TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO
Ćwiczenia 4
Systemy wyborcze
dr Katarzyna Metelska-Szaniawska
14/03/2007
PLAN ZAJĘĆ
I
Systemy wyborcze a systemy głosowania
II
Popularne systemy wyborcze na świecie
III
Problematyka systemów wyborczych w TWP
IV
Omówienie przykładowych systemów wyborczych - referaty
I
Systemy wyborcze a systemy głosowania
†
System głosowania – środek dokonywania wyboru pomiędzy
dostępnymi alternatywami w oparciu o preferencje
głosujących
†
System głosowania składa się z reguł dotyczących:
†
†
†
sposobu, w jaki głosujący wyrażają swoje preferencje
sposobu, w jaki preferencje są agregowane by wyłonić ostateczny wynik
głosowania
System wyborczy – zastosowanie systemu głosowania do
wyboru kandydatów politycznych do sprawowania funkcji
publicznych
I
†
Systemy wyborcze a systemy głosowania
Przykłady systemów głosowania:
†
†
†
†
†
†
†
głosowanie większościowe (większością zwykłą)
większość pierwszeństwa (ang. plurality rule)
większość pierwszeństwa z dogrywką (ang. plurality runoff)
metoda sekwencyjnej eliminacji (ang. sequential runoff)
metoda Bordy
głosowanie aprobujące
metoda Copelanda
II
†
{
{
Popularne systemy wyborcze na świecie
Ordynacja większościowa
†
†
†
†
†
†
jednomandatowe okręgi wyborcze, np. Australia (izba niższa), Wielka
Brytania (Izba Gmin), Francja, USA, Kanada
wielomandatowe okręgi wyborcze, np. Polska (Senat), Tajlandia
jednoturowe, np. Wielka Brytania, USA, Kanada, Indie
dwu- lub wieloturowe, np. Polska (Prezydent), Francja, Ukraina, Kuba
alternatywnego głosu (ang. alternative vote), np. Australia
Ogólnie: w 43 państwach ONZ w wyborach krajowych lub
lokalnych
II
†
{
Popularne systemy wyborcze na świecie
Ordynacja proporcjonalna
†
†
†
jednookręgowe – nieliczne małe kraje np. Holandia, Izrael
wielookręgowe – większość krajów np. Polska (Sejm)
głosowanie na listy wyborcze – większość krajów, np. Polska (Sejm)
Przeliczanie głosów na mandaty najczęściej metodą d’Hondta lub Sainte-Lague’a.
†
†
pojedynczy głos przechodni (ang. Single Transferable Vote), metoda
proporcjonalna Hare’a-Clarka, np. Irlandia, Malta
mieszany system proporcjonalny (ang. Mixed Member Proportional
System), np. Niemcy, Węgry, Włochy, Nowa Zelandia
1 głos na kandydata w jednomandatowym okręgu + 1 głos na listę partyjną
III
Problematyka systemów wyborczych w TWP
PRZYKŁADY PROBLEMÓW:
†
†
†
†
rodzaj ordynacji (większościowa vs. proporcjonalna) (Wilkin,
2005; część 6.2.3) + wpływ na strukturę wydatków rządowych
manipulacja przy wyznaczaniu granic okręgów wyborczych –
ang. gerrymandering (Wilkin, 2005; część 6.2.3)
liczba mandatów przypadająca na okręgi wyborcze a alokacja
wydatków w kampanii i struktura programów wyborczych
metoda głosowania (na pojedyncze osoby, na listy, itd.) a
motywacja polityków
IV
Omówienie przykładowych systemów wyborczych
REFERATY:
†
†
†
System wyborczy w wyborach ogólnokrajowych w Polsce
System wyborczy w wyborach lokalnych w Polsce
System wyborczy w USA
CIEKAWE ZASOBY INTERNETOWE
†
ACE Electoral Knowledge Network:
http://aceproject.org
†
Rozbudowana tabela systemów wyborczych w
poszczególnych krajach:
http://en.wikipedia.org/wiki/Table_of_voting_systems_by_nation
†
Ciekawe porównanie efektów różnych systemów
głosowania:
http://en.wikipedia.org/wiki/Effects_of_different_voting_systems_under_
similar_circumstances