyfikatorach ISBN/ISSN/DOI.
Szczególnie przydatny może być filtr tylko z PDF, który umożliwia selekcję
5
Etykieta inne w obu przypadkach służy do wpisywania publikacji niemieszczących się w zaproponowanych ramach. Na podstawie jej zawartości z czasem tworzone
będą kolejne kategorie.
6
Oczywiście dla publikacji niebazujących na ESOKJ (starszych, pozaunijnych) jest
to – jednak użyteczna dzięki powszechnej zrozumiałości – ekstrapolacja.
401
Grzegorz Zarzeczny
wyłącznie tych pozycji, których pełny tekst znajduje się w serwisie. Na poziomie katalogu zalogowany użytkownik uzyskuje dodatkowo możliwość
dodawania dowolnych publikacji do spersonalizowanego zasobu, dzięki
czemu ma do nich szybki dostęp bez wyszukiwania, oraz modyfikowania
istniejących wpisów lub zgłaszania ich do usunięcia. Ponadto na stronie
danej publikacji otrzymuje on dostęp do plików RIS oraz BIB umożliwiających eksport danych np. do menadżera bibliografii. Niebawem dodany zostanie również mechanizm COinS (ContextObjects in Spans) pozwalający
na eksport masowy.
3. JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – do UT DES
Jak zostało już wspomniane, szczególną rolę w jpjo.pl odgrywa możliwość
dodawania i uzupełniania wpisów przez każdego zarejestrowanego użytkownika. Przede wszystkim zasoby przewodnika powiększać będzie jak dotychczas administracja serwisu. Dużą pomoc stanowili, a zapewne i będą
stanowić również w przyszłości, studenci specjalności Nauczanie języka
polskiego jako obcego polonistycznych studiów magisterskich na Uniwersytecie Wrocławskim. Dzięki temu na potrzeby testów działania serwisu wprowadzono 400 rekordów bibliograficznych o różnym stopniu uzupełnienia.
Optymalne byłoby jednak, by kolejne publikacje dodawali również w ramach upowszechniania i promocji własnego dorobku poszczególni badacze
czy przedstawiciele instytucji związanych z nauczaniem języka polskiego
jako obcego.
Serwis oferuje trzy tryby dodawania publikacji. Pierwszym jest ręczne
wprowadzenie danych o tekście. Poniższa tabela przedstawia matrycę pól, które
można wypełnić dla poszczególnych rodzajów publikacji. Opcja dodaj oznacza, że można wpisać więcej niż jedną wartość. Żadne pole nie jest obowiązkowe – wartościowe są nawet wpisy składające się z nazwiska autora i tytułu,
sygnalizują bowiem istnienie danego tekstu i dają asumpt do uzupełnienia pozostałych danych przez innych użytkowników lub administrację. Ponadto do
publikacji książkowych dołączyć można skan okładki, do wszystkich zaś tekstów – sygnalizowany już plik PDF z pełną treścią. Przydatną opcją są również
dwa rodzaje powiązań danego wpisu z innymi rekordami istniejącymi w bazie:
powiązanie równorzędne pozwala powiązać teksty jednej serii (np. podręcznik, zeszyt ćwiczeń i podręcznik nauczyciela – powiązanie widoczne jest wtedy
na stronach poszczególnych publikacji), podrzędne zaś umożliwia powiązanie
artykułów pojawiających się w danym tomie zbiorowym z rekordem samego tomu. Dzięki temu na stronie owego tomu otrzymujemy zwrotnie wykaz
jego zawartości wraz z odnośnikami do stron poszczególnych artykułów (zob.
Obraz 2 w załączniku).
