Nr 701. Opinia dotycząca projektu budżetu państwa na rok 2000

Nr 701. Opinia dotycząca projektu budżetu państwa na rok 2000

BSE
47
Dr Zofia Szpringer
Biuro Studiów i Ekspertyz
Informacja nr 701
(IP-89G)
Opinia dotycząca projektu budżetu Państwa na 2000 r.25:
♦
W cz. 25 - Urząd Ministra właściwego ds. kultury fizycznej i sportu
♦
W cz. 40 - Urząd Ministra właściwego ds. turystyki
♦
W cz. 56 - Urząd Kultury Fizycznej i Sportu
♦
w dz. 87 - kultura fizyczna i sport oraz w dz. 88 - turystyka i wypoczynek
Na wstępie należy zaznaczyć, że projekt budżetu na rok 2000 w związku z wejściem
w życie ustawy o działach administracji rządowej oraz zmianą klasyfikacji budżetowej
różni się od wcześniej prezentowanych.
Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 26 postanowiła m.in. w
art. 15 , że dział kultura fizyczna i sport obejmuje sprawy:
1)
kultury fizycznej,
2)
sportu powszechnego i wyczynowego,
3)
sportu osób niepełnosprawnych.
4)
Przy czym Minister właściwy do spraw kultury fizycznej i sportu sprawuje, na
zasadach określonych w odrębnych przepisach, nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu
Kultury Fizycznej i Sportu oraz związków i organizacji sportowych.27
Natomiast w art. 27a, iż dział turystyka obejmuje sprawy zagospodarowania turystycznego
kraju oraz mechanizmów regulacji rynku turystycznego. 28
Jednocześnie dokonano zmian w ustawie z dnia 25 stycznia 1991 r. o utworzeniu Urzędu
Kultury Fizycznej i Turystyki 29 , polegających na tym, że Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej
i Turystyki powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do
spraw kultury fizycznej i turystyki. Nadzór nad Prezesem Urzędu sprawuje minister właściwy
do spraw kultury fizycznej i turystyki.
Powyższa zmiana byłaby zupełnie niezrozumiała, gdyby nie art. 89 ustawy o działach.30
Zmiany w zakresie prezentacji w projekcie budżetu spraw związanych z kulturą fizyczną i
sportem oraz turystyką budzą dużo wątpliwości. Np. W. Misiąg w swojej ekspertyzie przygotowanej dla Komisji Finansów Publicznych napisał m.in.:" W niektórych przypadkach trudno
również zidentyfikować dysponentów poszczególnych części. W budżecie na rok 2000 mamy
- jak dotychczas -część Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki, lecz obok niej pojawiają się również części Kultura fizyczna i sport oraz Turystyka. Kto ma dysponować środkami ujętymi w
25
Opinię przygotowano na podstawie następujących materiałów: rządowego projektu ustawy budżetowej na rok
2000 oraz Resortowego projektu budżetu na 2000 rok przesłanego przez UKFiT w dniu 19 października br.
26
Dz. U. z dnia 24 listopada 1997 r.
27
Art. 15 zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. (Dz.U.99.70.778) zmieniającej nin. ustawę z dniem 10 września 1999 r., jednakże w zakresie dotyczącym Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu - z
dniem 1 stycznia 2000 r.
28
Art. 27a dodany przez art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. (Dz.U.99.70.778) zmieniającej nin. ustawę z
dniem 10 września 1999 r.
29
Dz. U. Nr 16, poz. 74.
30
Art. 89. Ministrowie powołani w skład Rady Ministrów na zasadach obowiązujących przed dniem wejścia w
życie ustawy wykonują swoje zadania i kompetencje do czasu ustalenia szczegółowego zakresu działania ministrów kierujących określonym działem zgodnie z zasadami określonymi w art. 3 ust. 1 niniejszej ustawy. Do
tego czasu zachowują moc przepisy ustaw wymienionych w art. 96.
48
BSE
tych częściach - z projektu ustawy budżetowej nie wiadomo. Co ciekawsze budżet państwa w
części Kultura fizyczna i sport zawiera tylko wydatki administracyjne"31
Nie wnikając w kwestie natury prawnej można jedynie stwierdzić, iż porównywanie
wydatków na kulturę fizyczną i sport oraz turystykę i wypoczynek ma sens jedynie w
odniesieniu do wielkości zagregowanych, co też będzie miało miejsce w niniejszej opinii.