402
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – baza danych glottodydaktyki polonistycznej
Tabela 1. Matryca pól możliwych do wypełnienia dla danego rodzaju publikacji
Teksty
Rodzaj
Typ
Tytuł
Autor
Redaktor
Tytuł książki
Tytuł
czasopisma
Rok
Tom
Numer
Seria wydawnicza
Tom serii wydawniczej
Liczba stron
Strony
Długość
(w minutach)
Nośnik
Format
Miejsce
wydania
Wydanie
Wersja
Wydawca
Instytucja
Abstrakt
Słowa klucze
URL
ISBN
ISSN
DOI
Okładka JPG
Plik PDF
Powiązanie
Uwagi
Naukowe
K
C
+
+
+
+
+
+
+
AK
AC
I
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Dydaktyczne
K
M
R7
R
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
R
R
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
I
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
7
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
dodaj
+
+
+
+
+
+
+
W przypadku Typu litera R oznacza rozwijane menu, w którym można wybrać jedną
z podkategorii omówionych wcześniej, w przypadku Nośnika jest obecnie wybór spośród:
taśmy, płyty analogowej, płyty cyfrowej, kasety audio, kasety wideo oraz innych.
403
Grzegorz Zarzeczny
Drugi tryb dodawania publikacji polega na skopiowaniu i modyfikacji istniejącego wpisu – jego użyteczność ujawnia się, gdy zachodzi konieczność wpisania np. licznych artykułów z jednego źródła. W tej sytuacji wiele danych
(identyfikujących samo źródło) jest wspólnych dla wszystkich wpisów. Trzeci
tryb to automatyczny import danych z pliku w formacie RIS. Ze względu na
pewne różnice w komponowaniu tych plików przez poszczególne serwisy i aplikacje poprawność importu wynosi ok. 90%. Docelowo będzie on kompatybilny
przede wszystkim z systemem plików Polskiej Bibliografii Naukowej.
4. Podsumowanie
Głównym celem funkcjonowania serwisu JPJO: Przewodnik Bibliograficzny
jest stworzenie oraz udostępnienie kompletnej i na bieżąco aktualizowanej przez
użytkowników bazy danych bibliograficznych opisujących całość dorobku nauczania języka polskiego i kultury polskiej cudzoziemców. Dzięki temu wszyscy zajmujący się glottodydaktyką polonistyczną, niezależnie od miejsca pracy
czy pobytu, dostają do dyspozycji coraz kompletniejsze wspólne narzędzie oraz
informację o dokonaniach naukowców z różnych krajów w omawianej dziedzinie. Uzyskany w ten sposób efekt synergii jest nie do przecenienia, tym bardziej
że w wielu krajach polonistyka (studia polskie) przeżywają rozkwit. Taki też –
tj. uwzględnienie dorobku polonistyk zagranicznych także w zakresie szerszym
niż jedynie nauczanie języka polskiego jako obcego – mógłby być kolejny etap
funkcjonowania serwisu.
Bibliografia
Cockiewicz Wacław, 2013, Jak uporządkować terminologiczny chaos w glottodydaktyce i po co?, LingVaria, 8 (1), s. 201–203.
Gawrysiak Ewa, Porayski-Pomsta Józef, 1987, Bibliografia prac z zakresu nauczania
języka polskiego jako obcego oraz studiów kontrastywnych za rok 1983, Przegląd
Glottodydaktyczny, 9, s. 211–217.
Gnyś Małgorzata, Latusek Jadwiga, Prejs Hanna (red.), 1996, Język polski jako obcy.
Cz. 1: Podręczniki do nauczania języka polskiego dla cudzoziemców za lata 1980–
1993, Warszawa.
Gnyś Małgorzata, Latusek Jadwiga, Prejs Hanna (red.), 1996, Język polski jako obcy.
Cz. 2: Słowniki i rozmówki za lata 1980–1995, Warszawa.
Gnyś Małgorzata, Latusek Jadwiga, Prejs Hanna (red.), 1997, Język polski jako obcy.
Cz. 3: Materiały kulturoznawcze do nauki języka polskiego jako obcego za lata
1980–1984, Warszawa.
Grucza Franciszek, 2013, Lingwistyka stosowana. Historia – Zadania – Osiągnięcia,
wyd. 2, Warszawa.