Dochody
Dochody planowane na rok 2000 w cz. 40 -Turystyka i wypoczynek i cz. 56 - Urząd Kultury Fizycznej i Sportu są wyższe niż zaplanowane w tegorocznej ustawie budżetowej w cz. 45 UKFiT o ok. 40%. Nie jest to jednakże dużo zważywszy na fakt, że co roku plan dochodów
bywał niedoszacowany w stosunku do faktycznego wykonania. Kwestia ta była już wielokrotnie poruszana przy pracach nad projektami budżetu i sprawozdaniami z wykonania ustaw
budżetowych32.
Tabela 1
Dochody w projekcie budżetu na 2000 r. w porównaniu z 1999 r.*
cz. dz. wyszczególnie- ustawa p.w.1999 plan 2000 Plan p.w.1999
nie
1999
2000: : ustawa
ustawa 1999 w
1999 w
%
%
40 88 Turystyka i
293
6 602
108
37
2 253
wypoczynek
56
UKFiS
87
91
Razem
Udział w dochodach ogółem budżetu
12
12
305
0,0002
726
695
31
7 328
0,0058
320
300
20
428
0,0003
2 667
6 050
167
140
x
258
2 403
x
* W 1999 r. dochody te dot. cz. 45 UKFiT.
Wydatki
Wydatki wg nowego układu części budżetowych przedstawia załączona tabela 2.
Z tabeli tej wynika, że wydatki cz. 25- Kultura fizyczna i sport, cz. 40 - Turystyka, cz. 56Urząd Kultury Fizycznej i Sportu oraz przewidziane w rezerwach celowych na podwyżki
wynagrodzeń a także w cz. 85 - Budżety wojewodów w dz. 87 i 88, wynoszą łącznie w projekcie budżetu na 2000 r. 434.463 tys. zł, co stanowi 0,28% wydatków ogółem budżetu i 0,06%
PKB.
31
W. Misiąg, Opinia o projekcie ustawy budżetowej na rok 2000, Ekspertyza BSE nr 195, s. 17 opublikowana w
tzw. pakiecie budżetowym cz. II.
32
Zob. np. Opinia BSE KS nr 1021a/99.
BSE
49
W strukturze tych wydatków największy jest udział cz. 56 -Urząd Kultury Fizycznej i
Sportu, wynoszący 75,2% następnie cz. 40 -Turystyka 11,8%, po czym cz. 85 w dz. 87 kultura fizyczna i sport -10,2%.
Wydatki w dziale 87 - Kultura fizyczna i sport
Udział wydatków dz. 87-kultura fizyczna i sport w wydatkach ogółem budżetu państwa i w
PKB w latach 1996-2000 plan przedstawia tabela 3, z której wynika, że wydatki te w przyszłym roku wyniosą 220.393 tys. zł i będą kształtowały się nieco mniej korzystnie niż w latach wcześniejszych.
Wydatki dz. 87 wraz z rozchodami ze środka specjalnego będą stanowić w roku przyszłym 0,42% wydatków budżetu państwa, podczas gdy w br. udział ten wyniesie 0,44%.
Ustosunkowując się do kwestii środka specjalnego, można stwierdzić, że planowanie jego
wielkości było w latach 1997-1998 ostrożne (realizacja wielkości założonych w ustawie budżetowej była z reguły wyższa - zob. załączona tabela 6).
Poza tym, zgodnie z decyzją nr 5 Prezesa UKFiT z dnia 12 stycznia 1998 r podział środków specjalnych winien być następujący:
• 70 % na dofinansowanie inwestycji,
• do 25% na rozwój sportu dzieci i młodzieży,
• do 5% na rozwój sportu osób niepełnosprawnych.
W roku przyszłym proporcje te nie będą dochowane, gdyż na modernizacje, remonty i dofinansowanie inwestycji planuje się przeznaczyć 75% środków zaś na rozwój sportu dzieci i
młodzieży niespełna 21% - zob. tabela 7.
Również planowany podział środków na inwestycje centralne i terenowe odbiegać będzie
od założonych proporcji (proporcje te to 70% na inwestycje terenowe i 30% na centralne) zob. tabela 8.
Udział wydatków dz. 87-kultura fiz. i sport1:
- A/ w wydatkach ogółem budżetu państwa
- B/ w PKB
1996 1997 1998 1999* 2000*
0,16 0,17 0,17 0,13 0,14
0,04 0,05 0,04 0,03 0,03
Udział wydatków finans. ze środka specjalnego
- C/ w wydatkach ogółem budżetu państwa
0,14
0,26
0,27
0,31
0,28
A+C
0,30
1
- bez środka specjalnego
* w 1999 r. wydatki dz. wg planu po zm., a w 2000 r. wg planu
0,43
0,44
0,44
0,42
Do pozytywów w zakresie wydatków na kulturę fizyczną i sport można zaliczyć dalszy
wzrost udziału wydatków majątkowych dz. 87 w wydatkach ogółem. Sposób wydatkowania
środków w ramach dz. 87 przedstawia tabela 4, z której wynika, że w 2000 r. w porównaniu z
rokiem bieżącym znacząco zwiększą się wydatki na instytucje kultury fizycznej (realnie o ok.