404
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – baza danych glottodydaktyki polonistycznej
Grucza Franciszek, Lewandowski Jan, 1978, Bibliografia lingwistyczna i glottodydaktyczna. Wybór, Przegląd Glottodydaktyczny, 1, s. 181–183.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1989, Bibliografia glottodydaktyki polonistycznej za rok
1984, Przegląd Glottodydaktyczny, 10, s. 117–135.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1990, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego i studiów kontrastywnych za rok 1986–1987, Przegląd Glottodydaktyczny, 11, s. 113–122.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1993a, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka
polskiego jako obcego i studiów kontrastywnych za rok 1988, Przegląd Glottodydaktyczny, 12, s. 95–106.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1993b, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka
polskiego jako obcego i studiów kontrastywnych za rok 1989, Przegląd Glottodydaktyczny, 12, s. 107–113.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1994, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego, badań nad językiem polonijnym i studiów kontrastywnych za
lata 1990 i 1991, Przegląd Glottodydaktyczny, 13, s. 91–122.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1995, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego, badań nad językiem polonijnym i studiów kontrastywnych za rok
1992, Przegląd Glottodydaktyczny, 14, s. 63–83.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1996, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego, badań nad językiem polonijnym i studiów kontrastywnych za rok
1993, Przegląd Glottodydaktyczny, 15, s. 107–120.
Latusek Jadwiga, Prejs Hanna, 1998, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego, badań nad językiem polonijnym i studiów kontrastywnych za
lata 1994, 1995, Przegląd Glottodydaktyczny, 16, s. 81–98.
Lewandowski Jan, 1971, Analityczna bibliografia nauczania języka polskiego jako obcego w PRL (1945–1970), Warszawa.
Lewandowski Jan, 1979a, Bibliografia glottodydaktyki polskiej za rok 1976, Przegląd
Glottodydaktyczny, 3, s. 178–191.
Lewandowski Jan, 1979b, Bibliografia glottodydaktyki polskiej za rok 1977–1978,
Przegląd Glottodydaktyczny, 4, s. 157–162.
Lewandowski Jan, 1980a, Bibliografia glottodydaktyki polskiej za rok 1979, Przegląd
Glottodydaktyczny, 5, s. 177–178.
Lewandowski Jan, 1980b, Bibliografia prac z zakresu języka polskiego jako obcego
opublikowanych w Polsce w latach 1568–1980 przez autorów polskich i zagranicznych, [w:] J. Lewandowski (red.), Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego. Wybór artykułów, Warszawa, s. 244–288.
Lewandowski Jan, 1984, Bibliografia glottodydaktyki polskiej za rok 1980, Przegląd
Glottodydaktyczny, 3, s. 161–167.
Lewandowski Jan, 2001, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako
obcego za lata 1996–2000 (wybór), Przegląd Glottodydaktyczny, 17, s. 179–180.
405
Grzegorz Zarzeczny
Lewandowski Jan, 2002, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako
obcego i polonistyki zagranicznej za lata 1996–2000 (uzupełnienie), Przegląd Glottodydaktyczny, 18, s. 103–106.
Lewandowski Jan, 2004a, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako
obcego i polonistyki zagranicznej za lata 2001–2004 (część I), Przegląd Glottodydaktyczny, 19, s. 99–106.
Lewandowski Jan, 2004b, Bibliografia prac z zakresu nauczania języka polskiego jako
obcego i polonistyki zagranicznej za lata 2001–2004 (część II), Przegląd Glottodydaktyczny, 20, s. 117–119.
Lipińska Ewa, 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi, Kraków.
Miodunka Władysław T., 2013, O definiowaniu języków ojczystego i obcego oraz
o „terminologicznym chaosie” w glottodydaktyce – polemicznie, LingVaria, 8 (2),
s. 275–283.
406
JPJO: Przewodnik Bibliograficzny – baza danych glottodydaktyki polonistycznej
Załącznik
Obraz 1. Widok katalogu publikacji z włączonymi filtrami artykuł w czasopiśmie i wymowa
407
Grzegorz Zarzeczny
Obraz 2. Widok strony pojedynczej publikacji
408