57%) oraz na tzw. pozostałą działalność (realnie o blisko 22%), niewielki będzie natomiast
wzrost wydatków na integrację z UE i stowarzyszenia kultury fizycznej.
Jak wynika z informacji zawartych w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2000 (Uzasadnienie s. 206-208):
♦ Plan wydatków budżetowych na 2000 r., z uwzględnieniem środków na podwyżkę
wynagrodzeń, przyjęto w wysokości 220.393 tys. zł. Wydatki bieżące zaplanowano w kwocie
170.353 tys. zł, a wydatki majątkowe w wysokości 50.040 tys. zł.
50
BSE
♦ Przeważająca część wydatków bieżących tj. 138.105 tys. zł realizowana będzie przez
stowarzyszenia kultury fizycznej. Zaplanowana kwota przeznaczona będzie na sport wyczynowy i na powszechną kulturę fizyczną.
♦ W ramach wydatków bieżących, na zadania dotyczące integracji z Unią Europejską
zaplanowano 33 tys. zł z przeznaczeniem m.in. na tłumaczenie aktów prawnych, zadania i
dyrektywy Unii Europejskiej, opracowanie ekspertyz oraz zakupy materiałów związanych z
realizacją tych zadań.
♦ Dla instytucji kultury fizycznej przewidziano wydatki w kwocie 19.323 tys. zł. Środki
te przeznaczone będą dla:
Centralnego Ośrodka Sportu - zakładu budżetowego dotowanego - na częściowe pokrycie kosztów utrzymania obiektów i urządzeń sportowych, komórek odnowy biologicznej i
pomocy audiowizualnej,
Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie - jednostki budżetowej - na organizowanie
badań antydopingowych.
♦ Na pozostałą działalność zaplanowano wydatki bieżące w kwocie 12.892 tys. zł. Wydatki te obejmują zadania realizowane bezpośrednio przez komórki organizacyjne Urzędu
Kultury Fizycznej i Sportu w zakresie upowszechniania kultury fizycznej, w tym nagrody dla
zawodników za wybitne osiągnięcia sportowe i nagrody dla trenerów za osiągnięcia szkoleniowe, świadczenia pieniężne dla byłych olimpijczyków (w związku z mającą wejść w życie
w 2000 r. ustawą o zmianie ustawy o kulturze fizycznej), usługi w zakresie organizacji kursów metodyczno-szkoleniowych, dotacje dla jednostek nie zaliczonych do sektora finansów
publicznych - innych niż stowarzyszenia kultury fizycznej, składki do organizacji międzynarodowych.
♦ Na wydatki inwestycyjne zaplanowano 50.040 tys. zł, w tym 44.430 tys. zł jako dotacje Wojewody Śląskiego na modernizację Stadionu Śląskiego w Chorzowie (37.430 tys. zł)
oraz Wojewody Podkarpackiego na budowę Regionalnego Centrum SportowoWidowiskowego w Rzeszowie (7.000 tys. zł).
♦ Pozostałe wydatki w wysokości 5.610 tys. zł zaplanowane są w Urzędzie Kultury Fizycznej i Sportu, z tego 2.850 tys. zł dla instytucji a 2.760 tys. zł dla stowarzyszeń kultury
fizycznej.
Wydatki w dziale 88 - Turystyka i wypoczynek
Wydatki dz. 88 wraz zaplanowaną w subwencji oświatowej kwotą 10.199 tys. zł (w której
mieszczą się środki w wys. 75 tys. zł na podwyżki wynagrodzeń od marca) wyniosą 59.638
tys. zł i będą to wydatki o 4,5% wyższe nominalnie niż przewidziane w budżecie po zmianach
roku 1999.
Udział tych wydatków w wydatkach ogółem budżetu państwa i w PKB w roku przyszłym
w porównaniu z kształtującym się w latach 1996-1999 p.w. przedstawia poniższe zestawienie,
z którego wynika, że wydatki te ukształtują się mniej korzystnie niż w latach wcześniejszych.
W strukturze wydatków nadal wysoki będzie udział wydatków bieżących (97,6% w 2000 r.
wobec 98,1% w 1999).
Udział wydatków dz. 88-turystyka i wypoczynek: 1996 1997 1998 1999* 2000*
-
w wydatkach ogółem budżetu państwa
0,056 0,055 0,054 0,041 0,039
BSE
-
51
w PKB
0,016 0,015 0,014 0,009 0,009
* w 1999 r. wydatki dz. wg planu po zm., a w 2000 r. wg planu.
W tabeli 5 przedstawione są wydatki dz. 88 w rozbiciu na zadania które będzie się finansować, a także struktura wydatków tegoż działu w latach 1999-2000.
W roku przyszłym prawie we wszystkich pozycjach odnotuje się spadek nominalny i realny wydatków, co wynika w dużym stopniu ze zmiany sposobu ich finansowania np. działające poza granicami kraju polskie ośrodki informacji turystycznej, które funkcjonowały w
Urzędzie Kultury Fizycznej i Turystyki, z dniem 1 stycznia 2000 r. zostaną przejęte przez
Polską Organizację Turystyczną. Poza tym, szkolne schroniska młodzieżowe zostały przekazane z dniem 1 stycznia 1999 r. jednostkom samorządu terytorialnego do prowadzenia w ramach zadań własnych. W roku bieżącym otrzymywały one dotacje z budżetów wojewodów.
Natomiast od 2000 r. zadania oświatowe realizowane przez szkolne schroniska młodzieżowe
będą finansowane z części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Brak informacji o tym jakie kwoty przeznaczy Polska Organizacja Turystyczna oraz ile
środków z części oświatowej subwencji ogólnej będzie przekazane na zadania z zakresu turystyki nie pozwala na ocenę sytuacji tego działu w projekcie przyszłorocznego budżetu.
Jak wynika z informacji zawartych w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2000 (Uzasadnienie s. 209-210):
♦ Z planowanych wydatków budżetu na 2000 r. w wysokości 49.439 tys. zł33, przeznaczy się na wydatki bieżące 48.265 tys. zł, a na inwestycje 1.174 tys. zł.
♦ Na realizację zadań związanych z integracją z Unią Europejską zaplanowano 570 tys.
zł, z przeznaczeniem na wydatki związane z tłumaczeniem aktów prawnych, różnymi opracowaniami i ekspertyzami.
♦ Wydatki na upowszechnianie i promocję turystyki zaplanowano na poziomie 2.570
tys. zł. W ramach tej kwoty finansowane będą zadania z zakresu upowszechniania turystyki
m.in. działania marketingowe, program rozwoju krajowego produktu turystycznego, wdrażanie ustawy o usługach turystycznych oraz szkolenie i doskonalenie kadr dla turystyki.
Na posiedzeniu sejmowej Komisji Kultury Fizycznej i Turystyki wątpliwości budziły kwestie związane z zadaniami w zakresie upowszechniania turystyki, gdyż nie wszystkie wydatki
były wyszczególnione i opisane. Wyjaśnienia złożone w trakcie prac Komisji a także przesłany później szczegółowy materiał wątpliwości te rozwiewają.
♦ Na dotacje dla stowarzyszeń turystycznych przeznaczono 2.180 tys. zł. Stowarzyszenia turystyczne wykonywać będą zadania związane z promocją Polski, jako kraju atrakcyjnego turystycznie, oceną standardu obiektów turystycznych i poziomu świadczonych usług oraz
szkoleniem i doskonaleniem kadr dla turystyki, w tym w szczególności organizatorów, przewodników i instruktorów turystyki.
♦ Wydatki zaplanowane na pozostałą działalność stanowią dotację w wysokości 42.945
tys. zł, która przeznaczona jest dla powołanej ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. Polskiej Organizacji Turystycznej - państwowej osoby prawnej.
Do zadań tej organizacji, zgodnie z zapisami ustawowymi, będzie należało m.in. promowanie
Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie, zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie, wspomaganie planów rozwoju i
modernizacji infrastruktury turystycznej.
33
Tj. bez uwzględnienia zaplanowanej w subwencji oświatowej kwoty 10.199 tys. zł (w której mieszczą się
środki w wys. 75 tys. zł na podwyżki wynagrodzeń od marca).
52
BSE
♦ Wydatki inwestycyjne zaplanowane są w wysokości 1.174 tys. zł. Z kwoty tej - 1.030
tys. zł to wydatki Ministra właściwego do spraw turystyki dla dwu stowarzyszeń turystycznych, tj. Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego - 920 tys. zł oraz Polskiego
Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych - 110 tys. zł na inwestycje sanitarne na szlakach turystycznych. Pozostała kwota 144 tys. zł stanowi dotację do zadań powiatów przeznaczoną na
modernizację i budowę szkolnych schronisk młodzieżowych: w Gorzowie - 38 tys. zł, Sulęcinie - 28 tys. zł oraz w Opolu - 78 tys. zł.